HAUKSBOK
UDGIVEN
EFTER DE ARNAMAGNÆANSKE HÁNDSKRIFTER
NO. 371, 544 OG 675, 4'
SAMT FORSKELLIGE PAPIRSíÍÁNDSKRIFTER
AP
DET KONGELIGE NORDISKE OLDSKRIFT-SELSKAB
n
1. HÆFTE
K0BENHAVN
THIELES BOGTRYKKER
1892
Af det ved indhold og ovrige egenskaber vigtige samlings-
hándskrift, Hauksbók, sáledes benævnt efter den bekendte lagmand
i Norge, Islænderen Haukr Erlendsson (f 1334), med hvis hánd
det for störste delen er skrevet, udsendes herved 1. hæfte, diplo-
matarisk udgivet ved dhrr. stip. Arnam. E. Jónsson og docent
dr. F. Jónsson.
Hándskriftet , der nu findes fordelt pá tre numre i den
Arnamagnæanske samling, er ikke fuldstændigt ; hvad der er tabt,
lader sig imidlertid hovedsagelig udfylde efter temmelig pálidehge
papirshándskrifter, tagne endnu medens hándskriftet var fuldstæn-
digt. Hándskriftet i sin helhed vil udf0rlig blive beskrevet i en
indledning til hele værket. Der vil her blive gjort rede for dets
tilbUvelse og historie sá vel som dets indhold, hvorunder de for-
skellige stykkers oprindelse og originaler, for sá vidt som det er
muUgt at bestemme disse. Endelig vil hándskriftets sprog og ret-
skrivning, samt udgivernes fremgangsmáde nöjagtig bUve belyst;
navnhg vil de afsnit, der bevishg er skrevne af norske afskrivere,
bUve gjorte til genstand for unders0gelse.
Hele teksten vil udgöre c. 35 ark, hvortil vil komme, for-
uden den nævnte indledning, et udf^rUgt register og hándskrift-
pr0ver.
Forelohig fortale.
#
Indholdet af det her udgivne hæfte er:
Landnámabók 3 — 125
Kristnisaga 126—149
Heimslýsing ok helgifrœði 150—177
Heimspeki ok helgifrœði 178—187
Völuspá J88— 192
Trójumannasaga 193—226
Náttúrusteinar 227—228
Gisio janus 229—230
Breta sögur 231 o. s. frd.,
hvoraf stykke 1—2 udgör AM. 371, 4^ (udfyldt ved AM. 105 fol.),
resten begyndelsen af AM. 544, 4^.
INDLEDNINa
I. Om Haukr Erlendsson.
I
den bearbejdelse af Landnámabók, der er knyttet til lag-
manden Haukr og som rimeligvis har stáet allerforst i hans store
samlingshándskrift, er hans slægt opregnet pá forskellige steder,
nemlig k. 101 (moderens), k. 175 (faderens m0dreneslægt), sammen-
lignet med kapp. 184, 187, 232, 315, 326, 348, hvor forskellige
grene af faderens modreneslægt anf^res; jfr ogsá slutningen af
Erik d. rodes saga (s. 444) og Tillæg XI. Af disse slægtregistre
samt andre kilder fremgár, at Hauks fader var Erlendr Óláfs-
son, kaldt den stærke, lagmand for Islands nordvestlige del
1283—89, en i sin tid meget anset mand; han er sædig bekendt
for sin strid med gejstligheden (biskop Arne til Skalholt, d. 1298)
om. kirkernes patronat. Erlendr d0de 1312 ^ Af slægtregistrene
ses, at han var i familje med flere af Islands fornemste og vig-
tigste slægter. Mærkeligt nok angives Erlends moder Valgerðr's
stamtavle pá to forskelHge máder, hvad sönnesönnen, Haukr, ikke
engang synes at have lagt mærke til. Þorsteinn ranglátr,
Valgerðs tipoldefader , er i k. 175 og i Erik d. rodes saga en sön
af Steinunn, der skal være en datter af den fra samme saga be-
kendte Snorre Karlsefnessön , hvorimod Steinunn i k. 184 (slutn.)
er en datter af Bergr^.sön af den bekendte Vigfúss Vígaglúmsson ;
det samme sker i genealogien (Tillæg XI). Rimeligvis er det sidste
det rigtigste. Forvirringen má antages at være opstáet ved, at
Karlsefne i virkeligheden havde en sönnedatter ved navn Steinunn
(men hendes fader hed Björn), og denne var gift med Þorsteinn
ranglátr ^ Den omstændighed, at Þorsteins moder og hustru bar
samme navn, har bevirket sammenblandingen af bægge. — Erlends
Isl. ann. s. 203, 342. ^ sturl. I. 193.
II ' INDLEDNING
fædreneslægt findes, mærkeligt nok, ingen steder anfort, men af
Islandske annaler og af biskop Arnes saga vides det, at han var
Óláfsson; rektor, dr. Jón Þorkelsson har pávist ^ at faderen var
en Óláfr tottr, men hans herkomst er i 0vrigt ubekendt.
Erlendr lagmand var gift med Járngerðr, der i Hge linje
nedstammede fra Skallagrímr (Ldn. k. 55); deres datter var Val-
gerðr, men Haukr var ikke hendes sön. Hans moder hed Jórunn,
hvis slægt anfores i Ldn. k. 101 ; hun skal have nedstammet fra
den bekendte vismand Gestr Oddleifsson. Rimeligvis har
Haukr altsá været et uægte barn ^ hvis ikke P. A. Munch har ret,
nár han antager, at Jórunn har været Erlends anden hustra ^.
Nár Haukr Erlendsson er födt, vides ikke, hgesá lidt
som der vides noget som helst orn hans ungdomsár. Forste gang
han overhovedet optræder i historien er ved ár 1294, da han
bliver lagmand over den sydosthge del af Island*. I 6 ár (tii
1299) menes Haukr at have beklædt embedet ^. Noget efter ned-
læggelsen af dette, senest 1301, træffes Haukr i Norge ^ eftersom
han d. 28. januar 1302 udsteder et brev i Oslo; her kalder han sig
lagmand i Oslo^. Haukr má altsá meget hurtig have opnáet
en vis anseelse i Norge, siden han efter sá kort en tid kunde
blive lagmand, uagtet han ikke var norsk af f^dsel. 1303, den
6. december, udsteder Haukr tilligemed Ivarr, lagmand i Bergen,
et vidnesbyrd. Áret efter (1304) træffer vi ham pá Island, hvor
han siges (Flat. ann.) at have fremsat en fra de islandske lag-
mænds afvigende lov om skattebetaling ; det siges tillige, at de is-
landske lagmænd selv var uenige; man má snarest antage, at
Haukr er sendt til Island som etslags repræsentant for den norske
konge overfor Islænderne. Det fölgende ár (1305) har Haukr
sikkert opholdt sig i Norge, eftersom Isl. annaler (Skálh., Flat.)
ved ár 1306 beretter, at han da „kom ud« til Island, hvilket má
være sket efter d. 22. juli; dette datum bærer nemlig det sidste
af de 4 til hans navn knyttede breve, alle daterede i Bergen, der
stammer fra det nævnte ár. Af disse breve er særlig det f^rste
vigtigt, eftersom Haukr deri regnes til medlemmer af rigets rád;
hermed stemmer, at han i annalerne under nævnte ár netop
kaldes herra (Haukr I^gmaðr). Der er næppe tvivl om, at Haukr
atter er bleven sendt som kongens betroede repræsentant til Is-
^ Nokkur blöð úr Hauksbók IV- VL ^ jfj. g^fn til sögu íslands II,
43-4. 8 Annaler 1847, s. 172. ^ Safn osv. II, 46; jfr Isl. ann. (reg.,
Skalh., Odd.; 1295 Flat.). ^ g^fn n, 5. e Nokkur blöd s. VII. ' Dipl.
Norv. I, 86.
HAUKR ERLENDSSON ÍII
m
^H land. Denne gang synes han at have opholdt sig her et par ár,
^^m eller til 1308 ^; i dette ár meddeles nemlig (i Skálh., Flat., Odd.),
^^H at han er rejst „ndeniands" (o: til Norge). För sin bortrejse
^^H havde han fáet lejUghed til at knylte sit navn til en meget vigtig
^^H stiftelse, idet han tilligemed biskop Arne Helgason (1304 — 20)
J^m siges at have oprettet „laTde mænds hospital" pá gárden Gaul-
^^L verjabœr (Arnessyssel). I de folgende ár, 1309 — 11, nævnes Haukr
^H i breve, daterede i Bergen; særlig vigtigt er et af 14. oktober 1310,
^H der er skrevet med hans egen, fra vort hándskiift sá velbekendtc
^H hánd, samt et andet af 12. januar 1311, hvor han udtrykkelig
^H kaldes „Gulatings lagmand og ridder". 1313 vides han — af et
^B par breve — at have været i Nidaros. Derimod haves ingen op-
^^ lysninger om ham fra 1312 og heller ikke fra árene 1314—15,
men 1316 (den 23. juni og 11. december) træíTes han atter i
Bergen. Dr. Jón Þorkelsson har antaget^, at Haukr har været
Gulatings lagmand ikke længere end til 1316. Men endnu i 1318
kaldes han udtrykkelig „Gulatings lagmand" (brev i Tonsberg 26.
juli). 1319 vidcs han at have opholdt sig i Oslo^, vistnok i an-
ledning af kong Magnus Erikssöns valg til norsk konge; han er
en af dem, der pá Nordmændenes vegne aflægger ed pá den
tiufne overenskomst. Aret efter er han i Bergen, og endnu 1321
og 1322 kaldes han „lagmand" (det sidste brev, hvor dette fore-
kommer, er af 18. marts 1322). — Der er sáledes al grund til at
antage, at Haukr i virkeligheden har været Gulatings lagmand
hele tiden 1303—22, kun med de afbrydelser, som bevirkedes
ved hans rejser til og ophold pá Island. Hans ophold i Oslo,
Tonsberg og Nidaros har sikkert kun været midlertidige. I Ber-
gen ejede han en gárd, kaldt Auðunargarðr, som han senere
solgte (1318).
Herefter gár der omtr. 7 samfulde ár, 1323—29, i hvilke
vi intet som helst erfarer om Haukr, hans opholdssted eller virk-
somhed. Den 2. august 1329 dukker han sá op i Bergen, og her
træffes han ogsá i det folgende ár; men nu var Bárðr Pétrsson
Gulatingslagmand, og Haukr synes intet embede at have beklædt.
At Haukr i de nævnte 7 ár har opholdt sig pá Island
og ikke i Norge, er rimeligst; det kan nemlig let forstás, at han
ikke fmdes nævnt i islandske dokumenter fra den tid, der haves
i et temmelig sparsomt antal, medcns det vilde være sá godt som
^ Dipl. Isl. II, 361—2. 2 Nokkur blöð s. IX. « Mod dette strider i
grunden ikke Jón Halldórssons bemærkning i Hirðstjóra annáll, Safn II, 611,
jfr Dipl. Isl. II, 495.
a*
IV INDLEDNING
uforstáeligt, at han aldrig bliver nævnt eller antydet i norske
breve fra dette 7-árs tidsrum, medens han forekommer forholdsvis
hyppig báde för og senere. Kun det kunde ved f^rste öjekast
synes páfaldende, at de isl. annaler hverken omtaler hans ankomst
til eller bortrejse fra landet; men disse annaler er meget knappe,
og da Haukr i disse ár uden tvivl har levet som privatmand, var
der næppe nogen særhg grund til i árbogerne at meddele hans
ankomst eller bortrejse som mindeværdige begivenheder. Men det
er af forskellige grunde vigtigt, at vi allerede nu fremhæver denne
Hauks 7-árige forsvinden.
I Isl. annaler ved ár 1330 (Flat., Gottsk., Skálh., men her
tildels overstreget) eller vistnok rigtigere ^ 1331 (Skálh.) siges hr.
Haukr at være kommen til Island „med kongens budskab angáende
kvindesager og hvad dermed fulgte". I Skálh. og Skálh. annal-
brudst. siges han og hr. KetiU ár 1331 at være rejst til Norge,
efter at have „regnet visore over hele landet". Den ll.sept. 1332
er Haukr i ethvert tilfælde i Bergen (et brev). Efter tilbagekomsten
fra denne sin sidste rejse til Island har han opholdt sig i Norge
til sin dodsdag, d. 3. juni 1334. Sidste gang, vi træffer ham i et
dokument, er i mai 1334. Da han dode, má han have været
omkr. 70 ár gammel.
Uagtet vi, som det af ovenstáende redegörelse fremgár, kun
ved Hdt om Hauks hv og virksomhed, er det dog klart, at han
má have været udrustet med særUge egenskaber. Selv om man
ikke kan gá sá vidt i at rose ham og hæve hans formentlige fortrin,
som P. A. Munch i sin tid gjorde ^ , er det dog vist , at han har
været en mand, der ikke kunde undlade at göre sig gældende og
erhværve sig tilUd; han har været en arbejdskraftig og nidkær,
dygtig og samvittighedsfuld embedsmand. Et bevis herfor tör ses
deri, at Haukr egenhændig har udarbejdet en fortrinlig afskrift af
den lov, som han i egenskab af Gulatings lagmand skulde dömme
efter; af denne afskrift haves desværre kun nogle fá brudstykker ^.
Om Hauks mangesidige interesser og afskriverflid , skönt ikke just
om nogen selvstændig forfattervirksomhed , vidner fremfor aU det
store hándskrift, som her foreUgger i en samlet udgave og hvoraf
han vides at have skrevet det meste.
^ Haukr „lögmaðr" (her blot en titel?) nævnes nemlig 1 et brev, dat. i
Bergen 2. juli 1330 (Dipl. Norv. XII, 59). ^ ge hans afhandling i Ann. f.
nord. Oldkh. 1847, hvortil vi overhovedet kan henvise, ligesom ogsá til Jón
þorkelssons indledning til „Nokkur blöd". =* Trykt i Norg. g. Love IV, 117 —
34, jfr s. 765.
HAUKR ERLEiNDSSON ^^^^^m ^
För vi gár videre, skal det endnu bemærkes, at Haukr var
gift med Steinunn (d. 1361), en datter af Óli (el. Áli) Svart-
höföason og altsá nær beslægtet nied Hrafn Sveinbjarnarson og
tilhorende Sæmund í'rodes familje; slægten var en gammel fornem
landnamsmandsslægt. Ogsá Steinunns slægt er urigtig hos Haukr^;
det rigtige íindes derimod utvivlsomt i Sturhmga^; det er atter to
enslydende navne, Haukr har taget fejl af, idet han har sammen-
blandet Herdís, en datter af hovdingen Oddr Álason og datter-
datter af Hrafn Sveinbjarnarson, gift med Svarthöfði Dufgusson —
deres sön Áh, hvis datler Steinunn Hauks huslru var — med
den Herdís, der var en datter af den nævnte Hrafn og gift med
Eyjólfr Kársson og Sigmundr Gunnarsson ^. Haukr og Steinunn
havde nogle börn, deriblandt datteren Jórunn, der gik i kloster
og senere, under navnet Agnes, blev abbedisse i Kirkjubœr (1343).
En sön af Haukr, Erlendr, antages, vistnok med rette, at være
identisk med den Erlendr (i hdskrr. „Erl. H." el. „Erlingr"*), der
fungerede som lagmand i áret 1319 og som boede pá gárden
Upsir i Svarfaðardalen ^.
II. Hauksbóks historie og beskrivelse.
1. Det her págældende hándskrift, der nu fmdes under
3 forskelhge numre: 371, 544, 675, 4^., i den Arnamagnæanske
hándskriftsamling, har, sá langt man kan folge det tilbage i tiden,
været opkaldt efter Haukr Erlendsson og báret navnet Haukshók,
At dette er rigtigt, hgegyldigt om alt, hvad der siden Arne Mag-
nússons tid har været regnet dertil, oprindelig horer til Hauks sam-
lingsværk eller ikke (hvoroni mere i det folgende), — derfor haves
et fuldgyldigt bevis deri, at hándskriftets hovedhánd viser sig at
være identisk med hánden pá de af Haukr selv udstedte originalbreve
af 28. jan. 1302 og 14. okt. 1310; jfr Annaler f. nord. Oldkh. 1847,
s. 182—3 og 388—9 med litograferet tavlel, sammenlignet med det
faksimile, der ledsager nærværende udgave; skönt den htografiske
gengivelse sikkert i flei;e henseender lader endel tilbage at 0nske, ses
hánd og retskrivning at være den samme; sáledes bruges v for w, œ,
endvidere rigtig, skönt sparsommelig brug af aksenter, samme máde
^ Ldn. kap. 99, 326, Tillæg XI, slutn. ^ gturi, i, 387, II, 8, 311.
» Sturl. I, 231, II, 10, 311, 313; Nokkur blöð X-XI. Denne ellers temmelig
stærke uoverensstemmelse har udgiveren af ísl. ártíðaskrár ikke opdaget, se
s. 32 og 34, 79, 97. * Safn II, 57—8, jfr Bisk. I, 833. ^ Usikre formodninger
om Hauks efterkommere findes Dipl. Isl. III, 496.
VI • INDLEDNING
at forkorte pá i det hele, fuldstændig mangel pá interpunktion, ordene
skrevne tæt pá hinanden, fælles ordformer som mersa — alt dette
er fæiles og et uigendriveligt bevis for, at det er Haukr selv, fra
hvem hovedbestanddelen af hdskr. hidrorer. Traditionens Hauks-
bók 1 er sáledes et rigtigt og fuldkommen træffende navn. Hánd-
skriftet má efter Hauks dod være gáet over til hans arvinger i
det nordvestlige Island og i de f^lgende tider, omtr. 300 ár, gáet
fra mand til mand som et familjeklenodie. F0rst ved ár 1600
dukker hándskriftet op og benyttes af Arngrímr Jónsson den lærde
(d. 1648). I sin bog: Specimen Islandiæ historicum, der for det
meste indeholder et uddrag af Landnámabók, siger han: „Majoris
sane et scientiæ et diligentiæ exemplar dedit ille modo dictus
Hauko . . . conscripto nostra lingua opere de origine gentis Islandicæ,
chorographico et chronologico, quod ab autore Hauks Bók nomen
accepit, quem. . . communicatum. . . ab . . Aretio Magni F. osv.". Den
mand, som Arngrímr altsá lánte bogen af, var den bekendte hov-
ding Are Magnússon i Ögur (Isefjordsyssel). Skönt Arngríms ord
ikke er aldeles utvetydige, synes det rimeligst at slutte, at han
kun har haft den del af hándskriftet, der indeholdt Landnáma.
Dette bestyrkes ved hjælp af et par steder i Worms Epistolæ;
sáledes antyder biskop Þorlákur Skúlason i et brev til Worm
3. sept. 1636 ^ et „manuscriptum vetus . . . monumentum nempe
historicum Hugonis cujusdam, qvondam apud nos legum modera-
toris, viri certe insignis et, ut audio, non aspernandæ eruditionis"
og siger, at han har h0rt, at Björn [pá Skarðsá] nylig har fáet
det [til láns]. Den 9. mai 1638 skriverWorm til nævnte biskop'^:
„Hugonis promissam historiam exspecto". Den 9. sept. s. á. skriver
sá bispen tilbage: „Hugonis historiam, qvæ tamen nihil præter
genealogias et primitus ab eponymis occupatas in Islandia sedes
continet, Dn. Arngrimus Jonas latinam fecit; scripsi ei, ut mitteret
[sin lat. bearbejdelse?] ; facturum puto" ^. Heraf synes det at
være rimeligst, at Arngrímr kun har haft Landnámabók [og mulig
Kristnisaga?]. I den f^lgende tid vides ílere at have benyttet
Hauksbók, ogsá de andre dele deraf; uden at vi her vil indlade
os pá en udtömmende eller i det enkelte gáende undersogelse an-
gáende dette spörsmál, skal det bemærkes, at hdskr. er i l0bet af
det 17. árh. blevet benyttet, delvis afskrevet eller excerperet af
Björn Jónsson pá Skarðsá (d. 1654; Landn., uddrag af stykkerne
^ Hauksnautr, som Arne Magnússon anvendte om et hdskr. og som dr.
Jón Þorkelsson mener (Dipl. Isl. II, 349) betegner Hauksbók, má have været en
afskrift af Gulatingsloven (se k. 53). ^ Epistolæ I, 104. » Sst. 105.
HAUKSBÓKS HISTORIE VII
om Grönland, tildels tabte, Fóstbr. s., Breta sögur osv.) ^ Jón
Guðmundsson, kaldt „den lærde" (d. noget efter 1G50; Sets rejse),
biskop Brynjíjlfur Sveinsson (d. 1675), der lod præsten Jón
Erlendsson (d. 1672) afskrive báde Landnáma og Kristnisaga.
Fremdeles lagmanden Sigurður Jónsson (lagmand 1663 — 76),
som pá opfordring af biskop Brynjólfur og under medvirkning af
Sigurður Björnsson (lagmand 1677 — 1705)foretog opfriskninger
af de steder, navnlig i Bretasögur, hvor blækket var falmet og
skriften utydelig, eller, som det dengang hed, „aldeles ulæselig" ^.
Tillige afskrev Sigurður Jónsson eller excerperede enkelte partier
af bogen (AM. 281, 4^). Biskop Brynjólfur má altsá have haft
bogen til láns 1660 — 70, og han má have haft hele bogen, ogsá
Landnáma med Kristnisaga. Som Guábr. Vigfússon antager ^, har
biskoppen sendt tilbage til ejeren den del, der indehoidt de to
sidstnævnte stykker, men beholdt det 0vrige ; dette kom sá efter
Brynjólfs d0d sammen med hans 0vrige hándskriftsamling til
Gaulverjabœr, og herfra erhværvede Arne Magnússon det, d.v. s.
544 og 675. Större vanskehghed var der for Arne Magnússon
ved at erhværve den tilbagesendte del, og trods al umage og
energi lykkedes det ham kun efterhánden at fá samlet 18, tildels
beskadigede, blade, 14 af Landnáma, 4 af Kristnisaga, o: nu-
værende 371. De íleste af disse fik han fra præsten Ólafur Jóns-
son, hvis fader havde fáet dem hos „en bonde, Bjarne Indriða-
son i Skálavík" (Isefjordsyssel) , der igen havde fáet dem af
sin fader. Det er klart, at det er præstens egen fader, præsten
Jón Torfason, der má have fáet bogen omkr. 1667, som har
revet bogen i stykker og brugt en del deraf tii bogbind — en
vandaHsme, der i de tider var temmelig aimindeiig (jfr G. Vig-
fússon, fort. til Bisk., og AMsk Katalog I, 590). Jón Torfasons,
af Arne Magnússon fremkaidte forkiaring er ábenbart hoidt noget
svævende, og man skuide deraf kunne siutte, at bogen havde
været i den nævnte bondes besiddelse uafbrudt indtii han fik de
biade, som sá biev sendt tii A. M., men dette er ikke tilfæidet.
Heiier ikke synes præstens beskriveise af disse biade („biadene
biev sjæiden tagne fra hinanden, efter som de hængte sammen af
mug") at kunne passe; den synes kun at skuiie tjæne tii at for-
ringe sagen og afvende enhver mistanke fra præsten selv. Halv-
* Nár det i Tímarit hins ísl. bókm. tjel.VIII, 87 hedder, at Bj. Jónsson
har skrevet „en afhandling om Snorra Edda . . . efter Hauksbók', beror dette
pá en besynderiig fejltagelse. '^ Se herom AMsk Katalog I, 686, samt
nedenfor. ^ Se hans fort. til Biskupas. I, s. xifif. om hdskrs hele historie.
VIII » INDLEDNING
rádne og mugne kan man næppe eller ikke tænke sig at disse 14
blade med deres solide skind-materiale og klare skrift har været.
Vi mener derfor, at G. Vigfússon har fuldkommen ret i sine mindre
smigrende udtalelser om præsten og dennes behandling af bogen ^
Der vil dog altid blive megen dunkelhed tilbage med hensyn til
aisse brudstykkers historie. Sáledes er det ikke let at se, hvor-
ledes bogen fra Are Magnússon i Ögur — forudsat, at man af
Arngríms ord tör slutte, at han har været bogens ejer, hvad
ordene jo snarest tyder pá — er kommet bonden i Skálavík i
hænde, der jo má have levet samtidig med Are. Man fristes til
at tro, at præsten Jón Torfasons hele historie om bonden er det
rene opspind. Gennem Arngrímr har Björn Jónsson fáet bogen til
láns, gennem biskop Brynjólfur Jón Guðmundsson „lærde" ; det er
sikkert ikke denne, der, som G. Vigfússon troede, er den f^rste,
der har benyttet hándskriftet.
2. Det indhold, bogen havde, da Arne Magnússon ende-
lig havde samlet, hvad der var muligt at opdrive, ses af hans
udforlige fortegnelse derover (katalogen under 544, 4^). Af den er
det tilHge klart, at vi nu har bogen i selvsamme udstrækning i
det hele. Men pá et hængende hár havde det kunnet være ander-
ledes. Pá en uopklaret máde ^ bortkom 14 blade (de forste fjorten
i 544), kort efter 1821, og kom dr. H.Scheving (d. 1861) i hænde;
efter forlydende havde han fáet dem i arv efter præsten Stefán
Einarsson til Sauðanes (d. 1847). Efter Schevings d0d forærede
hans arvinger bladene til den islandske oldsagsamling i Reykjavík;
her blev de altsá beroende, indtil de, pá foranledning af den Arna-
magnæanske Kommission, i efteráret 1887 blev tilbageleverede
som den Arnamagnæanske hándskriftsamlings retmæssige ejendom.
Rækkefolgen af de enkelte bestanddele (eller læg, blade) er
bestemt ved Arne Magnússons egen indholdsfortegnelse, der fmdes
i nr. 435 , 4^ og aftrykt f. ex. i katalogen. If^lge denne har Jón
Sigurðsson i sin tid ordnet indholdet og pagineret de enkelte
blade i 544, men da var de 14 blade endnu ikke komne tilstede.
Fra endnu tidligere tid, vistnok fra slutningen af forrige árhundrede,
haves en anden paginering, hvor de 14 blade er medregnede.
Men da denne blev foretagen, var der kommet uorden ikke alene
' Bisk. I, s. XVI. 2 jfr þjóðólfur XVI, 71 og G. Vigfússons bemærk-
ninger sst. s. 143, hvor han antager, at det er Stefán Björnsson (d. 1798), der
har fáet bladene til láns og ikke leveret dem tilbage. Et andet sted (XVII 3)
formodes derimod, at det er Guðm. Pjetursson (d. 1811), der har bragt dem' til
Island, men bægge dele er lige umulige.
HAUKSBÓKS BESKRIVELSE IX
med hensyn til enkelte læg, men ogsá med hensyn til enkelte
blade. Navnlig bemærkes, at da har Trójumannasaga med Breta-
sögur fulgt pá Hervararsaga, at 2 læg (nuværende bl. 15—21)
dcngang fik tallene 95-101 (jfr Alioich i Annaler 1847 s. 197),
dog sáledes at bladene fulgte i urigtig orden, nemh"g (ved benyt-
telse af de nuværende tal): 18, 19, 15-17, 20-1. Blad 102-7
bærer ikke denne, forste paginering. Nu er hele denne del (544)
pá ny (altsá tildels for 3. gang) under det nu afsluttede katalog-
arbejde blevet pagineret, hgesom alle andre samlingens hánd-
skrifter; og det er denne paginering, der er benyttet i nærvær-
ende udgave.
3. Hándsknítet bestár altsá nu af forskelhge læg, der
ialt indeholder [18 + 107 + 16 =] 141 blade. Guábr. Vigfússon
har udregnet S at hele den oprindeHge bog má have bestáet af
omtr. 200 blade; omtr. 60 blade (eller noget over 7 læg á 8 blade)
skulde altsá være gáet tabt. Vi vil fá at se, at dette regnestykke
vistnok er meget nær ved det rigtige.
De forskellige læg og brudstykker af sádanne, der er be-
varede, er folgende:
371: Blad 1 og 2 — der ikke er sammenhængende — har
h0rt til f0rste læg; af dette er allsá 6 blade gáet tabt; det andet
bevarede blad har vistnok været læggets sidste. 4 — 6 : 7— 9 er
tre sammenhængende bladpar, og da blad 3 fortsættes umiddel-
bart af bl. 4, har det været det f^rste blad i lægget, hvis sidste
(oprindehg sammenhængende med bl. 3) er tabt. Hvad der
mangler mellem det f0rsle læg, hvoraf der kun haves brud-
stykker, og det andet læg (bl. 3 — 9) kan med sikkerhed anslás til
to læg. Af det næste, altsá 5., læg haves to sammenhængende
bladpar: 10—11 : 13—14; da blad 12 danner sammenhængende
tekst med bl. 13, mangler altsá det blad, der har hængt sammen
med det og dannet direkte fortsættelse af nuværende bl. 11; dette
tabte blad + nuvær. bl. 12 har dannet læggets inderste bladpar;
dets yderste bladpar er helt tabt. Da man nu med sikkerhed kan
udregne, at der kun mangler omtr. 2 blade i slutningen af Land-
námabók, har hele dette værk udgjort 5 fulde læg á 8 blade og
1 blad pá det 6., dog vistnok knap et helt, altsá omtr. 41 blade
i det hele.
Umiddelbart efter Landnámabök má Kristnisaga have
^ Bisk. I, s. xvii-xviii.
X INDLEDNING
været skreven. Af dens l.læg (bogens 6.) mangler de to yderste
bladpar (jfr ovf.), medens de to inderste endnu haves, o: bl. 15—16
: 17—18. Slutningen af Kristnis. har fyldt omtr. 1 blad. Hele
Landn. og Kristnis. har altsá udgjort 6 læg á 8 blade -^ 1 blad,
eller omtr. 47 blade. Dette stemmer meget godt med G. Vigfús-
sons udregning; han fár ud 46 blade, idet han har lagt Landn.-
udgaven fra 1829 til grund og regner 6 blade i forste læg, hvilket
er urigtigt.
Hvad der har stáet pá det sidste (6.) lægs sidste blad er
naturligvis vanskeUgt at sige. Ret sandsynUgt forekommer det
mig at være, at det har været fyldt med hgnende bemærkninger
som dem, der nu findes umiddelbart efter Kristnis. i Jón Erlends-
sons afskrift (udg. s. 149). Særlig kan jeg tænke mig, at nogle
af Tillægene, og da blandt disse navnlig Hauks eget slægtregister,
har stáet her.
544. Om de to f0rste læg, der optages af de tildels noget
uensartede stykker og afhandhnger, vi har kaldt Heimslýsing ok
helgifrœói^ samt om det 3., hvis indhold vi har nævnt Heimspeki
ok helgifrϗi^ og deres oprindelige forhold til Hauks bog skal
nærmere blive talt i det f^lgende. Her skal kun bemærkes, at af
det 2. læg mangler de to sidste blade. Det 3. læg bestár og har
altid bestáet af kun 7 blade; heraf er det 1. og 7., det 3. og 6.,
4. og 5. (skönt nu skárne itu) oprindelig sammenhængende, hvor-
imod blad 2 stár særskilt for sig og fra f0rst af har været ind-
skudt i lægget som l0st blad. Bægge stykker tilsammen har
altsá, bortset fra det, der mangler af Heimspeki ok helgifrœði og
hvorom intet kan med rimelighed formodes, udgjort 23 blade.
Da disse stykker ábenbart er brudstykker af to hándskrifter, er
det ikke engang sikkert, at Haukr har erhværvet dem i en fuld-
stændigere form.
Herpá folger et læg pá falde 8 blade (bl. 22—29), og sá et
pá 6 blade (30—35), hvoraf to sider, bl. 34b — 35a, er oprindelig
ubeskrevne (sc s. 228 med anm. 9) og hvoraf det inderste bladpar
oprindelig har været sammensyt; dette læg har aldrig været större
og herefter mangler intet i hándskriftet.
Herefter folger 3 læg, hvert pá 8 blade (bl. 36—59), hvoraf
det forste og det sidste blad i det sidste læg nu er adskilte, men
de har vistnok oprindelig været sammenhængende. Den sidste
side har fra forst af været ubeskreven (se s. 302 med anm.).
Mellern dette og det folgende læg synes intet at mangle.
Dette læg bestár af 9 biade (bl. 60-68), hvoraf det 8. er
et indskudsblad; efter dette mangler vistnok et helt læg, hvorpá
HAUKSBÓKS BESKRIVELSE XI
idet mindste slutningen af Viórœáa Ukams ok sálar, samt begynd-
elsen af Hemingsþáttr har stáet. I Arne Magnússons og Ásgeir
Jónssons tid har der dog eksisteret ét blad (det sidste) af dette
læg, da begyndelsen af Ásgeirs afskrift af Hemingsþ. (udg. s. 331--
3364) netop svarer til ét blad; dette blad har, som det ofte er til-
fældet med de sidste blade i de enkelte læg (særlig i uindbundne
hándskrifter), været slidt og vanskeligt at læse.
Det" folgende læg bestár af 8 blade (bl. 69—76) og er vist-
nok fuldstændigt. Herefter er der atter en större lakune i det op-
rindelige hándskrift; der mangler atter i det mindste ét læg, hvorpá
shitningen af Heiórekssaga har stáet; heraf har dog 2 blade været
i behold endnu i det 17. árh.; indholdet findes afskrevet af
Sigurður pá Knör. Det der mangler af Fóstbrœórasaga (beg.) kan,
efter en sandsynhghedsberegning, have fyldt omtr. 6 blade; slut-
ningen af Heiðrekss. og begyndelsen af Fóstbrœðras. kan sáledes
antages at have udgjort det tabte lægs indhold.
De f0lgende 3 læg á 8 blade (bl. 77—100) er fuldstændig
bevarede og danner et uafbrudt hele. De fortsættes umiddelbart
af det sidste læg, der kun bestár af 7 bladc (bl. 101 — 107); heraf
stár det forste for sig, medens de 0vrige 6 udgör tre sammen-
hængende bladpar. Da der næppe er nogen grund til at antage,
at det f0rste blad oprindelig skulde have stáet ene (altsá været
indskudt), er det naturligst at tro, at læggets 8. blad, der vistnok
aldrig har været beskrevet, er blevet bortskáret.
Herefter har altsá 544 bestáet af 3 + 11 + (2) = 16 læg
(mindst) eller efter den gjorte beregning af 126 blade (mindst).
675. Dette hdskr. bestár af to sammenJiængende læg pá 8
blade hvert, slutningen mangler. Om Haukr har erhværvet mere
af bogen (Elucidarius) bliver uvist; hvor meget der mangler; rime-
Hgvis et læg (da der af Elucidarius mangler omtr. Vs), er ikke
sikkert.
Hele Hauksbók har altsá bestáet af (mindst) 198 blade,
hvilket stemmer ganske godt med G. Vigfússons beregning, eller,
hvis man fraregner de 3 f^rste læg i 544, samt 675 og udeluk-
kende holder sig til det, der bevislig enten stammer fra Haukr
selv cller hans afskrivere, af omtr. 151 blade. I ethvcrt tilfældc
har bogen været ansehg nok.
4. Foruden de beskadigeiser, der allerede er anforte og
som bestár i tab af blade eller hele læg, har hándskriftct lidt for-
skellig ovcrlast af mcre cllcr mindre ondartet natur. Dcnnc mis-
handling stammer dels fra ublid og hensynsl0s behandling fra
XII ' INDLEDNING
menneskers side, dels fra tidens i forholdene begrundede skadelige
virkning, hvoraf de íleste islandske hándskrifter i 0vrigt mer eller
mindre bærer præg.
Hándskriftets enkelte blade er tidt og ofte hullede og
flængede. Disse huller og flænger stammer dels fra tiden för
skindet blev anvendt til skrivemateriale, og da fra selve fláningen
eller uldens fjærnelse fra skindet, der foretoges (og foretages endnu)
ved kniv. I dette tilfælde har teksten naturligvis ingen skade hdt;
men det er ikke sjælden sket, at et ord mátte deles pá grund af
hullet el. riften; til dette er der i udgaven intet hensyn taget.
Eksempler herpá: re — gvlv 99 20, f — elli 101 22, stor — lega 167 20,
skiot — ast 168 7, all—ar 18432, si — ðr 208 5, losti — d 22532, bur — ttv
23733, Gven — deloenem 245 26, h — afþi 2478, s — ydra 25227, sin — s
25229, bar — dagi 254 13, fa — lU 2624, he — miar 26820, 'pacen — civs
285 14, an — c^afe 289ii, eft — er289i4, ge — gnim ^93 19, hef — na sst^
vi — ssr2972i; andre blade, hvor der findes — tildels oprindehge
— huller eller flænger, sá at teksten delvis er bleven beskadiget
(hvorom der henvises til anmærkningerne), eller hjörnerne afrevne:
371 bl. 1, 3, 4, 6, 7, 9, 10, 11 (hvorom mere nedenfor), 12, 13
(jfr anm. 6 s. 116), 14 (se anm.), 15, 18; — 544 bl. 2, 9, 10,
15—18, 19 (halvdelen bortskáren), 20—22 (af 21 halvdelen bort-
skáren), 23 (se s. 196, særlig anm. 9, 198 anm. 8), 24—8, 30, 32—
35, 37, 38, 40-43, 45-47, 49, 51, 53-60, 67, 68, 70, 74—80,
82, 86, 88, 89, 95, 97-98 (af 98 er ydre hjörne afskáret fra f0rst
af) 99, 100 (ét meget stort hul og en halv snes mindre huller),
102 (4 ílænger, bladet i det hele meget medtaget og m0rt), 107
(ligeledes medtaget og mort); — 6 75 fme rifter i den nederste
margen, særlig i det 1. lægs blade; et stykke er revet af bl. 14,
enkelte huUer bl. 10 (i nedre margen), 12—14. — Nogle af de op-
rindelige huller og flænger i 544 er omgivne af en r0d streg, der
uden tvivl stammer fra Haukr selv; sál. bl. 26a, 37 a, 38 b, 40b,
41 ab, 49ab, 54ab, 56ab, 57ab, 74ab, 75 b, 99a. — Endel blade
er desuden mere eller mindre stærkt beskárne, sá at endogsá pá
en del af dem noget af skriften er gáet tabt: 371 bl. 11 (hvor
störste delen af 1. 33 er afskáren; se udg. s. 104, anm. 3-4, 105
anm. 9 og 106 anm. 2), 13 (hvor der ligeledes af I. 33 er noget
borte, se 114 anm. 11, 116 anm. 5—7), 16 (se anm. ** 134), 17
(endel af den indre margen afskáren, samt en linje foroven, jfr
s. 139, 1.26ff.); — 544 bl. 49 (hvoraf den halve del efter en buet
linje er afskáren, men en rod streg f^lger randen, for som ellers
at vise, at der intet mangler).
r
HAUKSBÓKS BESKRIVELSE XIII
I det hele er det valgte materiale (skindet) udmærket, tykt
og solidt, omhyggelig forarbejdet og glattet til at skrive pá; in gen
steder er der lævninger af hárrodder eller h'gnende (hvad der
undertiden er tilfældet); bladene er i det hele regelmæssige og
lige store. Som i sá mange andre tilfælde har enkelte blade været
særlig udsatte for overlast, der dels stammer fra opbevaringsstedets
fugtighed, dels hgefrem fra umild behandling. Særlig medtagne
af slid og fugtighed, pletter og lign. er i 371: bl. 1 (noget af-
bleget og rynket), 3, 5b, 8a, lOa, 11, 12 (rynket), 13a (rynket),
14b, 15b, 18 a; — i 544: bl. la er nu blevet meget sort, tildels
pá grund af anvendte reagensmidler, hvorved det dog er lykkedes
at læse siden med en overvejende grad af sikkerhed. Pletter af
anvendte reagensmidler af en anden art og fra tidhgere tider
findes hyppig, særhg pá de i Bretasögur helt eller delvis afblegede
sider. De mest afblegede sider er: bl. 14, 20 (særlig forneden),
22 a (forneden), 36 b, 37a— 38a (de uopfriskede dele), 44b (for-
neden), 45 b, 47 b, 48 a (foroven), 48 b (partivis), 50 a (hgeledes),
51 (0verst tilhöjre), 60 (særlig a), 68 b (delvis), 72 b (hgeledes),
76b, 77 a (delvis)— 79 (pá grund af fugtighed), 99—100 (forneden),
101—102, 103 (delvis), 107b; — i 675 er enkelte steder, særlig
de to sidste blade, blevne noget morke; den forste side ligeledes
noget m0rk; pletter findes hist og her.
Det bláek, der er anvendt, er af meget forskelhg godhed;
tildels er det glinsende sort og af en fortrinhg slags som f. ex.
alt, hvad Hauks „f^rste sekretær" har skrevet. Det blæk, der er
brugt i de norske stykker, bl. 1 — 14, har været brunlig-rodt og
godt, men har dog kunnet fahne; da det imidlertid er jærnholdigt,
pávirkes det af reagens, sá at aldeles utydelige bogstaver ved
hjælp deraf bhver ganske tydehge. I det andet formentlig norske
stykke, bl. 15—18, er blækket brunt og meget afbleget. Pá bl. 19
er det noget m^rkere, bl. 20—21 (Völuspá) brunh'gt og afbleget;
pá disse blade pávirkes det ikke af reagens. Det blæk endeh'g,
som Haukr og hans „2. sekretær" har anvendt, er for det meste
brunt og delvis sort ghnsende, báde i 371 (men her gennem-
gáende mere eller mindre fahnet) og 544; men i 544 har det
været af meget forskelhg beskafifenhed , idet det, der er anvendt
til visse partier, har været sáledes, at det let kunde falme og af-
bleges. endogsá i en usædvanhg stærk grad. Navnhg gælder dette
det blæk, hvormed Bretasögur er skrevet.
Af opfriskninger findes sá godt som slet ingen i 371
og 675 (jfr anm. 5, 6 s. 75, anm. 6 s. 76, anm. 4 s. 77 og anm. 13
s. 484). Anderledes forholder del sig med 544. Pá l.side findes
XIV * INDLEDNING
enkelte ord opfriskede (se anm.); pá Ib enkelte ord og bogstaver,
pá 2b Vs af den 1. linje, s. 3a, 4a, 5a, 6b enkelte ord og bog-
staver; ligeledes s. 8b, 9a, 10 a; pá 14 a er flere steder, samt de
5 sidste linjer pá siden opfriskede, 14b, 22 a og 30b enkelte ord.
Dernæst er Bretasögur, bl. 36—52, mere eller mindre opfriskede;
sá godt som frie er her kun 38 b, 39, 40, 41 a, 42 a, 47 b. Enkelte
opfriskninger findes endnu s. 72b, 77 a, 78a, 103a, 104a jfr 69a
(anm. 3 s. 336). De her nævnte opfriskninger, hvorved undertiden
hele eller sá godt som hele sider er overskrevne, er foretagne
i det 17. árh. pá foranstaltning af ingen ringere end biskop Brynj-
ólfur Sveinsson.
Vi er nöje underrettede om denne opfriskervirksomhed, der
fra vort standpunkt synes at være en vandahsme, men som fra
det 17. árhs praktiske standpunkt set bliver forstáelig. Der haves
angáende Hauksbók et par egenhændige notitser af Arne Magnús-
son (se katalogen I, 686), hvor det bl a. hedder: „De i Breta-
sögur foretagne opfriskninger skal, efter lagmanden Sigurður
Björnssons sigende, være foretagne af lagmanden Sigurður Jóns-
son, som har benyttet bogen" , „biskop Brynjólfur sendte bogen
til lagmand Sigurður Jónsson og bad ham, som en dygtig hánd-
skriftlæser, at opfriske de utydelige bogstaver; dette gjorde lag-
manden med bistand af Sigurður Björnsson, lagmand, som da
bode i Einarsnes, efter 1664. Sigurður Björnssons meddelelse 1707".
Da vi f. ex. i AM. 281, 4^ har Sigurður Jónssons egenhændige af-
skrift eller uddrag af visse stykker i Hauksb., kan vi, ved hjælp
af skrifttrækkenes Hghed nöjagtig bestemme, at det er ham, der har
foretaget alle opfriskningerne, undtagen de fleste pá side 45 b, til-
dels 46 b, 47 a, 48 a, 49, 50 a, 52 ab; det er altsá disse, der kommer
pá Sigurður Björnssons kappe. Disse opfriskninger er af noget for-
skellig art. Sig. Jónssons má gennemgáende siges at være fore-
tagne med et vist talent og ikke uden nöjagtighed, sá at synder-
lige forvanskninger i teksten næppe kan siges at være fremkomne
derved; derimod har han sikkert ikke gengivet alle forkortelses-
tegnene over linjen ganske rigtig eller nöjagtig. Hans hánd er
fast og regelmæssig og hans blæk sortglinsende; f^lgehg er det
kun sjælden muligt at se noget som helst af den oprindelige
skrift. 1 Denne har i virkehgheden været meget afbleget, og op-
friskeren har ingenlunde fundet sit arbejde let; det bevidner han
da ogsá i nogle i margen skrevne udbrud: hier heí ec lat|ist
^ J. Sigurðssons udtalelser i Ant. Tidsskr. 1846—8, s. 115—16 er mis' ufor-
HAUKSBÓKS BESKRIVELSE XV
draga j | vp/> aptur (42 b), h\er cr ec \ enn reynár (herunder tallet
1616, der ikke kan stá i forbindelse med notitsen, 46 a), og h\er
et'V augii?? I fullrey«d(48b). Vi vilde dog 0nske, at han helt havde
sparet sig sit „hárde" arbejde og sine klager. Sigurður Bjíirnssons
opfriskninger er, i modsætning til den forstes, meget sködeslest og
dárhg gjorte; hans skrift er desuden uregehnæssig og bogstavtræk-
kene stygge; hertil kommer, at hans blæk er dárh'gt, gráhg-mat af
farve; hans virksomhed gör sáledes et höjst ugunstigt indtryk,
hgesom der næppe er tvivl om, at han pá flere steder har gjort
sig skyldig i fejllæsninger og íbrvanskninger; jfr anmærkningerne,
forsk. steder. Endehg kan det bemærkes, at aksenter fmdes til-
föjede, muligvis tilsatte af Sigurður Jónsson, hist og her, se s. 79
anm. 2, 81 anm. 7, 212 anm. 7.
5. Den oprindehge skrift er for alle partiers vedkommende
ret smuk og kraftig. Hauks egen hánd er meget tækkehg; bog-
staverne er regelmæssige og tydehge, af middelstörrelse, og i det
hele velformede; de har, i modsætning til hvad der ellers plejer
at være tilfældet, en afgjort opretstáende og undertiden endogsá
en smule til venstre heldende retning. I Trójum.s. og Bretas.
er bogstaverne gennemgáende noget större end ellers. En ejen-
dommehghed ved Hauks hánd er, at bogstaver og ord folger usæd-
vanhg tæt pá hinanden; tiltrods herfor og tiltrods for, at han
aldeles ikke bruger nogen interpunktion , frembyder hánden i og
for sig ingen som helst vanskehgheder for læsningen. I udg. er
ordene adskilt pá sædvanhg máde. Ogsá præpositioner og par-
tikler, der i hándskrifterne jævnh'g skrives sammen med det fol-
gende ord, er her trykte for sig selv, da man i modsat fald vilde
være havnet i vilkárhghed og inkonsekvens. Med hensyn til ord-
adskihelsen indeholder overhovedet Hauks egne partier intet af
betydning, da man ikke kan vide, hvorvidt det er meningen, at to
ord skal være sammenskrevne eher ej.
Haukr har haft to vistnok islandske afskrivere. Den „forste''
af disse, der har skrevót störste delen af Eiríkss. og Fóstbr., samt
Algorismus, skriver ualmindehg store og klare, regelmæssige og i
det hele ret smukke bogstaver. Den „andens" skrift (kun pá et
meget hlle parti 439i6— 443i7) er derimod temmehg uskön; træk-
kene er ganske vist faste og vidner om 0velse, men er pá den
anden side stive og kantede.
Det f0rste norske stykke (bl. 1 — 14) er skrevet med en
smuk, regelmæssig og i og for sig udmærket tydelig hánd; bog-
staverne er middelstore, men bhver noget större mod slutningen.
XVI • INDLEDNING
I det andet norske stykke (bl. 15—18) er bogstaverne derimod
temmelig store og uskönne og ábenbart fra en betydelig senere tid.
Hándskriften pá Völuspá er den samme, som i codex
Wormianus (AM. 242 fol.) af Snorra-Edda, i et lille brudstykke
af Egilssaga (162/3), en del af et hándskr. af Jónsbók, 137, 4^ ofl.
Her er bogstaverne noget mindre end i Worm., men omtr. som i
brudstykket af Egilss.
Elucidarius er skreven med en stor og smuk hánd; det
er klart, at afskriveren er meget 0vet som sádan og vant til at
skrive, uagtet han, hvad nöjagtighed og korrekthed angár, stár
under de fleste, vi kender.
De ovrige mindre stykker, Náttúrusteinar, Cisio janus, Pro-
nostica temporum, er skrevne med ret smukke, faste hænder. Den
sidste er den mindst gode og ligner i karakter noget Völuspás
hánd, men er dog sikkert ikke den samme.
6. Overskrifter, báde over nye stykker og over kapitler,
findes i reglen; undertiden er de rigtignok sá afblegede, at de er
ulæselige. Ikke sjælden bestár overskriften kun af ordet capitulum
uden nogen nærmere indholdsangivelse; i 3 71 findes undertiden
kun en bolgeformet streg, hvormed en Hnje udfyldes. Hvor over-
skriften stár midt inde i en'linje, udgár der i reglen fra den en
rod eller sort (pá 4a, 5a) streg under eller omkring resten af
hnjen, der udgör slutningen af foregáende kapitel eller nogle ord,
der h0rer til det f^lgende kapitels f0rste hnje, ábenbart for at
tydeliggöre sammenhængen. Overskrifterne er altid skrevne med
rodt blæk; i bl. 1—14 er det, for sá vidt det ikke er falmet elier
helt udvisket, m0rker0dt. I 371 og den egenhge del af 544, har
Haukr selv skrevet overskrifterne, ogsá i de partier, der er skrevne
af hans skrivere.
Kapitlerne og de nye stykker begynder i reglen med efter
omstændighederne större eller mindre initialer, der ofte er antydede
med mindre bogstaver med almindeligt blæk i marginen (huske-
bogstaver); ved beskæring af bogen er disse vistnok flere steder
forsvundne. Initialerne er afvekslende skrevne med rodt, brunt
og grönt blæk, enten én- (sáledes kap.-initialerne) eller flerfarvede.
Særlig pragtfulde er f. ex. i 37 1 N bl. 8b, H bl. 11 a, i 544 Þ bl. 1 b
(og flere initialer i de folgende blade), jfr I bl. 14 a, A bl. 22 a,
N 36a, 61 b, B 60a, S 72 b, L 90a, 0 93a, 104b, E 105a. Den
grönne farve, der anvendtes, synes at have indeholdt et særligt
ætsende stof, idet f. ex. hovedstregen i Þ (bl. Ib), der netop er
grön, nu kun er én lang rift, uden at man kan se noget tegn til.
HAUKSBÓKS BESKRIVELSE XVII
at denne skulde være frembragt ved skærende redskaber; noget
lignende gælder H (bl. 11). l 675 findes der, særlig pá de forste
sider, temmelig store initialer i begyndelsen af hver replik, men
disse, der har været morkerode, er nu for störste delen aldeles
forsvundne (jfr anm. 1, 4, 12 s. 470, anm. 6 s. 471). Der fmdes
nu en temmelig stor áben plads, hvor de enten har stáet og er
afblegede eller hvor de har været bestemte til at stá. Der fmdes
i det hele længere afstande mellem de enkelte replikker (til dér at
skrive M og D?). Sádanne afstande er efterhgnede 1 udgaven.
7. Marginalnotitser og lignende. Af sádanne fmdes
der overliovedet ikke synderlig mange, og de, der fmdes, er i det
helo, som næsten altid, af liden eller ingen betydning og fra for-
skellige tider. Hertil regnes ikke de af Haukr selv eller af hans
afskriverc glemte ord eller sætninger, der, med mere eller mindre
nöjagtige henvisningstegn, er tilskrevne i marginen; om disse hen-
vises til anmærkningerne.
371. Bl. la, 2a, 3a, 4a, lOa, lla, 12a, 13a og 14a
fmdes med en hánd fra omtr. 1800 skrevet dels i nedre^ dels i
0vre margen: „1*% 2^^ 3J% 4^% 5*abrot af Landnámu (Landn.)«, og
henholdsvis No. 1, No. 2 bl. 3-4, No. 1, No. 2 bl. 10—11, No. 1, 2, 3
bl. 12—14, hvortil Finnur Magnússon bl. 2a i parentes har til-
föjet: „Hauksbók". — B1.2b forneden: Kalfs Skinn med en hánd
fra 17. árh. — BI. 5b 0verst regnestykket g — 96, bl. lOa 0verst
„204—40", bl. 7a ydre margen og bl. 8a 0verst noget ulæseligt
kradseri eller bogstaver. Bl. 15 a 0verst: „Úr Kristnisögu. K. 6
sqqv." (dette árhundrede).
544. Her fmdes for det f0rste enkelte tegn som „NB" 3b,
5a (0verst), 8a (0verst), 85 a (ydre margen to gange), 85 b (lige-
ledes), 87 b, jfr 83 a; „x" 13 b (i indre margen udfor den linje, der
ender med En hina .xiiij. vikii ymmar sol vm s. 175 30), „ + " 2b,
3a, 14 a (udfor 1. 4) 53 a, 57 ab. Figurer eller figurlignende orna-
menter og lignende kradserier: 8b (nederst, en mands hoved med
hat pá, 16. árh.), 14b (nedre margen), 70b (nederst); betydnings-
l0st kradseri eller ulæselige bogstavtegn fmdes la, 20 a (nederst),
21ab, 23ab (nederst), 26a (nederst, T...h...?), 30b (nederst),
32 b (ligeledes); en hel del 34 b, 35 a, 36 a (nederst), 38 ab, 42 b,
43b (0verst), 50a (ydre margen), 59 b, 61 a (nederst), 64b (nederst),
78 a (ydre og nedre margen), 79 a (ligel.), 83 a (ydre margen).
Enkelte figurer og usammenhængende bogstavtegn fmdes frem-
deles lOb, 18b (nedre margcn), 19a (omkring grundplanen); 21 b,
26 b; et alfabet fra 17. árh. ncderst 65 b, jfr 59 b.
b
XVIII INDLEDNING
Gentagelser af enkelte ord i selve teksten, eller bemærk-
ninger, der hentyder til denne, findes 4b: Bahi \ lon (ydre mar-
gen, midt pá siden), Satur \ nus (nederst), 5a pór \ Mars, Mar-
curius e. \ Odin, venus io | ^is(!) dott \ er (ydre margen), alt med
plump hánd fra 16. (17.?) árh.; — lOb huarkenl (0verst), hafd
(yderst) samt enkelte bogstaver, — 57 a „NB Island \ under eng \
land" , „NB Angliœ nomen" (18. árh.). Ligesom den sidste be-
mærkning, stammer ogsá forskellige tilföjede bemærkninger og
overskrifter fra forrige eller vort árh., tildels skrevne med bekendte
hænder (jfr de anforte NB'er): Ib „Vide Bymheg \ la p.354 lin.S''
(0verst i ydre margen), 18a „544, 4^" (19. árh.; nederst til venstre),
20a „Af Eddu Sœmunds^' (el. -dsír; over Völuspá; 19. árh.), 36 a
Her hefr . . . (Arne), 49 a overskrift (se s. 272 anm. 1), 60 a „ Vidrœda
likams ok Salar. (Arne Magn.), 69 a „Fragmentum af Hriggjar
stiki^ overstreget og derunder skrevet (af Jón Sigurðsson): „Hem-
ings þattr Aslákssonar" (0verst), 72 b „Heidreks Saga" (Rafn med
blyant; 0verst), 93 a overskriften (Arnes) se s. 425 anm. 1, 104b
„af Upplend \ inga kon- \ gum" (19. árh.).
De sædvanlige brevbegyndelser , nogle tildels ufuldstændige,
religi0se sætninger, samt andre bemærkninger af tildels dunkel
betydning læses 5b: „Hev er skrif andres m?enc?m" (16. árh.), 19 a
„þeim go^., 21 a ^amenn wed aurid ok munn halla rei \ knsir hofud
summu alla huad hatsir þsiá \ mælgi ok mal (efter Völuspá), 21 b
„T'IRN" tilligemed sætningen „aue maria gracia plena dominus^^ i^.).,
34 a ^þa redz iesus(?) \ . . . . (ulæsel.) iesvs kr \ istvs e'^(?), plump
hánd, herunder med en anden hánd: „Ihesv"; 59 b „la fi Mar. ge
ap de: Jun.jul. g: aug é(?) | Sep c . . .: oc d / no e: fd \ man ek
man þa er uann mier(?) hlatr hann \ se efc(?) sara þe\ra(?) sid
hiost ... I mann ; 99 a to brevbegyndelser.
Af personnavne eller ejernavne findes enkelte, tildels
ikke uvigtige: 21 b 0verst har der stáet en sætning, hvoraf, da
siden er meget m0rk og tildels medtagen af slid, nu kun kau
skimtes: þessa hok . . . .palls son, skrevet med en fast hánd som det
synes fra 15. árh.; denne notits har Arne Magnússon længere nede
pá siden gengivet sáledes: „þefsa hok a Teitr Pals fon ef hann |
fkal urentr vera'' ^; — 26b „Halldor" (14. árh.); — 59b „Biarnni
Einarfson a Hamre a (disse 3 ord noget utydelige) þessa \ hök
med rettu ok Aefur /^ann lied mier hana \ i hokaskiptum ok skal Aann
fa hsLUa \ aptur þsiá firfta ec kann Aana med skilum'' (17.árh.); —
^ Af Gudhr. Vigfússon i Bisk. I, xviii gengivet sáledes: ^Teitr Fálsson á
pessa hók" osv.
HAUKSBÓKS BESKRIVELSE XIX
10Gb „Sweinn [As el. Og] mundz son (plnmp hánd fra 15. árh.,
pá tværs i ydre margen). — Gtióbt\ Vigfú.sson har antaget, at den
her nævnte Teitr Pálsson ^ har hort til den sákaldte Ögur-slægt
i Isefjorden, og han minder om, at Haukr má have bot i det
nordvestlige land. Unmligt vilde det máske ikke være, at sælte
Teitr i genealogisk forbindelse med Haukr selv (en sönnesön onikr.
1400, jfr Dipl. Isl. III, 496), men genealogiske kombinationer, be-
grundede pá muligheder, er sá temmelig værdil0se. Om de andre
nævnte personer kan der næppe oplyses noget sikkert.
Til slutning skal her under ét omtales s. 34 b og 35 a (jfr
udg. s. 228 anm. 9). Her fmdes, foruden enkelte bogstavtegn,
figurer og ulæselige kradserier, folgende större optegnelser og be-
mærkninger: „er þeir hofdv leingi barist þa feck. . ." skrevet med
en plump hánd, der her genfindes ílere steder; „iesvs \ nv er at
se (ligel.), I nv erat seigia fra \ evia |"; „lesus kristus er allz godz"
(35 a; IG. árh., gentaget to gange med den plumpe hánd); „7iv erat
seigia (hv)ad tidinda vard" (den plumpe hánd, dette senere to
gange gentaget med samme hánd); „Cristus factus homo benad{?)
omma redita trono'' (denne linje gentages ovenover med en hánd
fra 17. árh. og her stár beat). \ „Mobiles i bo cifoff act(?) liber
habeto(?) coeof''(?) (Mobiles — liber h gentaget med en plump hánd);
det hele, vistnok et par (lat.) vers, stammer vistnok fra 14. árh.;
„þehn godumm monnum sem þetta bref (denne begyndeláe fmdes
lidt længere nede med en anden hánd) sia edr heyra sender Ifuar
semundar son med" (34 a 0verst); og endehg et runealfabet,
temmelig plumpt tegnet: -i B h '^+ K T * I K T Y h^i l< * R | Ain
G75. Her íindes sá godt som ingen nævneværdige rand-
bemærkninger. Enkelte steder fmdes i senere tid tilföjet „NB"
og lign. tegn; sáledes bl. 9b (r0dt T-hgnende tegn i ydre mar-
gen), 9a(samme tegn omvendt), „NB" bl. lOa, 11 a (ydre margen).
BI. la fmdes noget kradseri (ogsá bl. 2b nederst, 14b nederst, 15a
yderst) og „dissepulus \ spir magister fuarRV'^.y „fiordur^ (for-
neden), 12b „gudz" (yderst), 13 a pá tværs i ydre margen: „hiei'
hef leg vid skilift j þessari Lusidariu:'^; hertil h0rer en blækstreg
over og under I. 12. BI. 14 a: „fmidia.7i \ fatans (ydre margen),
15 a „brvrn'' (nederst), 15b stár i ydre margen et gabende hoved,
et mandshoved samt navnet „ion^'i^) (nederst).
^ En mand af dette navn nævnes i annaler ved ár 1344, men han kan
næppe korame her i betragtning.
b*
XX INDLEDNIN6
8. Retskrivning. — Vi má betragte hvert enkelt stykke
for sig og begynder da med de
A) norske stykker, bl. 1—14 og bl. 15—18. Man har
i almindelighed antaget, at disse stykker var rene og ægte prover
pá norsk sprog og norsk retskrivning, idet mindste hvad bl. 1— 14
angár, siden den lærde udgiver af „Nokkur blöð" osv. i fortalen
s. XVIII udtalte sig sáledes: „ortografien i dette brudstykke er
fuldstændig norsk, medens bogstavtegnene synes at være islandske",
og han tilföjer: „hvis det er skrevet af en Islænder, har han
været vant til norsk retskrivning og norsk udtale" ; i 0vrigt mener
han, at originalen under alle omstændigheder har været islandsk.
Denne mening angáende disse stykkers norskhed findes dernæst
gentaget lige ned til de sidste tider. Hvorvidt dette virkelig er
tilfældet, skal nu nærmere blive unders0gt. Kun skal det her
straks bemærkes, at jeg ikke kan være enig i at bogstavformerne
skulde være særlig islandske; idet mindste erindrer jeg ikke at have
set noget islandsk hándskrift, som i sá henseende kunde minde
om skriften pá de 14 f^rste blade.
a) Bl. 1—14. — Vokaler:
I betonede stavelser. a bruges báde for langt og kort ^
a ; i 0vrigt er der kun at bemærke, at a skrives i man (af munu)
151 30, 171 17; natt 161 34, nattena 173 9, nattom 17626 (jfr tiott);
val 1616 (jfr vœl og vel). Dobbelt a skrives i Isaacs 177 10, smlign
aarl54i9 (eller betyder dette mulig á-ar) og raa \6Q29 {=hrá-a?).
I mindre stærkt betonede stavelser findes a særlig i den 2. stav-
else i to- og trestavelsesformer af subst., adj. ogverber: manadum
151 24, 153 10, manaóer 172 17; -hundraó (plur.) 1555.6, sumar (plur.)
1539, jfr þionasta 168 27 og keisari 154^5 (jfr allteri); spakastu
160 28, rikastu 170 9; kallaó (plur.) 15327, 154 5; blotaðu(-o) 157^4,
1582.7.23 osv., kalladu 1594.6, I6O11, drucnaáu I6O4, beliadu 161 2,
gofgaðu I7O2, kastaóu 161 30, bleszaóom 177i3, œlskadum 1744.14.
e, báde œ og oprl. e, skrives i regelen e, men œ særh'g
foran l: œld 158i, I6822, 1714, 1735, 17431.34 (men Eldz 175^),
œlli 173 16.17.22, œlsku 174 5, œlskum 174 13, œlskaóum 174 4.14,
hœlgi 1773 (men helg- 177 9, 152 12, jfr heldr), vœl (jfr val, vel)
16735, I6820, 1694; jfr œlegr I6810; œ skrives i hœgoma 16427. —
eskrives i eáli 16528, vel 161 38, vett{r(-um.) 157 is, 167 30.31, Quen-land
15422, 166 32 (Quenn-), gessym- (gers-) 1533, 160 29, gegnum 15334
^ Aksenter anvendes overhovedet ikke, undt., af grafiske grunde, over i.
De tilfælde, hvor aksent findes sikkert, er; á íbOs, áftr 16235, Bár 17626. 27;
gaúm 159 10; dóm I7627, sMp I0619.
HAUKSBÓKS BESKRIVELSE XXí
(jfr giognum), eng- (pron.) 151 5, 1523o, 1534, Nembroth I7O5, tue-
168 13, fe-a7' 1Q7 2s {-itmimun 1672? komnier vistnok af -meww^ ntr.),
drega 1623 (clraga 164i8), sea 163 19, 168 11, 173 12, kemr 150 10,
ger- (gerir, gerande, gerdi) 151i6.i7, 152u, 15329, 156i8.33. For e
skrives i i skrifa 153 31 (^af skref) og ei: einum \11 u. Om e i
-eng og = <» se i 0% œ. — I mindre stærkt betonede stavelser
skrives e i -endi: tiáend- 152 10. 13, heilendis 167^2, friáendi 1523i,
1538, kycuendum 1536, -hœgendi I661; -eri: allteri 176 17, miser-
171 16, 172 14.18, 175 10, myster- 176 10-12; -edi: erfeái 15626, 1574.15;
-teli: aldrteli 168 3; jfr(?) Troea 152i6; fremdeles i -legr, -lega
skrives gennemgáende e: 156 17, 160 12, 16327, 167i8.2o, I682.10.16,
169 1, 17023.39, 171 10.33, 17233.37, 1735, 1744; men -lict 170 25, fer-
Itgast 16426; -egr 161 25, 1692.35, men -igr 161 12, 169i3 {-ict bægge
steder), 170 34.
i, kort og langt, udtrykkes ved i; den aksent, der sá ofte
findes anbragt over ^, har kun graíisk betydning (jfr XX anm.).
I betonede stavelser bruges i pá samme máde som i sædvanlig
retskrivning, undt. skrifa (se ovf. e); i skrives allevegne for J,
undt. i sea, fear (se e), samt enkelte gange i -ligr (ntr.) og i
-egr (se e)\ i =j udelades i skyum 1562, nya 1718, flya 170 24. —
i skrives i skili 15233, 167 31. 32, skildi 15436 (men shjldi 15222,
16322), skiUdu 15622, 1573.4, 1606, 172i8 (men skylldu 15626),
mind- 1583.9, 170 22; þrinn-ingar 17235, 173i; Isaacs 177 10. — I
mindre stærkt betonede stavelser: -ligr, -igr se e; Egifta- 1504
(jfr martiris? 17725.26), Olimpiis 156 2; i og e veksler i PuUna og
Polena 15523.24. I ord pá -ing(r) skrives sá godt som udelukkende i:
messing 160 30, ken(n)ing 15433, 17337 osv., numningu 1727.9, men
drottneng 170i4; Gyóing- 154 10 osv. , helmíngr 165i, jfr hofáingi
170 22 osv.
e og i i ubetonede (eller svagt betonede) endelser. Her íindes
en veksel, der tildels svarer til de bekendte regler om vokalhar-
monien i oldnorsk:
e skrives efter a (á) i l.og2.stavelse: a) /anc^e I5O2.6.15 osv.,
nafne I5O3, aer 150i2, 15231, 154^1, spaer 16725, hafðe(zt) 151 31,
1593, tiarner \50u^ vatne 151 3, latet 151 7 osv., cardenales 176 10. 15,
ogsá der hvor k 0% g stár foran den ubetonede vokal: saker
160 20, 169 17, huarke 15227, 156 30. 31; — b) hrennande 152 1, ritaóe
152 16, harðare (adv.)153 2o, 16532, W/ade 154io, gerande, valdande,
radande 156i8, varane 161 5, þessare 1646, þackaáe 1647, yáare
167 16, reddare I6815, 1698, grimmaste I7O39, likame 171 32, manaóer
172 17 osv. — Skrivemáden hafaer 166 15 beror pá en skrivefejl;
skriveren skrev f0rst hafar, dittografi af det foranstáende ahiBx;
XXII • INDLEDNING
uden at slette det sidste a eller underprikke det, tilföjede han sá
den sædvanlige endelse. — Undtagelser herfra: lcdi 17224, naím
17325, raói 15435, keisari 15435, ricari 16^1 2% fiandi 15&32. Kirialir,
Befalir 15521.22 er usikkert, jfranm.; hvis forkortelsestegnet betyder
-ir, havde det været rigtigere at gengive det med er; hgeledes
havde det været rigtigst, at skrive vsattev 157^0, ramer 1588, faret
1516. — Marti 159 12 er den latinske dativform.
e skrives efter 0 = $, o(ó): hogguenn 17727, diofle- 16736, I7O24.34,
hofáe 153 19, 177 15; mote 1533 {moti 150i4 er vistnok urigtigt for
mote jfr anm.), horfet 151 31, koster 15230, storer 1535, 15426,
þioáer 153 15, orðenn 15331, florðe 1548, borenn 154i6, horner 15424,
groen 1679, komen 155^1, borger 1565.7, drottenn 156 le, Oáenn
159 1.13, I7O10, lofte 171 32, dotter 1592, dome 160 10, morgen I6O12,
golfe I6O13, nioteá 16720, Polena 15524, jfr domœ 161 3, hvor skriv-
eren forst urigtig har' skrevet doma (dittografi) og rettet a til öe;
fleckotter 151 20, ^osío/e 15322.27, abote 1568, nokorre 158ii, nokorer
172i. — Undtagelser er: þorsti I5631, kosti 168 7, þotti 161 20,
162 11, nomin 1729, diofli 15732.
I alle andre tilfælde stár i reglen i: efter au: savói 151 18,
austri 15232, dauðir 158 9 (bis); — efter e (æ): ekki 151 3, kennir
151 10, f/mV 151 16.17, e/iíir 151 30 osv., huerri 151 31^ f^^'^H 152 10. 17. 20,
engir 152^0, ög^(ii I6822, 173 5; vhœgendi I661, -sewi 151 13. 15, 152 u,
kycuendi 151 17, friáendi 152^1, 1533, mysteri 176 10. 12, miseri
171 16, rœykelsi 1544, jfr ord pá -ing (kenning osv); — efter e — œ:
beói 151i5, 1533.5, kleái 152^, 176i7, setír 152i2, meííi 152i8, vengir
153 17, í;e/-i 1583, reddir 159^7, -leti 156 23, 157^6, 1745, embettis
161 11, 16227 osv.; — efter i(í): mikil 150ii, liflr 1514, missir
151 7, ridit 151 12, skiftir 151 23, m?"/^i 151 27, girski 152^0, jfr ord
som þrinning (ovf.); — efter tíf^y: kuldi 15228, ^%^' 153 21, //V/r
156 15, sumir 157^4, ^íí(Íí 160 11, undir 160 32, jfr Ptdina 15523,
tinduttir 167 3, brunnir 161 15, jfr ord som kunnigr^ numning
(ovf.); — efter o'^^íi;: (/rœ(?ir 151 12, œsti 15224, sA;o'í?/r 153 15, /VrÁ
I6O16, dœmi 162i6, o'iri 1699, bœtist 151 32, /'o'tó 158^; — efter ei:'
heitir I5O4.5, 1518, kueikir 151i4, steini 152?, heimimmi 152io,
e/(7i 152i3, jfr /^m I6I29; — efter y: yflr 15l6.io, fylgir 152i3,
skylldi 152i7.22, bygði 153^6, 154^, yrði 1554, ymisa 1573i; —
efter o^^.- œyði I6O9, Mo-z/í/r 16225, glœymið 167 21, dræymir, hæyrir
I7O27, træystist I6835. — Undtagelser: í^í/4/^er 171 34, e^^er 151 5
(hvor Arne Magnússons læsemáde mulig er rigtigere), gefe 156 21,
172i9, rette I6831, Míe 16933, kenne 169^7 (jfr anm.), /e^e?^- 171 10,
þesser 173i2, Z^ere 174io, -uelde 1753, Ae/'e/- 175i3, ^ereí 175i3, huele
17536 (bis), (Baniele 163^1 er vel latinsk form); cleke 158 20,
HAUKSBÓKS BESKRIVELSE XXITI
þœge- 1744, lete 1749, hette 176i, strete 1766, cleðe 17724, reóezt
17028, jfr miseri 171 le, 175io; jí'wr/e 174 17; fœrᜠ164 10 (fejlskriv-
ning?), hœgre 1778, jfr vhœgendi (ovf.); sA^e/ííe 151 2 (hvor Arne
Magnússons læsemáde máske er rigtigere) jfr heilendis 167^2; yfer
1516 (fejl?) jfr mysteri 176 10.12. — De íleste af disse undtagelser
hidrorer vistnok fra afskriverens original, hvorom mere nedenfor.
I den tilföjede artikel skrives i reglen e: varet 151 24, hafet
15935, 161 1, matrenn 163 1, haustet 151 25, vetrenn 151 25, tressens
16926, borgenni 153 30, 1542, lionen 16325, orkenni 160 14, grofenni
164i4, grofena 164i3, veroldenni I682, huset 161 25, sumaret 151^4,
jfr bukenum 166 7, heímsens 15233, 155 le, Igáren 160 24; endnu kan
mærkes aldenenu 166 26. — Undtagelser: kertin 16^2^ licneskit, -in
I7O7.12, enggillin 1643, heímimi 16435, heimsins löOii, dyrin 161 27,
1625, kynit 1599, lyáínum 1709.
0, langt eller kort, bruges i reglen som i den sædvanhge
retskrivning, sável ibetonede som mindre stærkt betonede stavelser:
0 skrives i hon I5O2.3 osv., honum 152 12. 26 osv., brot(t) 151 30. 31,
160 34, nott 1738.10.11, 175 15. 17. 20, skol- (vb) 156 le, 157 12, mon-
I7O34, 171 10.11.15, son- 15722, 158i2, 165 1.3.4. 12. 19 osv., scoar 177 u,
lacobr 1778.8, nomin 172 9, Polena 15524 (men Pullna 15523); voro
(vb) 15728.30, 1588 (men varo 15724.26, 1588), komo I6O13.16, vor-
(pron.) 17326.35, 1742 (men var- 17329, 1743, 177 15); postole
153 22.27, orost- 1553, I5825, fleckotter 151 20 (jfr u)^ nokorre 158 11,
fiokot 16724, ogor- I6816, 171 33 (men ogur- 170 39); 0- 0: ó negat.
153 16; 161 28, 16324, 16721, 168 3, jfr u-.
u, langt eller kort, skrives i reglen som i den sædvanlige
retskrivning, báde i betonede og mindre stærkt betonede stavelser:
u skrives i guá- 158 21, 160 11, 170i.3.i6, fugll 153 21, Rum- 156 11. 12,
165 17, Pulina 15523 (jfr Pol-\ fiugura 15331, vuxu 15335; tinduttir
1673 (jfr. 0), byskupar 176 15. — u skrives for v efter g: marg-
uis 16725., hogguenn 1772?; — efter h: huita 151 19, huersu 153i,
15436; — efter c, k, q: kycuend- 151 17, 153 6; kuemi 160 31, kuexa
166 19; quen- 158 16, quast 161 28; — efter s: sua 15226 (men sva
15224), suarta 161i% suickia 157 1; — efterí; tue- IQSis^ tuer 175 sb;
— efter þ: þui 1516, 153 1, þuer 16922, þuorrenn 1762, jfr efter r:
œruent 1688 (men œr vilnast 168 10), œruasa 173i8 (ment'22), toruelde
1753. — u(v) o: ú negat. 151 17, 153 19.35, 15723, I6O36, 161 5.30,
16320 (jfr 0).
I ubetonede (eller svagt betonede) endelser veksler 0 og u
efter en hgnende regel som e 0% i (ovf.):
0 skrives efter a: namo 152 21, 170?, sato 1553, matto 15336,
1575 (men mattu 158 5, 1635), varo 15724.26, 1588, 159 10, sao
XXIV • INDLEDNING
15733, 15920, gafo 159io, ato I6O22, siafo 153 12, huaro 154 12 (men
badu 160 33); der skrives hlotaóo 15823 uagtet der i den slags
former ellers i reglen skrives u: blotaóu 15734, 158 2. 7. 25. 30, 1598,
kalladu 1594.6, I6O11, drucnaóu 160 4, kastaáu 161 30, beliaáu 161 2;
spakastu 160 28, rikastu 170 9; om 0 i endelsen -om se nedenfor;
— efter e: brenno 174^1, 1753, messo 175 14.21 (men messu 175 30,
176i6), heroó 15322, redo I6O30, mego I6625, I683, ero 150?, 15226 osv.;
men þessu 151 3, huersu 153 1, 15436, ew^í* 1534, megut 163 18,
/^teí 16320, jfr -enu 154 13 (bis); — efter 0: kono 1559, sowo
15722, 158i2, 1655.12.19, miolko 17726, dottor 1595, so/o I662, 167 1,
fiordo 17526, ^o^o I7O25, woA:or- 158ii, 172i, 167^4, I7O25, 175io
(vokalforholdet taler bestemt for, at det f0rste o er et virkeligt 0,
ikke g), kom.0 156 10, I6O13. le, voro 1545, 155i, toko 157^4, foro
15731, skoro 163^9 (altsá o(l) = ó, ikke ó), drogo 16422, mono I7O34,
olmoso 157 15, samt i -ong: konong- I7O9, 17720.25, men haóungu
1623i; undtagelser: konurlQQsi^ holur I6821, orostu I5825, skolu
157 12, 16721, komu 15922, monu 171io.ii.i5, hofust 170 1.2. 15.
I alle andre tilfælde skrives i reglen u: efter 0 = §: ofund
15633, hofuó 155 19, veroUdu 168 34, volur 16829, sogur 152 19, stopul
15330, I7O3, stiornur 158i (men stiorno 176^), diofuU 1596, 171 e,
ioróu 17324.27, jfr siondu(?) 175 27 [dette taler bestemt for, at vi her
har med lyden jq (ikke jo) at göre], odru I5O3, morgu 150i4, 1532,
gofug 154 19, hofdu 152 17. 19, donsku 159 1. Undtagelser: onnor
I5O3 (dog usikkert), 151 19, 158 is (bis), 171 36.37.39, somo 15227,
160 3. 35 osv., sonno 1716, tolo 1762, donsko 159 u; — efter au:
augu 151 33 (bis), 153 20, 1666, raudu 159i6, 7iautur IQ^ 13 ; — efter
e = œ: gettu 15626, embettu 162 15, meUu 1592i, leráu 159 22.
Undtagelser: selo 1574, 173io (bis), etor 16532, 1678, blægior
177 16, nesto 17535, tœUo I7O12; — eíter i: viku 151 31, viUu 154io,
sinu 15623, skiUdu I5622; paradiso 150i, 152^3 er vel den latinske
form; — efter u: tungur 153 33, 155 16, fiugura 153^1, vurdu 15333,
vuxu\h^3b^ brunnu 15^27^ sucku löQ 28, truáut 163 19, haðungu IQ^si;
— efter ei: leirur 151 30, eítur 166 4, -veizlu 168 32, eigut 167i8; —
efter y: myclu 152^0, systur 158 17, fyrru 17126, bysku/p- 176 15; —
efter o^; /'ífs^ií 16326.29.3i, 1644, tœmdu I5623, o^rtó 1594,
fœrðu 160 9. 23 (men fopróo 176^6); — efter œy: œyiu 151 32.
Endelig bemærkes, at i endelsen -um skrives allerhyppigst
u; 0 skrives i: nattom 17626, borgo^n 1765, Polotom 177 12, taom
I6612, monnom I6825 (i samme linje: monnum), hondom 177 13,
bondoml7727, varom\77i5, baáomlb625, fordoml7l3i, faoml7629,
ogurlegom 170 39, erom 156 20, megom 157 u, blondom 172 21, to^-
ttííom 177 13.
HAUKSBÓKS BESKRIVELSE XXV
Det cr klart horaf, at vokalharmonien i detle tilfældc ikke
er sá regelbunden eller gennemfort som i det forrige. Vi gár
nu over til omlydene (undt. e = œ se ovf.).
?í-omiyd af a (kort) er i det hele fuldstændig gennemfort
ligesom i islandsk, ligcgyldigt om det omlyd virkende u fmdes
eller cj: suort IðOu, onnoi' ISOs, 151 19, oáric IðOs, stoóum 150ii,
morgu 150u, stopul 170 3 osv. osv. Undtagelser Jierfra danner
magr I661, men a er her fremkommet ved rettelse og desuden
ikke ganske sikkert (se anm.) ; desuden naturh'gvis alle de former,
hvor u i anden stavelse repræsenteres af a (analogiformer) : kallad
(ntr. pl.) 15327, 1545, þushundraó (plur.) 1555.6, agetast (fem.)
154 18, jfr gofgadu 170 2 og lign. (se ovf.). Omlyden betegnes altid
ved 0. Den omlydte brydning: jq skrives altid io\ at dette be-
tyder jq^ (ikke jo) synes, som bemærket, med al bestemthed at
fremgá af den omtalte vokalharmoni , hvor 0 i roden i reglen
efterf0lges af 0, medens g i reglen efterfolges af íí; pá io i roden
folger altid u (se ovf.), undt. i stiorno (176 3) og dette stár i et
stykke, som sikkert gár tilbage til en isiandsk original og hvor
der netop findes en mængde afvigelser fra skriverens ellers be-
nyttede retskrivning, I ordet siondu (og giogmim) har vi vistnok
snarest at göre med udtalen sjqndu^ jfr sionda i 645 (Ordförr.; den
oprindelige tvelyd au, altsá forkortet); anderledes forholder det sig
med fiugura (153 31). Pá grund af vokalforholdet i nokor- (se
ovf.), betyder det f^rste 0 et virkeMgt 0, jfr nyisl. nokkur. End-
videre bemærkes, at 0 (o: q) altid skrives i part. perf. (adj.) gorr,
men e i verbets alle 0vrige former, stemmende med forholdet i
skjaldepoesien.
íf-omlyd af á findes yderst sjælden, máske aldrig. Der
findes undertiden skrevet 0, hvor q vilde være det oprindelige.
Men sandsynHgheden taler for, at vi allevegne har med et virke-
hgt ó at göre, altsá overgangen 9—0 (jfr Noreen^ § 73, 2), efter
som der altid folger et 0 (undt. i enstavelsesformer og former pá
-um: smo 1526, vor 17335, lotum I6O29, siolfum I7O27, /ioi^wm passim):
voro 1545, 155 1, 15728.30 osv., skoro 16329.
w-omlyd af i findes kun i myclu 152 20 (men miclu 152 19,
1573), kycuend- 151 17, 1536, þrysvar 15126. — u (v)-om\^á af ^
findes i sæckr 1516, slœckna 152i.
i-omlyd af a (á) skrives i reglen e, med œ i enkelte tilfælde
foran l (se ovf.), samt i þœr I6632 (men her har skriveren forst
skrevet ^ar), 16732, tœlto 170 12, þœgeleg 174*, hlœgior 177 16, lœr
17724, œskaór 15535.
XXVI ' INDLEDNING
i-omlyd (i2-oml.) af 6(0) skrives sá godt som altid (p: grœdir
151 12, grœn 151 25, dœgrum 151 27, hœtist 151 32, opsti 15^24 osv. osv.,
í^r- 1688.10, 173i8.22, œfsta 17ho, 172i. — Undtagelser: retrl6022.23
(jfr anm.), feslu 1645, auðefum 170 37.
i-omlyden af u(ú) skrives y: fystr 152 9, fyrr 152io.i9 osv.,
skylíd- 152 17, 15626, 16822, gessyma 1533 (men gersimar 160 29),
yxnum 154^6. For y íindes i: skili 15233, skild- 15436, 15622,
1573.4, 1606, 172i8, 7mnd- I583.9, I7O22, þickia 16537, firir 1752.
y skrives i Moyses 15934.35, 1529, 1545 osv., men Moises 177 19.
Tvelyd: au skrives altid sáledes (au): daunn 151 9, augu
151 33, taufr 167 16 osv., undt. av: savði 151 is. Ang. siondu se ovf.
— Omlyden heraf skrives altid œy: dœyia 1516, œyiu 161 32 osy . ;
interessant er rettelsen i hœyra 173 31, hvor æ er rettet fra e (der
stod i skriverens original?). — ei skrives altid sáledes (ei), undt.
qi i ejgi 1675, œi \ þœir 168 20 og e: fleri 161 29, En 1502(?); ei
skrives i kueikir 151 14.
Svarabhakti-vokaler (u) findes i f^lgende tilfælde: nautur
162 13, guáus 16330, suáus(l) 16^4.^ eitur 16iji, munmcr I6635, muncur
17621. — At udtalen var bleven vaklende, fremgár ikke alene af
disse eksempler, men tillige deraf, at u udelades, hvor det skulde
stá, hvorved der er fremkomne former, der kun er grafiske: orostr
1553, 166 32, foór (acc.) 16535, solstoór 175 12 (her máske pá grund
af pladsmangel), jfr moóur 16535 (forst skrevet moór, se anm.).
Konsonanter:
1) b skrives som i sædvanlig ortografi. b skrives (efter
latinsk original?) i Nembroth 1705 (men Nemroó 16329) og i lacobr
1773.8. — f skrives i reglen som i sædvanhg retskrivning, men
altid for (isl.) p foran t: Egifta- 1504, eftir, aftr passim, skiftir
151 23, loft 1524 osv. /" skrives (for m) i hifn- 1608. 10, 16921.23,
171 4, 17428. fn = m se m. f for v se v. f udeladiBs i þurt 16938.
ff skrives i Effesus 177 n. — p bruges overhovedet kun i begyn-
delsen af ord; jfr f. — v bruges som i sædvanHg retskrivning,
undt. for sá vidt som der efter visse konsonanter skrives u (se
ovf. s. XXIII), samt f i nogle flere tilfælde end sædvanligt, som (for
ikke at tale ora pafa 154^5 og hgn.) i sefar 15527, hafan 157^5,
friofest 17228, frefast og lign. 172^1, 174i.2, lofis 159i, men ivan
16928. Ved analogi er v tilsat i vuróu 15333, 161 29, 164i9, vox
15732, vuxu 15335, þuorrenn 176 2; w, uu skrives i ewangelista
177 1.12. 22. Det udelades i yóare 167i6.
2) ð skrives som sædvanlig, dog aldrig i feminina pá -d
(-ióö) eller i impf. af svage verber, hvor der altsá altid stár d
eller t: tæmdu 156 23, semd 169 31, osæmd 168 3, oræct 167^1, ja
HAUKSBÓKS BESKRIVELSE XXVII
hijfjdi 1543 (nien hijgóist 155 33 og hijgóar 158 2), jír kuldi 15228,
þcmdar 161)24, neljdar sst. ; efter r skrives ó. For d fmdes
71 i þanan 152 31, 15534, 15723. For ð i 2. pers. skrives ^, se
dette. d skrives i flere freniniedord : Aráahaóíte 16533, Arfaxaó
1543, Beóleem 154i6, Dauidar 1643o, Gaáar 15520, Panaóios 1675,
Nemroð 15329. ð udelades i shurguda I7O1.3.15. — d skrives som
i sædvanlig retskrivning (jfr dog ó). Det skrives i fremmedord:
Adenas 1565, Adaynr 152^5 osv., Feredcides 152 21; det udelades i
anlit 158 18, 166 35, anmarkar 152^0, 1585, vanlega 17233.37, 1735
(pá de to sidste steder fejl for andlega (men andlega 17233, 178 11)),
munlaug 177 le. — t skrives overhovedet som i sædvanlig retskriv-
ning (jfr ó). I 2. pers. plur. skrives t: kallet 163 13, megiit 168 18,
truóut 168 19, vilit 167 16, eígut 167i8, nemít 167 20 {xnennioted 167 20,
glated sst., glæymid 16721, leggió sst.). t skrives i tœlto 170 12, th
(jfrí?) i Nemhroth 170 5, udelades (ved fejl) i villu 15922. — þ findes
kun i begyndelsen af ord, aldrig inde i ord. Det skrives i þehas
1565, men th: Tharsus ]55io, Thesalonica 1565, og flere fremmedord.
Jfr Suiþíoá 15533 ved siden af Suiáioá sst. Om á, d^ t i forbin-
delse med s se z.
3) g skrives i margt 1535, 164^0 (men Mart 159 5), derimod
morne J6O16, 161 34, i Girgía 156i (ellers Girkir); g indskydes
mellem en vokal og ^■.- hlœgior 177 le. Foran t blivcr g til k: hyct
15425, lanct 16421, marct 16737, I681, samt i endelserne -ligt,
-igt: 168 2, 170 25; 161 12, 169 13 osv. For gg skrives kg: skykgia
166 2. — k betegnes ved c^ k og g, samt i fremmede navne ved
ch. Der synes i det hele ingen forskel at være pá c o^ k; jfr
skrivemáder som Serc- 150í^ ^erA; 154i5.i7; casta 161iá, kasta IQ'^í;
orc 15933, 160 4, ork 15429. Særlig synes c at være brugt —
dog ikke sá hyppig som k — inde i ord, navnlig ved stavelse-
skifte; slicu 168 22, slocnar 151 8, 161 12, micl- passim, stercastar
16529, spaca 160 26 (men spakastu 160 28), suicarar 161 10, kycuendí
151 17, suícna 1596, drucnaóu I6O4, crocar 1668, og i slutningen
af ord: oc (altid), þic 1622, sic 1575, sterc 153 17, tac 15324,
1542, sueic 15733, mmx 160 9; sjældnere bruges det inde i en
stavelse: hics 151 3, laucst I6O3, hœcr 157 is, og altid foran t:
hyct 15425, slict 156 25, samt i -ict, -lict; undtagelsesvis findes
det i forlyd: cne 1576, cleke 158 20, crocar 1668, como I6O16 samt
altid i Cristr, cristna , cristin og cross (undt. kross 169 10).
k bruges i alle mulige stavelser foran alle vokaler: kaldr 15128,
kennir 151 10, kemr passim, skirt 15126, Sikíl 151 le, -merkium
152 11, ko7ta 151 14, skop 152 n, kueikir 151 u, hokum 1529, /cAr
151 13, bœkr 152 13, sA:ri/'a 1529 osv., men ikke i slutningen af
XXVIÍl # INDLEDNING
en stavelse eller ord. Nogen forskel i udtalen kan næppe konsta-
teres; dog kunde særlig ét eksempel tyde pá en sádan forskel, idet
skriveren 166 7 f0rst har skrevet bucenum^ men derpá rettet dette
til bukenum. — q anvendes kun — men ikke altid — foran
u(=v): quen- 15422, 158i6, I6632 (men kueNa I6619), quolu?n
168 23, quiói 170 34, quaó passim, quast 161 28. — ch skrives i
Michaell 156 10, erchi- 176 31, 177^3, Chanaan 165^0 (men Kanaan
16522), Irchanía 154; 27, Nicholausll&u] k udelades i^irsA:i 1522o. —
kk skrives i reglen ck (þickia 16537 osv.), men kk: ekki 151 3. 29,
cc: gecc 164 12.
4) h udelades altid foran l og r. Der skrives báde Elias
og Helias 171 12.13. — j se i. i skrives i suelgia 170 17, syngia 171 34.
5) / udelades i siafo 153 12 (jfr ?>jalfr 15726) og hiap 169 3;
dette er mulig ikke nogen skrivefejl; jfr Noreen ^ § 287. — m
skrives for /"/^ foran m l: iam- 1535, 157i2, 1589, 171 22. — n bort-
falder i himiriki 15725, 164^1, 17422, skrives for ó i þanan (se
ovf.), samt i pinsl 16433. 34. — r skrives altid i er, udelades foran
st i bustir 163i6, fyst- 152^, 1543.21, 1552o, I6812, 1704 {men fyrst
1578, hvor r endogsá er tilföjet over linjen, og, naturligvis, ferst
I6816), og udst0des (ved fejl?) suóus 1654, samt i Vest- 176 23.
Assimileres med f^lgende s: gessyma 1533 (men gers- 160 29),
huessu 15436, I6O16, 164^2 (men huersu 153 1), med l: kall- 151 14,
15423, 159? osv., derimod varla 1575. rr skrives i Irraels 161 5.
6) s skrives overhovedet for z foran t, k, l: œsti 15224,
yst- 1532, 176i8, best- I5821, 161 18, helst I684, quast 161 28 (jfr
ellsti 159i5), œskaór 155^5, f(psl- I6O7, 16326.29.3i, 1644.5. Ude-
lades i gen. Crist 171 27, 176i6, 177i6 og i Iraels 15929, 161 1, jfr
Irrael 161 5. — z (jfr s) skrives i vatyiz 151i6, 174 31, 1752, men
vatns 1525.31, manz 153i8, 1675 (men muns 170 30, 171 18), alz
156i7, I6619, jfr alsz 155i5, 1595, 161 9 (men als 16424), landz
1533, landsz 1566 (men lands 160 23, 162? og hunds 166 11), eldz
1754, 17431, haustz 172 le (men hausts 173^4); fremdeles i lizt 169i,
hafdezt 159^, reóezt 170^8, samt i Ruzcia 155i8. sz skrives endelig
i Beíszl 17725 og bleszaóom 177 13.
Konsonantforkortelse, enkelte skrevne konsonanter.
fim 151 2, 17534, cros 176i4 (men cross 176^6, 1776), uys I6O21,
-laus 158 16, 173 19, -uis 16725.26, var (=z várr) 1599 ofl., SteÍ7i
177i5, Hin 167 12, grœn 151 25, bygó- 1532, 154^, 15533, -en 1622,
I6O24, 1666, 175i5.2i, fegin 164i7, enggillin 1643, ber 151 33, fer
166 21 ofl. (men þuerr 157 13), har 153 31, huer 168 27 (men huerr
I6829, jfr snior 15424), /yr 152i7 (men fyrr 152io jfr ^orr I563),
skom 15820; oros/í- 1553, I5825, I6632, ligia 1539 (men %^m
HAUKSBÓKS BESKRIVELSE XXIX
155 21, liggr 154i8), arm-legr 177 19. 21, alra 158 22, 108 4 (men
alLra 158 23, allre 173 11), aíer lG3i9 (men aller f. ex. 163 20),
kalade 1645, hemir 177i8, Quen- 15422, 158ig (men Quenn-
166.32, jfr kueNa 166 19), man- 159 10.21 (men mann 159 19), vara
16935, miser- 171 16, 172i4.i8, 175io, nokor- 158ii, 167^4, I7O25,
172i, 175io; annar 151ig.i7, 15326, I6O24, sidar 152i9, ydare
167 16, þessar- 15224, 1532, 1646, 172 20, 174i8, ymísa 157 31; inann-
ana 1644, fulting 1693, fradande 17623, mikileti 156 23, 15726,
/itileti 1745.9, grifnr 158 14, grimlega 16327, þeskyns 1534, 7nuns
171 18 (men f. ex. drottneng 170 14); kening- 17337.39 (men kenning-
17331, 1743), mining- 17 4^21, 1758 (men minning- 173 33. 34,). I nogle
lilfælde er forkortelsen sikkert rent grafisk, særlig i de allersidste
tilfælde.
Konsonantforlængelse, dobbelt skrevne konsonanter:
Effesus 177ii; hrott 151 30, I6O34, gorr (fem.) 16884, tress- 16926,
rikiss 170 7, emhettiss 16227 (men -is 162^4, 163 4), lett 172 31,
upprisa 171 35 (men tip- 171 29); hanns 17726.27, þeirr- 15323,
16428, 17623, 177i.6 (men ^m- 1579, 15923, 164i.i2, I6827, 175^,
1 76 10) ; veckia- 1 7 1 32 , 1 74 21 , suickia 1 57 1 , 1 61 23 , sœckimn 1 73 37 ;
meltti 164 14, erttu 164i6, Girckir 1553, giorUaKjO^e, enggillin lijA'3;
[mann 171 n er vel dittografisk, huerrn 158i2 vel cn lignende fejl-
skrivning], t-íto 154i5, 15528, 157^2 osv., ettinn 163i; allann 1596,
1638|, 170 18, 17132, 173 16, helgann 176^7, drottenn 156i6; negll
I6612, fugll 15321, ofll(a-) 1733.14 (men afl 173i6), gull 153*20,
botnn 17631, Michaell 156 10, Bahell 1703 (men -í'/ 170 13), Moysess
15934 (men -es 15935, I6O2), /mórm 1722i, sett 152i8. Foran í/
forlænges l: skilld- 152 17, 156 22. 26, 1573.4 osv (men skildu 172 is),
aMd- 171 4, 1735 (men «^/6^2; 1743i), valldande 161 9 (men r^'/r//
I7O5, jfr olde 16036), Mí/r I6834, 1698 (men heldr 169i4), alldre
171 13.14, halldast 171 23 (men haldest 174 9); foran /; <7//^m* 176 17,
jfr ellsti 159 15.
Konsonantombytning: nelgdar 169^4.
Enkelte grammatiske former, navnlig for sá vidt de ikke
allerede i det foregáende er nævnede:
Substantiver: Adamr 15225, lacohr 1773.8 (nom. -r), Da-
uióar 16430 (gen.), snior 154^4, Girc- 1553.4.7, 1769 jí'r Girgía
156 1, lion 16324 (ntr.), fear 16723 (tostavelsesform) ; fremdeles
scoar 177 14, Surdalar 155 19, Noreg- 15533, 165 17, vega (acc. pl.)
17036; á, plur. aer 150i2, 15231, 1543i (ar 150i er máske urigtig
læst for «gr), spá: plur. spaer 16725 (raen spar 16826.23), sakar
(plur.) 15624, 16322; numningu (dat.) 1727.9; flod og (/n'f/;;/ (fom.)
XXX INDLEDNING
157 19, 159 10 ; sonr (nom. r) 15325.26, 1543. 7. 21 osv., acc. pl. sono
15722, 158i2 osv., vínr (nom. r) 161 is; miolko (dat.) 17726, duncm
I6O17; vetrs 17323 (men vetrar 172i6), feór (dat.) 1593, 1706, 17428,
manaóer 172 17; megim^ 154ii, I6O1; yxnum 15426; ín/ (nom.)
156i4.i7, 15723, men tru (gen.) 171 n. Latinske former er martiris
17725.26, Adenas 1565 osv.
Talord: teim 15126, þrimr 17424 (i tueimr er ábenbart r
bortfaldet för end i þrimr^ pá grund af pávirkning fra þeim^ med-
ens ingen sádan fandtes hvad þrimr angik; jfr Larssons Ordf.,
hvor der kun íindes former som tueim, medens der sá godt som
udelukkende her findes þrimr; jfr hermed at i Málshkv. findes
formen tvei?n (10 2), i cod. reg. (Eddadigt.) skrives tveim 6 gange,
medens der findes gennemgáende skrevet ^rimr), þushundraó 153 31,
atta tigi (som adj.) 151 1; atta 151 1, attanda 176 11.
Adjektiver: kuikir 158 10 (med i og uden v)^ fyrru 17126.
Stedord: artiklen: Jiins 151i osv., Idni (plur.) 1592o, 161 9,
162 10; þessare 1646, þessarar 15224, 1532, 174i8.
Udsagnsord: bant 161 38, 169io, fundu^ fumiu I6O13.16;
sea 163 19, 173 12, se (conj.) 168g, vuxu 153^5; lagdr 169 15, skilt
17426, le 16935, mijnt (af mynda) 152 12; ritat 170i6, 171 19.33,
frefast (indik.) 1742, saóe 162^4, 17335 (men saet^ saenn 172^7. 29),
olde 160 36, mindi (der forudsætter myndi) 170 22 osv. Endehg be-
mærkes, at medium ender altid pá -st (zt).
Biord: þanan 152 31, 15534, 15723; hogla 163 12; haróare
15320, 16532; ei 1753, nema = né passim.
Af alt det anforte, særiig dog af den omtalte vokalliarmoni,
den konstante brug af medium pá -st (zt), ombytningen af d med
d i visse substantiver og verbers datid, den forholdsvis hyppige
brug af svarabhakti-ií, den indtrádte sammenblanding af r og ur-
endelse, brugen af s for 0, manglen af endelsen r (i verber), for-
kortelsen af forskellige konsonanter, samt dien sá godt som fuld-
stændige adskilielse mellem œ og œ, hvortil kommer enkelte for-
mer som áer^ hini^ hant, þanan^ hardare osv. — alt dette má f0re
til den bestemte slutning, at disse 14 blade er skrevne af en
nordmand^ Pá den anden side forekommer det mig hge sá
sikkert, hvad i ovrigt ogsá Jón Þorkelsson har udtalt, at nordmánden
har haft islandske originaler for sig. Dels er et af stykkerne be-
vishg islandsk, nemhg det sákaldte Stjörnu-Oddatal (kap. 16—17),
^ Hermed stemmer den kendsgærning, at blækket lader sig pávirke af
reagens, hvad der ikke er tilfældet med det islandske blæk.
HAUKSBÓKS BESKRIVELSE XXXI
dels tyder andre, navnlig de geografisk-etnografiske kapitler pá Is-
lændernes særlige litterære interesser, dels endelig skimtes den
islandske retskrivning flere gange og pá en ejendommelig máde
bagved; de mange i det foregáende anf^rte afvigelser og inkon-
sekvenser i skrivemáden skyldes efter min mening denne omstæn-
dighed. Navnlig páfaldende bliver forholdet, nár man med disse
14 blade sammenligner virkelig norske hándskrifter ; f0rst og frem-
mest má man lægge mærke til, at manglen af omlyd af a i rod-
stavelsen foran lí-endelser, hvilket dog piejer at opstilles som en af
de vigtigste norskheds ejendommehgheder, ganske savnes; her har
den norske afskriver ikke vovet eller ikke brudt sig om at ind-
sætte de norske former. En betydningsfuld omstændighed er det,
at afskriveren pá et par steder f^rst har skrevet ey (efter eller pá-
virket af sin original) og derefter rettet dette til sit norske og helt
gennemforte æy (173 31), men ey tyder pá en islandsk original;
omvendt har han efter sin udtale og i ovrigt sædvanlige skrive-
máde f0rst skrevet fyst (lb7s)^ men ved igen at se pá sin original,
der havde fyrst, er han kommen til at tilföje r i sin afskrift;
rimeligvis er bian (1673), f0rst skrevet sáledes og siden rettet til
biarn^ samt fenir (17^ sí; = fennir o: fernir)^ der er rettet til fernir^
at forklare pá samme vis; endvidere h^rer herhen kenne 16937
(det sidste e rettet fra ^), hvor kenni vilde have stemt med den
ellers sædvanhge ortograíi. Ligeledes synes islandsk retskrivning
at skinne igennem i retr (160 22. 23) og sæckium (1733?), hvor af-
skriveren f0rst har skrevet e. Dette i og for sig vel forstáelige
forhold gör disse 14 blade, hvis indhold i 0vrigt senere vil blive
unders0gt, ingenlunde mindre interessante.
Det bliver tillige sikkert, at disse blade ikke kan være ældre
end fra omtr. 1300 (ordformer og særlig de forudsatte islandske
former med e for œ); i hvilken forbindelse de stár med Haukr
bliver vel altid usikkert, men det resultat, retskrivningen har f0rt
til, kunde tale for, at det var Haukr, der havde ladet dem afskrive
i Norge efter — lánte — islandske originaler. Sandsynligere er
det dog máske, pá grund af den brogede og kompilatoriske form
(et par kapitler af Elucidarius osv.), at de er en nordmands selv-
stændige excerptsamling, der erhværvedes af Haukr(?)
b) Vi gár nu over til bl. 15 — 18 eller det andet sákaldte
norske stykke. Hvad nu retskrivningen her angár er den i
det hele endnu langt mindre norsk end pá bl. 1—14; der findes
intet spor til nogen norsk vokalharmoni ; der findes nemlig i end-
elser udelukkende i og v; i rodstavelser findes aldrig a foran k-
endelser, undt. i det ikke ganske sikre yatu 178 21; e og œ adskilles
XXXII ' INDLEDNIN6
helt igennem, som i regelen i islandsk; œ =^ œ bruges langt hyp-
pigere end pá bl. 1 — 14. h udelades ganske vist altid foran l og r,
men da dette ogsá fmdes i rent isl. hándskrifter, er denne om-
stændighed ikke afgörende for bladenos norske oprindelse. At de
dog er skrevne af en nordmand, synos at mátte sluttes af enkelte
omstændigheder, særlig den, at œ og œ bestemt adskilles. Vi skal
nu se pá retskrivningen i det enkelte ^.
Aksenter fmdes overordenlig hyppig anvendte og fmdes
muligvis pá endnu flere stedor i originalen end i nærværende ud-
gave, men, da tilmed blækket er meget afbleget, er det ofte
vanskeligt med bestemthed at sige, hvad der er aksent og hvad
der er tilfældige striber i pergamenlet. Foruden over i stár
aksenter over alle andre vokaler, ogsá over tvelyd: ^áíwr ISðs (bis),
láta 17926, áttu 182i8, krásir 17822, á 17836, 181 28, nátturu
I8I7.8OSV., vátrilSls, vári ÍS^2, og i f^lgende fremmedord: Adám
181 n, Adáms 184 20, Aron 184^2, Sába 1852, páradiso 182 11,
Vespasiáni 185 16^; þér 178 2. 10 osv., mér 1792 osv., sér 179 10,
fé 17834, léttiz 181 2, sét 18327, 1842, i fremmednavnet Séth 18424;
dó 1797, dóm 185i7, ór 183i, 18428, hóf- 181 26, -stól 17923, tók
17826, móti 179 15, þiónar 1783 ; þúnS^G, nú 179i8.i9, hrúnt 181 is;
sœvar 180 24; tvelyd: þaú 181 14, 184^7, laús 18325; reýna 185 4;
-leitt 17829 osv., samt — mekanisk? — over au (= (^) i aúfíind
181 32. Over korte, men positionslange og betonede selvlyd: húg-
leitt 17829, lópt- 1818.19, vótn I8O23, óll 1855, órvosvm 1828, jfr
andet 0 i þiónóstu 178 11. Kun i 3 tilfælde fmdes aksent anbragt
over selvlyd, der er korteogikke forlængede vedposition: fén 185i2,
ápalldrsins 18334, oriiósum 1828; i sidste tilfælde er den endda
máske blot kommen for langt til höjro, og i næst sidste tilfælde
kunde den være opstáet ved misforstáelse hos skriveren, der f^rst
vilde skrive(?) præpos. a (jfr anm.).
Vokaler: a bruges for kort eller langt a og skrives altid
for ^, undt. máske i vorum 183 1.3, hvor dog 0 snarest betyder
6 (jfr ovf.); det skrives i val(—vel) 178 20, 181 25, 184?, sniar
180 21 (men snior 180 29), giar 179 19 (jfr gier). Uomlydt fmdes a
i f0rste stavelse i ajJoUd^r^um 184i4 15, det sidste i mvstari- 185 1.8
(men mvsterit 18436). — e (o: a? og e) skrives altid e (om œ og
e = œ se nedenfor) og anvendes i det hele pá sædvanlig máde;
^ Der vil i det f^lgende anf^res eksenipler (ord og ordformer) med sær-
ligt hensyn lil bl. 1—14 for cn sammenlignings skyld. ^ Jfr festskrift til V.
Thomsen s. 209-10.
HAUKSBÓKS DESKRIVELSE XXXIIl
e skrives i m-ma (subst.) 181 19, gegnvmX^^z^^ kvenna \%b^^ i begge
stavelser i erendi\S4:7, i kgkvetid- ^SOsi^ 181 15 (men likindi se ^), i
Melannkolea 181 19, samt i exi 18221, efsti 17928.30, kemr 178i6.
e er bortfaldet i ermiti 179 12. 21. — i skrives altid i endelsen -%r,
'igr og i Ifir 1785.36, 181 u, i firir 179 10, 180 15; i likindi 1798,
181 15 (2. stavelse), sanníndi 183 13, erfiái 182 17, Moisl 1843o (men
Moysi \SÍ3i); 7norgin\7d29; indskydes efter ^, k: gier 179i5.i7.i8.2o,
skieruztu 183 19; udelades ikke mellem to vokaler som i skyium
180 17, men i kynum 183 17.
I ubetonede stavelser skrives sá godt som altid i; und-
tagelse er: rofe I8O12 (stedet uklart) og vege?m 18228, 1835 (ellers
stár i i den tilföjede artikel f. ex. veginum 183^4 osv.).
0, langt og kort, skrives som sædvanlig; med 0 skrives hon
178ioosv., hrottu 178 10, 179 31, stofu 17828, morgin 17929, þionostu
(2. stavelse) 178ii, 1794. Angáende sonr se u. — u^ langt og
kort, skrives i det hele som i den normale retskrivning. Det
skrives altid i sun- 180 5, 182 19. 24. 25, 1848. 13. 15. 25, 185 16, eru 1786
osv., gud 17929 osv., skulir 178 17. Der skrives undertiden v for u
(rent grafisk): vtan 178?, svn 185 le, komv 179 13, Evv 181 13, stund-
vm 181 1. u for konsonantisk v íindes efter h: huat 1789, hui
178 14 (men: hvarf 179?, hvar 17931, hvert 182 1, hvárki 185 19), —
efter g: hdggua 18434, dhyguiz 181 3, — efter k: mijrkua 17828,
I8O19, vokuan I8O19 (men: afkvœmi 181 u, 182i3.23, kvenna 1853),
— efter r: gerua 182 11, — efter s: suarar 1784, suiki 178 22 (men
svefnvgr 181 32), — efter ^; þui 178 2. 10, þuerra 180 24 samt i be-
gyndelsen af ord: uárió 1823, uisa 182^7 (men: vári 1822, varaá
1838 osv.). — u- negat. f. ex. 178i4.32, 1792o osv.
I ubetonede stavelser skrives u uden undtagelse.
Omlydene er i det hele ganske regelmæssig skrevne:
tí-omlyd af a (kort) betegnes dels ved 0: hordmn 1784, oórum
1788, stoðug- 178 14, verolld 179 19, vokuan 180 19, 611 1855, vótn
180 24, giorr 182^4, 18332 osv., dels ved d: vUn 180 24 -26, suhrt
18235, dhgvm 184^0, vhidu 184^1, hdggua 184^4, ihrd(d) 181 3.5.9.12
osv., dels ved §: (^IU 179 11.19, 184 u, dels endelig ved au: aund
180 14, auólaz I8O4. u-om\yá af « betegnes ikke (jfr ovf. XXXII). —
í;-omlyd af e betegnes ved 0: þrongdi 179i8, þrongvir sst. , 7iokta
18330 (eller 0 — §?), sokkua 185 n; der skrives efzt- 181 17, 18334.
— i-omlyd af a (kort) betegnes altid ved e, af á dels ved œ:
rœóaz 1788, œra 1789, -rœóujn 178 12, lœri- 178 13, nœr 178i6, Ixeði
17834, sœvar 180 24 osv., dels ved e: skieruztu 183 19 og i gier
179 15. 17. 18. 20. — i-omlyd af ó skrives dels ö.* sdmdir 1785, ndgðiz
179 15, dhnt 179^5, stdðis 180 26, rórslu 180 30, höfeskr 181 30, glóps
XXXIV • INDLEDNING
182 18, grhn- 18234, 183 3, sUum 183 is osv., dels æ: sœmd 1796,
nœraz 180 9, fœáaz 180 9, rœrizt 180 17, œsa sst., fœáir 180 34, /íf2;/i^
I8O31, rœtr 18336, 184io, dels öe; auðœf- 17823. 25, slœgr 181 28, dels
endelig 0: brodr 17926. — i-omlyden af u skrives altid y, undt. hvor
dette er gáet over til i (ifír^ fírir se ovf.).
Tvelydene au med omlyden eg og ei skrives i reglen som i
den almindelige retskrivning ; særlig kan det fremhæves, at den
sædvanlige norske skrivemáde œg^ hy kun íindes i d'öyguiz 181 3.
For au skrives én gang 0;; la)st 18323. For ei findes e i enskis
1786, for ikke at tale om engis 183 17.
Svarabhakti-vokaler íindes slet ikke.
Konsonanterne er i det hele meget regelmæssig skrevne
som i sædvanlig islandsk. For f skrives m: emni 180 30. 35 (men:
efna 180 32); — p gár over til f foran t: loft 1808. 21 (men: lopt
180ii.i3.i8.2o.2i.27.32.34, l^l^), lyfta 180i9 (meu lypt- I8O27, I8I2;
jfr apír I8O25); — for v skrives f: auáœf- 178 23. 25, men œvin- I8O1.
ó skrives i likinói 181 15, men d i þrongdi 179i8, dogdi
I8O16, kulda 1816, ihrd 181 9 (men ioró I8I3.5.12), sœmd- 1785,
1796 (men: lengð 179 16), fiold 17986, synda 17936, þoldu 182 17;
— t skrives enkelt i vtan 178?, 1856; skrives i valltandi for d
180 7 (men: valld- 181 10, 185 15); t skrives i lesit (part.) 179ii,
gleymit 17937, 180 2, elskit I8O1, þionit 180 2, dregit 180 14, rundit
180 14, lifat 18220, œtlat 1859, verit 1853, samt liosit 1835, skinit
183 5, Mfuðit 183 14. 16, men ombyttes med d i verid 1798, varad
1838, fallið 17934, drepið 182 20, gerið 180 4, mvnuð 180 4; heitið
182i4, 1845, etið 1848, samt i loptið I8O13.15.17.21, 181 2, uárið
1823; — j>skrives, pá sædvanlig isl. forkortningsvis, i meþm 178 19
(men: meðan 179^2), siþa.n 17925, 18326.
g fmdes indskudt i lœgia 184 21; — k bruges i alle tilfælde,
undt. i cherubin 18226; der skrives altid kk.
z skrives for s i siðazti 182 19, skieruztu 183 19, vifruzt 1854,
neðzt I8O29, 181 19, efzt 181 17 (men efst 18334); — efter nn:
mannz 17824.31, minnzt 178 33, efter U: allz 178 31, ellztu 179^0,
efter ð, d: goðz I8O3, valldz 1787, for ts: fœzlu I8O31, rœzlu 1837,
jfr vatz 180 26. I superl. skrives z: -fostuz 180 30, dyraz 178 25, jfr
medium i det f^lgende.
Konsonantforkortelse og enkelt skrevne konsonanter:
ligianda 179i4 (men liggianda 179 15), þrigia 1849 (men þriggia
18424), dhyguiz 181 3, dogdi I8O16, bygðu 182i8, þyknaz 181 3, %rí?
180 31, oA;rar 1832, drotning 1852.20 (men litillátr 181 30).
Konsonantforlængelse eller dobbelt skrevne konson-
anter: II foran d: holld 1795, moZ/c? 1796, bellduz 17933, e/Zí/2!
HAUKSBÖKS BESKRIVELSE XXXV
181 2, vílldi 1846, selldi 185i7, valld 1783, verolld- 1789, 17919,
helldz I8I9, foran t: allt 17825, illt 17925, kallt ISls, vi//^ 1786,
skalltu 17931, 1849; nn foran t: mÍ7intiz 18823; nn \ Melannkolea
181 19, penning 185 is, enn{= sed) 1785. 9, dobbelt A; i sokkua 185 11,
dobbelt m i skanimr 178 20 (men skamt)^ dobbelt r i meírr 180 1,
/í/rr 180 27, 18421, giorr 18^34, 18832, ém* 184i6 (men hœra 184i4,
w<»r 178i6), annarr- 178^0, 179^7, 184 11, 180 32, þessarra 180 34,
182i, þeirr- 17933, 181 14, 182i9, 183 19, 184^ (men sióar 185i).
Konsonantudstodelse: h i forlyd foran l og r, r i /ys^
1808, 181 10, apolldiim 184i5 (men -drum 184i4), s i Iraels 18433,
og i gen. guó 179^9, for ikke at tale om former som vatz^ mart,
sijst, pisl 185 13. 16 (ellers pinsl). Derimod findes vandliga 188 15,
vandmœli 1856 (ikke van-).
Enkelte særlige former: Navneord: ar I8820.21, þiof
(dat.) 17824, sœ I8O17, (gen.) I8O24, snior I8O29, fé (dat.) 17834,
sál (acc.) 18423 (men sála 17935), sœtt 180 35; lutu (acc. pl.) I8O1
(men luti 180 7), (dyrr) gen. dura I8814; gen. endelsen s ude-
lades, foruden i guð (se ovf.), ogsá i Alexandr 179 12. Mærkes kan
fremmedordet œra. — Stedord: þer (plur.) I8O3, þessar (gen. sg.)
18232, þessa (gen. pl.) 181 35 (men þessarra 182 1), þessur (ntr. pl.)
179 11, 184 10; þeirra se ovf., þeima 181 9; engis 188 17, enskis 1786.
— Talord: fiortianda 1825. — Verber: gerið I8O4, ^er^ (^er,
gerua) 17925.27, 182 11, skop 1808, men skapaái 181 10, ritaái 185?,
vox I883, men uxu 18433, komu- I7827, 188 4, sia 1789, tía 188 12,
líai 1799, megu 179^6; — gleyma styrer akkus. 1792, ligeledes
lypta 180 19. — Biord: brottu 178 10, 179 31, men hrott 1846.23,
nœrri\7S29^ wó^ 184^3, viórl84íi9^ þuiat (ét ord) I8O3.13. — Endnu
kan i det hele mærkes udtryksmáden : af hverium er 18427-8,
cherubin anvendt som sing. og som egennavn 18226.
Det ses af alt dette, at retskrivning og sprog idet hele er
fuldkornmen islandsk, og at hvad der særlig karakteriserer norsk
overfor islandsk sá godt som fuldstændig savnes. Og dog gives
der enkelte ubedragelige norskheds tegn som hy f. ey, d for ð
(imperf., subst.), hvortil vel ogsá má henregnes lutu., giar (gier?)^
þessur^. Jeg antager da ogsá her, at afskriveren er norsk, men
at hans original har været islandsk og at han sá godt som helt
og holdent har fulgt den islandske retskrivning, undt. i et par
^ At man dog má være forsiglig med et slutte noget aldeles bestemt af
sádanne former, viser f. ex. forekomsten af pessor i Sturl. I, 397, hvis formen
her er rigtig efter hdskr. Sporadisk kunde norske former optages i islandsk.
XXXVI INDLEDNING
vigtige punkter. Ældre end c. 1300 er disse blade, ogsá pá grund
af bogstavernes form, ikke.
Med hensyn til Hauks forhold til disse blade, kan kun de
samme formodninger udtales derom, som om bl. 1—14. Nogen
vished er her næppe muHg. Det synes derimod sikkert, at bl.
19 — 21 oprindelig har været ubeskrevne, men at de, efter at
hdskr. var kommet til Island, her er blevne benyttede til de for-
skellige optegnelser, der nu findes der. Grundplanen af Jerusalem
og kap. 7 (hvis retskrivning i det mindste er fuldkommen islandsk)
synes snarest at være skrevne af en Islænder. Aldeles sikkert er
det hlle stykke om Heims ósómar (kap. 5) og Vqluspá skrevne pá
Island; Vqluspá er endogsá skreven af samme mand som cod.
Wormianus af Sn. Edda (AM. 242 fol.) og vistnok f0rst efter Haukr
Erlendssons dod, eftersom cod.Worm. med stor sandsynhghed sættes
til tiden omkr. 1350.
B) Den egenhge Hauksbók eller 371 og 544, bl. 22 ff.
a) Haukr' Erlendsson udmærker sig i det hele som en om-
hyggehg og korrekt afskriver; dog har han ikke helt undgáet en
del af de sædvanhge afskriverfejl, læsefejl og overspringelser, men
dette ber0rer nærmest teksten. Hauks retskrivning er, til trods
íbr at det modsatte tidhgere er blevet hævdet, pá det nærmeste
rent islandsk og svarer til den sædvanhge islandske fra tiden
ved og efter ár 1300. Bogstavtegnene er de sædvanhge; der
bruges altid det angelsaksiske /"(r), undt. pá ganske enkelte steder,
hvor f er fremkommet ved en rettelse. f. ex. fœddiz 1056, frœgr
1946. Haukr bruger sá godt som aldrig w, men v\ de enkelte
undtagelser er: Suðr 10 14, kumpanvm 23936, samburd 3032, buin
303 19, fystum 304 lo, i begyndelsen af ord, med stort bogstav:
Uiti 2833, Uirdi 2838, Uarð'^m 20, Uœri 27030, Uera 280i osv.,
samt endehg i f^lgende fremmednavne: Hecub- 216 7.9, 217^7,
220 28, 221 27, Gimbertvm ^Ql 16^ Malnun 246i6.2o.22.'25 og Uortigernvs
28326. Haukr sammenskriver vokaler, som f. ex. av^ sá godt som
aldrig og anvender aldrig nogen som helst interpunktion ^. At
han i sin retskrivning har ladet sig noget pávirke af den norske,
er sikkert; sáledes udelader han, som sá mange andre islandske
afskrivere i ovrigt, næsten altid h foran Z og r; han skriver i
reglen f foran t for ^?; han skælner hyppig, men langt fra altid
I
^ Punkt íindes overhovedét kun, hvor et ord antydes ved dets f^rste bog-
stav (.j:. osv.)^ samt efter tal. Et enkelt sted (260i6, anrn. 10) findes punkt, men
det er ábenbart den tallignende slutning af det foran stáende ord (wlij) , som
har bevirket, at Haukr i distraktion her har sat et punkt.
HAUKSBÓKS BESKRIVELSE XXXVII
méllem œ og o?, hvilket sidste han pá norsk skriver (p\ han synes
fremdeles at have gjort sig til en regel at anvende ganske enkelte
norske(?) ordformer som hopdl. Mcn bortset fra disse fá og for-
holdsvis mindre betydende norskheder savnes alle de vigtigste
ejendommehgheder for norsk retskrivning; der íindes da forst og
fremmest ikke spor til nogen som helst vokalharmoni, ikke spor
til skrivemáden öy eller (fij eller til den i norsk sá udstrakte brug
af œ (= e). Hauks norskheder er for sá vidt betydningsfulde, som
de giver os et fingerpeg med hensyn til nedskrivningstiden.
Aksenter anvender Haukr i det hele meget hyppig og sá
godt som altid rigtig, d.v.s. over virkelig lange vokaler (hyppigst)
og (undcrtiden) over positionslange vokaler (/"ásí 71 22, /it-^sa 242 27,
vánmennvr 293 u, hánni 309 is); vistnok ogsá trvá 14329 má hen-
f0res til de rigtige aksenter (aksenten anbragt lidt for langt til
höjre). Undtagelsesvis findes aksent over korte, tildels ogsá ganske
ubetonede stavelsers vokaler, som: álinn 6622, Vni 91 2.10, átals
1373, einsáman 247 10, ródit 352 u, bána 35621, geisár 1322, átt
(— at) 84?, ér (part.) 132 14, -svór 308 23; i enkelte af disse tilfælde
kan en sætningsbetoning være ment, i nogle kan aksenten bero pá
fejlskrivning (ligesom i trvá).
De enkelte vokaler: a skrives i miara 23634, hallzti 363?.
Om a ^ g se w-omlyd. — i — j indskydes ikke sjælden mellem g,
k og en blod vokal: agiœt- 6632, 67^4 (men agœtr 119?), giœói
77 11, giœti 1374, giœtti 1376, 1962, Giefivnar 2412, gieck 29827,
giœzkv 3035, Skiœrings 104 10, kiærdi 136 le, kiænn 1984, kiæra
201 3, kiesivnni 23537, kiæme 2709, samt i viællti 4476. i skrives i
fiar 31433, 321 1 osv., men e (norsk): fear 72i, 81 20, 1939, 201 28,
31432 osv. i findes i tigvnd 32232, þickia 8327, 138i9, brigór 2355,
238 14 (men bregór 28831) og som oftest i afledningsendelsen -indi
(tióindi, erindi osv.) og -ligr (-leg 842, 867). — é skrives i reglen
e, men ei: heit 12? (liittografi ? , foran stár -leif)^ æ: Væmundr
10239, hœt 244i9, 383 12, sœ 311 28, e^: vejtir(?) 75?, og endehg ie:
sie 23621. Kort e skrives ei i ein 24829, ^ i Ene^as 213 4; e skrives
i regna 248 18 (bis), hvelika 24832, Hena 29132 (fejl), mek 312 28,
dvena 32727, 3289, hengat 3292, 3448 ; œ i sælbelg 23^ (jfr selbœlg-
23 10, fejl), dætti ás 81 11, Grænmar 111 13, sœgi 2152 (íor ikke at
tale om Hœlgi)^ ja i Hœcvhe(!) 2214. — v skrives sá godt som
altid i svn- (undt. sonv 7623), þionvst- (132 16, 28627OSV.), i Ivtland
35931, 465 1.2. 32, tvftir 37^18; for v skrives y i sgnvm^fQ^zi (sikkert
ingen analogiform, men grafisk y= v), avrkyml 371 17, lyka 201 39,
byrst 3645 (men bvrst 364 2), jfr den omvendte skrivemáde: v for y:
svóra 78 33, hvriar 22332, vnni 226 11, Ivkr 238 17, spvr 3719, spvR
XXXVIII t INDLEDNING
13936, hvor V kun er grafisk. v skrives i reglen i anden stavelse
af svage verber efter 4. klasse og lignende former, men hlotodv
350 11, ottoóvz 22429, jfr riddorvm 22034, samt sá godt som altid
i nockor- {nockvt? 3002? jfr anm., fwckvrv 46523), i hernoór 729;
endelig ogsá i gváa (af masc. gvái) 90 23. — ei skrives i reglen ei,
men œi: rœiói 32729, ej.: svejns IO23, e: þorlef- 11 32, 104^2, 116 19,
Fiorlefar 82 11, Sten- 73 12, fieri 25 le, meni 1353, veði 2479, env
30531, svenar 379?, mulig i Franzesvm 28923, og Elenv 2916 (jfr
Eilinv 67 1, to forskellige navne?), og endelig é: héms 3294. —
av skrives i bravllavp 24527, 46730 (men brvl- 32224).
Om nogen vokalharmoni er der, som bemærket, ikke
tale. I det langt overvejende antal af tilfælde findes i 0% u i
endelser, hvorimod 0 findes temmelig sjælden: Peito 267 30, baro
2964, hino 11 4, hofod 304^2, ogor- 2252 (men ogvr- 225 s), foóor,
moóor 23830, kollo 241 9.14, c^oííor passim, heiton 2054, kono^ konor
23825, 206 33, salo 308 20, godo 308 22, stodo 35526, bvno 4256, ÆJZ/o
4634.21, 46423 (men Ellv f. ex. 463 12), Hecvbo 1994, 2I67, fatœkino
306 26. For i; skrives i 3 tilfælde co: at vinnœ 32935, hvspregiœ3M)n,
-stefiœ 4458 (opstáet ved fejlskrivning?).
e (et par gange skrevet œ) findes hyppigere: efter a:
ramme 70^4, sárer IIO7, hvarer 2172, sa^er 232^0, 319^2, manne
23334, 240 27 ofl., mamien 305^1 (men mannin 30532), giafer 2478,
éöTí^er 285i5, ráííe 277^, frame 27834, ^rame 28038, lande 281 30,
-Zawíe 3518.21, /ía/^ie 30438, aller 30435, Aarme 306 23, fange 307 13,
/^a/e 311 33, ía/íí? 3132, same3172i, 325^2, -teé? 351 21, Daner 4653o;
íííZaííe 286 17, klæónade 305 4 (-i 305 6), /ito^ie 30523 jfr likamens
32927, /"6%^ 327 17, skrióaler 310i og spvrdagœ 3283 ; — efter í^.-
öps^r 6732 (men cesir 681), Z;iö'me 24327, 2709, giœfe 2839, í^t^e/^s
3O630, mœler 275^6, 3O82; — efter av: -lavser ll^, 217^6, 276^;
— efter ey: leijne-^^Oi; — efter e: e/'íer 1 1 22. 30, 281 27, A;ewö?er 12i4,
Hedens 67 3 (men se anm.), -seme 24621, 2476, í^es^ 75 15, vetrenn
78 17, /ie/er 145 le, 448 15, mennena 224^5, j?>erser 247^0, vernder
26030, /"mrer 2792, ewwe 29023, ^erer 2887, skelfer 30534, me^e
308 22, megne 310 31, /^ersíög 36321 og Norege 46732; — efter ei:
heiter 11 le, /^e^me 240 20, 241 is, heimsens 241 le, mei?íe 307^0, veiter
311 35; — efter ^; kinder 279 le, Zi/e 307 is; — efter 0: dotter 11 ss,
2895 ofl. (men moóir f. ex. 11 35), j6orer 23 21, 753, 8228 (men þorir
80 4), Lone 762, to^^ner 102 12, 222 10, þotte 211 2 (men se anm.),
24822, mote 2363.30, 24326, þoler 315io, hertoge 2673 ; — efter œ:
sœme- 22332, 249^2, da>me 293 10, /'aío'Areí 306 25; — efter v: vnder
IO16, 11 4. 24, 22237 ofl., svmer 11 is, rt-me 278io, mvner 320i7, A;ow-
HAUKSBÓKS BESKRIVELSE XXXIX
vnge 29824; — efter y: kijmier 27632, 'Sijner 278 n, ymser 278 le
(bis), ypper 281 19, lyder 30323, synóer 32938, yfer 46732.
Omlydene. ií-omlyden af a (kort) skrives i reglen 0,
meget ofte av^ endogsá i samme ord pá samme side (sáledes
OzvR 8829, AvzvR 90 1, Olvir, Avlvir 4465.20); i enkelte tilfælde
sættes aksent over 0 (órr 131 9, svór 308 23, 6r 344 4^; fremdeles
betegnes den ved q: ql- 7732, 7835, ved ð: Uvir llðie, ved 0;
höfvð 14220 (seanm.); jq skrives io. De fá gange, a findes uomlydt,
má a opfattes som tilfældigt eller som skrivefejl: svalvm 27928,
hvatvár 2833, Annv 2875 (men O^í/^í^ 289 12), andvávz 29633, samv
32937, anmarkvm 30322, sannvr 3164, hertil kan næppe henf^res:
andverðv 372 1, andvegi 45336 (angáende sagvr 352 15 se anm.). Dog
er det nmligt, at norsk udtale i enkelte af disse tilfælde kan have
foresvævet Haukr, jfr former som venazt 248 30, kallad (fem.) 2445,
som dog ogsá findes i rent isl. hándskrifter. — w-omlyd af á er
ogsá her vanskelig at konstatere; der skrives: siolf 23233, 24535,
2499, 303i8, 3I630, 3I829, 3533, 445i2, vidrsio 3156, hiolp 32528,
3266, 32924, friols 32938, jfr Mós 26 u; en del heraf er mulig
norvagismer, og da betyder 0 vel ó; andet kan være indkommet
fra de benyttede ældre isl. originaler. Sikkert má udtalen ó
antages i ord, hvor 0 stár hge efter v i tilfælde som von 11 10,
6610, 208 23, 32834 (men ván 13937), vorv- (vb.) 223 20, 32027,
321 4, 35228, 35322, 385 14; (pron.) 327 17, kvoóv- 22424.34, 345 13,
45233, kvoma 3043o, 327 15, 32834, vopnin 2409, vondir 3O63.5. —
/<-omlyd af i findes i myklv 72^2, 139 14, 28O2.10; jfr veyk- 306 20.
i-omlyd af á betegnes i reglen ved œ eller og forholdsvis
sjælden ved e, f. ex. nestv 7126, netr 7828, 1963, kvemi 89 12, 101 5,
þrell 1962; særlig synes e at være ofte brugt efter v. I enkelte
tilfælde skrives é: véna 346 13, — e^: ag%z 4256, — œ: bœái altid
(undt. 23829); fremdeles, vistnok fordi Haukr som indfodt Islænder
ikke var ganske sikker i at skille œ og œ rigtig, i: embœtti 311 32,
31327, 316 25, kvæme 454^5, -kvœmá 316 9, 32222, 44932, langæztr
3372, œgi 280 9, þœgiar 28026 (jfr 280 37), fœgileg 201 15. Navnet
Ilelgi, Ilelga skrives i reglen med œ, men Holga 80 23 og Helg-
særlig flere gange s. 79(1. 6.11.15 osv.), jfr 102 25. 30; her betegner œ
0. Til slutning bemærkes den aldeles enestáende og sikkert pá
fejlskrivning beroende skrivemáde: langiori (o: langœrri) 324 19.
œ skrives i Lœkny 828 (omlyd?). — ^-omlyden af ó holdes i
reglen ude fra omlyden af á og skrives o', hvilket naturligvis er
norskhed. Helt og holdent har det ikke været Haukr muligt, at
gennemfore den rigtige skrivemáde; der findes ikke ringe vaklen
(jfrovf.) og ikke fá undtagelser: grœddi 24 13, 785, 28O5, lœk 67 u,
XL • INDLEDNING
flœgi 28935, fœri 681, 199 20, giœsk- 311 30, 31 2 32, rœki- 8325,
nœring- 32922, œr 8327, œskv 8624, 865, Mœri 100 12. 24 (Mœri
10323), vrœkiv^Oi (men vrœkia 102 20), orœvis 103 11, Hrergks 103 37^
noren- II220, 1378 f>?o/w f. ex. 1134^, fera 139i6, fœráv 28433,
aí/iö^^ 13932 (men med œ 133 19. 23), freþna 203^0, hœxlit 201 24,
s«?/'a0 201 34, swö^^í/t; 20326, þætti 2O032, 2I834, 220ii, vdœmi 20536,
/"aí/m^ 22228, s«?A:/(?. 206i9, 3OO2, tœkiz 2192o, sœrww 220i7, 221 1,
œptv 22423, /b^É^í^i?^; 22536, feddi 353^5, /öpc^í^; 23832, œgis 251?,
íö^^i 282 13, skœðar 283 15, jfr vœdi 29427. Hertil kan mulig föjes
skrivemáden bear 2324, 76 19 (jfr bœrin 2326), hvis e ikke her be-
tyder í, jfr forrnen biar (=^ bjár) 45821.25. œ skrives i flœdv 100 31,
21 7 14 (men flijóv 21 7 19) og i (/(?^ 8I17.18, 131 12; og det er muHg
denne lyd, der udtrykkes ved ey i leypi 9926. Om œ — 0 sq
nedenfor (jfr Hœlgi ovf.). — i-omlyden af u skrives i reglen «/,
men v enkelte gange (se ovf.), y skrives i kreatyr 306 32, 3306.
For y skrives i reglen / i þikkia (men þyckiz 336 19). Om «/ = 0
se delte. — ^'-omlyden af au skrives i reglen ey^ men œy: œy
73t^ œv: œvstra 119i9. ey findes i reyfí 198i8, 2OO18.21, 201 29; om
leypi se ovf. ey = 0 se dette.
0 (kort) skrives oftest 0: Steinroór 756 osv. , Hallfroói
140 32 osv., oxnvnvm 201 27 (dette ord skrives ogsá med e og y:
exna 665, exnvnvm 200 30, yxn 200 27, 201 30). 0 íindes sjælden:
n0róra 12 20 (men nerdr- 793.9, 132 21); œ findes i hœGr 23534
(= hoGr 23535), œfri 28O34, 311 7, 381 25; mulig betegnes 0 ved ey
i eyrindi, som dog ogsá skrives erindi; ordet 0^:^ hedder altid e:r.
Ved fejlskrift findes 0 i Hrer^kr 10337.
Svarabhakti-vokaler findes meget sjælden: s^^^í^r 1433,
foóvrs 28936, Svavvr- 3518 (jfr 1. 21). Pá den anden side findes
undertiden r for -ur: foór 455 12, s^sír 261 13.
Konsonanter:
1) ^; /^; P) ^ skrives i reglen som i den sædvanlige ret-
skrivning, undt. for sá vidt som der oftest skrives f foran t (norsk);^
undtagelser: Skopti Ui, Loptz Uis, hleypti altid, skipt- 738, 3288,
skoptz 92i, lopz 3I626, optt ^11&, Skapt- IOI17.21, skript 19725,
301 10, skiptvm 301 26-7, gapti 4^387. For /" skrives p i svœpdi 1965,
akapt 3824, síap^ 3827, men omvendt: skefnv 311 26 (bis), 317 15
{skepnv sst.), jfr F/sí;m 74 1; dobbelt j? skrives i skepptar 373 2; p
indsættes i skampt 144 13. — v skrives intervokaUsk og undertiden
efter r, l for det sædvanhge f: geva 11 12, livi 239, /iom 241 21,
illivir 31337, miow 4574, iN^arm 71 9, Torva 87 13, skilvingar 281 7.
I forlyd er t? ved analogi indkommet i vordin 193 19, 198 13, 28928,
HAUKSBÖKS BESKRIVELSE XLI
vox- 19320, á4523, i2%3i, vvnnv 29027, 296i8, volldi á7725, i29638.
Enesláende er skrivemáden gerfva 2779.
2) íí^ (í, t, þ skrives i det hele som sædvanlig. Dog findes
der flere eksempler pá d for ó, sikkert i de fleste tilfælde fordi
skriveren har glemt at tilföje stregen gennem d'ets spids efler af
mangel pá plads dertil; men der lader sig ikke konstatere nogen
overgang fra ó til d f. ex. cfter /• og lign. Pa den anden side
gives dcr adskillige eksempler pá, at stregen under den mekaniske
skrivningsakt er tilföjet, hvor der skulde stá d. Eksempler pá d:
navdvleija 131 22, davd- 12^3, 78?, Hedens G73, andadiz 23 12 osv.,
eignadiz 11333, fodvr 7725, firdingar 24 17 osv. osv., — pá ó: enáa
101 25, Eyvinóar 90 9, kenóar 86 le, mvnói 7228, lenór 87 le, Branór
10226, Asmvndr 2428, adryckiv I4O35, Bergdis 235 (men -dis 1. 13),
jfr 248, 884, órei)i 34034, ridandi(!) 34033 osv. — d o^ þ adskilles
i del hele bcstemt; dog flndes d for þ i da 26812 (hvilket kan bero
pá udtalcn) og navnlig — af rent grafiske grunde — i begyn-
delsen af kapitler: f>orí?r 66 5, Ðersa 242^8, Dorwoí?/- 385 5; þ findes
(for d) navnlig vcd — stereotype — forkortelser som siþ — sióan
(11 27, 71 12 osv.), mcn dog siþan 12 30, þovþar 71 9, men þorþr
686, 89i, og ellers i þyþaz 2475, siþaR 822o, 83i4, Gyþinga 1932,
siþr 119 9, siglþv 241 20 (sigldv ].2i), siþast 1153. — d findes — i
modsætning til norsk skrivemáde — ofte i subst. fem. pá -í?, sanit
i imperfckta af svage verber: -lengdar 142^1, sæmóina 193? osv.,
skildi 116 28, 1937 (skildiz 24^9 osv.), siglói 11 19. 21 osv., talói 72 le,
dvlóvz 77 10, dvalóiz 694, fylgái 7223, gleymóv 224^8, dreymói 2433,
90 17 osv., samt i ord som slvlói 26623, -fiolóa 20226, cfld 204 7,
//>í(í/ 8O14. ó skrives i fremmedordet Kaómvs I9622.23. Endvidere
bruges á nogle gange som etslags forkortelsesbogstav for dd: fœór
846 (anm. til dette ord ændres i henhold hertil), klœói 46723;
mulig stár den hyppige skrivemáde Odz (2327, 105 21 osv.) i for-
bindelsc hermed; jfr z. For nn skrives ó i brvór 81 9, mvór 101 is.
— d findes indskudt i Vindland 6819, Svndlend- 1035, 1342, og
ovcrfl0digt i det enestáende mvndt 371 2; om d i forbindelse med
s se z. dd skrives íor, tt i Ondoddr 723 (vistnok ved en fejlagtig
opfattelse); foran k gár d over til t og dette skrives dobbelt i
Ottkels 1053. — Hvad endelig ó o^ t i slutningen af ord angár, er
den oprindelige forskel ikke mere iagttaget. I det hcle findes der
her, som i mange andre samtidige isl. hándskrifter , den regel, at
ó skrives efter t: getió 12ii.32, 76ii, ritað 1316, leitaó 254, latió
778, kristnaó 132 19, 1394 osv.; undtagelser er megct fá: hrotit
1323, getit 198 25. I alle andre tilfælde synes t og ð at være brugt
uden nogen fast regel; deraf dobbeltformer som farid 20724, farit
XLII • INDLEDNING
8229; iát 313ii, iaó 313i2; bvit 745, 20636, bvió 19526; feít IIO33,
feió 103 13; jfr œtlaá 10 15, varió 71 31, ^?/í? 23334, spaí? 113 5, Uáiá
1445, í^wí? 207 1, skiliá 223 is, si^nöííí 2235, íapaí? 21423, lióió
(=.hliá-itj 22426, eí? 232 24, 2356, seá 238 17, awa(? 238 16, hingaó
23923, A^^aí? 36225, yckaá 37822, a<? 268. 10, 232^5, 238 15, sarnt
Mvnkad 144 19, Ridkaó 8325, vilkad 8326, og pá den anden side:
at 208.10 (her at að sammen), kollvt (fem.) 67 31, 13326, fivmit 746,
vilit 143 10, A^omií 19582, þingat 23923, þvsvndrat 29428, ja endogsá
í7í%í (subst.) 304 11 osv. Enestáende og vistnok beroende pá fejl-
skrivning er ydrvm 112 29 for ytrvm.
Hertil skal omtalen af z knyttes. z bruges hovedsagelig i
genitiver af ord, hvis stamme endes pá mi, II, ó, d, dd, t,
superlativer og medialendelser. Skrivemáden viser, at Hauks
udtale má have været ts^ hvad der særlig fremgár af de former,
hvor Myden i z er forstærket ved et d eX.t. Eksempler: -finz^S^d^
finzkri 113 15, synzta 11 4; fiallz 11 3, Kollz II16; -varz 693, 71 14,
Gyrz 24 20; skallz 344?, -branz 258, Erlenz 74 14, Harallz 71 6,
Billz 7236, tialz 37833, kvelz 211 18; Broz 74 18, Oz 24 9, jfr
Naddoz 119 30, þoraz 90 11; Svrz 258, jfr t^a^; 732, Kriz 29436;
skiotaz 6611, framaz 21335, fridvz 195 13 osv. ; jfr ^^2; 30828; —
skildiz ^^^20, 1178, mö^/íi^ 142?, 2514 osv. osv., jfr^/e^3075. Under-
tiden forstærkes z med á eller í som Isla?iáz IO29, Oí?^ 23^7,
Naddoáz 120 9, reí?2! 208 23; agiœtz 67 24, ée/^2 111 s, %Í2; 235^4,
szY^! 24629, slitatz 30931, betz 321 5, Ondotz 722.6, savrgatz 31 8 3,
(/ers/2 455 13, ^te 463 1.9; undertiden sættcs í bagefter, men udlalen
har vel været den sarnme for det: hellzt 143^2, 208 17, barzt 208 34,
tó2103o, glezt 307 22, jk fremzta{?) ^34^2, syndizt3ni, SvrztXOOv,
navnligt det sidste ord er vigtigt for opfattelsen; dog er det muligt,
at i enstavelsesformerne særlig af verber foreligger udtalen st.
og dette bestyrkes mulig ved sádanne skrivemáder som forst 110 23,
berst 214i, verst 235i8, ferst 27828, 304i7, lavkst 2877, spyrst 462i2,
jfr giorst 246 31, siþast 1153. Enkelte gange skrives sz: ofsasz
194 18, lysasz 140 27, og sjældent tzs: skotzskv 43728. Et udeluk-
kende(?) grafisk mellemstandpunkt indtager skrivemáder som biods
3729, Ods 69 17, baÓs 125, verós 308 13, bards 246 1, 345?, ?^^Us
386 10, stods 35921, moós (= móts) 70 30, 109 30, 14028, vitraóstr
29723, e//(;s(!) 3522, o^'tóa/í 360 1. Et enkelt s skrives: Mí//s 729,
(/ems 28225, fors 261 5, /amí?/5 2907, Ingialls 232 (-a/fe 71 is), ^esír
1037, lengs 111 25, Ws 344 u, hvilket vistnok alt blot er grafisk.
Etymologisk skrivemáde findes sjælden: -garós 361 20, goós 221 3;
la7iós 10 19, tiallds 37922, -latsl3u. Pá grund afdenne usikkerhed i
skrivemáden findes z enkelte gange ogsá brugt pá en höjst be-
HAUKSBÓKS BESKRIVELSE XLIII
synderlig ináde i vtbyrdiz 11 21, Garáaz (= GaróarsJdOiB^ }k 7iezta
(= nœsta) 14523. Med hensyn til de mediale former skal det til
slutning bemærkes, at enestáende er íbrmen ^^ers^* 3307.
3) ^; k skrives i det hele som i normal retskrivning. g
skrives enkelte gange i sig 9O27, 1952, þig 20326.35, miog 345 10,
redag 356?, geráag 3658, mœttag 356 11, seg 27882; det skrives
undertiden i margt 101 n, 20322, 28024 (men mart f. eks. 101 23);
g -\- s se nedenfor. — k skrives sá godt som altid sáledes (^);
enkelte gange, foran v, skrives q, i q(vad), q(veóit), q(vaddi), q(vœái),
Qviár 994; noget hyppigere, men uden nogen bestemt regel skrives
c: capsemð 2057, Cetill 9928, Collsvein 6626, Convngr 196 21, costi
283ii, Crist- 734, 144i6, cristni SO3, 1404, cross- 85^2 (bis), 105io,
clavstr 24727, liclegt 20323, bvc 2256, S7íac 27823, krancleik 285 17,
Fracland 28^29^ drvcnvóv ^OSse, Inacvsld^u^ s/)aca 223io, Dvfþacs
109 15, þectv 2788, lycter 303^3, Ector 19835, Nector 198 30 (fejlskriv-
ning?). kh skrives i Mikhials 133 12, men udcn h 133 9. ArA; skrives
i reglen ck^ men kk meget sjælden: nokkot 449?, skikkiv 28936,
///Ak^ 34O18, (í undtagelsesvis i skyoiv 7726, /woí; 2907. — For ks
skrives hyppigst x: Patrex 11 15, krox 25 10, 74 12, toxt 45525 osv.
Da ^ bliver stemmel0st foran stemmelost s, behandles gs pá
samme máde og der skrives: dax 243o, almattix 2994, vixlv 14523,
or(í/rtj7 30538, Skialx 70 35, 79 12 (men Skialgs 74 11, 79 7), -/ej-Za
250ii, det samme betyder skrivemáden porlagx 99 19 (se anm.).
Undertiden íindes dcn ctymologiske skrivcmádc: -skegs 132, rygs
687, Dagstygs 672 og, med g íov k^ \ skiotleigs 6617. Foran /
skrives altid k, hvor dct ílndes i stammen, undt. lígt 249 7 (jfr
Glikgt 280 39), men g gár hcr ikke — grafisk — ovcr til k.
Forkortelse cllcr cnkcltskrivning af konsonantcr forekom-
mcr overordenhg ofte og navnlig i cndelscr, mcn ogsá ofte indc i
ord og stavelser med hovedlonc og stærk bitone. Dc ílcstc af
dissc forkortclscr má betragtes som skrivciiuidcr for at sparc plads,
mcn aldclcs ikkc som beroendc pá nogcn virkclig forkortelse i ud-
talen, sá megct mindre som dobbclt konsonant i samme ord eller
aldeles analoge tilfælde megct hyppig, máske mindst ligc síi ofte
findes. Eksempler: beidvz 1947, Brod-hœlgi 87 20 (mcn Brodd-
8817), þigia 21437, skvgsion 3IO24. 25.27, vrvgr 211 4 (jfr 3OO3), kalaðr
264, þrœlin 255, gamal (nom.) 359 12 (men -aU 359 le), milím 11 3
(sædvanlig mill-)^ skom ofte {skomm oftc), han 11 25, Finv 245,
kanaói T^zi^ pening 193 21 (gullp-), 19426 (men penningvm 280 21),
kening-\\;^^ (men kenn- 131 19), kvena 218 22, Gvnlavgr 11 34, eyiana
72 13, Iforstein 73 15 (men -steinn 73 19. 20), avkin (masc.) 11 32,
Vlfheðin 70 24, iarlin 71 22, vetrin (altid) osv., Snora 6819, orostv
XLIV 9 INDLEDNING
1176, 2096, 42o8, -þor 129, annar (masc.) 12i8, Arnor 70i2, sjn-at
1968, ilskiœllda 4454 (ogsá ^7/-), drotning 206 12 (men í/roí^ 206 25).
Det er muligt , at der i nogle af de her nævnte tilfælde foreligger
en virkelig forkortelse, særlig i mindre stærkt og ubetonede stav-
elser (vetrin; i nutidssproget har jeg h0rt udtale, som tyder pá
kort n), skönt sikkert er det ingenlunde. Virkelig forkortelse synes
derimod at kunne antages i bygó- (passim), vgái 199 19, Stoks
11020 (jfr dog Stocks- llðiT.is), gvlkeri 26925, Hraps 10 27, Knaps
10 b^ noreni 112 20, storadr 21928; foran z er en konsonant ofte for-
kortet (se ovf.). 1 ordet þori skrives altid r, hvilken udtale endnu
kendes pá Island.
Forlængelse eller dobbelskrivning findes ikke sjælden,
ogsá i sádanne tilfælde, hvor der næppe eller ikke kan være tale
om en virkeUg forlængelse af konsonanter, som f. eks.: vass 29832
(forudsat at r er = rr, jfr g =. g i OrhjGÍ 11 27), Tinddr 3523,
-lenddingar 14333, offr- 462 1, fall 111 25, þinx\ (=^ þín) 23 12, jfr siþann
296 1, frœnnd- 2928, ojypna 29335, nockorr (ntr.pl.) 78 is, óss (acc.)
II20, 2323, llli8, -fvssv 307 18, 31923, 32734 (virkeligt ss?), þerssv
312ii, enss 3238, ojÉt 2776, átt(= át) 8611, 29726, 34738, sattv
(= sátii) 2268, svttvm 32924, eittri 201 25, vtt 373 10, 451 17 (vokalen
forkortetV), kgstti 91 19. '1 folgende tilfælde kan fordoblingen bero
pá eller antyde en norsk eller islandsk udtale: Biornn IO14.17OSV.,
hornn IO32; denne skrivemáde antydcr rimeligvis dcn (senere) isl.
udtale (tn?)^ jfr den mærkelige skrivemáde Bia^i- 437 13. 19, iánn
1406, ian(= iann) ^^{4., hvan (=^ hvárn) S^ISsí; hermed er for-
doblingen af l efter r analog (udtalen tl'^): karll- 70 10, 7324, 74 1,
4447, iarll- 267 30, jfr kall 2620, kell- 6813 (men kerl- 70 18), kals
29735 (mcn karls- 68 is), iall 3762? (bis, mcn iarli 37629.30), hiall
28322. Dobbclt konsoriant skrives frcmdcles i folgcnde tilfældc:
vocktv 1963, vocknvóv, vacknaói 90 19, 2408, ackr- 85 11, 27924,
lickneski 91 is (jfr I. 19.20), þocknadiz 133^3, mickla 193 15, þeckr
282 17, dreckans 201 31; Allexandr 205 15, Hellgi 3744 {alla? 306 15),
Ollvir 44827, illm 13322, fiollói 210?; >S^mm 77^2; satt 11 zq, átt
(at) 847, littlv 10533, a^fí^ar 245?, /»oí^/zi 45624, vettra 287^3, ée^íra
307 15, 3I812. Yderst sjælden fordobles s i gen. af ia-stammer og
hgn.: hersiss II67, fœriss 83^7. Foran d og í fordobles l i reglen
altid, kun enkelte undtagelser herfra findes, som skald 699, 85 16,
tiolduá 7721, mœlti- 1427, 2199, 2514, i^e/íí/m 3472 og former som
skilái (skildi) 2429, 1178, II628, 1937. Dobbelt w skrives hyppig
i enn (part.) i ordets alle betydninger, dobbelt r (r) i þeÍRa 11 34,
þeÍRÍ 4457.
HAUKSBÓKS BESKRIVELSE XLV
Udeladelse af konsonanter: b i l)vmH- Tlii^ — d i
hi'vgm 2403, Frileifr 33633 (jfr Frldleif 337 e) , Normanna 341 12,
harfengra 3839, — d i fra'ukono 445 11, Vellan-katla 14126 (velland-
141 30y), anlat '26027, anmark- (bis) 30322, tiallbvdar 193 12, tiallstæd-
10931 (men tialld- 111 24), fallig 210 si, hollgan 1446, — (/ i í»'em(?)
7631, Haleyia 113 u, %wr llSu, abyrd 34136, — /i sá godt som
altid foran r og /; undtagelser: hlif SI^g, Ilroalldr 82 15, iíroa
8534, HroógeÍR 8629, /trop- 2153 (bis) osv.; — et par gange foran
v: vargi 246 17, versv 247 is, samt i hiUdr som sidste sammensæt-
ningsled: Borgilldr, Geirilldr , Yngvilldr , Gvnilldr (men -hilldi
1438), Asilldr, Brynilldr; i -heiár: Ragneiár, Arneiár; -hallr: Arnallz
906, þorallr 4^37 3; -haddr: fjoraz 90 11; -vnd: þvsvndrvá- 243 3; —
i (j) i tveovm 242 31 ; — k\ kranleika 287 2 ; — / i Karsá 73 22 ; — r
i reglen i fyst- (men /í/rsí ialt omtr. 10 steder f. eks. 2383?, 250 31
osv., det sidste 32929); — s i gen. udelades i herstins 224 10,
prestins 33623, likamens 32927, diakn 301 29, jfr sinvegar 374^4.
Endelig slöjfes i i artiklen i giofna 13928, 2244.
Indskudte konsonanter, foruden dem, der er omtalte
under fordobling, fmdes sjælden; særlig er at mærke, at g
findes indskudt meliem en vokal og i(j): eygivm 72 n, þygivm
280 37, geygia 3064 (jfr ovf. de eksempler, hvor g er udeladt, hvor
det burde stá; lydopfattelsen har i dette tilfælde været unöjagtig
og vaklende, og denne vaklen findes i vers fra den sidste halvdel
af 13. árh.). r indskydes i fyrst (= fýst) 3175, herst- 215?, 2425,
224io, 4518.12, samt flere gange i merstr, i korst 3463i, 364?,
gerst 358^4; dette beror vistnok pá unöjagtig lydopfattelse eller
fejlagtige analogislutninger (jfr virkeh'ge dobbeltformer som fyst- og
fyrst-) og hænger sammen med skrivemáder som ors (= oss) f. eks.
23423.24, 240 14, 3O621OSV., A:ors3202o, hvorsv-355H, 28322, hvarsan
35611, jfr þers- 125, 304 13, 3093, 31535, 3308 osv.
Assimilationer, foruden dem, som allerede er antydede
og dem, der er sædvanhge, findes enkelte gange som af g til m:
Ommvndar 145 12 (en norvagisme), af d (dd) til l: Olleifr 6929,
1435, af r lil l: feallvt 81 20 (men fearlvt 201 23), — jfr VestfoU(0
45733, 462 19. — Forandring af /* til m foran n: iam n- (passim),
7iamn 77^7, iamna {slí jafni) 7327, domni 1179. — Bogstavom-
bytning findes i: Skapls 678.22, filfski 9928, skrimls 20338,
smyrls 3234.14 (men smyrsl 323 16), fylsknis 7Q 25, tegnda 2228 (nien
tengda 270^), gang (f. gagn) 305 21.
Foruden de allerede anforte former af forskellig art skal
endnu fremhæves folgende ordformer: Substantiver: biar
(norsk, = bjáry býjar) 45821.25, syni (acc. pl. ved siden af svnv
XLVI INDLEDNING
f. eks. 248 1) 246 15, 24729, 268 15, 29823, 352 1, 357 13, 4655 osv.,
goz (dat.), fodors 284^7 (hvor s dog sikkert er dittografi af det
folgende s i sins^ lige som det sidste s i m i St. Hom. SU af det
f0lgende ords s sýnd)^ li/gÍY 336 15 (jfr anm.), samt off'vssv 307 is,
ofvssv 32734, avfvssv 31923; — stedord: mió (=^ vit) ^^^ m, 250 19,
mer(=vér) 3074, þersor 31535, 3308, þeima 32835 (alt vel norsk-
heder), (sialfs) sins (tsin) 311 3.5; — talord: tveímr 2784, 303 12,
þrimr 313 e; derimod er þri 3024 sikkert en fejl for þria (og ikke
nogen gammel form = gotþrins); — udsagnsord: hefir (l.pers.)
24O16.31 osv., hgl (3. pers.) 305i4, 330 5, dvel (3. pers.) 3O824; vb.
gera er, sá godt som altid, skrevet forkortet; dog findes gioróv
244i3; kvœmv (3. pers. konj.) 19722; mærkes kan det unordiske
fyridiarfa- 258 15, 303 20; — præpos. „mellem" hedder altid
millim; i analogi hermed er vistnok det hyppige gegnim f. eks.
23835, men gegnvm. 35022 ; præpos. „for" skrives fuldt ud fyri IO32,
11 20, 450 33 osv.
Af alt det anf0rte fremgár det klart, at det kun er pá
ganske enkelte punkter og i spredte tilfælde, at Hauks retskrivning
og sprog er pávirket af norsk udtale, sprog og retskrivning. Men
det er pá den anden side lige sá tydeligt, at de forekommende
norskheder, særlig brugen af o^, forudsætter, at Haukr, da han
skrev sin bog, má have haft rig lejlighed til at leve sig ind i den
norske udtale; særhg synes œ (omlyd af d) at have sat sig fast
hos ham, men det har f^rst kunnet ske efter at Haukr i árevis
har benyttet denne udtale og gjort den til sin naturlige. Dette
forhold er af særlig interesse, da det bestemt antyder, i hvilken
periode af Hauks liv bogen er istandbragt. At skrive f. eks. œy
for ey har Haukr derimod ikke fundet sig foranlediget til, da det
norske œy og det isl. ey jo i lyd faldt sammen og kun bet^d én
og samme (tve-)lyd.
b) Hauks sekretærer. Den „f^rste" har skrevet s. 387i4
— 43630 med undtagelse af 'Á'^^i4.(for)-i&(het)^ ^O^i(þaxi)-i&(himin)^
406 12 (hven) — 407 15 (syniz)^ 407 le (fundi?in)-2s (homlubondum) ; disse
mindre stykker er skrevne af en, hvis skrivefærdighed ikke var sá
stor som den „f^rstes" og hvis bogstaver er större og noget
plumpe. Den „anden" sekretær har kun skrevet det Ulle stykke
4ti^9 16 (fundu) — 443 17(^0^^; denne hánd er temmehg styg, men fast
og kantet.
Den „f^rste" sekretærs retskrivning er i det hele rent is-
landsk uden nogen som helst norske ejendommeligheder.
HAUKSBÓKS BESKRIVELSE XLVII
Interpunktionen er her, i stærk rnodsætning til Haukr,
særdeles rigelig, ja, der sættes undertiden punkt efter hvert ord;
pá den anden side mangler ofte punkt, hvor et sádant skulde stá.
Særligt tegn er ;: 401 1, 411 3, 4123, 41 6 21, 417?; pá det sidste
sted og andre lignende (jfr anm. 2) bruges tegnet til at skille tekst
og overskrift. Et andet tegn : findes 42733.
Aksenter fmdes ikke, undt. et par steder over i og en
enkelt gang over v: 435 10.
Hvad vokalerne angár, anvendes disse i det hele fuld-
koramen regelmæssig; u og v veksler uden nogen regel: Skufr
387 15, spvrói 387 is, mvndv 4339, trvdv 433 n, -reþv 3882 osv., dog
er V máske hyppigst. — e skrives e^: ecla 38733, 3888, <j/'40324, ejc
395 15, se^gi 408 15, jfr E(irikr) 433^9; en enkelt gang œ: skœmtanar
393 16; é skrives e^: vej- 3919, 3932 osv. (eller er q her = cé?); e
skrives for ei i -vettv 423 11, envm 38824 (her máske ved misfor-
stáelse af teksten). — i skrives i -%r, i ifir 3945, 430i7, 431 16,
firi 428 19. 34. 35, 430 23 (men fi/r 401 24, fyri 387i6.36 osv.), migin
3939 (bis), þikkiaz 397 19, om fwir 398? se Rettelser. — 0 skrives i
voro 38725, 388^6 osv., kvodv 392 11, von 40725, 432 31, komo 3982,
siolf-^^Ui, 42227 — i alle tilfælde 0 vel = ó (eller i enkelte tilfælde
indkommet fra en ældre original?). — v(=u) skrives altid i stvfa;
for V skrives en enkelt gang y: fyllir 390 1. — w-omlyd af a
skrives næsten altid 0, men au: aunnur 38929, audru 3939, hautt
394?, Avrvende 39529, avll 39529, avllv 397 10, skavr 396 1, lavgd
43234, samt «;; hwa 399i8, o;r- 412 18 og ey i reyskliga 413 u (sam-
menblanding med 0, fejlskrift?). — i/-omlyd £if i: myklu 410 1. —
i-omlyd af á og ó er her fuldstændig falden sammen og betegnes
i bægge tilfælde i reglen ved ^; Gre/i- 387 15, be^ 389 30, frejiór
390 1 osv. osv., eller ved e: Gren- 38733, heiyin 3883, heta 38832,
etti 38736 osv. For y skrives ey: eyrdi 403 1.
I mindre stærkt betonede og ubetonede stavelser skrives i
reglen u; dog íindes navnlig efter 0 adskiUige gange 0; nokkoro
3892, 39925, missorum 402 14, jfr orostv 4258.14; komo 3982, hofdo
401 19, toko 3895, 4008, foro 392 15, hiorto 390 13, tolo 41 8 2 (men
tolv 418 13 osv.), voro (passim); nio 4196 (men niv 420 2), tio 419?,
rero 4016, bvno 4256, fvndo 4172. — Ligeledes skrives i reglen i
i de págældende stavelser; undtagelsesvis findes e: vaner 391 16,
skelkner 412 is, -vende 39529. — e skrives ogsá i dat. komendum
403 14 (indkommet fra nom.~acc. pl.).
au skrives i reglen au (av); men ikke sjælden samnien-
trækkes bægge bogstaver til a? (en i det hele taget forholdsvis
sjælden skrivemáde for tvelyden au) Iwsan 391?, dwdr 391 is.
XLVIII ' INDLEDNING
trœstz 391 29, kœs 392 12 osv. osv. Dette œ bruges et par gange
for o(~ q) se ovf., samt for á-v i wallt 42^23, 4234. Enestáende
er skrivemáden ay: siay 4^188, jfr «/ for u i fyUir390i. — Omlyden
eij skrives i reglen ei/^ men e^i/: hle^ypr 3915, he^yrt 395 19; — 0
skrives 0 f. eks. oxi 3946.32, 07ig- (passim), av: avngan 426?,
432 10, aur- 400 17, 40732, ey: eyng- 424 12, 4268, 434 u, reyrv
39525 (ellers rerit)^ eyxi 391 17, 392 13, eyrinndi 38732 osv (men er-
43226.27 osv.).
I endelsen ur er der indtrádt vaklen og usikkerhed; idet
u ofte udelades: brodr 387 is, 4025, 425 20, moór 4^0136, fodr 428 is,
43524, systr 4259, nokkr 430 32; fagvrt 4313.5, gripvr 3915, litvr
391 18, setvrs 3975, vedvrs 401 2.
Konsonanter. ffff) og pp veksler i fremmedordene cifra
4176.13.23 (ciffrvr 4194^, cipprvr 423 12 og dvfl. dvpl (passim); p
skrives altid foran t; v skrives ofte u efter h: huart 387 is, huarig-
3893, samt i begyndelsen af ord: uetr 387 u, uel 38821 osv. (jfr
ovf. u); V íindes i forlyd i voráinn 401 17, 40432. — á^ d skrives
ofte i flæng, idet skriveren hyppig glemmer at tilföje stregen i d
(madr 38725, radaz 387^4 osv.), men anbringer den urigtig andre
steder: fre^nór 390 1, honó 390 19, lunó 41723, ja: greidði 39032.
d skrives i hiðv — hid-þu 38830. ð for þ findes i henáiávR 4152,
óa 422 14, d for þ: Valdiofs 426 21, Dordis 4022 (d her =^ ð).
I slutningsstavelser skrives overhovedet t for d: hofvt 391 17, 394?,
skoput 390 13, lagit 390 19, latit 39128, fengit 3927, leþnadit 401 15,
setit 38822, erut 38823, komut 400 le, men kallad 4298 (dog noget
usikkert, og det er máske noksá rimeligt, at d her er rettet tii t,
jfr anm. til ordet), th skrives i ThoradrM^Os. — z synes ogsá her
at betegne ts og det anvendes i medial- og superlativ-endelser,
men skrivemáden er meget vaklende og varierende: z: hallz 389 13,
-skinnz 39035 (bis), faraz 38723, lez 392 30, 402 1, sez 394^3, trez
39529, veiz 4^03 2i (men veistv ^^O'^s^)^ -Ugaz 388 1, sA^^'oto 394i8 osv.;
ðz (dz): seóz 389 1, kvedz 4324, gerdz 400 13, 401 18, landz 387 15,
bordz 38821; tz: travstz 389 13; sz: hefsz 399 3; stz: ferstz 409 13,
forstz 42922, lestz 402^0, jfr bestz 4^Ui6 (= bezt); ás: rejis 3989,
kueds 38731, islendskr 40922, -firdskr 436 1; dzs: -lendzskr 408 is,
432 14, endehg st: skarst 3888, harst 390 le, 3935, hellst- 390 10,
391 28, hesta 4294.27, ysta 419i3.3o, -ligust 388^6; etymologisk
skrives: borós 38825.26, goáords 38924, bragds 398 13. Enestáende
er skrivemáden: hre^ólv 3959 (jfr 1. n) og gefla 434 40. — g skrives
ikke i 7nart 38820, 393iiosv.; det skrives iþig 3966, 397 17, 39829
(men þik 40537, s^X^ 41 7 9) [i det af en anden skriver skrevne stykke
findes gh: meghum 389 15J; kk skrives altid sáledes (kk), nár der
HAUKSBÓKS BESKRIVELSE XLIX
da ikke — et par gange — indtræder enkeltskrivning. q bruges
kun i fremmedord: qvotiens 4212, qvadrans 421 is (dog ikke altid).
c skrives i crist- 43036, 43236 (men krist- 433 1.7), samt for s i
kociens 421 7, cifra 4176.23 osv. (sifra 41 7 13). ks skrives x: Eiríx
3896.7, kx: Eirikx 4016 (jfr avklx 38837), men Eiriks f. ex. 433 21.
— r assimileres i kall 3922 (men korlvm 392 9); udtalen var vel
som ovf. bemærket hos Haukr, jfr karll- 43534.36, 412 10, 425 19;
sm]. Biarnni 3912 (hvor der f0rst er skrevet Bianni); r indskydes
i farst 41 6 13, men udelades i nom.: Gvdrid 431 2, 434i3.i8, Sigrid
434 11. 13, i gen. sg. i þorgeis 42736 samt ofte i fyst- 393 2, 409 21,
4172, 41 8 21 osv. — For m skrives n i frend 410 4.
Andre udeladelser af konsonanter end de anf^rte er: d:
anlitit 38728, l: dvps 42125, n: iaft 424 le. h udelades ikke i forlyd,
undt. i Ivttekning 424 19.
Forkortelse af konsonant findes: hiogvz 39032, nokut
3925, snemenndiss 4052, skemunni 390 15. 23, ran 399 19, han 400 12,
vnitM)! 21, soýwwar 393 21, síom400i5, >S'wori 43532.36, orosíi; 4258.14,
A:wor 425 15, bgtunum 38S 12^ setv ^\1 24. — hvor forkortelsen vistnok
kun er grafisk; det beh0ver den derimod ikke at være i Toraór
39820 osv., hlvtekniyig 424 11, fore/ii 43630.
Fordobling af konsonanter findes hyppig; / fordobles sá
godt som altid foran d o^ t (dog melt 400 1), nn foran d og g
ofte: eyrinndi 387^2, hinnda 416 12, þinnginu 393^-6, þanngat 3944 ;
desuden: þorkkell 39125, hrokk- 39929, giorlla 393 is, 3949 (jfr ovf.
karll-)^ till 393 16, naimm 402^5, vmm 42922, semm 393 22, einn
414i5, adrrir 4184, hverssv 39528, 413i4, Pettr 409i7, þitt 400i6,
hett 426 14, veritt 391 31, kallatt 433 5, samt s i endelser: helliss
3986, 399 13, heimiliss 398 1, kness 399 15, einskiss 400 u, umhuerfiss
39321, snemenndiss ^62; ved mekanisk overf0ring(?) herfra i Einarss
392 16. 17, annarss 39936, kvhss 424 14, hverss 419i8, þorgeirss 3976,
nokkurss 400 is, 423 21. Fremdeles skrives dobbelt r i þeirrar
39428, þeÍR- 391 33, 409i7, 420^1, 421 11, 422ii, 423 17, hvor e vist-
nok betyder rr; derimod er r uden tvivl blot grafisk i tvennaR
42420, fyiti(=fyri) 42623, hgesom g =g \ skoai 425 16, n= n i
nafNa 43424.
Til slutning bemærkes enkelte former: Loóini 391 17, dur-
unum 39423, 399 13, 434 is (men dyrvnvm 398 e), sogna (= sqguna),
dannet efter former som giqfna, sólna, rótna og lign., eller skrive-
fejl?, 3943; — henni 4214 er sikkert ingen kompromisform mellem
enni og hinni, men simpelt hen skrivefejl (dittografi; straks efter
stár efri); — uakit (fem.) findes 401 38 ved siden af vokt 402 is,
d
L • INDLEDNING
svimit 4^728; l.pers. sg. pá i: mvniM)32T, hefdi 4^06 si, villdi 4^^9is;
mærkes kan endnu formen Mogív 433 13 ved siden af bioav 436 1.
Den „anden" sekretærs retskrivning bærer noget yngre
præg end den f^rstes, men giver i 0vrigt ikke anledning til nogen
særlig vidtloftig behandling. Enkelte norskheder synes at frem-
byde sig, der kunde vise, at skriveren, skönt islandsk, har kendt
noget til eller været vant til norsk skrivemáde; han skriver sá-
ledes: sealf 4^39 i6y sea 44027, 44124, mykill(-inn) 43920.23, mykla
443 15 {myklum 44036), allu- 439 21, 44028.38, hafdu 4406.17, 44128
{hofdu 4436), skemtadu 439 21, bannadu 440 is, vndradust 4405.8,
kastadu 44123, stiornadu 443 9; st skrives altid i medium og super-
lativ, undt. i byz 441io, Syniz 441i7, stodz 44123, skautz 442 n; ual
441 21, hiuggí 4;4^1 22; norskheder er muUg uurdu 43922, 441 u, pQVs-
441 2. 29, jfr œx 441 20. 22 osv.
At afskriveren ikke desto mindre snarest er islandsk,
synes at fremgá af, at han ingen forskel gör pá œ og œ, som be-
tegnes dels ved e, dels ved ^, undt. i f^lgende tilfælde: þhtti
441 3.4, sudrhn 4433, fhting- 442 13. le. 20. 22 (men fejt- 1. 11) og —
urigtig — i nhr 440 10. 33, 44127, 4425. Andre ejendommehgheder
er, at skriveren aldrig bruger d, men d, sá godt som aldrig aksent,
undt. over i (dog þótti 4403?), men betegner det lange a et par
gange ved aa: haar 440?, saat 440 u. Han skriver overhovedet u,
undt. enkelte gange i begyndelsen af ord. ^^-omlyd af a betegnes
ved 0, undt. i de ovf. anf0rte tilfælde uden omlyd, men ved au:
knautt 440 33, aur 442 13. Der skrives et par gange ie for é: liet
44O1.35, Metta4í40s8. I endelser skrives sjælden e og — éngang — 0:
-ale 440 12, Biarne 441^4, eighe^ eige 44038 osv (men eigi 441 35),
-efne 4429, skoge 44024; veitto 44039. ^ skrives for e i bej;r 4414,
samt i tvelyden: þejm 440 37 og ejghe 44038. e skrives i -legr
442 20, i i þriuetr 4432, ifir 44034, ^rir 441 7, skilldi 4414, derimod
ikke i myndi 441 le eller myndu 441 29; e skrives altid i Skreling-
og her skrives altid -ga-. Foran og efter præp. i sættes oftc
punkter pá s. 442 — 43. Interpunktionen er i det hele regelmæssig
og tilstrækkelig.
h udelades ikke altid foran r: hrid 440 31 osv.; r (ofte
skrevet r i begyndelsen af ord) udelades i fysta 443 1, Gudrid
441 34, assimileres med n i nokkunn 442 10 (jfr 1. is); rr skrives i
þeirra 440 12. 20. 34, 441 20, 4439. Enkelt n skrives i engin (masc.)
440 11, men dobbelt i lidinn (fem.) 44027. II skrives foran d og t,
For tt skrives (etymologisk) dt: Raudt 440 19. I endelser skrives i
reglen t: erut 4412, mettit 4413, men hofud 440 20. z skrives efter
n(nd), II: manz 4422, landz 44124.26, 443 le, allz 4;4:\ss (men -halls
HAUKSBÓKS BESKRIVELSE LI
4422). For g (spirantisk) skrives gh: ejghe 44038, eighe 441 23. 37;
g i miog 440?. 29, 44224.26, engis 44086. Foran t skrives p {aptr
og lign.). Særskilt bemærkes formen tHom 440i, trionum 440i5
(fra en gammel original?); l.pers. pá -i: skilldi4fMi; funnu M:l27,
44223, 443 4 (ellers fundu).
I hele den ovenfor givne beskrivelse er der intet hensyn
taget til de opfriskede eller meget afblegede steder i 544.
G) 645. Retskrivningen er her over alle grænser inkonse-
kvent, navnlig med hensyn til vokalharmoni. Man fmder e og
i, 0 og i^ efter alle mulige vokaler og man fmder dem i flæng i
et og samme ord: ande 471io.i6, andi 471 14.15; faóer 471 11.21,
faáir 471 10. 17; aller 471 12, allir 471 20; skapaðe 471 17, skapaði
4729.26; vellde 49533, velldi 495 31; þese, þœsi 473 30; -ligre 47328
jfr skipti 47226; iver 47523, ivir 48434; -oróe 4735, orði 473 12;
dotter 471 24 jfr moáir 471 22; liose 471 10, liosi 474 le; lofte 486 19,
lofti 47234; vnder^ vndir 486 14; hlvte 472^2, hlvti 475 u; brQ^áe
48832, brwái 488 10. 11; -la)sœr 4733 jfr a^stri 472 3; tœke 481 12, tœki
4827; kœme 482 20, kœíni 477^2; lœyser 49028 jfr lœysti 484 2; synáer
4887, syndir 4782. Efter i, y, ei er dog i hyppigst. I endelsen
-ing íindes éngang e: eineng 47325.
Noget lignende gælder forholdet mellem bogstaverne 0 og u:
hqfoó 47227, hofvd 47228; -ligo 4762, -ligv 476 3; -ingo 471 10,
-ingv 471 7; mvndo 478 1, mvndv 478 2; heilso 494 is, heilsv 494 17;
skœpno 47233, skœpnv 472^0 osv. I endelsen -um veksler 0 0% u
uden nogen synlig regel, og man íinder 0 ved siden af v i det
hele efter alle vokaler. I endelsen -ung- (masc, fem.) skrives
0: konong- 473 le, 4749, 481i8.2o, 494^5; haóong 498 17 (haávng i
samme 1.) osv. Til yderligere oplysning om den usikkerhed, der
ráder, tjæner ordet kvikvendi, kykvende; det skrives pá folgende
máder: qvikvendi 4778, qvikqvendi 473 14, 4773, 47829, qvikqvende
477ii-i2, qvikcvende 4:^629^ kvekvendi 4:76 is; kykvendi ¥11 h^ kycvende
48320, kvcqvende 483^0.
Omlydene: í/-omlyden af a (kort) skrives for det meste 0:
ioróv 470 4, gofgom 471 2, ollom 471 30 osv. osv.; enkelte gange g;
stqóvm 471 31, qllom 471 31 oíl., hQfoó 47227, hqll 4749, qllvngis
47930, g7^qf 481 2, mqnnom 482^1, Iqg 487 20, qnd 488 14, 490 9,
mqrgvm 488 15, qlmoso 49828, samt i forbindelsen iq: diqfli(-vll)
48720, 48930, 4936, jfr mattqgr(?) 472 1; ikke sjælden œ: stwpoll
470 15, stœdvm 4724, ha)fod 473 1, a-ídrv- 480 27, 49526, wmbon 4942,
mwnnvm 494 12, ga)tv 48735, na;svm 4882.3, drannbodv 47824, la)stvm
48828, gamgv 4902, tœkv 4903, og i forbindelsen iœ(=jq): icvráv
4772, tiwru 489 18, diwvvJl 493x8, Sta)irnvr 4982. — í/-omlyd af á
d*
LII INDLEDNING
betegnes undertiden dels ved § dels ved o: $sí471i4, 4856, 4899.31
(men 05^49829); -(?ro 49535, -sio496i6, siolf 4:9735, í?ow498io.i6 ofl.,
hor(?J 4:9831; i disse tilfælde er der mulig et virkeligt o, der fore-
ligger (jfr ovf.). Uomlydte former er forholdsvis ikke sá fá: faávi^
48522, 4934, ambon 47433, ambvn 475 30, 47735, iardv 4765, 481 27,
483 18, kangvr 477 11, allv 4806, skamóoz 478 17, -mannom 478 21,
diavvl 47830, nakot 483 13, agnom 49123, rangv 49025, adrvm 497^3,
stapvl 4:9^30, bannodo 4:1832, samt i anden stavelse: riddarvm 4:9'225,
kafnaóo 4932, skapat (fem.) 477^6, bolvaóo 479 14, œlskaóv 49323
(men f. ex. bonnodo 4:79 21, drwmboáv 4:7S2i). — tí-omlyd af i findes:
þrysvar 47323, myklv 496 4; herfra har den trængt ind i andre
kasus: mykil- 494 20, 498 19, jfr mikyll (skrivefejl?) 48326.
i-omlyden af a, ligesom ogsá oprindeligt e skrives i reglen
e eller œ(ej, uden at nogen regel lader sig konstatere. Der skrives:
bœdeN 470 1, gœtinn 471 13, gettinn 481 30, þœsar 4707 (þes- 4706.8^,
gerdiz 481 32, gœrðe 4736, hellst 4703, hœlst 4713, hœlldr 4707, spekt
470 16, 471 12, sp«?A:í 471^3, fedr 47 lu, /be^ím 470 16, englar 4714,
œnglar 471 30, 474^9, fegrð 4716, /í»^H 471 5; þrenn- 47129, þrœnn-
4716, sm 471 9, sœm 4717, í^erí?- 47423, 475 1, værá- 4783, ^/%o
(o: e/c?-) 471 10, œlldr 47332, -legr 4719, -lœgr 3. 28 osv. — 1 eA^; en
skrives altid e; — i þek 470 is; et par gange skrives ei: likneiski
484 18 ; dreiginn 495 19. — For e og œ skrives ^; ve/ks 4935, hve/va
4:936 (hvœrva 473 9), te^kiv 4-87 33, veftna 471^5, ske^pna 475^5 (skœpnor
47^27), qvejíiarar 493 14; æ skrives i vœkva 4768. — ^'-omlyden af
á skrives hyppigst œ, enkelte gange e: tuer 48527, embetti 4782
(enestáende skrivemáde er: embetti 491 2), eller œi: lœiri- 487 10,
sæir 4768, lœitr 475 15.
Hertil skal föjes, at e eller omlyden deraf ofte skrives e
eller œ: œóli 474 31, eáli 471 10, glœg- 475 13, æfstv 47233 osv.; 0:
gora 472 16, gorái 473 16 (vistnok 0 — 0), þrongiaz 494 11; ey : seykkti
49635; g: slqkkvir 484i6.i7, og endelig 0: goreá 489 10, goR 472 20,
gorá- 47223, 479 30, 49324, rokkvizc 47829, þronginng 48820, oóle
497 13, ofsta 4984, gervare 492 15 — forudsat at 0 ikke undertiden
betegner q.
i-omlyd af ó (den oprindelige) betegnes meget ofte og da i
reglen ved 0: g^zsko 478^6, 4927, 494i5, b^t- 48O28.33, 481 10 osv.,
bgnvm 487 17, avá^vi 495 15. 23, S0fár 488 17, d^mir (passim), gr^áa
4968 osv. osv., — nogle gange ved œy(ey): bæyta 48026, tœyki
47735, 487 19, mæyár 48624, stæyóe 485 12, fæyáiz 488 13, — éngang
ved æ: fæóez 488 u. Ofte gengives lyden imidlertid som i-omlyd
af á: œáœfe 4705 og fl. st., æári 4745.7.18, 47926, bæt- 485ii.i5,
•4949, ^'ö^mV 48932, dœm-(dpyi-) 4703, 482 12, 4848, tór 4904, Fætr
HAUKSBÓKS BESKRIVELSE LIII
4769, fœzl- 477 15, 48826, fedaz 478 lo, fe^m (= færi) 479 15, fœri
481 14, Gœzska 472 19, glœp 485 15, grœdd(ej- 48233, 485 10, grœáara
4833, í//«^íír 49732, /íe^í/re 487 u, kœmi(e) 477^2, 48220.25, 48128;
logsœm-(?) 484 10, -maói- 47423, 494 10, 47723, redi- 490 19, sœti-
(=sœt) 474 15, stœá- 475 10, 47927, s%- (adj.) 475 13, 480 19, 4933,
tæki 47432, 481 12, 482?. Mulig ligger denne udtale til grund for
skrivemáden dœimi 477 12, jfr kvei^ni 48229.
?'-omlyden af ii betegnes i reglen ved 1/, men nogle gange
ved V (grafisk forskel, ligesom y ofte skrives for v kons., se neden-
for): ohlvóin- 470 11, 4803, nvtv 470 11, bvggva 47128, prvddir 47534,
Ivóa 47924, tvndi 4806, þvngri 4824, kvc- 483 30, Gváingar 4867-8,
snvz 48826, 492 is, svngia 48922, dvflizv 493 17. Præp. fgrir og yfir
skrives fyrir (-er)^ fyr eller firir^ yfir (-er)y ivir (-er) eller ifer.
y skrives i Egypt- 483^4, 487^1, Moyses 4842(jfrl.i), i dyrvm^^^z^.
i-omlyd af au skrives i reglen œy el. ey^ nogle gange ey:
toyg- 492 16, doy- 48933, 494^2, 49627, loyui 497 21; én gang ev:
hevrir 490 11, én gang w: dœr 47724. Ey skrives i Eyropam vist-
nok = Evropam (y = v) 48334.
Om de 0vrige vokaler er endnu at bemærke:
é skrives i reglen e^ men œ: rœtt- 474^3, 475^.21, vœr
4727.10 og fl., ie: liet 474 13, œi(ei): læit 47825, 4929, leir 4969. —
i skrives afvekslende med œ(e) i -ligr f. ex. 4702, 471 1, 47328 0sv.
Om firir, ifir se ovf. — 0 skrives i kvmstv 4704 (men þionvsto
489 15), fogl- 47234 osv. ; altid i ero. Det neg. ó skrives i reglen 0,
men v f. ex. 4718, 475i4, 4823, 4868, 4895 og fl. — í^ skrives sá godt
som altid v., undt. i fremmednavnene Mariu 48624, Markus 48625,
samt i tiunda 48635, tÍQ)ru 489 18 (her ved en rettelse); ellers
skrives ikke sjælden y (jfr ovf.) : fygla 472^4, hlyti 4923o (i 0vrigt en fejl
for liti)^ hlytir 472 21, yrdv 474 17, syndygra 475 10, þrymvr(?) 4768,
ny-¥I6n^ syári¥I63o, Gvás 4íSU^ >S«/ 48129, syn^fSlsi^ ^niskynn ^S'^ n^
skygga 484 le, lynd 4854, skyr- 49880, cdþyðy 4992 (jfr v konson-
ant). — au skrives almindelig 0;, sjælden av, særlig kan mærkes
a)k (avc; = oA;^4868, 487^3, 488 13. 14, 49132, 4992 osv., samt sivnda
49828. — ei skrives i Teglen ei eller æi (e^i); én gang ombyttes
vökalerne: sviœk 478 21; forkortet til e (æ, é)^ hvad enten der er
tale om en virkehg eller kun grafisk — hvad der er rimeligst —
forkortelse, foreligger vokalen i: frestni 47423, 493 13 (jfr 475 ji,
hvor i er tilföjet over linjen), krestingvm 488 19, restr 470 15, reái
481 7, 498 10, egi 490 n, merr 498 u, mulig i œlif 482 30, samt þœr
473 11, þér 474 m, þæsa 4705, 4758 (þœÍR- ofte;.
Aksenter over lange vokaler findes nogle gange: á 49524,
dóm 4882, 49520, þér 474^9, vér 471 27, 477 12, 484 is, þœr 47128,
LIV INDLEDNING
4739, 0 4774, 49435, ón 48424, 49436, ór 470 1, 474 9, 4883, sór
48627, béron (f. ebrón) 479 11, v 475 u. Et par gange over kort
vokal: vár 472 is, gór 47532.
Konsonanter:
1) f skrives i reglen foran t; nogle gange p: lopt- 4765,
486 19, krapt- 475 20, 490 21, optar 49723. Mellem r og vokal, samt
mellem to vokaler skrives hyppig v: þvrvanda 4705, 498 12, hvœrva
4739, 4933 osv., hærvi- 47626, dirviz 484 9; lovat 473 20, 4806,
gravenn 477 is, rivi 477^5, diavvl 478^0, ivir 480 30, 48434, 4853,
geva- 485^0, 494 12, 4963, livir (-a) 488^4, 494 21, þiova 49226,
skrivare 49230, a)Ó0vi (-evi, œvi) 494 11 og fl. , stovo 4952, graver
49522, -zivivm 497 16, ovvnd- 470 11, 478^2, Hava 489 17; én gang
skrives fv: hafve 483 1. f skrives mod forvæntning i Efo 482 15.
For f skrives p i sapnaóe 48833 (men Ordet er fremkommet ved
rettelse); foran n skrives m for det sædvanlige f: omne 488 17,
iamnan 471 31 osv., jfr hemd 492^7 og hefmnd 496^9; samme ud-
tale udtrykkes uden tvivl ved det oftere forekommende mfn i
namfn- 470ii.i2 ofl., nemfniz 471 is (nefniz 471 u, nofn 47333, 474i).
Endelig bemærkes, at for v skrives u særlig som initial: TJelldi
494 15, Uist 490 20, Uitv 475^4, samt i tiier 485^7, quiói 4887, hyui
49721, — og g (jfr ovf.): hælyiti 474^1, eryióiz 477 13, ^^«^^V 4827,
hyerso 494 13.
2) .^r (spirantisk) skrives adskillige gange gh: dagha 49523,
logh 48721, 497 1.19, ?/íe^/?e 494i6 (bis), 496 17, ^negho 4954(bis).5,
seghiz 47625, sœghir 48624, margha 4968, berghing 476 11. ý skrives
i si^ 47523. í/ bliver k foran ^^; -/íVí^ 475^4, 4816, 484 13, 48830 og
foran s: -lixtir 475?, heilax 4846.17, 49022, 49725, (x — ks som i
læix 49520). For g skrives k: krizsko 476 30, berkir ^ll 20.21 (men
bergir 1.22). — k skrives dels k, dels c, dels q. c skrives særlig i
slutningen af ord: hrœddomc 4703, samt i andre mediale endelser
pá -zc (se nedenfor; dog fmdes former som bersk 495 12, fesivmk
48827), éoc4875, J.t'6'488i3.i4, 5Íí;c4963i, ^ic-48829; fremdeles nogle
gange i begyndelsen af ord eller inde i ord, foran a, i (én gang),
0, V, y (én gang): scal 4712, bacaz 488 16, callaz 48820, 4926, casta
490 17, 491 15, scapaói 477 6; Arimtr 496 21; sco^í^íí 477 12, byscops
489 14 (men óisA^ojo 496 2), com 495 31; miscvnnar 48325, iW^^ci' 491 9;
scyn- 47925, samt enkelte gange foran konsonanter: locnom 48633,
tow 491 14, kircna 4962, cnsí- 484^7, 486 30, 487 15. 22 osv., crosse
48822, sæct 480 22, spectar 491 27 og i fremmedordet corp^^s 48921
(men korpvs sst.). — g' skrives kun — men ikke altid — foran v:
Qviór 4768, qvelði 477io, qvalar 493 12, ^vaíer 494? osv. (jfr kvikv-
endi ovf.). k -\- s skrives x i de ovf. ved g anf0rte eksempler og
HAUKSBÓKS BESKRIVELSE LV
xs i sexs 47932. kk skrives — hvor dct ikkc forkortcs — sæd-
vanlig kc: þekci- 4^9^13, ekci 484 n, þikcia 494 14; en enkelt gang ck:
sl(^ckvir 484 17; kq i 7iokqviá 478 le; kh skrives i Míkhiaœl 47334.
3) d findes adskillige gange i imperfekta : styrkdvzc 475 26-7,
fylgdv 47529, skomóvzc 478 14, valói 473 20, hvlói 4^83 n^ likóiz ifSSu^
og i subst. fem.: sy}ió 478 le oíl., hermdar 481 5, -setnáar 47822;
enkelte gange skrives þ: Goþir 479 1, meþ 49625, skapaþir 47731,
qviþi 483?, iaróaþe 48622, gerþer 48728, samt endelig en enkelt
gang dþ: Gyóþingar 48226. ó -\- s ?>q z. For ó skrives t enkelte
gange i slutningen af ord: fagnat 487^0 (men -ad 48724), takit
491 1, skapat (fem.) 477^6 (men skopoó ^nih)^ samt i vart 474 19.
For ó skrives endelig ofte d, idet skriveren har glemt at tilföje stregen
gennem d (Ann. 1858, s. 144). Pá den anden side skrives 6 for d
(stregen urigtig tilföjet): bindr 49028, mvnáer 485 13, svnár 4718,
hœUór 4726, 4733o. d + s se z. For d skrives t i vœllti (= velái 477^4).
For dd skrives ó: klœdr 48619; máske er ó i gvdoms^S324. (= guádóms)
at opfatte pá samme máde; d er assimileret eller bortfaldet i hvnnir
490 27, tiallbvóer 4:9521, -velliga 4;7Qi, millega 4:96 11, ^/%- 471 10, 4799.
— t + s se z. For t skrives ó (d) undertiden i slutningen af ord og
ikke alene efter t: ritaó 470 12 (men ritat 472 12, ritit 49036, 493 11),
litiá 4778, hlotaá 480 4; skapad 492 1, legid 4868, samt i viókaz
48920, modger 49435, moóker 495 1.3. 8. — Som bekendt er det
temmeUg almindeligt i norske hándskrifter, at þ gár over til d
særhg i ubetonede ord og partikler; herpá findes der forholdsvis
mange eksempler, undertiden endogsá i temmehg stærkt betonede
ord: óvi 473 10, 484 12, óat 473 is, dœir (-ei-) 4759, 495 20, áœimr
47628, dæim 473 u (d = ð), óœ 4773, 478 20. 21, 498 18, dv 496 si, der
491 1, óa 478 10, 480 le, 482^9 osv., ðegar (œ) 4794, 482 19; óriðia
47231, 49626 (d-), áræfolld 47323, -áro 49535, ávrfti 4773, óyrstir
47722, áyngia 4:8^ so, diggr4Q0%, í?o/a 491 20, drej 4:9312, jfr skilldv(?)
4986 (jfr 49821: skill þv) — foruden d som initial: 48734, 4898,
490 23, 491 5.
4) 2;, ofte skrevet zs, betyder vistnok allevegne ts\ oprinde-
ligt ts skrives sáledes f; ex. lopz 49632, hœzsta 48436, hazsti 485 2;
ejendommeligt er: nytzsam- 49328. — For ðs skrives z(zs): gœzk-
(gœzsk-) 472 19, 47826, 494 15, rœzslo 495 11, nwzsyn- 49328 (men
nwásyn- 496 is), ja hofoz (= hqfuðs) 487^4; etymologisk tilföjes d:
hrœdz 4:^^21.22, gvózivivm 4:91 u. — For c?s skrives z: œllz 4:73 ssosy.
Efter U og nn (ofte skrevet n) skrives z: hoUz 490 22, iUzcv
491 9 (men iUskv 474 16), — unöjagtigere skrevet i: iUdkv 4944 — ,
innzigli 47533. Unöjagtig skrivemáde er: nestv (= neástu) 473 1,
krizsko 47630. — I mediale endelser bruges i reglen z: skiliaz
LVI INDLEDNIN6
471 4.9, kallaz 47Iii, nefniz 471 u, sægiz 472 1, snyz 4735 (jfr
snyðz 49223) osv.; s íindes i hvgdvs 47824, hofs 498 30. Den op-
rindelige, vistnok fra en gammel original stammende fulde form
-sk fmdes ikke sjælden og skrives da enten sk (i enstavelsesformer)
eller zc(zk): bersk 495 12, forsk 481 1.2, fersk 49733, hliopsk 481 17;
lysazc 470 10, synizc 471 1, fysazc 4715, fysizc 4949, skyrizc 472 13,
kallazc 472 17, farazc 481 3, viróizc 475 17, rokkvizc 478^9, styrkóvzc
47526-7, skomóvzc 478 u, hrœinsazc 493 15, jfr former som fysvmk
49724, hrœddomc 4^7 Os^ lysvmk^^Ui^ -festvmk 4^8821 . — I superlativer
skrives z: trvlegaz 4:83 1^ zst: minzsti 49627, hœzsta 48436, 4852, zt:
hellzt 470 3, 491 2; ellers st.
5) h udelades forholdsvis sjælden foran l o^ r : Ivt- 4733,
4833.21, 485 19, liota 477 9, lœr 495 17, Ivda 479^4, lyddi 4803, lydni
484 31; ryggviz 4;94ín^ 496 30, rædder 4:956, rœzslo 495 11, ringinngvm
49735. h skrives i likhamr 488 13. 15. le. 29-30, 497 12 (ellers likam-).
— II skrives i reglen foran d^ t^ z; dog findes hældr 4:782% Gialda
48O33, mælti 47329 og fl. st., Alt 477?, viltiz 4794. — n indskydes
i likamns 480 is, 485 29, 497 11. — r er assimileret i fallego 493 20.
Ombytning af konsonanter (og bogstaver overhovedet)
finder undertiden sted tildels ligefrem ved fejlskrivning (jfr anmærk-
ningerne), f. ex.: Iwns 481 29, tegndi 4838, ellfdir 491 e; siva 4846,
firalsa 4855, berón (f. ebrón) 479 11 osv.
Udeladelser af konsonanter (og bogstaver overhovedet) :
ó efter r: orna 475 u, skyrgvða 498 30; mellem ei og n: heinir
48526 Qír Heinir, beboerne i Hedemarken); -d efter n: vankvæáom
47O1-2, anlægr 4713.28 (men and- 472 29. 31), anskoti 4744 (men
and- sst.), frenkonom 497 7; -t i v vallder 48328, 0 valóer 494^8
(misforstáelse af teksten?); -n i tæking 489 le. — i i ærfði 470 20
(fejl?, ellers ærfiá-), Gvðingar 4867-8, nwðsynvm 496 is, fiyendr
49O35, fiyanda 491 1.
Forkortelse af konsonant findes ofte, men den er i reglen
vistnok kun grafisk. I ethvert tilfælde er retskrivningen i dette
stykke altfor broget og upálideHg til deraf at drage nogen sikker
slutning i sá henseende: prydr 4:7 4ii, glægsyna 4:7 5 13, nok- (nokkor-)
47O2 og fl. st., eki (passim), drvkv 479 19, sælega 494^0, kæna 4737,
mœn 4742, vphaf 471 u {vpp- 471 22), orostom 49636, lcos 48234,
sætr 4749, eit 47835, gnot 479 19, altit 482 le, sprat 483 is, not 483 10
(men nott 483 9) osv.
Forlængelse af konsonant, særlig t, findes forholdsvis
hyppig; dog er at bemærke, at en sádan ofte viser sig ved en
forkortelse, sá at det er rimeligt, at skriveren har begáet den fejl,
efter forst at have anbragt sit forkortelsestegn , alligevel bagefter
HAUKSBÓKS BESKRIVELSE LVII
at skrive det bogstav, tegnet skulde betyde, f. ex.: himmin 47126,
likammanvm 479 lo, Aon/i 4834, heimmi 485 u, annnan 485 si, 486 lo,
vonn 498 16, jfr skelnn 48323, minn (fem.) 4909. Urigtig tilföjet
fordoblingstegn kan foreligge i taccn 490^0, tœnggr 493 13, spekkt
471 12. Andre konsonantforlængelser (fordoblinger) er: rekkene
(=rekinni) 491 27; karll- 47726, -talli 483 19, heillso 493^0, ellfdir
4916; styrkinngar 47528, Gydinngar 48428, og oftere foran ^,
mvnndv 47522; eppli 47888 (bis), apptni 48633 (jfr anm.); m^ss-
4918, Hværsso 493?; gœttnaóar 47122, vattne 47234, 495 19, mettnaó
474 18, 47823, 47934, rittni^igarA'SSi^ settningv- ^8926.28; œttl- 4^74^18,
4786.12, 481 3, vittrv 470i7, ^>fl5íím 478 n, 48033, vettr- 479i3, 4848,
48724, vittraáiz 4^84' 20, 486 is, liottr 4^84^22, settr 4'9^3i, sittr4fS7u, Fejttr
4886, ^^ír 48826.34, hattre 4952, sæ'íí- 474 15, ^^^eí^ 47524, gettinn
481 30, -lœtti- 4íS3 23, 484^9, heittinnar 4843, 487^3, Aa^íar 49228,
wo^í 49326, vttan 495 11, loptt 474 21; pisslir 475 11. Derimod er det
ikke sikkert, hvorvidt r i hvœRSo 472 15 og lign. betegner et langt
(dobbelt) bogstav.
Af enkelte ordformer mærkes særlig: Krist (nom.) 47428,
48922 (men -r 47728), (gen.) 4883.14.15.17 (men jfiTWsí^; 488 10) ; erfidi
skrives pá f^lgende máder: erviái 4^93 10, œrveóe 49820, ervaðe 4SS7,
œrfói 470 20 (hvis dette ikke er en fejl); likende (ntr.) 491 21; na^d-
synir (plur.) 496 19; fagnaðr (gen., fejl?) 492 12; selianór 489 11,
hafnanár 4983, tœlanda (fem.) 480 20, hrennanda (fem. pl.) 497 31;
rettare (ntr.) 47925; dyRa (masc, fejl?) 485 17; þrimr 496^4, men
tveim 486.25, þriatigi (adj.) 4848, sextvgv 498 31; hverki 472 16; þeirr-
(r) f. ex. 473 18, 4774, men þeir- 47825.27, 4832; varo f. ex. 473^9,
47420, voro 47531, 4838, og oro 479^4; myndi (iníin.) 474i8, maz
(= máiz) 49735; alldrigin 494^6, 495 1 osv.; en = ef (passim).
Af alt det anf^rte kan det være vanskeligt nok med sikker-
hed at slutte, hvor og af hvem Elucidarius er skreven. Det fore-
kommer mig dog rimeligst, at den, ligesom bl. 1 — 18, er skrevet
af en nordmand, men efter en islandsk original. Vel kan
man i det hele sige, at retskrivningen er islandsk, men der frem-
træder dog sá hyppig forskellige og det netop meget sigende
norskheder (som f. ex. f foran í, den hyppige brug af œ (œy), af
0 = œ, slí 0y, á i forlyd; den sporadiske mangel pá omlyd af a
foran i/-endelser, den hyppige brug af ti, samt endelig flere af de
anforte former, særlig rettare, talanda osv., plur. pá -andr, ana-
logiformer efter de ovrige former: dativ pá -andum og gen. pá
-anda)^ — at de næppe kan tænkes at hidrore fra en islandsk af-
skriver. Pá denne máde forklares ogsá bedst den forvirring, der
ráder med hensyn til slutningsvokalerne (e, 0, i, u), Derimod vilde
LVIII INDLEDNIN6
en forklaring, der gik ud pá, at der her forelá en islandsk afskrift
af en norsk original, sikkert være urigtig, i hvert fald have meget
lidet at st0tte sig til, særlig fordi alle andre Elucidarius-hánd-
skrifter er islandske, og det er aldeles klart, at det her forehggende
er en S0ster-afskrift til det ældste Elucidarius-hdskr. , der haves.
Hvorom alting er, ét er sikkert, at en mere udygtig, mere
forvirret afskriver vanskeh'g findes. Vel er hans bogstavtegn
store og ret könne, men, foruden at hans retskrivning er broget
og forvirret , er hans tekst . i höjeste grad slet og forvansket,
og der kan næppe være tvivl om, at det er hans egen skyld
(hvorom mere senere). Hvert öjebhk glemmer han bogstaver, som
han, nár han mærker fejltagelsen , tilföjer over, en enkelt gang
under, Hnjen. Han har flere gange oversprunget ord og hele sæt-
ninger (jfr K. Gíslasons bemærkninger og aftrykte originale parallel-
steder i udgaven i Annaler 1858). Kort sagt, man kunde fristes
til at antage, at Elucidarius er skreven af en olding, hvis ánd var
begyndt at svækkes, sá at den ikke mere havde et fuldkomment
herredömme over hánden, der skrev de pæne tegn.
Hvad forkortelsestegnene i det hele angár, er det
overhovedet de sædvanlige, der anvendes, og der er næppe nogen
grund til her at dvæle videre ved dem; hvor der var noget sær-
hgt at bemærke, indeholder anmærkningerne det forn^dne. Det
kan fremhæves, at i de f^rste 14 blade i 544 er forkortelser over-
hovedet forholdsvis meget fátaUige; derimod i de andre stykker,
navnlig Hauks egne, er de overmáde rigehg anvendte. I de op-
friskede steder i Bretasögur er de oprindelige bogstaver ofte for-
vanskede, hvorfor de yngre, nár de oprindehge ikke skimtedes, frem-
træder i teksten, men dette er heldigvis tilfældet meget fá steder.
9. Efter at sáledes retskrivning m. m. i hándskriftets enk-
elte stykker (med undtagelse af de allermindste) er gennemgáet,
skal der nu gives en kortfattet redegörelse for de papirshánd-
skrifter, der er benyttede til at udfylde selve hándskrifterne og
i Tillægene.
Der er da f0rst og fremmest det af præsten Jón Er-
lendsson skrevne 105 fol. i AMs samling; det indeholder en
fuldstændig afskrift af Landnámabók, dog med et par lakuner
(se s. 16, 37 anm. 7; slutningen af denne kunde dog udfyldes efter
andre hándskrifter ; jfr s. 58, anm. 12) og Kristnisaga; der er
tiUige taget hensyn til andre recensioner af Landn., hvor Hauksbók
i marginen udtrykkehg anfores som kilde for vedkommende större
HADKSBOKS BESKRIVELSE
LIX
ellor inindre stykke. Efter slutningen af Kristnis. folger nogle
paragraffer og historiske bemærkninger, hvis indhold og væsen
lader formode, at der efter dem har fulgt flere eller færre af
de som „Tillæg" trykte mindre stykker. Jón Erlendssons afskrift
er i det hele god og, nár bortses fra retskrivningen, nöjagtig. Til
yderligere belysning heraf aftrykkes begyndelsen af den forste be-
varede membranside (udg. s. lOu ff) og Jóns afskrift deraf:
Mbr.
biorn?? svn s\nn hann lagði
vnd/r sig allar svðreyiar ok
gerðiz hofðingi yf^V enn gallt
engan skatt harallc?i konvng'i
sein ætlað var þa tok haralldr
konvngr vnder sik eigmV hans
i noregi en rak brott biornw
svn hans
her segir fra hœlga biolv^
Hœlgi biola svn ketils flat-
nefs for til Islanðs af svðr eyi-
ym hann var meó ingolíi
hmn fysta vetr ok nam með
hans raði kialar nes allt mill-
\m mogils ar ok mydals ár
han/» bio at hofi hans svn
var viga rappr ok eyvindr
hiallti .f. kollsv^ins .f. eyvindar
er atti þorlavgv klængs dottor
þeira dottzV \av þorgerðr moð-
ir þorv er atti þorkell svn as-
geirs kneifar^ þe/ra svn var og-
mvndr faðir \omis hyskv^s hins
hœlga
Jón Erl.
Biorn svn sinn hami lagdi
vnder sig allar Sudur eýiar ok
gerdizt hófdingi ýfer emi gallt
engan skatt HaRalldi kowí;wgi
sem ætlad var. þa tök HaRalldur
konungur vndzV sig eignir hans
j Noregi er\n rak brott Biorn
svn han/^s
Hier seger wm Hœlga Biölu
œlgi biola sun Ketils flat-
nefs for til Islandz af Sudureyi-
um. hann var med Ingolfi
hiun fysta vetur ok nam \T\ed
hans rádi Kialarnes allt mill-
im Mogilsár ok Mydals á
hann biö at Hofi. haíis svn
var Viga Rappur ok eývindr
Hiallti f. Kollsveins f. Eyvindar
er atti Þorlaugu Klængs dottor.
þeirra dotter var Þorgerdur mod-
er Þoru er atti Þorkell svn As-
geirs Kneifar^. þen-a svn var Og-
mundr fader Jons hysku^s hins
hœlga
AM 326 b, 40. Her findes en afskrift af Hemingsþáttr,
skreven af Ásgeir Jónsson. Denne afskrift er tagen, endnu
medens Hauksbók har haft et blad mere foran bl. 69 (se s. XI).
Dette blad har pá sine steder været vanskeligt at læse, hvorfor
der hist og her er ábne pladser for de enkelte ord, Ásgeir ikke
kunde læse. At det págældende stykke, s.331i~3364, er en direkte
Denne overskr. er fordelt pá 2 linjer. * i er tilf. over linjen.
LX INDLEDNING
afskrift af Hauksbók — og ikke hæntet aiidenstedsfra — , viser ejen-
dommeligheder i retskrivningen tilfulde, som f. ex. þers- 3317,
333 13, vex 3336, sun 333i5.i8, dottor 333i7 0sv., hvilket er overens-
stemmende med Hauks.
AM 597 b, 4^ danner sammen med AM 281, 4^ grund-
laget for s. 365 12 — 369. Bægge hándskrifter indeholder forskellige
stykker, der vistnok umiddelbart er afskrevne efter Hauksbók, för
end Arne Magnússon erhværvede den; i det mindste gælder dette
281, der er skrevet af lagmanden Sigurður Jónsson (se ovf.)
og máske snarere burde være lagt til grund end hint som for-
mentlig rigtigere i enkelte punkter, men fejlene i 597 er smá og
ubetydelige. Dette stykke synes at svare til c. IV2 membranblad.
Endelig er Tillægene hæntede dels fra AM 115, 8^, der
er skrevet afBjörn Jónsson pá Skarðsá og indeholder forskel-
lige afhandlinger angáende Grönland og dets historie (stykke I, II,
jfr X og XI; en del deraf er desuden benyttet til sammenligning),
dels fra det ovennævnte 281 (alt det 0vrige), hvorved 597 er be-
nyttet til sammenhgning , hvor stykkerne var fælles for bægge.
281 er ogsá benyttet til sammenligning med Björns afskrifter i
115; herom se anmærkningerne.
Alle disse papirsafskrifter er aftrykte ordret og for sá vidt
ogsá bogstavret, som ordene er gengivne som de der er skrevne
med opl0ste, men ikke kursiverede forkortelser. Det kunde have
været onskeligt at s0ge at rette retskrivningen , i hvert fald for
enkelte punkters vedkommende, efter Hauks egen; men dette lod
sig ikke göre uden vilkárligheder og inkonsekvenser, og sá var det
dog ikke altid sikkert, om Hauks skrivemáde pá hvert sted var
bleven truffen. Kun for to punkters vedkommende er skrivemáden
rettet, idet -ur (nom.) er rettet til -r, men med en bemærkning
under teksten om skrivemáden i hvert enkelt tilfælde. For det
andet er prikker — en eller to — og streger — to — over
vokaler altid gengivne med aksent (altsá á, a, á ^ á)\ ij sammen-
skrevne er gengivne med ý; derimod er (kort) ý gengivet med y;
aksent over 0 (— q) er der ikke taget hensyn til. Derimod er et
y-lignende tegn i Tillægene dels gengivet som í/, dels som ij efter
som prikker stod derover i hdskr., eller ikke.
10. Til slutning skal vi nu göre rede for vor gengivelse
af hándskriftet, membranen selv. Den er da, kort sagt, diplo-
matarisk, d. v. s., alle forkortelser er i tryk antydede eller gen-
givne med kursivs\.úíi. Forkortelserne er i de gamle membraner
to slags: bogstaver og tegn (at de sidste — som oftest — op-
I
HAUKSBÓKS BESKRIVELSE LXI
rindelig ogsá er bogslaver, er for Islændernes vedkommende lige-
gyldigt, da de for dem var tegn og intet andet). Af de f0rste
— bogstaver — : a, e, i, v, o, m, r, s, z, betegner hvert enkelt i
reglen en bogstavrække eller stavelser; disse bogstaver betragtes
nu som virkelig eksisterende i hándskriftet, fores ned i linjen og
trykkes med sædvanlig skrift; de manglende bogstaver derimod
kursiveres; sáledes gengives f. ex. v ved var, m ved monmm^ m
ved ma?inz osv. Det er samme fremgangsmáde , som f. ex. V.
Finsen benyttede i sine Grágás-udgaver. Tegnene derimod,
\ '^, ', *, ^, ;, y, gengives helt og holdent kursiv, ligesom ogsá for-
doblingspunktet og en streg over eller igennem et bogstav; denne
kan efter omstændighederne have ílere forskellige betydninger;
navnlig bemærkes, at den bruges i hyppig forekommende, længere
ord, hvor kun de f^rste bogstaver skrives fuldt ud, f. ex. havfþ
— havfþ + ingiar^ ingium el. lign. Gengivelsen af disse tegn retter
sig efter deres almindelige og idet hele konstante brug\ dels efter
den máde, hvorpá ordene ellers er skrevne fuldt ud, samt efter
rigtig grammatik og syntaks; særiig skal det bemærkes, at ' allid
gengives ved ir (ikke er) i endelser, ved eir i þa^ samt at der altid
skrives v (ikke u) hos Haukr.
Det kan undertiden være tvivlsomt, hvorledes en forkortelse
bör gengives; sáledes som f. eks | = fara; i dette og lign. tilfælde
har vi betragtet det ovenover skrevne bogstav som ordets sidste
o
og altsá kursiveret ar. Ordet k burde, strængt konsekvent, være
blevet gengivet ved kono; men i dette og lignende tilfælde, som
I (= foro), er forkortelsestegnet vistnok kun en stereotyp, gammel
máde at forkorte pá, som bibeholdtes, uagtet man ellers skrev og
udtalte konu osv. Vi har derfor betragtet dette o som etslags
tegn og gengivet det i det nævnte ord ved onv^ i J ved -orv; det
samme burde vistnok ogsá være sket med hensyn til v (jfr vorv);
dette har vi imidlertid gengivet ved varv {varu) som mere stem-
mende med den sædvanlige og ogsá Hauks skrivemáde. tmi har vi
gengivet ved ha^ivm; rigtigere var mulig honvm. Hertil skal
endnu et par enkeltheder tiiföjes: J: er hos Haukr gengivet med
ígri da ordet skrives sáledes fuldt ud flere gange (se XLVI); m,
á = moóir^ áottir; ein = Einarr og lign.; sammenskrevne bog-
staver antydes ikke ved kursivering ^, undt. pþ = yp; dette var ved
en uagtsomhed sket i de forste ark, hvorfor det bibeholdtes.
^ Jfr Cod. reg. (fototyp. udg.) s. XLVI— LV. ^ hans forkortes i reglen
sá, at A og s (0 skrives sammen, og en tværstreg sættes gennem den overste
del af det sáiedes fremkomne bogstav (haws); undertiden glemmes böjlen {hanft).
LXII • INDLEDNING
Sjælden skriver Haukr et enkelt bogstav over linjen — hvor han
da ikke f0rst har glemt det og tilföjet det bagefter — , der kun
betyder sig selv; det sker sá at sige udelukkende i dHt-\ dette o
er f0rt ned i linjen og naturligvis gengivet med de sædvanlige
typer; 1 anm. er det hvergang bemærket, hvor det íindes.
Endnu en forkortelsesmáde íindes der i de gamle hánd-
skrifter, ogsá hyppig anvendt af Haukr, den nemlig at antyde et
ord kun med dets f^rste bogstav og foran og efter dette at an-
bringe punkt (undertiden glemmes det ene). I dette tilfælde er
alt, hvad der mangler, sat i parentes: .f. = f(aðir), f(oðvr), .s. =
s(vn), .ss. = s(ynir) osv.
Det her beskrevne princip er fulgt i alle hándskriftets
enkelte dele, dog med forskellige mindre afvigelser eller modi-
fikationer, f. ex. at der for f^ri skrives iinr i bl. 1 — 18, fordi ordet
der, skrevet fuldt ud, lyder firir-^ |' hos Hauks 2. sekretær gengives
med íyri\ i de opl0ste forkortelser skrives u i de f^rste 18 mbr.-blade.
Endelig bemærkes, at i udgaven er alle personnavne — for
en nemmere oversigts skyld — trykte med stort bogstav, uagtet
de sá godt som altid er skrevne med smá bogstaver; hvor navnet
bestár af tilnavn + navn (viga rappr)^ trykkes bægge ord med
stort bogstav og bindestreg imellem. Ellers stár initialer og kap-
itæler aldeles som i hándskriftet.
Udenfor de enkelte vers stár der i reglen et v i marginen;
dette er overalt bibeholdt, men der er i udgaven, nærmest for
tydeligheds skyld, tilföjet et punktum efter bogstavet.
0 bruges, foruden ved forkortelser, se ovf., for at betegne,
at hvad der stár i parentesen ved en fejl mangler i hándskr. , i
anmærkningerne angives da, hvor udgiverne har udfyldt det
manglende. [] bruges derimod for at betegne, hvad der er bort-
revet eller hvad der er ulæseligt, altsá i bægge tilfælde noget,
der enten er indsat efter en afskrift eller efter gisning; men ikke
altid, f. ex. i Elucidarius, er det sáledes manglende udfyldt.
Angáende nogle enestáende skrivemáder, samt alle fejl-
skrivninger og enkelte ejendommeUgheder henvises til anmærk-
ningerne.
Af rettelser i teksten er kun ganske fá i det hele fore-
tagne og da kun hvor noget ved skodesloshed syntes glemt eller
forskrevet. Det kunde ikke være hensigten med en sádan udgave
at rette teksten og rense den for fejl og meningslosheder, hvoraf
der ikke er fá, særhg i Bretasögur og Elucidarius. At ville rette
den sidste, sáledes at der fremkom en rigtig og oprindelig tekst,
má desuden betegnes som hábl0st. Det má ogsá betones, navnlig
HAUKSBÓKS INDHOLD LXIII
for Landnámas vedkommende, at rettelser i og for sig meget var-
somt má foretages, for at en særskilt recensions ejendommelig-
heder ikke máske med det samme udviskes.
in. Hauksbóks indhold og dettes betydning.
Efter indholdets art falder dette i temmelig vidt forskelhge
grupper^ Forst har vi da stykker, henh^rende til
A. Historie og da a) dels til Islands virkelige historie:
1) Landnámabók ^ 2) Kristnisaga ^ 3) Fóstbrœdrasaga^
hvortil 4) Eirikssaga kan knyttes, — b) dels til Norges hi-
storie: 1) Skáldasaga^ ^) þáttr af Upplendinga konungum^
3) Hemingsþáttr; fælles for disse sidste er det delvis forhistoriske
og uhistoriske indhold. Hertil kan sá fornaldarsagaerne 4) Ragnars-
sona þáttr og 5) Hervararsaga tilföjes, c) dels endelig til
ikke-nordiske landes historie, de uhistoriske Trójumannasaga
og Bretasögur med Merlinusspá. — Dernæst er der skrifter
og afhandlinger eller brudstykker af sádanne, tilhorende
B. Den middelalderlige teologi og filosofi, etno-
grafi m. m.: 1) Elucidarius, 2a) Heimslýsing ok helgi-
frœói^ 2b) Heimspeki ok helgifrœói^ 3) Viðrœóa œóru ok
hugrekki samt likams ok sálar tilligemed det latinske stykke
4) Pronostica temporum m. m.
G. Naturhistorie: Náttúrusteinar.
D. Kalendervæsen og matematik: 1) Cisio janus
og 2) Algorismus. — Endehg er der:
E. Digtet Vöiuspá og
F. Tillægene, der bestár af mindre stykker af forskel-
Hgt indhold.
A. Sagaer vedrerende Island.
1. Landnámabók (s. 3— 125). Detle vigtige oldskrift, dets
tilbUvelse og beskaffenhed vil ikke blive behandlet nærmere her,
da det vil bhve gjort til genstand for en undersogelse i indled-
ningen til den særlige udgave deraf, som det kgl. nord. Oldskrift-
selskab agter ved undertegnede F. Jónsson at lade besorge. Her
vil vi kun dvæle ved Hauks forhold til den i hans hándskrift
indeholdte bearbejdelse. At denne mátte stá i en særlig forbind-
else med ham eller hans nærmeste familje, vilde man sikkert turde
slutte af de mange steder, hvor slægtrækker fores ned tii ham og
^ Den orden, i hvilken de enkelte sagaer og stykker folgcr pá hinanden,
er aldeles vilkárlig. Noget system spores overhovedet ikke.
LXIV • INDLEDNING
hans nærmeste slægtninge. Men vi behover heldigvis ikke at ty
til nogen gisning. Vi fár en avtentisk tiikendegivelse báde om
denne bearbejdelses ophavsmand og hvorledes den er istandbragt.
Den indeholdes i det bekendte sted i kap. 354 (s. 124), hvor det
hedder: „denne bog skrev [jeg] S „Haukr EUinz" sön", og Haukr
tilföjer straks: „efter den bog, som hr. Sturla lagmand [Tordssön,
d. 1284], den kyndigste mand, havde skrevet, samt efter den bog
som den anden, som Styrmer den kyndige [Kárason, d. 1245]
havde skrevet, idet jeg tog fra enhver af disse, hvad den ene
havde udover den anden; men det var dog en stor del [störste
delen], som var ens og fælles for bægge; det er sáledes ikke at
undres over, at denne Landnámabók [o: Hauks] er længere end
nogen anden". Her er alt klart. Hauks bearbejdelse er en fuld-
kommen sammenst0bning af de to andre, som efter Hauks
udsagn stammede fra historikerne Styrmer og Sturla. Haukr
har haft bægge bearbejdelser liggende for sig side om side, sam-
menhgnet dem nöje og afskrevet dem bægge. Det ligger i sagens
natur, og andet antyder da Haukr heiler ikke, at der her er tale
om et rent og skært kompilationsarbejde; nogen selvstændig for-
fattervirksomhed er der derfor ingen som helst grund til at til-
lægge Haukr for Landnámas vedkommende; nogen kritisk ævne
til at rense sine foreiiggende tekster for fejl har han sikkert ikke
besiddet, og en nöjere unders0gelse vil vise, at en sádan kritisk
virksomhed har han end ikke fors0gt. Det eneste, som Haukr af
sig selv har tilföjet og som ikke kan have stáet i nogen af hans
originaler, er hans egen stamtavle (jfr slutningen af Erik d. r0des
saga), og netop her viser hans ukritiske uselvstændighed sig pá
det klareste, idet han, som ovf. vist s. I— II, opregneí^ slægtrækken
forskellig pá de forskeliige steder. Ja, efler Hauks máde at referere
pá, f. ex. netop i det nævnte kapitels begyndelse, hvor han —
ábenbart ved en ren misforstáelse — regner Kolskeggr til
historiske forfattere istedenfor til de historiske hjemmels-.
mænd (jfr s. 92), bliver det ikke engang sikkert, hvorledes ud-
trykkene om Sturla og Styrmer er at forstá, om det er deres
egne skrifter eller kun afskrifter deraf, eller endehg eksemplarer,
som traditionen tillagde disse to mænd, han har benyttet; om
disse eksemplarer og deres indbyrdes forhold vil der imidlertid,
som bemærket, blive handlet andensteds. Men selv om Haukr
ikke for sin virksomhed fortjæner forfatternavnet, er vi ham
^ Dette ord mangler i Jón Erlendssons afskrift, rimeligvis ved dennes
egen uagtsomiied.
HAUKSBÓKS INDHOLD (lANDN., KRISTNIS.) LXV
mangfoldig tak skyldige; for det f^rste er det af meget stor be-
tydning for os, at vi har denne bearbejdelse og ved, nár og af
hvem og hvorledes den er foretagen. Dernæst har Hauks frem-
gangsmáde, der uden tvivl ikke er individuel, i og for sig krav pá
opmærksomhed, idet den giver os et klart indblik i datidens hele
rnáde at arbejde pá, en arbejdsmáde, som kan skimtes i de mange
fra c. 1300 stammende sagabearbejdelser og lign.
Kapiteltallene er tilföjede efter hándskriftets egen inddel-
ing. — Sidetallene i marginen henviser til udgaven 1843 i
íslendingasögur I.
2. Kristnisaga (s. 126—49) findes, som bekendt, kun i
Hauksbók og fuldstændig kun i Jón Erlendssons afskrift (105 fol.);
der er al grund til at antage, at den i originalen har fulgt umid-
delbart pá Landnáma. Der er fremdeles ingen grund til at tvivle
om, at den oprindelig er bestemt til at danne et slags fortsættelse
deraf, ganske vist ikke som en del af et hele, men som et selv-
stændigt værk, der ret passende og naturlig kunde knyttes til
Landn. ikke alene fordi indholdet pá ílere punkter kunde sættes i
forbindelse med denne, men ogsá og navnb'g fordi sagaens ind-
hold, kronologisk set, for en meget vigtig del af landets historie
danner den nærmeste fortsættelse af Landnámas indhold; Landn.
drejer sig nemlig ikke alene om indvandringen og dens hoved-
personer, men giver personalhistoriske oplysninger om hele det
10. árh. (og ofte længere ned). Kap. 356 (s. 125) i Landn. er
ábenbart tilföjet for at danne overgangen til Kristnis., Hgesom
ogsá begyndelsen af denne {Nú hefr þat osv.) er i form afpasset
for tilknytningens skyld. Denne tilknytning stammer vistnok ikke
fra Haukr, men fra ældre tider ^ ; derfor behover forbindelsen imid-
lertid ikke at være oprindelig. For sá vidt er jeg fuldkommen
enig med dr. B. M. Ólsen ^ , nár han bestrider den af prof. K.
Maurer hævdede mening, at „forbindelsen mellem bægge værker
er oprindelig". Men nár han dernæst antager, at den egenlige
Kristnisaga har begyndt anderledes end nu, nemlig med et uddrag
af Landn. (den forste kristne befolkning, de kristne landnamsmænd),
hgesom „Gunnlaugs Kristniþáttr" ^, hvis begyndelse dr. B. Ólsen
ved hjælp af kombinationer selv har konstrueret, er jeg langt fra
af samme mening, og nár dr. Ólsen udtaler, at dette resultat „tör
anses for sikkert", finder jeg det ikke engang sandsynligt. En
^ Jfr Brenner: Ueber die Kristnisaga s. 5, 7. ' Se Aarboger f. nord.
Oldkh. osv. 1893, s. 265-6 osv. ' Anf. afhandl. s. 347-8.
LXVI INDLEDNING
beretning om de irske kristne, om de kristne landnamsmænd
mátte af sig selv falde udenfor den forfatters plan, der vilde
skrive en virkelig Kristnisaga^, det vil sige: en historisk beret-
ning om kristendommens indf^relse i landet og dens historie
i den f0lgende tid. Landnáma fortæller selv, at de kristne land-
namsmænds tro (i de allerfleste tilfælde) ikke kunde holde sig, men
udd0de i de nærmeste slægtled; der bestod med andre ord ingen
som helst historisk forbindelse mellem de fá kristne omkr. 900 og
kristendommens forkyndelse pá Island i slutningen af det 10.
árh. ; fremstillingen heraf mátte faktisk begynde med den f^rste
virkehge missions-virksomhed, blot med nogle indledende per-
sonalhistorisk-genealogiske bemærkninger, og sáledes begynder den
nuværende Kristnis. i virkeligheden. Dette forekommer mig at
være det eneste rette svar pá K. Maurers spörsmál (jfr dr. Ólsens
afhandling 348 — 9), hvorfor Kristnis. ikke begynder med land-
namstiden. Det er i strid med den gode sagaskrivning og i det
hele vilkárligt at antage en begyndelse til Kristnis. af væsenlig
anden art og omfang, end den, som nu forefmdes. Jeg kunde
godt tro, at ordene: Nv hefr þat hversv kristni kom a Island. ad
(s. 1262) er den hele ændring (tilföjelse) der overhovedet er gjort,
for at knytte sagaen til det foregáende.
En gennemlæsning af sagaen giver i del hele det indtryk,
at den er én st^bning, d. v. s. et velordnet hele, men dog en sam-
menstykning af forskellige beretninger af forskellige forfattere.
Dette hindrer ikke, at der i tidens lob kunde være indkommet
enkelte interpolationer; det er natmligvis særlig vanskeligt at ud-
pege sádanne; f^Igende stykker og sætninger forekommer mig dog
ubestridelig at mátte antages for senere tilsætninger. For det
f0rste stykket: en þersir — Geitir (I2616-27), og dernæst stykket:
Sva—primsignast (127 i-s). Det f^rste stykke er en historikers til-
föjelse, indsat af personal-historisk interesse; det er imidlertid ikke
her pá sin rette plads, eftersom det, imod hvad der er sagafor-
tællings skik, nævner adskillige personer, som slet ikke mere optræder
i sagaen og er den altsá ganske uvedkommende. Torkel máne
omtales her atter, uagtet han allerede, af gode grunde, én gang
var bleven nævnt; en og samme forfatter vilde ikke have fundet
det fornödent, at nævne ham mere end én gang. — Det andet
stykke kan umulig hidr^re fra den forfatter, som skrev det straks
efterf0lgende kapitel; men at dette h0rermedtil sagaen fra f0rst af.
^ At dette navn, tiltrods for Brenners bemærkninger (Ueber die Kristni-
saga 1—2), er avtentisk, má betragtes som hævet over enhver tvivl.
HAUKSBÓKS INDHOLD (kRISTNIS.) LXVII
er naturligvis ingen tvivl underkastet. Det interpolerede stykke
er en, pá et uheldigt sted anbragt udvidelse af, hvad der kort og
bestemt fortælles i skitningen af 2. kapitel (s. Ii286 s). Allerede
her tales om Torvalds kristendomsforkyndelse pá Nordlandet og
nogle af de omvendte h^vdinger nævnes, hvorpá der forst i kap. 2
fortælles om Torvalds faders omvendelse. Den eneste naturlige og
uden tvivl den oprindelige fremstilling er den, at lade Torvald , der
sikkert kom til landet i eftersommeren eller efteráret og straks tog
hjem til sin fader, först göre fors0g pá at omvende ham og sin
nærmeste familje, men ikke f0rst farte omkring i Nordlandet og
prædike troen. Det er aldeles unaturligt. Kap. 2 passer ganske
fortrinlig som fortsættelse af fortælKngen om Torvalds ankomst til
Island (s. 126i4-i6). Til fuld vished bhver det her antagne ved
sammenhgning med fremstilhngen i Þorvaldsþáttr kap. 2 (Bisk. I, 38),
hvor alt fortælles i god og naturhg orden.
Af samme art som den f^rstnævnte interpolation er den
udf0rhge bemærkning om Ormr Koðránssons dobbelte giftermál
(s. 127 19-23), hvoraf intet har med Kristnis. som sádan at göre^;
atter her foreligger et eksempei pá den samme(?) personalhistor-
ikers interesser. At dette stykke ogsá er en interpolation , vises
tilfulde derved, at senere, s. 1438, hvor Ormr kommer til at spille
en roUe, fortælles, at han opholdt sig pá Gilsbakke (dette for at
vise, hvorfor han vil give sig som sejrofifer for Vestfjærdingen) —
„ti Hermund Illugason var gift med hans datter" (dette for at
begrunde Orms ophold pá Gilsbakke)^ og denne datter nævnes her
Gvnnhilldr, medens hun kaldes Yngvilldr i kap. 2 ^.
Kap. 3 kunde man máske være tilböjehg til at antage for
en interpolation, men der savnes et páhdehgt grundlag for en sá-
dan antagelse. At imidlertid slutningen af dette kapitel, d. v. s.
bemærkningen om, at kirken i As endnu stod i biskop Botolfs
tid (1238 — 46), er en senere tilföjelse fra tiden nærmest efter ár
1246, er forlængst indset^; bemærkningen haves ufuldstændig i
Þorvaldsþáttr i Fornms. og mangler helt i Flatobogen. Mulig
tyder dette pá, at hele kapitlet, hvis l0se sammenhæng med det
0vrige er iöjnefaldende, er indsat.
Fremdeles er bemærkningen om kristendommens indf^relse
i Grönland (begyndelsen af 12. kap., s. 141 5-7) muHgvis et indskud,
hvis den ikke rent mekanisk er medtagen fra en af forfatterens
' Jfr Brenner s. 27. » Med B. M. Ólsen (Aarbb. 334 anm. 1) at an-
tage en fejlskrivning af Jón Erlendsson er jeg ikke istand til. • Af G. Vigfússon:
Bisk. I, XXIII.
LXVIII • INDLEDNING
kilder; den har en temmelig uheldig plads og afbryder den gode
sammenhæng. Det gör derimod ikke bemærkningen 1. 4 om
kong Olaf.
Endelig er kap. 18 (s. 147 — 8) en senere tilföjelse ; dets ind-
hold er Kristnisaga sá godt som aldeles uvedkommende ^, idet
det er en beretning om det bekendte uár i 1118, en opregning af
de vigtigste hovdinger i landet ved biskop Gissurs d0d — af
samme art som opregningen i 1. kap. og sikkert fra samme per-
sonal-historikers hánd — , fremdeles begivenheder i de to folgende
ár 1119—20, særlig ufreden mellem Haílide og Þorgils Oddason,
samt meddelelsen om den rent forsvindende brug af váben pá
altinget, — derpá atter en fortsættelse af striden meilem Haflide og
Þorgils, forhget mellem dem, Haflides giftermál og börn. Kun to
kirkehistoriske bemærkninger indflettes her: biskop Jon Ögmunds-
söns d0d og valget af hans eftermand, men de fremtræder vel at
mærke ikke som selvstændige kirkehistoriske data, men kun som
mærkepæle for tidsregningen , hvorved de andre fortalte begiven-
heder kronologisk bestemmes. Hvad der kort antydes i begyn-
delsen af kap. 17, bliver udf^rhg gentaget s. 148 12-14; bægge be-
mærkninger stammer ikke fra én og samme mand i ét og samme
værk. Med andre ord: det hele kapitel er et senere tillæg, der
slet ikke vedkommer den islandske „kristendomssaga" som sádan,
ligesálidt som den sidste kronologiske bemærkning om jarlen
Rögnvald kales d0d og kong Olafs fald ved Svolder; det sidste er
desuden allerede og i god sammenhæng omtalt i kap. 13. Men
kapitlet er i en anden forstand interessant og oplysende, hvorom
mere i det folgende.
Bortset fra de her páviste interpolationer, hvortil mulig
kap. 3 ogsá h0rer, er Kristnis. som sagt et velordnet hele og der
lader sig intet indvende imod dens komposition. Den begynder
(og har altid begyndt) med den f0rste kristendomsforkyndelse pá
Island (Torvald og Frederik, kap. 1—2 ~- interpolationer, 4), hvori
indskydes kap. 3, som, selv om det var interpoleret ^, dog ganske
godt vilde vise brydningen mellem de to trospartier og som sá-
dant være pá sin plads. Herpá f^Iger Tangbrands forkyndelse,
indledet med et kapitel (5) om denne mærkelige mand, men det
^ Den f0rste del af dette kapitel findes tildels ogsá i Hungrvaka kap. 8,
og det er muligt, at det gár tilbage til íslendingabók i dens ældre form. Om
hele kapitlet se Í0vrigt Brenner s. 155 f. 2 jfj. Brenner s. 16. For at kap.
er udvidet af en oprindelig kort fortælling om den f0rste kirke pá Island,
kunde Flat^bogens fremstilling (I, 270), der netop her er kort, tale. Og dette
er máske snarest det oprindelige.
HAUKSBÓKS INDHOLD (kRISTNIS.) LXIX
kuiide synes at være udvidet (ligesom kap. 3?). I kap. 6 folger
fortællingen om Olafs ankomst til Norge (ganske berettiget i denne
sammenhæng, da det jo var af hovedbetydning for kristendommens
indf0relse i Norge og pá Island); at kapitlet begynder, som det
gör, er efter min mening ganske naturligt, og jeg kan ikke indse
det berettigede i dr. B. Ólsens bemærkning herom ^ Nu fortælles
i rigtig tidsf0lge Stefnirs sendelse, bedrifter og bortrejse (kap. 6).
Efter at Tangbrands mission (med kap. 9) er sluttet, f^lger be-
retningen om Hjaltes færd og bortrejse (kap. 10), om Islænderne i
Nidaros og deres forhold til kong Olaf, om Gissurr og Hjalte (kap.
11 — 12); kap. 13 afslutter den f0rste del af Kristnis., og her om-
tales kong Olafs fald, samt Torvald og Stefnir; „Are den gamle"
anf0res som hjemmelsmand. At dette meddeles, hænger natur-
ligvis sammen med den interesse for de to f0rste islandske
kristendomsforkynderes skæbne, som deres landsmænd mátte nære,
og at det meddeles her, beror pá forfatterens kronologiske nöj-
agtighed. Den anden del af sagaen, kap. 14 — 17, beh0ver vi
ikke at dvæle videre ved; den indeholder beretningen om de to
f0rste, sá mærkelige islandske biskopper og deres virksomhed ^
Mellemrummet mellem de to dele, den f0rste halvdel af det 11.
árh., stár her in blanco; men der var intet, man vidste at berette
af vigtighed. Are harintet at omtale, undtagen de fremmede kristne
„biskoppers" ophold pá Island; disse nævnes ikke i Kristnis., hvad
sá grunden end kan være.
Kort og godt: Kristnis. er en samlet, i det hele vel ordnet
fremstilling af den kristne kirkes historie pá Island fra c. 980 til
1118; den er strængt kronologisk, hvad allerede Brenner rigtig har
fremhævet.
Nár denne saga er forfattet, — derom har Guábr, Vigfússon
udtalt sig i fortalen til Bisk. I, xx-xxii; han antager, at sagaen er
skreven omkr. 1200 pá grund af dens sprog, og fordi Are nævnes
„den gamle" (og ikke som sædvanlig senere „præst"), og dette er
gode grunde. Derimod kan hans bemærkning om slægtregistrene
ikke gælde, da disse stár i det sidste, senere tilföjede kapitel.
I Sturlunga (s. xxxiv) er han endogsá tilböjelig til at tillægge Are
selv Kristnis., dog ikke helt i dens nuværende skikkelse (jfr Brenner
s. 3—5). De íleste, der Í0vrigt har udtalt sig herom, mener, at
sagaen hovedsagelig stammer fra Are, og det kan være meget
^ Aarb. 316—17. Kapillets overskrift [er ingenlunde unaturlig, den er bedre
end overskrifter ofte plejer at være. * Jeg kan ikke indrömme Brenner (s. 25),
at sagaen ingen afslutning har og at der skulde mangle noget i hdskr.
LXX • INDLEDNING
rigtigt. Jeg slutter mig til Vigfússon med hensyn til sagaens alder
og anser den for forfattet omkr. 1200^.
G. Vigfússon har udtalt (Bisk. I, xx), at Kristnis. har været
knyttet til Styrmirs og ikke til Sturlas Landnáma, da vi endnu
har den sidste, og dér findes der ingen Kristnisaga (G. V. sigter
her til AM. 107 foL). Dette er imidlertid aldeles usikkert, og det
omvendte kan fuldkommen lige sá godt have været tilfældet; vi
ved ikke heller bestemt, hvorvidt Landn. 107 fol. virkelig er Sturlas
bearbejdelse — hvad den næppe i et og alt er — , og selv om sá
var tilfældet, betyder det intet, at Kristnis. ikke haves i 107; den
kan pá mange máder være bleven adskilt derfra ^. At sagaen
enten har stáet i Styrmirs eller Sturlas bog er vistnok givet, da vi
ingen anledning har til at tro, at det skulde være Haukr, der har
foretaget tilknytningen. Jeg slutter mig til Brenner^, nár han finder
det sandsynligt, at Kristnis. har stáet i Sturlas bog, og jeg for-
moder, at det er denne historiker, der har foretaget sammenknyt-
ningen og gjort de redaktionsændringer , der mátte være n^dven-
dige, forst og fremmest sagaens indledningsord og de forbindende
bemærkninger i Ldns kap. 356. En vigtig stotte herfor er den
ovenfor ber^rte bemærkning om, at Áskirken endnu stod i biskop
Botolfs tid (d. 1246); den kan ikke stamme fra Styrmir (d. 1245);
derimod vilde den være ganske i sin orden hos Sturla, og lignende
bemærkninger íindes i Sturlunga, f. eks. i kap. 20 af Þorgils saga ok
Hafliða (Sturl. I, 28). Fra Sturla kunde de ovenfor omtalte inter-
polationer eller nogle af dem stamme; de personalhistoriske inter-
esser minder fuldstændig om Sturlungas megen personalkundskab.
Men navnlig bliver det sidste kapitel under denne forudsætning
fuldt belyst og forstáeligt *. Dets indhold vedkommer, som pávist,
slet ikke Kristnis., men ser ud som en overgang og en forberedende
indledning til noget nyt, der skulde folge. Det er ikke vanske-
ligt at udfinde, hvad dette ny kunde være, — det er intet andet
end selve Sturlungas f^rste afsnit, sagaen om Haflide og
Þorgils. Og vi fár efter min mening forst nu en rigtig oversigt
over Sturlas hele planmæssige, historiske foretagende; han
har villet give en sammenhængende fremstilling af hele
^ Jfr ogsá K. Maurer i Germania XXXVI, 94—5 og G. Storm: Snorre
Sturl.s Histskr. s. 50; han sætter sagaen til 1190-1200. "" Jfr Maurer: Ger-
mania XXXVI, s. 90. ^ u^^^j. ^^^ Kristnis. I, 155, jfr Grönl. hist. Mind. L
69-70, jfr 40 f. ^ Nogen direkte forbindelse mellem dette ogHungrvaka kap. 8
er der ikke; men der Hgger en fælles kilde til grund, og denne kilde er vist-
nok Are.
HAUKSBÓKS INDHOLD (kRISTNIS.) l.XXI
Iskxnds historie fra bcgyndclsen af (jfr udtrykket islendingasqgur
Sturl. 1, 86) og til sine dage. Han har gjort det ved at sammen-
knytte de enkelte sagaer, der var de vigtigste for landets historie
i dens helhed; at forbindelsen undertiden blev noget l0s, havde
niindre at sige; det var den kronoiogiske fortsættelse og sammen-
hæng, der var det vigtigste. Rækkefolgen blev altsá denne:
Landnámabók, tiden fra c. 870 til langt ind i det 10. árh. i det
mindste — Kristnisaga, c. 980—1118 — Hafliða saga ok
Þorgils, 1117—21, — Sturlusaga, det 12. árh. til 1183 —
Sturlunga saga c. 1183— 1262 ^ Ligesom Landnáma, sáledes
er ogsá Kristnis. ældre end Sturla; han har optaget dem f0rst i
sin saga-cyklus og vistnok pá sine steder ud0vet en bearbejders
(interpolators) virksomhed, der naturhgvis ikke lader sig pávise
nærmere i alle enkeltheder.
Spörsmálet om sagaens kilder har været grundig behandlet,
særhg af 0. Brenner i hans afhandhng: Ueber die Kristnisaga
(1878), Hgeledes af K. Maurer i hans fortrinhge afhandhng i 36.
bind af Germania: Ueber Ari fróði und seine Schriften, samt andre
steder, og endehg af B. M. Ólsen i Aarb0ger for nord. Oldkh. og
Hist. 1893.
Selv angiver sagaen sine kilder, men naturiigvis kun ufuld-
stændig og kun for enkelte partiers vedkommende. Sáledes hen-
vises til en saga om Olaf Tryggvason i begyndelsen af kap. 6
(sem ritad er i sogv hansj; det, som det her gælder, íindes, som
bekendt, kun i Odd munks Olafssaga. Dernæst anf^res (i slutn.
af kap. 13) „Are den gamle" som hjemmelsmand for Stefnirs
endehgt, samt i slutn. af k. 14, hvor det mere oplysende hedder:
„Are den frode . . ., som har fortalt mest om de tidender, som her
er skrevne". I al sin ubestemthed er dette udsagn af stor vigtig-
hed, da det i ethvert tilfælde gár pá mere end det foranstáende
kapitels indhold ^. I virkeUgheden kan det ses, at Are frodes nu-
værende íslendingabók k. 9 — 10 svarer fuldstændig til Kristnis. kap.
14 — 17, og at indholdet af disse kapitler stammer fra Are, blot
med nogle redaktionelle ændringer (omflytninger) og tilföjede sæt-
^ Herved hæves Maurers betænkelighed (Germ. XXXVI, 90) i anledning
af , at sagaen skulde være bleven knyttet til blot én recension af Landn. At
Sturla tiUige har beskæftiget sig med de gamle slægtsagaer, kan sluttes af
Gretlissaga. ' Derimod er „Brand den vidferle" ikke at betragte som nogen
særlig hjemmelsniand, men kun som digteren af et vers, der anfores (kap. 13);
dette vers er dog intet virkeligt vers; det synes at víBre en halvprosaisk over-
sæltelse af en lat. original, der igen har været en oversættelse af Brands vers,
hvis ordlyd sagaens forfatter ikke kendte, jfr Stefnirs Nec nominabo osv.
LXXII f INDLEDNING
ninger (som f. eks. de to parallele karakteristikker af Markus og
Sæmund s. 145 26.29 30 ^, Teitr 1404, jfr den korte karakteristik af
Gissurr i begyndelsen af kap. 17) og lign.; fremdeles findes der
enkelte ændringer i ordlyd (hvarf f. fall 145 15, hvilket tyder pá
en gejstlig forfatter, der mere trode pá Olafs mystiske for-
svinden end virkelige d0d ved Svolder; — de mere moderne
navne pá Islands íjærdinger 146i3-u), for ikke at tale om, at
sádanne dele af Ares tekst, der var sagaen uvedkommende,
udelades.
Det samme stof íindes delvis i Hungrvaka og Jónssaga,
men om nogen direkte forbindelse imellem disse og Kristnis. kan
der næppe være tale. Spörsmálet bliver nu, om forfatteren af
sagaen har haft Ares nuværende Islbók eller dennes ældre recen-
sion; men her gives meget fá holdepunkter. Muligheden af, at
enkelte af de omtalte tilföjede bemærkninger kan stamme fra den
ældre íslbók, er ikke udelukket; ligeledes kunde ísleifs giftermál
(kap. 14) tænkes at stamme derfra; men da kan man rigtignok ikke
se, hvad der skulde have bevæget Are til at udelade en sádan be-
mærkning i sin yngre bearbejdelse. Den Hgesom ogsá biskop Jon
Ögmundssons genealogi (146 27) er vel snarest sagaforfatterens eget
tillæg, ligesom ogsá begyndelsen til kap. 17.
Vanskeligere er det at pávise kilderne til kap. 1—13; det er
i shitningen af kap. 13, at Are, som anfort, nævnes som hjemmels-
mand for Stefnirs endehgt, og her má man give Maurer og Brenner
ret, nár de soger kilden i Ares ældre Islbók ^ som altsá rimelig-
vis ogsá har været kilden til kap. 14— 17(jfr ovf.). Rimeligt bliver
det, at hvad der i kap. 6 fortælles om Stefnir, ogsá er hæntet fra
Are. Der kan heller næppe være tvivl om, at Are ogsá er be-
nyttet i kap. 10—12; sáledes svarer beretningen om Hjaltes fred-
l0shed og grunden dertil (kap. lObeg.) til Ares (kap. 7); afhængig-
heden af Are viser sig klart deri, at Hjaltes kvædhng her, hgesom
hos Are, haves i dens oprindehge form (kun to linjer). I0vrigt er
det meste af kapitlet hæntet andenstedsfra. Hos Are findes intet,
svarende til kap. 11 beg., — Islænderne i Nidaros og Kjartans
kapsvomning — til beretningen om Hjalte og Gissurr (s. 140 9);
fra nu af f^lges Are, dog med indskudte smástykker imellem, der
pá en sagamæssig máde udvider beretningen (140i2-36, [beg. af
kap. 12 om Leifr, se ovf.], 1418-24.34-38, 141^8 (þar vorv . . .) —
1424.10-15, 14221—14310, 14333—1444). Alle disse stykker er áben-
^ Lignende i Hungrv. Bisk. I, 67—8. '' B. M. Ólsens mening i Aarb.
s. 267 er under alle omstændigheder urigtig.
HAUKPBÓK^ INDiKM.U JM'.iM M.-.j LXXlíl
bart tilföjelser til Ares tekst. Hvorfra de er hæntede, drister jeg
mig ikke til at afgöre, men at de for en stor, eller den störste del,
skiilde have stáet i den ældre íslbók, er jeg meget lidet tilböjelig
til at tro, da grunden til udeladelsen i den yngre íslbók ikke rigtig
kan ses, og da de overhovedet mere kan siges at være pá deres
plads i en Kristnisaga end i en íslendingabók. Endel kunde
være hæntet fra en Óláfssaga.
Tii beretningen om Torvald og Frederik og Tangbrand
kan Are næppe antages som kilde, da den yngre íslbók ikke
omtaler Torvald og kun lige nævner Frederik (kap. 8), samt er
meget kortfattet om Tangbrand; men det má indrömmes, at den
ældre íslbók kan have indeholdt en vidtl0ftigere beretning, navnlig
for kong Olafs vedkommende og i forbindelse med ham ogsá for
Tangbrands. Vi má her give afkald pá at unders0ge dette for-
hold til fulde, da det hænger sammen med unders0gelser, der ikke
horer hid, og vi henviser forel0big til de tre forannævnte forfattere.
Hvad B. M. Ólsens unders0gelser og resultater angár, má jeg dog
fremhæve, at de for mig i mangt og meget er utilfredsstillende ;
navnlig gælder dette forholdet mellem Kristnis. og Gunnlaugr
munks Óláfssaga pá den ene, og mellem Gunnlaugs og Odds
værker pá den anden side, og jeg betragter det som höjst usand-
synligt, for ikke at sige umuligt, at Kristnis., som dr. Ólsen vil og
s0ger at godtgöre, skulde være en forkortet bearbejdelse af kristen-
domsafsnittet i Gunnlaugs værk, Dertil er ulighederne altfor store,
og de n0dvendige forklaringer og bortforklaringer^ er altfor kunst-
lede, til at resultatet kan være rigtigt. Derimod giver vi Brenner
ret i, nár han forudsætter et grundlag, fælles for disse kapitler i
Kristnis. og tilsvarende afsnit i andre kilder, særlig i den större
Óláfssaga, et grundlag, som — delvis — meget godt kan gá tilbage
til Are og som — delvis — beror pá en rig tradition.
Til slutning fremtræder det spörsmál, hvorvidt Kristnis.
delvis gár tilbage til en latinsk original. Man (f. ex. Maiirer)
har i sá henseende henvist til de latinske former som Albertiis (bis),
Alberto, Vilbaldus, Hugbertus (bis) — alle i 5. kap., Ruzia i kap. 13,
samt-ord som pataldr i 5. kap., undirstóá i l.kap. Derimod mener
Maurer med rette, at ord som lesum Christum (kap. 5 og 11) eller
Leo nonus, Gregorius septimus (kap. 14 — 15), hvortil ogsá Johannis
baptiste h0rer (kap. 13), ingen betydning har for spörsmálet. Det
er nu mærkeligt, at alle de 0vrige ord forekommer netop i kap. 5
' Et eksempel afgiver beretningen om Giljá-stenen (Aarbb. s. 310), for
ikke at tale om tidsregningen.
LXXIV # INDLEDNING
og kap. 13. Nu erdet sá, at sproget i Kristnis. ellers helt igennem
er fortrinligt og bærer intet spor af at være gengivelse af latin og
kan heller næppe være det, i det mindste ikke i de partier, der
bevislig stammer fra islandske kilder (Are). Men 5. kap. er i
virkeligheden af en sádan art, at man kunde være tilböjelig til at
antage, at det med sin udf0rhghed, der kun tildels har betydning
for den isl. Kristnisaga, senere er indsat istedenfor eller stærkt ud-
videt af en oprindelig kort bemærkning om Tangbrands fortid.
I ethvert tilfælde synes kapitlet middelbart eller umiddelbart at gá
tilbage til en latinsk original (Maurer), Noget lignende gælder om
kap. 13 med sit „vers" af Brandr (se ovf.), dog med undtagelse af
den sidste bemærkning om Stefnirs vers. undirstóó fmdes i den
ovenomtahe interpolation.
Herefter má det hævdes, at Kristnisaga er forfattet c. 1200
efter ældre kilder, særhg Ares större (ældre) íslendinga-
bók og andre historiske arbejder, hvoraf ét pá latin (hvis
benyttelsen af et sádant ikke snarest skyldes en senere bearbejder).
Det oprindeHge værk synes at være blevet interpoleret nogle
steder (af Sturla?), og muhg overarbejdet pá enkelte steder (af en
gejstlig). Uagtet sagaen i dens nuværende form ikke helt kan
siges at være fri for ujævnheder i fremstillingen, er den dog i det
hele dygtig sammensat; navnlig bör dens stræben efter kronologisk
orden og nöjagtighed særhg fremhæves.
Kapiteltallene er efter hándskriftets inddeling. — Tallene
i marginen henviser til sidetal i udgaven i Biskupasögur.
3. Fóstbrœðrasaga (s. 370—416). Denne saga haves,
som bekendt, i to hovedhándskrifter, men ufuldstændig i bægge: i
Hauksbók^ hvor jo begyndelsen mangler, og i AM. 132 fol., men
her findes kun 4 blade {K. Gíslasons udgaves f0rste 30 sider med
fradrag af omtr. s. 7— 15); det manglende (o: s. 7 — 15), samt fort-
sættelsen (til udg. s. 63), kan udfyldes efter AM. 566 B, 4«, der er en
afskrift af 132, tagen, niedens dette hdskr. endnu var fuldstændigere;
ja, detkunde synes, at 132, da udgaven 1822 blev besörget, varfuld-
stændigere end nu, idet der uafbrudt anfores varianter fra „132" til pá
s. 114, hvor det ved ordene: sér hvar þorgeirr rennr YiQááev i liér lijkr
Nr. 132, altsá i udgavens (K. Gísl.) s. 61, 1. 9 for neden, godt og
vel en side för 566 holder op; det er vanskehgt at forstá, hvor-
ledes det hænger sammen hermed ; man skulde tro, at den anf^rte
notits stod i udg. 1822 pá et galt sted (for tidHg), eftersom der
derefter endnu anf^res varianter fra „132", dog aldrig efter at 566
holder op (muhg er de alle tagne fra dette hdskr., der er blevet
HAUKSBÓKS INDHOLD (kRISTXIS.-FÓSTBRS.) LXXV
belragtet som identisk med 132 (jfr AMsk seddelnotits). Endelig
haves sagaen stykkevis indskudt i Olaf d. helliges saga i Flat0-
bogen, II, s. 91 — 108, 148— 1G8, 199—226; det sidste af disse
stykker ender ved sagaens (K. G.) s. 108; resten findes i Flat.
(óláfss.) i overensstemmelse med de 0vrige recensioner af Óláfs-
saga. Desuden haves sagaen i forskeUige papirshándskrifter, hvoraf
i det mindste et par er afskrifter af tabte membraner. Om alle
disso hándskrifter kan henvises til Grönlands hisloriske Mindes-
mærker II, 254 ÍF.; her pávises det, at man kan skælne mellem 5
klasser: a) Hauksbók, b) 132 med forskellige dertil horende af-
skrifter, c) en tabt membran, tilhorende det kgl. bibliotek, i to
papirsafskrifter (den ene ufuldstændig), d) Flat0bogen, med et par
afskrifter, — e) to hándskrifter (AM. 565 A, 566 G), som har
et par tillæg, der savnes i de andre. Uagtet dette vistnok i hoved-
sagen er rigtigt, givcs der i virkeligheden sikkert kun to hoved-
klasser af hándskrifter af sagaen: Hauksbók pá den ene og alle
de andre pá den anden side.
G. Vigfússon har udtalt, at teksten i 132— Flat. er bedre
end Hauksbogens og at vi i denne tekst har en „edition (fra
„c. 1230«) of a much earlier composition" (Sturlunga, proleg.
lix— Ix). Spörsmálet om sagaens alder skal vi senere vende
tilbage til. Hvad forholdet mellem Hauksb. og 132— Flat. angár,
má det mod G. Vigf. bestemt hævdes, at Hauksbogens recension
ubotinget er bedre og stár pá et ældre trin end den anden og sá-
ledes giver os den ældste tekst af sagaen, der nu haves. Herfor
kan anfores f^lgende beviser:
132— Flat. indeholder en mængde sætninger, der kun tjæner
til at göre den stilistiske form mere fyldig og afrundet uden at
man pá nogen máde kan sige, at Hauksbogens udtryk er ufuld-
slændige; tværtimod er her den kortere fremstilling mere kærne-
fuld og netop derfor mere gammeldags, og stár pá samme trin
som de anerkendt gamle og gode sagaværker. I flere tilfælde er
begrundende sætninger med þviat osv. tilföjede, uden at nogen
sádan begrundelse i yirkeligheden beh^vedes; ofte er de temmelig
naive; eksempler: er hann reis ekki upp sem hann átti vanóa til
(s. 396-5 f. n.; sem aárir nienn Flat.), men det er lige för blevet
fortalt, at Tormod ikke var stáet op ; fœr Snorri [af þvi sári (ul.
Flat.) þegar bana (s. 42?), men det er hge i forvejen fortalt, at
Snorres hoved var blevet kl0vet (i sandhed et banesár!); ok
láta menn sjá, hvat vœri i (ok sýnaþat sem i vœríF\ai.; s. 455 f. n.),
en aldeles overfl^dig bemærkning, og sáledes videre i et utal af
tilfælde. Flere omstændigheder, navnlig adskilligt af det, der
LXXVI • INDLEDNING
straks skal anfores, gör det klart, at der her er tale om udvidelser
i 132; særlig er det vigtigt, at flere af disse sætninger ikke
findes i Flat., der dog i reglen stemmer med 132; sáledes findes
sætningen: ok eigna—þessu (s. 40 11-13) hverken i Hauksb. eller
Flat., der kun har: pormóór kvað svá vera ski/ldu; det samme
gælder sætningen: hlifandi—náUstadar (-s. 42 9-10) osv. osv.; disse
afvigelser mellem 132 og Flat. har i en anden henseende deres
betydning.
Samtaler udvides ofte i 132— Flat., sáledes at der ind-
skydes gensidige replikker (f. eks. 38i5-i7, 436-3 f.n., 46i-2 osv.);
særlig karakteristisk og udtværet er episoden s. 48i f. n. til kapit-
lets slutning (en hel side) , i Hauksb. ,kun 6 linjer. Af begrund-
ende eller forklarende og ræsonnerende tillæg kan anfores
sætninger som: sem komir — hleypti {388-12)^ þvi þú — kveáit {39 10 -lu
jfr. med hensyn til udtrykket litiU karl^ us\ing\ auviróit i sætningen:
sel þú upp auviróit knáliga hytturnar Flat. II, 204, til hvilken sætning
intet tilsvarende findes i Hauksb.), jfr 474-6 og lign., 55 1-2 osv.
Dernæst findes der aldeles usagamæssige, halvromantiske
interpolationer og udvidelser (hvoraf allerede en er anfort
s. 388-12), samt teologiske udbrud; se f. ex. s. 387-3 f. n. (hvor
Hauksb. er ganske nogtern og sagamæssig: ok tekz nv vpp meó
þeim ny vinatta); den sidste sætning i 132 mangler i Flat.;
s. 579-17, hvor Hauksb. har det ganske korte og træffende: þeir
skarv — bloó i (s. 384 9 -11), for ikke at tale om de skrækkelige smag-
l0sheder, som sammenligninger med lover (4I9 f. n. osv.), bemærk-
ningen om dumhedens dotre (Flat. 208 13 f. n.), — hvilket aldrig
ellers findes i en god isl. saga. Alle denne slags ting, interpola-
tioner og udvidelser af hvilken som helst art, findes sá godt som
hele sagaen igennem (Flat.) og nár deres höjdepunkt i bemærk-
ningen om de enkelte indre legemsdeles forhold til sjælen og dens
egenskaber (Flat. 2066-3 f. n.), i den interessante oplysning om,
hvorfra Rom fik sit navn(!) (meddelt i anledning af at en mand
gjorde en pilgrimsrejse til Romulus' gamle by), samt endelig i
angivelsen af antallet af knokler i det menneskehge legeme (Flat.
s. 211), for ikke at tale om lusene pá Lusa-Odde (s. 213).
Alt dette viser, forekommer det mig, aldeles utvetydigt, at
Hauksbogens tekst ubetinget er den oprindeligste og mest
ægte; den er fri for de evindelige gentagelser af fraser, intet-
sigende (tillægs-)bemærkninger, romantisk-teologisk-anatomisk töjeri,
samt poetiske udgydelser, hvilket altsammen stár i den skarpeste
strid med den rigtige sagastil og i grunden kun findes i Fóstbr. i
132— Flat. Pá den anden side er det naturligvis ikke umuligt, ja
HAUKSBÓKS INDHOLD (fÓSTBRS.) LXXVÍI
endogsá sandsynligt, at der i Hauksbók kan mangle enkelte sæt-
ninger, der máske kun ved uagtsomhed er oversprungne, f. eks.
Katla — þannig 37 lí.n. — 38i, Býr — búnii 42i6-i8; Hón — gagnsqtn 4;9i
f. n.— 50i og lign. I Hauksb. 3934 er en sætning udfalden mellem
biidar og þorgrims^ se Flat. s. 209io-9f.n., ligeledes s. 406 22 efter
dymiar^ se Flat. 221 13-15. Ligeledes tör det ikke nægtes, at 132 —
Flat. kan pá enkelte steder have bevaret det oprindehge udtryk,
f. eks. Mí?ímai/to' for Hauksbogens kvmpanar {^.31 Si 22)^ erendir for
dens saladir (s. 387 12) og lign. Den sammenligning, som af mig ord til
ord er bleven anstillet mellem Hauksb. og 132 (566)— Flat., har
bibragt mig den overbevisning, at det má være forholdsvis let i
ethvert tilfælde at afgöre, hvorledes forholdet er.
Mod den nævnte antagelse strider naturiigvis ikke, at
Hauksb. pá det eneste sted, hvor sagaen anf^rer et bestemt datum,
har en yngre tidsbestemmelse end de andre recensioner. Det
hedder om skálen pá Reykjahólar (s. 44), at dens bræddevæg
endnu eksisterede i biskop Magnus den andens tid i Skálholt,
d.v. s. i tiden 1216—36; i Hauksb. hedder det derimod, at „skálen"
stod „endnu", da „biskop Arne den anden blev viet til Skálholt" ;
det er biskop Arne Helgason, 1304—20, der menes. Dette er
utvivlsomt en selvstændig ændring af Haukr selv, hvorimod den
oprindeUgere tekst er uforandret gáet over i de andre recensioner.
Den slags ændringer af tidsbestemmelser er temmeHg almindehge
i de forskelUge afskrifter; G. Storm nævner et interessant eks-
empel herpá i sin bog om Snorre ^ fra de forskelhge Heimskringla-
hándskrifter. At man ikke derfor tör tillægge Haukr nogen egen-
lig redaktionsvirksomhed i det hele, fremgár allerede deraf, at en
stor del af sagaen er skreven (og afskreven) af hans sekretærer,
og de af disse skrevne partier bærer fuldstændig det samme præg
som Hauks egne. Dette bestyrkes ved en ejendommelig omsts^ndig-
hed, som vi er i stand til at konstatere for Flat.s vedkommende.
Henimod slutningen af sagaen her bhver de för omtalte smásæt-
ninger og udvidelser stadig færre, ja, Hauksb. har endogsá flere
gange enkelte ord og sætninger mere (s. 403 19: þat — ekki^ 404 15:
þegar ek uil^ le: himin ok ioró, le-i?: ok ollum — lif^ 405 1: ok sva
kvikfe, 12 13: oker — kafi, 31: a — bekk, 408 9: medal — mikill^ 36-7: er
Liotr — vnnit, 409 17: ok Pal postvla^ 23: fyit en þormoár)^ d. v. s.
Flat. tekst kommer originalen nærmere; interpolatoren er mod
slutningen bleven træt.
Snorre Sturlassðns Historieskrivning s. 5 — 6.
L XXVIII INDLEDNING
Virkelige realitets-afvigelser findes ogsá niellem Hauksb.
og 132— Flat., særlig Flat.; íbrtællingen om Vegglags tyveri og
ábningen af hans kiste er anderledes i 132 — Flat. og mindre sand-
synlig end i Hauksb. I Flat. indskydes efter vetrin Hauksb. 37623
en hel fortælling om et æventyr, som fostbrodrene skal have haft
under en angelika-indsamling, der ábenbart er en yngre legende.
Fortællingen om Torgeirs ophold hos Orknojarlene er forskellig
(s. 47, Hauksb. 376, Flat. 160). I Flat. mangler verset s. 375,
380—1, 384 {Olli fiorr osv.). En hovedafvigelse i Flat. er epi-
soden om Tormod i Danmark för modet med Olaf den hellige
(Flat. 199 — 201), hvorom mere senere; i anledning deraf er der
dér foretaget forskellige omflytninger i den 0vrige, nærmeste tekst.
S. 211 har Flat. (og flere papirshándskrifter) et vers i runhent,
som aldeles afgjort er fra 14. árh. (udtalen -ur flere gange) og
digtet med den foranstáende bemærkning om menneskets knokler
og árer(!) for öje. S. 212 har Flat. et drotkvædet vers (Strengói
þess á þingi osv.), der uden tvivl er ægte, men som mangler i
Hauksb. Endelig er fremstillingen i Flat. 221 — 2 (om den dræbte
Kárr) helt anderledes i Hauksb., der ikke kender denne Kárr.
Det er af alt dette klart, hvorledes forholdet mellem recens-
ionerne rigtig bör opfattes. Hauksb. repræsenterer i det hele
sagaens tekst i det mindste fra tiden omkr. 1230—50, uden inter-
polationer. 132 — Flat. repræsenterer en tekst fra senere tid,
endogsá delvis fra det 14. árh. , men en tekst, som i det hele og
store er fælles med Hauksbogens ^. Udvidelserne, interpolationerne
og ændringerne har forskellige kilder; dels stammer de fra en
rigere, endnu levende tradition (vistnok fra vestlandei), der pá
forskellige punkter (f. eks. m. h. t. drabet pá Kárr) var betydelig af-
vigende fra den, der benyttedes af den oprindehge sagaforfatter ;
dels fra omarbejderens (omarbejdernes) egne tildigtninger og til-
sætninger, der som oftest eller altid er af det onde, og endelig fra
en rent stilistisk stræben. Der er dog nogen forskel pá 132 og
Flat. tilstede. Den sidstes tekst er, i modsætning til 132, pá enkelte
punkter stemmende med Hauksbók (sáledes f. eks. det forste
ord i denne: kefiningarnafn ^ hvor 132 blot har: nafn osv.), og
dette kan kun forklares ved, at Flat.s tekst er opstáet sáledes, at
dens redaktor báde har haft for sig Hauksbogens og 132s, og
undertiden holdt sig til den f0rste; hensynet til denne har vel
bevirket, at han ikke i sin redaktion har optaget det i 132 fra
^ Interessant er en fejl, der er fælles for Hauksb. og Flat., i det bægge
skriver Myia (f. kli/fia), Hauksb. 372 12, Flat. II, 155.
HAUKSBÓKS INDHOLD (fÓSTBRS.) LXXIX
Greltiss. kap. 52 optagne, Fóstbr. aldeles iivedkommende stykke
om Grettir (1. kap.). Det her vundne resultat stemmer mærkelig
med disse 3 hándskrifters alder: Hauksbogens c. 1325, 132s c. 1350
og Flatobogens c. 1380.
Flvad nu de ovrige hándskrifter angár, danner de egenlig
kun én klasse; de har alle eller de fleste af interpolationerne, ja
endogsá de værste smaglosheder med (det om lusene, om Rom
m. m.). Den kongelige membran synes at have stáet pá et noget
ældre trin end Flat. og omtr. pá samme som 132; den har ikke
haft det uægte vers (Flat. s. 211), heller ikke historién om Kárr.
I to hándskrifter: 565 A og 566 G fmdes endnu et lille ekstra-tillæg
(se Grönl. hist. Mind. II, 298—9 under teksten).
Alt hvad der ovf. er bemærket gælder sagaen indtil Tormods
tilbagekomst fra Grönland. Vi skal nedenfor vende tilbage til hans
rejse fra Grönland til Norge. Den egenlige saga ender i Flat.
med den summariske fortælling om, at Tormod rejste med kong
Olaf tilRusland og derfra igen tiINorge (jfr Hauksb. 4116-9). Slut-
ningen af sagaen i Hauksb. handler udelukkende om Tormods
deltagelse i Stiklestadslaget og hans d0d. Den begynder med med-
delelsen om, at kongen er kommen til Værdalen og Tormod med
ham (Tormods vers om indebrændingen) ; Tormod fremsiger Bjarke-
mál osv. indtil dennes sidste ufuldendte (senere af Harald hárd-
ráde udfyldte) vers, hvorpá „sagaen om Tormod, kong Olaf den
helliges helt" slutter.
Denne slutning geníindes i Olaf d. helliges saga. Hos Snorre
(og i Fms.) findes (kap. 217) Tormods indebrændings-vers, men
med noget forskellig indiedning, dernæst (kap. 218) skjaldenes
stiklerier pá Sigvatr og deres vers om den nærforestáende kamp,
medens Tormods vers om Sigvatr her ikke findes. I kap. 220
findes historien om Tormod og Bjarkemál, og endelig (i kap. 246 — 7)
beskrives Tormods endehgt og der anfores 3 vers, hvoraf dog kun
de to er identiske med sagaens (der har 4 i alt). Det er aldeles
klart, at der ingen som helst forbindelse er mellem Snorre (og
Fms.) og Fóstbr. ^ Det hele fortælles betydelig anderledes, delvis
i en anden sammenhæng og orden. Versene er forskellige; særlig
má det bemærkes, at den sidste halvdel af verset þér munk eórosy.
danner den sidste halvdel af verset Ála þryngr at éli hos Snorre
— hvilket uden tvivl er rigtigere. Efter Snorre var Tormod
allerede sáret og udmattet, för han fik det sidste d^dbringende
pileskud; if0lge sagaen var han usáret og S0gte d0den. Efter
^ Jfr K.Maurer: Die Ausdrúcke 141,
LXXX • INDLEDNING
Snorre gár han fra kornladen — hvor han sárer en af bondernes
skare — ind i et andet hus, hvor han d0r, i sagaen er der kun
tale om ét hus, — og Snorre ved intet om, at hans sidste vers
ikke blev fuldendt med det samme (jfr ovf.). — I Flat. íindes ad-
skilligt mere, og dette er mere i overensstemmelse med sagaen;
endel er af legendeagtig art (samtalen mellem „en fader og
hans sön", Tormod hvilende i valen); Snorres fortælling om den
sárede bonde og sagaens (der navngiver denne) er her optagne
som om det var to forskelHge begivenheder , det drejede sig om.
Vi finder sáledes atter her den samme interpolatoriske og kom-
binatoriske virksomhed som för, naturligvis med lignende urime-
ligheder og smagl0sheder (se s. 364 om den anonyme dadler af
kongens mænd). Atter her er det klart, at Hauksbogens tekst er
renere og ældre end Flat0bogens; men hvad Snorre angár, má det
hævdes, at han har haft en i det hele endnu oprindeligere og
ægtere bearbejdelse af sagaen eller en rigtigere tradition at 0se af;
at han selv skulde have rettet denne, forekommer lidet sand-
synligt; i ethvert tilfælde har han haft versene i den rigtige
skikkelse.
I den sákaldte legendariske saga om Olaf d. hellige íindes
der (kap. 83) en legendeagtig meddelelse om Tormod, der ellers
ikke kendes; i kap. 88 haves ogsá et vers af ham, der ellers ikke
forekommer. I kap. 89 fortælles om Tormods indebrændingsvers
pá en med sagaen overensstemmende máde; samme fejl i verset i
þér munh eór osv. findes ogsá her. I kap. 95 fmdes en fremstilling
af Tormods sidste livsstunder, der i meget stemmer med Flat0-
bogens. Alle sagaens 5 vers fmdes her, nemlig báde de, som er i
Hkr., og de, som er ejendommelige for sagaen. ^
Hertil skal der knyttes en bemærkning om fremstillingen af
Tormods rejse fra Grönland til Norge. I sagaen i Hauksb. kommer
Tormod direkte til Norge (s. 409 — 10) og træffer dér kong Olaf;
det samme sker i Flat. s. 225. S. 199—203 haves en fortælling
om, hvorledes Tormod kommer til kong Knud i Danmark, drager
efter en vinters ophold her pá vikingetog med en Hárekr og slipper
pá en æventyrlig máde over pá kong Olafs skib; dette skal if0lge
Flat. være sket för Grönlandsrejsen. Omtrent aldeles det samme
fortælles nu i den legendariske saga (kap. 57—8, jfr Den ældste
saga, G.Storm, s. 10, hvor Fóstbr. forudsættes som benyttet); kun
findes der her ingen antydning af tiden, nár dette skal være sket.
Jeg har tidligere (Sn.EddalII, 528—9) i tilslutning til G.Vigfússon
^ Om alt dette se K. Maurer: Die Ausdriicke s. 88 ff., 97 ff.
HAUKSBÓKS INDHOLD (fÖSTBRS., EIRÍKS S.) LXXXl
udtalt, at clette, forudsat at dot er historisk, má være foregáet pa
og efter rejsen fra Grönland til Norge. Men at denne fremstilling
er historisk, stottes ved de vers, der anfores af Tormod og
som sikkert er ægte. Det er ogsá værdt at lægge mærke til,
hvad der har stor betydning, at dette má have stáet i den ældste
Olafssaga, der gár tilbage til det 12. árh. (se Storm: Den ældste
saga osv.).
Nár vi til alt dette föjer, at der i Grettiss. meddeles endel
om fostbr0drenes mellemværende med Torgils Mársson (Máksson;
s. 61 — 2), om Torgeirs fredl0shed og udenlandsrejse m. m., samt
noget om Tormod, der ikke haves andre steder, fremdeles at Tormod
spiller en rolle i den bekendte Vglsaþáttr (Flat.), sá er det klart,
hvor overordenlig rig og mangfoldig en tradition om Tormod der
pá Island (og ogsá i Norge?) má have eksisteret; det er höjst
rimeligt, at der har været forskellige lokalsagn om „fostbrodrene"
og deres mange bedrifter i de forskellige egne i den vestlige del
af Island — og at det er disse, der ligger til grund for de for-
skellige skriftlig optegnede fremstillinger af fostbr^drenes , specielt
Tormods, Uv, og at det er dem, der i den yngste bearbejdelse af
sagaen (132— Flat.) er S0gt samlede og kombinerede, tildels pá en
uheldig máde. Der har rimeligvis fra f0rst af eksisteret to for-
skellige bearbejdelser af sagaen, hvoraf den ene sikkert stammer
fra det 12. árh., og den anden, sagaen i Hauksbók, næppe er
meget yngre. Til grund for denne ligger uden tvivl bygdetradi-
tioner fra Isefjorden og nærliggende egne, men disse var for de
udenlandske begivenheders vedkommende ikke sá sikre, som dem
Snorre besad, og som var knyttede til eller — fra ældre tider af?
— forbundne med Olaf d. helliges historie. Sagaens forfatter har
rigt udbyttet Tormods vers, særlig hans Torgeirsdrape, der er en
af hans vigtigste kilder. Nogle særlige interesser viser forfatteren
ikke, det skulde da være for bygninger og stednavne og lokaliteter
i det hele.
Tallene i marginen henviser til K. Gtslasons udgave. Kapitel-
tallene er efter hándskriftets inddeling og danner en fortsættelse
af Gíslasons; de i parentes satte er samme udgaves kapiteltal for
Hauksbóksbrudstykkets vedkommende.
4. Eiríks saga rauða (s. 425 — 444). Denne saga, hvis
navn íindes i dens ene hovedhándskrift, AM. 557, 4^ samt i Olaf
Tryggvasons saga (Fms. II, 214), handler om opdagelsen af Grön-
land og landets bebyggelse ved Erik d. r0de, fremdeles om op-
dagelsen af Amerika (Vinland) ved Eriks sön Leifr og de dertil
f
LXXXII • INDLEDNING
knyttede begivenheder. Allerede ved dette indliold er Sagaen af
særlig historisk interesse. Men ogsá i andre henseender har
den en meget stor værdi, f. eks. ved den nöjagtige beskrivelse af
völven i kap. 4.
Sagaen indledes med et kapitel om Olaf d. hvide og Auðr
djúpúðga; dennes frigivne Vífill var faderen til en af sagaens
hovedpersoner. Dette kapitel er sá godt som helt og holdent
hæntet fra Landnáma, se ísl. s. I, 108 f.; (jfr Hauksbogens kap. 82
og 84, men her er desværre den store lakune). Et enkelt tillæg
findes {Biarnar—Noregi, 4256-7), indskudt af sagamæssighedshensyn.
Störste delen af dette kapitel vedkommer imidlertid ikke selve
sagaen det mindste, og det vidner om forfatterens(?) mindre hel-
dige greb med hensyn til fremstilhng, at optage det hele kapitel.
En inkonsekvens er tillige begáet derved, at der (s. 425 lo) er ude-
ladt opregningen af Torstein d. rodes börn, medens der (1. le-i?)
beholdes en bemærkning om en af hans d0tres giftermál, hvilket
naturligvis forudsætter, at hun er nævnt i forvejen. Et par andre
— men rigtignok ikke ganske sikre — eksempler findes pá, at
personer pludselig — mod god sagafortæUings vis — nævnes,
uden at der tidligere er gjort rede for dem, s. 4375 (Torvald Eriks-
sön; dette stykke fmdes dog ikke i den anden recension og er
máske et yngre indskud), 441 g (Torbrand Snorrason; her foreligger
der máske en gammel fejl). Ellers er sagaen som en logisk fremad-
skridende fortælhng i det hele god og udadlelig; væsenlige anker
mod dens komposition kan næppe göres; den udf^rlige skildring
af völven i kap. 4 kan ikke egenlig betragtes som brud pá god
sammenhæng; jeg kan Í0vrigt henvise til G. Storms fortale til hans
udgave s. IX — Xf.
Kap. 2 om bebyggelsen af Grönland er atter „næsten ordret
afskrift af Sturlas Landnáma" (Storm). Dette samme kapitel gen-
findes i Óláfs s. Tryggv. (Fms. II, 213 ff.); af de tekster, som der
her er tale om, stár Flat0bogens flere steder sagaens tekst nok sá
nær som de andre. Her íindes et par sætninger, som redaktören
af Óláfss. har indskudt: 498 (þa—Isl.), 49 12 (Son—Leifr), 50 24-5
(Eiríkr — uetrinn). Endelig findes her et slutningsstykke (9 7-11 jfr
50 26 — 51 5, ok hio — Islancli)^ der genfindes i Landn. (s. 106), dog
med undtagelse af den f0rste sætning : Eirikr — Eiriksfirói. G. Storm
mener, at dette stykke er ægte og har h0rt med til Eiríkss. Heri
kan jeg dog ikke være enig med ham; jeg tror, at det selvstændig
er tilföjet i Óláfss. efter Landn., hvad ogsá den sidste bemærkning
(51 5-6) om biskop Frederik og Torvald tyder pá. En vigtig om-
stændighed er det, at bemærkningen om Brattahlíð som Eriks
HAUKSBÓKS INDHOLD (eIRÍKS S.) LXXXIII
bolig mangler i Landn. Jeg Uor sáledes ikke, at afsnittet i Óiáfss.
gár tilbnge til en fyldigere tekst af sagaen end den vi har (se
Stonn, fort. s. IX), men i et enkelt tilfælde har originalleksten været
rigtigere end sagaens (427i2: restri teystri, en fejl, som ogsá findes
i Landn.). — Forsávidt kan vi altsá pege pá skriftlige kilder.
flvad nu de to hovedhándskrifter angár, har G, Stortn
i sin udgave udtalt den mening om forholdet mellem dem, at det
skulde være som „en modsætning mellem en afskrift þ: 557] og
en selvstændig bearbejdelse þ: Hauksbogens tekst; fort. XVII jfr
s. V1IÍ]«, hvorimod H. Gering (i Zeitschr. f. deut. Philol. XXIV)
har opfattet forholdet pá den máde, at bægge hándskrifter stam-
mede fra et grundhándskrift og stod omtr. pá samme trin; dog
giver han Hauksbogen afgjort fortrinet. Heri slutterjegmig
til Gering.
En selvstændig bearbejdelse kan efter min opfattelse ikke
siges at fremkomme, medmindre der foretages ændringer af teksten
i en mere real betydning. Sádanne ændringer findes der nu
ganske vist i Eiríks saga, men kun pá et par steder, nemlig i be-
gyndelsen af kap. 7, hvis korte indledning om Torfinn karlsefne i
557 (og originalen) i Hauksb. er udvidet med et uddrag af Landn.
(kap. 175); denne udvidelse skyldes Haukr selv, da det netop her
er hans egen slægt, der göres udforhgere rede for; det er hans
egne personlige interesser, der her fremtræder, hgesom han ledet
af samme interesse til slutning tilföjer sit eget slægtregister. Bort-
set fra disse to udvidelser, dækker de to hándskrifter fuld-
stændig hinanden, ja, de har endogsá fælles fejl (jfr Gering
i sin anmældelse Zeitschr. f. deut. Phil. XXIV s. 85). Hertil kan
sætningen s. 478-9: Dóttir — Runölfssonar ^ der findes i bægge,
regnes, da det f^lgende þau ikke gár pá de i den anf^rte sætning
nævnede personer, medmindre sætningen er i orig. indkommet pá
et galt sted. At ordene ílere steder er noget anderledes ordnede
i 557 er vist, men det er kun stilistiske vendinger, af den art, som
enhver afskriver selvstændig kunde indfore. Hvorvidt det ene eller
andet hdskr. er at foretrække, kan ofte være vanskeHgt at afgöre,
men det umiddelbare indtryk er det, at Hauksbogens udtryk
mange gange er mere træífende og bedre. Deii sidste udgiver,
der har lagt 557 til grund, har da ogsá ofte optaget læsemáder
og tillæg fra Hauksb. (f. eks. 1224), og det kunde vistnok være
sket adskiUigt oftere, hvor Hauksb. ábenbart har det oprindelige,
f. eks. 129 {manna sakir ok hluta: hluta sakir Hauksb.), 15 19 (at:
hvat Hb.), 16 13-14 (fróáari—œtlaói: happfrod Hb. kort og fyndigt),
21 24 (Af þessu — meningslost — : a þv(ij Hb. 4338) osv. Pá et
LXXXIV INDLEDNING
par steder er teksten i 557 forvirret, idet sætningerne er kastede
om hinanden, sál. 611-13, hvor udgiv. har optaget Hauksb.s læse-
máde; 43i6-2o: þá mœlti — istruna, hvor sætningen: Gott land
h^fum vér fengit i 557 stár isoleret og omtr. meningsbs (jfr
Gering s. 86); Hauksb.s tekst er her ikke alene fuldstændig glat
og fejlfri; men ogsá sikkert den ægte. En lignende forvirring fore-
ligger ogsá s. 30 ved kapitelskiftet. Ordene at þar—vera (1. 10-11)
er meningsl0se, hvor de stár i 557 (det var ikke det, at man
morede sig pá forskellig máde, der var genstand for omtale);
ordene har oprindehg h0rt til slutningen af foregáende kapitel,
hvor der i 557 netop var tale om „megen glæde" i Brattahh'ð; i
557s original har disse ord stáet ved kapitelskifte i en hnje for
sig sáledes, at afskriveren har opfattet dem som horende til det
f0lgende kapitel; for at fá dem syntaktisk til at passe, har han sá
foretaget et par ændringer. Der er en mængde fejl og udeladelser
i 557 f. eks. 619, I89 (hvor Hauksb. sikkert er ægte), 21 s, 37»
(sætningen: eftir — sagt 439 10-11 er sikkert ikke tilföjet af Haukr),
osv. Et par steder íindes urigtige navne i 557 (619— 7i þorualldz
f. þorhrandz\ 7 u Hvitserkr f. Bláserkr) og lign., jfr 473 hvor
Snorri stár for Guáríór; her er Hauksb. ubetinget rigtigere (hvad
ogsá Storm har erkendt) ^. Pá den anden side findes ogsá fejl
og udeladelser i Hauksbók, hvor 557 byder det rigtige, f. eks. 62
[426 19], 13 15-16 [42921], 145-6 [42928], 313-4 [4378] osv. Pá
enkelte steder er Hauksb.s ord yngre end i 557, f. eks. II15 [428i8:
allan hug a í. á alendu\ 476 [444 10: profaái f. reyndi]^.
Alt i alt er Hauksbogens tekst, uagtet den har enkelte fejl,
dog gennemgáende at foretrække for den i 557. Da nu teksten i
det hele dog er ens i bægge hándskrifter — bortset fra fejl og
stilistiske vendinger — , er det en given sag, at man ikke kan
tillægge Haukr nogen videre selvstændig bearbejdelse af
teksten, nár der undtages de to ovennævnte stykker og muHg
enkelte udtryk {hans kvmpanar 444^?, hvor 557 har: þeir menn^
sem { skipinu váru með honum).
Haukr har, som för bemærket, til slutning tilföjet sit slægt-
register fra Karlsefnes sönnedatter Steinunn; han kommer her'til
at nævne „fru Hallbera, abbedisse pá Staðr i Reynines", som „var
en datter af fru Ingigerd den mægtige". Den her nævnte fru
Hallbera blev viet til abbedisse 1299 og d0de 1329. Udtrykket
^ Jfr Gering s. 86, hvor flere eksempler findes. ^ Jfr sst. s. 87. Et
par afvigelser: 38 t, 41 u findes i 557 et bestemt antal angivet (niuj fjórir),
medens Hauksbók har et ubestemt udtryk 43923, 441 u.
HAUKSBÓKS INDHOLD (eIRÍKS S.) LXXXV
„var" tilkendegiver bestemt, hvad allerede A. Reeves har gjort op-
mærksom pá (s. 23 i sin udg.), at Hallbera var d0d og at altsá
denne saga (delvis afskreven af Haukr selv) er skreven (sluttet)
efter hendes dod, og da vistnok under Hauks sidste ophold pá Is-
land (1330 el. 1331; se ovf.). Eftersom begyndelsen af kap. 7 er
skreven af Hauks sekretær og da den der indeholdte ændring (se
ovf.) má stamme fra Haukr selv, má han vistnok stadig have til-
set sine sekretærers arbejde og mulig dikteret dem enkelte stykker.
Sagaens kilder har allerede G. Storm rigtig betegnet dels
som „skriftHge kilder", dels som „traditionen" (forord s. XlJf.).
Vi have ovf. set, hvorledes Landn. er bleven benyttet og ud-
skreven, men andre kilder har man rigtignok ikke kunnet udpege.
Den anden kilde, traditionen, má hgge til grund for det allermeste
af sagaen (völven, Vinlandsrejserne osv.). Denne kilde antydes
bestemt i Hauksb.: „efter hvad k^bmænd har sagt" (439io-ii) (jfr
557: „og sagde siden denne saga", 46 20). Denne tradition má
efter alt at dömme have været overordenHg stærk og nöjagtig og
have holdt sig forbavsende godt. Der er intet usandsynhgt eller
uhistorisk udsmykket (bortset naturligvis fra folketro, tro pá genfærd
og lign.). Sagaens forfatter har været „overtroisk" og tilhge meget
gudfrygtig (431i6-i7, 43432 ÍT., 4384 ff., jfr 438i3); men han har
tillige været stærkt interesseret for gamle sæder og kultur (skildring
af völven, begravelsesmáden i den ældste kristne tid, 435 17 osv.).
For0vrigt henvises til Storms forord s. XIII— XIV.
At sagaen er forfattet pá vest-(sydvest-)landet má betragtes
som sikkert (Storm s. XII). Derimod tror jeg ikke, at man med
vished kan angive tilblivelsesstedet nærmere („Snefjældsnæshalv0ens
sydkant").
Storm har udtalt (s. XI), at sagaen má være skreven efter
1263, eftersom Brandr Jónsson forudsættes som biskop (1263—4)
derved, at Brandr Sæmundarson betegnes som den „f^rste"
(af det navn). Forudsat, at tillæget „den f0rste" er oprindeligt, er
der intet at indvende imod denne antagelse; at det stammer fra
den for Hauksb. og 557 fælles original er vist; denne má altsá
være skreven efter 1264. Men da det er en bekendt sag (jfr ovf.
s. LXXVIÍ), at den slags tidsbestemmelser ændres af afskrivere, er
det ikke uijiuligt, at tillægget stammer fra en sádan. For at sagaen
er ældre, taler, at ingen personer — bortset fra den uvedkommende
slutnings^enealogi — fra det 13. árh. ellers nævnes; derimod
nævnes Björn Gilsson, d. 1163 og Brandr Sæmundarson, d. 1201,
jfr Torlak biskop Rúnólfsson d. 1133 (se bemærkn. s. LXXXIII).
Vi f0res uvilkárlig herved noget længere tilbage i tiden og til at
LXXXVI • INDLEDNIXG
antage, at sagaen er ældre encl fra det 13. árhs 3. fjærdedel.
Hvad der bestyrker, at det omtalte udtryk „den f^rste"- er en
senere tilföjelse, er, at i Grœnlendingaþáttr (Storms udg. s. 73)
nævnes Brandr uden dette tilnavn. Vel er denne þáttr et ungt
produkt, næppe ældre end fra omtr. 1300, fuld af usandsynlig-
heder (jfr G. Stonn Aarb0ger 1887 s. 305 ff.) og ábenbart bygget
over en eller anden egns svækkede og forvanskede traditioner (pá
lignende máde som Svarfdœla saga); desuagtet er det ikke usand-
synligt, at dens forfatter ogsá har haft en skreven kilde, der var
i slægt med Erik d. rodes saga. Páfaldende i ethvert tilfælde er
det, at slutningen af Grœnl.þáttr Hgner sá meget slutningen af
Eriks saga. Til samme eller hgnende resultat forer, at der i
þáttr'en (se s. 53) tales om gárden Garðar, „hvor der nu er
bispestol"; en sádan bemærkning er besynderhg hos en forfatter
c. 200 ár efter bispestolens oprettelse, ret naturhg derimod hos én,
der skrev ved ár 1200 eller ikke ret meget senere; fra denne her
antydede forfatter er den gáet over i þáttr'en. lovrigt er der
ingen grund til her at dvæle videre ved denne.
Sagaens stil og fremstilling vidner om sagatidens bedste
periode.
Kapiteltallene i marginen beror pá hándskriftets egen
kapitelinddelin^. Sidetallene sst. henviser til G. Storms udgave.
Ab. Sagaer vedPBPende Hiorge.
1. Skáldasaga (s. 445 — 455). Denne hlle saga — hvis
navn er dannet efter overskriften — folger umiddelbart pá Erik
d. rodos saga, men der er intet som Tielst synligt bánd derimellem.
Sagaen findes kun her. Dens indhold drejer sig om et erotisk
æventyr, Harald hárfagres 3 hovedskjalde: Auðun, Þorbj^rn og
Qlvir (hvoraf den sidste er kendt som erotiker fra Egilssaga) havde
hos en rig og fornem enke pá Nordmöre, som de i folge mcd
kongen selv gæstede. Kongen blev hæftig opbragt pá skjaldene
og vilde straks lade dem dræbe, men lod sig dog formilde, for sá
vidt som han gik ind pá at sende dem til den svenske konge,
hvilket omtrent var det samme som at sende dem hge i doden;
derpá skildres denne skjaldenes farefulde og æventydige rejse frem
og tilbage ; alt ender til slutning i fryd og gammen og med et rigt
giftermál for en af deltagernes vedkommende.
Denne „Skjaldesaga" er ábenbart en temmehg sen tids
frembringelse og er næppe ret meget ældre end fra det 13. árhs
HAUKSBÓKS INDHOLD (eIRÍKS S., SKÁLDASAGA) LXXXVIl
sidste tider. Den er i det hele godt sammensat ^ og fortait i et
let og flydende sprog, soni dog pá sine steder vidner om de yngre
romantiske sagaers stil og udtryksmáde (4549: til sœtis sœmilegs^
1. 9-10: sýndu þeir med orðsnilld mikla iþrótt; 1. 14-15: stórmannligar
gjafir meá sœmiligtim sáttmálum; en sá stærk brug at' adjektiver er
ikke klassisk); i modsætning hertil findes mærkelig garale og
klassiske udtryk som alldarþoftar (kammerater, 450 4), der, sá vidt
vides, ellers kun findes i Snorra-Edda I, 536 (alda-J. Den ligner
de yngre sagaer af romantisk art ogsá derved, at den fremforer
en forudseende, forsynlig og velvillig fostermoder, forgiftede sværd
(453 14) og troldkyndige, halvjætteagtige personer (Sjóne) og lign.
Fremdeles h^rer hertil den heldige slutning med giftermál, ære og
alskens hæder, som den unge helt efter mange farer vinder. Alt
dette bærer det udsmykkedes og det uhistoriskes fulde æventyr-præg.
Uhistorisk má sagaen anses for at være, omendskönt noget
historisk kan ligge til grund for den; forfatteren syries at have fáet
fat i virkelig gamle, historisk rigtige træk; sáledes bemærkningen
om „Torolf" (fejl for Tjodolf) fra Hvin og Auðun illskælda i be-
gyndelsen af sagaen. Skjaldenes vers (s. 447) er uden tvivl ægte
og viser sáledes hen til en virkelig historisk kærne, men derfor er
det ikke sagt, at det forholder sig med denne nöjagtig som sagaen
fortæller. Det samme er næppe vederfaredes alle tre skjalde; der
foreligger her en spaltning af én mands æventyr til 3 og en rigelig
udsmykning af det hele^; enkens skemme-indretning er naturligvis
fuldstændig uhistorisk. Forfatterens kundskaber viscr sig ogsá
deri, at han véd at nævne flere virkelig historiske personer i
Harald hárfagres tid: Torolf Kveldúlfsson , Sigurd af Sandnes
(dem har han vel kendt fra Egilssaga?), Rögnvald Möre-jarl, Rolv
nefja. Derimod er andre personer, der nævnes, vistnok aldeles
uhistoriske og opdigtede: Ring hvide, Torfe ramme, Kolofostre,
Skarafostre (el. Skare fostre), Asbjörn hamarljome, Eystein Egða-
forkr, Þrondr fjalak^ttr, Hrómundr gullrane osv. (eller lánte fra
andre uhistoriske sagaer?), for ikke at tale om den fornemme, fra
uhistoriske sagaer velkendte stimand med det unordiske navn
líáma. „Hama" findes hos Saxo, og er der en Sakser, dræbt af
Starkad^; Saxo nævner et par andre ikke-nordiske personer af
det navn.
^ Af urimeligheder — med hensyn til komposition og fortællingsmáde —
er der fá tilstede: f. eks. 45Ji8 {mihill ok ven om en i öjehhkket usynhg person)
jfr 4527-8 (ok Leði heitir); Leði er ikke antydet för. ' Jfr K. Maurer: Die
Ausdrucke s. 140, hvor der henvises til et indisk æventyr m.m, " Jfr J. Olrik
i Festskrift til V. Thomsen 117 ff.
LXXXVin 9 ^ INDLEDNING
Kilderne er vistnok til dels skriftlige; i det mindste
anf0res den Í0vrigt ukendte og tabte saga om „Ulfr Sebbason og
Kvígr jarl" (4459; mulig af samme slags som vor saga); dels har
de været gamle, men dunkle og forvirrede traditionsstumper ; resten
er frie tildigtninger og lán fra andre sagaer; ogsá fremmede
motiver synes at være indkomne, f. eks. spydet, der giver lyd fra
sig, hvorved ejeren opnár sit 0nske; men kompositionen er ikke
uden virtuositet. At tillægge Haukr nogen andel i denne er ganske
usikkert eller umuligt. Her savnes ethvert fast holdepunkt for en
sádan antagelse.
Kapiteltallet er udgavens i Fms. III, og sidetallene i
marginen ligeledes.
2. Þáttr af Upplendinga- konungum (s. 456 — 57)
findes ogsá kun i Hauksbók. Den er i grunden kun en prosaisk
gengivelse af, hvad Tjodolfs Ynglingatal (som ogsá anfores i þáttr'ens
slutning) fremstiller om de sidste Ynglinger fra og med Olaf
trételgja til Guðroðr Geirstaða-álfr og hans sön Rögnvaldr heið-
urahæri ^ ; fremstillingen er dog udvidet ved hjælp af gamle tradi-
tioner, og der findes enkelte afvigelser fra digtet og Snorre (Olaf
trételgja d0r i þáttr'en af alderdom; S^Ivas slægt opregnes ander-
ledes end hos Snorre; Halfdan hvítbeinn höjlægges pá Toten,
Snorre: pá Vestfold osv.). Snorre horer næppe til forfatterens
kilder, men der má antages en fælles kilde; deraf den delvise
overensstemmelse i ord og udtryk. Sáledes har ogsá Gjessing op-
fattet forholdet^, og mener at stoffet i þáttr'en gár tilbage til Are
frode, hvad der dog synes tvivlsomt. Men, som sagt, en ældre
skriftlig kilde for þáttr'en og Snorre má forudsættes; denne
original er i þáttr'en flere gange forkortet. Angáende Hauks virk-
somhed kan intet siges.
3. Hemingsþáttr (s. 331—349). Af denne þáttr findes
der nu i Hauksbók kun den sidste del (den ellers sákaldte Tósta-
þáttr). Ásgeir Jónsson har afskrevet dette stykke (AM. 326 b, 4^,
se ovf. XI og LIX— LX.). Begyndelsen af þáttr'en foreligger i
Flateyjarbók (III, 400—10), men den afbrydes her noget för end
brudstykket i Hauksb. begynder. Jón Þorkelsson udgav i sin tid
i Sex sögu-þættir en Hemings þáttr Áslákssonar; denne stemmer
^ Jfr Ynglingasaga (Snorre) kap. 34, 39, 42 ff., Halvdan svarte kap. 1,
Hák. gód. k. 12 (Kong Eystein og Trönderne). '^ Kongesagaens fremvækst I,
23, 29, 30-1, 68-9, jfr Arkiv II, 289.
HAUKSBOKS INDHOLD (SKÁLD., UPPL., HEM.j LXXXÍX
med Flat0bogens tekst, sá vidt denne rækker; resten er vistnok
hæntet fra de gamle rimer om Heming. Det er let at se, at den,
der kompilerede denne fremstilling, ikke har kendt Tóstaþáttr
(Hauksb.); alt hvad denne fortæller sammentrænges til 4 linjer,
hvori det kort og godt meddeles „at nogle kröniker siger, at
Heming skod kong Harald ihjæl, hvorpá han rejste til Rom og
d0de der som en helhg mand", — hvilket sidste jo er i strid med
vor þáttr. Endeh'g har G. Vigfnsson i Icelandic sagas I udgivet
den hele þáttr efter forskelhge hándskrifter : den f^rste del efter
AM. 65 fol. og 326 a, 4» (udgavens s. 347—65, kap. 1-11); der-
næst er kap. 13, 14 og begyndelsen af 15 hæntet fra Hrokkinskinna,
hvorpá resten er Hauksbóks tekst (+ Ásgeirs afskrift af det nu
tabte blad); det er sáledes lykkedes Vigfússon at bringe en nogen-
hmde komplet tekst i stand, undt. for sá vidt som kap. 12 (Ic. sag.
s. 365) ábenbart er — og udgives heller ikke for andet — end et
yngre fors0g pá at udfylde en lakune (det findes i AM. 326 c); jfr
Vigfússons fortale XXXV. Denne sáledes vundne tekst er ábenbart
i virkeHgheden — med undtagelse af det sidst nævnte stykke —
oprindelig sammenh^rende ; et bevis herfor er folgende: Hauksb.
begynder med at omtale en bukkebælg, fyldt nied guld, som
Harald havde ladet hænte hos Eih'sif i Rusland; for denne samme
bælg göres der nu rede straks i begyndelsen af þáttr'en, hvorved
det forudsættes, at den senere vil komme til at spille en rolle; og
det er til denne begyndelse, ordene: „som för er sagt" (s. 331 lo)
hentyder. FremstiUingsmáden er helt igennem ensartet og af
én stobning, noget udtværet og af en legendarisk arl; overtroiske
forestillinger allevegne. Med hensyn til den del, der ikke haves i
Hauksb., skal vi nöjes med at henvise til lektor Klockhoffs smukke
afhandhng i Upsalastudier (1892): Konung Harald och Heming.
Til denne helt igennem af en velgörende sund og nogtern sans
prægede afhandlings resultater kan jeg helt og holdent slutte mig.
Tóstaþáttr — eller stykket i Hauksb. — handler om Harald
hárdrádes Englandstog med dets forudgangne begivenheder, det
store slag ved Stanfordbridge med kong Haralds fald (1066), samt
om Harald Godvinssöns kamp ved Hastings og sidste levetid; han
skal efter slaget have levet som hellig eneboer i fulde 3 ár, uden
at nogen vidste det med undtagelse af Heming og et gammelt
ægtepar. Allerede denne slutning viser, hvorledes historie og
legende (uden historisk grundlag) her er sammenblandede. Reret-
ningen om Englandstoget med dets varsler er hæntet fra den
hisloriske saga oin kong Harald og stemmer for det meste dernied.
Men hang til overdrivelser og stærk overtro (varseltro) præger
XG • INW.EDNING
hele fremstillÍEgen; sáledes er de drömmeviser, der ellers tillægges
to af Haralds mænd, her tillagte en troldkvinde, der rider i luften
pá en ulv, og alle h0rer hende fremsige versene!; jfr tillige særlig
3346 ff., 33520 ff., 33927 ff., 3424ff., 343^1, 344i3f., 346i5, for ilíke
at tale om Líka-Loðinn og hans varsler. Hertil slutter sig kapitlet
om præsten Huge og hans dröm (kap. 18), et slags Krukkspá om
de norske konger fra Olaf kyrre til Sigurd jorsalfar, der alle nævnes
med symbolske, let gennemskuelige navne, samt om den efter 1 130
opstáede ufredsperiode i Norge.
Herigennem fár vi et fmgerpeg om þáttr'ens aldersgrænse
opad; ældre end c. 1200 kan den ikke være, men der er al grund
til at antage, at den er betydelig yngre og, som man har ment,
næppe ældre end fra det 13. árhundreds sidste fjærdedel. Herfor
taler den historiske umulighed, at forfatteren lader Torarin Nef-
jolfsson blive anvendt til en sendefærd (3318-9) i en tid, da denne
má have været en höjtbedaget gubbe eller snarest d0d. Forf.
synes at have benyttet den fra Óláfssaga helga sá bekendte og
dygtige „farmand" (kong Olafs sendebud!) og uden videre indsat
ham i sin [láttr. Der nævnes et ellers fuldstændig ubekendt med-
lem af den bekendte Arnm^dlingeslægt: Nikolás Þorbergsson, der
uden tvivl er opdigtet, men en sádan opdigtelse er i strid med
den historiske sans i tiden omkr. 1200. Forf. lader kong Harald
sende breve rundt omkring i hele Norge (333 u), hvad man jo
godt kunde göre i det 13. árh. At forf. tror pá, at Olaf Tryggva-
son undslap fra Svolderslaget og bagefter levede i „Grecia"
(348 11 ff.) er ikke særh'g páfaldende, men at lade Harald Godvinssön
tage ham til m^nstor og leve ubemærket, det er i ethvert fald en
sildig islandsk digtning, ligesom forresten alt, hvad der fortælles
om Harald efter Stanfordslaget. Hele den efterklassiske , ja lige-
frem uklassiske fremstilling i stil ^ og fortællemáde r^ber ogsá den
sildige affattelse. I samme retning peger fremdeles den aldeles
uhistoriske, ja fornuftstridige opfattelse af Harald hárdrádes karakter.
Denne krigerske og hárd-sindede konge, sorn sikkert aldrig i sit
Hv har sporet religiose r0relser eller anfægtelser i sit hjærte eller
næret samvittighedsskrupler af nogen som helst art — og som
sádan fremstilles han i de virkehg historiske kilder — , han op-
træder her pludselig som gudfrygtig(!), som stáende i et sædigt
forhold til Olaf d. hellige, som troende pá varsler og drömme,
ja undertiden blodt betænkehg og noget klejnmodig. Hele dette
billede af Harald er grundfalsk og viser, at det er en eller anden
^ Jfr ordet ingiald 349« (= indtægter), der kun findes i yngre kilder.
HAUKSBOKS INDHOLD (hEM. þ., RAGNARSS. þ.) XGI
ukyndig, men skikkelig, gudfryglig og sikkert gejstlig mand (munk),
der har skrevet stykket, og han kan ikke have skrevet det omkr.
iáOO; da var den historiske kritik og kyndighed ganske anderledes
levende. Kilderne har tildels, som antydet, været den gamle
saga om Harald*, dels senere opstáede legendemæssige traditioner
og udsniykninger (foruden de omtalte ogsá den om kong Haralds
lægekimst s. 334—5, men som der dog findes noget tilsvarende til
i Morkinsk. 70—1) og vistnok — delvis — egne tildigtninger. At
Heming-legenden er et gammelt vidtudbredt æventyr, derom hersker
dcr ingen tvivl; her er det indarbejdet i en historisk fortælling;
jfr Klockhoffs afhandhng, særhg skitningen.
Nogen selvstændig forfatter- eller redaktor-virksomhed fra
Hauks side lader sig ikke skimte.
Kapiteltallene og sidetaHene i marginen henviser til
Icelandic sagas I.
4. Ragnarssonaþáttr (s. 458—67). Denne i det hele
taget ikke uinteressante þáttr findes kun i Hauksbók. Den er áben-
bart etslags supplement til og forlsættelse af Ragnarssaga (jfr
overskriften) og bestár af to afsnit. Det forste gár til Ragnar lod-
brogs dod og sönnernes hævn; derpá fortsættes der med Sigurd
orm-i-öjes afkom pá den ene side i Danmark (Gorm d. gamle osv.)
og pá den anden side i Norge gennem Hardeknuds tvillingsoster
Áslaugs giftermál med Helge hvasse (af norsk herkomst), hvis
sön er Sigurd hjort, kong Harald hárfagres bedstefader. Sáledes
göres Ragnar lodbrog til stamfader for to af Nordens berömteste
kongeslægter.
I kap. 4 fortælles udforlig om Gorm og særlig om hans sön
Knuds krigstog til og tragiske dod i England. FremstiHingen heraf
har en páfaldende lighed med fortællingen om Harald hárdrádes
krigstog (se Hkr. 614); i bægge tilfælde kommer man forst til
Kliflönd, dernæst til Skarðaborg og sá til York'^, og her omkommer
Knud ved svig.
Kilderne til denne þáttr er lette at kende. Den forste
del er uddrag af en Ragnarssaga, der jo ligefrem anfores og
hvortil der henvises (s. 45829-30); at dette er rigtigt, viser ogsá
den usagamæssige begyndelse („Efter kong Rings þ: Sigurd rings]
d0d" osv.), der forudsætter en anden saga, hvor de nærmere op-
lysninger om denne Ring kunde findes. Indholdet af denne del
^ Mærkeligt er det, at kun Hem.þáttr rneddeler digteren Þjódólfr Arnórs-
sons d0d, der ikke findes i nogen anden kilde. ' Jfr G, Storm: Hist. tidsskr.
2. R. n, 180.
XCIT § INDLEDNING
svarer ogsá nöje til den nuværende saga om Ragnar, dog med
sádanne afvigelser (f. eks. at Eystein [E. bele i þáttr'en] i sagaen er
Ragnars ven, men Í0vrigt en selvstændig konge over Upsvearne,
derimod i þáttr'en en underkonge, som pá Ragnars vegne styrer
riget deroppe), at denne saga ingenlunde kan være kilden \
men vi má antage en anden og ældre saga, som þáttr'en viser
tilbage til. Den nuværende saga er uden tvivl stærkt overarbejdet
og dens sprog er, i modsætning til þáttr'ens, forholdsvis ungt. At
en fælles kilde ligger til grund, má sluttes af den væsenlige over-
ensstemmelse mellem dem i det faktiske, samt af, at endel af
versene er fælles. Ejendommeligt er det, at forfatteren, mod hvad
der ellers er skik i fornaldarsagaerne, anforer et vers af Sigvats
Knútsdrápa; han bestræber sig ábenbart for at give.det hele en sá
historisk karakter og sá troværdigt udseende som muligt, ligesom
han ogsá s0ger at give sin fremstiHing et gammeldags anstr0g (se
nedenfor). Her i denne del fmdes det forvanskede navn „Hvsto"
(464 11 ; fremkommet af Hubbo d. e. Ubbe), der synes at antyde en
fremmed (lat.) kilde^, dog sikkert pá anden hánd. Afsnittet om
Gorm kan ikke være hæntet fra Jómsvík.s., da Gorm den mægtiges
slægt her er en helt anden, hgesom ogsá Knud danaasts endehgt
fortælles helt anderledes ^. Derimod fmdes i Óláfss. Tryggv. (Fms.)
kap. 63 — 4 en fremstiHing, der er sá godt som fuldstændig identisk
med þáttr'ens; en fælles kilde er vel ogsá her at forudsætte (jfr
Gjessing I, 73).
Hvad det sidste afsnit, kapitlet om Sigurd hjort osv. angár,
er kilderne ikke vanskehge at pávise. Selve Ragnarss. (kap. 19)
har henvist til slægtskabsforbindelsen mellem Sigurd orm-i-öje og
Harald hárfagre. Det er dette, der udf^rligere fortælles i þáttr'en,
og kilden, forekommer det mig, er direkte at s0ge i Snorres Heims-
kringla : Halfd. svart. kap. 5 (hvor det selvsamme fortælles) ; bægge
steder henvises der, med hensyn til Sigurd hjort, til en tabt saga
om ham; citatet er gáet over i þáttr'en fra Snorre. Dette má jeg
fastholde overfor Gjessing (I, 72—3), der er tilböjeiig til at antage
det modsatte. Muhgheden af en fælles kilde tör dog ikke bestemt
afvises. Gjessing har fremhævet, at þáttr'en ikke er „et originalt
arbejde, men snarere en kompilation angáende Ragnarssönnerne
for efter overskriften at pávise: „hvor mange konger nedstammer
fra dem"". ^ette er meget rigtigt, men et sádant kompilations-
^ Jeg má for sá vidt betragte sagen væsenlig anderledes end A. Olrik i
Aarb0ger 1894 s. 148. ^ Jfr ^. Olrik i Aarbeger s. 151. ^ Hos Saxo derimod
findes en lignende beretning som den i þáttr'en (9. bog).
HAUKSBÓKS INDHOLD (rAGNARSS. þ., HERVAR.) XGIIÍ
arbejde, som þáttr'en er, viser hen til en forholdsvis sen tid,
snarest den sidste del af det 13. árh. Til denne tid passer godt
de overdrivelser af de faldnes antal (4665) og den underlig naive
fremstilling af de to knarrer, som Ragnar lod bygge i Norge, og
deres forhold til langskibe (462i8 21), ikke at tale om bemærk-
ningen om de „1500 riddere"(!), Randalín-Áslaug forer til Sverrig.
Versene stammer uden tvivl fra det 13. árhs slutning; ældre er de
i ethvert tilfælde ikke.
Kapiteltallene beror pá hdskrs inddeling; sidetallene
henviser til udgaven i Fornaldarsögur I.
5. Hervarar saga ok Heiðreks konungs (s. 350 — 69).
Denne mærkelige saga haves i tosærskilte bearbejdelser, den, der
íindes i Hauksb., og den, der haves i et hándskrift i det kgl.
bibliothek (2845, 4^ gml. saml.), men bægge er ufuldstændige.
Sammenligningen af dem viser straks, at vi her har at göre med
to selvstændige bearbejdelser af de samme traditioner (jfr Heinzel:
Ueber die Hervararsaga s. 9), eller med to sagaer, der intet
umiddelbart slægtskab indbyrdes har. Ulighederne er dertil altfor
store. I R (hdskr. i det kgl. bibl.) er Eyfura en datter af Sigrlame;
i Hauksb. indskydes Svafrlame melleni dem. Arngrímr bliver (i R)
hærforer hos Sigrlame, fár hans datter til ægte og modtager
Tyríing som gave, medens han (i Hauksb.) hærjer i Svafrlames
rige, kæmper med denne, erobrer Tyrfing og bortforer datteren
som bytte. I R nævnes kun 4 af Arngrimssönnerne foruden de
to Haddinger, men alle 12 i Hauksb. Den upsalske konge, Hauksb.s
Yngve, hedder i R Yngjaldr. Det er i R ikke Angantyr, men
Hj^rvarðr, der, efter aflagt lofte, vil bejle til den upsalske konge-
datter. Kampen pá Sams0 beskrives i R meget vidtloftig med
anforsel af versene; i Hauksb. göres dette ganske kort under hen-
visning til Örvar-Oddssaga. Heidrek dræber i R sin broder med
stenkast og af ondskabsfuldhed og fár Tyrfing bagefter som gave
af sin moder, medens Hauksb. lader ham modtage sværdet pá et
tidligere trin og dræbe sin broder dermed og mod sin vilje,
tvungen af den trolddom, der er knyttet til sværdet. Desuden er
der mangfoldige afvigelser i stort som smát. Til det nævnte skal
kun endnu föjes, at Hervörs 0nske om at forlade sin bedstefader
jarlens hus motiveres særdeles rationelt i R, medens det i Hauksb.
begrundes meget slet, for ikke at sige slet ikke (s. 354 9 -10).
I en afhandling: Um þulur og gátur (i jubilæumsskriftet til
K. Maurer) har jeg angáende sagaens gádecyklus pávist, at denne
i R findes i en mere oprindelig og mindre udvidet skikkelse end
XGIV • INDLEDNING
i Hauksb. Ligeledes har Heinzel i sin grundige afhandling vist,
at R i mange punkter er at foretrække som stáende pá et ældre
og mere ægte standpunkt. Selve sagnet eller sagnene vil ikke
blive unders0gt her; kun sagaens form i Hauksb. og dennes alder
skal her droftes.
Det 1. kapitel er ábenbart et yngre tillæg, hvoraf en del er
sagaen som sádan aldeles uvedkommende; sáledes báde bemærk-
ningen om Ymisland og Jötunheimar og befolkningen der, men
dette skal vistnok tjæne som etslags indledning til meddelelsen om
Gudmund pá Glasisvellir ; men da denne ikke kommer til at spille
nogen hovedrolle i sagaen, er det ganske usagamæssigt at begynde
sáledes. Det kejtede heri overbydes dog ved, at interpolationen
allerede nu ogsá meddeler Gudmunds dod, uagtet han senere op-
træder levende i sagaen, hvilket strider mod al god sagaskrivnings
metode. Til denne fremstilling knyttes en bemærkning om Gud-
munds sön Höfund og dennes retfærdighed, men beskrivelsen heraf
findes atter senere og pá sin rette plads i sagaen (357 10-13).
Herpá folger en redegörelse for Arngrims forfædre ^ ábenbart
blot for at fá en genealogi i stand, hvortil der sá knyttes be-
mærkninger om nogle sagaen aldeles uvedkommende personer.
Dernæst findes et kapitel om Svafrlame, sværdets oprindelse,
kampen med Arngrim osv. I R begynder sagaen med Sigiiame;
kap. 2 indf0rer Arngrim pá sædvanlig máde, kort og fyndig. Det
oprindelige fmdes sikkert i R, hvorimod Hauksbogens 1. kap. er
en — temmelig kejtet — bearbejdelse. Herefter skrider fortællingen
i Hauksb. nogenlunde logisk og sagamæssig fremad, dog ikke uden
temmelig stærke fejl. Sáledes indskydes beskrivelsen af Tyrfing
pá en aldeles forstyrrende máde i kap. 3 (352 21-4) istedenfor at
den skulde stá i kap. 2, hvor sværdets tilblivelse udf0iiig omtales
(i R er beskrivelsen samlet og ganske naturiig i kap. 1). Arngrims
giftermál med jarlen Bjartmars datter (i kap. 3) stár i den siíarpeste
strid med hans l0fte („og ikke ægte nogen anden kvinde"); denne
fremstillings mangel pá logisk sammenhæng og konsekvens findes
ikke i R, hvor det er Hjörvard, der aflægger l0ftet, men Angantyr,
der gifter sig med jaiiedatteren ^. Hvordan det sá end forholder
sig med sagnets oprindelige form, er Hauksb.s fremstilling ikke
sagamæssig.
^ Hvad der her meddeles om Starkad genfindes tildels i Gautrekssaga,
dog sáledes, at en benyttelse pá en af siderne er udelukket, ^ Skulde dog
ikke R's fremslilling, trods alt, være den ægteV; den bekræftes ved, at höjene
pá Sams0 i verset s. 35435 kaldes „Hjörvardshöjene", hvilket tyder pá, at det
var Hjörvard, der var hovedmanden og bejleren til kongedatteren.
HAUKSBÓKS INDllOLI) (lIEUVARARS.) XGV
Som allerede anf^rt er Hervörs rejselyst meget dárlig moti-
veret (3549-io; Jíiorvarár 354i2.i6 er vistnok en skrivefejl hos
Haukr; R har allevegne Hervardr). 354 20 er det forfatterens
mening, at lade fárehyrden tilbyde Hervör „sit halsbánd" (men)
for at him skal f^lge ham hjem og sáledes nndgá faren(!). Dette
er en — næsten uforstáelig — misforstáelse af verset s. 3548? ff.,
hvor det naturiigvis er Hervör, der tilbyder hyrden sit rnen, for at
han skal vise hende vejen til höjene (dette træk mangler helt i
R). Som Bugye har pávist, bör verset 355 > -3 (v. 7) stá sidst af
alle versene. Dernæst er fortællingen om Sifka, hertug Humles
datter, spUttet og forvirret; den findes forst i slutn. af kap. 7
(s. 3()0i9-2i), dernæst i 8. kap. s. 361 12-15, og her nævnes hun,
som om hun aldrig var nævnet tidligere; hun tages som bytte, og
dog kaldes hendes fader Hge i forvejen Heidreks „mág" (o: sviger-
fader); alligevel ved forfatteren, at hun er för nævnet („deres sön
var Loðr, som för skrevet"!); topmált bliver forvirringen og ube-
hændigheden, nár en anden Sifka straks efter indf^res for at
spille samme rolle som den forste Sifka som Heidreks frille (36I15-17);
naturhgvis har der kun været én. FortæUingen om denne Sifkas
endehge skæbne, s. 36321-5, er höjst dunkel og forvirret (alt
hvad der derimod i R meddeles om Sifka, er ganske naturligt;
kap. 7—8).
Det er af alt dette klart, at den, der redigerede Hauksb.s
tekst, har været alt andet end heldig, hvad enten man ser hen til
opfattelse eller fremstilling ; R lider, som antydet, ikke af sádanne
fejl og mangler; hvad Heinzel anforer (s. 15—16) er dels aldeles
uvæsenhgt (Holmr f. Bolmr^ skrive- eller læsefejP), dels usikkert,
og stammer da fra traditionen, næppe fra forfatteren; R má i det
hele siges at være godt og logisk sammensat.
Bægge sagaer er, som sagt, indbyrdes uafhængige. Pu den
anden side er det klart, at ikke alene hovedmassen af de fortalte
handlinger, er, for sá vidt dette kan kontroUeres , fælles; ogsá
findes der sætninger og sætningsgrupper, der omtrent er ordret
ens i bægge. Forklaringen af forholdet kan kun være den, at
bægge forfattere (redaktorer) har haft en fælles kilde at 0se af
og rimeligvis en kortfattet, ældre (ældste) skreven saga, som de
sá, hver pá sin vis har omarbejdet og foroget med det stof, de
hæntede fra de endnu levende mundthge traditioner, der naturlig-
vis var blevne meget dunkle. De fælles vers — og til dem har
^ Jfr f. eks. omvendt Bqll SnE. I, ISOs i cod. reg. for de ahdres Hqll; b
og h ligner hinanden meget ofte i hdskrr.
XGVI f INDLEDNING
der sikkert h0rt en saga (den ældste) — , der ikke er ældre end
fra det 12. árh., bestyrker dette; der er afvigelser meliem sagaen og
disse, og de beror pá forandret tradition og tildigtninger.
Den redaktion, der foreligger i Hauksb., kan umuHg være
ældre end fra slutningen af det 13. árh. ^ Hvorvidt Haukr selv
har nogen lod og del deri, er vanskeligt at sige. De omtalte ube-
hændigheder og kritikl0se inkonsekvenser er ikke uhge de fejl, som
Haukr bevislig har begáet i sin Landn. og sin egen genealogi;
kritik var ábenbart ikke hans sag; men ellers savnes der faste
holdepunkter. Beinærkningen s. 359 31: „det hedder nu Jutland"
— hvortil Bugge har knyttet den bemærkning, at Jvt- er Norvag-
isme, der stammer fra Haukr — kunde synes at tale for en virk-
somhed fra Hauks side; nogen beviskraft har den dog ikke, da det
kun er skrivemáden, der beh0ver at stamme fra Haukr.
Selv anf0rer forfatteren „gamle sagn" (fornsögur 35^25), men
dette udtryk er for almindeligt til at betegne nogen særlig kilde.
Derimod er det en virkelig kildehenvisning, nár han (s. 35326)
henviser til „Örvar-Oddssaga" og derpá giver en ganske kort ud-
sigt over begivenhederne pá Sams0^; om forholdet mellem dette
stykke i Örvar-Oddss. og R er det ikke stedet her at tale; vi má
henvise til Heinzels afhandling og Boers udgave af Örvar-Oddss.
(jfr hans afhandling i Arkiv VIII).
Hervarars. i Hauksb. er et godt eksempel pá, hvorledes man
pá Island ved tiden omkr. 1300 behandlede ældre sagaer og tradi-
tioner; den er et klart og utvetydigt led i den bevægelse, der da
foregik i den islandske historieskrivning, nemlig den vidtdrevne
oraarbejden og bearbejdelse af ældre skrifter og traditioner. For-
fatteren S0ger at give sin fremstilHng et vist gammeldags præg og
han har ábenbart næret antikvariske interesser. Der tales hyppig
om gamle trosskikke, som blót og hgn. (359, 360, 363—4, jfr 351?
[slægtens ophav fra Odin], 358, Heidreks rád til sönnen, samt hele
gádestoffet). Karaktererne er ikke dárhg skildrede, forst og frem-
mest Hervörs konsekvente grumhed, Heidreks karakter, sáledes som
den efterhánden udvikler sig (jfr Heinzel s. 28 — 9).
Til slutning skal bemærkes, at det má betragtes som
usikkert, hvorvidt prosastykket efter gáderne (36925-29) er virke-
hg ægte eller kun en udtogsmæssig (tildels pá formodning be-
^ Jfr Keyser: Nordmænd. Videnskabel. osv. 375 — 6. ^ Jfr Boer: Arkiv
VIII, 114, hvor han for et andet punkts vedkommende antager Örvar-Oddss.,
som det synes med god grund, som kilde.
HAUKSBÓKS INDHOLD (hERVARARS., TRÓJUM.S.) XGVII
roonde?) gongivelse af det oprindeligo af don, der afskrov gáderno
oftor Hanksb. (jfr Bugcic i udg. s. 264).
Kapiteltallene beror pá hándskriftets inddeling. Side-
tallone henviser til Bugges udgave i Norröne sagaer.
A e. TrójiiDiaiiiKisaga og BretaNÖgur
(s. 193—226, 231—302). Bægge disse sagaværker er at betragte
som nöje sammenhængende, ja næsten som én saga, idet Tróju-
mannasaga i virkeligheden kun or en indledning til Bretasögur;
dette er ganske klart af slutningen af Trójum. (s. 226) og begynd-
olsen af Bretas. (s. 231); ogsá i AM. 573, 4^ er bægge sagaer for-
bundne med hinanden. Grunden til, at de i Hauksb. ikke folger
umiddelbart pá hinanden, má antages at være, enten at Haukr, da
han var færdig med Trójum., i öjeblikket manglede originalen til
Bretas. og forst senere har fáet den, eller at han af en eller anden
grund (bortrejse?) har máttet holde op, hvorpá en eller anden har,
uvidende om Hauks plan, pá de folgende blade (efter Trójum.)
skrevet, hvad dér findes. I ethvert tilfælde er der gáet nogen tid
mellom afslutningen af Trójum. og pábegyndelsen af Bretas.
Trójumannasaga er sagaen om Trojanerne, særHg om
krigen mellem disse og Grækerne, der endte med Trojas brand.
Den egenlige saga begynder imidlertid f^rst med kap. 7. Forud-
skikket er en mytologisk indledning om Saturnus og hans regering
over Kreta, hans sönner og skæbne; dernæst om Jupiter og hans
storhed; særlig dvæles ved hans elskovshistorier (lo, Europa, Danae),
hvori myten om Lykaon (kap. 3) er indskudt. Med kap. 7 be-
gynder fortællingen om Peleus og Æson, Jason og Argo, det f^rste
sammenstod med Trojanerne osv. Forbindelsen mellem den egen-
lige saga og indledningen er meget l0s og den hele begyndelse er
uden tvivl en eller anden „lærd" mands uheldige forsog pá at vise
sin lærdom.
Förend vi gár videre, skal bemærkes, at yneistari Dares an-
fores som hjemmelsmand s. 213io, 22128, 2225, 225i7; desuden
anfores i almindelighed „alle gamlo b0ger" 2154, samt en bog
Theodohis 225 15. Fremdeles bemærkes, at i slutningen af sagaen
haves to fremstininger af Trojas undergang, den ene efter „Dares",
den anden efter „Romerne" (222 13). Den her nævnte Dares er
den bokendte sákaldte Dares Phrygius, under hvis navn en bog
pá latin: De excidio Trojæ, var meget udbredt i middelalderen.
Dette værk, der i virkeligheden er et rent makværk, tört og regist-
eragtigt, er en kortfattet fremstilling af Trojanerkrigen og hvad
der gav anledning dertil. Forfatteren (Dares) udgiver sig for at
XGVIII • INDLEDNING
være samtidig med begivenhederne ; dette trode man ogsá i mid-
delalderen; deraf den store udbredelse. Den latinske Dares, vi
kender, menes af flere at gá tilbage til en græsk original (Körting:
Dictys und Dares 1874), men det má dog betegnes som usikkert,
hvorvidt det er tilfældet; det er imidlertid et spörsmál, der her
kun er af ringe eller ingen interesse. I sin fortrinhge afhandhng:
Die mittelalterHchen bearbeitungen der Trojanersage (Marburg
1886) har W. Greif s0gt at godtgöre, at der heller ikke er nogen
grund til at antage^ at Dares nogensinde har forehgget i en vidt-
l0ftigere bearbejdelse eller overhovedet i en anden skikkelse, end
den, vi nu kender. Dares' værk, der formenes at stamme fra det
5. eller 6. árhundrede, dannede hele middelalderen igennem grund-
laget for alle de mange bearbejdelser og mere eller mindre selv-
stændige diglninger om det yndede tema: Trojas brand osv.; af
sádanne er máske den af Benoít de Saint-More digtede „Roman
de Troie" den navnkundigste. Om denne digtnings udbredelse
henvises Í0vrigt til Greifs afhandling. Ogsá til Norden er en be-
arbejdelse af Dares kommen; den har fundet vej til Island og er
der bleven oversat, i det mindste næppe senere end ved midten
af det 13. árh.
I sin afhandhng har Greif behandlet den islandske Trójum.
i §§ 155—167 (s. 147—58); han páviser her kapitel for kapitel
sagaens forhold til Dares. Ifolge min nöjagtige sammenligning
med sagaen og Dares kan jeg kun udtale, at jeg i det hele kan
slutte mig til Greifs samvittighedsfiilde gransknings resultat. Og
dette er, at sagaen er en nogenlunde tro gengivelse af Dares,
men ingen slavisk oversættelse. Meget sjælden mangler noget af
hvad der findes i Dares; sáledes et stykke i 5. kap. (efter skiotaz
s. 205 1), i hvilket det fortælles, at Antenor begav sig til Kastor
og Pollux og fra dem til Nestor; ligeledes udeJades samme side l.io
(efter nv rœsa) et referat af drömmens indhold. Der findes i Dares
(kap. 12 — 13) en udf^rlig beskrivelse af de trojanske og græske
helte, der mangler i den isl. tekst (i 2073i); i de folgende kapitler
indeholder Dares en del mere end oversættelsen , og indholdet er
noget anderledes hge til slutningen af kap. 19. S. 209 21 (efter
mannfaU) forkortes fremstilhngen , sá at hvad der i Dares sker i
l0bet af to dage, sker i Trójum. pá én; noget lignende findes
2178 (Dares kap. 31). I det hele er gengivelsen noget forkortet og
sammendragen. Herhen h0rer ikke et par steder, hvor teksten i
Trójum. helt er forvansket ved at noget er udfaldet, sáledes
[199i2-i5 (i et stykke, der forresten ikke findes i Dares)] 204i9-2o
(jfr anm.); et godt eksempel pá en bevidst forkortelse foreligger
HAUKSBÓKS INDHOLD (tRÓJUM.S.) XCÍX
20934 5. Pá den anden side findes der stykkcr, hvorlil der inlet
tilsvarende liaves hos Dares og soni altsa má betragtes som udvid-
else af dennes tekst. Herhen horer ikke sádanne mindre sætninger
som f. eks. 202.35, der fmdes i ét hdskr. (G) af Dares, og lign.; eller
sádanne som: ok har ecki tignar nafn (1982), han?i var — vigkiœnn
(sst. 3-4), hann var — tinia (sst. ö-e) og lign., der rimeligvis er ind-
satte af den isl. bearbejder, for at skildringen skulde blive mere
sagamæssig og sá hjemlig i stil som muhgt. Noget andet er der-
imod straks pá samme side 1. 71«: ok gerói — vart riki en\ denne
sætning motiverer Peleus' forhold til Jason, og der er næppe
grund til at antage, da ogsá Benoít har udfyldt Darestekstens
kl0ft (jfr Greif 16), at den islandske bearbejder selv har fundet
pá, at indskyde en sádan motivering. Allerede dette leder tanken
i retning af at antage, at den isl. bearbejder har haft en inter-
poleret tekst af Dares; og vi vil straks se grundigere beviser herfor.
S. 1994 — 200 9 findes et indskud om Hekubas dröm, Paris'
skæbne og opfostring, sagnet om tyrekampen og Paris' dom,
livortil der intet findes tilsvarende i Dares. Alt dette er taget fra
„en ubekendt latinsk kilde" (Greif s. 148) men stemmer mest med
Konrad af Wúrzburgs og to andre beslægtede bearbejdelser;
Trójum. er dog tildels vidtl^ftigere end nogen anden (Greif s. 96 —
103). Dernæst er der i kap. 9 et længere stykke et indskud:
2OO14 (þar red) — 202 n (ok vel œttada). Dette stykke handler
om Jasons ankomst til kong „Medius", der fortæller ham om de
farer, der er forbundne med afhæntningen af det gyldne skind,
samt om hvorledes Jason ved den forelskede Medeas rád og hjælp
fár sit 0nske opfyldt, sejler bort og forlader hende — „ti han var
gift hjemme med en kone af höj byrd". Dette stykke stammer
(Greif § 157) fra Ovids metamorfoser 7. bog (navnet Medius op-
stáet ved misforstáelse af linjen: medius rex ipse resedit!) og
sammes 12. heroide ^. Slutningen, om Medius' fald osv. (der mulig
stammer fra sagnet om Ariadne), skal efter Greif være bearbejder-
ens eget páfund ; men det er meget tvivlsomt. Fremdeles er kapp.
12 — 13 (s. 203 — 2046) en udvidelse; de kan umuhg have hort
Dares til, eftersom de fortæller om Herkules' bedrifter, Deianira
osv.; indholdet gár tilbage til Her. IX og Vergil (Greif § 159).
I kap. 14 (204 13 -14) findes en indskudssætning om Trojas bygning
fra Metamorph. XI, 196 (Greif § 160). Dernæst mangler 206 23 31
(Alexandr — sœri) i Dares; det skal være hæntet fra Her. XX.
^ Jfr Bugge: Studier 176 f., der mener, at det hele kun gár iilbage til
Heroiderne.
INDLEDNING
Endvidere mangler i Dares 209 14-19, (Menelavs—hvg) og del lange
stykke 210i5 (lœtr Ector)—^\^ 11 (sœkiaat); det omhandler kampen
mellem Grækere og Trojanere, særlig tvekampen mellem Menelaus
og Paris osv. At dette stykke er hæntet fra en anden kilde, fremgár
af den fortsættende bemærkning: sva segir meistari Dares^ hvorved
overgangen til den sædvanlige kilde udtales; stykket er iovrigt
taget fra Pindarus Thebanus, forskelHge steder (Greif § 164). Fra
samme kilde stammer stykket 214 19-25 (Ector — hvergi). Endelig
mangler stykket 22133—2224 i Dares, men genfmdes hos Guido de
Columna (Greif § 166). Hermed er vi komne til Dares' slutning,
hvad ogsá udtrykkelig fremhæves. Pá forskelh'ge andre steder er
Pindarus Thebanus benyttet (se Greif §§ 163, 165).
Greif sammenfatter (§ 167) resultatet af sine unders0gelser
ved at udtale, at Trójum. folger Dares som hovedgrundlag, men
udvider denne ved hjælp af Ovid og — særhg — Pindarus The-
banus, der dog vistnok má være benyttet pá anden hánd.
Da en hel del af tilföjelserne i Dares' tekst fmdes i andre
middelalderUge bearbejdelser, er det klart, at der ingen grund er
til at antage, at det er den isl. bearbejder, der har indsat dem,
men at de má stamme fra hans — udeii tvivl — latinske original.
AlHgevel er det meget muligt, at bearbejderen eller en senere re-
daktor (afskriver) har indsat enkelte mindre stykker; sáledes synes
det klart, at bemærkningen om Troan (1992), der (2074-5) identi-
ficeres med Gassandra, uden at en sádan datter findes nævnet i
fremmede kilder, beror pá bearbejderens (?) kendskab til ældre isl.
litteratur; i Snorres fortale til Edda (kap. 9) findes en datter af
Priamos med det navn, gift med Munon (Mennon). Navnet er vel
opstáet — ved en eller anden misforstáelse — af adj. Trojana,
jfr formen Troaanam i Flat. I, 27. Til bearbejdernes egen virk-
somhed h^rer ogsá identificeringen af de græske guder med de
nordiske (198 27, 199 13. 17. 35, 200 3. 5. 7. 9. 19 osv.). Fremdeles stam-
mer bemærkningerne i slutningen af kap. 23 (2135-?) om Æneas'
redning og om ham som de romerske kejseres stamfader, samt
slutningen af kap. 32 (2226-12) fra den isl. bearbejder, da de
uden tvivl har hensyn til de f^lgende Bretasögur. Fra den
samme person hidr^rer endehg vistnok kap. 12 om Herkules' be-
drifter, der er det eneste indskud, man med rette kunde kalde
malplaceret, da det ikke vedkommer sagaen det mindste; det h'gner
i höj grad de dárlige interpolationer i fort. til Snorres Edda ^ ;
^ Det er urigtigt, nár Cacus kaldes „Euanders sön" (SOSis); det er i Vergil
Euander, der fortæller Gacus' historie; ligeledes beror det pá misforstáelse, nár
HAUKSBÓKS INDHOLD (tRÓJUM.S.) GI
men det er let at se, hvorfor det er indsat, nemlig for at tilfreds-
stille den isl. videbegærlighed angáende en mand, som tidligere
havde spillet en rolle.
I AM. 573, 40 findes et andet hándskrift af Trójum. Her
synes teksten pá enkelte steder at slutte sig nærmere til Dares
end Hauksb.s, uden dog at kunne siges at være bedre i det hele.
Dernæst karakteriserer den sig ved, i en langt stærkere grad end
Hauksbogens, at have optaget stykker ordret efter Pindarus The-
banus, der oftere citeres under navnet „Umerus" (se Annaler 1848
s. 53, 64 (bis), 66 (bis), 67, 68 (bis)). At det er Hauksb.s tekst
(eller den fælles originale bearbejdelse) , der her er udvidet (og
ikke den forste forkortet) fremgár tydelig af, at sproget i 573 og
det netop i de antydede stykker bærer yngre præg og ligner mere
de oversatte romaners og fabelaglige sagaers, samt og navnlig
deraf, at de stykker, som dette hdskr. har udover Hauksbogens,
viser en langt nöjagtigere og ordrettere oversættelse end Hauksb.s
tekst, og má gá direkte tilbage til Pindarus Theb. En yngre be-
arbejder har fáct fat i et eksemplar af denne og sá derefter
rettet og udvidet den gamle isl. oversættelse.
At teksten i Hauksb. ikke altid er rigtig, er sikkert nok;
den er pá sine steder forvansket, og undertiden er noget udfaldet
deri, f. eks. et stykke af kap. 16 i Dares (om AkiIIes' tog til Mysien);
det findes i 573.
Hvad nu den sidste del af Trójum., kap. 33 — 4, angár, er
den, efter sagaens egne ord, „Romernes fortælling" (s. 222 13) om
Trojas sidste dage, Sinons list, træhesten osv. At dette stykke
stammer fra Vergil (2. bog) er sandsynligt ^ , men da sikkert kun
pá 2. eller 3. hánd (jfr Dunger s. 79, efter Greif). Kap. 35—6 má
være hæntet fra en lignende kilde (eller kilder). I slutningen af
kap. 34 (s. 225 15) anfores, som ovenfor bemærket, en hjemmels-
mand, „Theodolus", der skal have fortalt om de bortdragne Græ-
keres skæbne osv. Med denne „Theodolus" skal være ment den
theologiske forfatter Theodulus' (c. 980) digt: Ecloga (Dunger og
efter ham Greif § 167, jfr Geete i Arkiv IX, 44). Denne Ecloga
(udg. af Beck 1836) er en ordstrid mellem Pseustis og Alithia
(Lögn og Sandhed); hver replik bestár af 4 heksametre; Pseustis
anforer eksempler fra de græske myter og sagn, Alithia fra bibelen,
men der findes ikke én antydning af Grækernes hjemrejse og
Herkules siges (SOSie.i?) at have forvandlet sig til en galt; jfr det erymantiske
vildsvin?
^ I 573 citeres „Egidius" (o: Vergilius ved stærk forvanskning) , Annaler
1848, s. 96.
Gil » INDLEDNING
skæbne, sá at citatet má være urigtigt eller henvise til noget helt
andet end denne ecloga. Derimod fmdes i Dictys Cretensis omtr.
alt hvad der her er meddelt, og der er næppe tvivl om, at det
stammer fra ham. Ogsá i andre bearbejdelser, som Guidos, findes
tilsvarende fremstillinger.
For nu til slutning at komme til „indledningen", d.v.s. kap.
1 — 6, skal det f0rst og fremmest bemærkes, at her findes endel
stof, der genfindes i Theodulus' Ecloga ; sáledes kortelig sagnet om
Saturn og guldperioden (v. 37 — 40, jfr kap. 1; den genfindes i
0vrigt i flere middelalderUge værker) og hans fordrivelse ved sönnen
Jupiter (v. 45—8), Lykaon og hans forbrydelse (v. 61—4, jfr
kap. 5), Jupiters elskov til Europa (v. 141—4, jfr kap. 4), til lo
(v. 157—60, jfr kap. 2), til Maja (v. 197—200, jfr kap. 1 slutn.),
Danae (v. 253—6, jfr kap. 6), Jupiter og Sahnon (v. 237—40, jfr
kap. 5). Man har heraf sluttet (Dunger, Geete), at dette digt her
er benyttet. Men om nogen direkte benyttelse kan der næppe
være tale. For det f0rste er fremstillingen i Trójum. i reglen langt
udf0rligere (f. eks. i kap. 1 om Saturn osv., kap. 2 om Inakos og
lo); dernæst findes der i Trójum. en sádan forvirring og sammen-
blanding af myter, som i Ecloga'en ikke har noget tilsvarende. lo
er her moder til Herkules(!), „Alkonia" sanmienblandes nied Danae
(kap. 6) osv. Den direkte kilde, hvis en sádan overhovedet nogensinde
har eksisteret udenfor Island, ved jeg ikke at pávise. At disse
6 f0rste kapitler har stáet i Trójum.'s latinske original synes mig
meget tvivlsomt. Jeg er mere tilböjelig til deri at se et fors0g fra
en islænders side pá at fá en begyndelse ab ovo, i lighed med de
hjemlige sagaer; den omstændighed, at Herkules nævnedes i Trójum.
kan have medvirket til, at de 6 f^rste kapitler tilföjedes; höjst
ukritisk var det at medtage alt hvad der stár i disse. Men
det 13. og 14. árh.s interpolatorer viser sig sjælden som kritiske
hoveder; sáledes ogsá den, der interpolerede fortalen til Snorres
Edda; her findes i 5—7. kap. en fortælling om Saturn, der noget
ligner den i Trójum. kap. 1 og mulig gár tilbage til samme kilde;
det nære slægtskab ses ogsá i den vistnok fra den samme inter-
polator stammende eftirmáli, hvor Ektor netop siges at have dræbt
„Volúkrontem, en udmærket h0vding" (jfr 214^-5: „en udmærket
h0vding, som hed Volvcrontem!"), men dette navn er en forvansk-
ning (fejllæsning) af Polupoitem (jfr Greif § 165).
At Trójum. er ældre end Haukr bevises straks ved de
mange fejl og forvanskninger , der findes i teksten, særhg hvad
egennavnene angár, dcr tidt og ofte er blevne aldeles ukendelige
og som vistnok forudsætter flere mellemled mellem originalen og
HAUKSBÓKS INDHOLD (tRÓJUM.S., BRETAS.) CIII
Hauksb. Den isl. oversæltelse er i ethvert tilfælde ældre end 126i2,
eí'tersom det utvivlsomt er den, dcr hentydes til i Alexandrs
saga (Unger) s. 7, og hvor navnet fmdes. Om sagaen stammer fra
det 12. árh. og da fra Island, eller om den horer til de af Hakon
gamle foranstaltede oversættelser , og da godt kan være af en is-
lænder, bliver uvist; det má i hvert fald hævdes, at der findes
intet i stil eller udtryk, der minder om norsk oprindelse. Nogen
virksomhed fra Hauks side kan ikke spores.
Oversættelsen er i det hele godt gjort. Der findes klassiske
udtryk som 19529: eóa hvat þar er frœgst (jfr Oddr. gr. 4), nor-
diske begreber 19729: er hon sat i skemmv sinni^ 198 12: gengv þeir
frœndr i malstofv osv. I det hele er sproget, bortset fra de for-
vanskede steder, flydende og sagamæssigt. Som eksempel pá
en fortrinlig og kærnefuld oversættelse kan anfores sætningen
20036-7: iiœr sinv skapi vera at lifa i afferáar leysi en deyia
hœðilega i forsio leysi^ originalens: sed pulchrius esse in otio
vitam degere, quam in tumultu libertatem amittere et peri-
culum inire.
Bretasögur, Britternes (de brittiske kongers) sagaer,
danner, som ovf. bemærket, en ligefrem fortsættelse af Trójum. og
begynder med at fortælle om Æneas' omflakken, indtil han kom til
Italien, hvor han fældede Turnus og stiftede et rige. Hans sönne-
söns sön Brutus voldte sine forældres d0d og mátte flygte bort.
Efter mange besværligheder og farer lykkes det ham i forbindelse
med lævningerne af de landflygtige Trojanere at stifte et nyt
rige, Brittania; derpá fortælles om hans efterkommere, de brit-
tiske konger, deres kampe og skæbne lige ned til kong Thedvallus
efler til ár 679 e. Kr. (s. 301 22 3). Til slutning gives der en med-
delelse om, hvorfra bogen stammer; de engelske konger opregnes
ned til Adelsten, „som fostrede Harald hárfagres sön, Hakon" ;
med disse ord slutter sagaen.
Den meddelelse, der angár kilden, lyder sáledes: „Alle disse
tidender, som nu er fortalte om Bretlands bebyggelse og forholdet
mellem de konger, som der har hersket, er skrevne efter den bog,
som hedder Historia Britorum, og den er gjort efter „for-
tællinger" af Alexander biskop i London og Valter erkedegn i
Oxford, samt Gille den frode". Der er ingen tvivl om, hvilken
original der menes. Det er det velbekendte værk af Geoffroy af
Monmouth (lat. Galfridus Monumetensis) , hvis titel er Historia
regum Britanniæ (el. Historia Britonum, hvoraf Britorum vel er
forvanskning).
GIV § LNDLEDNING
I det 6. árh. levede der i England en Britte, ved navn
Gildas, med tilnavnet sapiens (det er den isl. oversætters Gilli
enn fróái) ; han skrev omkr. 540 (i hvert fald för 547 ^) et kort
historisk værk: De excidio Britanniæ, hvilket „mere har form af en
jeremiade end en historisk fremstilling" (Zimmer), og som skulde
danne etslags indledning til hans straffeprædiken mod konger og
præsteskab. I slutningen af det 8. árh. (796) skrev en sydkymrer
ved navn Nennius en Historia Brittonum (el.Volumen Britanniæ),
hvís kilder er Gildas' skrift og et kymrisk historisk arbejde for
tiden 547—679 foruden en del andre skrifter.
Geoffroy afMonmouth (el. Gruffud ap Arthur) er f0dt
i Monmouth (Wales) i nærheden af Nennius' hjemstavn. Han
siges at have været kapellan hos grev Vilhelm, en sön af Robert
af Normandiet, indtil dennes d0d 1128. Under sit ophold hos ham
havde Geoff'roy lært bretonske sagnkrese og Arthursagnet at kende.
Efter at være vendt tilbage til sin hjemstavn foretog han mellem
1132 og 1135 en „videnskabelig nybearbejdelse" af Nennius' værk,
der behandler Englands historie fra de ældste tider af. 1152 blev
han biskop i St. Asaph; hans d^dsár kendes ikke. Om sit værks
tilbUvelse siger han i 1. bogs 1. kap., at han undrede sig over, at
der intet var skrevet om Englands konger för Kristi fodsel og
heller intet om Arthur osv^.; da gav erkedegnen Valter i Oxford
(jfr den isl. oversætters udtryk ovf.) ham en gammel bog „Bri-
tannici sermonis" , der indeholdt alle kongers række og historie
„usque ad Gadwaladrum filium Gadwalonis" ; denne bog siger han
han har oversat pá latin, og han tilegner den hertug Robert i
Glocester (d. 1147). Værkets 7. bog bestár af „Merlins spá-
domme"; den indledes med et ganske kort kapitel, hvori forfat-
teren meddeler, at han har oversat dem pá opfordring særlig af
biskop Alexander af Lincoln (d. 1148; jfr den islandske over-
sættelses udtryk ovf. , hvor „London" vistnok beror pá skrivefejl);
sin oversættelse af Merlin har Geoffroy forst foretaget og senere^
indsat den i sit historiske værk ^. Til sit værk benyttede G. iovrigt
Nennius' arbejde og andre forfatteres latinske skrifter samt de
bretonske sagn om Arthur. Derimod er hans udsagn om det værk,
Valter skal have givet ham, vistnok en fuldstændig usandhed, for,
som Zimmer siger, at „skaffe hans eget værk större tiltro".
Geoffroys værk nod en lang tid stor anseelse, uagtet der næppe
er én historisk kendsgærning i det hele; særhg har det haft be-
^ Zimmer: Nennius vindicatus s. lOlff., der her i det hele f^lges. ^ Jfr
Zimmer: Nennius vindicatus s. 277 íT.
HAUKSBÓKS INDHOLD (BRETAS.) GV
lydning ved, at engelske digtere derfra har hæntet stof til deres
værker, sáledes, for kun at nævne ét eksempel, Shakespeare, der
derfra har taget æmnet til sin herlige tragedie: King Lear.
Dette værk, der ikke fortjæner navn af historie, har fundet
vej til Island og er der blevet oversat og knyttet til Trójum. (se
ovf.); titlen: Bretasöffur (jfr overskriften s. 231) er træífende nok.
At den isl. saga gár direkte tilbage til en latinsk original, fremgár,
foruden af den anforte bemærkning i sagaens slutning, ogsá af
oversættelsen selv som sádan. Et par særdeles betegnende — ogsá
i andre retninger interessante og morsomme — fejl af afgörende
betydning viser det rette forhold. S. 2482-3 hedder det: forv þeir
nieú styrk Silvini Albrvsl til Saxlandz^ hvilket svarer til origi-
nalcns: auxilio Sylvii Albæ usi osv.; meó styrk er rigtig over-
sæ'ttelse af auxilio, for meningens skyld var dette udtryk tilstrække-
ligt ; vsi i Alhrvsi er simpelthen participiet usi^ der af oversættercn
betragtedes som horende tii det foranstáende ord (i orig. vistnok
skrevet albe, der let blev til albr). Et andet ligesá tydeligt bevis
er det s. 2926 forekommende risenavn Innviss; et sádant fmdes ikke
i orig., men oprindelsen dertil íindes let i et — iovrigt i over-
sættelsen ikke medtaget — stykke, hvor det bl. a. hedder: ille
invisi nominis gigas; dette har oversætteren opfattet som „den
jætte, hvis navn var Invis"(!), jfr ogsá sætningen: Exclamavit vero
invisus ille (sml. Medius som navn ovf. s. XGIX). Disse to eks-
empler i forbindelse med de latinske former af egennavne gör det
utvivlsomt, at oversætterens original var latinsk. Herimod kan
ikke Meyde clavstr (2472?), der svarer til „Gastellum puellarum"
stride; meyde er en af hándskriftets mange fejlskrivninger (573,
hvor Bretas. ogsá findes, har her: Meya); heller ikke ordet ivstis
(25835); dette ord forekommer i andre, mest oversatte, sagacr i
betydningen „dommer", men hele sætningen (sat þa sva sem ein
ivstis) beror pá en fejlagtig opfattelse; i orig. hedder det: „unde
sortitus est hoc nomen Pius" ; har muligvis {^)ivs afgivet opkomsten
til iVstis?
Skal vi nu sammenligne oversættelsen med originalen (vi
benytter San-Martes udg. 1854), vil man straks opdage ikke ube-
tydelige afvigelser. For det forste er der kap. 1 — 5, hvortil der i
Hist. Brit. kun findes ganske lidet tilsvarende ^ Kun 5 linjer i
begyndelsen af kap. 3 kunde ligne et ganske kort uddrag af alt
hvad der findes i Bretas. Disse kapitler bestár af fortællingen om
Æneas og hans bedrifter til hans dod og stammer, vistnok middel-
^ Til kap. 1—2 i Hist. Br. findes intet tilsvarende i oversættelsen.
CVI f INDLEDNING
bart, fra Vergil. En interpolation af den isl. oversætter eller be-
arbejder er sætningen: enn a dogvm — fara (237 1), hvorved han
har begáet den kronologiske fejl at lade Sigurd Jorsalfar (d. 1130)
være samtidig med kejser Henrik den anden (1002 — 24), hvis ikke
„den anden" er en fejl, beroende pá, at man (en afskriver) har
læst u. som ii.\ Henrik den femte (kejserllOö — 25) var samtidig
med Sigurd.
Med kap. 6 begynder Geoffroys historie; dog er der allerede
i dette kapitel en tilföjelse: sætningen þat — vetr (23823-4), der kan
stamme fra den isl. oversætter. Oldnordiske gudenavne for de
græske benyttes ogsá her i Bretas. Ellers folges den lat. orig.
temmelig nöje, med undtagelse af, at der fmdes hist og her — dog
i det hele forholdsvis fá — indskudte sætninger: 2412-3 (ok
Satvrnvs okJvpiters), 24431-2 (oker landit— Noróhvmhraland) , 24524-5
(hann var — fa), 24725 (sv er — stoU)^ 24827-9 (hann vann — kallaór)^
25131—2527 (Aganipp—villt)^ 252 13 -14 (hans—manvár), 25723 (hon
var—œtt), 26222-5 (ok eftir — Romveria sogvm)^ 2699 (en þidrik het
enn iij), 2892 3 (varv þa — Yvein), 29436 (lik—byrgi), 2966-8 (Var
þa — landit)^ 13 (ok skirái Aáalbrikt), 29826-7 (hann var — menn),
299 1-4 og 6-10 (En er — gvds og En efter — ritaðar). En del heraf
(som f. ex. 245, 251—2, 252, 294) kan have stáet i den af over-
sætteren benyttede latinske recension; det ovrige er uden tvivl
egne tilsætninger, hvoraf den 2699 er máske den mærkeligste.
Oversætteren har kendt „Romernes historie" (jfr udgaven i K,
Gíslasons Prover); den s. 299 antydede Ósvaldssaga kendes nu
ikke. Selvstændige ændringer i teksten har oversætteren meget
sjælden tilladt sig; en sádan findes s. 267 — 8 i stykket om den hellige
Ursula; her har han ábenbart forandret den oprindelige tekst, der
bl. a. ikke nævner Attila, efter en anden ham bekendt version af
legenden. En anden hovedafvigelse fra orig. bestár i, at dennes
tekst pá mange steder sammendrages og forkortes; pá sine
steder kan disse forkortelser være meget stærke; de stærkeste er
s. 26725-36, der svarer til orig.s lib.V, 9—15; 2686-8 (Eftir—Rvm-
verivm) =. VI, 1—3; 28835— 289i = IX, 5—8. Der udelades ofte
hele kapitler og stykker (jfr 242^4, 252i6, 2533, 25633, 257i, 26O29,
261 25, 2627, 26321.34, 264i3.32, 26528, 2697, 28333, 29733 osv.). Særlig
gár det ud over enetaler og samtaler, hvis vidtbftighed ikke er faldet
i oversætterens smag, samt ogsá mere eller mindre vidtsvævende
beskrivelser af krigsforberedelser samt navneremser ^. Alt dette
^ Nár det 25728 ligefrem hedder, at „han er ikke navngiven" , uagtet
navnet findes hos G., kommer denne bemærkning her vistnok af, at navnet har
været ulæseligt eller utydeligt i orig.
HAUKSBÓKS INDHOLD (bRETAS.) GVII
findes stærkest i den sidste halvdel af sagaen; oversætteren var
begyndt at blive træt eller utálmodig. Rækkef0lgen af sætninger
er undertiden noget anderledes end i orig. Sáledes stár, hvad der
248 15-19 er henf^rt til Luð Hudibras, senere i orig. og er der hen-
f0rt til efterf0lgeren , kong Bladud. S. 25724-7 er „Kananvs"
(o: Kimarus) og Sisillius ombyttede, idet hin hos G. er dennes
sön, ikke onivendt. Særlig páfaldende er omflytningen af stykket
om risen „Rikion" ; i orig. findes det i X, 3, men i Bretas. stár
det 28933— 290 11, som om det i orig. havde stáet i IX, 11 (slutn.);
dette er nu vistnok en bevidst omflytning foranlodiget ved, at
Geoff'roy siger, at hvad stykket beretter er sket tidligere; den isl.
oversætter indsatte det sa der, hvor det efter begivenhedernes
gang skulde stá. Desuden findes afvigelser i tal, men som for en
stor del vistnok beror pá fejllæsninger {uL for ///. 239 lo, ccc. f. cc.
24130, xii. f. xíi. 24322, xl. L J.v. 25024 og omvendt Ix. f. xl. 25124,
XX. f. XV. 28434). Nogle afvigelser synes dog at gá tilbage til en
anden tekst (recension) end den i San-Martes udg. {þcsrndraó f.
600 23928, iii. þvsmdrad f. 300 270 io(?), xx. f. xxx.(^) 247^0, Ixx. f.
Ixxx 301 23); stærkest er xxx. f. 2(!) 295^0. I enkelte tilfælde kan
man ved hjælp af de i San-Martes udg. anförtc læsemáder fra andre
hándskrifter eller arbejder pavise, at orig.s tekst afveg fra den, der
findes i udg., og steoite nied andre angivelser. Saledes hedder
det 299 15, at Alfrid var en „sön" af Vsid. llist. Brit. (udg.) har
„frater", medens Beda har „filius". 241 21 2 stár: fil graf((r S((/-
macvm; bortset fra dette Salm((cvm — hvorom mere senere — er
til (jrafar her utvivlsomt en gengivelse af „ad lacum", hvilket
netop findes hos Nennius; da den isl. oversætter opfattede Sal-
macum som mandsnavn, er det naturligt, at han opfattede lacus
som „grav", hvorimod „locus" (i udgaven af Hist. Brit.) umulig
kunde gengives sídedes. Dette eksempel viser vistnok, at den isl.
oversættelse ikke er uden betydning for den oprindelige tekst, jfr
skitningen af kap. 9, hvor kvindenavnet Hábren hos Geoffroy hedder
Sabren, sá at hans bemærkning om ordets ændring „per corruptio-
nem" (ÍI, 5) bliver uforstáelig.
Efter denne korte redegörelse for forholdet mellem over-
sættelse og original og efter den foretagne detaljerede sammenlig-
ning ord til andet tör jeg udtale mig bestemt om den máde,
hvorpá oversætteren har arbejdet: han har i rcglen lævst et
længere stykke i originalen ad gangcn og sa efter hu-
kommelsen gengivet indholdet sá nöjagtig og udforligt
som han i Iivert tilfælde kunde og fandt fornodent;
hvor han vilde have det ordret har han naturligvis
CVIII • INDLEDNING
atter læst sin original og gengivet den sætning for sæt-
ning. Dette belyser enkelte fejl og særlige omstændigheder, hvoraf
nogle fá kan fremhæves. S. 2925-24 handler om Arthurs kamp
med jætten „Inviss" (se ovf. GV); denne fortælling findes i Hist.
Brit. X, 3, hvor den optager omtr. to sider; navnet er, som
pávist, opstáet ved en misforstáelse af en sætning, der findes i et
stykke, oversættelsen udelader (en gammel kones tale til Arthur),
men det er klart, at oversætteren har haft det for sig. S. 2446-7
hedder det: „og blev han(!) [Heli] tagen af Filistæerne; i orig.
stár: „et arca testamenti capta erat a Philisteis", altsá en hurtig
læsning og sk^deslos gengivelse af orig. (eller mulig en afskriver-
fejl?). S. 25231-2 hedder det om Margan, at han blev dræbt „ved
det sted, som nu hedder Margan, men som för hed Kambaria".
Kambaria er naturligvis = Cambria; selvfolgelig er Margan i orig.
et sted i Kambria: in pago Kanbriæ, qui osv. (oversætteren læste
vel quœ eller oversá mascul. !); 253 1? er vm v. konvnga œvi en mis-
forstáelsc (som om der var tale om 5 pá hinanden folgende
konger); efter orig. er disse 5 samtidige: et regnum quinque
regibus submissum est, qui sese mutuis cladibus infestabant II,
16 fin. Nár der 2573o er tale om en „hærkonge fra Northumber-
land", er dette en skodeslos gengivelse af applicuit quidam rex
Moranorum cum magna manu in Northumbriam (III, 15). S.26I30-1
tales der om Androgeus' „datter Segerna", medens orig. nævner
Scævam filium suum (IV, 9); det er hunkönsformen (ScœvamJ^
der har foranlediget fejlen ; Segerna er derimod snarest en aískriver-
forvanskning. S. 264^ hedder det: „han gav sine mænd et næs
af landet" ; dette „sine mænd" er en misforstáelse for „de besejrede
fjender" (dedit devicto populo IV, 17; det er devido, der er over-
set eller glemt under nedskrivningen af den isl. gengivelse; i 573
er dette rettet). Kostelig er misforstáelsen 28930-2: „han giftede
sin datter Biadvor med sin skænker Estrusiam, men Adenagiam
gav han til sin bryde Kæe" ; dette er en gengivelse af : Tunc lar-
gitus est Beduero pincernæ suo Neustriam, quæ nunc Normannia
dicitur^ Gajoque dapifero Andegavensium provinciam^!; dette for-
hindrer ikke, at oversætteren i det folgende ganske rigtig beholder
Beduerus (Bodvarr) som mand. 29428-30 opregnes forskellige hov-
dinger, der faldt med Modred; Gheldricus . . . Bunignus, Saxones
(o: disse var Saksere) hedder det i orig. ; i oversættelsen göres
dette Saxones til en enkelt person ved navn Saxon. 29635 hedder
^ Denne sidste sætning má vistnok have manglet i orig. ^ I orig. har
der vel kun stáet Andegaviam. ,
HAUKSBÓKS INDHOLD (bRETAS.) CIX
det, at „han (o: Kaðall) efter at have hersket i to ár, vilde lade
sig krone til konge(!), og at han talte herom til sin fosterfader og
sin S0ster Brian" , i Hist. Brit. er det en helt anden person,
Edwin, der gör fordring pá at krones til konge (XII, 2), medens
Briamis er en „nepos" af Kadval(!); pá den folgende side (2972? s)
tales der ikke desto mindre om „hans fostre Brian*. Det er af
alt dette klart, at oversætteren ofte har været temmehg tankel0s
under sit arbejde. Men litteraturhistorisk set er det ikke uinter-
essant at kunne pávise oversætterens fremgangsmáde, sáledes som
den fremgár klart af det anf^rte.
Egennavnene er i en forbavsende grad forvanskede og
det samme navn skrives pá mangfoldige máder, sá at man ikke
uden originalen kan hitte rede i dem. De íleste af disse forvansk-
ninger kommer vistnok pá afskriveres regning^; alle gör de det
ikke. Vi har för set, hvorledes navnet Albrvsi er opstáet. Sal-
macvm (se ovf.) er en Í0vrigt let fejllæsning af Salinarvm (in = m,
r = c)\ 2486 taler der om Brutus ok Grœnskiolld (jfr 2473o); rime-
ligvis har en afskriver (ikke orig., da 573 synes at give det rigtige)
trot der var tale om to mænd, medens dog grœnskioUd (viride-
scutum) kun er et tilnavn. 259 le hedder en mand Caftenvs; det
er orig.s: (cui) Gap þ: successit], ciii Oenus. I kap. 49 har
oversætteren (eller afskrivere?) forvansket Penda (Pendan) til
Pendrag og Pendrago^ fordi dette navn var ham (dem) sá bekendt
fra et tidligere kapitel. Enkelte navne er det fuldstændig umuligt
at identiíicere eller vide, hvorfra oversætteren har íáet dem (mulig
ved misforstáelse, jfr Inviss); Alkialnva 2664 (af Kantara-'^)^ Amhrí
2864, Paljpanvs 291 20, Anesko 295 le, samt Sœbvrg (-borg) 301 3. 25.
Oversætteren gengiver undertiden de gamle stedsnavne med
moderne og nyere, som Trinovantum med Limdiin (gennemgáende),
Albania med Skotland osv. ; strængt gennemf^rer han imidlertid
dette ikke. Undertiden indsætter han islandsklydende navne for
det fremmede: 6^i;(ín*A^r f. Guichtlacus, í^oc?I/Y/ rr f. Beduerus, Gvnror
f. Guanhumara. Latterhgt bliver det, nár der 254^5 skrives Sax-
land og dette land straks efter (1. 33) kaldes Franz. Enkelte gange
fmdes helt andre navne end hos Geoflfroy; sáledes Aqvila f. Ponia
(26728), Philippus L Epistrophius (291 25), hvilket tyder pá, at over-
sætterens original noget har afveget fra den i San-Martes udgave
foreliggende tekst.
^ Sáledes f. ex. Sabrin egvalia 244i9 = Hist. Brit. „Sabrinum flunien, quæ
nunc Gualia vocatur" (II, 1); egvalia er, som 573 viser, en fejl for e. gvalia
0: eda Gvalia.
CX • INDLEDNING
Idet der sáledes er en hel del at udsætte pá oversættelsen
i formel henseende, kan det dog pá den anden side ikke nægtes,
at sproget, skönt noget ensformigt, ikke er dárHgt, og nian finder
gentagne gange tillob til at göre fremstilhngen sá sagainæssig som
muh'gt. Man sammenhgne f. eks. 24530-36 med originalen (II, 5),
og man vil straks se, hvorledes den islandske máde at fortæhe pá
kommer tii sin ret. Ægte sagamæssig er den bemærkning, som
findes 248?: „om dem er der ingen fortælhng gjort". Et steds
göres der endog fors0g pá i den gamle sagastil at tilföje 0genavne
til hvert navn i en optæhing (29226? = X, 4). I sproghg hen-
seende d. v. s. med hensyn til gengivelsen af enkelte ord er over-'
sættelsen ikke uinteressant ; sáledes finder vi, at augur gengives
ret træftende ved vtsindamaár (241 5) , vifta' ved tignar dreglar
(2416) osv. I det hele bærer sproget præg af den klassiske tid og
ikke de efterklassiske sagaers svulst og ordbram.
Oversættelsen stammer snarest fra det 13. árh.; den er
betydelig ældre end Haukr og næppe yngre end Trójum., men
bestemte holdepunkter savnes. Ældre end c. 1200 er den næppe
(se nedenfor).
I AM. 573, 4^ haves et andet hdskr. (jfr ovf.), eher, om man
vil, en anden recension af sagaen. I det vi henviser th de i
Annaler 1848—49 trykte varianter, skal her kun bemærkes, at i
forskehige tilfælde slutter den sig nærmere til Geoffroys ordlyd
end Hauksbogens og er nogle steder vidtl^ftigere og indskyder
sætninger og mindre stykker, som ikke findes der, og som, for et
par stykkers vedkommende, heher ikke findes hos Geoífroy. Dette
forklares vistnok rettest ved^ at den til grund for Hauksbogens
tekst hggende original enkelte steder i denne er forkortet — hvad
der jo ofte plejede at ske — samt ved, at teksten i 573 er, hge-
som Trójum., senere bleven rettet og for0get efter en tekst
af Geoffroys værk. Et bevis bl. a. er, at Seginus siges i Hauksb.
at være konge i „Bvrgvnia" (25435), medens udgaven af G. nævner
ham „dux Allobrogum" ; i 573 stár: hann reó fyri þeiw hhda
lands, er Alíohrogia hét; men Hauksb.s læsemáde findes i andre
bearbejdelser af Hist. Brit. (se San-Martes udg. s. 235). Under
denne omarbejdelse er enkelte fejl i Hauksb.s tekst (den oprindel.
oversættelse) blevne rettede, f. eks. den s. 28930-32. Omarbejdelsen
er her gáet endnu videre, idet et helt afsnit som Valvensþáttr er
blevet optaget i sagaen ; midt inde i denne standser brudstykket i
hdskr. (jfr Annaler 1849 s. 123—4). I disse omarbejdelser i 573
mærkes spor af yngre sagaers og tidsalders sprog.
HAUKSBÓKS INDHOLD (bRETAS.) GXI
At Haukr skulde have haft nogen som helst andel i over-
sættelsen eller dens form i lians hándskrift lader sig ikke pávise.
Til slutning skal vi kortelig omtale det i Bretas. indskudte
digt: Merlínússpá.
Merlin er en sagnfigur, nöje knyttet til kong Arthur som
dennes rádgiver og spámand; en virkelig barde, Merddin, synes at
være sammensmæltet med denne. sagn-Merlin. Tidlig eksisterede der
under dennes navn en række spádomme: iwophetiœ MerUni, i britisk
sprog. Om disse siger Geoflfroy (VII, 1 — 2), at han har oversat
dem pá latin og indsat dem i sit „historiske" værk; de udgör dets
7. bog og er delt i to afdelinger. I den isl. oversættelse er disse
afdehnger ombyttede. Om denne oversættelse hedder det
(s. 27127 s), at „munken Guðlaugr [skal være Gunnlaugr] har efter
dette [o: det latinske] forfattet det digt" osv.; i 573 hedder det
blot: „hvorefter er indrettet det meste af det digt, som hedder
Merlins spá, som munken Gunnlaugr Leifsson digtede, og mange
kan det digt udenad" (Annaler 1849, s. 13 anm. 11). Denne
Gunnlaugr er den velbekendie historiker og Tingoremunk (d. 1218).
Af frembringelser i versform kendes af ham kun denne versificerede
MerUnsspá^ der altsá er affattet c. 1200. Denne oversættelse har
uden tvivl foreligget för sagaen selv blev oversat, og oversætteren
har optaget den i sin saga ^ (medens skriveren af 573 ikke har
fundet det n^dvendigt at optage den). Heraf forklares den om-
stændighed, at det andet digt (Geoffroys I) begynder (v. 1 — 20)
med en gengivelse af, hvad der allerede i prosa var fremstillet,
navnlig i kap. 25 — 27; sáledes er altsá 2782oflr. en, hvad indhold
angár, direkte fortsættelse af 27125. En sádan kontinuitet har
oversætteren overset eller ikke brudt sig om den. Men hvorledes
digtene, der i Gunnlaugs oversættelse fremtræder som to selvstæn-
dige kvad, hvert med sin indledning, er blevne ombyttede, er ikke
let at sige.
Digt I. De f0rste 4 vers er, hgesom ogsá slutningen (v.
62—8, 27630—2779) Gunnlaugs egne bemærkninger. lovrigt er
den lat. original temmelig nöje fulgt. I v. 17 — 22 fmdes nogle
omkastninger, men intet mangler (sætn. 273 n: hans — tvennvm
synes at være en misforstáelse af: et unum ex duobus fiet?).
1 V. 19 har Gunnl. 500, hvor Geoflfr. har 600. Efter v. 46 (276 1)
mangler en sætning, efter v. 47 et större stykke (Hist. Brit. 98:2 —
^ I forskellige bearbejdelser mangler disse spádomme lielt, og det er
rimeligt at antage, at de ogsá har manglet i den lat. original, hvorefter den isl
oversættelse er gjort, jfr San-Marte s. 334.
GXII • INDLEDNING
9994, San-Marte); v. 50 er Gunnlaugs eget indskud; v. 51 — 5 en
udvidelse af s. 9995-7 (San-Marte) og tildels tildigtning, hvorpá
atter et större stykke udelades (99^7 — 100i59 San-Marte). Til
57i-4 findes intet tilsvarende hos G., v. 58 — 60 er en kort gen-
givelse af lOOies — 101 182 (San-Marte), hvortil slutter sig v. Gl, der
tildels er af Gunnlaugr selv.
Digt 11. Angáende v. 1 — 20 jfr ovf. Med v. 21 begynder
Geoffroys 3. kap. 1.11 (S.-M.), Merlins egenlige spádomsord. V. 30
er en forkortet gengivelse, i 32 — 3 findes en delvis omstilling af
orig.s sætninger. Efter v. 51 er et par sætninger oversprungne
(9466-7, S.-M.), h'geledes en sætning (94 70) udeladt, efter v. 54 et
större stykke (9473 — 9582, S.-M.), efter v. 55 et par sætninger.
I det hele er altsá orig. sá temmelig nöjagtig gengiven.
Egenhge misforstáelser findes sjælden; en sádan er ovenfor for-
modet; en anden íindes vistnok i II, 92, hvor kapsmenn synes at
være fejl for kapmnenn (el. lign., = cucullati, munkene!). Nogle
gange har Gunnlaugr lagt noget til af sit eget, nemlig I, 42 — 3,
50 (jfr hvad der er bemærket om 51 — 5, 57i-4, og 61), og fremfor
alt I, 31(32)— 36 og II, 645—69 (hvoraf dog én sætning, 687-8,
geníindes i orig.). I disse tildigtninger fremtræder pá en kuri0s
máde den islandske forfatters forkærhghed for de drabehge kamp-
skildringer, for kampens bulder, vábengnyet, hjælmes kloven og
hjærneskallers spaltning. Her fár Gunnlaugr brug for sine kære
omskrivninger, og han sparer ikke pá dem ; men den sidste kamp-
skildring er kun en buldrende gentagelse af den forste; og denne
er ikke den pá selvsyn beroende skildring i levende, uudslettelige
ord ; det er den stuelærdes, den klosterlærde munks genfrembringende
og derfor dode fantasiflugt ; kampens bragen er blevet til et tomt
ordskvalder. Gunnlaugr har i virkehgheden ikke besiddet en gnist
af poetisk ævne. Men han er godt inde i versets teknik og
skjaldesprogets formelle side. Pá den anden side mærkes det, at
han har kendt en hel del ældre digte, særhg Eddakvad, og dem,
har han efterlignet. For det forste i form. Han har naturligvis
kun kendt dem i den form, som vi ogsá nu har dem i; derfor
lader han sine vers ofte bestá af mere end 8 hnjer; fornyrð-
islaget har han valgt, fordi det passede bedst til indholdet og
fordi det tidhgere netop var blevet brugt i et spá-kvad (Völuspá),
som han kendte. Undertiden benytter han runhent, hvilket spo-
radisk ogsá fmdes i Eddadigte. — - Dernæst efterhgner han ældre
kvad i udtryk og vendinger. I, 61i-2 9^Vsp., 575-6 (geisar
geme—geisar eimi), II, 685-6 er vistnok etslags kombination af
Vsp. 42 (bjqdum) og 595 (falla forsar); I, 27-8 ^t Grípisspá 525-6;
HAUKSBÓKS INDHOLD (bRETAS., ELUGID.) GXIII
I, 256 har flere forbilleder i Gríp. ; II, 27 ^t Gríp. 10 osv. II, 48i i zp
Gríp. 33 3 4 08 V. II, 5i zfz Fáfn. 36»; II, 13« ^ Fáfn. 32«; I, 43
3-4 zp. Helg. hund. I, 13 1-2; II, 681-2 (runhent) ^t Egils H^fuðl. IO1-2.
Mere usikre er I, 308 zfz Hym 176, I, 486 r^ Helreið 2^; ja et
skjaldested (foruden Egils), Hkr. 6402 (ból þats ek veit gólast), synes
benyttet II, '80 10 (horgir eyddar^ ból góUgust) osv.
Til slutning skal bemærkes, at pá grund af versformen ind-
skyder Gunnlaugr ofte subjektive smásætninger og bemærkninger,
som I, 53 (þat er borgar nafn)^ 11 7 (hynstór kona) osv., foruden
brugen af kenningar og hyppig anvendelse af tillægsord. lovrigt
er sprog og ordforrád ikke uinteressant.
Kapiteltallene og sidetallene i Trójum. og Bretas. hen-
viser til udgaven i Annaler 1848 — 9.
B. Skrifter og* afhandlínger af teologisk-geografisk-etnografisk indhold m. ni.
1. Elucidarius(s. 470—99). Dette skrift, hvis egenlige
navn er Elucidarium^ har til forfatter den bekendte teolog Honorius
fra Autun (Augustodunensis) , kaldt Solitarius, der levede i den
forste halvdel af det 12. árh. og formenes at være dod c. 1130 —
40; hans herkomst er usikker; han var præst i Autun og dode
som munk i 0strig. Blandt hans talrige og i sin tid bekendte
skrifter er det nævnte vistnok det betydningsfuldeste. Det blev en
almindelig udbredt folkelæsning og oversattes pá sá godt som alle
evropæiske sprog,' men det undergik mange udvidelser og æn-
dringer, tidt og ofte i den grad. at det ikke er til at kende igen.
Det oprindelige skrift er en teologisk encyklopædi, hvis indhold
er den kristelige tros lærdomme (jfr titlen : Elucidarium . . . sum-
mam totius christianæ theologiæ complectens). En af de ældste
oversættelser af denne bog er den islandske, der hovedsagelig
kendes fra to hándskrifter , det meget gamle AM. 674 A, 4^, fra
begyndelsen af det 13. árh. (udgivet fotolitografisk 1869), og Hauksbök
(o: 675, 4^); desuden haves et par mindre brudstykker. Bægge
hovedhándskrifter er mangelfulde, i det 674 A har flere lakuner og
indeholder omtr. kun V3 af skriftet, medens Hauksbók indeholder
de to forste tredjedele (om et lille brudstykke af Eluc. i Heims-
lýsing ok helgifrœði se nedenfor). En blot loselig sammenligning
af bægge hándskrifter vil hurtig vise, at vi har med en og
samme oversættelse at göre. Den oprindelige oversættelse har
været meget nöjagtig, sá at sige ordret. 674 A er i det hele en
ganske fortrinlig afskrift, hvad tekstens form angár, og har meget
fá fejl at opvise. Afskriften i Hauksb. viser ábenbart tilbage til
et meget gammelt hándskrift, næppe selve originalen, men et
h
CXIV • INDLEDNING
S0sterhándskr. til 674 A; herfor borger forskellige alderdomlige
ordformer, der sikkert ikke horte til afskriverens sprog, som f. ex.
de fulde medialformer pá -omc, azc og hgn. (se ovf. LVI), alder-
domlige og ufuldkomne vokalbetegnelser, samt enkelte fejl, som
elisis (47630), idet dette forudsætter, at ordet (d. e. disis, 8v6ig) i
orig. har været skrevet med d^ ikke med d, der vilde have ude-
lukket fejUæsningen ; fremdeles ses, at orig. ved siden af ávalt
(hvad ogsá fmdes i 674 A) har haft den , hovedsagelig kun i de
ældste skrifter forefundne form of valt; dette er i Hauksb. af den
ukyndige skriver blevet ændret til vm allt (471 5 her omtr. ufor-
stáeligt, 4723; f0rst 4735 gár den rigtige forstáelse op for ham, og
han ombytter nu, som ellers i reglen ávallt^ med iamnan). Der er
sáledes ingen tvivl om originalens ælde. De særlig alderdomHge
former, som jo for störste delen er bevarede i 674 A, er i Hauksb.
imidlertid oftest udviskede og ombyttede med andre, mere moderne.
Foruden de allerede antydede (iamnan, z for zc ovf.) skal endnu
nogle eksempler anf^res: fyst f. fyse (470 2); den svage böjning af
rita sá godt som alle vegne for den oprl. stærke; blœstri f. ble^sti
(471 19), blastr f. blost (0: bl(ist 476 5), riddara f. riþara (473 19),
fvgla f. fogla (47234; fogla i samme 1. og íl. st.), œdri f. oþra (acc.
sg. masc, 4745), matti f. cnatte (474 14), engan f. enge (4752), utan^
fyrir utan f. ón (4782, 48425) osv., for ikke at tale om former som
mone og lign., der er ombyttede med mun-; hyppig er herved den
gamle konjunktiv i spörgesætninger erstattet med indik., for sá
vidt som der ikke foreligger forvanskninger. En ombytning af en
ældre og yngre form, ganske vist ved en ren misforstáelse af
teksten, er det to gange forekommende ollo (4742?, 47529); orig.s
volþo (o: vqlóu^ af velja) har afskriveren læst som voldu^ henfort
det til valda og sá erstattet det med sit ollo. Med dette eksempel,
der belyser afskriverens intelligens (der fremkommer bægge steder
en urigtig konstruktion !), stár vi ved overgangen til bedömmelsen
af hans afskrivervirksomhed i det hele; jfr ovf. LVIII. Ligesom
hans retskrivning er inkonsekvent og forvirret , ligesom det vrimler
af bogstavfejl og lign., sáledes lægger han for dagen en ringe for-
stáelse af tekst og sammenhæng; herved fremkommer der gentagne
gange meningsl0sheder og umuligheder, tidt og ofte af den groveste
og pudsigste art. Denne afskrift er i sá henseende overhovedet
den sletteste, jeg nogensinde har haft med at göre. Der kan ikke
være tale om her at opregne alle de fejl, der íindes, og vi kan
i det hele lade os nöje med at henvise til K. Gislasons udgave,
særlig for de stykkers vedkommende, der ikke tillige haves i 674 A;
han har i anmm. anf^rt den lat. original, og sammenligningen
HAUICSÖÓKS INDHOLD (eLUCID.) CXV
med dcn er oplysende nok. Enkelte steder liar vi i anmni. givet
det ri^'tige, og vi burde vistnok pá flere steder have gjort op-
mærksom pá fejlene. Enkelte eksempler, særlig fra de forste sider,
skal her for fuldstændigheds skyld anfores; 4704 ombytter af-
skriveren pund (lat. talentum) med kuNostv, men beholder dog
straks efter niv. þat^ der passer til det forste; I.5 er eigi fejl f. eix^
1. 7 mangler monnvrn efter tióar, medmindre nema beror pá fejllæs-
ning. L. 14 er at fejl f. er ok, stolpvm f. stoplom , 1. le hin þridi f.
eíi þriþia. 4716 (N)v f. hversv^ því at (1. le) f. þat (læst som þat,
jfr þadan 477^8 f. orig.s þa þ = þá þat\)^ stydr allt (1. is) f. stt/rer
ollo; þvi at fœór ero (1. 22) f. þvi at af fœór er; allt (1. 23) f. allz.
orþ (sst.) f. dóþ; er eit (472 7) f. veit, himinin (1. 11) f. heim; ok rœói a
(4748) f. at raþa; allar hvgreiiningar (plur.) ef hon (sing.!, 475 17)
f. alla hngrenning osv. , vinir (1. 31) f. visir; anlego χli (476 u-15)
f. andlœgvm œldi, áa) (477^) f. óar, at óþvrf (1. 4) f. eda þurfa; þa
klokkva (1. 5) f. my eþa kleggia; 1. 13-19 er spörsmál og svar blandede
sammen: Hvart er P. hinn fegrsti staár f. Hvat er P.? Inn fegrsti
osv. ; her viser afskriveren dog sin overlegenhed, idet han tilföjer:
þat er {i austri osv.), — som om det var noget svar pá spörs-
málet; Hgnende findes f. eks. 47622, hvor han i sætningen: eigi
ma himin byrgia har læst eigi galt og skrevet engi; derfor má
himin skyndsomst forsvinde, hvorved det hele bliver gramma-
tisk rigtigt, men meningslost. 480 ii mangler Fimta synð vas i
begyndelsen af hnjen; det folgende er kallaár er vistnok indsat af
afskriveren for at fá et prædikat, men hele sætningen bhver me-
ningslos. 47828 stár oðrom manni f. óáa fnenn, tokvm (1. 33) f.
stoplun; 479 10 skal eggivm vistnok være en „rettelse" f. ondom.
47933 stár þessom heimi f. þessi einni (o: synó), 480 17 i hins illa
f. i ens iþra osv. osv. Enkelte redaktionelle ændringer af liden
eller ingen betydning har afskriveren undertiden foretaget f. eks.
4716 (þat er þeir sia a)\ urigtige tilsætninger har han begáet flere
steder {en 472 is efter hœlldr, vi. 1. 27 efter hlvti osv.). Værre er
det, at han sá ofte af uagtsomhed overspringer og udelader (for-
uden det allerede antydede f. eks. dyrlegr foran lœrifaþer 470 is,
es efter fadir^niio, ok efter saman4í7l3i, heim þenna eíier skapaói
4729, l ijf eíier var 1. 12, hans efter bodorðe 473 5; efter mey 47429,
þeim 4753 mangler hele sætninger, jfr 674 A osv.).
Meget sjælden kan teksten i 674 A rettes efter Hauksb. Et
sádant tilfælde foreligger 4799, hvor ordet veggr, der er rigtigt og
n0dvendigt, mangler i 674 A; men dette er næsten, sá vidt jeg har
kunnet se, enestáende.
h?
GXVI ' INDLEDNING
Med Haukr personlig har denne afskrift vistnok intet at
göre. At den dog má være fra omtr. 1300, viser ordformer og
skrift.
Sidetallene, der ikke stár i klammer, henviser til K. Gis-
lasons iidgave i Annaler 1858, de, som stár i klammer, til den
fotohtografiske udgave af 674 A.
2. Heimslýsing ok helgifrœði, samt Heimspeki ok
helgifrœði er, hvad indhold angár, nærbeslægtede. De udgör
brudstykker af tvende excerptsamlinger , hvis indhold dels er en-
kelte taler, dels afsnit af större skrifter og afhandlinger og Hgn.
Noget system i disse samhnger lader sig ikke erkende. I sin om-
hyggelige udgave af de f^rste 14 blade har rektor, dr. Jón þor-
kelsson tilföjet udf^rlige kildehenvisninger og parallelsteder, særlig
fra Isidor; til enkelte stykker har han dog ikke fundet originalen.
a. Heimslýsing ok helgifrœði (s. 150 — 177).
1. Kap. 1 — 4 og 7—8 er hovedsagelig af geografisk-
etnografisk indholJ; de horer ogsá for sá vidt sammen, som
de alle utvivlsomt gár tilbage til Isidors bekendte værk, Origines;
sáledes vil man der i 13—15. bog finde kildestederne til kap. 1,
i 1. bog kilden til kap. 2, i 9., 13—14. til 3., 4. og 7. kap., i 16.
til kap. 3 og 4, i 9. bog til kap. 2 og 11. bog til kapp. 7—8 (jfr
Nokkur blöð med hensyn til hver enkelthed). Men skönt det for-
holder sig sá, er der ikke nogen direkte forbindelse meliem
Isidor og den isl. tekst; Isidors tekst er nemh'g tildels udvidet,
tildels sammendraget og forkortet og det pá en sádan máde, som
man næppe kan tiltro en islandsk omarbejder. Et mellemled er
rimeligvis Honorius fra Autun's De imagine mundi, særhg 1,9-15;
han har benyttet Isidor. Stykket om Mantikœra (153i8-2i) findes
hos Honorius (I, 13), men mangler helt hos Isidor. Udvidelser af
Isidor findes i kap. 2, nemhg 1. n-u (oc sagde—vita)^ u -20 (En—
myclu)^ 21-2 (oc namo—lida)\ disse tilsætninger er af en sádan art,
at de meget godt kan stamme fra den oprindehge (isl.) bearbejder.
I AM 194, 8^ lyder disse tilsætninger noget anderledes. I kap. 4
mærkes det, at det er en gejstlig, der har foretaget tilföjelserne, idet
han flere steder (15321-2.26-7, 1545-6. 8-9. 9-10. 20. 32-3. 33-4, 155io.
11-12.17, 1564.7.8.13) indskyder bemærkninger om apostle og andre
helgener og deres forkyndelse i fremmede lande, deres dod og
gravsted. Enkelte gange genfindes disse bemærkninger hos Ho-
norius (f. eks. s. 154 33-4), hvilket muHgvis har givet stodet til en
gennemfört interpolation af denne slags. Virkelige tilföjelser af den
isl. bearbejder lader sig ogsá pávise. Fra ham stammer uden tvivl
HAUKSBÓKS INDHOMJ (ELUCll).. HEIMSL. OK HEI-GIFR.) CXVíT
flodnavnene 150 12 -13 (Nepr — Saxelfr)^ bemærkningerne 155i8-24
(I þiii — Hunland)^ 31-4 (þat — Islande) ^ 165 15 (þat — Garða riki)^
samt enkelte navne i det f^lgende, særlig i 1. 17 : Suiþioá — Noregi.
Meget betydelig sammendragning af Isidors tekst foreligger i slutn.
af kap. 4 (s. 156i-i5). At oversættelsen .stammer fra en lat. original
synes bestemt at fremgá af de latinsk formede navne. Hvis man
tör tillægge overskriften til kap. 2 (Prologus) nogen betydning,
tjæner den til bevis for, at disse kapitler stammer fra forskellige
originaler, hvad ogsá andre grunde synes at tale for. Kap. 1 stár
for sig, men raulig har kap. 8 hort til samme skrift som det, pá
grund af Hghed i indhold og fremstilHng. Derimod horer kap. 2—4
uden tvivl sammen. Hvorvidt kap. 7 ogsá har h0rt til dette skrift,
er mere tvivlsomt, men da det (eller et meget Hgnende stykke) i
AM. 194 umiddelbart folger pá kap. 3, hvorpá kap. 4 dér folger,
bhver sammenhorigheden næsten til vished. Ogsá i AM. 189, S^
findes de to sidstnævnte kapitler (delvis forkortet og i mindre
korrekt form).
Islænderne havde i oldtiden betydelige geografiske interesser
og kundskaber, der spores i sagaerne, men de fremtræder ogsá i
forskelhge selvstændige afhandhnger, særhg i Nikulás Bergssons
Leiðarvísir ok borgaskipan (Symbolæ ad geographiam medii ævi
1821). Af hándskrifter er navnhg det nævnte AM. '194, 8^ mær-
kehgt; dér findes meget af samme indhold som i Hauksb. særlig
kap. 3; vigtigt er ogsá 736, 4^ (jfr Symbolæ). I Rímbegla (1780)
findes tilsvarende stykker udgivne; kap. 1 = Pars III, § 46—53
(350—4), kap.7-8 = P. III, § 30-3, 35—45 (340-50). Det er
sandsynligt, at teksten enkelte steder kan rettes efter de der til
grund hggende hándskrifter, sál. 151 12, hvor Rímb. efter rióit ind-
skyder en sætning om to br0nde i Boecia^ hvilket genfindes hos
Isidor, og til dette stedsnavn refererer sig det f^lgende þar^ der
Í0vrigt er urigtigt; 1. 22 mangler a Frigia efter vatn-, 1656 er Nudi
urigtigt for Ludi (sál. ogsá Isidor); 1. 7 mangler þar bygói foran
Elam; 1. 9 er Kuna fejl f. kuenna; I. is mangler .1. oc (Rímb.-Isid.);
166 22 har Rímb. Ganges heitir ok fellr f. gengr (rigtigere ?) ; 1. 29
föran Alhaní har Rímb.: Á Sviþjóó hinni miklu eru (= Isidor: in
parte Asiaticæ Scythiæ). Til trods for disse fejl má teksten i det
hele siges et være god og, inden for hvert enkelt kapitel, i god
orden; sproget er godt og klassisk og stammer vistnok fra tiden
oinkr. 1200.
2. Til de nævnte kapitler slutter sig kap. 18, der bærer
overskriften : „om byers behggenhed og hellige mænds hvilesteder",
der dog ikke er fuldstændig nöjagtig. Originalen er det ikke
CXVIII • INDLEDNING
lykkedes at finde. En afskrift af samme indhold findes ogsá
i AM. 194, bl. 16r— 19r. Ved sammenligning af begge fremgár,
at de gár tilbage til samme original, men teksten i 194 har endel
afvigelser, omstillinger af ord og lign. At 194 er afskrift af et
ældre hándskr., vises ved enkelte alderdomlige' ordformer, hvor
Hauksb. har yngre former: hafiór (I7618.29: hafðr) samt f. fœrdr
(177 1, jfr hofo f. fœrdo 17626), lagidr f. lagór (177 11), Reit f. ritaóe
(177 13), skonuár f. Scoar (177 14). For lœr (17724) stár der har,
f. bondom (1. 27) hondum (rigtigere). Efter 194 kan fremdeles fore-
tages f0lgende rettelser af teksten i Hauksb.: attanda (176 11, se
anm.); Pata (1. 25) til Patera; Theodonini {111 22) er en fejllæsning
f. Theodorim (o: martiris^ jfr thodori mris i 194). Fortsættelsen af
hondom hins (1. 27-8) lyder sáledes i 194: sa^icti petr^* nocki^r
hlutr silfr kros iafn langr Iika?i^a kristz; herefter folger
omtr. 4 sider af lignende indhold, særlig om Jerusalem og nær-
liggende steder.
3. Kap. 5 — 6 udgör et sammenhængende hele, hvilket,
som begyndelsen („Liufir brœór'^ osv.) viser, er en tale (sermo),
hvis latinske titel vistnok er „De falsis diis". — I det 6. árh. lev-
ede en mand, ved navn Martin (Martinus, d. 580), som, efter at
have stiftet et kloster i Dumio og levet der i flere ár, til slutning,
idet klosteret omdannedes til bispesæde, blev biskop sst. og me-
tropolitanbiskop i det nærliggende Bracara. Han 0vede en meget
stor indflydelse og var en meget frugtbar forfatter; angáende ham
og hans liv kan der iovrigt henvises til Casparis grundige bog:
Martin von Bracara's schrift De correctione rusticorum (Kristiania
1883). En biskop Polemius henvendte sig til Martin omkr. 572
med en opfordring om at skrive en prædiken, der kunde oplyse
bonderne, „qui, adhuc pristina paganorum superstitione detenti,
cultum venerationis plus dæmoniis, quam deo persolvunt" (Caspari
s. Lxxxvm), og bringe dem bort fra hedenske og overtroiske vild-
farelser. Dette gjorde Martin og skrev sin prædiken, der blev
temmelig udbredt; det er den, Gaspari har udgivet under oven-
nævnte titel. Om dens benyttelse vidner bl. a., at abbed Ælfric
(c. 955 — 1025) i Egnesham (Willcker: Grundriss 454—5) har over-
sat endel af den pá angelsaksiske vers; den findes blandt hans
Lives of Saints (udg. af Skeat 1881); den findes ogsá udgiven af
Unger i Annaler 1846. Martins prædiken bestár af 19 paragraffer.
Ælfrics homilie, hvoraf slutningen mangler, svarer til § 5 — 8 (medio)
og ender omtr. s. 159 le; hos ham findes der tillige en prosaisk
indledning, der ikke stammer fra Martin. Det er denne homilie,
hvoraf kap. 5—6 idet mindste tildels er en oversættelse. Dens
HAUKSBÓKS INDHOLD (hEIMSL. OK HELGIFR.) GXIX
öjemed er al prædike imod de hedenske guder i det hele, og dens
oprindelige forfatter har hæntet sit stof fra forskellige steder.
Begyndelsen (156i5-i8) er hans eget páfund, men derefter folges
Martins skrift for storste delen; 156 19- 15923 svarer til Martins
§ 5 — 8, et enkelt sted: 1572-4 stammer fra § 4; dog er 156 20—
1572 (Guá — guós), 157^-19 (Oc — floó omtr.), 15724-33 (þeir — fi/rr)^
158 1-5 (Sumir iorá — þenna)^ 20-24 (þa — mest)^ 25-8 (En — drape)^
15923-7 (Sumír—þa) tilföjelser til Martins tekst. Særlig bemærkes,
at Saturn i homilien omtales forst og derefter Jupiter, medens
Saturn hos Martin forst kommer efter Merkur. Ejendommeligt
nok tilföjer den engelske homilie de „danske" gudenavne (fordi
homilien er rettet mod det danske hedenskab, Caspari cxv).
Sammenh'gner vi den isl. oversættelse med den angels. homiHe,
findes der enkelte afvigelser. Foran skabelsen af Adam og Eva
(156i9--2o) fmdes hos Ælfric et langt stykke om den hellige tre-
enighed og om forholdet mellem de tre personer. Stykket om
Noe flod osv. (157^5-30 særHg) afviger noget fra homilien i udforhghed
(þa ofund i 1. 32 er vistnok opstáet ved en misforstáelse; i den
angels. tekst stár der blot and mancynn þa weóx — en mannkynit
vox); 1582-5 (firir—þenna) mangler i homiHen og er mulig en
tilföjelse af den isl. oversætter. Efter guáa (159 15) mangler et
stykke, der i homilien handler om himmellegemernes tilbedelse.
Disse plussteder kan forklares som udeladte i den isl. oversættelse ;
men i sá tilfælde kan det ikke ses , hvorfor just disse stykker
er udeladte. Pá den anden side er det aldeles klart, at den isl.
bearbejder har benyttet den angels. oversættelse ; ligheden i ord
giver aldeles utvetydige beviser herfor; sáledes er f. eks. varna viá
(157 4-5) = warnian wiá; 1595 sins guós dottor (en ordstiHing,
som her er noget páfaldende) = heora goóes dohtor, samt endelig
og ikke mindst: vm allann Miágará (159^) = geond eahje Middanearó,
Afvigelserne forklarer jeg ved, at den isl. oversætter har haft for
sig en lat. original tilligemed Ælfrics oversættelse eller rettere: en
bearbejdelse deraf; islænderen har kun medtaget, hvad der stod i
den lat. original, men ikke Ælfrics interpolationer. Ælfric siger
jo selv, at han har oversat sine homilier fra latin (jfr Wúlcker:
Grundriss s. 460) og hertil horer uden tvivl denne (i hans Lives
of Saints); et positivt bevis for tilværelsen af en latinsk original
giver det hdskr., hvoi Ælfrics oversættelse findes, idet det áben-
bart er begyndelsen af den latinske original, der findes Hge foran
oversættelsen (se Unger: Annaler 1846, s. 67— 8); af denne be-
gyndelse viser den isl. tekst sig at være en nok sá ordret over-
sættelse som af den tiisvarende angelsaksiske. Den isl. oversætter
CXX f INDLEDNING
har sáledes báde haft originalen og Ælfrics oversættelse og be-
nyttet denne temmelig stærkt uden at medtage dens interpolationer,
men mulig selv ændret teksten hdt pá et par steder.
Den lat. original má ogsá antages at ligge til grund for
hele det ovrige (o: 15927— 16434; 15923-27 er en overgangssætning),
som slutter sig logisk fortrinlig til det foregáende. Alt dette er
uddrag og for störste delen ordret gengivelse af Petrus Comestors
Historia Scholastica, hvilket straks antydes (15928) ved henvisningen
til „liber regum". Vi skal i al korthed anf^re, hvorfra de enkelte
stykker er hæntede: 15931-4 (En — la i) zfz Hist. hbri reg. I, 6;
1. 34—1609 (þar—morc) ^ Exodus kap. 46, 31, 46; I6O9— I6I16
zpi Hist. Danielis kap. 7, 3, 6 (161 5-12 er dog forfatterens egne
betragtninger), jfr Stjórn s. 435 fif.; 161 17— 164^0 ^ Hist. Danielis
kap. 1 (de 3 forste hnjer, uddrag), 9, 11, 14. Denne oversættelse
er delvis et frit uddrag; særlig gælder det fremstillingen i 160 19-30,
hvor forfatteren har anset orig. for grov til at kunne gengives.
Et par steder mangler sætninger (16235 efter durum, 163 10 efter
guó), og enkelte steder findes der nogle afvigelser (161 23: iu. daga),
men navnlig 16325-6: tua laupa brauás; lover æder jo ikke brod;
duo corpora damnatorum stár der hos Petrus; han nævner ogsá
to, ikke ti, fár; tolf dœgr 1. 26 mangler hos Petrus; ligeledes ind-
holdet af 1646-io; derimod skal vistnok sald 162 17 være rigtig
gengivelse af „amphoræ 6" eftersom sald er = 6 mœlar, amphora
altsá = mœlir. Slutningen, 16420-34, stammer sikkert fra homiliens
forfatter. Den sidste bemærkning om verdensaldrene genfmdes i
mange middelalderlige værker som Isidors osv.
Oversættelsen er i det hele fortrinlig; sproget er klassisk,
jævnt og glat uden latinismer; mærkelig er den i lovene hyppig
forekommende vending, der her anvendes: er fleiri voro saman
(„de som var i majoritet"). Oversættelsen stammer vistnok fra
den bedste periode, tiden omkr. 1200.
4. Kap. 9 er en tale, der advarer imod at befatte sig med
heksekunster og alslags hedenskab, mod sædelige forbrydelser og
mod dagvælgeri; fil slutning fremhæves særlig korset og dets be-
tydning. I begyndelsen siges det at være en tale afAugustinus.
Jón þorkelsson har i Nokkur blöð (s. 29—30, anm. 93) erklæret,
at han ikke har kunnet finde noget tilsvarende i hans Sermones.
Heller ikke jeg har kunnet fmde originalen, hverken i hans ægte
eller uægte taler. Derimod er der i De auguriis (August. Opera V,
Sermones, 1683) nogle kortfattede bemærkninger, som kunde tænkes
at have afgivet ideen til og grundlaget for denne tale, der sá ved
HAUKSBÓKS INDIIOLD (lIEIMSL. OK IIELGIFR.) CXXl
en fejltagelse var bleven tillagt Auguslinus. Ogsá i andre middel-
alderlige prædiken-samlinger har jeg forgæves S0gt efter originalen.
5. Kap. 10 — 13 horer til Elucidarius (se ovf. GXIII).
Kap. 10 begynder med Ef aller = s. 49829 og nár noget længere
cnd 675; en paralleltekst haves i et brudstykke, AM. 238 fol. (An-
naler s. 155 ff.). Mellem kap. 10 og 11 mangler et stykke, hvori-
mod 11 — 13 udgör et sammenhængende hele; det er brudstykke
af selvsamme oversættelse, som findes i 674 A og 675, og ikke
uinteressant. I sammenhgning med andre tekster frembyder dette
brudstykke i enkelte punkter et yngre sprog f. eks. mílna (170 4)
f. skeióa (49831).
6. Kap. 14 er en talc om de sákaldte imbrudagar (quat-
tuor temporum jejunia), deres afholdelse og betydning; denne
prædiken genfindes i Stockh. Hom. s. 35 — 7, samt i AM. 114 A, 4^.
AUevegnc cr det den samme oversættelse , dog med den forskel,
at St. Hom. vistnok frembyder den oprindeligste tekst, hvorimod
denne flerc stcder er interpoleret og sprogct noget moderniseret i
114A og særhg i Hauksb. Foruden mindre indskud (som: foróum
i logum 172 13, þat er — vetrar 1. 15-16, a sinní tiá 1.25, vanlega oc
1.33, andlega 173 11, vm var þat er 1. 14, dag 1. 17, vm — vetr 1. 20, fra
— er 1.21, helgar 1. 31, þat — var 1. 33-4, tacn 17425), der tjæner til
at göre sproget mere afrundet, findes der större og mindrc intcr-
polationcr (Sua — settír 17220-3, En — farselo 17 3 2-10^ Siia — miskunn
1746- s, þa — verkum 174 11-25, og endelig Sa — guódome 17428-9), der
vistnok ikke tilh0rer den oprindelige tekst, i hvert fald ikke den
forstc. Dcn anden og næstlængste synes at faldc ud af talens
0vrigc stil og indblandc uvedkommendc momenter; indholdet synes
at være hæntet fra en anden homilic: In capite jejunii (Norsk
Hom. 10731 ff.). Det sammc gælder den tredje, der desuden er
en gentagelse, og ikke mindst den fjærdc og störste, der ogsá delvis
er tavtologisk; (af mindrc betydning er, at der i 1. 20-1 mangler
en af de fire viórkomningarbrunnar, som antydes i 1. 20, men denne
findes i 114).
Eksempler pá, at sproget i Hauksb. er yngre end i St. Hom.,
er bl. a. folgende: ii. miserum (172 14) f. xii. monoþom (St. H. 35i2),
jfr tolf manaóer 172i7, saóe (173^5) f. sére (St. H. 3623 = 114);
hertil kan ogsá regnes syndir (173 29) f. det ældre og til stil og
sammenhæng passende: grimleícs frost (St. H. 36 17 =: 114); prijdum
(17338) f. þœgiom (St.H.3626 = 114). Sjælden har St. Hom. noget
mere end Hauksb., som allt saman f. alz (172 17 = 114); / iorá
efter veróa 1. 27 (= 114), of vetr efter d(agar) (17326), guþe efter
þer (17338 = 114), af hlýþne efter œlskaóum (1744), goþ efter ero
CXXII • INDLEDNING
ssl. = 114). Urigtigt er vanlega (17237) f. andlega (St. H. 3029
-- 114), goðgerningar varrar (174io, gen. sg. !) f. góþgorningar órer
(nom. pl.; St. H. 8634). Af det allerede anf^rte kan man slutte, at
teksten i 114 stár pá et noget ældre trin end Hauksb.s. Som
pegende i samme retning opfatter jeg udtrykket danskri tungu f.
norrœnu (17^22) i et interpoleret stykke. I de 0vrige interpolationer
synes teksten i 114 ogsá at stá pá et ældre trin, foruden at den
pá et par steder er rigtigere, den har andliga f. vanlega (1735);
efter hennar (173?) indskydes sætningen: ok likam sinn, er skapadr
er af fiorum hofudskepnum; derimod udelades þat — vilia (1737-8)
og vm — bindast 1. 8-9. I citatet 1746-8 udelades den lat. sætning
og den isl. gengives ved (en selvstændig oversættelse) : sa mvn
hialpaz er stadfastr er allt til enda. For gera (1. 12) har 114 nema^
efter tar 1. 19 tilföjes mdllt; endelig stár der i 1. 22 efter pinsla : af
leidendum þessa heims.
Denne tales original har jeg forgæves s0gt.
7. Kap. 15 handler om regnbuen, dens tre farver og
disses betydning. Stykket genfmdes i Rímbegla (1780) p. III kap. 7
(§ 25 — 27), hvor teksten er omtrent ens. Originalen ved jeg ikke
at pávise.
8. Kap. 16 — 17 handler om solhværvstider, nár der
er skudár, og solens gang, og horer nærmest til kalendervæsen
og tidsregning. De er uden tvivl af islandsk oprindelse, nemlig
det sákaldte Stjqrnu-Odda tal (jfr 176 2-3), der genfindes i 1812,
40 i gml. kgl. saml. (Áldsta delen, 1883, s. 30—1, jfr indholds-
angivelsen s. 822: Odda tala, samt overskriften i Rímbegla 1780,
s. 90: TJm Odda tal og den her folgende begyndelse: Svá taldi
Stjörnu-Oddi^ er glöggvastr manna var i allri tölu um himin-
tunglagöngu , hvé har at sýn, allra þeira manna, er á váru landi
hafa verit osv.). Foruden af dette anf^rte sted kendes Odde fra
den sákaldte Stjörnu-Odda draumr (udg. i Nord. Oldskrr. XXVII,
1860); her hedder det (l.kap.), at Odde, der var Helgason, „op-
holdt sig pá Mule i Reykjadal (Ting0syssel; jfr 176 3: norðan a
Islande), fattig og lidet dygtig til arbejde, men sá rim(kalender)-
kyndig, at hans mage ikke fandtes i hele Island, en redelig og
brav mand". Oddes levetid falder sikkert i det 12. árh.
Til de to kapitler svarer s. 30i-i2, 30i7— 3l4 i Larssons
udgave af 1812 á. d. (jfr Rímbegla 1780 p. I, kap. 16, § 61-3,
s. 90 — 4). Overensstemmelsen er, hvad indhold angár, fuldstændig,
men ordlyden er i 1812 pá sine steder mere gammeldags (huéla
f. huel; her stár altid vex med f^Igende dativ for Hauksb.s vex
um med f0lg. acc). I slutn. af kap. 16 mangler noget svarende
HAUKSBOKS INDHOLD (hEIMSL. OK HELGIFR.) CXXIII
til omtrent 4 linjer i 1812; nied dette hdskr. stemmer Rímb. sá
godt som ordret overens. Dels det samme, dels noget lignende
findes ogsá i AM. 189, 4«, 415, 4« og 624, 4^ (s. 153).
Med hensyn til Oddes iagttagelse og udregning henvises til
St. Björnssons udtalelser i Rímb. s. 96, not. 64, hvor han til slutning
udtaler, at Oddes iagttagelse, som er gjort uden instrumenter, er
særdeles nöjagtig — „quod si ergo astronomiæ elementis imbutus
instrumenta observandi habuisset, certe bonas ac utiles observa-
tiones fecisset".
Kapiteltallene er i overensstemmelse med hándskriftets
inddeling; sidetallene henviser til Nokkur blöð úr Hauksbók,
udg. af Jón Þorkelsson.
b. Heimspeki ok helgifrœði (s. 178-187).
1. Kap. 1 danner slutningen af en opbyggelig tale (?), jeg
vcd ikke hvilken; der synes at være tale om en helgen („guds
{jæner"), der ikke lader sig kue af en konge.
2. Kap. 2 bærer overskriften : „om vismænds gode rád" ;
det er eii samtale mellem en discipel og lærer; disciplen spörger,
hvorfor man lægger sig efter at samle jordiske goder; læreren
refererer til svar forskellige vise mænds meninger herom. Original
ubekendt.
3. Kap. 3 handler „om menneskets natur og blod", med
en beskrivende indledning om de 4 elementer; med disse sammen-
lignes blodet, der bestár af 4 bestanddele, hver med sin farve;
deres mere eller mindre rigelige tilstedeværelse i blodet er af af-
görende betydning for menneskets natur og sindelag. Stykket
synes at være en fri bearbejdclse af forskellige steder af Bedas
afhandling: Gonstitutio mundi, se hans værker (Baseludg. 1563)
I, 375, 379, 380, jfr De rerum natura, I, 4 og De ratione tempo-
rum kap. 33; en del af indholdet genfindes ogsá hos Honorius
Augustodunensis i hans skrift: Philosophia mundi I, 3, 21, II, 59
(jfr Isidor Orig. IV, 5, og fl. st., ligeledes Hugo de Sando Vidore:
Institutiones monasticæ de Anima kap. 2 ff.). Stykket er særlig
pá grund af dets sprog ikke uinteressant.
Sidetallene henviser til Analecta norrœna, 2. udg.
4. Kap. 4 handler om Kristi kors' oprindelse, der knyttes
til legenden om Sets rejse til Paradis, som han pátog sig for hos
englen, der bevogtede livsens træ, at erkyndige sig om det „mi-
skundhedens oleum", som gud havde lovet Adam, da han blev
jaget ud af Paradis. Der fortælles udf^rlig om Sets rejse og til-
bagekomst, Adams d0d, om hvorledes der op af hans mund vokser
CXXIV • f INDLEDNING
3 træer af 3 kærner af det æble, som Adam havde spist og
som Set havde modtaget af englen. Af et af disse 3 træer blev
korset dannet, og derom spáde dronningen af Saba. Stykket om
denne sidste findes hos Petrus Comestor: Hist. Hb. reg. III, 26,
men iovrigt har jeg ikke været istand til íinde originalen. Miilig
foreligger der her et kompilationsarbejde.
Sidetallene henviser til Analecta norrœna 2. udg. o^g Heil-
agra manna sögur ved Unger (Hms.).
5. Kap. 5 er de sákaldte tolv Heims ósómar eller Kirke-
rettens „Abusiva sæculi" ; originalen fmdes ílere steder f. eks. i
Specukim historiale af Víncentius Bellovacensis , XI, 63, og lyder
her sáledes: „Sapiens sine operibus, senex sine religione, adoles-
cens sine obedientia, dives sine eleemosyna, fæmina sine pudicitia,
dominus sine virtute, Ghristianus contentiosus , pauper superbus,
rex iniquus, episcopus neghgens, plebs sine disciphna, populus sine
lege". Oversættelsen er fortrinlig. Dette stykke genfindes for-
skellige steder, jfr Leifar, fortalen s. II— III.
6. Kap. 6. Jerusalems grundplan. Findes ogsá i
AM. 732 og 736, 4«, efter det sidste udgiven i Werlauffs Symbolæ
ad geogr. med. ævi (1821). I sammenligning med den sidstnævnte
er Hauksb.s finere og bedre udfort og vistnok, af et fantasibillede
at være, mere korrekt; sáledes mangler det höjre tárn foroven i
736, ligesom muren er bedre tegnet i Hauksb. Hvad teksten angár,
er den ens i bægge hdskrr., undt. for sá vidt overskriften og den
r0de titel midt i planen mangler i 736. Hauksb.s skriver har for-
stáet de lat. navne og undgáet de fejl, som den anden har gjort
sig skyldig i (skriver nulsi f. uidgi, ved ikke, hvad Iter er osv.);
der findcs dog samme fejl i bægge, der f0rer tilbage til en fælles
original, som jeg ikke ved at pávise; jfr Werlauff s. 55. Af-
bildningen i 732 er nærbeslægtet med Hauksbogens, men Í0vrigt
ikke sá akkurat tegnet som den.
Hvad nu de virkelige forhold angár, er Porta aurea nogen-
lunde rigtig anbragt; derimod er St. Stefans porten kommen til at
vende i urigtig retning, hvorved det hele bUver skævt, og planen
er gjort altfor regelret. Scipus er fejl for Scissus {hos Beda: fissus).
Til slutning bemærkes, at grundplanen for den rigtige orienterings
skyld má vendes om, sá at tárnet ved vicus porte Stephani kommer
til at vende mod nord (jfr Bedas beskrivelse, tom. III, 487 íí". og
Werlaufí 56 ÍT.). Beliggenheden af Sion svarer til den i middel-
alderen almindelige og vistnok rigtige ^ opfattelse.
^ Se H. Scharling : Indbydelsesskrift 1890, s. 8, 33.
HAUKSBÓKS INDIIOLD (hEIMSP. OK HELGIFR., VIDRŒDA) CXXV
7. Kap. 7 indeholder de for.skellige undtagelser eller und-
skyldninger, der gaves for omgang med bandlyste personer, pá
grundlag af „mester Goffridus"' vers, der anfores (i den 1. linje
b0r læses ignorata f. ignota). Denne Goffridus er vistnok G. af
Trani, Tranensis (d. 1247) en af middelalderens glossatorer, der
skrev Summa super titulis decretalium ; et eksemplar af denne vides
at have tilhort biskop Arne i Bergen (1304 — 14), Norsk Hist. tidsskr.
1880, s. 186. I Decretales D. Gregorii papæ IX (Romæ 1584) findes
s. 1333 blandt glosserne til teksten de to vers, men i omvendt orden
og med solvunt f. faciunt. lovrigt er forklaringen der anderledes
og ikke sá udforlig som den islandske. Jfr AM. 350, fol., s. 283.
3. Viðrœða æðru ok hugrekki ok líkams ok sálar
(s. 303—330).
At bægge disse samtaler er tænkt som et sammenhængende
stykke, er klart af indledningen, særlig s. 303i3-u, samt af over-
gangsordene s. 308i6-i8, jfr 3296. Ikke desto mindre er disse to
stykker oprindelig ikke sammenhorende og af to forskeUige forfattere.
Det f0rste stykke, samtalen mellem Æára og Hugrekki
(frygt og mod) er en oversættelse af 26. kap. i Moralium dogma
af Philip Gautier (pá lat. Philippus Gualterus ab Insulis [Lille]
eller de Gastellione) , forfatteren til Alexandreis (Alexandrssaga).
Den islandske oversætter eller dennes original har i det mindstc
tillagt Gautier stykket, eftersom ValltÍR (303 2) sikkert er identisk
med Gualterus— Gautier. Det stedsnavn, som þorv. Bjarnarson i
sin udgave af stykket i Thor Sundbys Brunetto Latino (1869) fik
ud: af Sallibur, og som Sundby mente mátte bero pá en fejltagelse,
má forsvinde som en fejllæsning af stedet i Hauksb.; læsemáden
af samburó bestyrkes tilfulde ved AM. 696, 4<^, hvor et brudstykke
findes. Gautier skrev sit værk i slutningen af det 12. árh. (Sundby
s. 168). Hvad oversættelsen (o: 30323— 308 13) angár, ér teksten
pá sine steder dels noget udvidet, dels noget ændret, og er
rimeligvis oversat efter en interpoleret original, hvis teksten hos
Sundby ikke er forkortet. De mest afvigende steder er 305 19 -34,
306 11-21. 20-33, 307 17 -27. Mindre udvidelser kan mulig stamme fra
den isl. oversætter, navnlig enkelte bemærkninger i Ædra's replikker
f. eks. 30522-24 (AHt—iaróarinar) og lign. At man ogsá har haft
dette stykke alene for sig, fremgár af, at slutningen deraf (fra
30733! sem (sál.) þau) haves i Upsala bibl. saml. Delag. 4—7, 4<>.
Her ender af handlingen med ordene : ok vera sidan fasthaldr a
þvi (jfr 308 3) ok þvi fylgia ok iamnan gott gera (afskr. i AM. 391
fol.). I et andet hándskr., AM. 696, 4^, íindes bægge stykker
CXXVl • INDLEÖNINÖ
ombyttede, men dette er sket ved afskriverens fejltagelse, eftersom
den samme rækkef^lge forudsættes ved de selvsamme ord som
303 13-14. Begyndelsen: Bok osv. f^lger der (midt pá siden) umid-
delbart pá den replik af legemet, der slutter 3233; i orig. har der
vel været en forvirring. Oversættelsen er den samme som i Hauksb.
Det andet stykke, samtalen mellem Sjæl og Legeme, er en
oversættelse af en i middelalderen meget anset og bekendt afhand-
ling: Soliloquium de arrha animæ af Hugo a Sancto Victore^ der
levede 1096—1141 og var kannik i klostret St. Victor i Frankrig.
I orig. hedder de samtalende Homo og Anima. Afhandlingen be-
gynder med 308 20 og slutter med 3294. Oversættelsen kan siges
i det hele og store at være ordret og nöjagtig uden nævneværdige
udeladelser (efter engvm 311 10 mangler en Hlle sætning; 31227-32
erto repUkker sláede sammen, altsá en rephk af Homo udeladt; det
samme er sket i det lille stykke 31923-8). Derimod fmdes enkelte
gange tilföjelser (f. eks. 30924-29: se^n Pall — ast^ 311 12-13: Puta —
heimol^ 3175-12: Nv — mvnni; 17-19 þv — hondvtn, 321i8-2o: sem Pall
-—ervó, 32233—3233: Ok—losta) og mindre omarbejdelser, der da
dels udvider, dels forkorter den oprindehge tekst (f. eks. 312^5 íT.,
314i8ff., 315ioff., 316i4ff., 28 ff. [forkortet], 32O32 ff., 3235 ff., 30 ff.,
32422 ff.). Men ingen af disse ændringer i den oprindehge tekst for-
udsætter elier behover at forudsætte en anden original end Hugos
egen. Det er, som ovf. antydet, næppe oversætteren , der har
sammenföjet de to afhandhnger og forsynet dem med en indledning
(303 1-23) og slutning (329 eff.); der er heri intet som helst, der
særiig r0ber en fremmed original; sáledes beh0ver i hvert fald ikke
ordet kreatyr (330 e) at opfattes. Oversætteren har naturligvis
været en gejsthg; jfr hans anf^rte latinske sætninger (32929-30.34.3?),
samt de skriftsteder, han selv indskyder (30924-5, 3178, 321 is). At
oversætteren muHg har været Nordmand, kunde man være tilböjehg
til at slutte af former som svttvm 32924, þersor 3308, men navnlig
af udtrykkene 3304 f. (Nœfr hyl tre; skogar dyr; rein meó hornni).
Oversættelsen er i det hele godt gjort og træffende, ordvalget
er heldigt og en vis gejsthg varme mærkes. Det er ikke langt fra
at oversættelsen undertiden virker nok sá godt og smukt som orig.,
f. eks. sætningen 31224-5, hvor orig. har: verba tua inflammaverunt
me, concepi ardorem et æstuo intus; hgeledes kan 3188-13 tjæne
som eksempel pá en smuk oversættelse. Virkehge fejl i den norröne
tekst er meget fá; sál. er frœgd 309^1 vistnok fejl for fcegrd {^
pulcritudo), (Egenvs 3214 hedder i orig. Egevs), 323 14-17 er i f^lge
ordene kanaór (1. 15) og kallaór (1. le), masc! en replik af sjælen,
men det er legemet, der taler; er kanaór^ kallaór opstáet ved
HAUKSBOKS INDHOLD (viDRŒDA, PRONOST. TEMP.) CXXVII
misforstáelse af (de norske former): kanad, kallaó'f' De to folg-
ende capitula er en umiddelbar fortsættelse af hinanden og af
1. 14-17. Sammenarbejdelsen af bægge stykker er næppe ældre end
fra midten af det 13. árh. (jfr ord som fyridiarfaz (303 20) og kreatyr
oíl.); oversættelsen af hvert enkelt stykke er mulig noget ældre.
Sidetallene i det forste stykke henviser til Unyers udgave
i Heilagra manna sögur.
4. Pronostica temporum m. m. Denne titel har vi
benyttet som en fællestitel for de latinske stykker, der er skrevne
pá den sidste side i 544 (s. 468-9), hvori et Hlle islandsk stykke
er indsat (4694-8).
1. Pronostica temporum er navnet pá det forste stykke
(s. 468), og dette er identisk med hvad man plejer at kalde : Jóla-
skrá Beda prests. Originalen fmdes hos Beda I, 462—3. (Basel-
udg.), hvor den lyder sáledes:
Si 1 feria fuerint cal. Januarii, hyems bona erit, ver ventuosum,
æstas sicca, vindemia bona, boves Crescent, mel abundabit^ velulæ mo-
rientur, abundantia et pax erit.
Si 2 feria, hyems mixta erit, ver bonum, æstas sicca et ventuosa
tempestas, et vindemia non bona et valetudo hominum, apes morientur
et prodigia quæ dabit hominibus Deus.
Si tertia feria, hiems umbrosa erit, ver tempestuosum et ventuosum
et pluviosum, æstas sicca, vindemia laborabit et visa erit et mulieres
morientur, naves periclitabuntur et reges peribunt.
Si quarta feria, hyems dura et aspera erit, ver malum et ventu-
osum, æstas bona, vindemia bona et laboriosa et frumentum bonum,
juvenes morientur et qui navigabunt satis laborabunt.
Si quinta feria, hyems bona, ver ventuosum, æstas sicca, vinde-
mia bona, abundantia erit et principes sive reges peribunt.
Si sexta feria, hyems mutabilis et ver bonum, æstas sicca et
bona, dolor oculorum, vindemia bona, et copia magna erit et oves peribunt.
Si septima feria, hyems turbinosa, ver ventuosum et fructus la-
boriosus erit, oves peribunt, homines vetuli morientur et casæ cremabuntur.
Som man ser, er der forskelHge fejl i Hauksb.s tekst; særh'g
grove er vituli f. vetulce, meliores (1. 9) f. mulieres, turbinis (1. 20)
f. turbinosus {\) ^ foruden at det rigtige kön af hiems og ver igno-
reres osv. Disse Bedas vejrspádomme har pá Island nydt en vis
anseelse. De er meget tidhg blevne oversatte og hyppig afskrevne.
Der er tilHge noget ændret deri, for sá vidt som man satte jule-
dag i steden for nytársdag (deraf navnet „Jule"-skrá). To tekster
findes aftrykte i Norg. gamle Love IV, 489, 506, jfr Rímb. 1780,
572; én i ísl. þjóðsögur og ævintýri II, 561 (den her aftrykte er
en nogenlunde ordret oversættelse af Beda, men det er morsomt i
GXXVIII f INDLEDNING
denne at se, hvorledes f.eks. vindemia overalt gengives ved heyskapr
el. grasvöxtr). AUe tekster er Í0vrigt noget afvigende fra Beda
og ligeledes fra Hauksb.s tekst, undt. den, der findes i AM. 461,
4<^ bl.23— 4; oversættelsen forudsætter f. eks. fejlen vitidi („kalfar'')
og meliores („betri menn") osv.
2. Det næste stykke, s. 469 1-3, synes at opregne visse
uheldigedage. í ísl. þjóðs. II, 552 findes vislnok noget omtrent
tilsvarende, skönt dagene er forskellige. Stykket er middelbart
hæntet fra Beda I, 471—2, hvor det lyder: „Tres dies et noctes
sunt, in quibus si uir (sál. mulig rigtigere at læse end quis) natus
fuerit, corpus ejus sine dubio integrum (que i vor gengivelse er
vistnok den fejllæste slutning af dette ord o: -g) manet usque in
diem judicii, hoc est in 6. calend. Februarii, et 3. cal. et idus Febr.
et suum mysterium mirabile est valde".
3. Det isl. stykke, 4694-8, handler om mánens alder
og genfmdes i Rímb. 1780, p. IV, § 102, s. 506, AM. 435, 12^ bl.
54, 624, 4^ s. 179, 461, bl. 7 v.; det sidste stemmer bedst med
Hauksb.s og lyder sáledes: „Hinn fysta vetr í ^ld er tungl ix.
nátta hinn átta dag jóia, annan vetr í ^ld. xx. n, þriðja vetr í ^id
7 7
einnar nætr, fjórða v;^ xij. n., íimta þriggja nátta ok xx. Sétta
77 7
fJ9gra n. Sjaunda xu. n. Atta sex nátta ok xx. Níunda uii. n.
7 7
Tíunda xuiii. n. Ellepta níu nátta ok xx. Tólfta x. n. Þrettánda
einnætt ok xx, fjórtánda tveggja nátta einna, fimtánda xiii. n.
7 77
Sextánda fj^gra n ok xx. Seytjánda v. n, átjánda 16. n hinn 19.
vetr í ^ld sjau nátta ok xx".
Det ses heraf, at i 1. 7 bör der vistnok læses xxui. f. xxiii.^
samt atianda og nitianda henholdsvis for attanda og Nivnda i 1. s.
Vistnok er da ber lige foran attanda urigtig læst. 1 det hele er
denne side af en sádan beskaffenhed , at vi ikke tör indestá for
rigtigheden af, hvorledes de enkelte ord og bogstaver er læste.
4. Det sidste stykke, s. 4699-25, hvis det hele ellers er ét,
sammenhængende stykke, synes at handle om forholdet imellem
de enkelte máner og menneskets (munkenes) drömme; men det
hele er sá brudstykkeagtigt og læsningen sá usikker, at vi tör
intet udtale nærmere herom ; nogen islandsk eller fremmed parallel
har jeg ikke fundet. I AM. 194, 8^ s. 49—50 findes et stykke
„de luna" (pá latin), men det er forskelligt fra dette stykke.
€. Naturhistorie.
Hertil horer stykket om naturstene, náttúrusteinar , (s.
227—28).
HAUKSBÓKS INDHOLD (PRONOST., NATURH., KALEND.) GXXIX
Syv „riaturstene" beskrives her bílde med hensyn til udseende
og oprindelse (undt. for Gerathises' vedkommende) samt natur,
d. V. s. deres overnaturlige virkninger (undt. for Crisopativs' vedk.).
I AM. 194, 8^ bl. 47 — 8 findes det selvsamme stykke, men dér
som en del af en större afhandling om stene; teksten er omtrent
ens i bægge, undt. for sá vidt som der i 194 findes flere afvigelser
og forvanskninger (f. vindrei/j) I. 2 : vín se dreypt i vatn, f. hvnangi
1.13: vinij f. Troyodi 1. le: godici; Medi — hans 1. 17 er forvansket
til meó fundyiu magni hans; efter deynir 1. 20 tilföjes fvlliga; 228 g
er iarnœói forvansket til aa iarneid); for ferlÍGr 22825 stár der i
194 fagrligr, hvilket vistnok er det rigtige. I middelalderlige
skrifter (SoHnus', Isidor's, Marbods' digt og flere) findes sádanne
stene opregnede\ men nogen umiddelbar kilde kan jeg ikke pávise.
D. Kalendervæsen og matematík.
Hertil h0rer det ovennævnte Stjörnu-Odda tal, samt Gisio
janus m.m. og Algorismus.
1. Gisio janus (s. 229), er en gammel versificeret anvis-
ning til efter visse, nærmere bestemte regler ved hjælp af finger-
leddene at udfinde de forskellige faste- og helgen-dage i hver
máned (jfr Rímb. 1780 p. II, § 5, s. 154 0"., hvor der findes en, i
0vrigt en hel del afvigende Gisio); remsen bestár af 24 linjer, to
for hver máned, og hvert linjepar skal indeholde ligesá mange
stavelser som máneden dage. Navnet er dannet efter de to
f0rste ord: cisio, den sidste del af circumcisio (Jesu omskærelse,
1. januar); janus hentyder til mánedsnavnet. Den form, disse
vers har i Hauksb., er ikke ganske rigtig og kan tildels rettes
efter\andre hándskrifter, særlig 1812, 4^ (gml. kgl. samling), hvor
der dog flere steder er foretaget rettelser og raderinger (jfr AM.
624, s. 210— 11, her er thor prax og step — se ved 1. 14-15 — op-
taget i selve teksten, og 461, hvor teksten er meget urigtig skreven).
Den rigtige form, Hauksb. forudsætter, er i alt væsenligt
f0lgende^:
{Gisio(l)ianMS.Epi(6).sibivendicat.Oct.(13).Fe(14).Ma(15).Mar(16).An(17).
Prisca(18).Seb(20).Agn(21).Vincen(22).Ba(24).Gon(25).PoIcarp(2G).Ag(28)
habentur.
í Bri. (1). Pur(2). Blassus (3). A(5). Ved.(6) Februo. Scolastica (10) valent.
^^^^* \ Jul. martir virgo (16.) post Petrus (22). Mat.que sequatur (24).
{Marcius officio decoratur Gregoriano (12).
Fostea Cud. (16). Benedict (21). post Mariæ genetricis (25).
^ Jfr Fr. Grundtvig: Lösningsstenen 167 fif. ' Jfr Grotefend: Hist.
Ghronol. § 17.
GXXX f INDLEDNING
/ April in Ambrosii festis (4) ovat atque Tibur (14). Magn (16).
^P"^ \ Succedunt hinc festa Georg (23). Marcique (25). Vitalis (28).
ÍPhil. (1). Ma. Grux (3). Alex (3). Jo (6). post Mi (8). Gor (10). hinc vere tunc
Hall (15).
Indeque Bran (16) sequitur venit Urb (25). Augus (26). Ger (28). adest Pe(31).
í JwM.Mar (2). habet.Bonifa(5). Med.(8).Primi(9). Barbasi (11). Bas(14).Vi(15).
Juni \ Tunc Bo (?) Mar ( 18). Gerva (19). Si (20). Al (2 1). Elld (?) Joa (24). Jo (25). Pela (26).
[ Pe-Pau. (29).
í Jul. Sui (2). Pro (4). Martini (4). Tho (7). Gili (8). Fra Benedicti (11).
Juli \ Di (14). Suit (15). A (17). postque. Mar (22). A (23?). Ghrist (24). Jaco. (25). Dor
( Pan (28). 01. (29). Ab. (30). Ger (31).
( Petrus(l). 01(3). ^m^. Trans Sixt (6). Do (7). Gyri (8). Lau(lO). Tibur(ll).
Aug. I Hipp(13). Eu(14).
[ Sumtio virginea (15). Timo (22). Bartholo (24). post A (28). Jo (29). Feli (30).
Ægi (1). Se. Trans Bert post A (6). Ma (8). Gorg. (9). A (9). Pro (11). Sus.
Go(14). Gru(14). Nic(15). Eu (16).
Lanbertique (17). Ma (21). Maur (22). festum Firmi (25). Dami (27). Mik (29).
Je (30).
Re (1). Leo (2). Francis (4). Fi (6). Mar (7). De (8). Di (9). Ger (10). inde Re (?)
Galixt(14).
Inde Lucas (18). hinc Unde. (21). Seve (23). Gris (25). Am (26). hinc Simonis
l (28). Quint(31).
( Omnes Eu. (1). No. Le (6). Uil (7). Qua (8). Theo (9). Marque (10). Briccique (13).
Nov. I Martir adest Ea (16). Ge (22). Gle (23). Gry (24). Gat (25). postea Sat. (29).
And (30).
Postque De. Barba (4). Nicho (6). ueniunt Victo (?) Lu (13). Nicati (14).
0 Sapi(17). cum Thoma (21). Thorla (23). Natalis Domini (25). Syl(31).
Sept.
Okt.
Dec. I
Af nordiske helgener er her antydede: Cud. = Gudmund
g-ode (d. 1237) den 16. marts; Magn. = Magnus d. hellige, Orkn0-
jarl (Magnúsmessa I) d. 16. april; Hall. = Hallvarðr, 15. maj;
01. = Olaf d. heUige, 29. juli og atter 3. avgust; Thorla. = Torlak
d. hellige, 23. december; hertil kan pá en máde föjes Ea. = Jat-
mund d. hellige, 16. november. Heraf er det klart, at denne Gisio
er undergáet en bearbejdelse pá Island ved midten af det 13. árh.
eller i den nærmest f^lgende tid.
2. De f0lgende vers (s. 22925-?) genfmdes i Rímb. 1780,
p. II, § 41, s. 216, i hándskr. AM. 461, 12^ bl. 18, 624, s. 215 (meget
forvansket). For dictis . . . fidis bör der læses dictus . . . fictus.
Hvert af disse vers indeholder 7 ord, hvis begyndelsesbogstaver
udgör de sákaldte söndagsbogstaver for söndagene i en sol-
cyklus (28 ár); jfr anm. 58 i Rímb. s. 216— 17.
Derpá kommer de samme Hnjer, s. 230 1-3, hvor de enkelte
ord er noget ombyttede.
HAUKSBÓKS INDHOLD (kALENDER, MAT.) GXXXJ
3. De to linjer, s. 2304-5, genfmdes i Rímb. 1780, p. II,
§ 37, s. 212, og lydcr (sikkert rigtigere): Sicta, ueris, apta, corvus,
rex busta cavat sic | Bryta creat Stilbon turris aut Saba ueris ars.
I disse linjer er der 28 stavelser; det forste bogstav i enhver
af disse betegner begyndelsen til enhver af de 28 mánecykler,
der indeholdes i den sákaldte „gamle periode" o: cyclus paschalis
magnus; jfr Rímb., forklaring til stedet.
4. Endelig geníindes den linje, der anf^res s. 230 anm. 4,
i Rímb. 1780, p. II, § 14, s. 176, jfr AM. 624, s. 211 og 231 og
1812 s. 1. Denne linje giver anvisning til at fmde nymáne, jfr
Rímb. anm. 29, s. 177.
5. Algorismus, (s. 417 — 24). Denne afhandling er en
anvisning til at regne med „indiske" o: arabiske tal. Navnet er
en fordrejelse af Alkaresmi^ navnet pá en bekendt arabisk mate-
matiker {Muhamed ben Musa A.). Denne regnekunst kom fra
Araberne til Evropa og fandt hurtig en stor udbredelse. Den
bekendte grammatiker Alexander de Villa Dei fra det 12. árh.
íbrfattede en „Algorismus" i latinske heksametre: Garmen de Al-
gorismo. Det er dette digt, der Hgger til grund for den islandske
„Algorismus" i Hauksb.; denne afhandling findes ogsá i 1812, 4^
gml. kgl. saml., i AM. 685, 4^ samt i 736, III (brudstykke, ne^st
42I32— /ie,^W 423i4). Oversættelsen er i disse hándskrifter omtrent
enslydende. Dog er der i 685 et stykke mere i slutningen af
kap. 9. Teksten i 736 er noget forvansket (efri gegnt 4232 til
ef gegnf^ [sic], hin onnvr l.io til hnígnar^; men har dog pá et
par steder bedre læsemáder. I 685 synes teksten overhovedet at
være mest fejlfri (sál. findes her -skeyttrar 42325 for -skeyttar i
Hauksb.— 1812). Disse to sidste stemmer overhovedet med hin-
anden (1812 udelader ok skipvdv 417 3; stár i 685; enn — skipadr
1.10, annan — er 1. 11-12, i 685, osv.), og det er klart, efter som
fælles fejl findes i bægge (skeyttar se ovf., ok af vpp þann 419^2,
rot 422 19 mgl. i bægge), at de má stamme fra samme — fejlagtige
— original. Pá den anden side har 1812 undertiden de rigtige
læsemáder; sáledes har det (og 685) stad efter fysta 418 23 (jfr „in
limite primo" i orig.), skortir a x. („distat a denis") mangler efter
figvrv 41933, og sá efter margfallda (sst.): ok sva margar einingar
sem osv.; for margfalld 4206 stár der margfaUdan; 1. 11 har det
margfaUdr foran fingr; e^ 1. 12 er fejl for i enn; i 421*, 422 is for
e. 0: edr; ok (1) 421 is f. edr, vndir 42322 f. vió (= 685), e^ 421 21 f. i;
endelig er tallene 423 30. 31 rigtige i 1812. — Hvad nu forholdet
GXXXII f INDLEDNING
til originalen angár, er oversættelsen , for sá vidt den kan forstás
(den er pá sine steder dunkel nok), temmelig ordret gengivelse af
Alexanders digt. I den udgave, jeg har benyttet (Halliwells i
Rara mathematica 2. udg. 1841), íindes ingen kapitelinddeling ^.
Endel afvigelser fra orig. findes. Sáledes er den sidste sætning i
kap. 2 (sifra — merking) flyttet dertil fra kap. 1 ; slutningen af kap. 5
er noget anderledes end i orig. Ordene Annat — hefir 41 8 11-13
mangler der. I slutningen af kap. 9 og 12 er der i orig. en an-
visning til at pr0ve regnestykket, der mangler i oversættelsen ;
slutningen af kap. 10 er noget vidtl0ftigere der. Ok — niv 420 1-4
mangler i orig.; þvsvnda — hefia 42221-24 ligeledes. Dette kunde tyde
pá, at oversætteren havde haft originalen i en noget anden form
end den, der foreligger i Rara math. En sádan antagelse st0ttes
kraftig af, at slutningen af afhandlingen, d.v.s. þessar erv (s. 42324)
osv., er en tilföjelse, hvortil der intet tilsvarende findes i orig. At
oversætteren skulde have tilföjet denne slutning, er særdeles uri-
meligt. Der foreligger her en skolastisk-teologisk anvendelse af
tallene, der mátte ligge en norsk eller islandsk oversætter ganske
íjærnt. Den direkte original er jeg dog ikke istand til at pávise.
Taltegnene, s. 4174, svarer fuldstændig til den 4. række i
Hankels Gesch. der Mathematik s. 325, der tilh^rer det 13. árh.
indtil ár c. 1270. Naturligvis er dette ikke et tilstrækkeligt bevis
for, at oversættelsen er ældre end c. 1270, skönt det i og for sig
er rimeligt, at den er noget ældre.
Tegnet s. 42328 beror pá en afskrivers misforstáelse ; der
skal simpelthen stá tallet 3. Det er i det hele klart af flere fejl,
at Hauks afskriver (eller hans orig.) langt fra altid har forstáet
sammenhængen. En omhyggeKg sammenligning af hándskrifterne
vil sikkert kunne give den oprindelige læsemáde pá sá godt som
ethvert sted og en rigtig tekst vil sáledes nied lethed kunne bringes
i stand.
Til at tillægge Haukr nogen som helst andel i oversættelsen
eller bearbejdelsen savnes der holdepunkter.
Kapiteltallene beror pá hándskriftets kap.-inddeling;
sidetallene henviser til Munchs af en dansk oversættelse led-
sagede udgave i Annaler osv. for 1848. •
^ I et hándskr. i Gml. kgl. saml. 1348, 4», hvorpá dr. K. Kálund har
gjort mig opmærksom, findes r0de overskrifter over de enkelte kapp. Dette
digt har dog ingen direkte sammenhæng med vor oversættelse.
HAUKSBuK.s i.NDiioj.D (aLGOR., VÖL., TILLÆG) CXXXIII
E. Völuspá (s. 188—92).
Den afskrift af diglet, dcr her findes, stammer, som ovenfor
(s. XVI) antydet, fra midten af det 14. árh., og den har vistnok
aldrig haft noget med Haukr at göre. Det er en bekendt sag, at
de gamle digte er desto mere forvanskede, jo yngre hándskrifter
de findes i, jfr f. eks. Hyndluljóð i Flat0bogen. Ogsá Völuspá i
Hauksb. kan henfores hertil. Navnlig er dens midterparli her
slemt forvansket, men herom kan vi henvise til de kritiske ud-
gaver, samt til Miillenhoff's Deut. altertumskunde V, 4ff., 86 £f.
(særiig 94 f.). I Bugges udg. findes teksten bogstavret aftrykt s.
19 — 26. Mellem dette aftryk og nærværende udgave findes enkelte,
men sá godt som altid ganske uvæsenlige afvigelser, sáledes er
det næppe muligt med sikkerhed at afgöre, hvorvidt skriveren har
ment u eller v; bogstavet ender ofte med en lille hage til höjre,
og dette har vi gengivet ved u^ ligeledes er aksenter ofte usikre
og stregen igennem d (d) ofte tvivlsom. Særlig bemærkes end-
videre: regiwn 188 12, sál. hdskr.; heilog (Bugge: -vg): den sidste
vokal er noget klattet; hon (18924): snarere sál. end hvn\ nqkkur
(18928) er sikkert (med g); lengra 190i3 er meget afbleget i linjens
slutning og máske ikke ganske sikkert; annars (190 21) er rigtigt;
ligeledes en (1. 27), blœss (1. 30), a (1. 23), aasum (1. 32), ierv (191 6.9),
sunnan (191 e), hrata (1. 7), og snarest styrer (I. 5). lovrigt má det
huskes, at hándskr. er meget afbleget, og at endel altid vil forblive
dels usikkert dels helt ulæseligt. Verstallene i Bugges udg. burde
have været tilföjede.
F. TiUæg I— XIII (s. 500—506).
Hvorvidt enkelte af disse stykker, som IV — VIII, XII— XIII,
stammer fra Hauksb., er i de págældende hdskr. ganske vist ikke
udtrykkelig fremhævet, men da de der findes sammen med
sádanne, der bestemt siges at være tagne fra Hauksbók, er det
sandsynligst, at de alle hidr^rer derfra. Alle bærer de vidne om
de mange slags interesser, som Haukr ellers lægger for dagen.
Særlig kan man forstá, at indholdet af VII — VIII har interesseret
ham, der var sá godt inde i Norges, navnlig landets politiske
forhold. Vi skal i al korthed gennemgá disse stykker.
I indeholder en beretning om en rejse, som et par
grönlandske præster foretog for at unders0ge kysten sá langt mod
nord som muligt. Resultatet synes ikke at have været af betyd-
ning. Efter begyndelsen skulde man tro, at denne beretning var
indholdet af et brev, som „præsten Haldor skrev til præsten Arnald",
som da var hirdpræst hos Magnus lagaboter.
GXXXIV # INDLEDNING
II er en fortegnelse over bisperne i Garðar i Grönland
fra og med den f^rste (og tvivlsomme) Eiríkr omkr. 1120 til Arne,
der blev biskop 1314.
III. En beretning om et par slemme uár, det f^rste 976 S
det sidste 1056. Stykket genfindes i afskrifter af den sákaldte
Skarðsárbók af Landnáma (Isl. I, 323) i en lidt forskellig form.
Björns afskrift synes noget udtogsmæssig og er máske kun en fri
gengivelse af Hauksb.s oprindelige tekst (jfr hans „etc" 501 is). Vi
har dog ikke af den grund villet udelade stykket. Sidetallene
henviser til Isl. I.
IV. Erkebispe- og bispe-sæder i Norge, England,
Skotland og Tyskland, slutter sig pá en máde til lí. Om de
enkelte navne henvises til navneregisteret. Der skal vistnok ikke
interpungeres efter Moreide, Vijk og Brechin.
V. Indeholder en pilgrimsrejserute fra Lúbeck til Rom,
idet de enkelte byer opregnes og afstandene mellem dem angives i
mil. Vejen forer fra Lúbeck over Mölln (Mylna) — Lúneburg —
Brunsvig — Goslar — Eisenach (Ismak) — Wúrzburg — Augsburg (Aust-
éor^^ — Schwangau (Svangi) — Innsbruck (Isinbriggia) — Trento (el.
Trient) — Verona (Bern) — Bologna — Florens. Angáende de enkelte
navne henvises til navneregisteret. Her skal kun bemærkes, at
Tertinborg má være fejl for Artlenborg, Hijia- (1. 12) f. Nyia-
(Neustadt). peingilsbyr (1. 14) er en folkelig omdannelse af Din-
kelsbúhl, Bardarkirkia af Partenkirch. Fera er fejl for Ferrara,
jfr Pata f. Patera I7625 (ovf. s. GXVIII).
VI. Navne pá de forskeUige tidsafsnit. Dette lille stykke
genfmdes i og gár umiddelbart tilbage til kap. 63 i Skáldskaparmál
(Snorra-Edda I, 510) og stemmer nærmest med codex Upsaliensis
(Sn.-E. II, 341), undt. for sá vidt som lyf (1. 24) her mangler Hge-
som ogsá i de 0vrige hdskrr.; disse sidste indskyder ár foran
missire.
VII. Indeholder en opregning af de lande og de af de
norske fylker, som horte under Bergens féhirzla, der, skönt ikke
udtrykkelig nævnet, stilles i modsætning til T^nsbergs; jfr Munch
Norske folks Hist. IV, 1, 614 — 15. Stykket er altsá oplysende om,
hvorledes forholdene var i Hauks tid. Det er sikkert en fejltagelse,
nár Jón Sigurásson har ment (Dipl. Isl. II, 859), at der her forelá
en fortegnelse (fra 1350) over de egne og lande, som kong Magnus
smek forbeholdt sig selv ved delingen af riget. I Dipl. Isl. er
' JfrReykdœla kap. 7, Fms. II, 222 f., 225, 227 f., Njála 32, 47, Gretla 17.
HAUKSBÓKS INDHOLD (tILLÆG) GXXXV
stykket aftrykt efter AM. 157 B, 4^ men her mangler /íialtland
ok Orhmjiar; fyri (1. 30) er rimeligvis en fejl for til.
VIII. FylkerneiNorge. G. Storm har i (Norsk) Hist.
tidsskr. 4. bind (1877) s. 478—84 pávist et ældgammelt fylkjatal,
en fylkeliste, der skal stamme fra Are Einarsson (omkr. 1120), fra
hvem Are frode skal have fáet den og sá optaget den i sin —
ældste — Islendingabók. Denne fylkeliste er opbevaret i Peder
Claussöns Norges Beskrivelse (Saml. skr. s. 465, jfr Hist. tidsskr.
s. 479); der begyndes dér med „Finmarken", men dette navn er,
som G. Storm rigtig bemærker, et senere tillæg, da Finmarken ikke
udgjorde noget egenligt fylke. Fylkeantallet er der 25 (+ Fin-
marken). I AM. 415, 4^^, der aldrig har haft noget med Haukr
Erlendsson at göre, findes en anden liste (aftrykt hos Storm efter
Scriptores VI), der má stamme fra det 12. árh.; her opregnes
fylkerne sydfra, og de er i alt 25. Hauksb.s hste er for sá vidt
afvigende fra P. Glaussöns, som (bortset fra Finmarken) RaiimS'
dœlafylki dér indskydes mellem de to Mœrafylker, medens Fjalafylki
og Haáaland samt Austr-Egdir ikke nævnes som selvstændige fylker
hos P. Glaussön, og endelig, at der hos denne i steden for Ránriki
stár Grœnafylki (hvilket Í0vrigt er fejl for Hrœnafylki = Rena-
fylki = Ránriki); Raumsdœlaf. er vel udeladt ved sk0desl0shed,
medens de 0vrige navne kan skyldes selvstændige ændringer máske
af Haukr selv.
IX. Dette stykke om Ulfljótsloven og fjærdings-
inddelingen^ er omtrent aldeles identisk med teksten i Landn.
s. 95 28-96 18 og kan vistnok betragtes som afskrift deraf. Der
findes et par afvigelser: for þa (1. s) stár der enn i Landn.; log-
madur—þa (I.8-9) og aptur (I.9) er vistnok redaktionelle ændringer
og tilföjelser ; hertil h0rer máske ogsá hof- (i hofgoói 1. 17) , sem
(I.25) f. þav er, og (1.26), hvorre þyng sókn (I.27-8) f. þingsokn hverri,
samt goda (1. 30). Vigtigere er, at for ordene sem villda (1. 23) har
Landn. blot eda, hvilket synes at være rettelse af hint, jfr em (1. 20)
f. er, Godar (1. 30) f. Gvdar. Sidetallene henviser til Isl. s. I (1843).
X. Et lille stykke om navnes dannelse, særiig ved
hjælp af Tors navn; det er ogsá aftrykt i Eyrbyggja (1864) s. 126,
og synes at have sin grund i hvad der dér kapitel 7 (s. 828-30)
meddeles. Stykkets begyndelse viser, at Björn her — som oftere
— ikke har afskrevet aldeles ordret; ordene i firndinne stammer
sikkert ikke fra Hauksbók.
* Overskriften synes kun at betyde, at stykket handler om en mand, der
stammede fra Ostfjærdingen.
CXXXVI f INDLEDNING
XI. Hauks og hans hustrus slægtregistre. Sáledes som
Hauks slægtregister her foreligger (fra Adam af), beror det vistnok
pá hans egen kombination. Den forste del deraf fra Adam til
Odin stemmer med den fra de angelsaksiske slægtregistre velbe-
kendte genealogi, samt med den, der findes i Snorres prolog (fra
og med Munon). Kun er der enkelte forvanskninger af navne hos
Haukr (f. eks. Hericedei 1. 25 f. Henrede o: Einriói) Hgesom navnene
undertiden er islandiserede {Frialafnr \. 29 ^ Finnur 1.28). Særhg
bemærkes, at der her stár den rigtige form Sescep (o: sé Scep,
hvilken pudsige misforstáelse er pávist af Sievers i Beitráge osv.
XVI, 362) , samt at Ját (o: Geát = Gautr) er oversprunget efter
Biar (1. 28). Hrœrekr slongvanbaugi er her en sön af Ingjaldr
Starkadsfostre, medens han i Hauks Landn. (s. 103—4) er en sön
af Harald hildetand. Her har Haukr altsá fulgt andre kilder (jfr
genealogien i Dipl. Isl. I, 505). Efter Hrœr. sl0ngv. f^lger 3 led
til Hrœr. höggv., hvilke genfmdes, men tilskrevne i margen, i
Upps. hdskr. af Edda, se Dipl. Isl. I sst. I0vrigt kan vi ikke
her komme nærmere ind pá forholdet mellem de forskelhge lang-
feðgatöl.
Steinunns slægt opregnes vistnok ligefrem efter Landn.
kap.296 (s. 10336— 1048), jfr kap. 326 s. II527-30.
XII. Bemærkningen om Yxna-Þórir findes ogsá i hánd-
skrifterne af Skarðsárbók, se Landn. (1843) s. 328; den synes her
i Hauksb. at være et uddrag.
XIII. Dette genealogiske stykke genfindes i en afvigende
form i Skarðsárbók (Landn. 1843 s. 324— 5); et stykke (s. 325io-i8)
er her udeladt, hgesom endel redaktionclle ændringer i det folg-
ende vistnok er foretagne.
IV. Slutningsbemærkninger.
Efter at vi sáledes har gennemgáet hándskriftets enkelte
bestanddele, er der næppe nogen tvivl om, hvorledes Hauks Utte-
rære virksomhed bör bedömmes. Haukr har været en særdeles
dannet mand med levende interesse for bogh'g kunst af hvilken
som helst art. Som sádan er han sikkert ikke enestáende i sin
samtid, men en af mange. Hans interesser har f0rt ham til at
afskrive eller lade afskrive forskelHge afhandlinger og skrifter, som
han har fáet fat i. Noget system eller orden eller overhovedet
nogen stræben efter en sádan lader sig ikke pávise hos ham.
Men han synes i det hele at have delt sin samtids tilböjelighed
HAUKS VmKSOMHED GXXXVII
for opdigtede, romanagtige sagaer, tildels af fremmed oprindelse.
Som sá mange af hans landsmænd báde för og senere har han
tillige været besjælet af personalhistorisk-genealogiske interesser,
om hvilke hans Landnáma-kompilation særiig vidner. Noget
kritisk hoved var Haukr imidlertid ikke; ogsá deri hgner han sine
samtidige; disses stærke side var overhovedet hverken kritik eller
originahtet; derimod var lysten til at samle alt muhgt, afskrive
og kompilere desto mere fremtrædende. Af virkelige forfatternavne
kendes, som bekendt, yderst fá fra tiden omkr. 1300. Haukr kan
ikke kaldes forfatter. Hans Landnáma, hvis mekaniske tilveje-
bringelse ovenfor er omtalt, viser ikke det ringeste tillob til en
selvstændig kritisk bearbejdelse af det foreliggende stof. Historiske
kundskaber orn tidhgere tider og personer har han ikke besiddet
i nogen synderlig grad, hvad klart fremgár f. eks. af hans be-
mærkning om Kolskeggr (s. 126) osv. Heller ikke giver bogens
ovrige bestanddele os nogen grund til at antage nogen selvstændig
forfatter- eller bearbejdervirksomhed fra Hauks side. Kun pá
ganske enkelte punkter har vi truffet selvstændige tillæg elier
mindre optegnelser, der vistnok má stamme fra ham (en ændring
i en tidsbestemmelse i Fóstbr. ovf. LXXVII ; hans genealogi i slutn.
af Erik d. rodes saga LXXXIV— V, samt vistnok TiUæg IV, VII, VIII,
XI). Nár hertil föjes, at Haukr máske har indsat mere moderne, af
ham og hans samtid sædvanlig brugte udtryk i stedenfor andre
(jfr ovf. LXXXIV), samt enkelte gange mulig ændret noget i den
benyttede originals ordstiUing eller ordföjning, hvilket i det enkelte
næppe sikkert kan pávises, tror vi at have givet Haukr, alt hvad
der med billighed kan tilkomme ham.
Tiden for hándskriftets istandbringelse lader sig med
tilnærmeisesvis sikkerhed bestemme. Grænsen for den opad i
tiden er ár 1314 og den er fuldfort efter 1329. Det f^rste
árstal fremgár af TiUæg II, der udtrykkehg siges at være hæntet
fra Hauksb. Den sidste grönlandske biskop, der her nævnes, er
Arne, biskop 1314 ( — 49). Uagtet vi ikke bestemt ved, hvor i
bogen denne notits har stáet, er det rimeHgt, at den har stáet
lige efter Kristnis. Det sidste árstal fremgár af bemærkningen
om abbedissen Hallbera (d. 1329), der forudsættes at være dod.
Vi fores sáledes til at antage, at hándskriftet stammer fra Hauks
sidste 10 — 15 leveár; rimeligst er det da at antage, at den hoved-
sagelig stammer fra den föromtalte 7-ársperiode (1323—29), i hvilken
Haukr synes at have fort et stiUe liv. At han da har opholdt
sig pá Island, stottes, foruden ved at han aldrig nævnes i norske
dokumenter, deraf, at hans originaler uden tvivl alle har været
GXXXVIlt • ÍNDLEbNING
islandske. Han synes under alle omstændigheder forst at have
afsluttet bogen i sine sidste leveár, máske under sit sidste ophold
pá Island. Om han da har taget bogen med sig til Norge, eller
om den aldrig har været udenfor Island, derom kan man intet
rimeligt udtale.
Til slutning et par bemærkninger om udgivernes virksomhed.
Da det kgl. nordiske Oldskriftselskab pá initiativ af afd^de höjeste-
retsassessor dr.jur. V. Finsen havde vedtaget at udgive Hauksbók
i dens helhed og efterat udgiverne efter samrád med Oldskrift-
afdelingens medlemmer havde fastsláet principperne for udgivelses-
máden, blev der straks taget fat pá arbejdet, sá at 1. hæfte kom
til at foreligge færdigt 1892. Arbejdet blev sáledes delt imellem
udgiverne, at viceinspektör E. Jónsson afskrev sá godt som hele
teksten, hvorpá F. Jónsson sammenlignede denne afskrift med
originalen og tilföjede de n^dvendige anmærkninger, tildels efter
samrád med E. Jónsson. Dernæst har F. J. læst 1. og 2. korrektur
efter selve hándskriftet, hvorhos E. J. har læst 2. korrektur efter
det istandbragte manuskript. Desuden er der naturUgvis læst 3.,
undertiden 4. korrektur. Tiltrods for den omhu, som udgiverne
tör sige at have anvendt pá, at udgaven blev sá rigtig som muligt,
har der dog indsneget sig enkelte fejl (se TiIIægsbemærkninger og
Rettelser); men de háber, at der foruden de opdagede kun vil
findes ganske fá. Der er máske ogsá nogle inkonsekvenser af den
art, som ikke eller vanskehg kan undgás i et arbejde som dette,
hvortil en række af ár er anvendt.
For dem, der benytter denne udgave i sproghistorisk-
grammatiske öjemed, turde det ikke være af vejen at bemærke, at
man gör rettest i at iægge mærke til, hvorvidt de enkelte steder,
der skal benyttes, h0rer til de opfriskede eller meget afblegede.
For de forstes vedkommende har udgiverne kun kunnet give, hvad
der nu stár i hándskriftet , hvad enten det er identisk med den
oprindelige tekst eller ej; hvor en oprindelig bogstavdel ses uden
at være opfrisket, gengives det oprindelig skrevne i reglen uden
videre bemærkning. Hvad de sidste angár, tror udgiverne
ganske vist overhovedet at have vundet den oprindelige tekst,
undtagen pá nogle fá, i anmærkningerne nærmere omtalte steder.
Men enhver, der kender den slags afblegede steder i de islandske
hándskrifter, hvor intet bogstav tydehg ses uden at vædes, véd,
at muligheden af en fejllæsning af et bogstav, forkortelsestegn og
lign. ikke er udelukket. — I anmærkningerne siges ofte noget at
slutningsbemærkninger CXXXIX
være „utydeligt", „noget iitydeligt" el. lign.; hertil er at bemærke,
at utydelighedens grad tidt og ofte beror pá en subjektiv felelse,
og at det naturligvis oíte er aldeles umuligt skarpt at skæhie
imellem de enkelte grader i utydeligheden , der kan finde sted.
Det beror pá ens öjne, öjeblikkets belysning m. m., hvorvidt man
overhovedet betegner et ord eller sted som „utydehgt". Hvad der
ved vædelse af skindet træder klart og sikkert frem, sá at ingen
tvivl har været mulig, er ikke betegnet som utydehgt.
Hvad versfortolkningen, der stammer fra mig, angár,
er den kun tilföjet for at lette brugen af bogen. En kritisk be-
iiandling af versets tekst kunde der ikke her være tale om at give.
Men selvfolgehg er alle andre recensioner og hándskriftUge læse-
máder i ethvert tilfælde undersogte og tagne i betragtning; hvor
disse fandtes at være rigtigere end Hauksbogens, er de uden videre
indsatte, hvorimod alle egne formodninger er betegnede med
„conj.". Nár det over ethvert vers kort og godt hedder: „Verset
bör skrives" , er dette „bör" ingenlunde altid at anse som ufejl-
bart; det kan efter omstændighederne betyde det samme som
„kan" eller „bör sandsynhgvis" el. hgn.
Hvad registrene angár, skal kun det bemærkes, at ifolge
en af Oldskriftselskabet vedtagen beslutning vil registret til
Landnáma findes i den særlige udgave af dette skrift, der for-
beredes til udgivelse. Navnene er givne i en normaliseret form,
sáledes som de formenthg har været udtalte; en absolut konsekvens
er dog ikke opnáet, men brugen af registret bliver næppe derfor
mindre let.
Udgiverne tillader sig at udtale deres tak for den fore-
kommenhed og vejledning, som Oldskriftafdelingen i dens helhed
fra forst af har ydet dem; med vemodig folelse mindes de den
mand, som tog initiativet til udgivelsen af Hauksbók, dr. jur. V.
Finsen^ hvis altfor tidhge d0d videnskaben bestandig vil beklage.
Særlig udtaler de deres tak til hr. bibliotekar, dr. Kr. Kálund^
der har gjort alt sit til at lette udgiverne deres arbejde. — Endehg
foler jeg mig foranlediget til at udtale min bedste tak til bægge
de herværende offenhge bibliotekers forskellige embedsmænd, der
med aldrig svigtende forekommenhed og redebonhed har stáet
mig bi under udarbejdelsen af den del af fortalen, der handler om
hándskriftets enkelte bestanddele.
Kehenhavn i december 1894.
Fínnur Jónsson.
HÁNDSKRIFTPR0VERNE
1. pr0ve
2. -
. AM 371,
- 544,
3. -
4. -
^
5. —
6. -
- 675,
bl 9 a, 1. 1 ff.,
- 10 a, 1. 1 ff.,
- 18 a, 1. 1 ff.,
- 48 a, 1. 9 f. n. ff.,
- 99 a, 1. 9 ff.,
- 4 a, 1. 1 ff..
udg.
88 17 ff.
168i2ff.
183 32ff.
269 12 ff.
436 25 ff.
475 12 ff.
é
fCrtlí.
.t '^
5g l§ «p. S
'^ C Sl t^
"' :; i^ 's
?J
<5n
' ^^^-
t t-t1
■Mfi
^tXf r
íí KJtij^S
Hg^ i:
ii
I
HAUKSBOK.
23 Þetta er prologus fyri bók þessi
c. I n Alldar fars bók þeiri er Beda prestr ^ heilagr * gerdi er
getid eylandz þess er Thile heiter (ok) ^ a bókum er sagt at lÍGÍ
.vj. dægra sigling nordr fra Bretlandi. þar sagdi hann ei koma dag
a vetr ok ei nott a sumar þa er dagr (er) ^ lengztr. * tíI þess 5
ætla vitrir menn þat haft at Island se Thile kallat at þat er vida
a landinu at sól skinn vm netr ^ þa er dagr er lengstr. enn þat
er vida vm daga at sol ser ei þa er nott er lengs^. eu Beda
prestr andadist dccxxxv. arum epter holldgan vors herra lesu
Ghristi at þui er ritad er meir en c ara fya Island ^ bygdizt af lo
Nordmonnum. * eu adr Island bygdizt af Nordmonnum voru þar
24 þeir menn er Nordmenn kalla Papa. þeir voru menn kristnir ^
ok hyGÍa menn at þeir muni verit hafa vestan vm haf þvi at
funduzt eptir þeim bækr irskar ok biollur ok baglar ok en fleiri
luter þeir at þat matti skilia at þeir voru Vestmenn. * þat fanzt i5
i Papey avstr ok i Papyh. * er ok þers getid á bókum Enskum
at i þann tíma var farit millim landana. *
Hier hefer^ Landnáma bók ok seger i hinum fysta capitula hvert
skemst er frá Islandi.
c. 2 A ^ þeim tíma er Island fannst ok bygdizt af Noregi var 20
Adrianus papa i Roma ok lohannes sa er hinn v. ^ var med þui
nafni i þvi sæti. eu Hlodver Hlodverss(vn) keisari fyri nordan
25 fiall. * En Leo ok Alexander s(vn) hans yfer Miklagardi. þa var
Haralldr ^ hinn nárfagri konungr yíir Noregi eu Eirikr^ Eymundar
son yfer Sviariki ok Biorn svn hans eu Gormr ^ hinn gamli at »
Danmork. Elfradr ^ hinn riki i Englandi ok latvardr s(vn) hans.
En Kiarvall at Dyfline Sigurdr hinn riki iarl at Orkneyium. *
* Aben plads for initialen. ^ Skrevet -ur. ' Tilföjet efter B. * Punk-
tum er tilf. '" vetr hdskr.; rettet efter de evr. recc. * Sáledes. ^ Jiettet
for hdskrs Islandz. " Skrevet krist*>. ® Vrigtigt for viij.
1*
4 § HAUKSBOK. Landnámabók c. 2-4.
Sva segia vitrer menn at or Noregi fra Stadi se vij. dægra
sigling til Horns aa avstanverdu Islandi. Enn fra Sniofiallz nesi
íííj. dægra sigling til Hvarfs a Grænalandi. ^ af Hernum af Noregi
skal sigla iamnann i vestr til Hvarfs á Grænlandi. ok er þa sigit
fyri nordann Hialltland sva at ^ þui at eins se þat at allgod se 5
siovar sýn. en fyri svnnan Færeyiar sva at sior er i midium hlidum.
en sva fyri sunnan Island at þeir hafa af fvgl ok hval. ^ frá
26 Reykianesi a sunnan verdu Islandi er ííj * dægra haf til lolldu
laups aa Irlandi i sudr ^. enn fra Langanesi a nordan verdu
Islandi er íííj. dægra haf til Svalbarda nordr i Hafs botn en lo
265 dægr^ sigling er til vbygda a Grænalandi or Kolbeins ey i nordr^.
273 Fra Gardar.
c. 3 Gardar * het madr son Svavars hins svænska. ^ hann atti
iardir i Siolandi. en var fæddr i Sviariki. ^ hann fór til Sudreyia ^.
at heimta faudur arf konu sinnar. Enn er hann sigldi i gegnum i5
Pettlandz fiord þa sleit hann vndan vedr ok rak hann vestr^ i
haf. hann kom at landi fyri austan Horn. ^ þar var þa hofn.
Gardar sigldi vmhverfis landit ok vissi at þat var eyland. hann
kom aa fiord þann er hann kalladi Skialfanda. þar skutu þeir
28 bati ok geck a Nattfari þræll hans. þa slitnadi festin ok kom 20
hann i Nattfaravik fyri vtan Skuaa biorg. enn Gardar kom odrum
megin fiardarins. ok var þar vm vetrinn ^. ^ þui kalladi hann þar
Hvsavik. Nattfari var epter med þræl sinn ok ambatt. þvi heiter
þar Nattfara vik. Gardar sigldi austr aptr ^ ok lofadi miok landit
28 ð ok kalladi Gardars hólm. 25
26« Frá Naddodd.
c. 4 Naddoddr ^ * het madr broder Exna - Þoris magr OIvis
Barnakarls. hann var vikingr mikill. ^ af þui stadfestist hann i
Færeyium at hann atti hvergi annarstadar vel fritt. hann fór or
Noregi ok villdi til Eyianna ok vard sæhafi til Gardars hólms ok 30
kom i Reydarfiord i Austfiordum ok gengu þeir þar a hin hæstu
íioll at vita ef þeir sæi nockorar manna vister eda Reyki ok sa
þeir ecki tidinda. Enn er þeir sigldu frá landinu fell snior mikill. ^
af þui kalladi hann Snæland. þeir lofudu miok landit.
^ PunJdum er tilf. ^ Herefter er oprindélig skrevet siór er i midium
hlidum, men understreget af JErl. selv og senere (i dette árh.?) overstreget.
^ Skrevet -ur. * Aben plads for initialen. a Riméligvis urigt. for y, som
B har.
Landnámabók c. 5. HAUKSBOK.
Frá Flóka
c. 5 Floki * * Vilgerdar son het vikingr ^ mikill. ^ hann bióst
af Rogalandi at leita Sniólandz. þeir lagu i Smiorsundi. ^ hann
feck at blóti mikhi ok blotadi Rafna ííj. þa er honum skylldu leid
vísa. [)ui at þa hofdu nafsighngar menn engir leidar stein i þann 5
tima i Nordr ^ londum. þeir lodu þar varda er blotid hafdi verit
29 ok kolludu Floka varda. ^ þad er þar er mætist Horda land ok
Rogaland. * hann for fyst til Hialltlandz ok la i Floka vagi. þa
tyndist Geirhilldr dottir hans i GeirhiUdar vatni. Med Floka var
a skipi bondi sa er Þorolfr het. enn annarr ^ Heriolfr ok Faxi lo
sudreyskr ^ madr. ^ Floki sigldi þadann til Færeyia ok gipti þar
dottur sina. ^ fra henni var Þrondr ^ i Gotu. þadann sigldi hann
vt i haf med hrafna þa ííj. er hann hafdi blotad i Noregi. ok
er hann let lausan hinn fysta fló sa aptr vm stafn. Annarr fló i
lopt vpp ok aptr til skips. ííj fló framm vm stafn i þa att ^ er i5
þeir fundu landit. þeir komu austann at Horni. þa sigldu þeir
fyri sunnan landit. enn er þeir sigldu vestr ^ vmm Reykianes ok
vpp lauk firdinum sva at þeir sa ^ Snæfellsnes þa mællti Faxi.
þetta man vera mikit land er ver hofum funndit. ^ her eru vatn-
foll stór. þat er siþan kalladr ^ ^ Faxa óss. þeir Faxi ^ sigldu 20
30 vestr yfir « Breidafiord ok toku þar land sem heiter Vatsfiordr
vid Bardastrond. fiordrinn ^ allr var fullr ^ af veidiskap ok gádu
þeir ei ^ fyri veidum at fa heyianna ok do allt kvikfe þeira vm
vetrinn. var vár helldr kallt. þa geck Floki nordr a fioll ok sa
fiord einn fuUann af haf ísumm. ^ þui kaulludu þeir lanndit Island. 25
þeir foru brott vm sumarit ok vrdu sidbuner. þar ser enn skala
topt þeira inn fra Brans^-læk ok sua hrofit ok sva seydi þeira.
þeim beit eie fyrer Reykianes ok þar sleit fra þeim batin ok a
Heriolf. hann kom i Heriolfs hofn. Floki kom i Hafnarfiord.
þeir funndu hval a eyri einni vt fra firdinum ok kaulludu þar ao
Hvaleyri. þar fundust þeir Heriolfr. vm sumarit sigldu þeir til
Norex. Floki lastadi miok lanndit. enn Heriolfr sagdi kost ok
31 lost af^ landinu. enn Þorolfr quad driupa smior af hveriu strai
a landi þui er þeir haufdu funndit. þui var hann kalladr^ Þorolfr*
smior. 35
^ Aben plads for initialen. ' Skr. -ur. ' Punktum er tilf. * Skr.
annar. ^ Skr. sudur-. ® Skr. to ganye. ' brans sál. 104; Bians hdskr.
a Dette kapitel pides i lOá anfert efter „Havcs boc". b ætt 104. c callat 104.
d Sdl. hdskr.; íloke 104 og de evrige recc. Det ene sjines at vœre liye sá godt
som det andet. e um 104. f eigi 104. g eigi 104. h á 104.
g ^HAUKSBOK. Landnámabók c. 6.
Fra Ingolíi ok Hiorleifi.
c. 6 Biornolfr ^ het madr enn annarr ^ Roalldr ^. þeir voru
syner Hromundar Grips s(vnar). þeir fóru af Þelawork * fyri viga
saker ok stadfestust i Dalsfirdi sa Fiolum. son Biornolfs var Orn
fader Ingolfs ok Hœlgu en Hroallz s(vn) var Hrodmarr ^ f(adir) 5
Leifs. þeir Ingolfr ^ ok Leifr fostbrædr foru i hernad med sonum
Atla iarls hins Miova af Gaulum þeim Hasteini ok Hersteini ok
Holmsteini. Med þeim foru oll skipti vel. ok er þeir komu heim
mælltu þeir til samfara med ser annat sumar. enn vmm vetrin
gerdu þeir fostbrædr ^ veizlu sonum Atla iarls. at þeire veitzlu 10
strengdi ^ Holmsteinn heit at hann skylldi eiga ^ Hœlgu Arnar
d(ottur) eda enga kono ella. ^ vm þersa heitstreinging fannst
monnuni fátt. enn Leifr ^ rodnadi ok vard fatt vmm med þeim
Holmsteini þa er þeir skildu. vmm varid epter bioGust þeir
fostbrædr ^ i hernad ok ætludu at fara til mots vid soríu Atla 15
32 iarls. þeir funnduzt vid Hisar gafl ok logdu þeir Holmstein brodr^
þegar til orrostu vid þa fóstbrædr ^. en er þeir haufdu barist
vm rid þa kom at Olmodr ^ hinn gamU son Horda-Kara frændi
Leifs ok veitti þeim Ingolfi. i þeiri orrostu fell Holmstein en
Herstein flydi. þa foru þeir Leifr ^ i hernad. En vm vetrin epter ao
forHerstein at þeim Leifi, ok villdi drepa þa. en þeir fengu niósn
af for hans ok foru i mót honum ok bordust ok fell þar Herstein.
Eptir þat voru menn sendir a fund Atla iarls ok Hasteins at bióda
sætter. ok sættust þeir at þui at þeir Leifr ^ gulldu eignir sinar
þeim fedgum. þeir fostbrædr bioGU eitt mikit skip ok foru at leita 25
landz þers er Rafna-Floki hafdi fundit er þa var Island kallad.
þeir fundu landit ok voru i Austfiordum i Alftafirdi hinum sydra.
þeim virdist landit betra sudr ^ en nordr ^ þeir voru ein vetr a
landinu ok foru þa aptr til Noregs. Eptir þat vardi Ingolfr ^^ fe
þeira til Islandz ferdar. en Leifr fór i vestr ^ viking. hann heriadi 30
aa Irland ok fann þar iardhus mikit. þar geck hann i ok var
33 myrkt þar til er lysti af vapni þui er madr hellt aa. Leifr drap
þann mann ok tók sverdit ok mikit fe annat. siþan var hann
kalladr Hiorleifr. Hiorleifr ^ heriadi vida vm Irland ok feck þar
mikit herfang. » þar tok hann þræla x. er sva hetu Dufþakr » ok 35
GeÍRodr Skialldbiorn Halldorr " ok Drafdrit. ei eru fleiri nefndir.
eptir þat for Hiorleifr ^ til Noregs ok fann þar Ingolf fostbrodr ^
sinn. hann hafdi fengit adr Hœlgu Arnard(ottur) systr ^ Ingolfs.
^ Aben plads for initialen. ^ Skr. annai. « gj^^ .^j. 4 gj^^ j^^^^
^ Skr. -mar. ^ Bettet fra hdskrs strendv. ' Skr. ega. « Punktum er tilf.
" Sáledes. ^" Skr. Inolfv. »1 Skr. -doj.
Laudiiámabók c. 7-8. HAUKSBÓK. 7
Fra Ingolíi ok Hiorleifi
c. 7 Vetr 1 þenna feck Ingolfr ^ at blöti miklu ok leitadi ser
heilla vm forlog sín. en Hiorleifr villdi alldri blóta. frettin visadi
Ingolfi til Islands. ^ eptir biö sitt skip hvaR þeira maga til Islandz.
hafdi Ingolfr felax fe þeira a skipi. en Hiorleifr herfang sitt. þeir 5
logdu til hafs þa er þeir voru buner ok sigldu vt.^
Vig Hiorleifs
c. 8 Sumar ^ þat er þeir Ingolfr fóru at byGÍa Island hafdi
HaRalldr konungr hinn Harfagri verit xij. ar konungr i Noregi. ^
34 þa var lidit fra vpphafi þersa(r) * veralldar ok fra þui er Adam lo
var skapadr vi. þusunder vetra ok lxx. ííj. vetr. enn fra holldgan
DRottins vars lesu Ghristi dggg. ára ok lxxíííj. vetr. þeir hofdu
samflot þar til er þeir sa Island. þa skildi med þeim. En þa er
Ingolfr ^ sa land skaut hann fyri bord ondugis svlum sinum til
heilla. ^ hann mællti sva fyri at hann skylldi þar bycia er i6
svlurnar kvæmi aa land. Ingolfr tok þar land sem nu heitir
Ingolfs höfdi. en Hiorleif rak vestr fyri landit. feck hann vatn-
fatt. ^ þa toku þrælarnir irsku þat rad at knoda samann miol
ok smior ok kaulludu þat vþorslátt. þeir nefndu þat Minnþak.
enn er þad var tilbuit kom regn mikit ok toku þeir þa vatn afao
tiolldum. ^ en er Minþakit tok at mygla kostudu þeir þui fyri
bord, ok rak þat a land þar sem nu heitir Minþaks eyp. Hiorleifr ^
tok land vid Hiorleifs hofda. ok var þar fiordr ok horfdi botninn
35 at hofdanum. Hiorleifr let þar giora skála íj. ok er onnur toptin
xvííj. fadma en onnur xix. Hiorleifr sat þar vm vetrinn. en 2b
vm varit villdi hann sa. hann atti einn vxa ok let hann þrælana
draga ardrinn ^. En er þeir Hiorleifr voru at skála þa gerdi
Dufþakr ^ þat rad at þeir skylldu drepa vxan ok segia at skogar
biorn hefdi drepit. enn siþan skylldu þeir rada aa þa Hiorleif er
þeir leitadi biarnarins. eptir þad saugdu þeir Hiorleifi þetta. ^ en æ
er þeir foru at leita biarnarins. ok dreifdust vm skoginn þa^ drapu
þrælarnir ser hvern þeira ok myrdu þa alla iamnmarga ser. þeir
liopu brott med konur þeira ok fe ok bátinn. þrælarnir foru til
eyia þeira er þeir sa til hafs i vtsudr ^ ok bioGust þar fyri vm
rid. Vivill ok Karii hetu þrælar Ingolfs. þa sendi hann vestr35
med sió at leita ondvegis svlna sinna. En er þeir komu til
Hiorleifs hofda fundu þeir Hiorleif daudann. þa foru þeir aptr ok
saugdu Ingolfi þau tidindi. ok let hann iUa yfer. epter þat
^ Aben plads for initialen. ^ Skr. -ur. ' Punktum er tilf. * Skr. \terssi.
^ Skr. da.
8 |HAUKSBOK. Landnámabók c. 8-10.
for Ingolfr vestr til Hiorleifs hofda. ok er hann sa Hiorleif daudan
36 þa mællti hann. Utid lagdist her fyri godann dreng er þrælar
skylldu at bana verda. ok se ek sva hverium verda er ei vill
blóta.* Ingolfr^ let bua gropt þeira Hiorleifs ok sa fyri skipi þeira
ok fearlut. Ingolfr ^ geck þa vppa hofdan ok sa eyiar Hcia til 5
hafs i vtsudr ^. kom honum þat i hug at þeir mundu þangat
laupit hafa. þuiat batrinn ^ var horfinn. ok foru þeir at leita
|irælanna. ok fundu þeir þa þar sem Eid heiter i eyiunum. satu
þeir þa yfir mat er Ingolfr kom at þeim. þeir vrdu felms fullir
ok lióp sinn veg hverr ^ þeira. Ingolfr drap þa alla. þar heiter lo
Dufþaks skor er hann letst. fleiri Uópu þeir fyri berg þar sem
vid þa er kennt siþan. þar heita siþan Vestmanna eyiar er þeir
voru drepner þui at þeir voru Vestmenn. þeir Ingolfr hofdu med
ser konur þeira er myrdir hofdu verit. foru þeir þa aptr til
Hiorleifshofda. var Ingolfr þar vetr annann. en vm sumarit i5
epter for hann vestr ^ med sió. haijn var hinn ííj. vetr ^ vnder
Ingolfs felli fyrer vestan Olfus sa þar [sem sumir segja hann sé
37 heygðr] \ þau missari fundu þeir Vivill ok KarU ondegis sulur
hans. vid Arnnarhval fyri nedann * heidi. ^
Fra landnami Ingolfs ao
c. 9 Ingolfr^^ for vmm varit ofann vm heidi. hann tók ser
bvstad þar sem ondvegis svlur hans hofdu aa land komit. ^ hann
bio i Reykiarvik. þar eru enn ondvegis ^ svlur þær i eUdhusi.
Enn Ingolfr^ nam land mUU Olfusár ok Hvalfiardar fyri vtann
Bryniudals a [miUim ok Hramnagiar ok oU nes "^ vt. þa mæUti 25
KarU. til iUs foru ver vm god herud er ver skulum byGÍa vtnes
þetta. hann huarf i brott ok ambatt med honum. ^ Vifli gaf
Ingolfr frelsi ok bycdi hann aa Vivils staudum *>. ^ vid hann er
38 kent VivUsfeU. þar bió hann lengi ok var skilrikr madr ^. Ingolfr
let giora skala sa SkalafeUi. þadan sa hann reyki vid Olfus vatn. 30
ok fann þar Karla.
Ættar tala
c. 10 Ingolfr^ er frægaztr aUra landnams manna. þviat hann
kom her at audu lanndi ok bygdi fyst lanndit. ok gerdu adrir
1 Punktum er tilf. 2 5-^^ .^j. , ^^^ ^ 4 JRettelse for hdskrs
nord-. ^ Aben plads for initialen. " Foran dette stár der svlur þa, men
understreget. ' Rettet for hdskrs ok millim Hranwa gioHnes i henhold til Ldn.
37 not. 9. a Tilf. efter Melabók- i hdskr. er der en lakune. b Til dette ord
bemœrkes i 104: „Havksboc nefnir so" ; Vífilstoptum har B.
Landnámabók c. 10-12. HAUKSBÓK. 9
landnams menn eplir hans dæmum sidann. hann atti Hallveigu
Fróda d(ottur) systur Lopts hins gamla. þeira^ son var Þorsteinn
er þing let setia aa Kialarnesi adr alþingi væri sett. hans son
var Þorkell wani logsogu madr er ein heidina manna aa Islandi
hefir best verit sidadr. ^ nann let bera sig i solar geisla i helsott 5
sinni ok fal sig aa hendi þeim Gudi er sohna hefdi skapat. hann
hafdi ok lifat sva reinliga sem þeir kristnir menn er best eru
39 sidadir. svn hans var Þormodr ^ er þa var Allsheriar* godi er
kristni kom aa Island. ^ hans svn var Hamall f(adir) Mars ok
Þormódar ok Torva. Sigurdr ^ var svn Mars. f(adir) Hamals lo
f(odur) Gudmundar f(odur) Þormods Skeida goda. ^
Frá Þordi skecia.
c. 1 1 Biorn * * buna het herser rikr ^ ok agiætr i Noregi. hann
var (svn) ^ Vedrar-Grims hersis or Sogni. ^ Grimr ^ atti Hervoru
dottor Þorgerdar Eyiaugs dottor konungs. Biorn atti Velaugu ib
systr Vemundar hins gamla. þau attu ííj. sonu. var ein KetiU
40 ílatnefr ^. Annarr ^ Hœlgi. ííj. Hrappr. þeir voru agiætir menn.
ok er fra þeira afkuæmi mart sagt i þersi bók. ok frá þeim er
flest allt stórmenni komit aa Islandi. Hrappr ^ atti Þorvnni Gron-
ingar ^ riupu. þeira son var Þordr skeei. hann atti Vilborgu ao
Osvaldz d(ottur) konungs ok Vlfrvnar ennar vbornu d(ottur)
Eatmundar^ Engla konungs. Þordr bycdi fyst i Loni austr x.
vetr ^ eda xv. eu er hann frá til ondvegis svlna sinna i Leiru-
vage. þa selldi hann lond sín Vlflioti. hann var son Þoru Hordá-
Kára d(ottur). en hann fór vestr ^ med allt sitt ok nam land at ^
radi Ingolfs miHim "^ Vlfars ár ok Leiru vax ar ok bio siþann aa ^
SkeGÍastaudum. hans dotter var Helga er atti Ketilbiorn hinn
gamli at Mosfelli. fra Þordi er mart stórmenni komit sa Islandi. *
Frá landnami Halls.
c. 12 Hallr*^ het madr^ svn Þoris Godlaus Ormars s(vnar) brodirao
HiIIdar Ormars d(ottur) er atti Þorbiorn hinn caulverski samfedri
en hon var sammædd vid Þord skecia. þeir fedgar villdu ecki
blóta ok trudu aa matt sinn. Hallr fór til Islandz ok nam land
millim Mogils ár ok Leiruvags ar ok bio i Mvla. hans svn var
^ Skr. -rr-. ' Punktum er tilf. " Skr. -ur. * Aben plads for initialen.
^ GJemt af skriveren; optaget fra 104. ® Skr. -ar. "^ Skal muligvis lœses
gropn-. 104 har Græningia. » Dette kap. anferes i 104 efter „Havcs hoc".
b jat- 104. c inillum 104. d at 104.
10 #HAUKSBÓK. Landnámabók c. 12-15.
41 Hœlgi er atti Þuridi Ketilbiarnard(ottur). þeira svn var Þordr i
Alfsnesi er atti Gudnyiu Hrafnkels dottor.
Fra þui er Ketill flatnefr var landflæmdr
c. 13 HaRalldr ^ hinn Harfagri heriadi vestr vm haf sem ritad er
i sogu hans. hann lagdi vndir sig allar Sudreyiar sva langt vestr 5
at engi Noregs konungr hefer siþann lengra eignazt. vtan
Magnus konungr Berbeinn. Enn er hann fór vestann slogust
vikingar i eyiarnar Skottar ok Irar ok heriudu ok ræntu vida.
enn er þat spurdi HaRalldr konungr^ senndi hann vestr Ketil
Flatnef svn Biarnar bvnu at vinna aptr ^ eyiarnar. Ketill atti Yngv- 10
illdi d(ottur) Ketils vedrz hersis af Ringa RÍki. þeira synir voru
þeir Biorn hinn Austræni ok Hœlgi bióla. Audr hin Diupaudga ok
Þorun nyrna voru dætr ^ þeira. Ketill for vestr^ enn setti epter ||
la Biorn;^* svn * sinn. ^ hami lagði vnd^V sig allar Suðr eyiar ok gerðiz
hofðingi yíir enn gallt engan skatt HaralH^' konvng'i sem ætlað 15
var. ^ þa tok Haralldr konvngr ^ vnder sik eigmV hans i Noregi
en rak brott Biornw svn hans. ^
Her segíV fra Hælga biolv
c. 14 Hœlgi ^ biola svn Ketils flatnefs for til Islanðs af Svðr
eyiv/w. ^ hann var meá Ingolfi hinw fysta vetr ok nam með hans 20
raði Kialar nes allt millim Mogils ar ok Mydals ár. ^ han« bio at
Hofi. 5 hans svn var Viga-Rappr ok Eyvindr hiallti f(aðir) Koll-
sv§ins f(oðvr) Eyvindar er atti Þorlavgv Klængs dottor. ^ ^eira.
dottíV var Þorgerðr moðir Þorv er atti Þorkell svn Asgeirs kneifar^. ^
þeivsi svn var Ogmvndr faðir lonws hyskvips ho^lga. ^ 25
Fra Orlygi^
c. 15 Avrlygr^ ^^ het svn Hraps Biarnar svnar bvnv. ^ han« var at
fostri með Patreki hi/skvpi hinvm hœlga i Svðreyivw. ^ hann fystiz
at fara til Islanðz ok bað Pátrek ^^ hyskvp at hann sæi vm með
hanvm. ^ hyskvi) íeck hanvm kirkiv við ok bað hann hafa meó ser 30
ok plenarium ok iarnklockv ok gvllpening ^^ ok molld vigða at
hanw skylldi leaia \ndir hornnstafi ok hafa þat fyri vixlv ok skylldi
^ Iben ijiads for initialen. ^ ^.^^ kongr. ^ Skr. -ur. ^ Over n ses
en Ulle prik, der dog nœppe er et fordoblingstegn. '" Punktum er tilf. ^ Over
o en betydningsUs prik med sortere blœk. '' Initialen rod. ^ 1 er skrevet
over og foran e. « Sikkert men svagt. ^'^ Initialen, som vistnok har været
grön, meget afbleget. " Aksenten er ikke ganske sikker. '^ gj^^i niuUgvis
lœses som peNÍng. jfr. penwing i 104. a Dette kap. findes i 104, skrevet „Effter
Havcs boc".
* Her begynder 1. mbrblad.
Landnamabók c. 15. H A U K S B Ó K. 11
4-3 hann hœlgu Kolvmkilla. ^ þa mœUti Patrekr hyskvp hvargi er þv
tekr \aná þa bygðv þar at eins er sér .ííj. fioll af haíi ok fiorð at
sia a mih'm hví?rs fiallz ok dal i hveriv fiaHi. * þv skallt sigla at
hino ^ synzta fialH. ^ þar man skogr \ersi ok svnwan vnder fiaHinv
mantv rioðr hitta ok lagða vp/j eða reista .ííj. steina. * reistv ^ 5
þar kirkiv ok bv þar. ^ Orlygr let (i) * haf ok sa maðr a oðrv skipi
er KoHr het fostbroðir hans. ^ þe/r hofðv sam flot. ^ a skipi var
meó Orlygi sa maór er het Þorbiorn sporr anwaR Þorbiornw tálkni
.ííj. Þorbiornw skvma. ^ peir Yarv synir Boðvars bloðrv skaHa. ^
emi er þeir komv i [anáYon gerði at þeim storm mikinn ok rak lo
þa vestr vm Island. ^ þa het Orlygr a Patrek hyskvi> fostra sinw
iU la?7dtokv \)e\w ok han?/ skyHdi af hans nafni geva ornefni þar
sem hanw tœki land. ^ þeiv Yarv þaðan fra Htla rið aðr enw þe/r
sa land. ^ han» kom skipi sinv i Orlygs hofn ok af (þvi) ^ kaHaði
hanw fiorðinw Patrex fiorð. ^ enw KoHr het a Þor. ^ þa skilði i 15
storminvm ok kom hanw þar sem KoHz vik heiter ok bravt hann
44 þar skip sitt. ^ þar Yarv þeir vm vetrin. ^ hásetar hans namv
þar svnier land sem enn man sagt verða. ^ en vm varit bio
Orlygr skip sitt ok siglði brott meó aHt sitt. ^ ok er hann kom
svðr fyri Faxa óss ^ þar kendi hann fioH þav er hanvm var til ao
visat. ^ þar feH vtbyrðiz ia[rnk]lockan "^ ok sock niðr en þe/r siglðv
inn efter firði ^ ok tokv þar \aná sem nv hei[ter] ^ Sandvík á
Kíalar nesi. ^ þar lá þa iarnklockan i þarabrvki. ^ hawn bygði
vnder Esiv bergi at raði Hœlga biolv frænda sins ok nam \and a
l^ miHim ^ Mogils ár j ok Vsvifrs lœkiar. ^ han ^ gerði kirkiv at Esiv 25
bergi sem hanvm var boðit. ^ Hialp het ^^ kona hans. ^ ^eira. svn
var Valþiofr er fvHtiða kom til Islanðz meá Orlyci. ^ siþaw atti
Orlygr Isgerði d(ottvr) Þormoðs Bresa svnar. ^ þ^í'ra svn var
Geirmvndr faðir Halldorv er atti Þiostolfr svn Biarnnar gvllbera. ^
þe/ra svn var Þorleifr er bío at Esiv bergi efter Geirmvnd moðvræ
foðvr sinn. ^ þe/r trvðv a KolvmkiHa þo at þeir væri vskirðir.
Þorlefr ^ var troHavkin ok tok þo kristni. ^ fra han^;m er mart
manna komit. ^ dotter Orlygs ok Isgerðar var Velavg er atti
45 Gvnlavgr ormstvnga hin ^ gamli ^^ ok var þeÍRa dottíV Þvriðr dylla
moðir Illvga hins svarta. ^ ' 36
^ Punktum er tilf. ^ Ser nœsten ud som hina. " Rettélse fm' leistv
(feistv?), jfr. 104 (reystu). * Tilföjet efter 104; mgl. i H. ^ Tilf.; mgl. i
H. ok þar inn skriver 104. ^ Sáledes. ' rnk og ter afrevet (et hul pd
perg.j. * Rettet fra hdskrs firdv. ® Ocer det sidste 1 en horisontal streg ;
ferst mulig skrevet 0 (0: vim) og dette rettet til im. ^^ Foran h en betydnings-
les prik. *^ Rettelse for det ved dittografi opstáede gamla.
12 'hAUKSBÓK. Landnámabók c. 16-19.
her [segir fra Svartkatli] ^
16 Svartkell ^ het maðr. ^ hann for af Englandi til Islanðz ok
nam land fyrir inwan Mydals a ok milh'm Eihfs dals ár ok bio at
Kiðia felU fyst enw siðan a Eyri. ^ hans svn * var Þorkell faðir
Glvms þers er gamall tok kristni. ^ hanw baðs sva fyri at krossi 5
gott æ gomlvm monnvti gott æ orvm monwvm. ^ hans svn var
46 Þorarin faðir Gh'ms a Vatnlavsv. ^ Arnleíf heit syst/r Svartkels
er atti Þorolfr viligisl. faðir Klep^iarns hins gamla or Floka dal.'
þeira dotter var Hallgerðr er atti Bergþor KoUz svn. ^
Fra Valþiofi ^ lo
17 Valþiofr* er fya var getið svn Orlygs at Esiv b^rgi hann
nam Kíos alla ok bio at Meðal felh. ^ Þorbiornw kollr het svn
höws f(aðir) Hallveigar er atti Þorðr lambi. ^ þat er Valþyflinga
kyn. ^ Signy het áotiir Valþiofs er Signyiar staðir erv Yiá kender. ^
hana atti Grimkell s(vn) Biarnar gvllbera. ^ þe/ra ^ s(ynir) warv is
þe/r Horðr er drepinw var i Geirs holmi ok Gnvpr faðir Birnwings
f(oðvr) Gnvps foðvr Eiriks Gro^nlendinga ht/skvps. ^ Valbrandr
het annar svn Valþiofs f(aðir) Torfa er fyst bio a Moðrv vollvm. ^
^eir feðgar ger^Y felag vi<^ Tvngv-Odd. ^ af þt?i biog^v þí^^r siþaw
a Breiða bolstað i Reykiar dal hinvm norðra. ^ Torfi var faðir 20
Þorkels at Skaneyiv er atti Arng^rði dottor ÞorkelsSvartkels'svnar.^
Fra Hvamþori '^
18 Hvamþorér^ nam lawd a milliw Laxar ok Forsár ok bío i
Hvawmi. ^ hann deiUdi vi^ Ref Ym kv þa er Brynia het ok
Bryniv dalr er við kendr. ^ sv kviga hafði horfit Þori íi/ri longv 25
en sv kvíga ^ fanz i Bryniv dal þar er Refr att[i] ^ \and ok .xl.
navta meó henni þe/ra er oll Yarv íra henwi komin ok hofðv
ggwgit sialfala^^ vti. » þí;i kendi hvartveRÍ ser navtin en Þorir fell
íyri Ref með .vííj. mawwa þa er ^eiv borðvz ^^ hia holvm þeiw er
siþan erv kallaðir Þoris holar. æ
Fra Solm?;wdi
19 [Þo]rolfri2 gj^JQj. ^^ fyj^ ^^j. ^^^^5 ^^j. gyj^ Þorsteins skrofa
Grims s(vnar). þers er blotinw var davdr ^^ fyri þockasæ[ld] ^^ oA;
^ Af overskriften er kun her og atli nogenlunde sikkert. * Initialen er
red. ^ Punktum er tilf. * Foran s en hetydningsles prik. ^ Overskriften
meget afbleget, men sikker. « Forkortet þr. ' Overskriften sikker, men af
de 3 sidste bogstater er der kiin lidt tilbage. « Aksenten tvivlsom. ® i af-
revet. ^o f skrevet over linjen, over a (2). ^^ Skrevet borð | dvz. ^^ þo,
Id afrevet, se note 7 s.ll. ^^ Sdledes.
Landnámabók c. 19-21. HAUKSBÓK. 13
kallaðr kambaN. ^ s(vn) Þorolfs smiors var Solmywdr f(aðir)
Þorsteins þers er land naw i Brynivda[l] ^ amillim Blaskegs ár ^
ok Forsar. ^ hann atti Þorbiorgv kotlv d(ottvr) Helga skarfs Geir-
leifs s(vnar) er nam Barða strond. ^ þg/ra s(vn) var Refr i Bryniv
dal f(aðir) Halldorv er atti Sighs Elliðagrims s(vn).* || þeira dotter 5
Þorgerdr m(odir) Sigfus f(odur) Sæmundar prestz hins fróda.^
Gapitulum.
c. 20 Avangr^ ^ het madr * irskr * er bió i Botni fystr manna ok
bio þar allan alldr* sinn. þa var þar sva stór skógr* at hann
4^ gerdi þar hafskip af ok lod þar sem nu heiter Ladhamarr ^. hans lo
svn var Þorleifr* f(adir) Þuridar er atti Þormódr* Þiorstarss(vn).
þeira svn var Borkr* f(adir) Þordar f(odur) Audunar i Brautar-
484 hollti. 1
c. 21 Þormodr^ hinn gamh ok Ketill Bresasvnir foru af ÍRlandi
4^9 til Islandz. ok námu Akranes allt aa milli '^ AuRÍda ár ok Kalmans 15
ár. þeir voru irskir. Kalman var ok irskr"^ er ainn er vid
kenn(d) '. ok bio fyst i Katanesi. þeir brædr skiptu iondum med
sier sua at Þormódr atti fyri sunnann Reyni ok ^ til Kalmans ár
ok bio at Hólmi hinum idra. eu Ketill bróder hans atti fyri
vestann Reyni ok fyri nordann Akra fell til AuRÍda ár. Berse het 20
svn hans f(adir) Þorgestz f(odur) Stara*' at Holmi f(odur) Knattar
f(odur) Asdisar er atti Klængr * Snæbiarnarsvn (svnar) ^ Hafnar-
Orms. Geirlaug var d(ottir) Þormóds hins gamla modir Tungu-
Odds. lorundr^ hinn kristni var svn Ketils Bresas(vnar). hann
bio i lorundarhollti. þat er nu kallat i Gordum. ^ hann hellt vel 25
kristni til dauda dax. ok var einsetu madr i elli sinni. svn
lorundar var Kleppr * f(adir) Einars f(odur) Narva. ^ HavaR het
50n íj svn Kleps f(adir) Þorgeirs. Edna het dotter Ketils Bresas(vnar).
•^ln hon var gift aa Irlanndi þeim manni er Konall het. þeira® svn
var Asolfr * Alskik er i þann tima fór af Irlandi til Islandz ok ao
kom i Austfiordu. þeir fóru xíí. samann austann þar til er þeir
komu at gardi Þorgeirs hins nordska i HoIIti vnder Eyiafiollum
ok settu þar tialld sitt enn faurunautar hans ííj. voru þa siúker.
þeir ondudust þar en lon prestr Þorgeirss(vn) f(adir) Grims i
HoIIti fann bein þeira * ok flutti til kirkiu. siþan gerdi Asolfr ser 35
^ Punktum er tilf. ^ 1 afrevet, se note 12 s. 12. " Botz ár har B. * Skr.
-ur. ^ Aben plads for iniiialen. * Skr. -ar. ' Skr. ken». * Ski'. þeirra.
a millum 104. b udel. 104. c Stana 104. d Tilf. efter den khavnske udy.
1774, hvor tilföjelsen sikkert heror pð en konjektur. e hans 104.
* Her ender 1. mhrblad.
14 HAUKSBÓK. Landnámabók c. 21.
skála þvi ner sem nu er kirkiuhornit at Asolfs skála at rádi
Þorgeirs þviat Þorgeirr ^ villdi þa ei * hafa vid hvs sín. ^ a fell
vid skala Asolfs sialfann. þat var aundverdan vetr. ^ ainn vard
þegar full med fiskum ^. Þorgeirr ^ sagdi at þeir sæti i veidi stod
hans. ^ siþan for Asolfr ^ brott ^ þadann (ok) ^ gerdi annan skála 5
vestar vid adra aa. sv heiter Irá þviat þeir voru irsker. enn er
(52) menn komu til aarinnar var hun full med fiskum sua at slikt vndr
þottust menn ei ^ sed hafa. enn brottu var allt or hinni eystri
anni. þa raku herad(s)menn ^ þa brott þadann ok fór hann ® þa
til hins vestasta skalans. fór allt sa somu leid. bœndr kaulludu lo
þa fiolkunga^ enn ÞorgeÍR kvezt hycia at þeir mundu vera gódir
menn. ^ vm vorit foru þeir brott ok vestr * aa Akranes. hann
gerdi bv at Holmi sa Kirkiubolstad. hans svn var Solvi f(adir)
Þorhilldar er atti Brandr sun Þorgrims Kiallakss(vnar). þeira ^
s(vn) Þorleifr f(adir) Bardar f(odur) lofridar er atti Arni Torfvs(vn) ^. i5
þeira d(ottir) Helga er atti Arngrimr*^ Gudmundarsvn. Enn er
Asolfr elldizt gerdizt hann einsetumadr. þar var kofi hans sem
nu er kirkian.^ þar andadist hann ok var þar grafinn at Holmi.
52n Enn þa er Halldorr ' s(vn) Illuga hins Rauda bio þar þa vandizt
fióskona ein at þeea fætr sina aa þúfu þeiri er var a leidi Asolfs. 20
hana dreymdi at Asolfr* avitadi hana vm þat er hun þerdi fætr
sina saurga a hvsi hans. enn þa munu^ vit satt segir hann ef
þu seger Halldori draum þinn. nun sagdi hanum ok qvad hann
ecki mark at þui er Konur dreymdi ok gaf ecki gaum at. Enn er
Hrodolfr byskup for brott ^ or Bæ þar er hann hafdi buit þa voru 25
þar epter munkar ííj. einn þeira dreymdi at Asolfr* mællti vid
hann. sendtu hvskarl þinn til Halldors at Holmi ok kaup at
hanum þvfu þa er a fiosgotu er ok gef vid mork silfrs^ mvnkr-
inn* gerdi sva. huskarlinn gat keyptaJ þvfuna ok grof siþan
iordina ok hitti þar manns bein. ^ hann tok þau upp ok for heim ao
med. ena nestu nott eptir dreymdi Halldor at Asolfr kom at
hanum ok kuezt bædi augu mvndv sprengia or hausi hanum ^
nema hann keypti bein hans sliku verdi sem hann selldi. Hall-
dorr'' keypti bein Asolfs ok let giora at treskrin ok setia yfir
alltari. Halldorr "^ sendi Illuga svn sinn vtann epter kirkiuvidi. 35
enn er hann fór vt 1 aptr (ok) <= er hann kom miUim ^ Reykia-
* Skr. -geir. ^ p^iyij^tum er tilf. ^ Herefter er tilföjet sua at, men
understreget af JErl. selv. ^* Skr. -ur. ^ s udeladt af JErl. « Skr. ^eiv.
' Skr. -V. a eigi 104 og har þa efter hafa. b burt 104. c Tilf.
efter 104. d eigi 104. e Asolfr 104. f fiolkunniga 104. s Torvason 104.
h Grimr 104. i manom 104. 3 keypt 104. k hans 104. 1 Sáledes
rettet efter 104, vtan 105. m milli 104.
Landnámabók c. 21— 25. HAUKSBÓK. 15
ness ^ ok Sniofiallsness ^ þa nadi hann ei ^ fyrir styrimonnum at
taka land þar er hann villdi. ^ þa bar hann fyri bord kirkiu
vidinn allann ok bad þar koma sem Asolfr villdi. enn Austmenn
komu vestr i Vadil. enn ííj. ^ nottum sidar kom vidrinn^ aaKirkiu
sand at Holmi. nema ij tre komu aa Raufarnes a Mýrumm. 5
Halldorr * let gera kirkiu xxx. <^ ok vidi þackta ok helgadi Kol-
f>2n umkilla med Gudi. *
c. 22 Kolgrimr ^ ^ hinn gamli (svn) ^ Hrolfs hersis ok Vnnar
* Hakonar dottor Griotgards s(vnar) iarls er Griótgars haugr ^ er
vidkendr fyri sunnan Agdanes fór or Þrondheimi til Islandz ok lo
nam Hvalfiardar straund ena nerdri fra Blaskeas ^ aá til Laxár
ok ut til lœkiar þers er fellr ^ ut fra Saurbæ ok bio æ. Ferstiklu.
hans svn var Þorhalli f(adir) Kolgrims f(odur) Steins f(odur)
48io Kvists fodr Kala. Bergþora var d(ottir) Kolgrims er atti Refr^
i Bryniudal. ^ 15
C.23 FÍNr^^ hinn audgi sun Halldors Hognas(vnar) for or Staf-
* angri til Islandz. hann atti Þorvoru dottor Þorbiarnar fra Mos-
felH Hrada s(vnar)^. hann nam land fyri sunnann Laxá til
Kalmansár. hann bio i MidfelH. hans s(vn) var Þorgeirr* f(adir)
Holmsteins f(odur) Þorunnar m(odur) Gudrunar m(odur) Sæ- ao
mundar f(odur) Brans byskups. ^ Skeggi "^ i Skogum var s(vn)
53» Þorunnar f(adir) Styrmis ok Bolla i Skógum.
c. 24 Bekan ^ het madr er nam land inn ^ fra Beriadals aá til
53 Jo AuHÍda ár ok bio aa Bekanstodum i landnami Ketils. Hailkell er
nam Hvitár sídu bio fystr ^ a Akranesi aa Hallkelstaudum adr 25
Bresa svner raku hann brott. ^ enn er hann fór epter fe sinu
þui er þar hafdi sialfaia vti gengit var hann drepinn ok er
þar heygdr ^. ^
c. 25 Hafnar^-Ormr for or Stafangri til Islandz ok nam aull
54 laund vni Melahveríi vt til AuRÍda ár ok Lax ár ok inn til Anda- 30
kils ár ok bió i Hofn. hans svn var ÞorgeÍR nauGvinkÍNÍ f(adir)
Þorunnar m(odur) Þorunnar m(odur) losteins f(odur) Sigurdar
f(odur) Biarnhedins. Brædr ^ ij. bioGu i landnami Finns ok Orms
Hrodgeirr^ hinn spaki i Saurbæ enn Oddgeirr* at Leirá. Enn
^ Skr. -s, -ss i 104; i fialls er i skrevet over linjen. ^ Punktutn er
tilf. ' Skr. -ur. " Skr. -r. ^ Áben plads for initialen. ^ Udeladt i
hdskr.; optaget fra 104. ' En rettelse for sem. a eigi 104. b tveim Í04.
a
c XXX (0: prítuga) 104. I hdskr. er en lakune for et ord foran xxx. d bla-
skogs 104. Botz B. e Hradafonar 104. jfr. Hroda- i Melabók; Brandz s.
hdskr. f Udel. 104. g fyrzt 104.
Ig ' HAUKSBÓK. Landnámabók c. 25-S
þeir Finnr^ ok Ormr^ keyptu þa brott þui at þeim þotti ser *
þrong lennt. þeir brædr ^ namu siþan Raungerdinga Repp ok bio
Hrodgeirr ^ i Raungerdi en Oddgeirr ^ i Oddgeirs hólumm. hann
atti dottor Ketils Gufu. Hafnar-Ormr^ er þar heygdr i hofdanum
54n framm fra bœnum i Hofn sem hann tók land *
c. 26 Raudr ^ ^ het madr er nam lannd upp frá RaudzgiH til
62 Gilia ok bió at Raudsgili.^ hans synir voru þeir Vlfr sa Vlfstaud-
umm ok Audr ^ á Audsstodumm fyri nordan [a er Hordr va '.
ok þar af gerdist saga Hardar Grimkelss(vnar) ok GeÍRS.
Frá Grimi lo
c. 27 GRÍmr^^ het madr er nam land hit sydra upp frá Gilium
til Grims gils ok bio vid Grims gil. hans syner voru þeir Þorgils
Auga sa Augastodum ok Hrani sa Hranastodum f(adir) Grims er
kalladr ^ var Stafngrimr. ^ hann bio aá Stafngrims stodum. þar
heitir nu aa Sigmundar stodum. ^ þar gegnt fyri nordan Hvit á i5
vid sialfa ana er haugr ^ hans. ^ þar var hann veginn. ^
Fra Þorkeli
c. 28 Þorkell ^ Korna mvh nam Ás enn sydra frá Kollz læk til
Deilldar gils ok bió i Ási. hans s(vn) var Þorbergr Korna mvH er
atti Alofu Ellida skiolld. dottor Ofeigs ok Asgerdar systur Þorgeirs 20
golldnis ^. þeira born voru þau Eysteinn ok Hafþora er atti
Eidr^ SkeGÍa s(vn) er siþan bio i Ási. þar dó Midfiardar-SkeGÍ.
ok er þar haugr ^ hans fyri nedann gard. Annarr ^ s(vn)
SkeGÍa var Kollr ^ er bió at Kollslæk. synir Eids voru Eysteinn
Ok IUugÍ.^ 25
^ Skr. -ur. '^ Forst sTcr. þar, men dette er understreget og ser skrevet
over ordet. » gj^^ .j. 4 jjg^p^ ^^ ^g^ ,• }i^skr. nœsten en sides lakune; i
orig. har der rimeligvis manglet et helt hlad. I 104 tilföjes efter land: fyrzt
var þar þa skipalæge, som muligvis ogsd har stdet i Hauksbók. Det felgende
angives i 104 udtrykkelig at vœre hentet fra „Landnáma". Det tnanglende
svarer til Ldn. (udg.) s. 55—61, kap. 18—21. Det bör tilföjes, at i Melabók stdr
„Hauksbok" udfor stykket om Qnundr breiðskeggr; dette stykke er imidlertid
ordret overensstemmende med udgaven, undt. forsávidt som der i hdskr. stdr
íitjaskeggja, at det hedder (udg. eisj: hann var ok og {l. 10) drepnir váru
(f. þar V. d.;, samt endelig (l. 11) þorvaldsstoðum (f. þorvarðs-^. ^ Áben
plads for initialen. « Punktum er tilf. ' Rettet for an a er HordaR a er
Hordur va. » ^-^,^ ^^^^ ^^^^^ j^^g
Landnámabók c. 29-30. HAUKSBÓK. 17
Frá Vlfi.
c. 29 Vlfr ^ s(vn) Grinis ens naleyska ok Svanlaugar dottor
Þorniodar af Akranesi systr Bersa hann Vlfr nam land aa
millim Hvitár ok sudr iockla ok bió i Geitlanndi. ^ hans syner
voru þeir Rolfr ^ enn Audgi f(adir) Halldoru er atti Gizurr* Hviti.^ 5
þeira d(ottir) Vilborg er atti Hiallti SkeGÍas(vn). Annarr* s(vn)
hans var Roalldr ^ f(adir) Hrolfs ens yngra er atti Þvridi Valþiófs
d(ottur) Orlygs s(vnar) hins gamla. þeira baurn voru þau Kiall-
akr^ at Lundi i SydraoaP f(adir) Kollz f(odur) Bergþórs. Annarr*
var Solvi i Geitlandi f(adir) Þordar i Reykiahollti f(odur) Solva 10
f(odur) Þordar f(odur) Magnus f(odur) Þordar f(odur) Hœlgu
m(odur) Gudnyiar m(odur) Sturlu sona ^ Sigvatz ok Þordar ok
SnoRa. svn Sigvatz var Sturla f(adir) Þuridar er nerra "^ Rafn
atti. þeira born lon Korpr Hallkatla ok Valgerdr ok Þorgerdr.
s(ynir) Hallkotlu ok lons Petrss(vnar) voru þeir Sturla ok Petr 15
ok Steinunn d(ottir) er atti Gudmundr Þorsteinss(vn) Skeoia s(vnar).
þridi s(vn) Hrolfs var Illugi enn Raudi er fyst bio i Rauns ási. *
64 hann atti þa Sigridi d(ottur) Þorarins ins illa systor Mvsa-Bol-
verkz. ^ þann bustad gaf hann Bolverk enn Illugi fór þa at bua
sa Hofstodum i Reykiardal þuiat Geitlendingar attu at hallda vpp 20
hofi þui at helmningi vid Tungu-Odd. siþarst bio hann at Holmi
idra a Akranesi. þuiat hann keypti vid HolmstaRa bœdi londum
ok konum ok fe aullu. þa feck Illugi lorunnar dottur Þormodar
Þiostarss(vnar) af Alftanesi. Enn Sigridr ^ hengdi sik i hofinu þui
at hun villdi ei manna kaupin. Rolfr ^ enn yngri gaf Þorlaugu 25
Gydiu dottur sina Odda Yrars(yni). þui redzt hann vestr til Ballar
ár ok bio þar lengi ok var kalladr Rolfr ^ at Ballar aa. ^
Hier hefr landnám i Vestfiordum.
c. 30 HeR * hefr vpp landnam i Vestfirdinga ^ fiórdungi er mart
stormenni hefir bygt. Madr ^ het Kalman sudreyskr ^. hann for ao
65 til Islandz ok kom i Hvalfiord ok sat vid Kalmans aa vm vetrin.^
þar drucknudu synir hans íj. a Hvalfirdi. En siþan nam hann
land fyri vestann Hvila millim ok Fliota Kalmanstungu alla ok
sva allt austr vndir iokla sem gros eru vaxin. ok bio i Kalmans
tungu. hann druknadi i Hvita er hann hafdi farit sudr ^ i Raun 35
at hitta frillu sina. ok er haugr^ hans aa Hvitar backa fyri
^ Áben plads for initialen. '^ Punktum er tilf. ' Skr. -ur. * Skr.
-r. ^ Herpá skr. f. Magnus, men aiter understreget. ® Bettelse efter MeJahók
for hdskrs. f (= foður). ^ Skr. H'm. ^ fird skrevet (ved linjedeling) to
gange.
!2
18 • HAUKSBÓK. Landnámabók c. 30-31.
svnnann. hans s(vn) var Sturla gvdi er fyst bio a Sturlustodum
upp vnder Tungufelli vpp fra Skalldskelmisdal. enn siþan bio
hann i Kalmanstvngu. hans s(vn) var Biarni er deiUdi vid Rolf
hinn yngra ok sonu ^ hans vm Tunguna htlu. ^ þa het Biarni at
iaka kristni. eptir þat braut Hvit aa vt farveg þann er nu feUr^ 5
hun. þa eignadizt Biarni Tunguna Utlu ofann vm Grindr ok Sol-
mundar hofda. Kýlan het bródir Kalmans. ^ hann bio fyri
nedann Kolls hamar. ^ hans s(vn) var Kari er deilldi vid Karla
Konalss(vn) a Karlastodum leysingia Rolfs or Geitlandi vm vxa.
ok reyndizt sva at KarH atti. siþan eeiadi Kari þræl sinn til at lo
drepa Karla. ^ þrælhnn let sem ærr * væri ok hop sudr ^ vm
66 raun. Karh sat á þreskelldi. þræUinn hio hann bana hoG. ^
siþan drap Kari þræhnn. Þiodolfr svn Karla drap Kylan Karas(vn)
i Kylans hólum. siþan brenndi Þiodolfr Kara inni þar sem nu
heiter a Brennv. Biarni Sturlu s(vn) tok skirn ok bió a Biarna- 15
stodum i Tungunni htlu ok let þar giora kirkiu. ^
Fra Hallkeh.
c. 31 Þrondr^* Neíia het madr agiætr fadir Þorsteins er atti
Lopthænu dottor Arinbiarnar hersis or Fiordum. syster Lopthænu
var Arnþrudr er atti Þorir uersir ^ Hroahz s(vn) ok var þeira s(vn) 20
Arinbiorn hersir. iModir þeira ' Arnþrudar var Astridr slæki
Drengr^ dottir Braga skaUdz ok Lopthænu dottur Erps Ivtanda.
s(vn) Þorsteins ok Lopthænu var Hroskell er atti loreidi Olvis
dottur Finnas(vnar) Mottvlss(vnar) konungs. Hahken het s(vn)
þeira. Hroskeh for til Islandz ok kom i Grunnafiord ok bio fyst 25
a Ackranesi. þa omudust þeir Ketill brœdr vid hann. siþan nam
hann Hvitarsiþu miUim Kiaaar ok Fhota ^. ^ hann bió aa HaUkelz-
stodum ok HaUken s(vn) hans eptir hann ok atti Þuridi Dyhv
dottur Gunlaugs or Þverarhd » ok Velaugar Aurlygsd(ottur) fra
67 Esiubergi. HroskeU gaf land Þorvardi f(odur) Smidkels f(odur) 30
þeira Þorarins ok Audunnar er redu fyri HeUismonnum. hann
bio aa Þorvardsstodumm ok atti Fhotzdal ahann vpp med Fhótumm.
Roskeh gaf Þorgauti skipveria sinum land nidr i Sidu. hann bio
aa Þorgautzstodum. 2 hans svner voru Gislar íj. Baurn þeira
HaUkels ok Þuridar voru þau Þorarinn ok Finnvardr Tindr ok35
^ ^ Rettet fra symr, 2 Punktum er tilf. ' Skr. -ur. * Skr. ær.
^ Aben plads for initialen. « Skr. He*-is. "' Skr. -rr-. » Foran lid st&r
dal med en streg under. a Denne lœsemdde (millim— Fliota) anfores i E
(Melab.) som „Hauksbok*'s.
Landnámabók c. 31—35. HAUKSBÓK. 19
Ulugi hinn svarti ok Grima er atti Þorgils Aras(vn). Þorarinn
va Mvsa-Bolverk er hann bio i Rauns ási. þa let hann gera þar
virki ok veitti Hvitá i gegnum aasinn. enn adr fell hun vm
Meh-ackadal ofann. Illugi ok Tindr sottu Bolverk i virkit. ^
Capituli B
32 Asbiorn ^ hinn Audgi Hardars(vn) keypti land fyri svnnan
KiaRá upp i SleGÍulæk til Hvitbiarga ^. ^ hann bio aa Asbiarnar-
stodum. ^ hann atti Þorbiorgu dottur Midfiardar-Skecia. þeira
dottir var Ingibiorg er atti Illugi hinn svarti. ^
33 Avrnolfr* 2 (het madr) * er nam Ornolfsdal ok KiaRadal lo
68 fyri nordann upp til Hvitbiarga ^. KetiII blundr ^ keypti lannd at
Ornolíi allt fyri nordann klif ok bio i Ornolfsdal. Ornolfr gerdi
þa bv upp i KiaRadal '^. þar heita nu ^ Ornolfstadir. ^ fyri ofann
klif heitir Kiarra ^ dalr ^. þui at þar voru riskiorr ok sma skogar
millim KiaR ar <^ ok Þver ár sua at þar matti ei ^ byaia. Blund- i5
Ketill var madr ^ storaudigr ^. hann let rydia vida i skógum ok
byggia þar.
34 Hromundr ^ het madr brodir Grims ens naleyska. hann
kom skipi sinu i Hvit aa. hann nam Þverárdal ok Þverarlid ofann
til Hallarmvla ok framm til Þverár. ^ hann bió sá Hromundar- 20
stodum þar er nu er kallat at Kallsbrecku. hans s(vn) var
Gunlaugr ormstunga er bio a Gunlaugsstodum fyri svnnan Þveraa.
hann atti Velaugu sem fyR er ritad. Hogni het skipveri Hromund-
ar. ^ hann bio aa Hognastodum. hans s(vn) var Hœlgi at Hælga-
69 vatni f(adir) Arngrims gvda er var at Blund-Ketils brennu. Hogni 25
var bróder Finns hins Audga. ^
35 Isleifr ^ ^ ok Israudr ^ brædr namu lond ofan frá Sleciulæk
millim Ornolfsdals ár ok Hvit ár hit efra ofan til Raudalækiar
enn hit sydra ofann til Horda hóla. Isleifr bio aa Isleifsstodum.
en Isrodr ^ á Isrodarstodum ok atti landit sydra med Hvitá. ^ ao
hann var f(adir) Þorbiarnar f(odur) Liots aa Veaium er fell ^ i
Heidar vigi.^
* Punktum er tilf. ^ Ahen plads for initialen. " Rettet fra hit-
(eller nit-?;. * Mgl. i hdskr.; tilföjet efter de andre recc. ^ Rettet fra
hdskrs. nit-, jfr. not. 3. huijtabiarga Melab. ® Skr. -ur. ' Skr. Kiar-.
^ Rettet fra Kiarla. » Rettet fra hdskrs felli. a 7 Melabók anfm-es dette
kapitel som variant: „Enn Hauks bok hefur suo". b þar ed nu heiter Melab.
c Kiarar ár Meláb. d ecci Melab.
20 #HAUKSBÓK. Landnámabók c. 36-42.
Fra Asgeir
c. 36 Asgeirr ^ * het skipveri Hromundar er bio á Hamri upp fra
Hœlga vatni. ^ han atti Hilldistiorn [dóttur Þorvalds Þorgríms] *
s(vnar) erækis. þeira s(ynir) voru þeir Steinbiorn hinn sterki
ok hin storhoGÍ ok Þorvardr* f(adir) Mæfu er Ripla atti. ok Þor- 5
stein en ííj. fiordi Hælgi f(adir) Þordar. f(odur) Skalld-Hœlga.
Fra Arnbiorgu.
c. 37 Apnbiorg ^ het kona. ^ hun bió aa Arnbiargarlæk. ^ hennar
synir voru þeir Elldgrimr* er bió aá halsin upp fra Arnbiargar
Læk a Elldgrims stodum. ok Þorgestr * er feck bana sár þa er 10
þeir Hrani bordust. þar sem nu heiter Hrana fall. Þorunn bió i
Þorunnar hollti. ^ hon atti land ofan til Vidilækiar ok vpp til mótz
vid Þuridi spakonu systur sina er bio i Grof. vid hana er kendr
70 Þorunnarhylr i Þver Jx . ok fra henni eru Hamar byaiar. ^
c. 38 Þorbiorn ^ ^ s(vn) Arnbiarnar Oleifs s(vnar) langháls hann 15
var brodir Lytings i Vapna firdi. Þorbiorn nani Stafa ^ hollts
tvngu millim Nordr * ár ok Þver ár. hann bio i Arnar hollti. ^
hans s(vn) var Teitr i Stafa hollti f(adir) Einars.
Fra Þorbirne blesa.
c. 39 Þorbiorn ^ blesi nam land i Nordr ár dal fyri sunnan ^ 20
vpp fra Kroki. ok Hellisdal allann ok bio a Blesastodum. hans
s(vn) var GisH at Melum i HelHsdal. vid hann er kent Gisla
vatn. ^ Annarr^ s(vn) Blesa var Þorfmnr^ a Þorfms stodumm
f(adir) Þorgerdar neidar eckiu m(odur) Þordar eRU f(odur) Þor-
gerdar m(odur) Hœlgu at Lundi. ^ 25
Fra Geirmundi
c. 40 Geirmundr ^ s(vn) Gunbiarnar cands nam Tunguna a millim
Nordr* ár ok Sandár ok bio i Tungu. hans s(vn) var Bruni
f(adir) Þorbiarnar at Steinum er fell i Heidarvigi. ^
c. 41 Orn ^ hinn gamh nam Sanndal ok Miovadal ok sva Nordr * 30
ar ' dal ofann fra Kroki til Arnarbæhs. ok bio aa Hareksstodum. ^
Frá Rauda-Birni
c. 42 Raudabiorn ^ nam Biarnardal ok þa dali er þar gannga af
ok atti annad bv nidr * fra Mælifellsgih'. enn annat nidri i heradi
sem ritad er. ^ 35
^ Aben plads for initialen. ^ Skr. -r. ^ Punktum er tilf. * Skr. -ur.
' Skr. -born. « Rettet fra hdskrs Stap-. '' Rettet fra at. a Tilf. efter
Melabók (og Ldn.). b á tilf. B.
Landnániabók c. 43-50. HAUKSBÓK. 21
c. 43 Karl ^ nam Karlsdal upp fra Hœlgavatni ok bio vndir
Karlsfelli. ok atti land ofan til lamna skarz til moz vid Grim.
Fra Gris ok Grimi.
c. 44 Gris ^ ok Grimr ^ hetu leysingiar Skallagrims. ^ þeim gaf
hann lannd vpp vid fioll. Grisi Grisartungu. en Grimi Grimsdal. 5
c. 45 Balki ^ het madr s(vn) Blæings ^ Sotas(vnar) af Sotanesi.
hann bardizt a mót HaRalldi konungi i Hafrsfirdi *. hann for þvi
til Islandz ok nam Rutafiord allann ok bio i Bæ. hans s(vn) var
Bersi Gudlaus ^ er nam Lánnga vatsdal ok bió a Torfhvala-
stodum. hans systir var Geirbiorg er atti Þorgeirr * meldunn i lo
7ií Tungufelli. þeira s(vn) <= Veleifr ^ '^ gamli f(adir) Holmgaungu-Bersa.
Bersi Godlaus atti Þordisi dottur Þoraddz ^ or Hitardal ok fylgdu
henni heiman Holms lond ok bio hann þar siþan. þeira s(vn)
Arngeirr* er atti Þuridi^ d(ottur) Þorfins ens stranga. þeira s(vn)
Biorn Hitdæla kappi. modir Þuridar ^ var Sæudr ^ dottir Skalla- is
grims. *
c. 46 Sigmundr ^ het en ^ leysingi Skallagrims. ^ hanum gaf hann
land millim Gliufrar ok Nordr ár. hann bio at Haugum adr hann
færdi sig i Munodarnes ^. vid hann er kent Sigmundarnes.
c. 47 Rauda ^-biorn keypti land at Skallagrimi millim Gliufrar ok ao
Guf ár. ^ hann bio at Raudabiarnarstodum upp ^ fra Eskihollti. ^
hans s(vn) var Þorkell Trefill i Skardi ok Hælgi i Hvami i
Nordrardal ok er þar heygdrJ. ok Gunnvalldr f(adir) Þorkels er
atti Hælgu dottur Þorgeirs af Vidi myri. ^
c. 48 Þorbirni ^ Krum ok Þori Beigallda brædrum gaf hann Skalla- 25
^^ grimr ^ land fyri utan Gufaa. bio Þorbiorn i Holum enn Þorir aá
Beigallda. ^
c. 49 Þórdi ^ þvrs ok Þorgeiri'^ iardlang ok Þorbiorgu stong systr
þeira gaf Skallagrimr land fyri sunnan Lang aa. ^ bio Þordr "^ aa
Þvrstodum enn ÞorgeÍR a lardlangstodum. enn Þorbiorg i Stangar- ao
hollti. 3
c. 50 Ani ^ het madr er Grimr * gaf lannd miUim Langár ok
Hafslækiar. ^ hann bió at Anabrecku. hans s(vn) var Onundr *
sioni f(adir) Steinars ok DoIIu modur Kormaks. ^
^ Áben plads for initialen. '^ Skr. -ur. ** Punktum er tilf. * Skr.
-r. ^ Skr. -g'm. ® Áben pl. f. init., men i margen af JErl er skr. h. (urigt.).
' Skr. Þurdur. » Blængs lOá. b god- lOi. c var tilf. 104. d hinn
tilf. 104. e Þorhaddz d. 104. f en fejl for |>órdísi, þórdísar. g eirn 104.
h mvnaðar- 104. i uppi 104. j ordene ok — heygdr antager J.Sigurðsson er
indkomne pá urette sted, og han mener, at de bör std efter Eskihollti i l. 21.
k S&l. rettet (jfr. straks nedenfor og de evr. hdskrr) fra jjórdi. Rimeligvis er
ogsd þórdi en fejl for tóri, som han ellers kaldes.
22 • HAUKSBÓK. Landnámabók c. 51-55.
c. 51 Þorfinnr^* en strangi het merkismadr Þorolfs Skallagrims
svnar. Hanum gaf Skallagrimr Sæunni d(ottur) sina ok land fyri
vtann Langa til Leirulækiar ok upp til fialls. ok til Alft ár.
hann bio aa Forsi. þeira D(ottir) var Þordis m(odir) Biarnar Hit-
dæla kappa. &
c. 52 Ingvarr^ ^ het madr f(adir) Beru er Skallagrimr atti.* hanum
gaf Grimr lannd milhm Leirulækiar ok Straumfiardar. hann bió a
74 Alftanesi. Onnur ^ dottir hans var Þordis er atti Þorgeirr ^ lambi
a Lambastodum f(adir) Þordar er þrælar Ketils Gufu brenndu inni.^
c. 53 Steinolfr^ het madr er nam Raundal hvarntveGÍa allt milhm lo
Alft ^ ár ok Hitár^ ok vpp til Griotár^ ok bió i hinum sydra
RaundaL hans s(vn) var Þorleifr ^ er Raundæler eru fra komnir.
Þorun het dottir Steinolfs er atti Þorbiorn Vivilss(vn) f(adir)
Þorgerdar módur Asmundar f(odur) Sveinbiarnar f(odur) Oddz
f(odur) Gro m(odur) Odz a Alftanesi. ^ 15
c. 54 Þorhaddr ^ het madr ^ agiætr s(vn) Steins miok-siglanda
Vigbiodss(vnar) Bodmodzs(vnar) or Bulkarvmi. hann nam Hitardal
allan ofan til Griotár fyri sunnann ok fyri nordann allt millim
Hitar*^ ok Kalldár til siofar. hans s(vn) var ÞorgeÍR f(adir) Hafþors.
f(odur) Gudnyiar m(odur) ^ Þorlaks hins audga. fodr Þorleifs 20
75 Beiskallda^ (fodur)"^ Þorleiks f(odur) Ketils f(odur) Valgerdar m(odur)
þeira Narya s(vna) Þorlaks ok Þordar^.
c. 55 Þorgils ^ Knappi leysingi Kolla Hroallzs(vnar) nam Knappa-
dal. ^ hans s(ynir) voru þeir íngialldr Þorarin ok Þorir er bió at
Ockrum ok eignadist allt land miUim Hitár ok Alftár ok vpp til 25
mots vid Steinolf. * svn Þoris (var) ^ Þrandr er atti Steinunni
dottur Ruts af Kambsnesi. þeira s(ynir) Þorer ok Skumr ^ f(adir)
Torva f(odur) Tanna. hans s(vn) var Rutr ^ er atti Kolíinnu.
dottur Illuga hins svarta. nu eru þeir menn talder er bygt hafa
i landnami Skallagrims. s s(vn) Skalla-Grims var Egill f(adir) Þor- æ
steins f(odur)h Riflu f(odur) Skula f(odur) Þordar. f(odur) Bodvars^
f(odur) Þordar prest. f(odur) Bodvars f(odur) Þordar f(odur) larn-
gerdar er herra Erlendr sterki atti. ^ þeira Dottir Valgerdr ^.
^ Aben plads for initialen. ^ Skr. -ur. ^ Skr. -r. * Punktum er
tilf. 5 Skr. alf. « Skr. y. ^ Mgl. i hdskr., hvor der findes en lakune for
ordet; tilf. efter 104 og Melab. « Mgl. i hdskr.; tilf. efter 104. « Skr.
Bodars. a Hytar ár 104. h at leyfe Skallagríms tilf. 104. c Hitar ar 104.
d Ordene in(odur) — t>ordar anferes i Melabók: „enn Hauksbok telur svo".
e breidskalla Melab. f Herpá fortsœtter Melab.: „þorgeirss. bb. Hafþors voru
fieir Grijmr i Skarde ok þorarinn, Fimboge, Eisteinn, Gestr ok Torfe. g Ndr
der i 104 her Ulföjes: fra Hafnarfialli oc hingat til, er denne sœtning sikkert
hentet fra Melabók, uagtet „Havks boc" stár i margen. h Ordene f(odur) —
Skula anfores i Melab. som variant fra „Hauksbok".
Landnámabók c. 56— 57. HAUKSBÓK. 23
Frá Selþori
c. 56
7G Grimr^* h(et) maór Ingialls s(vn) Hroallz^ s(vnar) or Hadd- 2»
ingia dal broðir Asa hersis. ^ hann for ti/ Islawdz í lawda leit ok
siglði íyri norðan \aná.^ hann var \m vetrin i Grims ey a Stein-
grims íirái. * Bergðis h(et) kona haws en Þor?r s(vn). ^ Grimr ^ 5
reri iil fiska vm vetrin meá þrælvm sinv/^ ok s(vn) hans var meó
hanvm ok er sveinin tok at kala þa fœrðv þeir hann i sœlbelg ok
77 drogv at halsinvm. ^ Grimr dro margmelli. ^ Grimr ^ mœllti segðv
oss ævi vara ok langHvi ella kemr þv e^'^i heim.^ enga varðar yðr
at vita aðra en sveinin i selbœlginvm þviat þv mant davðr aðr lo
var komi en svn ^ þin skal þar byaia ok laná nema sem Skalm
meR þinw legz vnder klyfivm. ^ en siðaR vm vetrin andadiz ^ Grimr
ok er þar heygðr. ^ þav Bergdis ok Þorir forv vm varit or Grimsey
ok ^ vestr jUr heiði iil Breiða fiarðar. ^ Skalm geck fyri allt svmarit
ok lagðiz alldregi. ^ annan vetr \arv þav a Skalmar nesi i Breiða is
f(irði) en of svmarit eft^r snerv þav svðr. ^ þa geck Skalm fyri þar
iil er þav komv af heiðvm svðr iil Borgar f(iarðar) þar sem sand-
melar. íj. ravðir varv. ^ þar lagðiz ^^ Skalm niðr vnd/r klyfiv(m) "
vndjr hinvm ytra melnvm. ^ þar nam Þorir laná íyri svnwan
Gnvpa^^ iil Kalld ár fyri neðan ^^ Knappa dal ok Lax ár allt»
78 millim fiallz ok fiorv. ^ hann bio at ytra Ravða mel. ^ þa var Þorer
gamall ok blindr er hann kom vt sið vm kvelld ok sa at maór
reri vtan i Kalldár ar oss a iarn nockva mikiU ok ilHhgr ok geck
þar a lawd vpp iil bear þ^rs er i Ripi h(et) ok grof þar i stoðvls
Uði. ^ en vm nottina kom þar vp;? iarðelldr ok branw ravn. ^ þar œ
var bœrin sem nv er borgin. ^ s(vn) Selþóris var Þorfinwr ^* er
atti lofriði áottvr Tvngv-Oðz. ^ áottir Þorfinz var Þorriðr er atti
Þorbrandr i Alfta f(irði). ^ þeér Selþon'r frændr hinir heiðnv dó i
Þoris biorg. ^ Þorgils ok Þorkell s(ynir) Þorfinz attv baðir Vnwi
dottvr Alfs i Dolvm. ^ Skalm do i Skalmar kelldv ^^. ^ ao
c. 57 Kolbeinw ^ klackhofði Atla s(vn) or Atleyiv af Fiolvm for iil
Islawdz ok keypti ^^ lowd oll millim Kalldár ok Hitar ár íyri neðan
Sandbreckv ok bio a Kolbeins stoðvm. ^ hans s(vn) var Finbogi i
Fagra skogi ok Þorðr skalld. ^
79
^ IniUalen er red. ^ a er tilf. over linjen, over o. • Punktum er tilf.
* forkortet fi. ^ Forkortelsestegnet er meget utydeligt. ' Forkortet 6». ' f
t hdskr. rettet fra g. ^ Sdledes. ® Nœsten helt udgnedet. ^^ z nœsten
tidvisket (i slutningen af linjen). ^^ klyíiv hdskr. ^^^ g t hdskr. rettet fra d.
^' e nœsten udvisket. ^* i nœsten udvisket. ^* d nœsten udvisket. ^' Retiet
for hdskrs keyppi.
* ííer begynder 2. tnbrblad.
24 # H A U K S B Ó K. Landnámabók c. 58-60.
c. 58 Þormoðr goði oh Þorðr gnvpa s(ynir) Oðz hins racka Þor-
viðar s(vnar) Freyviðar s(vnar) Alfs s(vnar) af Vors þe/r brœðr
iorv úl Islawdz ok namv l(an)d^ miUi Laxár oA: Strav(m)fiarðar ^ ar.^
hafði Þorðr Gnvpv dal ok bio þorsen siþaw Skopti s(vn) haws ^
f(aðir) Hiorleifs goða ok Finv er atti * Refr hinw mikli. ^ þe?ra 5
s(vn) Dalkr f(aðir) Steinvnar víodvr Skalldrefs. ^ Þormoðr bio a
Ravðkollz stoðvm. ^ hann atti G^rði áottvr Kiallaks hins gamla. ^ þg?ra
s(vn) v«r Gvðlavgr hinw avðgi^. ^ hann atti Þorðis áottir Svart-
hofða^ Biarnar'^ s(vnar) gvllbera ok áottvr Þvriðar Tvngv-Oz
80 dottvr er þa bio i Horgs hollti. ^ Gvðlavgr hinw avðgi sa at lo
Ravðamels lowd varv betri en onwvr lowd þar i sveít. ^ hann
skoraði a Þorfinw iil lawda ok bavð hanrm holm gongY. ^ þe«r
vrðv baðir vvig/r a holmi en Þvriðr Tvngv Oðz áottir græddi þa
ok sætti. ^
c. 59 Gvðlavgr^ nam siðan land fra Stravmfiarðar á iil Fvrv millim i5
fiallz ok fiorv oA; bio i Borgar hollti. ^ fra ^ hanvm erv Stravw-
firdingoir komn/r. ^ haws s(vn) var Gvðleifr ^^ er atti ^^ anwan knorr
en anwan Þorolfr s(vn) Loptz hinws gamla af Eyrar backa þa er
þg/r borðvz \ió Gyrð iarl Sigvallda s(vn) i Meðal fars svndi ok
helldv fe sinv. ^ þar vm orti Gvðleifr Gyrz visvr. ^ anwaR s(vn) 20
Gvðlavgs var Þorfiðr f(aðir) Gvðlavgs f(oðvr) Þordisar MOí^í;r Þorðar
f(oðvr) Stvrlv ens gamla i Hvammi. ^
c. 60 VaU en st^rki h(et) hirðmaíír llsLYSilldz konvngs hins har-
fa^ra. ^ hann va víg í vevm ok varð vtlagr. ^ hann for tií Svðr
eyia en s(ynir) (hans) ^^ j forv .ííj. iil Islawdz. ^ Hhf h^rstagelld/r 25 ^b
81 var máir þf/ra.^ ein h(et) Atli anwaR Alfvarin .ííj. Avðvn stoði.^
Atli Vala s(vn) ok Asmi^wdr s(vn) (hans) ^^ namv lawd fra Fvrv iil
Lysv. 2 Asmt?wðr bio a Langa hollti at Þorv toftvm. ^ hanw atti
Langa hollz Þorv en þa er Asmí;wdr elldiz skildiz hann vií? Þorv
tyri mawwkvæmd ok for i 0x1 at bva iil davða dax. ^ Asmvwdr so
var heygðr þar ok i skip lagðr ok þræll haws meó hawrm sa er
ser banaði sialfr ok villdi eigi lifa eft/r Asmt;wd. ^ haww var lagðr
i an^^an stafn skipsins. ^ litlv siðaR dreymði Þorv at Asmz;wdr
sagði ser meín at þrælnvm. ^ þar heit/r Asmt'wdar leiði er haww
^ Forkortelsestegnet for an o^ m er ^Zgmí. ^ Punktum er tilf.
' Tilföjet over linjen iméllem .f. op f. ^ 1 er nœsten udvisket. ^ ðg er
skrevet sammen i et hogstav. « a er nœsten helt udvisket. ' -ar ligeledes.
^ Initialen red. » Tilföjet over linjen mellem hollti og hm. ^^ JlfeíZem 1
o^r f er en lille afstand og et trœk af et hogstav udskrabet. " Skrevet to
gange, men sidste gang underprikket. ^^ Mgl. i hdskr., tilf. efter de ev^
rige recc.
Landnáinabók c. 60-63. HAUKSBÓK. 25
er heygðr. ^ visa þ^rsi var hcyrð i havg haws ein * byci ek stoð v.
82 steina stafnrvm atals rafni erað of þegn a þihvm þrong by ek a
mar ranga rvm er boðvitrvm betra brimdyri kna ek styra lifa
mvn þrt^ meó lofðvm lengr en illt of gmgi. ^ eftir \)at var leitað
ti/ havgsins ok var þræhn tekin ^ ór skipinv. ^ Þora let g^ra skala 5
of þioð bravt þvera ok let þar iamnan standa borð en hon sat vti
a stoli ok bavð hverivm er mat villdi eta.^ Atli var s(vn) Asmmdar
f(aðir) Svrtz '' f(oðvr) Gvðleifs f(oðvr) Gvðbranz f(oðvr) Svrz smiðs
f(oðvr) Eyiolfs prgstz mvnks.
c. 61 Rolfr ^ hinw digri s(vn) Eyvindar eikikrox broðir Illoga Fellz lo
goða avstan af Siðv na?w lawd fra Lysv iil Ravnhafnar ar. ^ haws
s(vn) var Hœlgi i Hofgorðvm f(aðir) Finwboga ok Biarnar ok Rolfs. ^
Biornw var faðir Gestz * f(oðvr) Skalldrefs. ^
c. 62 Solví h(et) maÓY er lawd nam milUm HelHs ravns ok Sleciv
83 beins ár. ^ hann bio i Brenwingi fyst en siþaw a Solva hamri þd i5
at haww þottiz þar vgra íleri ^ mawwa gagn. ^
c. 63 Sigmvwdr ^ s(vn) Ketils þistils þ^rs er nvmit hafði Þistils
fiorð haww atti Hilldigvnwi. ^ haww nam lawd miUim Hellis ravns
^ Punktum er tilf. ^ Rettet fra hdskrs rekm. ' Initialen red.
* Skrevet gez med ft over ez. ^ Sáledes. a Denne geneálogi anferes i
Melab. fra „Haiikshok" .
* Verset bör skrives sáledes:
Einn byggvek st^ð steina rúm 's b^ðvitrum betra,
stafnrúm Atals hrafni, (brimdýri knák stýra)
esat of þegn á þiljum lifa mun þat með lofðum
þr^ng, býk á mar ranga. lengr, an illt of gengi.
d. e.: Einn byggvek steina st^ð ^ stafnrúm Atals hrafni^; esat of
þegnþr^ng ^ á þiljum ; býk á ranga mar * rúm * es betra b^ðvitrum, an
ilU of gengi; þat mun lifa lengr ^' með lofðum; knák stýra brimdýri ''.
^ stöð er enten at opfatte som acc. eller — og snarest — som dat., jfr.
udtryk som: sás Holtum bjó; sat kvisti ein og lign. 'stenenes sœtning* (jfr.
ágætt herbergi at stöð) = den af sten opferte gravhöj. ^ Atals hrafn = 'se-
kongens hest' — skib. * þegn-þröng = mannþröng = stœrk trœngsél. * ranga-
marr 'spantehesten* — skih. ^ rúm md her hetyde god, rigelig plads.
* = álengr for fremtiden. ' brimdýr = 'brœndingens dyr^ == skxb.
Álene hehor jeg stavnrummet pá skihet i höjen; der er ingen trœngsel af
folk pá dœkket. Jeg hor pd skibet^. Den rigelige plads er dog bedre for den
kampkyndige [migj, end et dárligt felge. Det b vil fremdeles mindes af folk.
Jeg styrer skihet. a
a Denne gentagelse betegner höjboens glœde over at ligge i et skib. b „Det"
má nœrmest gd pd „felge". Han er ked af at pide, at det altid skal mindes, at
en trœl er hans hqjfœUe.
25 9 HAUKSBOK. Landnámabók c. 63.
ok Berv vikr ravns. ^ hann bio at Lavgar breckv oh er þar heygðr. ^
haww atti .ííj. s(vnv). ^ einw var Einarr er þar bio siþaw at Lavgar
breckv. ^ þe/r feðgar selldv Lon lawd Einari er siþan bio þar. ^
hann var kalaðr ^ LoneinaR. ^ hval rak á fiorv haws ok skar hawn
af nackvat. ^ haww sleit veðr vt ok rak a laná Einars Sigmz^wdar 5
s(vnar). ^ Lon-Einarr taldi fiolkyngi Hilldigvnwar þvi vallda en þa
er hvalin hafði vt rek.it íra Lon-Einari for hann at leita ok kom
sva at að ^ E(inarr) Sigrní;wdar s(vn) skar hvaUn med hí^skarla
sina. ^ hann hio þegar ein þeí'ra bana hoG. ^ Lavgarbreckv-E(inarr)
bað nafna sinw fra fara þí;i at yðr man e^^i dvga at að ^ sœkia. ^ 10
Lon-EínaR hvarf fra ^vi at hann var hð vana. ^ Einarr Sigm?;wdar
s(vn) flvtti heim hvahn ^ ok einn tima er Yíami var e/^i heima
fór* Lon-EinaR iil Lavgar breckv meó .víj. mawwa^ ok stefndi
84 Hilldigvnwi vm fiolkyngi. ^ how var áottir Beínis Mós s(vnar)
Naddoðz s(vnar) or Fær eyivm. ^ EinaR kom heim þa er Lon-EínaR 15
var nyfarin i brott. ^ Hihdigvnwr sagði \vanvm þersi tiðindi ok fœrði
hanvm kyrtil nygervan. ^ Einarr tok skiohd sinn ok sverð oA: verk
herst ok reið eft/r þeim ofc spreng(ð)i ^ hawn a Þvfvbiorgvm. ^ þa
rann Einarr sem hann matti en þa er haww kom hia Drongvm ^
sa hann trollkall sitia þar a vpj)i ok lata roa fœtr sva at þe^'r tokv 20
brimít ok skelldi þeim saman sva at sio drif varð af ok q(vað)
V. v(isv) Var * ek þar er fell af fiahi floð kornw iotvns moðvr hám
I
^ Punktum er tilf. ^ Sdledes. ^ Over n er der muligvis et fordohlings-
punkt. ^ Aksenten svag. ^ med—mannsL skrevet over Unjen. ^ Skrevet
sprengi. ' á er i hdskr. rettet fra g.
* Verset er vistnok noget forvansket og ikke let tilfredsstiUende at forklare:
Vask þars fell af fjalli gerir fár j^tunn fleiri
flóðkorn j^tuns móður fold í vingamoldu
hám bergrisa ór himni h^mlu heiðar þumlu {el. þrumlu)
heiðins á náleiðar hamváta mér báta.
Vask ^ þars flóðkorn ^ feU ór hám himni bergrisa ^, af fjaUi á
„heiðins j^tuns móður ná leiðar" ^ Fár jgtunn gerir mér ^ fleiri báta
hamváta í h^mlu fold «, „heiðar þumlu (el. þrumlu) vingamoldu* \ [el.
h^mlu vingamoldu „he. þ. fold].
Antyder, at jœtten selv ved sin nœrvœrelse har hevirket klippernes ned-
styrtning. ^ 'flodetis korn' ~ sten, klippe, — Lóndrangar. ^ 'hjœrgrisernes
himmel [— hvœlvede salj' — hjœrg. ^ I nogle af disse dunkle ord synes en
hetegnelse for 'soen' at skjule sig; læses nóleiðar [J. pork.J vilde man f& en sádan,
men pluralformen leiðar kendes ellers ikke (jfr. dog dativformen leiðu); ordene
jötuns nióður (= 'jœttekvinden') er de mest usikre, og det gdr ikke an at for-
binde dem med fjalli (SvhEg.), og hvor skal heiðins fores hen?; som epitet til
Landnámabók c. 63—64.
HAUKSBOK.
27
b^rgrisa or himni heiðins ana leiðar gmr fár iotvn fleíri folld i
vinga molldv homlv heiðar þvmlv hamváta mer bata. ^ Einarr gaf
engan gavm at þgrsv. ^ þe?r fvndvz þar sem heita Manna fallz
breckvr ok borðvz þar en kyrtil Einars bitv e?^i iarn. ^ .íííj. menn
85 fellv af Lon-Einari en .íj. flyðv íra hawrm. ^ þe/r nafnar sottvz
lengi aðr svndr geck * || brokhndi Lon-Einars. enn er hann tok
þar til hio nafni hans hann bana hoc. Enn Reidarr ^ þræll Einars
Sigm(undar) s(vnar) sa hann fara skyndiliga ok Hop eptir hanum.
þa sa hann þræla Lon-Einars ílyia. ^ rann hann þa epter þeim ok
drap þa báda i Þræla vik. fyri þat gaf Einarr ^ hanum frelsi ok
land sva mikit sem hann fengi gert vm of ííj. daga. þat heiter
nu Reidars gerdi er hann bió. Einarr^ bio siþan at Laugarbrecku.
86 ok er heygdr ^ skamt fra Sigmundar haugi ok er haugr ^ hans
iamnan grænn vetr ok sumar. Þorkell het s(vn) Lon-Einars*
hann atti Grimu Hallkels dottur. fya en Þorgils Ara(svn)». Dottir
Laugarbrecku-Einars var Arnora er atti ÞorgeÍR Vivils s(vn). þeira
dottir var Yngvilldr er atti ÞorsteÍN svn Snorra goda. þeira d(ottir)
Ingvdr er atti Asbiorn Arnors s(vn).
64 Grimkell ^ het madr s(vn) Vlfs xraku Hreidars s(vnar) brodir
Gunnbiarnar. er Gunnbiarnarsker eru vid kend. ^ hann nam land
87 fra Beruvikr rauni til Nesrauns ok vt vm Ondurt nes ok bio at
Saxahvah. hann rac brott þadann Saxa Alfarins s(vn) Valas(vnar)
ok bio siþan i Rauni hia SaxahvaU. Grimkell atti Þorgerdi
d(ottur) Valþiofs ens gamla. þeira s(vn) var Þorarinn komi. ^
10
15
20
^ Pimktum er tilf.
* Aben plads for initialen.
^ Skr. -ar. * Skr. -ur. "* Skr. Einars Lon.
a Denne lœsemdde: „torgils Arason" anferer
Méláb. fra „Hauks hok" som variant til sin:
* Hermed ender 2. mbrblad.
Jllhuge Aras.".
jötuns eller bergrisa vilde det vœre mere end páfaldende. ^ mér fleiri —- fleiri
en ek. ® 'árebdndets land' — smn. ' Ogsd disse ord er meget dunkle;
snarest skulde man deri soge en omskrivning for benene, eUer en — anden —
for seen, hvorved der fremkom en parallelisme med den dohbelte bjœrgbetegnelse t
den 1. halvdel. Kan þumla [af þumall = þumaltá] heiðr hetegne foden? Flere
kombinationer er her mulige, men sikkerheden svarer ikke til disse. J. porks
fortolkning er nœppe rigtig.
Jeg var der, hvor 'flodkornet' styrtede ned fra 'hjœrgrisernes höje himmel'A,
fra hjœrget b ned pd seen (?). Fd jœtter gör fiere hdde vdde c end jeg pd havet,
i S0en(?, eller ved hjœlp af henene?).
a Sammenligningen af stenen med 'korn' betingede omskrivningen *hjœrg-
risernes himmeV , idet digteren tillige dbenbart tœnker pd ordet haglkorn. b dette
betegner et slags forklaring til det foregdende. c o: ved det sædrif, som prosaen
omtaler; havet kommer i oprer og overspröjter alle bddene (eller: opsluger dem?
SvhEg.); derfor hamvátr, vdd pd huden o: udvendig.
Héle verset er naturligvis et slags varsel om den forestdende kamp.
28 * HAUKSBÓK. Landnámabók c. 64-67.
hann var Hamramr ^ miok ok lÍGr i Korna haugi. Þorarinn Korni
atti lorunni dottur Einars i Stafahollti. þeira ^ d(ottir) larngerdr
er atti Vlfr ^ VGas(vn). Klængr het annarr ^ s(vn) Grimkels. hann
87n atti Oddfridi dottur Hœlga af Hvanneyri. þeira svn var Kolli. *
c. 65 Alfarin ^ Valas(vn) hafdi fyst numit nesit milUm Beruvikr ^ 5
^^ rauns ok Ennis. hans s(ynir) voru þeir Hoskulldr ^ er bió aá
Hoskvlls am * ok Ingialldr er bió aa Ingiallzhvah. * enn Goti aa
Gotalæk. enn Holmkell at Forsi vid Hohnkels á.
c. 66 Olafr Bœlgr het madr er nam land fyri innann Enni til
Frodár ok bio i Olafsvik. * 10
c. 67 Ormr^ ^ hinn Mióvi het madr er kom skipi sinu i Frodar ós
ok bio aa Brimilsvolum ^ nockvra vetr. hann rak brott Olaf Bœlg
ok nam vikina gomlu alla milHm Ennis ok Bulanns hofda ok bió
89 siþan at Frodá. hans s(vn) var Þorbiorn hinn ^ Digri er bardist
vid Þorarinn svarta ok fell sialfr ^ ok ííj menn med hanum. vmm 15
þat orti Þorarinn Máflidinga visur epter þui sem seger "^ i EyrbyGia
V. sögu. * þersi er ein Qvedin * man rofzt ^ af heiptum hyrskerþir
^ Skr. -ur. ^ skr. þg*r. » Skr. -ar. ^ Punktum er tilf. ^ Aben plads for
initiálen. ^ S&ledes. ' Skr. sei-. a Rettet efter 104 for hdskrs Ani med et punk-
tum foran, som om Ani var en broder til Höskuldr og Ingjaldr. I evrigt er der
vistnok kun én fiod af navnet Höskuldsá. Jfr. K&lund: Hist.-top. beskr. af Isl.
I 420, Safn II 288. b enn 104. c hrops 104,
* Verset findes tillige i Eyrb. s. 28 og bör skrives sáledes :
Kveðit mun Hropts at heiptum ef hjaldrgnáir hildar
hyrskerðir mér verða, hyrsennu mér kennaa),
(kunnak áðr fyr Enni (eggjumk hófs) at hJ0ggak
ylgteiti vel beita). hlín goðvefjar mína.
a) es hlautviðir hétu
hlœkjendr, þeirs skil flœkja Egrb.
Kveðit^ mun mér verða at heiptum^, Hropts hyrskerðir^ —
kunnak vel áðr beita ^ ylgteiti * fyr Enni^ -, ef hjaldrgnáir ^ kenna mér
hildar hyrsennu ' - eggjumk hófs -, at hjaggak mína goðvefjar hlín \
Kveða . . . at heiptum — ^at sige noget, hvorved had og forbitrelse
vœkkes'. ^ 'Odins ild-[= svœrdjbryder' — en krigersk, modig mand, her: den
tiltalte Vermundr enn mjóvi porgrímsson, til hvem póraHnn efter kampen tyde.
« 'at bede' = fange, fœlde. ^ 'ulvindeglœder' = en kriger; lœsem&den — der
delvis beror p& rettelse — stetter sig til Vatshyrnas skrivemade , Eyrb. s. 132,
note 2. 5 Y^mú er forbjœrget p& den vestlige side af Olafsvik; se Kalund:
Isl. beskriv. I 422. Den begivenhed, hvortil digteren her sigter, fortœlles ikke i
Eyrb. og er aldeles ubekendt. Et af ftere beviser for, at MáhUóingavisur er œgte.
« 'kampkyndige'(?); gnár som adj. er uklart. ' 'Eilds [valkyrjens] -flamme
[svœrdj strid' ^- kamp. » 'flöjls-gudinde' = kvinde, kone; Audr.
Landnámabók c. 67-69. HAUKSBOK. 29
mer verda kvnna ek adr fyri Enni * ygx ^ teiti vel beita. ef
hialldr * gnar hilldar hyr sennv mer kenna eGivmz ^ hæfs at ek
hioGa ^ ^ hUn gudveviar mina. Af þeim ordum bordust þeir annat
sinn. Þorbiorn atti Þvridi Barkar dottur hins Digra Þorsteinss(vnar)
þorskabitz. þeira s(vn) var Ketill Kappi. ok var hann þa vtann- 5
908 landz. hann var f(adir) Hrodnyjar er atti Þorsteinn svn Viga-Styrs.
c. 68 Sigurdr^^ svinhofdi^ var kappi mikill.^ hann bio áKvenvaga
strond. Heriolfr s(vn) hans var þa vííj.^ vetra er hann drap
skogar biorn fyri þat er hann hafdi bitid geit hans. þar vm er
þetta kvedit. sersi bvin g razi beit geit fyri Heriolfi. Heriolfr hokin ^ lo
razi hefndi geit vid ' bersa. þa var Heriolfr ^ xij. vetra er hann
hefndi faudur sins. * hann var hinn mersti afrex madr. Heriolfr
for til Islandz i elli sinni ok nam land milHm Bulandz hofda ok
Kirkiu fiardar. * hans svn var Þorsteinn Kolskecr ^ f(adir) Þorolfs
f(odur) Þorarins svarta Mafhlidings ok Gudnyiar er atti Vermundr i5
hinn Miovi. þeira s(vn) var Brandr hinn orvi ok ^ Þorfinna er alti
Þorsteinn KvGasvn.
c. 69 Vestarr ^ ^ s(vn) Þorolfs Blodruskalla hann atti SvonuJ Herrudar
dottur. þeira s(vn) Asgeirr ^. Vestarr ^ for til Islandz med fodr
^ Skr. -ur. ^ i skr. over linjen over h. ' Áhen þlads for initiálen.
* Punktum er tilf. ^ Iler har J Síg. (udg. s. 91) tilf. (dóttir) , hvilket
dog ikke sgnes absolut nedvendigt. ^ Skr. -r. a ein«e 104. b ycs
104. c eciunnz 104. d höaa 104. e Denne lœsemáde anfares i Melab.
som en variant fra „Hauksbok" til dens egen: svijne. f Denne lœsemdde
anf&res sst. som variant fra samnie for xii. g brunwinw 104, hvilket sikkcrt
er den eneste rigtige lœsem&de. ^ holkin 104. i geitar a 104; den rigtige
lœsemdde er geitr á. j Rettet fra hdskrs Sponu efter 104.
Det er rimeligt, at Eyrb.s 1.5—6 byder den oprindelige text, hvorefter
ordföjningen hliver :
es hlautviðirS þeir es flœkja skil, hétu hlœkjendr ^ at osv.
^ 'offer-stavene', offringernes fuldhyrdere, her sœrlig Snorre gode. ^ hlœkja
er et ellers i sproget ukendt vh.; nien der haves et adj. hlœkinn = 'uduelig,
umandig' ; hlœkjendr synes her at hetyde: umandig spottende, feje spottere.
Jeg vil hlive stœrkt adœsket (opfordret) til hadefuld strid^, o kriger, —
og det er ikke lœnge siden, at jeg foran Enni forstod, at lade krigeren falde^ — ,
dersom de kamplystne [trœttekœrej mœnd heskylder mig for en sddan kamp, at
jeg skidde have sdtet [hugget hdnden afj min egen hustru; og dog œgges jeg
tilc mádehold og fred. [eller: da de offerkyndige , som ved rœnker forhindrer
sandhedens sejr, sagde spottende, at osv.J
a „Noget, som dog ligger min egentlige fredsommelige natur sd fjœrnt" er
dhenbart meningen, jfr. den korte indskudssœtning i den sidste halvdel. ^ „De
md dog af erfaringen vide, at jeg forstdr at hide fra mig, ndr det skal va^e",
e o: holder mest af.
30 # HAUKSBÓK. Landnámabók c. 69-72.
sinn afgamlann ok nam Eyiar land^ ok a millim Kirkiufiardar
ok Kolgrafa fiardar ok bio a Ondvordri eyri. ^ þeir Þorolfr ^
fedgar eru badir heygdir a Skallanesi. ^ Asgeirr ^ Vestarss(vn) atti
Hœlgu Kiallaksdottur. þeira s(vn) var Þorlakr. ^ hans s(vn) var
Steinþorr ^ ok Þordr bhgr ^ er atti Ottkotlu Þorvalls dottur ok 5
Þormodr ^ er atti Þorgerdi dottur Þorbranns or Alfta f(irdi). íiordi
var Bergþorr ^ er fell a Vigraf(irdi). Steinþorr ^ atti Þoridi dottur
Þorgils Aras(vnar). Gunlaugr ^ var s(vn) þeira er atti Þvridi hina
spoku dottur Snorra goda. ^
c. 70 Kolr^* het madr er land nam vtan (fra)^ Fiardar horni til 10
Troliahals ok vt vm Berserks eyri ^ til Rauns fiardar. hans s(vn)
var Þorarinn ok Þorgrimr ^. ^ vid þa er kent Kollz s(vna) fell ^.
þeir fedgar bioGV allir at Kolgrofum. fra þeim eru Kolgreílingar
komnir. ^
c. 71 Audun* stoti s(vn) Vala hins sterka hann att(i) ^ Mýrunu 15
dottur Biadmaks Ira konungs. ^ hann nam Rauns fiord allann fyri
ofan Raun a millim Svinavatz ok Trolia háls. ^ hann bio i Rauns-
firdi. þadann eru Hraunfirdingar ' komnir. ^ hann sa vm haust at
herstr apalgrár liop ofann frá Horns ^ vatni ok til stodroza hans.
9^ sa hafdi vndir stodhestinn. þa for Audun til ok tok hinn gra 20
herst ok setti fyrir tveaia yxna sleda ok ók samann alla todu
sina. ^ herstrin var gódr medferdar vm hadegit ^. enn er aleid ste
hann i voliinn hardan til hofskeaia. en epter sólarfall sleit hann
allann Reiding ok liop til vatz vpp. hann sast ecki siþan. s(yn)
Audunar var Steinn f(adir) Hœlgu er atti An i Rauni. ^ þeira 25
s(vn) Mar f(adir) Gudridar m(odur) Kiartans ok Anar i Kirkiufelli.^
Asbiorn het annarr ^ s(vn) Audunar. ííj. Svarthofdi. en dottir
Þuridr er Asgeirr ^ atti sa Eyri. þeira s(vn) Þorlakr ^ ^.
c. 72 Biorn ^ het svn Ketels flatnefs ok Yngviildar dottur Ketils
vedrs ^ af Ringa riki hersis. Biorn sat eptir at eignum fodr 3o
sins þa er Ketill for til Sudr^eyia. ^ enn er Ketill hellt skottum
fyri HaRalldi konungi hinum uarfagra þa rak konungr Biorn son
hans af eignum ok tok vndir sig. þa for Biorn vestr vm haf ok
villdi þar ecki stadfestazt ok ei vid KRÍstni taka sem onnur^ born
^ Punktum er tilf. ^ Skr. -ur. » Skr. -r. * Aben plads for initiaUn.
^ Mgl i hdskr. « Skr. att ' Straum- hdskr., men ved en fejllœsning
af JErl. 8 Hardns hdskr., Hjarðar B. » Skr. -dei-. ^ I B Eyrar- ; men se
Kálund: Hist.-top. beskr. af Jsl. I 428. b Denne lœsemdde (vt vm B.) an-
fores som variant fra „Hauksb." i Melab. c Denne lœsemáde anforer Melab.
som variant fra „Hauksb." under formen kallssonafell. Dette md rimeligvis bero
1)& en fejllœsning. d Vistnok en fejl; ifg. Eyrb. (jfr. Ldn. s. 94, not. 9) var
jmridr gift med Asgeirs sön, porlákr.
Landnámabók c. 72-73.
HAUKSBOK.
31
Ketils. ^ þiii var hann kalladr Biorn hinn Austræni. hann atti
Giaflaugu Kiallaksdottur systur Biarnar hins sterka. Biorn hinn
Austræni fór til Islandz ok nam land miHim Raunsf(iardar) ok
95 Stafs ár ok bio i Biarnar hofn a Borgarholltí ok hafdi selfor upp
til Seha ok atti rausnarbv. hann do i Biarnar hofn ok var heygdr* 6
vid Borgarlæk. s(vn) þeira Biarnar ok Giaflaugar var Kiallakr*
hinn gamU er bió i Biarnarhofn epter fodr sinn ok Ottarr'
f(adir) Biarnar f(odur) Vigfus i DrapuHd er Snorri godi let drepa.
Annarr^ s(vn) Ottars var Hœlgi. hann heriadi aa Skotland ok
feck þar at herfangi Nidbiorgu dottor Biolans konungs ok KadHnar lo
dottur Gongo-Rolfs. hann feck hennar ok var þeira s(vn) Osvifr
hinn spaki ok Einarr^ skalaglam er drucknadi æ. Einars skeri i
SeHa sunndi. ok kom skioHdr ^ hans a SkiaHdey. en feHdr ^ a
FeHdar holm. Einarr var f(adir) Þorgerdar m(odur) Herdisar
m(odur) Steins skaHdz. Vsvifr atti Þordisi dottur Þiodolfs or Hofn. is
þeira born voru Vspakr f(adir) Vlfs staHara f(odur) lons a Reyr-
veHi f(odur) Erlendz HÍmaHda f(odur) Eysteins erckibyskups ok
Þorolfr Torradr ^ Einarr ^ ÞorkeH Þorbiorn. þeir vrdu seker vm
vig Kiartans Olafss(vnar). ok Gudrun m(odir) Þorleiks ok BoHa
96 ok GeHis. Vilgeia het s(vn) Biarnar hins Austræna. * Kiallakr ^ ao
hinn gamU (atti Astridi) * dottur Rolfs hersis ok Ondottar ^ systur
Olvis Barnakarls. þeira s(vn) var Þorgrimr godi. ^ hans s(ynir)
Viga-Styrr^ ok Vermundr ^ Miovi ok Brandr ^ fadir^ Þorleiks ^.
Dottir Kiarlaks hins gamla var Gerdr er Þormodr godi atti ok
Hœlga er Asgeirr ^ a Eyri atti. ^ 25
c. 73 Þorolfr ^ ^ s(vn) Ornolfs fiskreka bió i Mostr ^. þvi var hann
kalladr Mostrar skea. hann var Blótmadr mikiH. ok trudi ga Þór.
hann for fyri ofrijki HaRalds konungs til Islandz. ok sigldi fyri
sunnan lannd. enn er hann kom vestr fyri Breidafiord skaut
hann ondugis svlum sinum fyri bord. ^ þar var skorinn aa Þórr ^. ao
hann mæHti sva fyri at Þorr ^ skyHdi þar sa land koma sem hann
97 villdi at Þorolfr bygdi, het hann þui at hœlga Þor aHt landnam
sitt ok kenna vid hann. Þorolfr sigldi inn á Breidafiord ok gaf
nafn firdinum.^ hann tok land fyrir sunnann nær midium. þar
fann hann Þor rekinn i Nesinu. þar heiter nu Þórsnes. þeir lendu 35
þar inn frá i vagin er Þorolfr ^ kaHadi Hofs vag. þar reisti hann
bœ sinn ok gerdi þar hof mikit ok helgadi Þor. þar heita nu
Hofstader. fiordrinn ^ var þa nær ecki bygdr ^. Þorolfr nam land
^ Punktum er tilf. ^ Skr. -ur. » Skr. -r. * Mgl. i hdskr.
Skr.
-or. ^ Rettet fra hdskrs p. ' Skr. þ leiksf. * Aben plads for initialen.
32 • HAUKSBÓK. Landnámabók c. 73-74.
fra Stafsá inn til Þorsar ok kalladi þat allt Þorsnes. hann hafdi
sua mikinn atrunat sa fialli þui er stod i nesinu er hann kalladi
Hælga fiall at þangat skylldi engi madr vþveginn ^ hta. ok sva
var þar mikil fridhœlgi at þar skylldi ^ engv granda i fiaUinu
hvarki fe ne monnumm nema sialft gengi brot. þat var trua 5
þeira Þorolfs frænda at þeir dæi alHr i fiaUit. ^ þar a nesinu sem
Þorr* kom a land hafdi Þorolfr doma alla ok þar var sett herads
þing med radi allra sveitar manna. ^ enn er menn voru þar aa
þingi þa skylldi ei hafa alfreka a landi ok var ætlad til þers sker
98 eitt. þat er þeir kolludu Dritsker þui at þeir villdu ei saurgast láta lo
sva hœlgan voll. Enn þa er Þorolfr var daudr ^ en Þorstein s(vn)
hans var vngr þa villdu þeir Þorgrimr ^ Kiallaks s(vn) ok Asgeirr *
mágr hans ei ganga i skerit eyrna ^ sina ' ok þoldu ei Þors-
nesingar þat er þeir villdu saurga sua hælgann voll. ^ þui borduzt
þeir Þorsteinn þorskabitr ^ ok ÞorgeÍR kengr ^ vid þa Þorgrim ok is
Asgeir þar aa þinngi ^ vm skerit ok fellv þar nockorir menn enn
marger vrdu sárir adr þeir vrdu skildir. Þordr eellir sætti þa ok
med þui at hvargir villdu lata af sinu máli ok var þa vollrinn ^
vhælgadr^ af heiptarblodi. þa var þat rad tekit at færa brott
þadann þingit ok inn i nesit þar sem nu ^^ er. var þar þa hoelgi- 20
stadr mikill. þar stenndr ^ en Þors steinn er þeir brutu þa menn
vm er þeir blotudu ok þar hia er sa Domringr ^ er þeir dæmdu
menn til blota. ^ þar setti Þordr Gelhr fiordungs þing med radi
allra fiordungs manna. s(vn) Þorolfs Mostrar skeGs var Hallstein
99 Þorskafiardar godi f(adir) Þorsteins surtz ens spaka. Osk var 25
m(odir) Þorsteins surts dottir Þorsteins Rauds. Annarr* s(vn)
Þorolfs var Þorstein þorskabitr. ^ hann atti Þoru dottur Oleifs
feilans systur Þordar Gellis. þeira s(vn) var Þorgrimr f(adir) Snorra
goda. ok Borkr^ hinn Digri er var fader Sams er Asgeirr* va.
c. 74 GeÍRudr^i^ het madr er for til Islandz ok med hanum 30
FinngeÍR s(vn) Þorsteins ondurdz ok Vlfarr* kappi. þeir foru af
Halogalandi til Islanndz. GeÍRudr ^ nam land inn fra Þors a til
Langadals ar.^ hann bio m Eyri. GeÍRudr^ gaf land Vlfari skipara
sinumm tveimmeginn^ Vlfarsfells ok fyri innan fiall. GeÍRudr gaf
Finngeiri Iand=^ vm Alftafiord. hann bió þar er nu heiter sass
Karsstodum. hann var f(adir) Þorfinnz f(odur) Þorbranns i Alfta-
'Skr.-eig-. ^Skr. skyMu. ^ Punktum er tUf. ^Skr.-r. ''Skr.-\ir. ^ Skr.
ey'na. I 104 stár i margen: „Havks boc eyerna 0: hœgörna". ' S&ledes.
^ Skr. 2 gange. » Foran dette stár, af J Erl. selv understreget : vhœilagur.
^o Foran delte ord stár, af JErl. selv understreget : en. " Aben plads for
initialen. a Her mangler muUyvis uppi (upp) efter de evr. recc.
Landnámabók c. 74-75. HAUKSBÓK. 33
firdi er atti Þorbiorgu dottur Þoríins Selþoris s(vnar). Geirridr^ het
100 systir GeÍRodar er att hafdi Biorn s(vn) Bolverks Blindinga trionu.
Þorolfr het s(vn) þeira. þau GeÍRÍdr^ foru til Islands eptir lat
Biarnar ok varu enn fysta vetr a Eyri. ^ vm varit gaf GeRudr ^
systur sinni bustad i Borgardal enn Þorolfr for vtann ok lagdist 6
i viking. GeÍRÍ(dr)* spardi ecki mat vid menn ok let gera skala
sinn vm þiodbraut þvera. ^ Þorolfr for til Islandz epter andlát
GeÍRÍdar. hann skoradi a Vlfar til lannda ok baud holmgaungu.
Vlfarr ^ var gamall ok barnlaus. hann fell a holmi enn Þorolfr ^
vard sárr^ a fæti ok geck iamnann halltr ^ siþan. þui var hann lo
Bægi fótr kalladr. ^ Þorolfr ^ tók lond sum epter Vlfar enn sum
Þorfmnr i Alftafirdi ok setti a leysingia sina Vlfar ok Orlyg. *
GeÍRudr a Eyri var f(adir) ÞorgeÍRS xengs er bæinn færdi or
eyrinni vpp vnder fiallit. hann var f(adir) Þordar f(odur) Atla.
Þorolfr ^ Bægi fotr ^ var f(adir) Arnkels goda ok GeÍRÍdar ^ er atti 15
Þorolfr i Mavalid f(adir) Þorarins. ^ s(ynir) Þorbrans i Alftafirdi
svnar ^ Þorfms voru » þeir Þorleifr ^ KÍmbi ok Þoroddr ^ Snorri
101 Þorfidr ^ Illugi Þormódr ^. * þeir deilldu vid Arnkel Goda vm arf
leysingia sinna ok varu at vigi hans med Snorra goda a Orlyg-
stodum. eptir þat for Þorleifr ^ Kimbi vtann. þa laust Arnbiorn 20
hann s(vn) Asbrans or Breidavik '^ med grautar þvoru. Kimbi
brá a gaman. Þordr Bligr ^ bra hanum þui aa Þornes þingi er
hann bad systur hans. ^ þa let Kimbi liosta Blig med sandtorfu. ^
Af þui gerdizt deilur þeira Eyrbycia ok Þorbrannz s(vna) ok Snorra
goda. ^ þeir bordust i Geirvor ok i Alftaíirdi ok á Vigra f(irdi). 25
c. 75 Þorbergr ^ ^ het madr er fór or laíirdi til Islandz ok nam
^^ Langadal hvarntveGÍa ok bio i hinum ytra. ^ hans s(vn) var
Aslakr ^ er atti Arnleifu d(ottur) Þordar gcIIís. þeira bom Illugi
enn Rammi ok Gunnildr ^ er Breidr atti fyR enn siþar Halldorr ^ a
Holms latri. Illugi hinn Rammi atti Gudleifu dottur Ketillz smidiu ao
drums. þeira s(ynir) Eyiulfr ok KoIIr ^ ok dottir Herþrudr ^ er atti
Þorgrimr ^ Vermundar s(vn) ens Miova ok Fridgerdr ^ er Oddr
Draflas(vn) atti ok Gudridr er Bergr Þormodars(vn) atti fyR.
enn siþan lorundr i Skoradal ok lodis er atti MaR ^ s(vn) Illuga
Aras(vnar) ok Arnleif er attj Colli s(vn) Þordar Bligs. fra Illugasö
eru Langdæler komnir.
^ Skr. -ur. ^ Punktum er tiJf. » Sál. og -ur. * dr glemt. * Skr.
-r. ^ liettet fra f. = f(odur). ' Her tilföjes Xyn = hanU; med urette. ** Aben
plads for initialen. ® Skr. Mak. a / Mélab. hedder det herved: „Haukshok
telur hier ad auk þorbrandss. þorodd j>ormód".
3
34 • HAUKSBÓK. Landnámabók c. 76—77.
c. 76 Stein ^ miok siglandi s(vn) Vigbiodz brodur ^ Þoris haust-
myrkrs ^ nam Skogarstrond til modz vid Þorberg ok inn til Laxár.
hann bio sa Breidabolstad. hans s(vn) var Þorhaddr^ er nam
Hitardal. ok Þorgestr er atti Arnoru dottur Þordar Gelhs. þeira
103 s(vn) Steinn logmadr ok Asmundr ok Haflidi ok Þorhaddr ^. * 5
c. 77 Þorvalldr ^ ^ s(vn) Asvalldz Vlfss(vnar) Yxna-Þoris s(vnar)
ok Eirikr Raudi s(vn) hans for af ladri fyri viga saker ok namu
land a Hornstrondum ok bygdu at Drongum. þar anndadizt
Þorvalldr. Eirikr ^ feck þa ^ Þiodihdar dottur lorundar Atlas(vnar)
ok Þorbiargar Knararbringu er þa atti Þorbiorn hinn naukdælski. lo
redzt Eirikr þa nordann ok ruddi land i Haukadal. hann bio aa
Eiriksstodum hia Vatzhorni. þa felldu þrælar Eiriks skridu a bæ
104 Valþiofs aa Valþiofsstodum enn Eyiolfr ^ sauR frændi hans drap
þrælana hia Skeids breckum vpp fra Vatzhorni. fyri þat va Eirikr
Eyiolf saur. hann va ok Holmgaungu - Rafn at Leikskalum. * i5
GeÍRsteÍN ok Oddr a lorva. frændr Eyiolfs mælltu eptir hann. *
var þa Eirikr ^ gerr ^ or Haukadal. hann nam þa Brokey ok
Yxney ok bio hann at Todum i Sudrey ^ en fysta vetr ^. þa ledi
hann Þorgesti setstocka. siþan for Eirikr i Exney ok bio sa Eiriks-
stodum. ^ þa heimti hann setstocka sína ok nadi ei. Eirikr ^ sotti 20
setstocka sa Breidabolstad enn Þorgestr fór epter hanum. * þeir
bordust skamt fra gardi at Drongum. * þar fellu ij synir Þorgestz
ok nockrir menn adrer. her eptir hofdu hvarertueGÍu setu. StyR
veitti Eiriki ok Eyiolfr or Svin ey ok s(ynir) Þorbrans or Alftaíirdi
ok Þorbiorn Viviiss(vn). eN Þorgesti veittu s(ynir) Þordar cellis ok25
ÞorgeÍR or Hitardal Aslakr^ or Langadal ok IUugi s(vn) hans.
þeir Eirikr vrdu seker a Þorsnes þingi. hann bio skip i Eiriks
vagi enn Eyiolfr^ leyndi hanum i Dimunar vagi medan Þorgestr
leitadi hans of eyiar. * þeir Þorbiorn ^ ok Eyiolfr ^ ok Styrr ^ fylgdu
EÍRÍki ut vm eyiar. * hann sagdi þeim at hann ætladi at leitaso
landz þers er Gunnbiorn s(vn) Vlfs Kraku sa er hann rak vestr
105 vmm Island þa er hann fann Gunnbiarnar sker. hann kuazt aptr
mundu leita til vina sinna ef hann fyndi landit. EÍRÍkr sigldi
vndan Sniofialls iokh ok kom vtann at Midiokh þar sem Blaserkr
heitir. * hann sigldi vestr vm Hvarf ok var hinn fysta vetr i 35
Eiriks ey nær Eystri bygd. wm vorit eptir for hann til Eiriks
fiardar ok gaf vida ornefni. hann var annann vetr i Eiriks holm-
um vid Hvarfs gnipu. en hit ííj. sumar for hann allt nordr til
^ Aben plads for initialen. ^ De ovr. recc. har brodir, hvilket muUgvis
er rigtigere. « Skr. -ur. * Punktum er tilf. ^ Herpd skr. og understreget :
þorilldar. ^ g-^,. .^. 7 ^g^^^^ ^^^ hdskrs þorgeÍR.
Landnámabók c. 77— í
HAUKSBOK.
35
Snæfellz ok inn i Rafns fiord. * þa lezt hann kominn fyri botn ^
EÍRÍks fiardar. huarf hann þa aptr^ ok var hinn ííj. vetr i Eiriksey
fyri Eiriksfiardar mÍNÍ. epter vm sumarit for hann til Islandz i
Breida fiord. hann var þann vetr á Holmslátri med Ingolfi. vm
vorit bordust þeir Eirikr ok Þorgestr ok feck EÍRÍkr vsigr ^. eptir 5
þat voru þeir sætter. þat sumar for EÍRÍkr at bycia land þat er
hann hafdi funndit ok hann kalladi Græna land. þui at hann
sagdi þat menn mundu miok fysa þangat at landit hete vel. ^
c. 78 Sva seger * Ari Þorgils s(vn) at þat sumar fóru v. skip ok
^^^* XX. til Grænalands af Borgarfirdi ok Breidafirdi enn xíííj. komuzt 10
vt. sum rak aptr, en sum tyndust. þat var xvj vetrvm fyR en
KRÍstni væri i log tekinn a Islandi. ^
c. 79 HeRÍolfr het madr s(vn) Bardar Heriolfss(vnar). ^ hann for
til Grænalandz med Eiriki. med hanum var aa skipi sudreyskr^
madr ^ kristinn sa er orti Hafgerdinga Drápu. þar er þetta stef i. 15
Mina* bid ek munka reyni meinalausan farar beina heidis halldi
hárar folldar. hallar drottinn yfir mer stalH. ^ Heriolfr nam
Heriolfsfiord ok bio aa Heriolfs nesi. hann var hinn gofgazti madr.
107 Eirikr Raudi nam EÍRÍksfiord, ok bio i BrattaUd. enn Leifr ^ s(vn)
hans eptir hann. þerser menn namu þa land sa Grænalandi okao
foru ut med Eiriki. Ketill Ketilsfiord. Rafn Rafnsf(iord). Solvi
Solvadal. SnoRÍ Þorbrans s(vn) Alftaf(iord)^. Þorbiorn alora Sigiu-
f(iord). Einarr^ Einarsf(iord). Hafgrimr^ Hafgrimsfiord ok Vatna-
hverfi. Arnlaugr^ Arnlaugs fiord enn sumir foru til Vestri bygdar.
Madr ^ het Þorkell farserkr ^ systrungr EÍRÍks Rauda. ^ hann 25
for til Græniandz med EÍRÍki ok nam Hvalzeyiar ^ ok millim Eiriks
fiardar ok Einars f(iardar) ok bio i Hvalseyiarfirdi. ^ fra hanum
c. 80
^ Punktum er tilf.
» Skr. -\XY(his). ^ Skr.
rigtigere Hvalseyjarfjörð.
þorbrandzs. nam Alptaf.
2 Punktum i hdskr. « Skr. -ur. * Skr. sei-.
-r. ' Aben plads for initialen. ® Muligvis
a / 104 stár i margen efter „Havcs hoc" : SnoRÍ
* Verset hör skrives sdledes:
Mínar bið ek munka reyni heiðis haldi hárar foldar
meinalausan farar beina. hallar dróttinn of mér stalli.
Ek bið meinalausan munka reyni * beina * farar mínar. Dróttinn
hárar foldar-hallar ^ haldi heiðis-stalli * of mér.
^ 'munkenes prever, kender' — Kristus. ^ 'göre lige', lade lykkes. ' 'jordens
hal' ~ himmel'hvœlvingen ; dens 'herre' — Kristus, gud. * ^hegens sœde' =
arm; halda hendi yfir e-m ^at heskytte én' er et álmindéligt udtryk.
Jeg heder munkenes syndfrie kender at lade min rejse gd godt. Den höje
himmels herre holde sin hdnd over mig.
3*
36 • HAUKSBÓK. Landnámabók c. 80-83.
eru Hualseyiarf(irdingar) komner. hann var rammaukinn miok. ^
hann lagdist eptir gelldingi gomlum ut i Hvalsey ok flutti vtann
æ, baki ser þá er hann villdi fagna Eiriki frænda sinum enn ecki
var siofært skip heima. ^ þat er long half vika. ^ Þorkell er
dysiadr^ i tvni i Hvalseyiarf(irdi) ok hefer iamnan siþan gengit 5
þar vm syslur. ^
Fra Ingolíi
c. 81
108 Ingolfr^* hinn sterki ok Þorvalldr s(ynir) Ana Avallzs(vnar)
ongt i briosti namu land inn* fra Laxá til Skramulaupsár ^ ok
bio aa Hvallatri. ^ s(vn) Þorvallz var Þorleifr "^ f(adir) Halldors er 10
atti Gunilldi siþar dottur Aslaks Hroarss(vnar) or Langadal. ^
þeira s(vn) Þorir er atti Hallveigu Tindz dottur Hallkelss(vnar).
þeira svn Brandr ^ er atti Þorgerdi Bransdottur. þeira s(vn)
Halldorr ^ er atti Þorkotlu Þorgrims dottur. þeira s(vn) Brandr ^
privR hinn frodi er merst hefir skrifat Breidfirdinga kynslod. ^ 15
c. 82 Oleifr^ ^ hinn Hviti het her konungr. ^ hann var s(vn) Ingiallz
konungs Hœlga s(vnar) Olafs(svnar) ^ Gudrodars(vnar) Halfdanar-
s(vnar) hvitbeins Vpplendinga konungs. Oleifr ^ hinn nviti heriadi
i vestr viking ok vann Dyflinni a Irlandi ok Dyflinar skiri ok
gerdist þar konungr yfer. hann fec ^^ Audar hinnar Diupvdgu dottor 20
Ketils flatnefs. Þorstein Raudr het s(vn) þeira. Oleifr fell a
iRlanndi i orrustu. enn Audr ^ ok Þorsteinn foru þa i Sudreyiar. *
þar feck Þorsteinn Þuridar dottur Eyvindar austmanns^^ systur
109 Hœlga hins Magra. þau attu morg born. Oleifr ^ feilan het s(vn)
þeira. en dottir Gróa ok Olof Osk ok Þorilldr Þorgerdr ok Vigdis. 25
Þorsteinn gerdist herkonungr ^^ ok redzt til lidz med (Sigurdi) ^
iarli hinum rika syni Eysteins Glumru. þeir vnnu Katanes ok
Sudr^ land Ros ok Merævi ok meir enn halft Skotland. var
Þorsteinn þar konungr yfir adr Skotar sviku hann ok fell hann
þar i orrostu. Audr ^ var þa aa Katanesi er hun spurdi fall 30
Þorsteins. hun let^^ gera knor i skogi sa laun. en er hon var buinn
hellt hon ut i Orkneyiar. ^ þar gipti hun Gró dottur Þorsteins
Rauds. 1 hun var modir Greladar er Þorfinnr^ hausakliufr^ atti.
Epter þat for Audr ^ at leita Islands. hun hafdi aa skipi med ser
XX. karla frialsa. 35
c. 83 Kollr^2 j^e^. ^^^^ Vedrar-Grimss(vn) Asas(vnar) hersis. ^
hann hafdi forrád med Audi ok var merst virdr ^ af henni. Kollr
1 Punktum er tilf. 2 gj^^ _^^ » J^g^ ^;^^g ^^^ initialen. ^ Tilf.
over linjen. .^ Rettet fra hdskrs -á. « Fejl for Hólmlátri. ' Skr. þwHeiff!
« Skr. -r. ö Mgl. i Mskr. '<" Uerefter et punktum i hdskr. " Bettet fra
hdskrs vest-. '^ Skr. -kongur. ^^ ^^^^^ ^^^^ jg^^^ ^^ ^ overstreget.
Landnámabók c. 83-85. HAUKSBÓK. 37
atti Þorgerdi d(ottur) Þorsteins Rauds. Erpr ^ het leysingi Audar. *
hann var svn Melduns iarls af Skotlandi þers er fell fyri Sigurdi
iarli hinum rika. Modir Erps var Myrgiol dottir Gliomals Ira
110 konungs. Sigurdr iarl tok þau at herfangi ok þiadi. ^ Myrgiol
var ambatt kono iarls ok þionadi henni truliga. hon var margs 5
kunnandi. hun vardveitti barn drottningar vborit medann hun
var i laugu. siþan keypti Audr ^ hana dyrt ok het henni frelsi
ef hon þionadi sva Þvridi konu Þorsteins Rauds sem drottningu.
þau Myrgiol ok Erpr s(vn) hennar foru til Islandz med Audi. *
c. 84 Audr ^ ^ hellt fyst til Færeyia ok gaf þar Olofu dottur lo
Þorsteins Rauds. þadann eru Gotu skeciar komnir. siþan fór
hun at leita Islandz ok kom a Vikars skeid ok braut þar. * for
hon a Kialarnes til Hælga Biolu brodur* sins. hann baud henni
þar med helmingi Hds sins. enn henni þotti þat vera vanbodit
ok quad hann lengi litilmenni vera mundu. hon for þa vestr a is
Breidafiord til Biarnar bródr sins. hann geck moti henni med
huskarla sina ok letst kunna veglyndi systr sinnar ok baud henni
med alla sina menn. þat þa hon. epter vm varit foru þau Audr
i Breidafiord inn i landa leitun.^ þau áttu daugvrdir^ fyri sunnan
111 Breidafiord þar sem nu heiter Dogurdarnes. siþan foru þau innao
vmm Eyiar sund. ^ þau lenndu vid nes þat er Audr tapadi kambi
sinum. þat kalladi hun Kambsnes. Audr nam oU Dala lond '
*
*^- ^5 Eptir þat soktu Kiallaks s(ynir) Liotolf oc Þorstein i lardhus i
Fellzscogum , oc fann Eylifr ^ annann munna , geck hann a bac þeim
oc vo þa baða , Hrafsi geck inn a Arastoðum er Kiallakr sat við elld 25
at heimboðe, Hrafsi var i kvennklæþum, hann hio til Kiallaks enn hann
kastaðe yfir sic scyllde sinom, oc geck sundr handleer hans, enn hann
varð eigi sar, Hrafsi geck vm dyr þær er a veanum varu, oc vog
Asbiorn oc koraz hann siþan brott, Kiallakss(ynir) keyptu at Þorðe
120 Vivilss(yni) at koma Hrafsa i færi við þa , hann s(egir) Hrafsa at uxi 30
hans lægi i kelldu, Þorðr bar sciold hans, oc er hann sa Kiallakss(onu)
kastaðe hann scyldinom til þeÍRa, Hrafsi greip Þorð oc castaðe hanum
ofann fyri kleifina, oc var þat hans bane, eigi gatu Kiallakssynir sott
hann fyR enn þeir felldu at hanum viðu, Eylifr sat hia meþan þeir
soctu hann. 35
* Skr. -ur. ^ Punktum er tilf. ' Áhen plads for initiálen. * Skr.
brodurs. ^ Skr. -r. ^ Sál., men sikkert en fejl for átu dögurð. ' Her-
efter er der i hdskr. antydet. en lakune ved 2 uheskrevne hlade og en dél af
det 3. (^/a af en side), svarende til Ldn. (udg.) s. 111* — 120\ Af slutningen af
dette stykke er en del anfert som taget fra „Havcshoc" i 104. Det er ovenfor
aftrykt l. 23-35. » Bettet for Eyiolfr.
38 « HAUKSBÓK. Landnámabók c. 86.
Frá Geirmundi ok Hamundi
c. 86 Hiorleifr * ^ Horda konungr er kalladr ^ var hinn kvennsami
hann atti Æsu ena liósu. ^ þeira s(vn) var VtryGr ^ f(adir) Vblaudz
f(odur) Hogna hins Hvita f(odur) Vlfs hins skialga. Annarr* s(vn)
Hiorleifs var Halfr konungr er red Halfs reckum. hans móder 5
var Hilldr^ hin Mióva d(ottir) Hogna i Niardey. Halfr konungr
var f(adir) Hiors konungs er hefndi faudur sins med Solva Hogna
s(yni). Hiorr^ konungr heriadi a Biarma land. ^ hann tok þar at
herfangi Liuvinu d(ottur) Biarma konungs. hon var eptir a Roga-
landi þa er Hiorr* konungr fór i hernad. þa ól hun sonu .ij. het lo
annarr ^ Geirmundr en annarr * Hamundr ^. þeir voru svarter
miok. þa ól ambatt hennar svn. ^ sa het Leifr ^ s(vn) Lodhattar
þræls. ^ Leifr var Hvitr ^. þui skipti drottning sveinum vid am-
121 battina ok eignadi ser Leif. enn er konungr kom heim var hann
illa vid Leif ok quad hann vera smamanhgan. Nest er konungr i5
fór i viking baud Drottning heim Braga skalldi ok bad hann
skoda vm sveinana. þa voru þeir þrevetrir. hun byrgdi þa i stofu
hia Braga en fal sig i pallinumm. Bragi qvad þetta. Tveir* eru
inni trui ek badum vel Hamundr ok Geirmundr Hiorvi borner.
enn Leifr þridi Lodhattar svn fœd þann kona fiordar man hann 20
verri. hann laust sprota a pallinn þar er Drottning var i. þa (er)^
konungr kom héim sagdi hon hanum þetta ok syndi hanum sonu
sina. hann quadst ei slik heliar skinn sed hafa. þeir voru sua
kalladir siþan badir brædr ^. Geirmundr ^ heliarskinn var ner-
122 konungr. hann heriadi i vestr víkinng, enn atti riki aa Rogalandi. 25
enn er hann kom or hernadi er hann hafdi lengi brott verit þa
hafdi Haralldr ^ konungr Harfagri barizt i Hafr firdi vid Eirik Horda
konung ok Sulka konung af Rogaiandi ok Kiotva hinn audga ok
fengit sigr ^. hann hafdi þa lagt vndir sig allt Roga land ok rekit
þar marga menn af ódlum sinumm. sa þa Geirmundr engi sinn 30
kost at fa þar sæmder. hann tók þa þat rad at fara at leita
Islands. 3 til ferdar redzt med hanum Vlfr ^ hinn skialgi frændi
hans ok Steinolfr ^ hinn Lági s(vn) Rolfs hersis af Ogdum ok
Ondottar systr Olvis barna karls. þeir Þrondr ^ Miobeinn. þeir
^ Aben plads for initialen. '^ Skr. -ur. ^ Punktum er tilf.
Skr. -r. ^ Mgl. i hdskr.
* Verset, der i evrigt er fuldstœndig klart, hör skrives:
Tveir 'ó inni, en Leifr þriði
trúek báðum vel, Loðhattar sonr,
Hámundr, Geirmundr, fœðat þú þann,
Hj^rvi bornir. fár mun verri.
Landnámabók c. 86-87. H A U K S B Ó K. 39
hofdu samflot ok styrdi hveriu skipi hverr ^ þeira. þeir tóku
Breidaf(iord) ok lagu vid Ellida ey. ^ þa spurdu þeir at fiordrinn^
var bygdr hit sydra en litt eda ecki hit vestra. Geirmundr hellt
inn at Medalfells strond ok nam land fra Fabeins a til Klofasteina.
hann lendi i Geirmundar vag ok var hinn fyrzta vetr i Budar 5
dal. Steinolfr ^ nam land inn fra Klofasteinum. en Vlfr fyri vestan
123 fiord sem en mvn sagt verda. Þrondr ^ nam * eyiar fyri vestan
Biarneyia flóa ok bio i Flateyiu. hann atti dottur Giis skeidar-
nefs. ^ þeira s(vn) var Hergils Napp raz er bio i Hergils ey. d(ottir)
Hergils var Þorkatla er atti Már a Reykia hólum. Hergils atti lo
Þorornu dottur Ketils ilbreids Ingialls s(vnar). (Ingialldr) ^ var
s(vn) þeira er bió i Hergilsey ok veitti Gisla Surs s(yni). fyri þat
gerdi Borkr ^ hinn Digri af hanum eyiarnar. enn hann keypti Líd i
Þorskafirdi. s(vn) hans var Þorarinn er atti Þorgerdi d(ottur)
Glums Geiras(vnar) ok var þeira s(vn) Hælgu - Steinarr. Þorarinn i5
var med Kiartan i Svinadal þa er hann fell. þa bio Þrondr
Mióbein i Flatey er þeir Oddr^ skrauti ok Þorer son hans komu
ut. ^ þeir namu land i Þorskafirdi. bió Oddr ^ i Skogum en Þorir
for vtann ok var i hernadi. hann feck guU mikit a Finnmork. *
124 med hanum var s(vn) Halls a Hofstodum. enn er þeir komu til ao
Islandz kalladi Hallr ^ til gullsins ok vrdu þar vm deilur miklar. ^
Af þui gerist Þorskfirdinga saga. Gullþórir bió a Þoris ^ stodum. ^
hann atti Ingibiorgu dottur Gils skeidarnefs. þeira s(vn) Sigmundr^.
c. 87 Geirmundr '^ ^ fór vestr a Strandir ok nam land fra Ryta
gnup vestan til Horns enn þadan austr til Straumness ^. þar gerdi 25
hann íííj. bv. eitt i Adalvik. þat vardveitti armadr ^ hans. Annat
i Kiaransvik þat vardveitti Kiaran þræll hans. ííj. a Almenningum
enum vestrum þat vardveitti Biorn þræll hans er sekr^ vard vm
sauda toku þa er Geirmundr ^ var allr ^. hans sektar fe vrdu
Almenningar. íííj. bu atti Geirmundr ^ a Barzvik. þat vardveitti 3o
Atli þræll hans ok hafdi hann xij. þræla vnder ser. Enn er
Geirmundr^ fór a medal bua sinna þa hafdi hann iamnan Ixxx
manna. hann var stóraudigr ^ at lausa fe ok hafdi of kvikfiar. *
sva segia menn at svin hans gengi a Svinanesi en saudir a
Hiardarnesi en hann hafdi selfor i Bitru. sumer segia ^ at^ hann 35
125 hafi ok bu att i Selárdal a Geirmundarstodumm i Steingrimsfirdi.
þat segia ^^ vitrer menn at hann hafi gofgastr verit allra Landnams
^ Skr. -r. ^ Punktiim er tilf. " Skr. -ur. * Herefter er atter skrevet,
men understreget (af JErl. selv) ordene land — fiord. ^ Mgl. i hdskr- ® Rettet
fra hdskrs þorir. "' Áben plads for initialen. * Skr. -s. ® Skr. seia og
det felgende at tilföjet over linjen. ^^ Skr. seigia.
40 # HAUKSBÓK. Landnámabók c. 87-89.
manna aa Islandi. en litt atti hann her deilur vid menn þui at
hann kom helldr ^ gamall vt. ^ þeir Kiallakr deilldu vm ]and þat
er var medal Klofninga ok Fábeins ár ok bordust á Ecrunum
fyri vtann Klofninga. ^ þar villdu hvarertveGÍu [sa. þar veitti ^
GeÍRmundi betr. ^ þeir Biorn hinn Austræni ok Vestarr * af Eyri 5
sættu þa.2 þa lendi VestaR i Vestarsnesi er hann for til fundarins.^
Geirmundr ^ fal fe mikit i Andar kelldu vndir Skardi. ^ hann atti
Heridi ^ dottur Gauts Gautrekzs(vnar) hins orva. þeira » dottir Yr
er átti Ketill. þeira s(vn) ^ Þorhallr ^ ok Oddi f(adir) Hallvarar er
atti Borkr ^ s(vn) Þormots ^ Þiostarss(vnar). Geirmundr ^ andadist lo
a Geirmundarstodum. ok er hann heygdr i skipi þar ut fra gardi.
Geirm(undr) ^ gaf Rolfi « Kiallakssyni vin sinum bustad at Ballara.
hans s(vn) var Illugi hinn Raudi ok Solvi f(adir) Þorþar f(odur)
Magnus ^ f(odur) Solva f(odur) Pals prestz i Reykiahollti. ^
o- Frá Steinolfi. i5
C. oo
126 Steinolfr ^ ^ hinn Lagi s(vn) Rolfs hersis af Ogdum nam
land inn fra Klofasteinum til Griotvallar mvla. ok bio i Fagradal
a Steinolfs hialla. hann geck þar inn a fiallit. hann sa þar fyri
innan dal mikinn ok vaxinn allann vidi. hann sa eitt RÍodr ^ i
dal þeim. ^ þar let hann bœ gera ok kalladi Saurbæ. þui at þar 20
var myrlent miok ok sua kalladi hann allann dalinn. þat heitir
nu Torfnes er bærinn var gerr ^. Steinolfr ^ atti Eirnyiu Þidranda
dottur. Þorsteinn bondi var s(vn) þeira eu Arndis en Audga var
dottir þeira m(odir) Þorþar f'(odur) Þorgerdar er Oddr atti. þeira
s(vn) var Rafn Hlymreksfari er atti Vigdisi d(ottur) Þorarins 25
fylsennis. ^ þeira s(vn) var Snortr f(adir) lodisar er atti Eyiolfr
Hallbiarnars(vn). Steinvlfi hvrfu svin ííj. þau funndust ij. vetrum
127 siþar i Svinadal ok voru þa xxx. samann. Steinvlfr nam ok
Steinolfs dal i Kroks firdi.
c. 89 Slettu ^-Biorn het madr. ^ hann atti Þuridi dottur Steinolfs æ
hins Laga. hann nam med Radi Steinolfs en vestra dal i Saurbæ. ^
hann bio a Slettubiarnarstodum vpp fra Þverfelli. hans s(vn) var
Þiodrekr^ er atti Arngerdi. dottur Þorbiarnar Skiallda-Biarnar-
s(vnar). þeira s(vn) var Viga-Sturli er bæinn reisti sa StadarhoH.
^ Skr. -ur. 2 punktum er tilf. ^ Skr. sa þar. Veitti (tirigt).
^ Skr. -r. 5 jjgj^j ^Q^ Herdijse anforer Melah. som „Hauksh6k"s lœsemdde.
•^ Ahen plads for initialen. a þeira— þiostarss(vnar) anferes i 104 som hentede
fra „Havcshoc". b ff. =, gynir lOá. c þormoðz lOá. d Herfra og til
Reykiahollti angives i 104 som hentet fra „Havcshoc". e Hrolfe 104. f DeUe
ord er i 104 underprikket , og det felgende f. udeladt, men efter Solva tilföjes:
f. í>orðar f. Magnus f. Solva.
Laudnámabók c. 89—94. HADKSBÓK. 41
ok Knottr f(adir) Asgeirs ok Þorbiorn ok Þiodrckr ^ er borgin cr
vid kiend a Kollafiardar heidi. Þiodreki Slcttubiarnarsyni þotti
of þronglent i Saurbæ. þvi redst hann til Isafiardar. þar gerist
saga þeira Þorbiarnar ok Havardar hins nallta. ^
c. 90 Olafr ^ ^ Bœlgr ^ er Ormr ^ hinn Miovi rak brott or Olafsvik 5
nam Belgsdal ok bio aa Belgstodum adr ^ þeir Þiodrekr ^ raku
hann brott. siþan nam hann inn fra Griótvallar wvla ok bio i
128 Olafsdal. hans s(vn) var Þorvalldr ^ sa er saudatoku sok selldi a
hendr ^ Þorarni Giallanda Ogmundi Volusteins s(yni). fyri þat va
hann Ogmund a Þorskaf(iardar) þingi. ^ lo
c. 91 Gils ^ skeidarnef nam Gilsfiord milHm Olafsdals ok Kroks-
fiardar mvla. hann bio at Kleifum. hans svn var Hedinn f(adir)
Halldors Garpsdals goda f(odur) Þorvalldz i Garpsdal er atti
Gudrunu Vsvifrs^ dottur.
Capitul. 15
c. 92 Þorarinn ^ Krokr ^ nam Kroksdal til Hafrafells frá Krokz-
fiardarnesi. hann deildi vm Steinolfs dal vid Steinolf hinn Lága
ok reri epter hanum med xx. menn er hann for or seli med víj.
mann*. þeir bordust vid Fagradals arós a eyrunumm. þa komu
menn til fra húsi at hialpa Steinolfi. þar fell Þorarinn Krókr ^ ok 20
þeir íííj. enn vij menn af Steinolfi. þar eru kvml þeira ^.
c. 93 KetiU ^ ilbreidr nam Berufiord svn Þorbiarnar Talkna. hans
d(ottir) var Þorarna er atti Hergils Nappraz sem fyR er ritad.
c. 94 Ulfr ^ ^ hinn skialgi s(vn) Hogna hins Hvita nam Reykianes
' allt milHm Þorskaf(iardar) ok Hafrafells. ^ hann atti Biorgu dottor 25
Eyvindar Austmanns systur Hælga magra. þeira s(vn) var AtU
hinn Raudi er atti Þorbiorgu systur Steinolfs hins Laga.^ þeira
s(vn) var Mar a Hólum er atti Þorkauthi dottur Hergils Nappraz.
þeira s(vn) var Ari. hann vard sæfari ^ til Hvitra manna lanndz.
þat kalla sumer Irland hit Mikla. þat hGr ^ vestr i haf nær Vind- so
lanndi hinu goda. þat er kallat vj. dægra sighng vestr frá Irlandi.
130 þadan nadi ei Ari brott ad fara. ok var þar skirdr ^ fra þersu
sagdi fyst Rafn Hlymreks fari er lengi hafdi verit i Hlymreka a
iRlandi. sva qvad Þorkell Gelliss(vn) "^ segia islendska menn þa er
heyrt hofdu (frá segia) ^ Þorfinn iall i Orkneyium at Ari hefdi 35
kendr verit a Hvitra manna lanndi ok nædi ei brott at fara enn
var þar vel virdr. ^ Arí atti Þorgerdi dottur Alfs i Dolum. þeira
s(vn) var Þorgils ok Gudleifr ok Illugi. þat er Reyknesinga kyn. '
^ Skr. -ur. * Punktum er tílf. " Áben plads for initíalen. * For-
a
kortet m. ^ Skr. -rr-. ® Sikkert en fejl for sæhaíi. ' Rettet fra hdskrs
Geitis-. 8 Udeladt i hdskr.
42 • HAUKSBOK. Landnámabók c. 95-97.
c. 95 Hallstein ^ s(vn) Þorolfs Mostrar skecs nam Þorskaf(iardar)
131 strond ok bió a Hallsteinsnesi. hann blotadi Þór til þers at hann
sendi hanum ondugis svlur. ok gaf þar til svn sinn. epter þat
kom tre sa land hans. þat var Ixni. alna langt ok tveGÍa fadma
digrt ^. ^ þat var haft til ondugis svlna. ok þar voru af gervar 5
ondugis svlur nær a hveriumm bæ vm þverfiordu. þar heitir nu
Grenitres nes er tred kom sa lannd. Hallsteinn hafdi heriat a
Skotland ok tok þar þa þræla er hann hafdi vt. Hallstein atti
Ósku d(ottur) Þorsteins Rauds. þeira s(vn) var Þorsteinn er fann
sumar auka. lo
c. 96 Þorbiorn ^ Loki het madr s(vn) Bodmods or Skut. ^ hann
^ ^ for til Islandz ok nam Diupaf(iord) ok Grones til Gufufiardar.
hans s(vn) var Þorgils sa Þorgils stodum i Diupafirdi fadir Kollz er
atti Þvridi Þoris dottur Halladars(vnar) iarls. Þorgils var s(vn)
þeira er atti Otkotlu dottur lorundar Atlas(vnar) ens Rauda. i5
þeira s(vn) var lorundr. hann atti Hallveigu dottur Odda Yrar*
s(vnar) ok Ketils Gufu. SnoRÍ var lorundars(vn) er atti Asnyio
dottur Viga-Sturlu. þeira s(vn) var Gils er atti Þordisi Gudlaugs
dottur ok dottur Þorkotlu Halldorsdottur SnoRa sonar goda en
svn Gils (var Þordr) ^ er atti Vigdisi Svertings dottur. þeira ^ svn 20
var Hvam-Sturla.
c. 97 Ketill 1 Gufa het madr svn Orlyx Bodvarss(vnar) Vigsterks
sunar. Orlygr ^ atti Signyiu Oblaudsdottur systur Hogna hins
Hvita. Ketill s(vn) þeira kom vt sid landnama tidar. ^ hann hafdi
verit i vestr^ viking ok haft af Irlandi þræla irska. het einn 25
Þormodr^ annarr ' Floki. Kori ok Svartr ^ ok Skorar íj. Ketill
tók Rosmhvalanes. sat hann þar hinn fysta vetr at Gufuskálum.
en vm varit fór hann inn a nes ok sat at Gufunesi annan vetr.^
þa a liópu þeir Skorri hinn ellri ok Floki a brott med konur ij ok
fe mikit. þeir varu a laun i Skorra hollti. enn þeir voru drepnerso
i Flokadal ok Skoradal ^. KetiU feck engan bustad a Nesium ok
for hann inn i Borgarfiord at leita ser at bustad ^ ok sat hinn
ííj vetr a Gufuskalumm vid Gufa. hinn íííj. vetr ^ var hann a^
Sniofiallznesi ^ at Gufuskalum. snemma vmm varit for hann inn
i Breidafiord at leita ser at bustad.^ þa var hann a Geirmundar- 35
stodum. ok bad Yrar dottor Geirmundar ok feck hennar. visadi
^ Iben plads for initialen. 2 ^^^^ .^j.^ 3 Punktum er tilf. * Rettet
for Yra. ^ j^fgi i hdskr. « Skr. -rr-. ' Skr. -r. « Herefter findes, men under-
streget, ordene. þa— Geirmundarstodum (l. 35). » Skr. -fallz-. a Angives i
lOé at vœre taget fra „Havcsboc", 0: stykket þa— Skoradal (l. 31). b SkoR-
skr. 104.
Landnámabók c. 97-99. HAUKSBÓK. 43
Geirmundr þa Katli til landa fyri vestan fiord. þrælar Ketils liopu
134 brott af Sniofialls ^ nesi ok kvomv framm vm nott a Lamba-
stodumm. þar bio þa Þorþr s(vn) Þorgeirs Lamba. þrælarner baru
þar elld at hvsumm ok brendu Þord inni ok hivn hans oll. þeir
biutu þar upp eitt búr ok toko voro mikla i lausa fe ok sneru a 5
ieid til Alftaness ^. Lambi hinn sterki s(vn) Þorþar kom af þingi
vmm morguninn þa er þeir voru ny farner brott. hann ferr^ eptir
þeim ok menn med hanum. en er þrælarnir sia þad Hop sinn veg
hvorr ^. þeir tókv Cora i Koranesi. enn sumer genngu a sund.
Svart tóku þeir i Svartz skeri. en Skora i Skorrey enn Þormod i 10
Þormodzskeri. þat er vika vndan landi. * Ketill cufa nam Gufu-
135 f(iord) ok Skalanes til Kollaf(iardar). Oddi ^ var s(vn) þeira
Ketils ok Yrar er atti Þorlaugu Hrolfsdottur fra Ballar á ok Þuridar
dottur Valþiofs Orlygs s(vnar) frá Esiubergi.*
c. 98 Hofkolli* Hroallz s(vn) nam Kollaf(iord)^ ok Kvigandiz fiord 15
ok selldi ymsum monnum landnam sitt enn hann fór i Laxardal
aa Hoskvllz stadi. hann var kalladr Dala-Kollr. hans s(vn) var
Hoskulldr [er atti ^ Hallfridi dottur Biarnar er nam Biarnarf(iord)
fyri nordann Steingrims fiord. þeira s(vn) var Þorlakr f(adir)
Bolla er atti Gudrunu. Osvifrs "^ dottor. 20
c. 99 Knutr^"^ s(vn) Þorolfs spaRar er kalladr Nesia - Knutr '^. *
hann nam ncs oll til Barda strandar fra Qviganda f(irdi)<^. hann
atti Eyiu dottur Ingiallz Hœlgas(vnar) hins wagra. * þeira born
136 Einarr ^ f(adir) Steinolfs Birtings f(odur) Salgerdar Modur Bardar
hins svarta ok Eyiolfr er var stiupfadir Þorbiargar xolbrunar 25
Glumsdottur er Þormódr ^ orti vmm. Þorgrimr ^ var ok Eyiolfs-
s(vn) f(adir) Yngvilldar er atti Vlfhedin a Vidimyri. ok Þora
modir Myra-Knuks i Dyraf(irdi). hann var f(adir) Þorgauts f(odur)
Steinolfs f(odur) Þorkels ok Hollu m(odur) Steinvnnar modr Rafns
Sveinbiarnars(vnar) ok Herdisar er atti Hallr ^ Gizurars(vn) 30
logmannz. d(ottir) Rafns var Steinunn m(odir) herra Rafns ok
Hollu ok Herdis er Svarthofdi Dugfus s(vn) atti. þeira s(vn) Oli
er atti Salgerdi lonsdottur. þeira dottir Steinun er Haukr "'
Erlendz s(vn) atti.
* Skr. -falls- (jfr. 42, not. 9). ^ Skr. -s. " Skr. -r. * Punktum er tilf.
* Ferst skr. Oddur, men rettet af JErl. selv. ^ Skr. to gange. ' Skr. -ur. ® Áben
plads for imtialen. ® Ferst skr. þorgrimur, men derpd hnr JErl. selv under-
prikket gri og over linjen tilf. ód. a Dette sttjkke angives i 104 at vœre taget
fra „Havcshoc". b oc Kviganda nes tilf. 104, men i Melab. anferes rigtig
kun tekstens to navne. c / margen i 104 anfores „Havcshoc", uden at num kan
se, hvad der her skulde vœre hentet derfra; der er rel heller intet direkte taget
fra Haukshók her. Muligvis gœlder citatet stykket fra hann atti — Haukr
Erlendzs(vn) atti., der er ens i hœgge.
44 •HAUKSBÓK. Landnámabók c. 100-106.
c. 100 Geirsteinn * KÍalki nam Kialkaf(iord) ok Hiardarnes med
137 radi Kniuks. hans svn var Þorgils fader Steins hins oanska.
f(odur) Vigdisar m(odur) Þorunnar m(odur) Þorgeirs f(odur) Þor~
íinns Abóta. ^
QjOI Geirleifr^^ s(vn) Eiriks Hognas(vnar) hins Hvita nam Barda 5
strond millim Vatsf(iardar) ok Berglída. hann var f(adir) þeira
Odleifs ok Hælga skarfs. ^ Odleifr var f(adir) Gests * hins spaka
ok Þorsteins ok Æsu er atti Þorgils s(vn) Grims i Grimsnesi.
Born Gestz voru þau Þordr ok Halla er SnoRÍ Dala-Alfs s(vn)
atti. Þorgils var s(vn) þeira. Onnur ^ d(ottir) ^ Gestz var Þorey lo
er Þorgils atti. Þorarinn var s(vn) þeira f(adir) lodisar m(odur)
138 Illuga f(odur) Birnu m(odur) Eyvindar f(odur) ^ Steingrims f(odur)
Hælgu m(odur) lorunnar m(odur) Hauks Erlendss(vnar). Geirleifr
atti loru d(ottur) Hœlga. Þorfidr^ het ííj. son Geirleifs. hann atti
Gudrunu Asolfsdottur. Þorsteinn Odleifs s(vn) var f(adir) Isgerdar is
er atti Bolverkr ^ s(vn) Eyiolfs hins crá. ^ þeira s(vn) Gellir
Logmadr.2 Vený var en dottir Þorsteins m(odir) Þordar Krakunefs.
Gapitul.
^' 139 Armodr ^ ^ hinn Raudi Þorbiarnar s(vn) fostbrodir Geirleifs
nam Raudasand. hans synir voru þeir Ornolfr ^ ok Þorbiorn ao
f(adir) Rolfs hins Raudsenzka.
c. 103 Þorolfr ^ sporr kom vt med Orlygi ok nam Patrex fiord
fyri vestann ok ^ Vikr fyri vestan Bard nema Kollzvik. þar bio
Kollr^ fostbrodir Orlygs. Þorolfr nam ok Keflavik fyri sunnan
Bard. ^ þeir Nesia-Kniukr ^ ok Ingolfr hinn sterki ok Geirþiófras
voru s(ynir) Þorolfs spaRar. Þorarna var dottir Ingolfs er Þorsteinn
Odleifs s(vn) atti. ^
c. 104 Þorbiorn ^ xalkni ok Þorbiorn skvma s(ynir) ^ Blodru-Skalla
komu vt med Orlygi. þeir namu Patrexfiord halfann ok Talkna-
fiord allann til Kopaness ^. so
c. 105 KetiIP ilbreidr^ s(vn) Þorbiarnar Talkna nam Dali alla. fra
Kopanesi til Dufans dals. hann gaf Þorornu D(ottur) sina Hergilsi
Nappraz. redst KetiII þa sudr^ i Breidaf(iord) ok nam Berufiord
hia Reykianesi.
c. 106 Orn^ het madr agiætr^^ hann for af Rogalandi fyri 35
140 ofriki HaRalIds konungs. hann nam Arnarfiord allann. hann
^ Aben plads for initialen. ^ Punktum er tilf. ^ Skr. -ur. "* Skr.
Gets. ^ Skr. Onr. ° Herefter stdr, men underprikket af JErl. selv: Snorra
var. ■' Tilf. over linjen. « gj^^^ .g^ ^ f(odur)— Erlendss(vnar) anferes i
lOi som taget fra „Havcs boc", men her tilföjes: logmannz. *> Her er
Böðvars vistnok glemt.
Landnámabók c. 106—110. HAUKSBÓK. 45
sat vm vetrinn ^ æ. Tialldanesi þviat þar geck ei sól af vmm
skammdegi ^.
0.(07 An 3 Raudfelldr s(vn) Grims Lodinkinna or Rafnistu ok
sonr Hælgu dottur Anar Bogsveigis vard missattr vid HaRalld
konung ok for þui or lanndi i vestr viking. hann heriadi a Irland 5
ok feck þar Greladar dottur Biartmars iarls. þau foru til Islands
ok komu i Arnaríiord vetri siþar enn Orn. An var hinn fysta
vetr ^ i Dufans dal. * þar þotti Grelodu illa ilma or iordu. Orn
spurdi til Hamundar neliarskinns nordr ^ i Eyiafirdi frænda sins.
þui selldi hann Ani Raudfelld lond oU millim Langaness ^ ok 10
Stapa. hann gerdi bv a Eyri. þar þotti Grelodu hunangs ilmr ^
or grasi. Dufani þræli sinum gaf An Dufansdal. Biartmarr^
var s(vn) Anar f(adir) Vegesta íj. ok Hœlga f(odur) Þuridar ok
141 Arnkautlu. * ÞorhiIIdr ^ var d(ottir) Biartmars er atti Vestein
Vegeirss(vn) ok Audr ^ ok Vestein voru born þeira. Hiallkarr ' 15
var leysingi Anar. hans s(vn) var Biorn þræl Biartmars. hann
gaf Birni frelsi. þa græddi hann fe. Vegestr ^ vandadi vm ok
lagdi hann spióti i gegnum enn Biorn laust hann med greíi
til bana. *
c. 108 Geirþiófr ^ ^ Valþiofss(vn) nam enn land i Arnarf(irdi) 20
Forsfiord Reykiarfiord Trostans ^ fiord Geirþiofsfiord ok allt til
Langaness^ ok bio i Geirþiófsfirdi. * hann atti Salgerdi * dottur Vlfs
hins skialga. þeira s(vn) Hogni f(adir) Atla f(odur) Hoskulls f(odur)
Atla f(odur) Bardar svarta f(odur) Sveinbiarnar f(odur) Rafns
f(odur) Steinunnar m(odur) herra Rafns. »
c. 109 Eirekr^^ het madr er nam Kelldudal fyri sunnann Dyra-
fiord. ok Slettanes til Stapa i Arnarfirdi. enn til Hals hinns ytra
i Dyrafirdi. * hann var f(adir) Þorkels f(odur) Þordar f(odur) Þorkels
f(odur) Steinolfs f(odur) Þordar f(odur) Þorleifar^ m(odur) Þoru
m(odur) Gudmundar Gris er atti Solveigu dottur lons Lopts 30
s(vnar). þeira born voru Magnus godi ok Þorlakr ^ f(adir) Arna
byskups ok Þora móder Gizurar iarls.
c. 110 Vesteinn ^ s(vn) Vegeirs bródir Vebiarnar Sygna kappa
nam land millim Hálsa i Dyraf(irdi) ok bio i Haukadal. hann atti
Þorhilldi Biartmars dottur. Þorbiorn surr kom vt at Albygdu 35
landi. hanum gaf Vesteinn halfann Haukadal. hans born voru
^ Skr. -ur. ^ Skr. dei-. " Áben plads for initialen. * Punktum er
tilf. ^ Skr. -s og lau- l. 22. « Shr. Biarmar. '' Skr. -r. » Rettet fra hdskrs
Taust-. a / 104, der i teksten har lœsem&den Valgerþi, st&r: „Havcs boc s.
Salgerði". b Herpá stár i 104 (og i ovrigt i de andre recensioner) : m. þor-
gerðar, nted felgende bemœrkning i margen: „Havcs boc nefnir ei l'orger<M i
pessu langfedgatali" .
46 ' HAUKSBÓK. Landnámabók c. 110-116.
þau Gisli er atti Audr Vesteins dottir ok Þorkell er atti Sigrídi
Slettubiarnardottur ok Þordis er atti Þorgrimr ^ Þorsteins s(vn).
143 þeira s(vn) Snorri godi. ^
c. M I Dyri ^ het madr er fór af Sunnmæri tii Islandz at radi
Rognvalls iarlls. hann nam Dyrafiord ok bió at Hálsum. hans 5
son var Rafn er bió sa Getilseyri f(adir) Þuridar er atti Vesteinn
Vesteins s(vn). þeira s(vn) Bergr ok Hœlgi. ^
c. 112 Þordr^ het madr Vikingss(vn) er flester kalla verit hafa
svn HaRallds konungs narfagra. hanum gaf Dyri land millim
Þvfu a Hialla nesi ok lardfallz gils ok bio i Alvidru. hann atti lo
Þiodilldi systr Hœlga magra. ^ þeira s(vn) var Þorkell kappi hinn
Audgi er þar bio siþan. hans s(vn) var Þordr^ orvond ok Eyiolfr
f(adir) Gisla er atti Hallgerdi d(ottur) Wermundar hins wióva.
þeira s(vn) Brandr f(adir) Gudmundar prests i HiardarhoIIti f(odur)
144 Magnus prestz. Þorvalldr Hviti het annarr s(vn) Þordar Vikings i5
s(vnar). hann atti Þóru Kniuksdottur. þeira s(vn) Þordr^ Hviti eda
orvond er atti Asdisi Þormodsd(ottur) m(odur) Vlfs stallara. dottir
Þordar orvandar (var) ^ Ottkatla er átti Sturla Þiodrekss(vn). þeira
s(vn) Þordr er atti Hallberu ^ d(ottur) SnoRa goda. Asny var
dottir Sturlu er Snorri lorundar s(vn) atti. þeira dottir Þordis 20
m(odir) HoskuIIs læknes f(odur) Margretar m(odur) Þorfinns Abóta.^
C.M3 Ingialldr^a Brunas(vn) nam Ingialls ' sand a millim Hialla-
ness ^ ok Vfæru. ^ hann var f(adir) Þorgrims f(odur) Þorbiarnar
skumu f(odur) Liots hins spaka sem ádr var ritad. ^
C.M4 Hallvardr^ sugandi var i orrustu a moti HaRalIdi konungi'^aö
'" i Hafrsf(irdi) ^. hann for af Sætrum af Hordalandi til Islands ok
nam Sugannda fiord ok Skala vik. ^
c. 1 15 Onundr ^ Vikings s(vn) brodir Þordar i Alvidru nam Onundar-
" f(iord) allann ok bió a Eyri. ^
mVh Þvridr^ sunda fyllir ok Wolusteinn svn hennar fór af Haloga- æ
" landi til Islands ok namu Bulungar vik ok bioGU i Vatsnesi. Hun
var þvi kollud sundafyller at hun seið^ til þers j^ Hallæri a ^^
Halogalanndi at hvert sund var fullt af silld. hun setti ok Kviar
148 mid a Isafiardar diupi ok tok til a kollotta af hverium bonda i
Isafirdi. synir Volusteins voru þeir Ogmundr ok EgiII. ^ 35
1 Shr. -ur. 2 Punktum er tilf. s J^g„ ^i^^^ ^^^ initialen. ^ Efter
orvandar stár , men igen underprikket: stallara, hvorved JErl. sandsynligvis
har glemt at skrive yrt, som nœppe kan undvœres her. ^ Fejlskr. haberu.
° Skr. -s. •' Skr. kóngi. « Skr. seid'. » Rettet fra a. ^o Herefter
skr., men underprikket : Hog. a TU dette stykke föjer 104 felgende be-
mœrkning i margen: „Uavcsb. s. Ingialld f. torgrims f. torbiarnar skumu
f. Liotz.''
Landnámabók c. 117-120. HAUKSBÓK. 47
í. 117 Helgi ^ het s(vn) Rolfs or Gnupu fialli ok var vppienzkr ^
at modur ætt ok vox þar ^ vpp. * hann for til Islands at vitia
frænda sinna. hann kom i Eyiafiord ok var þar þa albygt. epter
þat vill hann vtann ok vard aptrreka ^ i Sugandafiord. hann var
of vetr med Hallvardi en of varit for hann at leita ser bustadar. s
hann fann fiord ok hitti þar skutil i flædar mah.* þat kalladi hann
Skutilsfiord. þar bygdi hann siþan. hans svn var Þorsteinn
vgiæva. hann for vtann ok va hirdmann Hakonar ialls Griotgards
s(vnar) enn Eyvindr Radgiafi ialls sendi hann til Vebiarnar Sygna
Trausta. hann tok vid hanum. en Vedis systir hans latti þers. lo
fyri þat selldi Vebiorn eignir sinar ok for til Islands. *
[c. 118 Þorolfr^ erækir nam suman Skutilsf(iord) ok Skalavik ok
bio þar. *
|c. 119 Eyvindr^ kne for af Ogdum til Islandz ok Þvridr Rvmgyllta
kona hans.* þau namu Allftafiord ok Seydisf(iord) ok bioGu þar.^is
149 þeira s(vn) var Þorleifr er fyrr var getid ok Valbrandr ok Biargey
er atti Havardr ^ Hallti. þeira s(vn) var Olafr ^.
|c. 120 GeÍR^ het madr agiætr i Sogni.* hann var kalladr^ Vegeirr^
þui at hann var Blotmadr mikill. hann atti morg born. * Sygna-
kappi var elldztr s(vna) hans en Vesteinn ok Veþormr Vemundr ao
ok Vegestr Veþorn en Vedis dottir. þau syskin foru til Islandz. *
þau hofdu vtivist harda ok langa. þau toku vm '^ haust Hloduvik
fyri vestan Horn. * þa feck Vebiorn at bloti miklu. ok qvad
Hakon iarl blota þann dag þeim til vþvrftar. en er hann var at
blotinu eGÍudu brædr hans hann til brott farar. ok gadu þeir ei 25
blotsins ok letu þeir vt. þeir brutu hinn sama dag skip sitt vndir
homrum miklum i iUvidri. þar komust þau naudulega vpp ok
geck Vebiorn fyri. þat er nu kaullut Sygna kleif. enn vm vetrinn
tok vid þeim ollumm ^ Atli þræll Geirmundar neliarskinns ok ^
bad þau engv launa vistina. sagdi Geirmund ecki vanta mat. enn 30
er ^ AtU fann Geirmund. spurdi Geirmundr ^ hvi hann var ^ sva
diarfr at taka slika menn vpp a kost hanns. * Atli svaradi. þui «
at þat man vppi medann Island er bygt hversu mikils hattar sa
madr mundi vera at einn ^ þræll þordi at gera slikt vtann hans
ordlofs g. * Geirmundr svarar. fyri þetta þitt tiltæki ^ skalltu ' 35
þÍGÍa frelsi ok bv þetta er þv hefir vardveitt. ok vard Atli siþan
^ Áben plads for initialen. ^ Skr. -ur. ' SJcr. to gange. * Funktum
er tilf. ' Skr. vndí. ® Skr. -r. ' Herefter stðr, men underprikket, sid»»'.
* Herefter punktum i hdskr. a Her er Vébjörn muligvis glemt. b Herfra
og til vardveitt l. 36 angives i 104 som taget fra „Havcs boc". c Mgl. 104. d varþ
104. e Skr. þ«í og streget ud i 104, vistnok ved en misforstáelse. f hans tilföjer
104. g orðlof W4. h tiltæki 104; vidtæki JErl, urigtig. > skalt |)U 104.
48 t HAUKSBÓK. Landnámabók c. 120—122.
150 mikilmenni. Vebiorn nam vm varit land millim Skotufiardar ok
Herstfiardar sva vidt sem hann gengr ^ vm a dag ok þui meir
sem * kalladr er Fola fótr ^ Vebiorn var viga madr mikill. ok er
saga mikil fra hanum. hann gaf Vedisi systr sina Grimolfi i
Vnadsdal. þeir vrdu missatter ok va Vebiorn hann hia Grimolfs 5
votnum. fyri þat var Vebiorn veginn a Þingeyrar þingi i Dyra firdi ^
ok ííj menn adrir.
c. 121 Gunnsteinn^ ok Halldorr^ hetu s(ynir) Gunnbiarnar er
Gunbiarnar sker eru vidkend. Gunbiorn var s(vn) Vlfs Kraku.
þeir namu Skotufiord ok Laugardal ok Augrs ^ vik til Miova- lo
f(iardar). Bersi var s(vn) Halldors f(adir) Þormódar Kolbrunar
skaldz. þar i Laugardal bio siþann Þorbiorn Þiodreks s(vn) er va
Olaf s(vn) Havardar hallta ok Biargeyiar * Valbranz dottur. þar af
gerdist saga Isfirdinga ok vig Þorbiarnar.
Fra Snæbirni is
c. 122 Snæbiorn ^ s(vn) Eyvindar Austmans bródir Hœlga magra
nam land millim Miovafiardar ok Langadalsár, ok bio i Vatsfirdi.
151 hans s(vn) var Holmsteinn f(adir) Snæbiarnar Gallta er va Hall-
biorn s(vn) Oðz at Kidiabergi hia Hallbiarnar vordumm. ^ hann
hafdi adr vegit Hallgerdi konu sina dottur Tungu-Oðz. Módir 20
Snæbiarnar callta var Kiolvor. ok voru þeir Tungu-Oddr systra
synir. Snæbiorn var fostradr i Þingnesi med Þoroddi en stundum
var hann med Tungu-Oddi eda modr sinni. Hallbiorn svn Oðz
fra Kidiabergi Hallkelss(vnar) brodur Ketilbiarnar hins gamla feck
Hallgerdar dottur Tungu-Oðz. þau voru med Oddi hinn fysta 25
vetr. þa var Snæbiorn callti þar. vastugt var med þeim hivnum.
Hallbiorn bio ferd sina vm varit at fardogum en er hann var i
bunadi for Oddr fra husí til laugar i Reykiahollt. ^ þar voru
saudahus hans. ok villdi hann ei vera vid er Hallbiorn færi þui
at hann grunadi at Hallgerdr mundi ei fara vilia med hanum. so
Oddr hafdi iamnann vmbætt med þeim. þa er Hallbiorn hafdi
lagt a hersta þeira geck hann i dyngiu. ok sat Hallgerdr ^ á paili
ok kembdi ser, hárit fell vmm hana alla ok a golfit. hon hefir
kvenna best hærd verit a Islandi med Hallgerdi Langbrók^.
Hallbiorn bad hana vppstanda ok fara. hun sat ok þagdi. ^ þa 35
tók hann til hennar. ok lyptist hon vpp. ííj. sinnum fór sva.
^ Skr. -ur. ^ Aben plads for initialen. ^ Skr. -r. * Rettet fra
hdskrs Borgeyia. ^ Punktum er tilf. a Ordene sem — Fola fótr anferer 104
som en variant til sin tekst fra „Havcshoc". b Det her fremstiUede anforer 104,
der siger, at V. hlev drœht pá Thorsnes, som en variant fra „Havcsb.".
c 104, der har snuinnbroC; anforer langbroc som variant fra „Havcsh.".
Landnámabók c. 122. HAUKSBÓK. 49
152 Hallbiorn nam stad fyri henni ok qvad. Olkarma * lætr arma eik
fiRvmz þar leika lofn fyri lesnis stofni linbundin mik sinum bida
man ek of brudi bol gervir mik folvan snertvmk ^ harmr of hiarta
hrot alldregi bótir. hann snaradi harit of hond sier ok viil kippa
henni af pallinum en hun sat ok veikst ei eptir. þa bra hann 5
sverdi ok hio af^ henni hofudit. siþan geck hann vt ok reid
brott. þeir voru íííj. samann ok haufdu íj. klyfia ross. fatt var
manna heima. þegar var sent at segia Oddi. ^ O(ddr) s(varar).
segi þier Snæbirni a Kiolvararstodum en ecki mvn ek eptir þeim
rída. Snæbiorn reid eptir þeim med xij. mann. enn er þeir 10
Hallbiorn sia epter reið. badu forunautar Hallbiarnar hann vndan
rida. enn hann villdi þat ei. þeir Snæbiorn komu eptir þeim vid
153 hædir þær er nu heita Hallbiarnarvordr. þeir Hallbiorn foru a
hædina ok vordust þadann. þar fellu íííj menn af Snæbirni. en
badir forunautar Hallbiarnar. Snæbiorn hio þa fót af Hallbirni i 15
ristar lid. þa hleckti hann a hina sydri hæd ok va þar enn íj
menn adr hann fell. þui eru ííj. vordur a þeiri hæd enn v. a
Bettet fra hdskrs sv-. ^ Rettet fra hdskrs a. ' Punktum er tilf.
* Verset bör lœses:
Qlkarma lætr (arma bíða munk of brúdi,
eik firrumk þat) leika (b^l gervir mik f^lvan)
lofn fyr lesnis stafni snertumk harmr í hjarta
h'nbundin mik sínum. hrót, aldregi bótir.
Línbundin ^lkarma lofn ^ lætr mik leika * fyr sínum lesnis stafni ^.
þat firrumk ^ arma eik ^. munk aldregi bída bótir of brúði ; harmr
snertumk í hjarta hrót ^. b^l gervir mik f^lvan.
^ 'olkarrenes gudinde' = kvinde, digterens hustru. karmr = indfatning ,
noget, der omslutter. ^ 'at lege', d. v. s. at tale upáagtet, lokke uden noget
resuUat. " Dette er sikkert den eneste rigtige lœsemáde, hvad SvbEg allerede
sá; lesni betyder hoved (jfr. Liknarbr. 24); GVigf.s opfattelse af dette ord er
fuldstœndig urigtig. lesnis stafn er = höfuðstafn hos Egill (Höfuðl. lU), og be-
tyd(r — ikke nœsen, som SvbEg menie, men — nakken. Det fornœrmelige er,
at hun vender ryggen til og 'lader ham stá og tigge (leika) bag sig. * = firrir
mik 'fjœrner mig fra'. ^ 'armenes trœ' — kvinden. * hrót = rót
'rod'.
Den Unomvundne kvinde lader mig std og trygle bag ved sig. Det »
bevirker en adskillelse mellem mig og hende. Aldrig vil jeg forvinde den sorg,
jeg har for kvinden; sorgen rammer mig i hjœrteredderne. Ulykken gör
mig bleg.
a Nemlig hele hendes adfærd og kulde. Verset er i 0vrigt ganske
fortrinligt og viser en elskovsdybde og samtidig dermed en jalousi og sorg
uden lige.
4
50 ' HAUKSBÓK. Landnámabók c. 122.
hinni. ^ Snæbiorn atti skip i Grimsar ósi ok keypti halft Rolfr
hinn Raudsenzki. ^ þeir varu xu. hvarir. ^ med Snæbirni ^ voru
þeir Þorkell (ok) ^ Sumarlidi s(ynir) Þorgeirs Rauds Einarss(vnar)
stafhylltings. Snæbiorn tok vid Þoroddi or Þingnesi fostra sinumm
ok konu hans enn Rolfr tok vid Styrbirni er þetta qvad eptir 5
draum sinn. Bana* se ek ockar becia tveGÍa allt amorlegt vt
nordr i haf frost ok kvlda feikn hverskonar fæs ^ mek af sHki
Snæbiorn veginn. þeir foru at leita Gunbiarnar skeria ok funndu
lannd. ei villdi Snæbiorn kanna lata vm nottina. Styrbiorn for
154 af skipi ok fann fesiod i kvmh ok leyndi. Snæbiorn laust hann lo
med exi.2 þa fell siodrinn^ nidr. þeir gerdu skala ok lagdi hann i
fonn. Þorkell Raudss(vn) fann at vatn var a forki er ut stod i
skala gluGÍnn. ^ þat var vm gœ '^. þa grofu þeir sik vt. Snæbiorn
gerdi at skipi. en þau Þoroddr voru at skala af hans hendi enn
þeir Styrbiorn af^ hendi Rolfs en adrer foru at veidum. Styrbiorn is
va Þorodd en þeir Rolfr badir Snæbiorn. Rauds s(ynir) ok allir
adrir sóru eída til Hfs ser. þeir toku Halogalannd ok foru þadan
til Islandz ok komu i Vadil. Þorkell xreíill gat sem farit hafdi
fyri Raudz s(vnum). Rolfr ^ gerdi virki a Strandarheidi. Þorkell
Trefill sendi Sveinvng til hofuds Rolfi. for hann fyst a Mýri til 20
Hermundar þa til Olafs at Drongum þa til Gestz i Haga. hann
sendi hann til Rolfs vinar sins. Svenvngr va Rolf ok Styrbiorn.
þa for hann i Haga. Gestr skipti vid hann sverdi ok exi ok feck
hanum hersta íj. nockotta ok let mann rida vm Vadil ok allt i
Kollaíiord. hann sendi Þorbiorn hinn sterka at heimta herstana. ^ 25
hann va hann a Sveinvngs eyri. þui at sverdit Svennungs brotnadi
vndir hiolltunum. ^ þui hældist Trefill vid Gest þa er samann var
^ Herefter har JErl. tilföjet: ^^ok aa petta [0: 48 zo og hertilj fyrr
at vera kapitulans er siþar er ritad^' . ^ Punktum er tilf. ^ Hdskr.
tilf., urigtig, her et punktum. * Mgl. i hdskr. ^ Skr. fæf. ® Skr. -ur.
' Rettet for hdskrs gie. ^ Herefter skr. ^s = hans, men atter senere overstreget.
* Verset bör skrives:
Bana sék okkarn frost ok kulða,
beggja tveggja, feikn hverskonar.
allt ^miirlegt, veitk af sh'ku
útnorðr í haf, Snæbj^rn veginn.
Jeg ser^ at vi hœgge to skál omkomme iide i havet i nordvest; jeg ser der
alt uhyggéligtf frost og kulde og alslags ulykker. Jeg ved heraf, at Snœhjörn vil
hlive drœht.
Landnámabók c. 122-129. hIaUKSBÓK. 51
155 iamnad viti |)eira at hann hefdi l)ui komit a Gest at hann sendi
sialfr mann til haufudz vin sinum. ^
c. 123 * Olafr ^ iamna kollr nam land fra Langadals æ. til Sandeyrar
ár ok bio i Vnadsdal. hann atti Þuridi Gunnsteins d(ottur) ^. þeira
s(vn) Grimolfr er atti Vedisi. ^ 5
c. 124 Þorolfr^ fasthalldi het madr agiætr i Sogni. ^ hann var
vsáttr* vid Hakon iarl Griotgardzs(vn) ok for hann til Islandz.
ok nam hann land fra Sandeyrar á til Gyiar spors ar i Rafnsfirdi
ok bió at Snæfiollumm. ^ hans s(vn) var Vfeigr f(adir) ^ Otkotlu.
c. 125 Aurlygr^* s(vn) Bodvars Vígsterks (svnar) ^ hann for til 10
Islandz fyri ofriki HaRalldz konungs hárfagra ok var hinn fysta
vetr med Geirmundi iieUarskinn. enn vm varit gaf Geirmundr
hanum bvstad i Adal vik ok lond þau sem þar lágu til. Aurlygr *
atti Signýiu dottur (Óblauds systur) ^ Hogna hins nvita. þeira
s(vn) var KetiU Gufá er atti Yri Geirmundar dottur. Orlygr 15
iftfi cignadizt Slettu ok lokuls íiordu.
c. 126 Hellabiorn 2 s(vn) Herfinz ok Hollu var vikingr mikill.
hann var iamnan vvin HaRalls konungs. hann kom til Islands i
Biarnarfiord med alskiolldudu skipi. siþan var hann Skiallda-Biorn
kalladr. hann nam land fra Straumnesi til Dranga. hann bió i 20
Skialldabiarnar vik enn atti annat bv i Biarnarnesi. ^ þar ser
miklar skalatoptir hans. s(vn) hans var Þorbiorn f(adir) Arngerdar
er atti Þiodrekr* Slettubiarnars(vn). þeira s(ynir) Þorbiorn ok
Sturla ok Þiódrekr^
c. 127 Geirolfr^ het madr er braut skip sitt vid Geirolfs gnup. ^26
hann bió siþan vnndir gnupinum at radi Biarnar.
c. 128 HeRoðr ^ Hvika Timbr*^ var gofugr madr. ^ hann var drepinn
^'^^ at radum HaRallds konungs*^. enn s(ynir) hans iij foru til Islandz
ok namu land a Strondum. Eyvindarf(iord) Eyvindi Ofeigr Ofeigs-
f(iord) en Ingvlfr Ingulfsf(iord). þar bioGu þeir siþan. 30
c. 129 Eirikr^ snara het madr er land nam fra Ingolfsíirdi til
Veidilausu ok Trekylhsvik. hann atti Olofu dottr^ Ingolfs or
Ingolfsfirdi. þeira s(vn) var Flosi er bio i Vik þa er Austmenn
brutu þar skip sitt ok ^erdu or brotunum skip þat er^ þeir kauUudu
* Herefter stár med JErhs hánd: „þetta skal ftjrr innkoma ikapitF.^,
hvorpd stykket: Módir— hinni s.48io—50i félger. Dette er herefter i udg. rettet.
2 Áben plads for initialen. ^ Punktum er tilf. * Skr. -ur. ^ Mgl. i
hdskr. ® Mgl. i hdskr.; tilf. i henhold til s. 42 m, samt de evr. hdskrr.
' Skr. kongs. * Skr. ved linjeskifte 2 gg. a / margen i 104, der har l'oru
Gunnsteins d., stár: „Havcs b. s. þuridi Gunnsteinsd.". b Denne lœsemðde
anfores i 104 som variant („Havcsboc s.") til dettes lœsemáde er atti. c Denne
lœsemdde anferes i 104 som variant („Havcsb. s.") tH dettes Hvita scy.
4*
52 # HAUKSBÓK. Landnámabók c. 129-135.
Trekylli. a þui fór Flosi vtann ok vard aptr ^ reka i Exarf(iord).
þadan af gerdist saga Bodmods.
c. 130 Onundr ^ Trefótr (het) ^ s(vn) Vfeigs Bvrlufótar Ivars s(vnar)
Beytils. Aunundr var a móti Haralldi konungi i Hafrsíirdi ok let þar
fót sinn. eptir þat for hann til Islands ok nam land fra Kleifum til 5
Vfæru. Kallbaks vik Kolbeins vik Byrgisvik ok bio i Kallbak til
elli. * hann var brodir Gudbiargar m(odur) Gudbrans kvIu f(odur)
Astu m(odur) Olafs konungs hins hælga. Aunundr atti íííj syni.
einn var Gretter. annarr^ Þorgeirr^ flöskubak. þridi AsgeÍR ædikollr
158 f(adir) Kalfs ok Refnu er Kiartan átti ok Þuridar er Þorkell kvgí 10
atti en siþar Steinþór Olafss(vn) pa. enn íiordi svn Onundar
var Þorgrimr ^ uærukollr ^ f(adir) Asmundar f(odur) Grettis
hins sterka. *
c. 131 Biorn ^ het madr er nam Biarnarf(iord). hann atti Liufo.
þeira s(vn) var Svanr aa Svanshóh. ^ 15
c. 132 STeingrimr ^ ^ nam Steingrimsfiord allann ok bio i Trolla- *
tungu. ^ hans s(vn) var Þorir f(adir) Halldors f(odur) Þorvalls
orgoda^ f(odur) Bitru-Odda f(odur) Steinþors f(odur) Oðz f(odur)
Ha-SnoRa f(odur) Oðz mvnks ok Þorlaks "^ ok Þorarins Rosta.
c. 133 Kolii ^ het madr er nam Kollafiord ok Skridnisenni ^ ok bio 20
vndir Felli medann hann lifdi. ^
c. (34 Þorbiorn ^ Bitra het madr ok var mikill vikingr ok illmenni.
hann for til Islandz med skullda Hd sitt ok nam fiord þann er
nu heitir Bitra ok bio þar, nockoru siþaR braut Gudlaugr bródir
Gils skeidarnefs skip sitt þar vt vid nofda þann er nu heitir 25
Gudlaugs hofdi. Gudlaugr ^ kom sa land ok kona hans ok dotter
enn adrir menn alhr tyndust. þa kom til Þorbiorn Bitra ok myrdi
þau bædi enn tok meyna ok fæddi vpp. en er þersa vard varr
Gils skeidarnef. for hann til ok hefndi bródur sins ok drap
Þorbiorn Bitru ok enn fleiri menn adra. vid Gudlaug er kend 30
Gudlaugsvik. ^
c. 135 Balki ^ het madr s(vn) Blæings ^ Sóta s(vnar) af Sotanesi. ^
hann for til Islandz fyri ofríki HaRalIds konungs ok nam Rvta
fiord allann ok bió a Balkastodumm hvarumm tveaium ok siþarst
i Bæ ok dó þar. ^ hans s(vn) var Bersi Godlaus er fyst bió ga 35
Bersastodum i Rvtaf(irdi) enn siþan nam hann Langavatsdal sem
fyR er ritad. *
^ Skr. -ur. ^ Jjg^ p^^^g f^^ initiálen. » Mgl. i hdskr. * Punktum er tilf.
^ Skr. -r. ö Herefter tilf, men underprikket firdi. ' þórolfs de andre
recc. 8 ^^^ ^g^Q^ i^g^g Skridins-. ^ Rettet fra hdskrs Kl-.
Landuámabók c. 136-137. HAUKSBÓK. 53
736 Arndís * hin audga d(ottir) Steinolfs hins Laga nam siþann
land i Rvtafirdi vt fra Bordeyri. hon bió i Bœ ^. ^ hennar s(vn)
var Þordr er bio fyrr i Mvla i Saurbæ. ^
c. 137 GReniadr^ ok Þrostr s(ynir) Hermundar Holknis* namu lannd
i Rvtafirdi inn fra Bordeyri ok bioGU aa Melumm. sonr ^ Þrastar ^ 5
var Þorkell aa Kerseyri f(adir) Godrunar er atti Þorbiorn þynna
161 s(vn) Romundar Hallta. ^ þeir bioGU at Fagra brecku. Þorleifr ^
Romundar fostri var sun þeira. Hasteinn het s(vn) Romundar.
þeir voru allir vm eitt Rád. Þorir het sun Þorkels^ Þrastar [s(vnar).
hann ^ bio at Melum. Hælga het dottir hans. i þann tima kom lo
Sleitu^-Hælgi vt a Bordeyri ok lorundr^ brodir hans. þeir voru
vikinngar. þeir foru allir tilMela.^ xu. voru þeir vtan sveinar. þa^^
feck Hælgi Hælgu Þorisdottur. þeim Romundi nvrfu stodross. þat
kendu þeir þeim ^^ Hælga. ok stefndi Midfiardar-SkeGÍ þeim vm
stuld til Alþingis enn þeir Romundr skylldu giæta herads ok i5
hofdu virki gott a Brecku. Austmenn bioGU skip sitt. þat var ein
morgin er rafn kom aa Lióra a Brecku ok gall hátt þa qvad
Romundr. Vt* heyri ek svan sveita sara þorns er mornar brad
vekr borgin moda blaíialladan gialla sva gol fya þa er feiger
folk narungar varu gvnnar haukr ^ er gaukar Gautz bragda spa 20
* Aben plads for initialen. ^ Ferst skr. Bœi, men 1 er igen udstreget.
' Punktum er tilf. ^ Kan ogsá lœses Holkins. * Skr. -ur. ® Bettet fra
hdskrs þrostar. ' Bettet fra hdskrs þorirs. * Bettet fra .s(vn) hans.
» Bettet fra hdskrs slettu-. *» Bettet af JErl. selv fra þar. " Tilf.
over linjen.
* Verset bör skrives:
Úi heyrik svan sveita svá gól fyrr, þás feigir
sára þorns es mornar, folknárungar váru,
bráð vekr borginmóða, gunnar haukr, es gaukar
bláfjallaðan gjalla. gauts bragða spá s^gðu.
Heyrik út bláfjallaðan ^ sára þorns sveita svan^ gjalla, es mornar;
bráð vekr borginmóða ^. svá gól gunnar haukr * fyrr , es gauts bragða
gaukar ^ s^gðu spá, þás folknárungar ^ váru feigir.
^ 'sortfjœdret' ; blár = sort; fjallaðr «/' fjall = fell = *skind, hud\
^ ^sdrtorns [svœrdetsj -vœskens [blodets] svane' = ravn. ' 'ravn'. * 'kampens
heg* — ravn. '^ ^Odins virksomheds [kampens] gúge' — ravnene. • ^krigere'
af folk = kamp el. svœrd, og nárungar af uvis betydning.
Jeg horer udefra den sortfjœdrede ravn gjalde henimod morgen; byttet^
vœkker ravnen. sáledes skreg ravnene för, da de varslede om, at krigere snart
skulde de.
a 0; Igsten til dette el. anelsen om tilstedevœrelsen di-raf.
54 HAUKSBÓK. Landnámabók c. 137.
162 saugdu. Þorbiorn qvad Lackar^* hagli stockinn hræs er kemr ^ af
sævi modr krefr morgin bradar mar valkastar baru sva gól endr ^
þa er vnda eids a fornvm meidi hræfa eaukr ^ þa er uaukar
hilldingar miod vilidu. ^ i þenna tima koma Austmenn i virkit
þui at verkmenn hofdu ei aptr láted. þeir brædr genngu ut.
konur saugdu Romund ofgamlann en Þorleif ofungann at ganga
vt. ^ hann var xix. * vetra. hann liop ut ok Þorleifr med vopnum
sinum ok qvad. Vara ** mer i dag daudi drougar flatvallar bauga
^ Skr. LAa-. ^ Skr. -ur. ^ Piinktum er tilf. * Rimeligvis en fejl
for XV. i de ovrr. reca.
* Verset bör lœses:
Hlakkar hagli stokkinn svá gól endr, þás unda
hræs es k^mr at sævi, eiðs, af fornum meiði
móðr krefr morginbráðar, hræva gaukr, es haukar
már valkastar báru. hildinga mj^ð vildu.
Hagli stokkinn valkastar báru már ^ hlakkar , es komr at hræs
sævi ^ ; móðr krefr morginbráðar. svá gól hræva gaukr ^ endr af fornum
meiði, þás (es) * „eiðs" haukar ^ vildu unda mj^ð ^ hildinga.
^ 'valdyngens holges [=^ blodets] máge' = ravnen. ^ 'ligseen' — blodet.
^ '&dselgogen' — ravnen. * es sgnes at vœre en skodeslos gentagelse af det 's,
som þás indeholder. ^ Ilvad eiðs er, vides ikke. Det hele m& vœre en om-
skrivning for 'ravnen'. ^ 'sármjoden' = blodet.
Den haglbestœnkte ravn skriger af fryd, nár den kommer til blodsoen.
Ivrig krœver den sin morgenfode. Sáledes skreg ravnene fordums i det gamle trœ,
da de vilde tapre mœnds blod.
** Verset bör skrives:
Vasa mér í dag dauði rækik h'tt, þótt leiki
(draugr flatvallar bauga, litv^ndr Heðins fitjar
búumk við ilmar jalmi) (oss vas ár of markaðr
áðr né g^rr of ráðinn. aldr) við rauða skj^ldu.
Né vasa mér dauði, áðr of ráðinn, g^rr í dag. búumk við ilmar
jalmi ^ draugr flatvallar bauga ^. rækik lítt, þótt Heðins fitjar litv^ndr ^
leiki við rauða skj^ldu. aldr vas oss ár of markaðr.
^ Synes at betyde kamp. Ilmr opregnes blandt asynjer, men synes at
mdtte opfattes som navn p& en valkyrje, hvis jalmr 'stöj' er kamp. ^ 'ringenes
(de malede cirklers) flade mark' —- 'skjold', hvis draugr Hrœ' er 'mand', her en
af Hrómunds sönner. ^ Heðins íit synes at betyde 'skjold' (íit = 'vœv'?) éller
'brynje', hvis 'farvende vdnd' er 'svœrdet'.
Doden , i forvejen mig bestemt, var mig (dog) ikke bestemt i dag. Jeg
bereder mig til kamp, o kriger! Jeg œnser det kun lidt, om svœrdet kommer
til at spille mod de rode skjolde. Livtts grœnse blev os fordums bestemt.
Landnámabók c. 137. HAUKSBÓK. 55
bvvmz vid almar ialmi adr ne gerr vm rádinn ræki ek litt þo at
leiki litvondr ^ Hedins íitiar oss var adr of markadr alldr vid
Rauda skiolldu. Austmenn fellu vi. i virkinu. enn adrir menn
163 stucku i brott. en þa er Þorbiorn villdi loka aptr virkit skaut
lorundr^ atgeir i gegnum hann. Þorbiorn tok atgeir or sarinu ok 5
setti millvm herda lorundi sva at vt kom vm briostit ok fellu þeir
badir daudir á iord. ^ Hælgi greip upp lorund ok kastadi hanum
a bak ser ok rann sva. Hasteinn rann eptir þeim þar til er
Hælgi kastadi hanum af baki ser. þa hvarf hann aptr ^. Romundr
var faUinn enn Þorleifr^ var sárr^ til vlifis. konur spurdu tidinda. ^ lo
Hasteinn qvad. Her * hafa vj. þeir er sæfazt sutlaust bana vti
suipniordungar sverda sarteins a bru steinum hyek at halíir Ugí
heptendr laga eptir ecskeindar let ek vndir vbidingum svida.
konur^ spurdu hve margir þeir væri. Hasteinn qvad. Varka ** ek
Skr. -ur. ^ Punktum er tilf. * Skr. -r.
* Verset h'ór skrives:
Hér hafa sex, þeirs sævask hygg at halfir liggi
sútlaust, bana úti heptendr laga eptir.
svipnj^rðungar sverðum, eggskeindar létk undir
sárteins á brústeinum. óbíðingum svíða.
Hér úti á brústeinum ^ hafa sex sárteins svipnj^rðungar ^, þeirs
sævask sútlaust ^, bana sverðum (konj.). hygg, at halfir laga heptendr *
liggi eptir. létk undir, eggskeindar, svíða óbíðingum ^.
^ 'stenrœkken' foran indgangen til hygningen — hlað. ^ 'sdrtenens
sving-[= kampj guder' — mænd. ' ^uden sorg', uden at nogen sörger derover.
* 'lorens forstyrrere , lovhrydere' jfr. fortœllingen i Ldn. ^ 'den, der ikke
vœnter, ikke har mod til at vœnte, holde stand, den, der flygter\
líer ude pá hrostenene har 6 mœnd, hvis ded ingen hegrœder , mistet
livet for svœrdene. Jeg tror, at halvdelen af lovforstyrrerne ligger her dod.
Jeg lod sdrene, hihragte ved svœrdsœggen, svie for de fiygtende fjender.
** Verset hör skrives:
Vaska fúrs með fleiri en tolf af glað Gylfa
fetla stígs at vígi, gunnþings hvatir runnu,
fyrir várum þar fjórir (k^ld ruðum vápn) þeirs vildu
frændr ofstopa vændir, várs fundar til skunda.
Várum þar fyrir fjórir frændr, ofstopa vændir ^ — vaska með
fleiri, at vígi „fetla fúrs stígs ^* — , en tolf gunnþings ^ hvatir, þeirs
vildu skunda til várs fundar , runnu (konj.) af Gylfa glað * ; ruðum
(konj.) k^ld vápn.
56 ^ HAUKSBÓK. Landnámabók c. 137.
164 furs med fleiri fetla stigs at vigi fyrir voriim þar ííij. frændr
ofstopa vændir en xii. af glad gylva gunnþings hvatir runnar
kolld rudu vapn þeir er villdu vars fundar til skunda. konur |
spurdu hversu margir fallnir væri af vikingum. Hasteinn qvad
Siav * hafa sæki tivar svolnis garz til iardar blod fell vart a vala 5
* Kan kun vœre passivt = ^heskyldt for'. ^ Denne omskrivning er sikkert
noyet forvansket; man skulde deri snarest se en omskrivnivg for en mand — en
fœldet fjende — ; hvis ikke Jón porkelsson har ret, ndr han skriver: Barkat ek
fúr med fleiri fetlastígs at vígi; fetla stígs fúr — svœrd. ^^valkyrjeting' —
kamp. * ^sokongens hest' = skib.
Vi var kun 4 frœnder tilstede dér, heskyldte for voldsom fœrd (og kraft)
— jeg havde ikke flere mœnd til kamp — , medens tolv kamjjraske mœnd, som
vilde skynde sig til mode med os, stormede op fra skihet. Vi (frœnder) rod-
farvede de kolde stdl.
* Versene bör skrives:
Sjau hafa sœkitívar monat fúrviðir íleiri
Sv^lnis garðs til jarðar Fj^lnis þings an hingat
(blóð fell varmt á virða út of Ekkils brautir
vald^gg) n^sum h^ggvit. Jalks mœrar skæ fœra.
Sjau ^ Sv^lnis garðs sœkitívar ^ hafa h^ggvit n^sum til jarðar ^.
varmt blóð, vald^gg^ fell á^ virða {konj.). monat fleiri ^ Fj^lnis |)ings
fúrviðir ^ fœra Jalks mœrar skæ ^ út of Ekkils brautir ^, an hingat.
^ Nemlig 6 foruden Jörundr, som det synes. ^ ' Odins gœrde' ~ skjoldet;
dets 'sogende guder' — mœnd, krigere. ^ Jfr. at bíta börðum í gras og lign.
^ 'valdug, ligdug' stjnes at vœre tilföjet for eftertryks skyJd. Muligvis er teksten
ikke helt rigtig. ^ Rimeligvis en fejl for of. ^ -at -f fleiri — færi. '' 'Odins
tings [kampensj ilds [svœrdetsj trœer' = krigere. ^ Jalkr synes at vœre brugt
her som et sokongenavn, forudsat at ordet er rigtigt; hans mœrr ^land' er soen,
dens skær 'hest' ~ skih. « 'sokongens veje' --- soen.
Syv krigere har mdttet hugge deres nœstr i jorden (hide i grœsset). Det
varme blod, Ugduggev, strömmede ned over mœndene. Fœrre vil de krigere blive,
som forer skibet bort herfra over havet, end hertil.
Hér megu hœlib^rvar en hyrbrigðir hugðak
hljóms daltangar skjóma (hrafn sleit af ná beitu)
dýrs hvat drýgðu fjórir gunnar ræfrs at gæfim
dags verks séa merki, griðbítum frið h'tinn.
Hér megu séa merki dags verks daltangar ^ , hvat fjórir hœb'-
b^rvar dýrs skjóma hljóms ^ drýgðu, en hugðak, gunnar ræfrs hyr-
brigðir ^ at gæfim griðbítum h'tinn frið. hrafn sleit beitu af ná.
'buetang', 'den, der spœnder om buen', hdnden; jfr. udtryk som handa-
verk cfr. SnE. 11. 429. 513. Dog er udtrykket ikke naturligt, og man kunde
formode, at (dal)tangar var forvansket af et ord, som skulde betegne 'mœnd'.
Landnámabók c. 137—140. HAUKSBÓK. 57
valdoG nosum hoGvit mvnad fvrvidir fleiri fiolnis þings en hingat
vt vm eckils brautir ialks mærar ske færa. Her megu hæli borvar
hliom daltangar skioma Dyrs hvat drygdu íííj. dags verk sia
165 merki en ek hyrbrigdir hugda rafn sleit af na beitu gunnar ræfrs
167 at giæfim gridbitvm frid htinn^. þeir Hœlgi logdu ut hinn sama 5
dag ok tyndust allir a Hælga skeri fyri Skridnis enni. Þorleifr ^
vard græddr ok bio at Brecku enn Hasteinn for vtann ok fell a
Orminum Langa med Olafi konungi ^ TryGva syni ^. *
Her hefer landnam i Nordlendinga fiordungi.
168 Nu^ hefr upp Landnam i Nordlendinga fiordungi.
10
c. 138 Eysteinn ^ Meinfretr svn Alfs or Rostu nam Rutafiardar
straund ena eystri nest epter Balka ok bio þar nockora vetr adr
hann for i Dal at bua. ok feck Þorhilldar dottur Þorsteins Rauz.
þeira s(ynir) varu þeir Alfr i Dolum Þordr ^ ok Þorolfr ^ Refr ^
ok Hrappr ^. i5
c. 139 Þoroddr^ het madr er nam Rvtafiord ok bió aa Þoroddz-
stodum. ^ hans s(vn) var Arnorr ^ nynefr ^ er atti Gerdi dottur
Bodvars or Bodvars hólum. þeira s(ynir) varu þeir Þorbiorn er
Grettir va ok Þoroddr orapu stufr ^ f(adir) Valgerdar er atti
169 Skeggi '^ skammhondungr ^. ^ 20
0.140 Skautadar ^-SkcGÍ het madr * agiætr i Noregi. * hans s(vn)
var Biorn er kalladr var Skinna-Biorn. þviat hann var Holmgards
fari. hann for til Islands ok nam Midfiord ok Línacradal. hans
s(vn) var (Midfiardar-Skeggi) ^ Garpr ^ mikill. * hann heriadi i
Austrveg ok la i Danmork vid Sioland. hann var lutadr til at 25
briota haug Rolfs konungs Kraka ok tok hann þar or Skofnung
sverd Rolfs ok exi Hiallta ok mikit fe annat. enn hann nadi ei
Laufa þui^ at Bodvarr^ villdi at hanum enn Rolfr konungr vardi*^.^
^ Skr. -ur. ^ Skr. kongi. * Skr. sini. * Pimktum er tilf.
^ Aben plads for initialen. ® Skr. -r. ' Her tilföjes med urette: hœlgi.
* Udeladt i hdskr. » / 104 göres her felgende bemœrkning i margen:
„Havcsboc hefr eigi fessar vísr her eptir" (0: 4 vers til af Hásteinn). b Denne
sœtning ( — vardi) stár i 104 som taget fra „Havcs boc". c S&l. 104;
vardist JErl.
suhj. i séa. ^ skjóma hljómr ^svœrdsklang' = kamp. hœlibörvar skj. hlj.
^mœnd, som er og kan vœre stolte af en kamp*. ' ^kamptag-ildens svinger'
— kriger.
Her kan man se vidnesbyrd om hándens daggœrning , hvilken den var,
som fire krigere udrettede; jeg tror , 0 kriger , at vi gav forligsbryderne en
stakket fred. Ravnen skaffede sig fode ved at slide i ligene.
58 • HAUKSBÓK. Landnámabók c. 140-144.
170 hann for til Islands siþan ok bio at Reykium i Midfirdi. synir
Skecia voru þeir Eidr ^ ok Kollr ^ f(adir) Halldors f(odur) þeira
Þordisar er Skalldhelgi atti ok Þorkotlu. Dætr ^ Skeaia voru þær
Hrodny er atti Þordr ^ aellir ok Þorbiorg er atti Asbiorn hinn
audgi HaRdar s(vn). dottir þeira^ var Ingibiorg er atti Illugi hinn 5
svarti sa Gilsbacka. ^
c. 141 HaRalldr^ Ringr^ het madr ættstórr^.^ hann kom skipi sinu
i Vestr ^ hóp ok sat hinn fysta vetr þar sem heita Ringstadir. ^
hann nam Vatsnes allt vtan til Ambattar ár fyri vestann allt inn
til Þverár ok þar iíir af þveru til Braga ^ óss ok allt þann vegar^io
171 biarga ^ ut til siófar ok bio at Hólumm. hans s(vn) var Þorbrandr
f(adir) Asbranns f(odur) Solva hins pruda a Ægi sidu ^.
c. 142 Soti het madr er nam Vestrhóp ok bió vndir Sotafelli.^
c. 143 Hunda^-Steinarr ^ het iarl i Englandi. ^ hann atti Alofu
dottur Ragnars Lodbrókar. þeira born voru þau Biorn f(adir) i5
Audunnar skokuls ok Eirikr f(adir) Sigurdar BÍóda skalia ok
Isgerdr ^ er atti Þorir iarl a Vermalandi. Audun ^^ skokull for til
Islandz ok nam Vididal ok bio a Audunarstodumm. ^ Med hanum
kom vt Þorgils Giallandi felagi hans f(adir) Þorarins goda. ^ Audun
skokull var f(adir) Þoru mos háls modr Vlfilldar er atti (Gud- 20
172 brandr kula þeira dottir)^^ Asta m(odir) Olafs konungs hinns hælga.^^
svn Audunar skokuls var Asgeirr ^ at Asgeirs á. hann atti lorunni
dottur Ingimundar hins gamla. þeira born voru þau Þorvalldr
f(adir) Dollu modur Gizurar byskups ok Audun f(adir) Asgeirs 25
f(odur) Audunnar f(odur) Egils er atti Vlfeidi d(ottur) Eyivlfs
Gudmundars(vnar) ok var þeira svn Eyivlfr ^ er veginn ^^ var a
Alþingi f(adir) Orms kapalins Þorlaks byskups hins hælga. Annarr^
s(vn) Audunar skokuls var Eysteinn f(adir) Þorsteins f(odur) Hœlga
f(odur) Þororms f(odur) Oddz f(odur) Hallbiarnar f(odur) Sigvats 30
prestz. D(ottir) Asgeirs at Asgeirs sa var Þorbiorg Beiar^* bót.^
c. 144 ORmr^i het madr er nam Ormsdal ok bio þar. hann var
f(adii') Oddz f(odur) Þorvallz f(odur) Hœlga f(odur) HaRa. f(odur)
loru m(odur) Þordisar m(odur) Tans. f(odur) Skapta. ^
^ Skr. -ur. ^ Skr. rr, rsp.-r. ^ Punktum er tilf. * Áben plads for imtialen.
^ Sdl; men vistnok en fejl (ogsá i B) for Bjarga. « Sál.; en fejl for
þeim megin el. Ugn. ^ Rettet fra biargar af JErl. selv. « Herpd, tilföjes
der i recc. B og E, samt A-klassen et stykke genealogi; E anforer her et stykke
fra „Hauksb.\ men sikkert med urette. ® Rettet fra -gerdar af JErl. selv.
^° Eettet fra Audu. ^^ Aben plads i hdskr. for disse 4 ord. ^^ Aben plads
for 2 linjer. ^^ Skr. veig-. ^* Rimeligvis en fejl for beckiar-.
Landnámabók c. 145. HAUKSBÓK. 59
145 Ketill ^ Raumr ^ het herser agiætr i Raumsdal i Noregi.
Ketill atti Molldu ^ d(ottur) Anar BOgsveigis. Þorsteinn het s(vn)
þeira. ^ hann va a skoginum til Vpplanda af aeggiun^ f0dur sins.
lokul son Ingimundar iarls af Gautlandi ok Vigdisar. lokull gaf
hanum hf. siþan feck (Þorsteinn) ^ Þordisar systur hans. þeira svn 5
var Ingimundr hinn gamh. * hann var fæddr i Hefni med Þori
f(odur) Grims ok Romundar. Heidr ^ volva spadi þeim ohum at
byGÍa a þui landi er þa var vfundit vestr ^ i haf. enn Ingimundr
kuezt vid þui skylldu gera. volvan quad hann þat ei mundu
174 mega. ok sagdi þat til iartegna at lutr mundi hverfa ór pussi lo
hans ok quad hann þa munndu íinna er hann græfi fyri ondugis
svlumm sinumm. Ingimundr var vikingr mikill ok heriadi i vestr
viking. Sæmundr het felagi hans sudreyskr "^. þeir komu or
hernadi i þann tima erHaRalldr konungr lagdi til orrustu iHafrs^
firdi vid þa Þori naklang. ^ Ingimundr villdi veita konungi ^ enn i5
Sæmundr ei ok skildi þar felag þeira. eptir orrustuna gipti
HaRalldr konungr Ingimundi Vigdisi d(ottur) Þoris iarls þegianda^.
þau lorundr nals ^^ voru frillu born ^^ hans. Ingimundr ^ vndi
hvergi. þvi fysti HaRalldr konungr hann at leita forlaga sinna til
Islands. enn Ingimundr ^ letst þat ei ætlat hafa. enn þo senndi 20
hann íj. Finna i Hamforum til Islands eptir lut sinumm. þat var
Freyr gerr ^^ af silfri. FÍnnarnir komu aptr ^ ok hofdu funndit
lutinn ok nád ei. visadu þeir til i dal einum millim hollta ííj ok
sogdu hanum allt landsleg hversu hattad var þar er þeir skylldu
byoia. eptir þat for Ingimundr til Islands. ok med honum lorundr 25
175 iiáls mágr hans. ok Eyvindr sorkvir ok Asmundr hinn hvati ^^
vinir hans. ok þrælar hans Fridm(un)dr ^* ok Bodvarr ^^ ok Þorir
RofskeG ok Vlfkell. þeir toku Grimsár ós. ok varu aller vmm
vetrinn aa Hvanneyri med Grimi fostbrodr Ingimundar enn vm
varit fóru þeir nordr vm heidar. þeir komu i fiord þann er þeir 30
funndu rvta íj. þeir kaulludu þar Rvtafiord. siþan foru þeir nordr
vmm herud ok gavv vida ornefni.^ hann var vm vetr i Vididal i
Ingimundar hollti. þadan sa þeir fioll sniólaus i landsudr ^ ok
foru þangat vm varit. þar kendi Íngimundr lond þau er hanum
var tilvisat. Þordis d(ottir) hans var alinn i Þordisar hollti. * 35
^ Aben plads for initialen. ^ Skr. -ur. ^ Bimeligms en fejllœsnrng
for MjölL ^ PunJctum er tilf. ^ Bettelse af hdshrs aeggmm. *' Mgl. i
hdskr. ' Skr. -(eysk)ur. » Skr. kongi. » Skr. þeig-. ^" Rettet fra
hdskrs nalfs. " Rettet fra borin af JErl. selv. ^^ Skr. -r. ^' Nœppe en
fejllœsning for ok Hvali, da denne (o: Hvati) i det felgende helt udelades.
^^ JErh har glemt at sœtte forkort. tegn (for \m) over m.
ÖO * H A U K S B Ö K. Landnámabók c. 145-147.
Ingimundr nam Vatsdal allann vpp fra Hœlga vatni ok Vrdar
vatni fyri austann. ^ hann bió at Hoíi ok fann lut sinn er hann
grof fyri ondvegis svlum sinumm. Þorsteinn var s(vn) þeira
Vigdisar ok lokuU ok Þorir uafrs þió. ok Haugni. ^ Smidr het
Ambattar svn ok Ingimundar. enn dætr hans lorunn ok Þordis. ^ 5
c. 146 lorundr ^ nals nam vt fra Vrdarvatni ok til Mogilslækiar
^^^ ok bió aa Grund vndir lorundarfelH. hans svn var Mar a Mar-
stodum. Asmundr nam vt fra Hœlgavatni ok Þingeyra sveit ok
bio vndir Gnupi. Fridmundr nam Forsæludal. Eyvindr sorkvir
nam Blondudal. hans s(vn) var Hermundr ok Hromundr hinn lo
hallti. Ingimundr fann a vatni einu beru ok ij hvna med henni.
þat kalladi hann Hunavatn. Eptir þat for Ingimundr vtan ok
gaf HaRalldi konungi dyrenn. ecki haufdu menn fyrr sed i Noregi
177 hvíta biornu. ^ þa gaf HaRalldr konungr Ingimundi skipit Stiganda
med vidar farmi ok sigldi íj. skipumm til Islands ok sigldi fyri i5
nordann vestr vm Skaga fystr manna ok hellt upp i Hunavatn.
þar heitir nu Stiganda rof hia Þingeyrum. Eptir þat var Rafn
austmadr med íngimundi ok hafdi sverd gott. ok bar þat i hof ^. ^
þui tok Ingimundr þat af hanum. Hallormr ^ ok Þorormr brædr
voru med Ingimundi. þa feck Hallormr * Þordisar dottur hans ok 20
fylgdi henni heimann Karns ar land. þeira s(vn) var Þorgrimr
Karns ar godi. Þorormr* bio i Þororms tunngu. Ingimundi hvrfu
svin X. ok fundust annat haustit ok voru þa saman c. svína. ^
golltr* het Beigadr, hann hóp a Svina vatn ok svam þar til at
af gengu klaufirnar. hann sprack a Beigadar hvale. ^ 25
c. 147 HroUeifr ^ * hinn Mikh ok Liot modir hans komu vt i
Borgar fir^i. þau foru nordr*. vmm sveiter ok fenngu engan
Radstafa adr þau komu i Skagafiord til Sæmundar. ^ HRoUeifr *
var s(vn) Arnallz brodr Sæmundar. þui visadi hann þeim nordr
a Hofdastrond til Þordar. enn hann feck hanum i Rolleifs dal ok 30
bio hann þar. Rolleifr^ fifldi Rodnyiu dottur Vna i Vnads dal.
Oddr Vnas(vn) sat fyri hanum ok va Liót systrung hans ena
særdi hann a fæti þuiat kyrtil hans bitu ei iarn. Hrolleifr va
Odd ok ij menn adra enn ij. komuzt vndan. fyri þat gerdi Hofda-
Þordr þav herads sek sva vitt sem votn fellu til Skagaf(iardar). 35
þa senndi Sæmundr Rolleif til Ingimundar hinns gamla. hann
setti hann nidr i Oddz ás gegnt Hofi. hann atti veidi i Vatsdals
á vid Ingimund ok skylldi ganga or á fyri Hofsmonnum. enn
hann villdi ei or gánnga fyri Hofsmonnum sonum Ingimundar.
ok bordust þeir vm ána. ^ þa var sagt Ingimundi ok var hann þa 4o
Punktum er tilf. 2 Jj^,^ ^i^^^ ^^^ initialen. ^ Skr. lióf. * Skr. -ur.
Landnámabók c. 147-148. HAUKSBÓK. 61
blindr. ok let hann smala svein leida herst vndir ser a ana
millim þeira. Hrolleifr skaut spióti i gegnum hann. þeir foru þa
179 heim. Ingimundr sendi sveininn at segia ^ Rolleifi enn hann var
daudr i ondvegi þa er s(ynir) hans komv heim. Rolleifr sagdi
modr sinni. hun qvad þa reyna mundu hvart meira mætti gipta 5
. Ingimundarsona eda kunnusta hennar ok bad hann þa fyst i
brott fara. Þorsteinn skylldi reyna eptter HroUeiíi ok hafa kost
grip af aríi. ei settuzt þeir i aundvegi fodr ^ [sins. Ingimundar
s(ynir) fóru ^ nordr til Sæmundar ok gaf Þorsteinn hanum lx.
silfrs * at hann skyti RoUeifi brott. Ingimundar s(ynir) roktu spor 10
hans nordann vm hálsa til Vatsdals. Þorsteinn senndi huskarl i
Ás a niósn. hann qvad kvednar xn. visur adr til dvra var genngit.
hann sa fata rugu a brondum ok kom vndan rautt klædi.
Þorsteinn qvad þar verit hafa RoIIeif ok mvn Liot hafa blótad til
langlífis hanum. þeir foru i Ás ok villdi Þorsteinn sitia yíir 15
dvrumm ok nadi þui ei fyri lokli. þui at hann viU þar vera.
Madr^ geck vt ok sads vmm. þa leiddi annarr RoIIeif eptir sier.-'^
lokull braz vid ok felldi ofan skida lada enn gat þo kastat kefli
til brædra sinna. hann red a Rolleif ok vlltu þeir bádir ofan fyri
breckuna ok vard lokull efri. þa kom Þorsteinn at ok neyttu þeir 20
180 þa vapna. þa var Liót vt kominn ok geck ofug. ^ hun hafdi
hofudit millim fóta ser en klædin a baki ser. lokull hio hofut af
RoIIeifi ok rak i andlit Liótu. þa qvadzt hun of sein ordit hafa. ^
nu mundi vmmsnuast iordinn fyri sionum minum enn þer
mundut allir ærst hafa. eptir þat kaus Þorsteinn Hofslannd. enn 25
lokull hafdi sverdit ok bio i Tungu. ^ Þorir ^ hafdi gvdord ok bio
at Vndunfelli ok geck berserksgang. Hogni hafdi Stiganda ok var
farmadr. Smidr^ bio a Smidsstodum. Þorsteinn atti Þoridi gydiu
dottur Solmundar i Asbiarnarnesi. þeira s(vn) var Ingolfr hinn
fagri ok Gudbrandr. lokull var s(vn) Bardar lokulss(vnar) er 30
Olafr konungr hinn hælgi let drepa "^. þad sagdi lokuU stiga
madr ^ at lengi mundu glapvig halldast i ætt þeiri. ^
c. 148 Eyvindr ^ Audkúla het madr. ^ hann nam Svinadal ok bió
^^^ a Audkvlustodumm ^ ok Þorgils giallandi bió at Svina vatni er vt
kom med Auduni skokul. hans s(ynir) voru þeir Digrormr er vagu 35
Skarphedin Vefredars(vn) i Vazskardi. ^
* Skr. sei-. ^ Sál. ' Galt opfattet og interpungeret af JErl. sd-
ledes: sins Ingimundar s(ynir). fór osv. * Skr. -ur. ^ Fimktum er tilf.
® Herefter er tilföjet, men af JErl. selv igen underprikket : hasmidur bio a
Smidsstodum. '^ Disse 2 ord gentagne ved sideskifte. ^ Aben plads for
initiálen. ® Rettet fra hdskrs. Raud- (rettere: at Aud-?^.
62 9 HAUKSBÓK. Landnámabók c. 149-152.
c. 149 Eyvindr^ sorkvir nam Blondudal. hans s(vn) var Romundr
hinn hallti er va Hogna Ingimundars(vn) þa er þeir Már ok
Ingimundarsynir bordust vmm Deilldar hialla. þui var hann giorr
or Nordlendinga fiordungi. hans s(ynir) voru þeir Þorbiorn ok
Hasteinn er bordust vid Sleitu^-Hælga i Rvtafirdi. Annarr s(vn) 5
Eyvindar sorkviss var Hermundr f(adir) HiUdar er atti Avalldi
Ingiallss(vn). þeira born voru þau Kolfinna er atti Gris
Sæmingss(vn) ok Brandr er va Gallta Ottars s(vn) a Hunavats
þinngi fyri nid Hallfredar ^.
c. 150 Þorbiorn ^ Kolka* het madr. hann nam Kolkumýrar ok 10
bió þar. ^
c. 151 Ævarr^^ het madr s(vn) Ketils Helluflaga ok Þoridar dottur
HaRalls konungs GullskeGZ or Sogni. s(ynir) Ævars voru þeir
Vefredr ok Karii ok Þorbiorn strugr ok Þordr mikill. Ævarr ^ fór
til Islands or viking ok synir hans adrir en Vefrodr. ^ hann var 15
eptir i viking. med hanum ^ fór vt Gunnsteinn frændi hans ok
Audolfr ok Gautr ^. Ævarr ^ kom skipi sinu i Blondu ós. þa varu
numinn lond fyri vestann Blondu. Ævarr ^ fór upp med Blondu
at leita ser Landnáms ok kom þar sem heita Mobergs breckur.
setti hann nidr stong hafa ok kuadzt þar taka Vefredi syni 20
sinumm bústad. siþan nam hann Langadal allann vpp þadann ok
sva þar fyri nordann háls. þar skipti hann londum med skipverium
sinum. Ævarr bio^ i Ævarsskardi. ^ Vefrodr kom vt sidar i Gaungu-
skarz ár ós ok geck nordann til faudur sins ok kenndi Ævarr ^
hann ei. þeir glimdu sva at vpp genngu stockar allir i husunum 25
186 adr Vefrodr sagdi til sin. ^ hann gerdi bv at Mobergi sem ætlad
var. Enn Þorbiorn strugr ^ á Strugs stodumm en Gunnsteinn a
Gunnsteinsstodum. KarK a Karlastodumm. Þordr a Mikilsstodum.
Audolfr ^ sa Audolfsstodum. Gautr bygdi Gautsdal. ^ hann var
einhenndr.^ þeir Eyvindr sorkvir fóru ser sialfir ok villdu ei lifa 30
eptir Ingimund gamla. Haukr ^ bio þar sem Haukstader heita. ^
Vefreydr^ atti Gunnhilldi dottur Eiriks or Goddolum systr Holm-
göngu-StaRa. þeira s(ynir) voru þeir Vlfhedinn er þeir Fostolfr ok
Þrottolfr vagu vid Grinda læk ok Skarphedinn er þeir Digr-
Ormr^ vagu i Vatzskardi ok Hunroodr i<> f(adir) Mars f(odur) 35
Haflida.
c. 152 Hollti^ het madr er nam Langadal ofan fra Mobergi ok
bio sa Holltastodum. hann var f(adir) Isrodar f(odur) Isleifs f(odur)
^ Aben plads for imtialen. 2 gj^^^ Slettu. « Rettet fra hdskrs -fradar.
* Rettet fra hdskrs -an. ^ Punktum er tilf. ^ Skr. -r. ' Disse to ord
er understregede. » Skr. -ur. » Rettet fra hdskrs öo. ^^ Fejl for -ravdr?
Landnámabók c. 152-156. HAUKSBÓK. 63
Þorvallz f(odur) Þorarins spaka. d(ottir) Þorvalls var Þordis er atti
Halldorr ^ s(vn) Snorra goda. þeira dætr voru þær Þorkatla er
atti Gudlaugr Þorfinnsson i Straumfirdi. þadan eru Sturlunngar
187 komner ok Oddaveriar. onnur var Gudrun er atti Kiartan s(vn)
Asgeirs i Vatsfirdi. þeira s(vn) Þorvalldr f(adir) ^ — — — — — 5
153 Holmgongu ^ - Mani het madr er nam Skagastrond fyri
vestann inn til Fors ár. Enn fyri austann * til Mana þufu ok
bio i Manavik. hans dottur atti Þorbrandr i Dolum f(adir) Mana
f(odur) Kalfs skalldz. ^
154 Eilifr^^ orn het madr s(vn) Atla Skidas(vnar) hins gamla 10
188 Bardars(vnar) i Al. Eilifr ^ nam lannd fra Manaþvfu til Gongu
skarz ár ok Laxardal ok bió þar. ^ hann atti Þorlaugu d(ottur)
Sæmundar i Lid. þeira s(ynir) voru þeir Solmundr f(adir) Gud-
mundar f(odur) Viga-Barda. Aunarr ^ var AtH hinn Rammi er atti
Herdisi d(ottur) Þordar fra Hofda. ^ þeira born voru Þorlaug er 15
atti Gudmundr hinn Riki ok Þorarinn er atti Hollu d(ottur)
lorundar iiáls. þeira s(vn) var Styrbiorn er atti Yngvilldi d(ottur)
Steinrodar Hedins s(vnar) frá Fledins hofda. þeira dottir Arndis
er atti Hamall Þormodss(vn) Þorkelss(vnar) nana. ^ s(vn) Eilifs
Arnar var Kodrann at GiHá f(adir) Þorvalls vidforla ok Þiodolfr ^ 20
godi at Hofi á Skagastrond ok Eysteinn f(adir) Þorvalls xinteins. ^
c. 155 Sæmundr^ en sudreyski ^ felagi Ingimundar hins gamla
sem ritad er hann kom skipi sinu i Gonguskards ár ós. Sæmundr
nam Sæmundarhhd alla til Vatsskarz fyri ofann Sæmundar læk
ok bio a Geirmundarstodum ^. hans s(vn) var Geirmundr er þar 25
bió siþan. Dottir Sæmundar var Reginleif er atti Þoroddr hialmr^.
189 þeira dottir Hallbera m(odir) Gudmundar hins rika f(odur) Eyiolfs
f(odur) Þoreyiar m(odur) Sæmundar hins fróda. Arnalldr het
annarr ^ s(vn) Sæmundar f(adir) Riupu er atti Þorgeirr ^ s(vn)
Þordar fra Hofda. ^ þeira s(vn) var Halldorr ^ frá Hoíi. ^ 30
c. 156 SkefilF het madr er skipi sinu kom i Gonguskarz ár ós a
hinni somu viku ok Sæmundr. enn medan Sæmundr for elldi vm
landnám sitt þa nam Skefill lannd allt fyri vtann Sauda. ^ hann
tók þat af landnámi Sæmundar at vlofi hans ok let Sæmundr þat
vera sva buit.
^ Skr. -r. ^ Herefter en áben plads for 2 linjer; pd grund af slid har
JErl. vœret ude af stand til at lœse mbr., ligesom han mdsJce heller ikke har
lœst de 3 sidste ord rigtig; i de evr. recc. stár: þeira börn Þorvaldr ok Ingiríðr,
er Guðlaugr prestr átti. ' Áben plads for initialen. * Rettet fra hdskrs.
ausann. ^ Punktum er tilf. ® Skr. -ur. a Som variant til sin lœsemdde
— Sæmundarst. — anforer lOé denne lœsemdde fra „Havcs boc".
64 ' HAUKSBÓK. Landnámabók c. 157-163.
c. 157 Vlfliotr^^ het madr. ^ hann nam Langahollt allt fyri nedan
Sæmundar læk.
c. 1 58 Þorkell ^ vingnir Atlas(vn) Skidas(vnar) hins gamla. hann
nam land vm Vatsskard allt ok Svartardal. hans s(vn) var
Arnmódr hinn skialgi f(adir) Gallta f(odur) Þorgeirs f(odur) 5
Styrmis f(odur) Halls. f(odur) Kolfinnu.
c. 159 Alfgeirr^* het madr er nam land vmm Alfgeirs vollu [ok
^^^ upp til MæUfells ár ^ ok bio sa Alfgeirsvollum. ^
c. 160 Madr ^ ^ het Þorvidr sa er land nam upp fra Mæhfells sa
til GiUar. ^ 10
c. 161 HROskelP het madr er nam Svartárdal allann ok Vrar fellz
lond aull med radi Eiriks. ^ hann nam ofan til Gilhaga ok bio
at Yrarfelli. hann atti þræl þann er Rærekr ^ het. ^ hann senndi
hann upp eptir Mælifells dal i lannda leitun sudr '^ a Kiol. hann
kom til gils þers er verdr ^ sudr ^ fra MæUfellsdal ok nu heitir 15
Ræreks gil. þar setti hann nidr staf nybirktan er þeir kaulludu
Lanndkonnud. epter þat hvarf hann aptr ^. ^
c. 162 Vekell 7 en uamrammi het madr er land nam ofan fra
^^^ « Gila til MæUfells ár ok bio at MæhfeUi. hann spottadi ^ ferd
Rœrex. ok for Utlu sidar sudr ^ a fiall i landa leitan. ^ hann kom 20
til hauga þeira er nu heita Vekels haugar. hann skaut miUim
hauganna. hann hvarf þadan aptr. enn er þat spurdi Eirikr^ i
Goddolum. sendi hann þræl sinn sudr ^ a fiaU er het Rongudr ^.
fór hann enn i landa leit. hann kom sudr til Blondu kvisla ok
for siþan upp med a þeire er feUr fyri vestan Vinveria dal ok 25
vestr a raunit milUm ReykiavaUa okKialar. ok kom þar aa manns
spor ok skUdi at þau lagu sunnann at. hann lod þar vordu þa
er nu heitir Rangadar varda. þadan for hann aptr ^ ok gaf Eirikr
hanum frelsi fyri ferd sina. Enn þadan af tókuzt vpp ferder vm
fiaUit miUim Sunnlendinga ok Nordlendinga. ^ 30
c. 1 63 Eirikr^ ^ j^g^ madr agiætr.^ hann fór af Noregi til Islands.^ hann
190 u ^j^j. g^^j^^ RohaUz Geirmundars(vnar) Eirikss(vnar) ordig skeGÍa. Eirikr
nam lannd fra GiUa of GoddaU ok ofan til Nordr ár ok bio at
Hofi i Goddolum. hann atti Þuridi d(ottur) Þordar skeaia systr
Hœlgu er Ketilbiorn hinn gamU atti at MosfelU. born þeira Eiriks 35
voru þau ÞorkeU ok RoaUdr ^ Þorgeirr * ok Holmgongu-Starri ok
GunniUdr^. Þorgeirr* Eirikss(vn) atti YngviUdi Þorgeirs dottur.
þeira d(ottir) Rannveig er atti Biarni Broddhælgas(vn).
^ Iben plads for initialen. 2 gj^^^ _^^ s Punktum er tilf. ^ Skr.
-r. 5 ok— ársíár efter -vollum, men er af JErl. selv ved tegn hestemt til at
stá efter vollu. « Skr. Ræþrekur. "^ Skr. skeU; som om der skiilde std As-.
8 Understreget. I andre hdskrr. stdr der: hann spurdi til ferda og lign.
Landnámabók c. 164-168. HAUKSBÓK. 65
164 KRaku^-Hreidarr^ het madr s(vn) Vfeigs Lafskecs Exna-Þoris
^%2 ^(^1^^^^)- Þ^i^ fedgar sigldu til Islands. ok er þeir komu i landsýn
geck Reidarr ^ til siglu ok quadst ei mundu kasta ondugis svlum
sinumm fyri bord kvez þat þickia vmerkilegt at gera Rad sitt
eptir þui. kuedzt helldr mundu heita ^ aa Þor at hann visadi 5
hanum til lannda ok quedst þar mundu beriast til er ^ adr ^ væri
numit. enn hann kom i Skagafiord ok sigldi vpp a Borgar sand
til brots. Havardr negri kom til hans ok baud hanum til sín ok
þar var hann vm vetrinn i Hegranesi. ^ vmm varit spurdi Havardr '
huat hann villdi ráda sinna. enn hann qvedst ætla at beriast vid 10
Sæmund til lannda. enn Havardr latti ok quad þat illa gefist
hafa bad hann fara a funnd Eiriks i Goddolum ok tak rad af
hanum. ^ Reidarr ^ gerdi sva. Enn er hann fann Eirik latti hann
þersa vfridar ok qvad ei rad at menn deilldi medann sva mann
fatt væri a landinu. kuedzt helldr vilia gefa honumm Tunguna 15
alla nidr ^ fra Skalamyri. ok quad Þór þangat hafa visat hanum
ok þar hafa horft a stafni hans þa er hann sigldi a Borgarsand.
þenna kost þa Reidarr ^ ok bió á Steinsstodum. hann kaus at
deyia i Mæhfell. ^ hans s(vn) var Vfeigr ^ þunnskear ^ f(adir)
Biarnar f(odur) Tungu-Steins. ^ 90
c. 165 ^"P'*"^-
19320 Madr ^ het Hialmolfr er land nam ofan vm Blondu hd. ^
hans s(vn) var Þorgrimr ^ kugí f(adir) Oðz i Axlarhaga f(odur)
194 8 Sela-Kalfs. þadan eru Axlhegingar. ^
c. 1 66 Onvndr ^ vis het madr er land nam upp fra MerkigiK. 25
193 1 jjjj^j^ eystra dal allt fyri austann. enn þa er Eirikr villdi til fara
at nema land vni dahnn allt fyri vestann. þa felldi Onundr elot-
spon til hvern tima Eirikr ^ mundi til fara at nema. ok vard þa
0nundr skiótari ok skaut tundr ^ oru yíir ána ok hælgadi ser
sva lanndit fyri vestann ok bió millim á. 30
Gapitulum.
c. 1 67 Kari ^ het madr er nam lannd a milhm Nordr ár ok
Merkigils ok bio i Flata tunngu. hann var kalladr Tunngu-Kari. ^
fra hanum eru Silfrstœdingar komner.
I c. 1 68 Þorbrandr ^ orrekr ^ nam vpp fra Bolstadar á Silfrastada 35
Lid alla ok Nordr^ ár dal fyri nordann. ok bio sa Þorbranns
stodumm ok let þar gera elldhus sva mikit at aUir þeir menn er
^ Áben plads for initialen. ^ Skr. -r. * Rettet for leita, der er under-
streget. * Understreget. ^ Shr. -ur. ® Punktum er tilf. ' Det fúrste a
er tilf. over linjen. ^ Rettet for otrekur.
5
gg • ttAtlKSBOK. Landnámabók c. 168—171
þeim meginn ^ fóru vmm dalinn skylldu þar bera kiyfiar i giegnum.
ok vera ollum matr ^ heimoll ^. vid hann er kennd * Orreks ^ heidr
vpp (fra)^ II hokv* stoðvw.'^ hann var gofvgr ma^r ok kynstorr."^ >
Gapitvk'm
c. 169 Ðorðr dvfvnef var leysingi Exna-Þoris. "^ hann kom skipi 5
^^** sinv i Go?ígv skarz ár os ^. "^ þa var bygt herað ailt íyri vestan. '
hann for norðr yf^V lokvls a at Lawdbroti ok na.m \and millim
Gloða feykis ár ok^ Divpár ok bio a Flvgv myri. "^ i þanw tima
(kom) ^^ vt skip i Kolbeins ar os ok laðit kvik fe en þeim hvarf i
Brimnes skogvm vngryssi eitt en Þorðr dvfvnef ^^ keypti vonina 10
ok ÍB.nn.'' pat var allra rossa skiotaz ok h(et) Flvga. "^ Ornn h(et)
maór er for landz hornwa i millim. '^ hann var fiolkvnmgr ^^. '^ hann
sat íyri Þori i Vinvma ^^ dal er hann skylldi fara svðr of Kiol ^*
ok veðiaði vi^ Þori hvaR þe/ra eiga mvndi ross skiotara þd at
hann atti allgoðan herst ok lagði hvaR þe^ra Nid .c. silfrs. '^ þe?r 15
riðv baðir svðr vm Kiol þar iil er þeir komv a skeið þa/ er nv
heitir Dvfvnes skeið en eigi var minwi skiotleigs mvnr rossa enw
195 Þor^V kom i moti Erni a miðiv skeiði. "^ Orn vndi ^^ sva illa Yið,
felat sitt at hann villdi e^'^i Ufa ok for vp^ vndir Arnar fell ok
tyndi ser þar en Flvga stoð þar eftér ^^ þd at hon var miok móð. "^ 20
en er ÞonV for af þmgi fan;i haww herst foxottan gran hiaFlvgv.'
Nid þeim hafði hon íengít. '^ vndir þeim var álinw ^' Eið faxi er
vtanw for o/j varð .víj. ma;ma bani vi^ Mors a einvm degi ok letz
hann sialfr þar. ^ Flvga tyndiz i feni a Flvgv myri. '^
QiW^itvhm 25
c. 170 GoIIsvein hinw rammi h(et) madr er lawd nam ^^ milli?«
Því^rár ok Glivfr ^* ár ok bio a KoIlsveinsstoðv;;i ^^ vpj^ fra Þvéra. ^
hann hafði blot a Ho(f)stoðvm ^o. 7
c. 171 Gvn;ioIfr h(et) maðr er nam lawd millim Þverar ok Gloða
feykis ar ok bio i Hva?nmi. '^ ' 30
Fra Gormi
c. 172 Gormr h(et) hersir agiætr i Svia riki. "^ hann atti Þorv
d(ottvr) Eiriks konvngs af Vppsolvm. ' Þorgils h(et) s(vn) ha??s. "^
^ -S/.T. mei-. 2 5«^^ .yj. 8 ^^^ heimioll. '' Farsí sA:/-. kenndr,
men r s?/«í's aí vœre streget ud. ^ Rettet fra Eiriks. ^ Mgl. i hdskr.
■^ Punkttim er tilf. « s (f) synes at vœre rettet fra 2 (r). ® Skr. to gange
(forkortet). ^" Mgl. i mhr. " Rettet fra mbr.s þvfv-. Jfr. bemœrkningen i
margen i 104: „Havcsb. s. Þord ÞufuneF. ^^ g og r er sammenskrevne.
^^ Synes skrevet vmv | ria. ^* i skrevet over linjen. ^^ Muligvis vnði, ^® Den
nederste del af p er revet af (et hul i mbr.). " Forkortelsestegnet over n ikke
hélt sikkert. ^^ Skr. to gange. ^^ Skr. ftoftv. ^*' Skr. ()oft-.
* Her begynder 3. mbrblad.
Landnámabók c. 172-174. HAUKSBOK. 67
hann atti Eilinv d(ottvr) Bvrízláfs ko7ivngs or Gorðvw avstan ok
Ingibiargar systvr Dagstygs risa konvngs. s(ynir) þe/ra Yarv þe^'r
HergTÍmr ok Herfiðr er atti Hollv d(ottvr) Hedens ^ ok Arndisar
Heðins d(ottvr). ^ Groa ^ h(et) d(ottir) ^ Herfinz ok HoUv. ^ hana
atti Hroar^.^ þeirsL s(vn) var Slettv-Biorn^í er laná nam milliw 5
196 Gríotar ok Deilldar ár áðr þe/r Hiallti ok Kolbeinn komv vt. ^
hann bío [a] ^ Slettvbiarnar stoðvm. ^ haws s(vn) var Ornolfr er
atti Þorliotv ^ d(ottvr) Hiallta Skapls s(vnar) ok Arnbiorn er atti
Þorlavgv Þorðar d(ottvr) fra Hofða ok Arnoddr er atti ^ Þornyiv
d(ottvr) Sigm?;wdar Þorkels s(vnar) er Glvmr vá. ^ Anfriðr h(et) lo
d(ottir) Slettvbiarnar er Spak-BoðvaR atti s(vn) Ondotz. ^ hann
Ondottr kom vt i Kolbeíns ár osi ok kavp^'r \and at Slettvbírni
ofan fra Hals gróf hinvm vestra ^ veg ok vt ^^ tiZ Kolbeins ar os
en env vestra veg ofan fra læk þeim er verðr vt fra Navta bvi
ok inn iil Ghvfr ar ok bío i Við vik. ^ 15
Fra Kolbeini^^
c. 173 Sigmvndc^^ a Vest folld atti Ingibiorgv d(ottvr) Ravðs rvGV
i Navmvdal systvr Þorsteins svorfvðar.^ þeí'ra s(vn) var Kolbein?/.^
hann for iil Isiandz ok nam^^ land miUim^^ Griotar ok Deilldar ar
Kolbeins dal ok Hiallta dal. ^ 20
Fra Hiallta
c. 174 Hiallti s(vn) Þorðar skapls kom tiZ Isk^idz ok nam Hiallta
^^^ dal at raði Kolbeins ok bio at Hofi. '^ hans s(ynir) Yarv þe^'r
Þorvalldr ok Þorðr. ^ þaí heffr erfi vmt agiætz a Islawdi er þe/r
erfðv foðvr sin??. ^ þe/r bvðv ollvm hofðingivm a Islawdi ok Yarv 25
þar .MGG. boðs mannsi ok \arv alh'r virðinga menn giofvm vt ^*
leidc^ir. ^ at ^vi e/ fi fcprðí Oddr breið firðingr drapv þa er hann
hafði ortt^^ | vm Hiallta.^ aðr hafði Glvmr Geira s(vn) stefnt Oddi 3b
vm anyt iil Þorska f(iarðar) þmgs. ^ þa vm varit for^; Hiallta
s(ynir) norðan á skipi iil Steingrims f(iarðar) ok gen%\ norðan 30
vm heiðina þar sem nv er kollvt Hiallt dœla lavt. ^ en er þe/r
gengv a þmgit \arv ^eiv sva vel bvn^'r at menn hvgðv at æser
V. væri þar komn/r. ^ þar vm er þetta kveðit Mangi hvgði mawwa
^ Det sidste e er af skriveren rettet fra a, ^ Punhtum er tilf. ' Over
a stdr en lille riistplet. * .ð. stár over linjen. ^ De tre sidste ord
stdr over linjen med nedvisningstegn efter hollv. ° a er nœsten helt
revet hort. ' o nœsten udvisket. ^ Meget svagt. ® Fejl for eystra. ^® Forsl
skr. m, men derpd underprikket og vt skr. ovenover. " ra kol meget svagt.
^^ S revet af. ^^ Meget afbleget. ^* Fejlskrevet v (vm). ^^ Ligner mest orto
(fejl for orta?^.
08 • HAUKSBÓK. Landnámabók c. l74-l?5.
morð kanwaðar anwat isarns meiðr en æsir almær^V ^ þar færi þa
er a Þorska f(iarðar) þiwg meá enni tinglvm hollt vartaris^ Hiallta^
198 harðfengs s(ynir) gengY *. ^ fra Hiallta s(vnvm) er mikil ætt
komin ^. *
Fra Þorði 5
c. 175 Þorþr h(et) maái' agiætr. ^ hann var s(vn) Biarnar byrðv
smiors Roallz s(vnar) rygs Asleiks s(vnar) Biarnar s(vnar) iarnsiðv
Ragnars s(vnar) loðbrokar. ^ Þorðr for iil Islanáz ok nam Hofða
strond i Skaga f(irði) a miUim Vnadals ar ok Rolleifs dals ár. *
Hofða-Þorðr atti Friðgerði d(ottvr) Þoris hímv ok Friðgerðar d(ottvr) 10
Kiarfals^ Ira konvngs'^^ þav attv .xix. bornw.* Biorn var s(vn) þeí'ra
er atti Þvriði d(ottvr) Refs fra Barði ok Narv þe^'ra b(orn) Arnorr^
kellingar nef ok Þordis moóir Orms f(oðvr) Þordisar moðvr Botolfs
f(oðvr) Þordisar moðvr Hcplgv M(oðvr) Gvðn[yiar] ^ moðvr Stvrlv
s(vna).^ ÞorgeÍR het anwaR s(vn) Þorðar.^ hann atti Rivpv d(ottvr) 15
Arnallz Sæm^'wdar ^^ s(vnar). * þe/ra s(vn) Halldor at Hoíi. *
Snorri var \únn ííj. hann atti Þorhilldi rivpv d(ottvr) Þorðar
gellis. * þe/ra s(vn) var Þorðr hesthofði f(aðir) Karlsefnis er fann
Vindlawd hit goða f(oðvr) Snora f(oðvr) Steinvnar modvr Þorsteins
^ Forkortélsestegnet meget utydeligt. ^ Det andet ar er utydéligt. * 11
utydelige. * Punktum er tilf. ^ Ordet utydeligt, men sikkert. ** r meget
utydel. ' Meget utydel. ^ norr nœppe at se. ® yiar afrevne, men
sikkert ikke yiar. ^° æ nœsten revet bort; ar ulœsel., men sikkert skr. fuldiud.
* Verset bör skrives:
Mangi hugði manna þás á Þorskafjarðar
morðkannaðra annat, þing með ennitinglum
ísarnmeiðr, an æsir holtvartaris Hjalta
almœrir þar fœri, harðfengs synir gengu.
Mangi manna ^ morðkannaðra ^ hugði annat , ísarnmeiðr , ^ an
almœrir* æsir fœri þar, þás synir harðfengs Hjalta gengu á Þorska-
fjarðarþing með ennitinglum holtvartaris ^.
^ Denne sammenstilling synes her at vœre valgt med flid. ^ Konj. i
udg. 177á; kannaðar i hdskrr. giver ingen mening.- ' 'jœrnvdnd' = mand;
'jœrn' = svœrd; den mand, digteren henvender sig til. ^ mœrr = mærr synes
at forekomme oftere. ^ holtvartari 'hedens tvinge, rem' = slange; mœrk
den gamle genitivform. ennitingl var en slags (hoved)pryd, der sœrlig brugtes
pd gallionsfigurer (dragehoreder) ; der kan nœppe vœre nogen tvivl om, at hele
udtrykket betegner Fafnis (slangens) hjœlm, skrœkkehjœlmen (œgishjálmr); jfr.
KGislason i Aarb. f. n. Oldk. og Hist. 1879, 188.
Ingen af kampprovede mœnd trode andet, kriger , end at de herlige aser
kom, da den tapre Hjaltes sönner gik til Torskefjordsting med skrœkkehjœlmene
(et sddant udseende, at de forskrœkkede og imponerede alle).
Landnámabók c. 175-177. HAUKSBÓK. 69
ranglatz f(oðvr) Gvðrvnar moóvr Hollv moðvr Flosa f(oðvr) Val-
199 gerðar moávr herrs. Erlenz ^ sterksi. ^ Þorvalldr holbarki Yar hinw
.íííj. s(vn) Þo/'ðar. ^ hami kom vm havst eitt a Þorvarz ^ staði i
Siðv iil Smiðkels ok dvalðiz þ«r vm rið. ^ þa for hann iil hellisins
Svrtz ok fœrði þar drapv þa er hann hafði ort vm iotvnin i 5
helHnvm. ^ siþan feck hann d(ottvr) Smiðkels ok var þe/ra d(ottir)
lorvnw moáir Þorbranz i Skarfanesi. ^ Barðr var hin« .v. s(vn)
Þorðar. ^ hann atti Þorornv d(ottvr) Þoroðz hialms. ^ þe/ra s(vn)
var Dagr^ skald.^ Soxolfr var hinw .ví. s(vn) Þorðar .víí. Þorgrimr
.vííj. RoaR .íx. Knorr .x. Þormoðr skalli .xí. Stein.^ dœtr^ Þorðar lo
Yarv þær Þorlavg er atti Arnbiorn Slettv - Biarnar s(vn). ^ þ^/ra
d(ottir) Gvðlavg er atti Þorleikr Hoskvllz s(vn).2 þm-a s(vn) BoUi.*
Herdis var .íj. d(ottir) Þorðar. ^ hana atti Atli hin^? rammi. ^
Þorgrima ^ skeiðar kinw var hin .ííj. Arnbiorg .íííj. .ví. Arnleif^
.víj. Þvriðr .vííj. Friðgerðr "^ i Hvammi. ^ i5
200 Hrolleifr hmn^ mikli bygði i Rolleifs dal sem ritað er aðr.^
Þorðr gerði hami norðan íyri vig Oðs Vna ^ s(vnar). ^ þa for hann
i Vazdal. ^
Fra Friðleiíi ^^
c. 176 Friðleifr h(et) maár gavzkr at foðvr ætt en Bryngerðr h(et) 20
moáir hans ok var how flæmsk. ^ Friðleifr nam Sletta Uð aila ok
Friðleifs dal milhm Friðleifs dals ar " ok Stafar ok bio i Hollti.
hans s(vn) var ÞioðaR f(aðir) Ara ok Bryngf^rðar M0^í;r Tvngv^^-
Steins. 2
Fra FloA^a ^^ ^
c. 177 Floki ^* s(vn) Vilgerðar Horða-Kara d(ottvr) for iil Isla^ídz
ok^^ nam Flokadal milhm Floka dals ar^^ ok Reykiar hols.^ hann
bio a Moi. ^ Floki atti ^"^ Gro systvr Þorðar fra Hofða. ^ þeira ^^
s(vn) var OUeifr stafr ^^ er bio a Stafsholi ok deilldi ^^ yíó Hiallta
s(vnv). 2 d(ottir) Floka var Þioðgerðr mo^?r Koðrans f(oðvr) ^i 30
Þioðgerðar ^^ uoávr Koðrans f(oðvr) Kars i Vazdal. ^
^ e ulœsél. ^ Punktum er tilf. ^ r er tilf. over linjen. * r synes
at vœre rettet fra a. / de evr. recensioner hedder denne ellers ubekendte digter:
Daði. ^ œt (eller œtt?> meget svage. ® Den nederste del af bogstaverne er
bortskdren. "^ Over V ses, foruden forkortelsestegnet , en skrd streg, uden be-
tydning. ^ Forkortelsestegnet over n svagt. ® Dette ord, navnlig n, 'er svagt.
^° Hele ordet svagt, men sikkert. " De to sidste ord med undt. af d höjst
utydelige; a (da-) er pd grund af en rift helt forsvundet. ^'^ Det sidste v helt
udvisket. ^^ F (p) er pd grund af et hul beskadiget. ^* F (p) er udvisket.
^^ De 4 sidste ord höjst utydelige. ^® Udvisket. " Meget utydelige (Fl. atti).
^^ a udvisket. ^® af er udviskede. ^° de 2 ferste bogstaver utydelige.
^^ .p. nœsten udvisket. ^^ a ligeledes. a Her er teksten forstyrret; det skulde
hedde: v. Arnleif, vi. Ásgerðr osv.
70 f HAUKSBÓK. LandnHmabók c. 178— 182.
Fra Þorði
c. 178 Þorðr knap/»r h(et) maór svenskr ^ systvr s(vn) Biarnar at
Havgi en annaR h(et) Nafar-Hœlgi. ^ \)eir íorv samskipa iil Manáz
oJc koniY vií? Haganes. ^ Þorðr nam laná vp^ fra Stiflv ti/ Tvngv
201 ár ok bio a Knaps stoðvw. ^ hann atti Æsv d(ottvr) Liotolfs || 5
goða. ^ þe/ra s(vn) war Hafr er atti Þvriði dott/;r Þorkels or 4a
Gvðdolvm. ^ þe?ra s(vn) var Þorarin f(aðir) Ofeigs. ^ Nafar-Hœlgi
nam \aná hjri avstan vp/? fra Haga nesi ti/ Flokadalsar fi/ri
neðan Barð oA: vpp ti/ Tvngv ar oA; bio a Grindli. ^ h(í??n atti
Gro ena skygnv. ^ þc/ra^ born Narv þav Þorolfr karllhofði oA" lo
an??aR Arvn er barðiz vií? Friðleif a Stafs holi ok Þorgí?rðr er
atti Geirmwídr Sæmi/Tzdar s(vn) ok Vlfhilldr er atti Arnor Skefils
s(vn) i Gowgv skarði. ^ þe?ra s(vn) var ÞorgeÍR oflati er va Blotma
at Mobergi. ^ Þorvn blakinn var ein. ^
Fríí Barði i5
c. 179 Barðr svðreyingr na?w \aná Ypp fra Stiflv ti/ Miova^ dals
ár. ^ hans s(vn) var Hallr miodœlingr f(aðir) Þvriðar er atti Arnor
kerliwgar nef. ^
Gapitvli
c. 180 Brvni hinw hviti s(vn) Hareks Vpjt)lí?wdinga iarls hann for 20
iil \s\anáz af fysi sinwi ok nam \aná a millim Miova dals ár ok
202 Vlfs dala. ^ hann bio a Brvna stoðv?«. ^ hann atti Arnorv d(ottvr)
Þorgeirs hins oða Liotolfs s(vnar) goða. ^ þe/ra s(ynir) vr/rr \ieir
Ketill oA: Vlfheðin o/í; Þorðr er Barðveriar erv fra koí«n?r. ^
Fra Vlfi 25
c. 181 Vlfr vikingr ok Olafr beckr forí; samskipa ti/ Iskwdz. ^ Vlfr
nam Vlfsdah ^ ok bio þar. ^ Olafr beckr vorr s(vn) Karls or Biark-
ey af Haloga \aná\.^ haim va Þori hmn sva[rta]^ ok varð fyri \)at
vtlagr. 2 Olafr uRm alla dala fi/ri vestan ok Olafs f(iorð) svman
ti/ moðs \ió Þormoð [ok'] bio ^ at Kvia beck. ^ ha^s s(ynir) vare; 30
\)eir Steinolfr f(aðir) Biarnwar ok Grimolfr ok Arnoddr f(aðir) Vil-
borg[ar] ^ moóvr Karls hins ^ ravða. ^
Fra Þormoði
c. 182 Þormoðr hinw rawme h(et) maór svænskr^^ hann va Gyrð
moðvr foðvr Skialx a laðri ok varð fz/ri þa/ lawdflotti fyri Birni 35
^ e utydéligt. JErl. lœste svæ-. 2 PunUum er tilf. « Forkortet i
hdskr. þe/r. ■ * i skr. over linjen. ^ Under den forreste del af a er der et
hetydningslest punkt. « rta, ok, en del af h og ar er afrevet. "^ s er skrevet
over n. ^ Dette ord er skrevet over linjen med nedvisningstegn efter m.
Landnámabók c. 182-184. HAUKSBOK. 71
konvHgi at Havgi. ^ hami for iU Isla^^dz oh kom skipi sinv i Siglv
f(ioi'ð) ok siglði iun a Þormoðs eyri ok kallaði af þvi Siglv f(iorð)
ok Siglv nes. ^ hawn naw Siglv f(iorð) allan a millim Vlfs dala
ok Hvams dala. ^ hann bio a Siglv nesi. ^ hann deilldi vm Hvan
dali Yió Olaf beck oA^ varð .xvíj. mannsi bani aðr þe/r sættvz en 5
203 þa skylldi sitt svmar hvaa hö/a. ^ Þormoðr var s(vn) Harallz
vikings er atti Arngerði d(ottvr) Skiða or Skiða dal.^ þezra s(ynir)
\arv þe/r ArngeÍR enw hvassi ok Naríi f(aðir) ^ Þrandar f(oðvr)
Riseyiar-Narva ok Ah^ekr er barðiz i Sletta lið YÍá Knor Þo7*þar s(vn).^
Fra Gvnwolfi lo
[c. 183 Gvn/íolfr hinw gamh s(vn) Þorbiarnar þioz or Sogni hann
va Vegeir f(oðvr) Vebiarnar Sygna kapj?a ok for siþaw iil Islawdz. ^
hann imm Olafs f(iorð) fi/ri avstan iil Reykia ár ok^ vt iil Vámvla
ok bio at Gvnwolfs á. ^ hann atti Gro d(ottvr) Þorvarz fra Vrðvm. ^
þe/ra s(ynir) vari? þe/r Steinolfr [oA; Þorgrijmr^.^ 15
[Gajpitvbm
c. 184 Biornw h(et) maár^ agiætr a Gavtlawdi s(vn) Rolfs fra
Ám.^ hann atti Lif d(ottvr) Rolf[s]* Ingiallz s(vnar) Froða s(vnar)
konvngs. Starkaðr hin?^ gamU var skalld becia þe/ra. ^ Eyvindr
h(et) s(vn) þe/ra. ^ Biornn varð vsattr vm iorð yíó Sígfast^ magao
Solvars Gavtakom'Wj^s. ^ Sigfastr gaf d(ottvr) sina Solvari iarli. ^
hann hellt iarUn Sigfast sva fást at hann hellt meá ofriki ollvm
iorðvín Biarnar. ^ þa selldi Biornw i hond ^ Hlifv konv sinni allt
sitt goz ok Eyvindi s(yni) sinvm a Gavtlawdi. ^ en Biornw bar
204 avstan a .xíj. herstvm silfr. ^ siþaw brendi hann Sigfast inni meá 25
.XXX. mannsi nestv nott aðr hann for ór \andi. ^ þa for hann iil
Noregs. ^ hann kom vestr a Agð/r i Hvini iil Grims h^rsis Kol-
biarnar s(vnar) sneypis broðvr Ingiallz hins trycva frænda Arin-
biarnar i Fiorðvm ok tok hann allvel við ha^ivm. ^ Biornw ok
forvnavtar hans Yarv vm vet?in meá Grimi. ^ en er a leið vm 30
varið eina nott (varð Biorn varr) ^ vi(^ þaí at maór stoð yf/r
hanvm með brvgðit sverð ok viUdi leaia a hanvm. ^ \ hann tok 4b
ha/m hondvm ok hafði sa fe iekit af Grimi ti/ hofvðs hanvm. ^
^ Punktum er iilf. ^ Efter p mangler det sœdvanlige punkt. ' Tilf.
over linjen. * Afrevet; en lille rest af forkortelsestegnei for n er synligt; muUg
liar ogsa -or- vœret forhortet, da pladsen er sd ringe. ^ Herefter stár, men
overstreget med redt: agiætr. • Denne sœtning stdr skrevet i den indre
margin; i teksten stdr et henvisningstegn i form af et kors efter kf. ' Sígvat
hdskr. ved en fejlskrift. * / hdskr. rettet fra holld; dog ligner 0 mere et v.
® Disse ord mgl. i hdskr., idet Haukr har sprunget fra vð til v.
72 f HAUKSBÓK. Landnámabók c. 184.
ei(ji drap hann hann. ^ Grimr villdi svikia hann ti/ fear. ^ ])vi for
Biornw brott ok iil Ondotz krakv er bio i Hvinis f(irði) s(vnar)
Erlings knytis. ^ Ondoddr atti Signyiv Sigvatz d(ottvr) or Liðv/H
or Vik avstan. Biornw for i vestr viking a svwrvm en vor meó
Ondotti vm vetrvw. ^ þa andaðiz Hlif a Gavtlawdi.^ Biornn fek 5
þa Hœlgv systvr Ondotz. ^ þma s(vn) var Þrondr miok sigk/ídi. ^
!205 siþaw kom Eyvindr avstan iil foðvr sins Biarnar. ^ hann \ar s(vn)
Hlifar. ^ hann tok vií? herskipvm f(oðvr) sins. ok ^eiri iðn er
haww hafði haft þa er hanvm leiddis hernoðr.^ Eyvindr feck siþaw
a Irlawdi Rafortv d(ottvr) Kiarvals konvngs. ^ hon ol svein i Svðr lo
eygivm ok selldi þar iil fostrs. ^ Eyvindr var þvi kallaðr Si\simaðr
at ^ hann kom avstan af Sviariki vestr vw haf. ^ .íj. vetrví/? siðaR
komv þav aftr iil eyiana at vitia sveinsins ok sa \>ar svein
eygðan vel ok ecki holld a þíd at hann var svelltr. ^ þav kollvðv
sveinin af þd Hœlga hinn magra. ^ haww var siðan fostraðr a i5
Irlawdi. ^ Biornw andadiz at Ondotz mags sins en Grimr talði
konvng eiga at taka allan arf haws fyri [þí?i a]t ^ hann var vtlendr
en s(ynir) fyri vestan haf. ^ Ondottr hellt fenv iil handa Þrondi
systvr * [s?/wz sijnvm ^. ^ Hœlgi fœddiz vpjt) a Irlawdi. ^ haww feck
Þorvnwar hyrnv d(ottvr) Ketils flatnefs or Svðr eyivw ok Yngvilldar 20
d(ottvr) Ketils veðrs af Ringa riki. ^ siþan for Hœlgi tiZ íslarídz
206 með konv sina ok bornn Rolf ok Ingialld ok Ingvnni er atti
Hami;wdr heliar skin??.^ hann fylgði en vt Hœlga.^ en erHœlgi sa
l(an)d ^ geck ha?in til fretta \ið Þór hvar hann skylldi land taka
en frettin visaði hanvm iil Eyia f(iarðar) ok lofaði ham;m hvarki 25
at hallda avstr ne vestr þaðan. ^ þa spvrði Rolfr s(vn) hans aðr
firðinvm lavk vp^ ef Þorr visaði hanvm i Dvms haf tiZ vetrvistar
hvart hann mvnði þaí hafa eða eigl^ Hœlgi tok \aná íyri vtan
Ris ey ok íyri inwan Svarfaðar dal. ^ hann var hinn fysta vetr a
Ham?;wdar stoðvw. ^ ^eir fengv vetr mik/;m sva at vit^ sialft var 30
at kvik fe þe/ra mvndi deyia þaí er ^eir hofðv en vm varit geck
Hœlgi vpp a Solar fiall oA: sa at svartara var inn at sia mykly
iil fiarðarins.i bar hann þaí a skip allt er hann atti.^ hanw lendi
\ið Galltar hamar. ^ þar skavt hann svinvm .íj. a land gellti þeim
er Solvi h(et) ok gylltv. ^ þav fvndvz .ííj. vetrvm siþaR i Sol[va 35
d]an ok Yarv þa saman .Ixx. svina.^ þann vetr bio Hœlgi at BiUz
207 á en vm svmarit kanaði [hann her]að « allt ok nam Eyia f(iorð)
^ Punktum er tilf. 2 y^-^^ ^^^^ Unjen. » þvi a er afrevet. * Rettelse
for hdskrs fvnar. Jfr. l. 6 og 76if>. ^ .f. fi er afrevet; en del af i-et er dog
tilhage. ® Forkortelsesstregen i d er glemt. ' va d er afrevet. ^ ^ h'' er
afrevet; dog er en rest tilhage af det sidste h og forkortelsestegnet ovenover.
Landnáraabók c. 184-185. HAUKSBÓK. 73
allan m'úVim Siglv nes ok Reynis nes ok gerði elld mikmn viíí hvern
vazós Yió sio ok hœlgaði ser sva allan f(iorðinn) nesia millim.^ einv^w
vetri siþau (fœrði Hælgi bv sitt) ^ i Kristnes ok bio þar i'il davða
dax.^ hann var miok blandin i trvnwi.^ hmíu trvði a Grist en þo
het hafin a Þór iil sæfara ok harðræða ok allz þers er hanvm þotti 5
nií^rstv varða. ^ i bvfœrslv Hœlga vörð Þorvn« hyrna lettari i
Þorvn?mr æy i Eyia f(iarðar) ár kvislvm ok var þa fœdd Þorbiorg
holma sol. ^ siþ«w skipti ^ Hœlgi \andi meá s(vnvm) sinvm ok
magvm. 1 Ingialldi * s(yni) sinvm gaf hann vp/? fra Þverá hinwi
ytri f?/ri avstan Eyia f(iarðar) á iil Arnar hvals. ^ hann bio at lo
Þvera hinni efri ok reisti þar hof mibY. ^ hann atti Salgerði
d(ottvr) Stenolfs hins laga or Rís ey Olvis s(vnar) barna karls. ^
þ^í'ra s(vn) var Eyiolfr er atti Astriði Vigfí;^ d(ottvr) af Vors
Vikinga-Kara (svnar)^.! s(ynir) (þeira varv)^ Vigft?s oA; Viga-Glvmr
ok Þorstein. ^ s(vn) Viga-Glvms vrrr Vigfrs f(aðir) Bergs f(oðvr) i5
Stein II vnwar M(oðvr) Þorsteins ranglats ^. ^ eft/r þaí tokv menn 5a
at byGÍa i lawdnami Hœlga at hans raði. ^
GapitvZí;m
'c. 185 Maðr h(et) Þorsteinw svarfaðr. ^ hann atti Hilldi d(ottvr)
!á08 Þrains svarta þvrs. ^ Þorstein?í for tiZ Isla^^dz ok nam Svarfaðar 20
dal at raði Hcplga. ^ born hans Yarv þav Karl hinw ravði er bio
at K^rsá ok Gvðrvn er atti Hafþorr vikingr. ^ þe/ra born Yarv
þav Klavíi ok Groa er atti Gris gleðill. ^ Atli illingr h(et) maár. ^
hann drap Hafþor en setti Karll hinn ravða í iarn. ^ þa kom
Klavfi a vvart ok drap Atla en tok Karl or iarni. ^ Klavfi atti 25
Yngvilldi ravðkinw d(ottvr) AsgeÍRs ravðfelldar systvr þe/ra ^ Olafs
volvbriotz ok Þorleifs skaldz. ^ f^ri þeim hío ha^in iamna belg er
þe/r tokv ilawdi hans.^ þa q(vað) Þorleifr þetta. ^ Belg* hio íyri
mer boGvir snoGvan en íyri Olafi ál ok veriv sva sA:al verða ef Yer
lifvm Yiá bol bvin boGVÍr hoGVÍn. ^ þar af geriz Svarfdœla saga. ^ 3o
^ Punktum er tilf. ^ Oversprunget i hdskr. ^ Over k er et hetydnings-
lost punktum. * Initialen red, skönt midt inde i linjen. ^ 1 tilf. orer linjen.
^ r er rettet fra a. Haukr har rimeligvis oprl. skrevet et helt andet ord, da þ
har en hage, som er det sœdvanlige forkortelsestegn for or (i personnavne: ^ov-).
* Verset bör skrives:
Belg hjó fyr mér svá skal verða,
Boggvir sn0ggvan, ef vér lifum,
en fyr Áleifi við b^I búinn,
ál ok verju. Beggvir hgggvinn.
Beggver senderflœngede en hdrlos hœlg for mig, men for Olaf en rem og
en kappe. Sáledes skal Boggver, der er fuld af men, blivc hugget, hvis jeg lever.
]
74 9 HAUKSBÓK. Landnániabók c. 186-190.
c. 186 Karll h(et) maór er nam strond alla vt fra Vfsvm til
Migandi. ^
c. 187 Hamr;?dr heliar skinw eignaðiz Gamla strond alla ok a
^ milli Svarfaðar dals ok Horgar dals ok bio þar sem Ho^lgi hafði
fyst bvit. ok nv heit/r siþa» a Hamw?dar stoðvm. ^ Hamt^^dr gaf 5
Erni frænda sinvm er nvmit hafði Arnar f(iorð) fyR (lond) ^ þav
er Yarv íyn vtan Reistar á. ^ Orn bio i Arnar nesi en Hammdr
selldi Þorvalldi þær iarð/r allar er lÍGÍa a millim Reistar ár ok
Horgardals ár.^ vi^ \\ann er Þorvallz dalr kendr.^ þar bio \iann.^
Hœlgi hinw magri gaf þa Hami?;ídi iarðir a milUm Merki gils ok lo
Skialgs dals ár ok bío hann a EspihoU. ^ Þorir var s(vn) haws er
þ«r bio faðir ÞorvaUz krox f(oðvr) Ketils f(oðvr) Einars f(oðvr)
Þorsteins ^ ranglatz f(oðvr) Gvðrvnar moðvr HoUv MO^í;r Flosa
f(oðvr) Valgerðar MOí^rr herra Erlenz f(oðvr) Havks.^ Þorvnw h(et)
dottí'r Arnar or Arnar nesi er atti AsgeÍR ravðfeUdr s(vn) Heriolfs i5
þers er naw Breið dal. ^ Asgeiu var broðir Boðmoðs gerfis Grim-
olfs s(vnar) af Ogðvm.^ moðir þe/ra Asgeirs var Hialmgerðr systfr
þe/ra Broz ok Boga. ^ Naríi het * s(vn) Arnar or Arnar nesi. ^
\vann atti VUeiði IngiaUds ^ d(ottvr) Hœlga s(vnar) hinws magra. ^
mð hann erv Narfasker kend. ^ þe/ra s(vn) Asbrandr f(aðir) 20
HeUv-Narfa. ^
c. 188 Galmr h(et) maðr er nam Galmans strond a mUUm Þorvallz
(210 ^^ -'
211 dals ar ok Reistar ár. ^ ha/?s s(vn) var ÞorvaUr ^ f(aðir) Orms
f(oðvr) Biarna f(oðvr) Þoroz f(oðvr) Þorvnar moðvr Dyrfinv moðvr
Þorsteins smiðs Skecia s(vnar). ^ ÞorvaUdi gaf Hámvndr ^ la//d a 25
miUi?yi Reistar ár ok Horgár en hann hafði aðr bvit i ÞorvaUz dal. ^
c. 189 Geirleifr h(et) maðr er nam Horgar dal vpp iil Myrk ár. ^
hann var Hraps s(vn) ok bio i Haga hinvm forna. ^ haws s(vn)
var Biorn?! emi avðgi er Avðbreckv menn erv fra komnír. ^
c. 190 Maðr h(et) Þorðr sUtandi. ^ hann nam Horgar dal vp/? fra 30
Myrk ^ a ok ofan úl Dranga oðrvm megin. ^ haws s(vn) var
Ornolfr er atti YngvUldi allra systvr. ^ þí'/ra s(ynir) Yarv þetr
Þorðr ok Þorvarðr i Kristnesi ok Steingrimr at Krop^i. ^ Þorðr
^ Punktum er tilf. ^ Dette ord er tilf. over linjen med en hdnd, som
det synes, fra 17. drh. » þor er rettet fra fte. ^ Igennem liets everste del gdr
en horisontal streg (\) - hann fejlshrivn.). ^ Forst skrevet einars, men dette
er af Haukr selv hlevet underjírikket og overstreget med redt, hvorpd ingialldf er
skrevet ovenover (med prikker over de 2 i'er). « Haukr har ferst sk>\ ormr
•l'. l>orvallz, men under v / dette ord er der en lille horisontal streg og over al
er der skrevet et a, samt over o (i ormr^ et b; ot^dene skal altsá ombgttes med
de nedv. rettelser af endelserne. ' Rettet for hdskrs Hoplgi, jfr. l. 7-9,
^ r i hdskr. rettet fra 1.
Landnámabók c. 190-192. HAUKSBÓK. 75
slitandi gaf ^ Þorgeiri skolm frænda sinvm af \anána.mi sinv. ^
haTis s(vn) Yar Þorolfr hinw sterki er bío at Myrk á. ^
.191 Þorer þvrsa sprengfr h(et) maár. ^ hami Yav fœddr i Omð
a Haloga lavái. ^ hann varð laíídflæmdr f^ri Hakoni iarli Griot-
garz s(yni) ok for hann af þd iil Isianáz ^. ^ ha^ií nam Exna dal 5
allan oJc bio at Vazá. ^ ha^?s s(vn) Ví?r Steinroðr ^ en?? ra?wmi er
212 morgV7/i maníA Yami bot þei/» er aðrar v§tt/r ^ gerðv mein. ^
Geirhilldr h(et) fiolkvní?ig kona ok meín som. ^ þa^ sa vfreskr
maáv at Steínroðr ^ kom at henwi vvaRri en hon bra ser í navtzbelgs
liki vatz I fvllz. ^ Steinroðr var iarnsmiðr ok hafði iarngadd i lo 5b
hendi. ^ \m fvnd þeivsi er þetta q(veðit). Fork * let æ se?w orkar
at glawrandi hamra a glot kvlh gialla Geirilldar hvimeira iarn-
stafr skapar ærna erv solMn rif trolK hár a Hiallta eyri hrið
kerhngar siðv. ^ d(ottir) Stenroðar var ÞorUot er atti Þorvarðr
i Krist nese. ^ 15
192 Avðolfr h(et) maór. ^ ha^m for af laðri ti/ Islawdz ok nam
Horgar dal niðr fra Þvgr á iil Bægis ár ok bio at hin/á syðri
213 Bægis á.^ hann atti Þorilldi d(ottvr) Hœlga magra.^ þe/ra d(ottir)
YngviUdr er atti Þoroddr hialmr f(aðir) Arnliotz f(oðvr) Halldors
f(oðvr) Einar(s) ^ f(oðvr) lorvn/^ar M(oðvr) Hallz f(oðvr) Gizvrar f(oðvr) 20
Þorvallz f(oðvr) Gizvrar iarls. ^
^ Over a er fejlagtig anhragt et forhorielsestegn (a); skriveren har tœnkt
pá ná. ^ Punktnm er tilf. ^ Er fejlskr. ffl-. * o kan ogsá lœses 0; skriveren
sgnes dog forst at have skrevet e og derpd retfet dette til o (ikke 0). ^ KroUen
under e er med sortere blœk og midigvis senere tilf., ligesom de to Ver synes at
vœre opfriskede. ° Aksenten er opfrisket. "^ Rettet fra einar.
* Verset hör skrives:
Fork lætr æ sem orkar járnstafr skapar œrna,
atglamrandi hamra eru sollin rif trolli/
á glotkylli gjalla hár á Hjaltaeyri
Geirildar hví meira. hríð kerlingar síðu.
Hamra atglamrandi ^ lætr, sem orkar, æ hví meira '^ fork ^ gjalla
á glotkylli * Geirildar. hár járnstafr skapar œrna hríð kerlingar síðu á
Hjaltaeyri^; rif eru sollin trolli.
^ ^hamrenes bulder-volder', ^en som lader hamrene gjalde mod (det for-
arhejdede jœrn/ = jœrnsmed. ^ Vistnok adv., ikke adj., herende til fork.
^ — járnstafr. * -kyllir = nauisbelgr (i prosaen); hetydningen i glot- er
iisikker (jfr. prosaens vatsfullr^. ^ Her md G. have bot.
Jœrnsmeden lader, alt hvad han kan og stadig med stigende kraft, staven
buldre p& Geirilds vandbœlg. Den lange jœrnstav skaffer pá Hjalter kœllingens
side megen overlast (el. heftigt angrebj; heksens rihben er opsvulmede (0: af vand
jfr. prosaen).
76 * HAUKSBÓK. Landnámabók c. 193-195.
c. 193 Eystein Raðvlfs ^ s(vn) Exna-Þoris s(vnar) nam \aná niðr
fra Bægis a ok bio at Lone. ^ hans s(vn) var Gvnwstein er ^ atti
Hlif d(ottvr) Heðins ór Miolv. ^ þe/ra born^i \arv þav Halldora er
Viga-Glvwr atti ok Þorgrimr oA; Grimr eyrar lecr. ^
c. 194 Eyvindr hani h(et) gofvgr maár. ^ hann atti skip y'ió 5
Þorgrim Hlifar s(vn). ^ hann var frændi Ondotz s(vna). þ(ei)r *
gafv ha^írm lawd ok bio haww i Hana tvni ok var kallaðr tvnhani.*
þar er nv kallat Marbo^li. ^ hann atti Þorvnwi d(ottvr) Storolfs
Exna-Þoris s(vnar). hans s(vn) var Snorri ^ HHðma^ma goði. ^
Ondottz s(ynir) 10
c. 195 Ondottr kraka sa er fyR var getið gerðiz rikr maár en er
Biornw magr hans andadiz talði Grimr hf?rsir \.onmg eiga at taka
allt fe haws þí^iat hann var vtlen/^dr enn s(ynir) haws íyn vestan
214 haf Ey vindr avstmaíír ok Þrondr miok siglandi ^. ^ en Ondottr gat
halldit fenv úl handa Þrondi systvr "^ s(yni) sinvm. ^ en er Þrondr 15
fra andlat foðvr sins siglði hann or Svðreyivm þa sigling er hann
var miok siglawdi af kallaðr ok tok þa \\d f(oðvr) erf(ð) ^ sinwi ok
for Wl Isla??dz sem siþaa man sagt verða. ^ bœr Ondotz stoð n«?r
sio ok skamt a meðal ok Ingiallz bear. ^ Grimr bío skamt fra
Ingialldi.^ hann for at Ondotti vm nótt er hann viðaði i skogi tií 20
olhitv Htlv íyri iol ok va hann i travsti konvngs ok þa .íííj. saman
en a somv nott bar Signy a lang skip allt lavsa fe Ondotz ok
for meá sonv sina .íj. þa Asmi^wd ok Asgrim ok alla h?;skarla sina
úl Sigvatz f(oðvr) sins enn sendi s(vnv) sina iil Heðins fostra sins
i Sokna dal iil fylsknis þ^i at hon vetti at Grimr mvndi eftfras
þeim leita. ^ en hann kom eft^r þeim. meó .íj. skip íyri avstan
i2l5n Liðandis nes ok ran^sakaði skip henwar ok fanw eigi sveinana. ^
SteinaR h(et) maár er sveinvm ^ fylgði iil Heðins. ^ þangaí for
Grimr at leita þeera. ^ þeir fvndv Ornolf s(vn) Heðins i skogi. ^
hann gerhi ser orar ok let sem hann felli i brottfall þd at hannso
villdi ecki segiai^2 þ^ f^^^^ ^^^^ an«an s(vn) Heðins er Vlfr
h(et) er geymði fear f(oðvr) sins. ^ hann tok halft .c. silfrs af
Grimi at segia iil sveinawna ^^ ^ jj^^^^ fQpp^j f(oðvr) sinvm feit ok
^ Rimeligvis en fejl for Ravð-. ^ p^^nUum er tilf. » Rettet fra e,
som stdr sidst i linjen; denne fortsœttes med en halv linje ovenover; her stár
muUgvis r, men pd grund af en sort klat og en rod streg kan det ikke bestemt
afgöres. ■* Forkortelsesstregen gennem þ er glemt. ^ Over det forste r stdr
det her hetydningslose fordohlingspunkt. ® Disse tre ord muligvis opfriskede.
' Dette ord er tilf. af Haukr selv over Unjen. ^ Rettet fra erf. ® MuUgvis
en fejl for sveinvnvm. ^o Rettet fra seia. ^^ Forkortélsestegnet er anbragt
over det ferste n.
Laudnámabók c. 195. HAUKSBÓK. 77
sagði þetta. ^ enw kom ecki iil Grims. ^ eigi treystiz Grimr heim
at sœkia Heðin þíú at hann grvnaði trvleik sveinsins ok for hmiíi
heim en sveinar Yarv i iarð hvsi iil þers er havst kom. ^ þa
leyndvz þe/r brott oA: villdv ti/ Sigvatz modvr f(oðvr) sins ok vrðv
vilhV a hvara hond þeim sior skyildi hGÍa. ^ frost var mikit a enn 5
^eir skolavser. ^ at bœ komv þe/r þa. ^ Asmywdr mœllti kenwir þv
bo^ þenwa broðir. ^ eigi sagði Asgrimr ok er ]^eir komv at kendv
þeir svefnskemmv þa er f(aðir) þe^ra hafði gera latið. ^ þeir þottvz
þa illa kotnnir ok snery iil Ingiallz enn(s) ^ tryava. ^ þa var iola
aftan. ^ þefr dvlðvz þar. ^ Gyða kendi þa fyst ok minti Ingialld a 10
vingiæði peirsi Ondottz ok bað þeim vii^tokv. ^ þar Yarv þeir þanw
215 vetr ok hofðv eigi nofn sin. ^ en vm svmarit eftrr gerði Grimr
veizlv i moti Avðvni || iarli }lB.ralldz konvngs. ^ enn þa nott er 6a
hann hafði verit at olheitv þa brendv s(ynir) Ondottz hann inni. ^
si[)an tokv ^eir bat Ingiallz ok rerv brott iil eyiar er Uar a 15
Hvini. ^ peir sogðv aðr Gyðv oA: Ingialldi hvat i var orðit. ^ hann
bað þa verða i brottv ok koma alldri i avgsyn ser. ^ þe/r settv
Ypp bat sin^ oA: gettgY iil hvs.^ þeir heyrðv manna. tal i hvsvnvm
at þeir hefði verit vm nottina i ferð meí? Avðvni iarh.^ þe/r gmgv
ti/ batzins er þe^'r hofðv þetta heyrt ok rerv iil lanáz. ^ þeir sa 20
hvar flavt sneckia iarlsins tioldvð. ^ þe^'r ge/zgv iil þers herbyrgis
er þeim var sagt at iarhn svaf í en hans menn Yarv a skipi en
.íj. menn helldv vorð yfir iarhnvw. ^ Asmwdr greip þa baða ok
hellt þeim. ^ Asgrimr geck at iarlmt^wí ok setti spiotz odd sin;^
216 fyri briost iarhnvm ok bað hann reiða ser fodvr giolld. ^ þa selldi 25
i(arl) fram gvllringa .ííj. ok gvðvefiar skÍGÍv en Asgrimr gaf
hanvm nam(n)^ ok kallaði hann Avðvn geít. ^ Ondotz s(ynir) hopv
ti^ batzins ok rerv vt eftir firðinvm ok i rost er var a firðinvm
ok breiddv þar a síoínw* skickivna fyri (þvi)^ at þe/r sa at iarls-
menn rerv eft^'r þeim ok mvndv þe/r eigi vndan komaz. ^ þe/r iarls 30
menw fvndv skickivna ok hvgðv þa mvndv v^ra drvcknaða en
Ondoz s(ynir) forv i Svrna dal norðr vm Stimm iil Eiriks ^lfvs
lenz ma?i^z. ^ þar bio Hallstein/^ h^rstr anwaR lendr maár. ^ þeir
attv iola dryckiv ok veitti Eirikr vel fyRÍ enn Hallsteinw lavst
Eirik meó horni þa er þe/r Yarv at hans.^ en er EiriA^r^ var heim 35
farin enn Hahstein satt eftir þa kom Asgrimr '^ einn inn ok veitti
Hallsteini mik^í sár ok hop vt siþaw ok iil skogar en ^eir efiir
^ Punktum er tilf. ^ Rettet fra enw. ^ Rettet fra na. •* oí og
forkortelsestegnet over n er senere opfrisket. ^ þvi er glemt af skriv. ® Skrevet
e'ir for e'eif. "^ Foran a er der en vertikal streg (et 1?); máske vilde Haukr
straks skrive inn?
78 * HAUKSBÓK. Landnámabók c. 195.
hanvm.^ Asgrimr lagðiz a svnd á á i frosti en ht^skarlar Hallsteins
særðv hann miok meá skotvm. ^ hann komz til kerlingar einwar
i skogi.^ hon skar kalf sinn ok lagði garnar kalfsins hiaAsgnmi. ^
sva þotti þeim er inn kowv sem hans iðr lægi þar en hann væri
davðr .^ þe/r íorv heim en keHing græddi hann a lavn i iarðhi;si. ^ 5
217 þöEÍ svmar for Asmz;wdr ti/ Isk^^dz ok hvgði Asgrim broðvr sin
davdan. ^ þa gaf Hœlgi hin magri hanvm land at ne/«a i Kræk-
linga lið. ^ þa for vt meó hanvm Boðolfr ^ or Hvini. ^ haws s(vn)
var SkeGÍ ok Þorir keilis mvU. ^ siþaR atti Boðolfr Þorbiorgv
holmasol. ^ þe^ra d(ottir) var Þo/'gerðr er Asm^^ndr atti Ondotz 10
s(vn). ^ Hallstein do hit sama var or sarv?/?. ^ þa gaf Eir^A^r olf íjs
Asgrimi langskip .xxx. at rvma taU ok heUt ha727t þti i hernað ok
218n hafði þa iðn nockorr svmvr. ^ Hsiralldr konvngr setti Þorgeir
systvr s(vn) Grims iil hofvðs Asgrimi ok feck hanvm herskip .íj.
hann fanw hann aUdri. ^ þa for ha^m iil Mandz ok ætlaði at 15
drepa Asm^?wd ok kom a Eyrar ok var i Hvínveria dal vm
vetrenw. ^ þaí svmar eíiir kom Asgrimr vt a Eyrv??^ ok atti skip
halft vi(í Þori keiUs mvla ok Yarv .íííj. menn ok .xx. á.^ þe/r varz;
vsamþycbV ok leysti Asgrimr skip ti/ sín. ^ Þorir reið norðr með
halfa skipvma oA; kom i Hvinvma ^ dal oA: sagði iil fars. Asgrims 20
ok reið heim siþaw. ^ Asgrimr reið halfvm manaí?^ siðaR fra skipi
ok gisti at Þrandar miok siglanda i Þrondar hoUt. ^ hann bavð
hanvm vetr vist ok kvað haní;m e^'^i mvndv vhætt vera norðr at
riða f//ri Þorgeiri. ^ Asgrimr for þó norðr meá .xíj. mannsi ok
hofðv .xíj. hersta klyfiada ok toskvr á. ^ þanw dag er þeir riðv Yin 25
Kiol bað hann þa i brynivm riða ok hafa kvfla yf/r vtan ok segia
ef þeir Þorgeiu fyndiz | at Þorir keiUs mvU fœri þar en Asgrimr gb
væri norðr farinw. ^ \)eir Yarv .íj. netr at Þor geirs þí;i at hann
hvgði i)a Þori vera. ^ hann haf(ð)i * íyri .xxx. ma?^?ía. ^ harm reið a
gotv meó l^eini ok sofnaöi er hann kom heim oA: dreymdi ^ at 30
kona kvæmi at ha;í?;m ok segði^ hanvm hvmr gest^'r meá hanvm
hofðv verit. 1 siþan riðv þe/r eftir A(sgrimi).i þeir Asgrimr biðv a
Vekels havg hinvm svðra ok þar kom Asmt7idr broðir haíis iil moz
viJ haw/2. meíí .xl. ma^^na. ^ ha/m sætti þa Þorgeir. ^ fa?w vetrv?w
siþaR for Asgrimr vtan ok feck GeÍRÍðar Eiriks d(ottvr) ^lfvs \ ^ 35
þe/ra s(vn) var ElUða-Grimr. ^ [mv íorv siþan iil Islandz ok gaf
Hœlgi hinn magri Asgrim/ lawdnaw^ í KrækUnga Uð ok attv þe/r
^ Punktum er tilf. 2 ^^^^.^^ sA;r6í;eí fjioð-^, hvorpá |> er re«eí ít7 B o^ i
underprikket, » i (5) er tilf. over linjen. * Rettet fra hafi. ^ D/sse to ord
stár over linjen med nedvisningstegn efter at. ® gd er sammensh/ngede til ét
tav. "^ 1 er tilf. over linjen.
Landnámabók c. 19&-201. HAUKSBÓK. 79
br(pðr alla liðina oh var af þ^^i kollvð. Kræklinga lið at ^eiv Yarv
s(ynir) Ondotz krakv. ^ Asmyndr bío at Glera enni syðri en
Asgrimr at hinni nerðri. ^ s(vn) Asgrims var Elliða-Grimr f(aðir)
219 Asgrims f(oðvr) Siglvs f(oðvr) Þorgerðar moóvr Grims f(oðvr)
Svertings f(oðvr) Vigdisar uoóvr Hvamstvrlv. ^ 5
,196 Helgi hinw magri gaf Hamywdi magi^ sinvm iorð a milliw
Merki gils ^ ok Skialgs dals ár ok bio a Espiholi envm syðra. ^
haws s(vn) var Þorir er þar bío. ^ hann atti Þordisi Kaðals d(ottvr). ^
þe/ra s(vn) Þorarin;z a Espihoh envm nerðra ok ÞorvaUdr krokr a
Grvnd en Þorgrimr i Moðrv fehi ok Vígdis.^ 10
197 Helgi gaf Þorv d(ottvr) sina Gvn?2ari s(yni) Vlfliotz er log
hafði vt ok land vp/? fra Skialxdals á til Háls. ^ hann bio
i Divpa dal.^ þe/ra bornn Yarv þav Þorstein ok Steinolfr ok
Yngvilldr. ^
198 Helgi gaf Avðvni rotin s(yni) Þorolfs smiors Þorsteins 15
^ s(vnar) skrofa Grims s(vnar) kambans Hœlgv d(ottvr) sina ok
land Ypp íra Halsi úl ViUinga dals. ^ hann bio i Savrbœ. ^ þe^'ra
hovnn Einar f(aðir) Eyiolfs f(oðvr) Gvðmi^ndar hins rika ok Vigdis
modir Halla hins hvíta f(oðvr) Orms f(oðvr) Gelhs f(oðvr) Orms
f(oðvr) Halla f(oðvr) Þorgeirs f(oðvr) Þorvarz ok ^ Ara f(oðvr) * 20
2218 GvðmtYidar hyskv^Q.'^ Hamí^^^dr heUar skinw feck Hœlgv Hœlga
d(ottvr) eftfr andlat Ingvnwar systvr henwar ok yuv þejra d(ottir)
Yngvihdr ahra syst^'r er Ornolfr atti. ^
c. 199 Helgi gaf Rolfi^ s(yni) sinvm oll lond íyri avstan Eyia
f(iarðar) á fra Hvah vp/) ok bio hann i Gnvpvfelh ok reisti þar 25
hof mik.it » ^ hann atti Þorornv d(ottvr) Þrandar miobeins. ^ þe/ra
bornn Yarv þav Hafliði hinw orvi ok Valþiofr ViðaR ok Grani
BoðvaR ok Ingiahdr Ey vindr Gvðlavg ^ er Þorkell hinn svarti atti. ^
Valþiofr var f(aðir) Hœlga f(oðvr) Þoris f(oðvr) Arnors f(oðvr)
Þvriðar i\odvr Þordisar uodvr Vigðisar i\odvr Hvamstvrlv. ^ 30
c. 200 Helgi gaf Hhf d(ottvr) sina Þorgeiri ^ s(yni) Þorðar bialka
^^^® ok \and vt fra Þvera iil Varðgiár. ^ þav bioGV at Fiski lœk. ^
hovnn þeúa Yarv þav Þorðr ok Hœlga. ^
c. 201 Skagi Skopta s(vn) h(et) maóv agiætr a Mœri. ^ hann varð
vsattr viJ Eysteyn ^ glvwrv ok for af þ?;i tiZ Islandz. ^ hann nam 35
223 at raði Hœlga Eyia f(iarðar) strond hina nerð(r)i^ vt fra Varðgia
^ Pimktum er tilf. ^ Over i i magi, Merki og gils er — senere — tilsatte
aksenter. Efter gils er oprl. skrevet ár, men igen underprikket. ' Rettet for
•F. * Prikketne foran og efter p udeladte. ^ r er i hdskr. rettet fra f.
^ Rettet fra lidskrs -lavgr. ' g er * hdskr. rettet fra ð. * Sál. (dittogr.).
® Rettet fra hdskrs nerði-.
80 • HAUKSBÓK. Landnámabók c. ^1-203.
iil Fnioska ^ dalsár ok bio i Siglv vik. ^ hans s(vn) var Þorbiorn??
f(aðir) Heðins hins millda er Svalbarð let gera. .xvi. vetrv?;^ fyri
cristni. 2 hann atti Ragneiði d(ottvr) Eyiolfs Valg^rðar s(vnar). ^
c. 202 Þorir snepili h(et) maðr s(vn) Ketils brimils Ornolfs s(vnar)
Biornolfs s(vnar) Grims s(vnar) loðin kin/?a. ^ Ketill brimill atti 5
lorvnwi d(ottvr) Þorgnys ^ logmawfíz af Svia riki. ^ Ketill brimiil
var vikingr mikilL^ hann for iil Hialltlawdz meó Torf-Einari en er
hann bioz iil Islanáz h(et) Gavtr skipvm hans en er \)eir lagv iil
hafs komv at þeim vikingar ok villdv ræna þa en Gavtr lavst
stafnbva * þe/ra meó hialmvn veli ti/ bana ^. ^ vií? þaí logðv 10
vikin[g]ar [fjra^.^ || [si]þ[an]^ var hatín kallaðr Hialmvn-Gavtr^.^ 7a
þe/r Þor/r forz; ti/ Isla^dz ok komv a Skialfanda fliotz ós. ^ Þor/r
nam Kallda kinrí millim Skvea biarga ok Liosa vaz skarz. ^ ha?i?i
V. nam þar ^ ef^i ynði ok for a brott. ^ þa q(vað) hann þetta.^ Her *
lÍGr kiola keyríV Kallda kinn vm alldr en yíö forvm heilir Hialmvn- 15
Gavtr a bravt.'^ siþaw nam ha;m Hnioska dal allan iil Odeilv ok
224 bio at Lvndi. ^ ha//w blotaði Ivndin. ^ Ormr toskv bak var s(vn)
Snepils f(aðir) Hlen/^a hins ga;>?la ok Þorkell svarti i Hleiðrar
garði. ^ ha7in atti Gvðlavgv Rolfs d(ottvr). þeira. s(vn) Ongvll himi
svarti ok Rafn f(aðir) Þorðar at Stocka loðv ok Gvðriðr er atti 20
ÞorgeÍR goði at Liosa vatni. ^
c. 203 Þengill miok siglandi for af Haloga landi til Isianáz ^. ^
ha/m na?/i land at raði Holga vt fra Hniosk a iil Greni vikr ok
bio at Hofða. ^ hans s(ynir) var?; þeer Yermvndr f(aðir) Asolfs i
Hofða ok Hallstein/i er þetta q(vað) er hawn siglði af hafi er hann 25
fra andlat ^^ f(oðvr) sins. ^ drvp/r * Hofði davðr er ÞengiU hlæia
hliðir \iá Hallsteini. ^
^ ií'eíígí /ra /ifZs^-rs fliokna. ^ Funktum er tilf. ^ Rettet fra hdskrs -gnyns.
" Retteb for hdskrs skipveria. ^ Disse to ord er tilf. over linjen med et ned-
visningstegn. ^ % og ^ er revne bort, men forkortelsestegnene er tydelige nok.
' fi og den averste del af þ med forkortelsestegnet er afrevne. ^ g er rettet fra d.
® a er í hdskr. rettet fra r. " 5 ^^ ^- /^^g^,.^ ^g^^g^ ^^^ g_
* Versene bör skrives:
Hér liggr kjóla keyrir en vit f^rum heilir
Kaldakinn of aldr, Hjalmungautr á braut.
Uer vil Koldekind altid ligge [uforandrefj, skibenes stgrerf, men vi to,
jey og Hjalmungautr, forlader den uskadte.
Drúpir H^fði, hlæja hlíðir
dauðr es Þengill, við Hallsteini.
Höfde S0rger, dod er pengell; fjœldsiderne smiler mod Hallsteinn.
Landnámabók c. 204-208. HAUKSBÓK. 81
204 Þormoðr h(et) maór er nmn Greni vik ok Hvallatr ok strond
alla vt i\l Þorgeirs f(iarðar). hans (svn)^ var Snortr er Snertlingofr
erv fra komnir. ^
205 ÞorgeÍR^ h(et) maár er nam Þorgeírs f(iorð) ok Hvalvaz
f(iorð). 2 5
206 Loðinw ongvll h(et) maór hann var fœddr i Ongli á Haloga
\andi. ^ hann for f^ri ofriki Hakonar i(arls) Griotgarz s(vnar) i\l
lúanáz. ^ i Ongli hafði bvit SigaR konvngr a Steig ok þar er
Signyiar brvðr ok Hagbarz holmr ^. ^ ha^m nam Flateyiar dal vpp
iil Gvnsteina ok blotaði þa. ^ þar hGr Odeila a milhm la^idnams lo
þe/ra Þoris snepils ^ ^ Asbiorn dœtti ás var s(vn) Eyvindar f(aðir)
Finnboga ^ hins ramma. ^
207 Barðr s(vn) Heyiangs-Biarnar kom skipi sinv i Skialfanda
fliotz ós ok nsim Barðar. dal allan vp^ fra Kalfborgar a ok Eyiar
dals a ok bio at Lvndar breckv vm rið. ^ þa markaði hann at 15
betri Yarv Irmdviðri en hafviðri ok hann ætlaði betri lanáz kost
iyri svn^mn heiðar.^ hann sendi s(vnv) sina svðr vm gœ þa fvndv
226 ^eir g(P beytla ^ ok annan groðr en annat var eft^'r gerði Barðr ^
kialka ^ hví^riv ' kvikvendi ' þí;i er gengt var ok let draga sitt foðr
ok feallvt. ^ hann for Barðar gotv vm Vanar skarþ ^ ok nam siþa^ 20
FHotz hverfi ok bio at Gnvpvm.^ hann var kallaðr Gnvpa ^-Barðr. ^
hans s(vn) var Sigm?;wdr f(aðir) Þorsteins er atti Æsv d(ottvr)
Rolfs ravðskeas. ^ þeira d(ottir) Þorvnw er atti Þorkell leífr ok var
þeí'ra s(vn) ÞorgeÍR at Liosa vatni. ^ anwaR s(vn) Barðar var ^or-
sieinn f(aðir) Þoris er var a Fitivw med Hakoni konvngi ok skar 25
ravf a vxa hvð ok hafði þa hlif. ^ þí;i var hann kallaðr leðr hals.^
hann atti Fiorleifv ^^ Eyvindar d(ottvr). ^ þe/ra s(ynir) Yarv ^eir
Havarðr i Fellz mvla ok Heriolfr at Myvatni ok Ketill i ^^ Hvsa
vik ^^ ok Yemvnár kogr er atti ^i Halldorv d(ottvr) Þorkels svarta
ok Askell ok Hals er bio a Hœlga stoðvm. ^ 30
c. 208 Þorfiðr ^^ mani ^^ s(vn) Askels tiorva hann na.m land íyri
™ neðan Eyiar dals a \\l LaMa motz ^^ oZj vm Liosavatz skarð ok
^ Udeglemt i hdskr. ved Unjeskifte. ^ Punktum er tilf. ^ Rod initiál
midt inde i linjen. ^ Rettet fra hdskrs -ill. ^ Over m sidr en sort streg
med en böjle til höjre; áhenhart senere tilf. ® ý er tilf. over linjen; efter ordet
er forst skrevet alla^ der igen er underprikket og overstreget med rodt. "^ Over
a, i er med sort blœk tilsat en aksent, samt en prik over det forste i i det sidste
ord. « þ er rettet fra p. » g gr rettet fra b (») ^^ Rettet for Freyleyfv,
se s. 82. " Over i (motz er lœst som niotz) en sort, senere tilf., aksent.
a Ordene: i Ongli— holmr anfores i 104 som tagne fra „Havcs boc", men her
er ok — holmr forvansket til i Hagbarz hohni.
8^ f HAUKSBÓK. Landnámabók c. 208-211.
bío at Exar á. ^ ^ hans * s(vn) var Þorkell leifr hmn ^
hafi f(aðir) Þorgeirs ^ goða. ^ ÞorgeÍR ^ atti fyR Gvðríði ^ d(ottvr)
Þorkels svarta. ^ þeír(a) ^ s(vn) Þorkell hákr oA; Hoskvlldr Tiorvi
ok Kollgrimr Þorstein^ ok Þorvarðr ok Sigriðr^.^ siþaw atti ^ hann
Salgerði d(ottvr) Arngeirs hinws avstrcpna. ^ hann atti ok Þorkotlv 5
Dala-Kollz d(ottvr). s(ynir) hans ok þeira kven^m Yarv Þorgrimr
OttaR Þorgils. ^ þersir -^arv \8.Yngetnir Þorgrimr ^ ok Finm ^ hinw
dravm spaki. ^ hans moáir h(et) Lækny vtlend. ^
c. 209 Hebinn ok Hoskvlldr s(ynir) Þorsteins ^ þvrs namv l(an)d ^
fyri ofanTvngv^. Hehinn^ bío at Heðins^ hofða ok atti^ Gvðrvnv.^ 10
228 þe/ra d(ottir) Arnriðr^ er KetilP Fiorlefar ^ s(vn) atti^ | en Gvðrvn jb
var d(ottir) þe/ra er Rolfr atti i Gnvpv f^elU). ^ Hoskvlldr nam
lowd oll f^ri avstan ^ Laxá ok bio i Ska[vr]ðv(m) ^. ^ vií? hann er
kent Hoskvllz vatn þt'i at hanw drvcknaði þar i. ^ i þe/ra landnami
er Hvsa vik er GarðaR atti vetr setv. ^ s(vn) Hoskvllz var Hroalldr^^ 15
er atti Ægileifv d(ottvr) Rolfs Hœlga s(vnar) hins magra. ^
c. 210 Vestma^r^^ ok Vlfr fostbro^ðr for^; a einv skipi iil Iskndz
ok namv Reykiar dal allan f^ri vestan Lax a vpj? ti^ Yesima.nnz
vatz. ^ Vestmaíír atti Gvðlavgv. ^ Vlfr bio vndíV Skratta felU. ^
hans s(vn) var Geirolfr er atti Vigdisi Konals d(ottvr) siþaR en 20
Þorgrimr. ^ þeiva. s(vn) var Hallr. ^
c.2ir Þorstein hofði h(et) maór.^ hann var hersir a Horða lawdi.^
haws s(ynir) Yarv þeir Eyvindr ok Ketill horzki. ^ Eyvindr for iil
229 Islawdz oA: nam Reykia dal vpj9 fra Vestmawnz vatni ok bio a
Hœlga stoðvm ok er þar havgr ha??s. ^ haws s(vn) var Askell er 25
bana sár feck Yið Eyia f(iarðar) a gegnt Krop^ji þa er Steingrimr
villdi hefna savðar hofvðs hoGs. ^ Askell atti d(ottvr) Greniaðar. ^
þéira s(vn) Viga-Skvta. ^ Fiorleif h(et) d(ottir) Eyvindar er Þorer
leðr hals atti. ^ Nattfari er méí? Garðari hafði vt farit eignaði ser
aðr Reykia dal ok hafði merkt a YÍlYm en Eyvindr rak hann 3o
brott. ^ Ketill broðir hans bio a Einars stoðvw. ^ haws s(vn) var
Konall er atti Odnyiv Einars d(ottvr) systvr Eyiolfs Valgerðar
^ Punktum er tilf. ^ Her er et stykke oversprunget , der i B lyder sá-
ledes: í>órir, sun Gríms gráfeldarmúla af Rogalandi, nam um Ljósavatsskarð.
« Over i er en sort aksent senere tilföjet. * Forst skrevet -vnV; men disse bog-
staver er underprikkede og overstregede og íði tilf. over linjen. 1 lOd stdr der
Guðrunu, dog med en streg under. ^ Bettet fra hdskrs \teir. '^ Uerefter
stdr hinn, men underprikket. "^ Forkortelsesstregen gennem ð er glemt. ^ Bettet
fra hdskrs vav-. » vr er afrevet, forkortelsesstregen over v glemt. ^" a er
rettet fra et hogstav, muligvis 1. ^^ m betyder her dbenbart maðr og ikke mar,
som det er opfattet i Ldn. a Herfra og rimeligvís til þorkels svarta angives i
104 at vœre taget fra „Havcs boc". b J loé anfores som variant til innan
Tunguheiðe: „Havcsb. s. ofann Tungu heiði", hvilket altsd er unöjagtigt.
Landnámabók c. 211-214.. . HAUKSBOK. 88
s(vnar). ^ þeira. s(vn) Einarr. ^ Þorðr var B.miSiR s(vn) Konals. ^ hann
Yar f(aðir) Socka a Breiða myri f(oðvr) iConals. ^
212 Greniaðr h(et) maár Flraps s(vn) broðir Geirleifs. ^ hann
^^^ nam Þegianda dal ok Hravna heiði Þorg^rðar fell ok Lax ár dal
neðan. ^ hann bio a Greniaðar stoðvm. ^ ham atti ^ ÞorgeÆ 5
d(ottvr) Helga herstz. ^ þeira s(vn) var Þorgils vamvli f(aðir)
Onvndar f(oðvr) Hallberv ^ M(oðvr) Þorgérðar moávr Hallz abota
ok Hallberv er Reín ^ Styrm^'s ^ s(vn) atti. ^
f. 213 B(a)vðolfr ^ h(et) maí?r s(vn) Grims Grimolfs s(vnar) af
Ogðvm broðir Boðmoðs. ^ hann atti Þorvnm d(ottvr) Þorolfs hins 10
froða. ^ þe^r(a) ^ s(vn) var Skeoi. ^ þav fori; iil Islanáz oh brvtv skip
sitt Nið Tiornes ok Narv at Boðolfs skytiv himi fysta vetr ^. ^
höfww nam Tiornes allt ^ a millim Tvngv ár ok Oss. ^ Boðolfr
feck siþaR Þorbiorgv holma sol d(ottvr) Hœlga. (þeira) ' d(ottir)
VOT Þorgerðr er atti Asmwidr Ondotz s(vn). ^ þ^fr(a) ^ s(vn) Þorleifr 15
f(aðir) Þvriðar er atti Valla-Liotr. ^
c. 214 SkeGÍ Boðvlfs ^ s(vn) nam Kelldv hveríi vp^ iil Kelldv nes
ok bío i Mikla garði. ^ hann atti Hœlgv d(ottvr) Þorgeirs at
Fiskilœk. ^ þeira s(vn) var Þor^r farmaí^r mikill. ^ hanw let gera
231 knorr i Sogni. ^ þam^ vigði Sigvrðr bí/sZc^^p hin^ riki er var meí? 20
Olafi konvngi TryGva s(yni) en skirði Þori. ^ af þeim kneRÍ erv
brandar fyri dvrvm lengi siþaw i Miklagarði veðr spair miok allt
fram vm daga Branz hyskv^s. ^ Ormr var s(vn) Þoris. ^ hann
myrði Grett^r A(smvndar) s(vn) <^ . ^ vm Þori orti Grettir þetta. ^
Riðkað * ek ræki meiðvm randar hótz at moti skopvð er þersvm 25
þegni þravt fer ek ein^ at bravtv vilkað ek viðris blacka vinnendr
spaka finna ek mvn þer eig\ þickia æR leita ek mer fípriss. ^
^ Punktum er tilf. ^ Over det sidste t stdr der en streg, som sikkert
md hetragtes som et slags forkortelsestegn for i. ^ Skrevet over linjen med ned-
visningstegn. ^ Ferst skr. styrrri; men dette rettet til styrmf. ° a er glemt.
^ t er tilf. over linjen. "^ Glemt. ^ f er rettet fra í. a Herefter stdr i B og
de 0vr. recc. m(oður) Halldoru, hvilket 104 rigtig gör opmœrksom pd: „Havcsb.
hefr ecci Halldoru i pessu manntali". b Ordene Boðolfs — vetr anfores i 104
som variant: „Havcsb. s. Boðolfs skytiu fyrzta vetr''. De andre har Auðolfs-
stöðum osv. c Til dette heníydes i 104, hvor det i margen hedder: „Havcsb.
callar morð Grettirs a Orme".
Verset bör skrives:
Ríðkat rœkimeiðum vilkat Viðris balka
randar hóts at móti. vinnendr spaka finna.
sk^puð es þessum þegni ek mon þér eigi þykkja
þraut. ferk einn at brautu. œrr. leitak mér fœris.
6*
g4 9 HAUKSBÓK. Landnámabók c. 214- 210.
Hnecki * ek fra þar er flockar fara. Þoris miok storir era mer i
þys þe/ra þerfilegt at hverfa forðvmz frægra fyrða ^ fvnd a ek veg
iU Ivndar verð ek Hei^wdala at ^ hirða hior biorgvw^ sva fiorvi.^
An h(et) s(vn) Þoris f(aðir) Arnar f(oðvr)^ Ingibiargar moávr Skvms
f(oðvr) Þörkels ábóta. ^ 5
C.2I5 Mani h(et) maÓT.^ hann Yar fcpðr ^ i Omð a Haloga lanál^
hann for iil Islandz ok bravt \'iá Tiornes ok bio átt Mana nockora
vetr. ^ siþaw rak Boðolfr ha^m brott þaðan ok nam hann þa fyri
neðan Kalfborgar á millim Fliotz ok Ravða skriðv ok bio at Mana
felli. ^ hans s(vn) var Ketill er atti Valdisi Þorbranz d(ottvr) er 10
keypti Ravða skriðv land at Mana. ^ hans d(ottir) var Dalla ^
sjsiir Þorgeirs Gallta s(vnar).^ hana atti Þorvalldr Hiallta s(vn).^ ||
c. 216 Liotr vþvegin h(et) maár er nam Kelldv hverfi vp^j fra ga
Kelldv nesi. ^ haws s(vn) var Gris f(aðir) Gallta i Asi. ^
^ Haukr har f&rst skrevet virda; (íerpá har han rettei v tU ý, under-
prikket i o^ sá fö/eí f til over linjen med nedvisningstegn. ^ Herefter skrevet,
men siden underprikket og overstreget med rodt: hverþa. ^ Punktum er tilf.
* .^. meget afbleget. ^ Rimeligvis eii skrivfejl for fœd'r = fopðdr. * De
tre sidste hogstaver er nœsten helt udslettede.
Ríðkat hóts^ at móti randar rœkimeiðum ^ ; ferk einn at brautu;
sk^puð es þraut þessum þegni ^. vilkat finna spaka * Viðris balka
vinnendr ^ ; leitak mér fœris ; ek mon eigi þykkja þér ^ œrr.
^ Má opfattes sáledes som SvbEg. har gjort: i forbindelse med nœgtélsen
— aldeles ikke (jfr. nyisl. ekki hót^. ^ ^skjoldets plejende vánde' = krigere.
^ =r: mér ^mig'. ^ Grettiss. har snara^ mdske rigtigere. ^ Yiðris (— Odins)
balkr (trœstykke) — skjold, dettes vinnendr 'erobvere' — krigere. ^ 0: Grettis
ledsager; jfr. sagaens s. 147, hvor disse to vers findes.
Jeg vil ikke pa nogen made ride imod krigerne (mine fjender); jeg vil
drage alene fremad. Jeg md udstd strabaser og farer. Jeg vil ikke trœffe de
vise (eller: raske) krigsmœnd; derfor sfíger jeg mig en god lejlighed (til at
undgd dem), og du vil ikke synes, at jeg er duni (ndr jeg gör sd).
* Verset bör skrives:
Hnekkik frá þars flokkar forðumk frægra virða
fara Þóris mj^k stórir. fund. ák veg til lundar.
esa mér í þys þeira verðk Heimdalar hirða
þerfilegt at hverfa. hj^r. bj^rgum svá fj^rvi.
Jeg trœkker mig tilbage, hvor póris meget store skarer farer frem. Det
er mig ikke til nytte at komme ind i deres mængde. Jeg undgdr at modes med
de berömte mœnd; min vej forer til skoven(?)^; sdledes redder jeg mit liv. Jeg
md frelse mit hoied. ^
^ Synes at mdtte opfattes sdledes (Jþork.), uagtet et sddant udtryk éllers
ikke findcs. '^ 'Heimdals svœrd' = hoved. -dalar rettelse for -dala at.
Landnámabók c. 217-221.. HAUKSBÓK. 85
217 Avnvndr nam ok Kelldv hveríi vpp ha Kelldv nesi ok bío i
Asi. 1 haw?^ var s(vn) Blæings Sota s(vnar) broðir Balka i Rvta
f(irði). ^ d(ottir) Onvndar var Þorbiorg er atti Hallgils Þorbranz
s(vn) ór Ravðaskriðv. ^
.218 Þorstein s(vn) Sigm^j/ídar Gnvpa-Barðar s(vnar) bío fyst at 5
Myvatni. ^ haws s(vn) var Þorgrimr f(aðir) Arnors í Reykia lið er
233 att^* ^ Þorkotlv d(ottvr) Boðvars Rolfs s(vnar) or Gnvpv felli. ^
þc?'ra s(vn) var Boð(v)aR ^. ^
.219 Þorkell hinw haíi kom vngr iil Islandz ok bío fyst at Grœna
vatni er gewgr af Myvatni. ^ Yíam s(vn) var Sigm?;wdr er atti lo
Vigdisi d(ottvr) Þoris af EspihoH. ^ hanyi va Glvmr a ackrinvm
Vitaz giafa.i d(ottir) Þorkels var Arndis er atti Vigfi;^ broðir Viga-
Glvms. ^ Þorkell gat s(vn) i ehi sinni.^ sa h(et) Dagr^ er atti
Yngvilldi d(ottvr) Hallz a Siðv siþan en^ Eyiolfr hinw hallti. ^
,220 Geiri h(et) maðv er fyst bio íyn svnnan Myvatn a Geira 15
stoðvfw.i hans s(vn) var Glvmr skáld ok ÞorkelL^ ^eiv Geiri feðgar
borðvz N\d Þorgeir hoGvinkinna ok felldv Þorstein s(vn) h.am.^
íyri þaí vig Narv þe/r gevYÍr norðan ór sveitvm. ^ Geiri sat vm'
23i vetr a Geira stoðvm \iá Hvna vatn.^ sil^an forv þeir i Breiða f(iorð)
ok bioGv a Geira stoðvm * i Krox f(irði). ^ Glvmr feck Ingvnar 20
d(ottvr) Þorolfs Veleifs s(vnar).^ þez'ra born?^ Yarv þav Þorðr er atti
Gvðrvnv Vsvifrs d(ottvr) ok Þorgerðr er atti Þorarinw Ingiallz
s(vn). ^ þe^ra s(vn) Hœlgv-SteinaR. ^
C.22I Torf-EinaR i(arl) gat d(ottvr) i æskv ^ sinm. ^ sv h(et)
Þordis. ^ hana. fo^ddi Rognva/?c?r iarl ok gifti hanB. Þorgeiri klavfa. ^ 25
þe/ra s(vn) var Einarr. ^ hann for tií Orkneyia at finwa frændr
sina. ^ þe/r villdv e^^i taka \ió frændsemi hans. ^ þa for hann
iil Isla^dz meá .íj. hrœ^rvm Vestmawwi ok Yemvnái. ^ þe?r siglðv
f?/ri norðan \aná ok vestr vm Slettv i fiorðin. ^ ^eir settv exi í
Pteistar gnvp ok kollvðv þw Exar f(iorð). ^ ^eir settv ornn vpj? æ
f^ri vestan ok kolloðv þar Arnar þvfv. ^ enn i þriðia stað settv
^eir cros.^ þar kalla þe/r Grosas. sva hœlgvðv ^eiv ser allan Exar
f(iorð). ^ bornw Einars Narv þav Eyiolfr er Gallti Griss s(vn) vá ok
Liot moíí^r Hroa hins skarpa er hefndi Eyiolfs o^ va Gallta. ^
235 s(ynir) Glirv-Halla Brandr ok Bergr varz; d(ottvr) s(ynir) Liotar 35
er fellv i Boðvars dal. ^
^ Punktum er tilf. ^ Over det sidste i et forkortelsestegn for \, se ovf. 88, not. 2.
' Rettet fra Jidshrs boðaR. ^ Vistnok en fejl for Geiradal. Denne afvigelse
bemœrkes i 104: „Havcsb. s. Geirastoðum". ^ Forst skrevet elli; dette er siden
af Haukr selv underprikket og æfkv tilf. over linjen. a ffer tilföjer de evr.
recc: hann var faðir {'órarinS; hvUket sdledes bemœrkes i 10 i: „Havcsb.s. Dagr
Jtafi att YngviUde, enn nefnir ecci pórarinn".
gg * IIAUKSBÓK. Landnámabók c. 222-m
C.222 Reistr h(et) maár s(vn) Biarn/íeyia-Ketils ok Hilldar systvr
Ketils þistils f(aðir) ^ Arnsteins goða. ^ hann nam \aná millim
Reistar gnvps ok Ravða gnvps oA; bio i Leirhofn. ^
c. 223 ArngeÍR h(et) maÓY er nmn -Slettv alla a millim Havarar
lons ok Sveinvngs vikr. ^ hans born Yarv \)Siv Þorgils ok Oddr ok 5
Þvriðr er Steinolfr i Þiors ár dal atti. ^ Oddr var elldsætr i æskv
ok seinlegr ok var kallaðr kolbitr. ^ hvita biorni^ drap þa baða
Arngeir ok Þorgils. ^ Oddr for at leita þe?'ra ok var biornwin at ok
so or þeim bloðit. ^ Oddr drap biornin ok fœrði heim ok at allan
ok kallaðiz þa hefna f(oðvr) sins er hann drap biornin en þa lo
broðvr sins er hann átt hann. ^ Oddr var siþaw illr o^ vdæll \\ó
236 at eiga. ^ hann var sva miok hawramr at hann geck heiman or
Ravnhofn vm kvelldit en kow vm morgin eft^r i Þiors ar dal i\l
liðs vií? Þvriði systvr sina er Þiorsdœl?r villdv gryta hana íyr\
fiolkyngi ok trollskap. ^ i5
c. 224 Sveinvngr ok KolH námv vikr þær er y\ó þa erv kenðar
Sveinvngs vik ok Ko(l)la ^ vik. ^
c. 225* Ketill h(et) maár þistill illr ok vdæll. ^ hawn naw Þistils
f(iorð) a millim Hvnz nes ok Savða nes. ^ hans s(vn) var Sigmy^dr
er laná nam a Sniofiall nesi. ^ hann var f(aðir) Lavgar breckv-Einars.^ | 20
237 Her hefr lanánam \ Avstíirðinga fiorðvngi gb
Nv hef^r her Ypp lanánam i Avstfirðinga f(iorðvngi) ok segia
menn sva at þersi fiorðvngr hafi fyst albygðr * verit a ls\aná\. ^
C.226 Gvnolfr kropj^a h(et) maár s(vn) Þoris havknefs hersis. ^
hann nam Gvn^ælfs vik ok Gvn/ælfs fell oA^ Langa nes allt fijr\ vtan 25
Helkvndv heiði ok bio i Fagra vik. ^ ha^^s s(vn) var Skvli herkia.^
c. 227 Finía h(et) maðr er nam Finí^a fiorð. ^ hans s(vn) var
Þorarin f(aðir) Sigvrðar f(oðvr) Glirvhalla. ^
c. 228 HroðgeÍR \i\nn hviti Raps s(vn) nam Sandvik fyri norðan
Digra nes allt i\l Viðfiarðar ok bio a Skeoia stoðvw.^ hans d(ottir) so
238 var Ingibiorg er att?' Þorsteinw hviti.^ Alrekr var broðir Hroðgeirs
er vt líom meá \ianvm. ^ hann var f(aðir) Liotolfs goða i Svarf-
aðar dal. ^
c. 229 Eyvindr ^ vapni ok Refr hiní^ ravði s(ynir) Þorsteins þiockv
beíns fort' i\l Islandz or Þrondheim?* af Strind þd at þeir vrðv v 35
satt^'r Y\ð Haralld ko7W7ig ok hafði sitt skip hvaR þe^'ra. ^ Refr varð
^ Kunde ogsd lœses f(oðvr); hvad der er yHgtigst, kan ikke hestemt vides.
^ Punktuni e'r tilf. ^ Rettet fra hdskrs ko | la. ^ gð er sammenslyngede til
ét bogstav. ^ Herefter er forst skrevet hinw, men siden underprikket af Haukr
selv og overstreget med rodt.
r
■^K Landnámabók c. 229-232. HAUKSBÓK. 87
1^1 aftr reki oh let Hara//öfr komngr drepa hann en Eyvindr kom i
I^B Vapna f(iorð) ok nam íiorðin allan fm Vestra dals a ok bío i
I^B Krossa vík hinwi iðri. ^ híw^s s(vn) var Þorbiornw. ^
IHc. 230 Steinbiorn^i kortr h(et) s(vn) Refs hins ravða. ^ hanti fór
IH iil Islanáz ok kom i Vapna f(iorð). ^ Eyvindr f(oðvr) broðir hans 5
IH g'^f^ hanvm land allt millim Vapna f(iarðar) ár ok Vestra dals
IH ár. ^ ha)ín bio at Hofi. ^ hans s(ynir) Yarv ^eir Þormoðr stickv
f bligr er bio i Svnwv dal an^ar Refr a Refs stoðvm ííj. Egill
i a Egils stoðvííi f(aðir) Þorarins ok Þrastar ok Hallbiarnar ok ^
Hallfriðar er atti Þorkell Geitis s(vn). ^ lo
c. 231 Hroalldr biola var fostbroðir Eyvindar vapna. ^ hann nam
"'' \aná íijri vestan Vestra dals á dahn * halfan ok Selár dal allan
vt (til) ^ Digra ^ nes. 1 hann bío a Torva stoðvm.^ hans s(vn) vryr
Isroðr f(aðir) Gvnilldar er atti Asolfr "^ i Hofða. ^
c. 232 Olvir hinn hviti h(et) rna^r s(vn) Olvis ^ Exna-Þoris sCvnar). ^ is
haww var lenðr maðr ok bío i Álmdolvw ^. ^ hann varð vsattr \\ó
Hakon i(arl) Griotgarz s(vn). ^ hann for a Yriar ok do þar en
Þorstein hmn hviti s(vn) ha/2S for i\l Islffwdz o.^ kom skipi sinv i
Vapna f(iorð) eftir la/zdnam.^ hann keypti laná at Vapna ok bio a
Tofta velU nockora vétr íyri vtan Sirex staði aðr hann komz at 20
Hofs lowdvm meí? þ?;i moti at hann heimti leigv fé sitt at Stein-
birnm kort en hann hafði ecki i\l at giallda nema lawdit. ^ þar
bio Þorstein?^ .Ix. vetra siþa^i ok var vítr. ^ hann atti Ingibiorgv
d(ottvr) Hroðgeirs hins hvita. ^ þ^?"ra born?^ Yarv þav Þorgils oA:
240 Þorðr Avnvndr ok Þorbiorg oh Þora. ^ Þorgils atti Asvorv d(ottvr) 25
Þoris Gravtatla s(vnar). þeira s(vn) var Brodhœlgi er atti fyR
Hollv Lytings d(ottvr) Arnbiarnar s(vnar). þe^'ra s(vn) var Viga-
Biarnni. ^ ha??w atti R.anveigv d(ottvr) Eiriks i Goðdolvw. ^ þeira
s(vn) var Skeabroddi ^^ en d(ottir) Yngvilldr er atti Þorstein
Hallz s(vn).^ Skeabrodc^i atti Gvðrvnv d(ottvr) Einars sælendings ^ so
. ok Halldorv Einars d(ottvr). þffra born Þorir ok Biarnm ht^slangr.^
I Þorir atti Steinvnwi d(ottvr) Þorgrims hins hara. ^ þe/ra d(ottir)
^ Punktum er tilf. ^ Rettet fra hdskrs gamf. ^ Rettetihdskr.fra e* (—er).
^ Herefter er skrevet allan med prikker under og overstreget med rodt. ^ Glemt
af skriv. ® Ferst skrevet digr mvla; siden er mvla underprikket og over-
streget med redt, samt a föjet til over r (i digr.). ' Vistnok en fejl for Oddi
(él. Oddr, se Ldn. 116), svn Ásvlfs. Denne afvigélse bemœrkes i lOá: „Havcsb.
s. Asolfr œtti Gunnhildi nefnir ecci Odda". ^ Vistnok en fejl for Osvalds.
^ b er rettet fra l, hvorved det har fáet lighed med ð. ^° Herefter er skrevet,
men igen underprikket og overstreget med rodt: er atti. a R har Þórarins
sælings; i 104 bemœrkes i margen: „Havcsb. s. Einars Sælings'' (det sidste beror
pd en fejllœsning).
88 9 HAUKSBOK. Landnámabók c. 232-237.
var Gvðrvn er atti Flosi s(vn) Kolbeins. þe/ra s(vn) Biarnæ ^
f(aðir) Biarna er atti Hollv lorvndar ^ d(ottvr).^ þe^'ra born Yarv
þav Flosi prestr ok Torfi prestr ok Einarr brvðr ok Gvðrvn er Þorðr
Stvrlv s(vn) atti ok Gvðrvn er Einarr Bergðors^ s(vn) atti ok
Hœlga moóír Sigriðar Sigvatz d(ottvr).^ Flosi prestr atti Ragnilidi 5
d(ottvr) Barkar a Bavgs stoðv;/?. ^ þe/ra bor(n) ^ Biarnm ok Einar
Halla moáir herra. Kristoforvs ok Þordis moó ir frv Ingigerðar Moávr
frv Gvðrvnar ok Hallberv. ^ Valgerðr var d(ottir) Flosa moáir
herrsi Erlenz sterka f(oðvr) Havks ok Valgerðar^^ ||
c. 233 Þorstein/i torfi ok Lytingr for^? úl Islöfwdz. ^ Lytingr nam 10 9;
Vapna f(iarðar) strond alla hina eystri Boðvars dal ok Fagra dal
ok bio i Krossa vik ok lifði her fa vetr. ^ fra hanvm erv Vapn-
íirðingar komníV. ^ Geitir var s(vn) Lytings f(aðir) Þorkels. ^
c. 234 Þorfiðr h(et) maór er fyst bio a Skeoia stoðvw at raði
Þorðar halma. ^ hans s(vn) vör Þorstein fagri er va Einar s(vn) 15
Þoris ^ Gravtatla s(vnar) ok brœðr haws .íj. Þorkell ok Heðin er
vagv Þorgils f(oðvr) Broddhœlga.^
c. 235 Þorstein torfi nam Hlið alla vtan fra Ósfiollvm ok vpp iil
Hva?«s ár ^ ok bio a ForsvelH. ^ hans s(vn) var Þorvalldr f(aðir)
Þorgeirs f(oðvr) Hallgeirs f(oðvr) Hraps a ForsvelH ^J 20
c. 236 Hakon h(et) maór er nam lokvls dal allan fi/ri vestan
lokvls a ok íyri ofan Teigar a ok bio a Hakonar stoðvw.^ ha^s
d(ottir) var Þorbiorg er attv s(ynir) Bryniolfs hins gamla Gvnn-
biorn ^ ok Hallgrimr. ^ teigr la vnvmin millií??, Þorsteins torfa ok
Hakonar. ^ þan» logðv þm- iil hofs. ^ sa heítir nv Hofsteigr. ^ 25
c. 237 Skiolldolfr Vemmdar s(vn) broðir Berðlv-Kára nam lokvls
dal íyri avstan lokvls á ok Ypp íra K(n)efils ^^ dals a ok bio a
SkioUdolfs stoðvir/. ^ hans born Yarv Þorsteinw er atti Fastnyiv ^^
Bryniolfs d(ottvr) hin/2S ga?wla ok Sigriðr er atti Ozvr BrynioI/!s ^^
s(vn).^ þe^'ra s(vn) Bersi er Bersa staðir erv (við) ^^ kendir. ^ 30
^ Haukr har vistnoh forst sTcrevet Biarna (gen.) og siden rettet det. ^ a^
er rettet fra r. ^ Punktum er tilf. ^ gð er sammenslyngede. ^ n glemt.
^ Forst skrevet þorsteins, siden overstreget med rodt og (senere?) med sort og
þoris skrevet ovenover. "^ Vistnok en fejl for Hvannár i de ovr. recc. Denne
afvigelse bemœrkes i 104: „Havcsb. Hvams ar". ^ Over i er skrevet et c-
lignende bogstav, som mdske her skal vise, hvorledes linjerne horer sammen, idet
en halv linje over den hele linje: t*orstein osr. horer sammen med en halv under
den. ^ n er i hdskr. rettet fra 11 (gvll- dittografi af det folgende hall-).
^° Rettet fra hdskrs keíils. ^^ tn er, som det synes, i hdskr. rettet fra 1
(skrevet sammen med í) og det ferste trœk af et y (y). ^^ Foruden et for-
kortelsestegn ved den overste del af 1 findes der en horisontal streg over o.
^^ Mgl. i hdskr. a Stykket: Flosi presír— Valgerðar anferes i 104, som taget
fra „Havcsb.". Jstedenfor Havks stár her: „heRa Ha^ks logmawz".
Landnámabók c. S238-241. HAUKSBÓK. 89
í. 238 Þorþr þvari s(vn) Þorolfs halma broðvr Hœlga bvnhavs
hann nsim ^ Tvngv hná oll millim lokvls ár ^ ok Lagar fliotz íyri
vtan Ranga ^. * hans s(vn) var Þorolfr halmi er atti Gvðriði
Bryniol/s d(ottvr) hins gamla ^. * þefra s(vn) var Þorðr þvari f(aðir)
Þoroz f(oðvr) Branz f(oðvr) Steinvnar moávr Ran/iveigar Mo^í;r 5
Sæhilldar er Gízvr ^ Hallz s(vn) atti. ^
lc. 239 OzvR slaga kollr nam land a milli?;? Orms ar ok Rang ár.*
hafin atti Gvðnyiv Bryniolfs d(ottvr).^ þe/ra s(vn) var Asm«;wdr
f(aðir) Marðar. ^
240 Ketill ok Gravt-Atli s(ynir) Þoris þiðranda ^ fory or Vera lo
dal iU Manáz ok naw(v) ^ \and i Fhotz dal fyR en Bryniolfr
kvemi vt Lagar fliotz strand/r baðar Ketill fyri vestan fliot a
243 millim Hengi fors ár ok Orms ár. * Ketill fór vtan ok var meó
Veþormi s(yni) Vem?;wdar hins ga?Mla.* þa keypti hann atVeþormí^
Arneiði d(ottvr) Asbiarní/r iarls skeria blesa ^^ er Holmfastr s(vn) is
Veþorms hafði hertekit þa er þ^/r Grimr systvr s(vn) Veþorms
drapv "^ Asbiorn i(arl) i Svðr eyivm.* KetilP^ þrymr keypti Arneiði
.íj. Ivtvm dyRa en Veþormr mat hanB. i fystv^^ en aðr þav KetilP^
for«; iil Islawdz fann Arneiðr silfr mikit vndír viðar rotvm ok
leyndi Ketil ti? þers er hann feck henwar.* |)av forí; vt' ok bioGV 20
a Arneidar stoðvm. ^ þeira. s(vn) var Þiðrandi f(aðir) Ketils ^* i
244 Niarðvik. ^ Gravt-Atli nam hina eystri strond Lagör fliotz allt a
millim GiHar ok Vaila nes fyri vestan Vxa lœk.* hans s(ynir) Yarv
þeir Þorbiorn ok Þorir er ^^ atti Asvorv Bryniolfs d(ottvr). ^
c. 241 ÞorgeÍR Vestars s(vn) h(et) maór. ^ hann atti .ííj. s(vnv) ok 25
V(7T ein Bryniolfr himi gawK anwaRÆvaR himi gamU .ííj. Heriolfr.*
þf/r forí; ^^ all?'r iil \s\andz ok a sinv skipi hvérr þe?ra. * Bryniolfr
kom skipi sinv i Eski f(iorð) ok nam \and fyri ofan fiall Fliotz dal
allan fyri ofan Hengifors á ok '^'^ fyri vestan en fyri ofan Gils a
f//ri avstan ok Skriðv dal allan ok sva voUvna vt i'il Eyvindar ár so
ok tok mikit af \andnami Vna Garðars s(vnar) ok bygði þar
frændvw? ok magvm sinvm. ^ hann atti .x. bornw en siþo^n feck
hann Hœlgv er att hafði Heriolfr broðir hans ok attv þav .ííj.
^ n er i hdskr rettet fra et eller to andre bogstaver, hvorved det har fáet
Uyhed med n, ^ á er i hdskr. rettet fra e. " Rettet — efter B — fra
hdskrs rangar; jfr. K&l. hist.-top. beskr. af Isl. II, 205. * Punktum er tilf.
^ liettet fra hdskrs gawli. ^ z er i hdskr. rettet fra 1. ' r er skrevet over
linjen. ^ Rettet fra hdskrs naw. ® Her tilföjes med urette .f. ^° Rettet fra
hdskrs blefia (dittogr.). " Rettet fra hdskrs þet- (dittogr.). ^^ Rettet fra
hdskrs myftv. ^^ i er skrevet over linjen. ^* e er i hdskr. rettet fra o.
^^ e er i hdskr. rettet fra f (= f(vn)^. *« f er i hdskr. rettet fra v. " Mulig-
vis er dette ok udskrabet, da det ikke er s& tydeligt som det evrige.
90 ' HAUKSBÓK. Landnámabók c. 241-245.
born/L* þf/ra s(vn) \ar Avzva f(aðir) Bersa f(oðvr) Vrækiv f(oðvr)
Holmsteins^ f(oðvr) Helgv uoávr Holmstein(s) ^ f(oðvr)^ Hallgerðar*
mávr Þorbia(r)gar ^ er atti Loftr byskvps s(vn). ^ |
c. 242 ÆvaR h(et) ma^r hinn gaw?li broðir Bryniolfs kom vt i 9b
Reyðar f(irði) ok for vpj? vm fiall. ^ hanvra gaf Bryniolfr Sk/iðv 5
245 dal allan f//ri ofan Gils á. ^ hann bio a Arnallz stoðvm. ^
c. 243 Asroðr h(et) mat^r er feck Asvarar^ Heriolfs d(ottvr) broðor
d(ottvr) Bryniolfs ok stivp d(ottvr). ^ henwi fylgðv heiman oll loná
milHm Gils ár ok Eyvinðar ár.^ þav bioGV a Ketils stoðvm.^ þ^/ra
s(vn) var Þorvalldr holbarki f(aðir) Þorbergs f(oðvr) Hafliotz f(oðvr) lo
Þoraz "^ skalar. ^ d(ottir) Holbarka var Þorvnw er atti Þorbiorn
Gravt-Atla s(vn). ^ onnYY Astrið moáir Asbiarnar loðin hofða f(oðvr)
Þorarins i Seyðar firði f(oðvr) Asbiarnar f(oðvr) Kolskeas ^ hins
froða ok Tngileifar Moóvr Hallz f(oðvr) Finz logsogv manwz. ^
c. 244 Rafnkell ^ h(et) maór Raf;íS s(vn). ^ hann kom vt sið laná- is
nawa tiðar.^ hann var hinn fysta vetr i Breiðdal en vm varit for
ha77n Ypp Ym fialL^ hann aði i Skriðv dal ok sofnaði.^ þa dreymði
hann at maór \om at hanvm ok bað hann vpjo standa ok fara
brott sem skiotaz. ^ hann vacknaði ok fór a brott en er hann
Yar sksimt komin þa liop ofan fialhV allt ok varð vnd/r golltr ok 20
griðvngr er hann atti. ^ siþaw nam ha^m Hrafnkels dal ok bío a
246 Steinroðar stoðv?w. ^ ha^^s s(vn) var Asbiorn f(aðir) Hœlga ok Þor/r
f(aðir) Rafnkels gvða f(oðvr) Sveinbiarnar. ^
Fra Vna danska
c. 245 Vni en danzki eða hinn vborni s(vn) Garðaz er fanw Isla^id 25
for iil Mandz meó raði HaraUc?^ konvnc/s hins harfagra ok ætlaði at
leGÍa vnd/r sig landii en siþan hafði konvngr heitið at gera hann
iarl sin/L ^ Vni tok \a7id ^^ þar sem nv heiiir Vna oss oZ? hvsaði
þar. ^ hö!7?72 naí?^ ser la^d iil eignar f?/ri svnan Lagar fliot allt
herað iil Vna lœkiar en er \andz menn vissv ætlan ha^s tokv þe/r 30
at yfaz vi^ hann ok villdv e/^i selia hanvm kvikfe e(ða) vist/r ok
matti ha?^7í e/(/i þar Yiá halldaz. ^ Vni for brott ok kom i Alfta
fiorð hinn syðra. ^ ha^/z naði þar eigi at staðfestaz. ^ þa for ha^w
^ Punktum er tilf. ^ Rettet fra hdskrs -stein. ^ f er i hdsJcr. rettet
fra f. * g o^ ð er sammenslyngede ; tvœrstregen i ð sAra? rimeligvis tillige
vœre forkortelsestegn for er. ^ r gr í hdskr. udeladt. ^ Orer v er tilföjet
forkortelsestegnet for er. ^ =. þórhadds. » /s'ííííeí fra hdskrs fkol- (dittogr.).
^ I hdskr. skreret Rr-. ^° Ið sgnes i hdskr. at vœre rettet fra ^. a De
0vr. recc. har: Bersa, föður Hólmsteins, föður Órækju, födur Hólmsteins. Denne
afvigelse bemœrkes i 104: „Havcsboc hefir ecci Holmstein son Bersa, helldr se
Orœkia hans son".
Landnámabók c. 245. HAUKSBÓK. 91
avstan meó .xíj. mannsi ok kom at vetri iU Leiðolfs kapj^a i Skoga
hverfi. ^ hann tok yíó þeim. ^ Vni elskaði Þorvmd d(ottvr) Leiðolfs
ok Yar hon med barni vm varit. ^ þa villdi Vní lavpaz brott meá
menn sina en Leiðolfr reið eft^'r hanvm ok fvndvz þe/r hia Flanga
247 stoðvwí ok borðvz þd at Vni villdi eigi aftr fara meó Leiðolfi. ^ 5
þí/r fellv nockor/r menn af Vna en aftr for hann navðigr þ?;i at
Leiðolfr villdi at hami fengi konv ok staðfestiz þar ok tœki arf
eíiir hann. ^ nockorv siþaR Hop Vni i brott þa er Leiðolfr Yar eigi
heiwa emi Leiðolfr reið eftir hanvm þa er hann vissi ok fvndvz
þe/r hia Kalfa grofv/w. ^ hann var þa sva reiðr at hann drap Vna lo
ok forvnavta ha/zs alla. ^ s(vn) Vna ok Þorvnwar vör HroaR Tvngv
goði. ^ hann tok arf Leiðolfs ok var hmn mersXi hermaór. ^ hann
atti systvr Gvm^ars fra Hliðar enda. ^ þe/ra s(vn) var Ham?;/2dr
hin/i hallti hinn mersti viga madr. ^ Tiorvi ^ hmn haðsami ok
Gvn7?aR Yarv systvr ^ s(ynir) Roars. ^ Tiorvi bað Astriðar manviz is
breckv Moðolfs d(ottvr) en brœðr heni^ar Ketill ok Rolfr synivðv
hanvm \.onv en þe/r gafv hawa Þori Ketils s(yni).^ þa droTiorv(i)^
Hckneski þe/ra a kawars vea en hv^rt kvelld er þe/r RoaR ge»gv
i\l ka?t?ars þa rækti hann i andlit Hcneski Þoris en kystti a hen^^ar
248 likneski aðr RoaR skof af. ^ eíiir þaí skar Tiorvi þav a knifshefti 20
sinv ok q(vað) þetta. Ver * hofvm ^at sem Þori þaí var sett y\ó
glettv avdar vnga brvði aðr a vee vm faða nv hefi ek rastakarns
* Punktum er tilf. ^ Det ferste i er tilf. over linjen. ® i er glemt i
hdshr. a Bette ord udelades i de ovr. recc; afvigelsen bemœrJces i 104:
„Havcsb. s. systr synir Hroars".
* Verset bör skrives:
Vér h^fum þar sem Þóri nú hefk (rastakarns) ristit
(þat vas sett við glettu) (réðk mart við Syn bjarta)
auðar unga þrúði hauka (skopts) á hepti
áðr á vegg of fáða. hh'n ^lbœkis mínu.
Vér h^fum of fáða áðr þar á vegg unga auðar þrúði ^ sem^ Þóri.
þat vas sett við glettu. nú hefk ristit „^lbœkis hauka" hlín ^ á hepti
mínu. réðk mart við skopts-bjarta * rastakarns Syn ^.
^ þrúði konj. af J. porkelsson. 'rigdommens gudinde' = kvinden ~
Astriðr. ^ '.sd vel som, lige som ogsd'. ^ Denne omskrivning er dunkel, da
ingen bekendt betydning i haukr synes at passe og da man eVers ikke kender
ordet ölbœki. •* — Ijóshár 'med lyst hdr'. ^ rast-akarn 'seens agern' = sten;
sten(smykkets) gudinde — kvinde, Astriðr. Den 6. linje stammer fra JiJ's citat
efter „Landnáma" .
För malede jeg dér pá vœggen den unge kvinde og póri med. Det blev
gjort for at drille. Nu har jeg indgravet kvinden(s billede) pd mit knivskaft.
Jeg har talt meget med den lyslokkede kvinde.
92 HAUKSBÓK. Landnámabók c. 245-250.
ristið réð ek ein meini havka skoptz a hefti hlin olbœkis minv. ^
her af vrðv vig RoaRS ^ ok systvr s(vna) hans.^ ||*
c. 246 Þorkell ^ fullspakr * het madr er nam Niardvik alla ok bió
þar. hans d(ottir) var Þorilldr er atti Ævarr ^ hinn gamh. ok var
þeira dottir Yngvilldr m(odir) Kietils i Niardvik Þidranda svnar. 5
c. 247 VetrHdi ^ * het madr (svn) ^ Arinbiarnar Olafss(vnar) Lang-
^*^ háls (broðvr þeira Lytings) ^ ok Þorsteins Torfa ok Þorbiarnar i
Arnarhollti. Olafr* Langhals var s(vn) Biarnar neydar siþu. VetrHdi
nam Borgarfiord ok bió þar.
c. 248 Þorer ^ Lina het madr er nam Breidavik ok bió þar. hans lo
s(ynir) voru þeir Gunnsteinn ok Sveinnvngr*. Nu hefir Kolskecr
fyri sagt vmm landnam.
c. 249 Þorsteinn ^ KleGÍ nam fyst Hvsavík ok bió þar. hans s(vn)
var ^ An er Husvikingar ^ eru frá komnir.
c. 250 Lodmundr ^ * hinn gamh het madr enn annarr ^ Biólfr i5
fostbrodir hans. þeir foru til Islands af Vors af Þvlvnesi.^ Lod-
mundr var miok trollaukinn. hann skaut ondvgis sulum sinumm
fyri bord i hafi ok qvadzt þar skylldu byaia sem þær ræki. enn
250 þeir fostbrædr* toku Austfiordu ok nam Lodmundr Lodmundar
fiord ok bio þar ííj. vetr. þa frá hann til aundugis svlna sinna 20
fyri sunnann land. Eptir þat bar hann a skip þat er hann atti. ^
enn er segl var vndit lagdist hann nidr * ok bad engan ^ mann
nefna sik. enn er hann hafdi litla rid legit ^^ vard gnýr mikill ok
lióp skrida mikil a bœ þann er Lodmundr hafdi átt. eptir þat
settist hann vpp ok mællti. þat er alag mitt at þat skip skal 25
alldrei heillt af hafi koma hedann af er her sigler vt. hann hellt
sudr* fyri Horn ok vestr"^ fyri Hiorleifs hofda ok lenndi nockoru
vestar. hann nam þar land sem svkirnar hofdu a lannd komit
ok a milhm Hafrs ár ok Fvlalækiar, þat er nu lokuls a á Sólheima
sanndi.^ hann bió i Lodmundar nvammi. þat heiter nu Sólheimar. 30
þa bió Þrasi i Skógum ok var illt i bygd þeira Lodmundar. ^
Þrasi sa vm morgin vatnalaup mikit ofann. enn þau votn veitth
hann med fiolkyngi sinni austr fyri Sólheima. þræll Lodmundar
251 sa ok quad falla sió nordan yfir landit. ^ Lodmundr var þa sión-
laus ok mællti vid þræUnn. ^ færdu mer i keri litlu þat er þu 35
kallar sió vera. hann gerdi sva. Lodmundr sagdi ecki þicki mer
^ Punhtum er tilf. ^ a er i hdskr. rettet fra et andet hogstav. ' Áben
IJlads for initialen. * Skr. -ur. ^ Skr. -r. ^ Mgl. i hdskr. ' Et punkt
er tilf. i hdskr. ^ Ferst skr. Husa-, men a er af JErl. selv overstreget.
^ Forst skr. éin-, men i er igen overstreget af JErl. selv. ^° Eettet fra
hdskrs lei-.
* Her ender 9. nibrblad.
Landnúmabók c. iá50-íá56. HAUKSBOK. . 93
þetta siór vera. * fylgdu mier til vatzins ok stik stafs brodd rninum
i vatnit. hann gerdi sva. ^ ringr ^ var i stafnum. ^ Lodmundr hellt
a stafnum ok beit i ringinn. ^ þui nest fellu oU votninn vestr fyri
Skoga. siþan veitti hvarr þeira votninn frá ser þar til er þeir
funnduzt vid gliufr^ nockor ok sættust a þat ad ainn skylldi falla 5
þar til sióar sem skemmst er. i þeim vatnna gángi vard Sólheima
sanndr. þar er íiórdunnga mót ok lokuls a a midium sanndi.
son Lodmundar var SumarHdi f(adir) Þorsteins holmvnz f(odur)
Þoro m(odur) Steins Brandaxs(vnar) f(odur) Þórv er atti Skapti
Logmadr ^. ^ 10
ic. 251 Biólfr^^ fóstbrodir Lodmundar nam Seydis íiord allann ok
bió þar alla ævi. hann gaf Helgu d(ottur) sína An hinum Ramma,
ok fy]gdi henni heiman oll hin nerdri str0nd Seydis f(iardar) til
Vestdals ár. enn Isolfr het s(vn) Biólfs er Seydíirdingar eru
fra komnir. 15
c. 252 Eyvindr ^ het madr er vt kom med Bryniolfi ok færdi bygd
sína i Miovaíiord ok bió þar. hans s(vn) var Rafn er selldi
Miovafiardar land ÞorkeU Bloku er þar bió siþan. fra hanum er
Bloku ætt kominn. ^
c. 253 Egill ^ hinn Raudi het madr er nam Nordfiord ok bio á 20
Nesi vt. hans s(vn) var Olafr er Nesmenn eru fra komner. ^
c. 254 FReysteinn ^ hinn ragri het madr er nam Sandvik ok Barz
253 nes ok Hellis fiord ok Vidfiord. ^
Frá Þóri
c. 255 Þorir ^ hinn havi ok Krumr het annarr ^ þeir foru af Vors 25
til Islandz ok þa er þeir komu ok tóku land nam Þórer Krossavik
ok a milhm Gerpis ok Reydarfiardar. þadan eru Krossvikingar
komnir. Enn Krumr^ nam land a Hafranesi ok allt til Þernunes
ok alit hit ýtra bædi Skrud ok adrar vteyiar ok ííj. lond odrum-
meginn ^ Þernunes ^. þadann eru KrymUngar kommner. 30
Fra Ævari
c. 256 Ævarr ^ ^ var fyát i Reydarfirdi ádr hann for vpp vm fiaU.
enn Bryniolfr i Eskifiord ^ adr hann for vpp at byaia FUotsdal
sem adr er ritad. ^
* Funktum er tilf. ^ Skr. -ur. ' Aben plads for iniUálen. * Skr. to
gange ved sideskifte. ^ Skr. -r. ^ Skr. mei-. '' Eettet af JErl. selv fra -íirdi.
a Ordene son— Logmadr anf&res i 104 som tagne fra „Havcsh.". b iij— -nes
anfores i 104 som variant til B's: iij lönd ödrum megin gegnt þernunesi.
94 9 HAUKSBÓK. Laudnámabók c. 257-265.
Frá Sœmundi
c. 257 Semundr ^ ^ het madr er nam Faskrudzfiord allan ok bió
^^^ þar. ^ s(vn) hans var Olmódr er Ohnædlingar eru fra komnir.
Gapitulum.
C.258 Þorhaddr^ hinn gamU var hofgodi i Þrondheimi inn a 5
Mærini. ^ hann fystist til Islandz ok tók adr ofan hofit ok hafdi
med ser hofs molldina ok svlurnar. enn hann kom i Stodvar
fiord ok lagdi Mærina hœlgi á allann fiordinn ok let engu tortina*
þar nema kvikfie heimolu. hann bio þar alla ævi. fra hanum eru
Stodfirdingar komner. lo
c. 259 Hiallti ^ het madr er nam Kleifar lond ok allan Breiddal.
hans s(vn) var Kolgrimr er mart manna er frá komit.
c. 260 Heriolfr ^ het madr er nam lannd allt vt til Hvalsnes
skridna. hans s(vn) var Eyvindr vapni er Væpnlingar eru fra
komnir. ^ 15
c. 261 Heriolfr^ brodir Bryniolfs nam Heydala lond fyri nedann
Tinnudals á ok vt til Orms ár. hans svn var Ozurr ^ er Breiddæler
eru fra komner.
c. 262 SkioUdolfr ^ ^ het madr er nam Streiti allt fyri utan Gnup
^^^ inn odrummegin til Ós ok til SkioUdolfsnes hia Fagradals á i 20
Breiddal. hans s(vn) var Haieygr er þar bio siþann. ^ fra hanum
er Haleyia ^ ætt kominn.
Fra Þiodreki
c. 263 Þiodrekr ^ ^ het madr hann nam fyst Breiddal allann enn
hann stock brott þadann fyrir Bryniolfi ok ofann i Beru fiord ok 25
nam þar alla ena nerdri strond Berufiardar ok fyri sunnann ok
Bulandsnes ok inn til Raudaskridna odrummegin ok bio .ííj.
vetr^ þar er nu heiter Skáli. siþan keypti Biorn hinn navi iardir
at honum ok eru fra honum Berufirdingar komnir.
Gapitulum. ^30
c. 264 Biorn ^ svidin Horni het sa madr er nam Alftafiord hinn
nerdra inn fra Rauda skridum ok Svidin horna dal.^
c. 265 Þorsteinn^ Trumbu bein het frændi Bodvars hins Hvita. ok
for med hanum til Islandz.^ hann nam fyri vtann Leiru vag til
Hvalsnes skridna. hans s(vn) var Kollr ^ hinn orai f(adir) Þor- 35
^ Aben- plads for initialen. " 5»^^ ,^y. Eigtigere er muligvis:
Vemundr. » PunUum er tilf. * Bimeligvis en fejl for -tima. ^ Skr. -r.
« Sdl.
Laadnámabók c. 2tí5-2G8. HAUKSBOK. 95
steins f(odur) Þorgrims i Borgar hofn f(odur) Steinunnar er atti
Gizurr ^ byskup.
266 Bodvarr''^^ hinn Hviti s(vn) Þorleifs Midlungs Bodvarss(vnar)
256 snæþrimu Þorleifss(vnar) Hvala skufs Anss(vnar) ^ Arnar (svnar)^
Hyrnu Þoriss(vnar) konungs ^ Svina-Bodvarss(vnar) Kaunss(vnar) 5
konungs Solvas(vnar) Rolfss(vnar) konungs or Bergi Svasas(vnar)
iotuns nordann af Dofrum. Rolfr ^ konungr atti Go er Go ^ manadr
er vid kenndr. systur þeira Gors ok Nors er Noregr er vid
kenndr «. ^ ok Brandonundr ^ frænndi hans fóru af Vors til Is-
landz ok komu i Alfta íiord hinn sydra. Bodvarr ^ nam inn fra lo
Leiruvagi daU þa alla er þar hGÍa ok vt annan veg til Mvla ok
bio at Hofi. hann reisti þar hof mikit. s(vn) Bodvars var Þorstein
er atti Þordisi d(ottur) Ozurar Keilis elgs Rollaugss(vnar). þeira
s(vn) var Sidu-Hailr'^ er atti loreidi Þidranda d(ottur) ok er þadan
mikil ætt kominn. s(vn) þeira var Þorsteinn f(adir) Amunda 15
f(odur) Gudrunar m(odur) Þordisar m(odur) Hœlgu. m(odur)
Gudnýiar m(odur) Sturlu sona.
c. 267 BRand - Onundr ^ nam land fyri nordan Mvla Kams dal ok
^'^ Melrackanes ok inn til Hamars ár. ok er mart manna fra
hanum komit.^ 20
Gapitulum.
c. 268 Þordr ^ skeGÍ nam lond oll i Lóni fyri nordan lokulsá
millim ok Lóns heidar ok bio i Bæ tiu vetr^. enn er hann frá til
ondvegis svlna sinna i Leiru vagi fyri nedan heidi þa selldi hann
lond sin Vlflióti LOgmanni er þar kom vt i Loni s(yni) Þoru 25
d(ottur) Ketils Horda-Kara<^ Aslakss(vnar) Bifra-Kára Anars(vnar)
Arnar nyrnu. bíó Þordr nockora vetr siþan i Loni siþan hann
spurdi til ondugis sulna sinna enn er Vlfliotr ^ var Ix. at alldre
for hann til Norex ok var þar ííj. vetr ^. ^ þar settu þeir Þorleifr "^
hinn spaki modur brodir ^ hans Log þau er siþan voru kollut 30
Vlfliotz Log. enn er hann kom vt var sett Alþingi ok hofdu menn
258 siþan ein Log a landi her. þat var vpphaf hinnv heidnv Laga at
menn skylldv ei hafa hofud skip i haf. enn ef þeir hefdi ^ þa
skylldi þeir af taka hofud adr þeir kvæmi i landssyn ok sigla ei
^ Skr. -r. ^ Aben plads for initialen. ^ Herpd er skrevet, men af
JErl. selv underprikket: jotuns nordann af Dofrum. * Pá grund af fejl-
skrivningen (se foregáende note) er deite ord i hdsk. udéglemt. ^ Skr. kongs.
® Punktum er tilf. "^ Skr. -ur. ^ Skr. brodr. * Af JErl. selv rettet fra
hefdu. a Hrolfr 104. b Goi lOi. c Ordene Svasas(vnar) — kenndr anfores
i lOi som tagne fra „Havcsb.". d JJdenfor Unjen þar kora — Horða Kara i 104
stár der „Havcsb.", uden at det er klart, hvad det vil sige, da teksten selv her
er identisk med Melabók.
9() f HAUKSBÓK. Landnámabók c. 268-270.
at landi med gapandi hofdum eda ginandi írionum sva at land-
vettir fælist vid. Bavgr tvieyringr^ eda meiri skylldi LÍGÍa i hveriu
havfvd hofi a stalla. ^ þann baug skylldi hverr godi hafa a henndi
ser til Logþinga aUra þeira er hann skylldi sialfr ^ heyia ok rióda
hann þar ádr i riodru ^ nauts blóds þers er hann blótadi þar 5
sialfr ^ ^ hverr sa madr er þar þvrfti logskil af henndi at Leysa
at domi skylldi adr eid vinna at þeim baugi. ok nefna ser vatta
íj eda íleiri. ^ nefni * ek i þat vætti. skylldi hann segia at ek vinn
eid at baugi Log eid. Hialpi mer sva Freyr ok Niordr ok hinn
almatki os sem ek mvn sva sok þersa sœkia eda veria eda vitni 10
bera eda kvidu eda dóma sem ek veit rettazt ok sannast ok
hellst at Logum ok oll logmœt skil af hendi leysa þav er vndir
259 mik koma medann ek er ^ a þersu þingi. þa var landinu skipt i
fiordunga ok skylldu vera ííj. þing i fiorþungi. en ííj. hofud hof i
þingsokn hverri. þar voru menn valder til at geyma hofanna at 15
viti ok rettlæti. þeir skylldu nefna doma a þingum ok styra sak-
ferli. þui voru þeir Gvdar kalladir. hverr madr skylldi geva toll til
hofs sem nu til kirkiu tiund.
Af Þorsteini
c. 269 Þorsteinn^ LeGr^ s(vn) Biarnar Blatannar fór or Sudreyium%o
til Islandz ok nam lond oll fyri nordann Horn til lokuls ár i Lóni
ok bio i Bodvars hollti ííj vetr. ^ hann selldi siþan landit ok fór
aptr i Sudreyiar ^
Gapitulum.
c. 270 Rognvalldr ^ ^ iarl a Mæri s(vn) Eysteins Glumru Ivars 25
s(vnar) Vpplen(din)ga^ i(arls) Halfdanars(vnar) hins gamla. Rogn-
valldr atti RagniUdi dottur Rolfs Nefiu. þeira s(vn) var IvaR er
fell i Sudreyium med Haralldi konungi hinum iiarfagra. Annarr ^
var Gongu-Rolfr er vann Nordmandi. frá hanum er(u) ^ Rvdu
iarlar komnir ok Engla^^ konungar^^. þridi var Þórir iarl þegiandi 30
260 er atti Alofu Arbót dottur HaRallds konungs nárfagra. ok var
þeira dottir Bergliót modir Hakonar iarls hins rika. Rognvalldr^
atti frillu s(vnv) ííj. het einn Rollaugr íj Einarr ^. ííj. Halladr sa
er velltist or iarldominum i Orkneyiu(m) ^^. Enn er Rognvalldr iarl
frá þad þa kalladi hann saman s(vnv) sina ok spurdi hverr þeira 35
þa villdi til Orkneyia. enn Þorir bad hann sia fyri sinni ferd. iarl
^ SJcr. -ur. 2 Piinktum er tilf. ^ En fejl for rodru. ^ Skr. nep
(sikál der lœses nefnek?;. '-> Fejl for em. « Aben plads for imtialen.
' Rettet fra hdskrs vpplenga. « Skr. -r. » Rettet fra hdskrs er. ^^ Rettet
fra hdskrs enga. " Skr. kongar. ^2 ^^,. ,^
Landnámabók c. 270. HAUKSBÓK. 97
kvad hann þar skylldi ríki taka epter fodur sinn. þa geck Rolfr ^
framm ok baud sik til farar. Rognvalldr qvat hanum vel hent
fyri saker aíls ok reysti. enn qvedzt ætla at meiri ofsi væri i skapi
hans enn hann mætti þegar fyri Riki ráda. ^ þa geck Hrollaugr ^
framm ok spurdi ef hann villdi at hann fœri. Rognvalldr ^ qvad 5
hann ecki iarl mvndu verda.^ hefir þu ecki styrialldar skaplyndi.^
mvnv vegar þinir HGÍa til Islands ok mvntu þar verda gofugr ^ ok
kynsæll á þui landi. en engi eru her forlog þín. þa geck Einarr ^
framm ok mællti Lattu mik fara til Orkneyia ok mvn ek þer þui
heita er þer man best þickia at ek man alldri koma aptr^ ne þer lo
i augsyn. iarlinn mællti vel þicki mer at þv farir brott enn LÍtils
er mer von at þer. þui at þin modor ætt er pll þrælborinn. Eptir
261 þat fór Einarr ^ vestr ok lagdi vnder sik Orkneyiar ^ sem seger ^ i
sogu hans. Rollaugr fór til Haralldz konungs ok var med hanum
vm rid. þui at þeir fedgar komu ei skapi samann eptir þetta. i5
Hann fór siþann til Islands med radi HaRallds konungs ok hafdi
med ser konu sina ok syni. hann kom ^ austr at Horni ok skaut
þar fyri bord ondvgis svlum sinumm ok bar þær a land i
Hornafirdi. enn hann rak vndann ok vestr fyri lanndit. feck hann
þa vtivist harda ok vatn fátt. þeir toku land vestr i Leiruvagi a 20
Nesium ok var hann þar hinn fysta vetr. þa frá hann til svlna
sinna ok fór austr. hann var annann vetr ^ vndir Ingolfs felh. ^
siþan fór hann austr i Hornafiord ok nam land austann fra Horni
til Kviar ok bio fyst vndir Skarz brecku i Hornna(firdi) "^ enn
siþan a Rreidabólstad i Fellshverfi. hann var hofdingi mikiU ok25
hellt vingan vid HaRalld konung ok senndi konungr honum sverd
ok olhorn ok Gullring er va v. aura. ^ sverd þat atti siþann Kolr ^
262 s(vn) Sidu-HaUs. Rofiaugr ^ var f(adir) Ozurar Keilis elgs er atti
Gró dottur Þordar illuga. þeira dottir var Þordis m(odir) Halls a
Sidu. Annarr ^ svn RoUaugs var Hroalldr ^ f(adir) Ottars Hvalróar so
f(odur) Gudlaugar modur Þorgerdar m(odur) larngerdar modur
Valgerdar m(odur) Rodvars f(odur) Gudnýiar m(odur) Sturlu s(vna).
Onundr ^ var hinn þridi svn Rollaugs ^. Hallr ^ a Sidu atti loreidi
Þidranda dottur. þeira svn Þorstein f(adir) Magnus f(odur) Einars.
f(odur) Magnus byskups. annarr ^ s(vn) Haliz var Egill ^^ f(adir) 35
Þorgerdar m(odur) lons byskups hins hœlga. Þorvardr^ Hallz s(vn)
var f(adir) Þordisar. m(odur) lorunnar m(odur) Halls prests f(odur)
* Skr. -ur. ^ Punktum er tilf. " Skr. -r. * Skr. vrkn-. ^ Skr.
sei-. ® S^nes at vœre skrevet kav (fejl for kva = kvam?>. ' íirdi mgl. i
hdskr. ved sideskifte. ® Skr. -aug. ® Fúrst skr. anars, siden rettet til anar.
^" Her tilf. JErl. — urigtig — var.
98 • HAUKSBÓK. Landnámabók c. 270— 276.
Gizurar. f(odur) þeira Magnus byskups ok Þorvalls f(odur) Gizurar
iarls. Yngvilldr Halls dottir var m(odir) Þoreyiar m(odur) Sæmundar
prests hins fróda.^ Þorstein^ Hallssvn var f(adir) Gudridar m(odur)
loreidar M(odur) Ara prests hins fróda. Þorgerdr^ Hallsd(ottir) var
m(odir) Yngvilldar modur Liots sem fyn er ritad. ^ 5
Fra Kath
C.27I Ketih^ het madr er Rollaugr ^ sehdi Hornafiardar strond
'^^^ vtann fra Horni ok inn til Hamra. ^ hann bió at Medalfelh. fra
hanum eru Hornfírdingar komnir.
Gapitulum. lo
C.272 Audun^ hinn Raudi keypti land at Rollaugi utan fra
Homrumm ok vt odrum megin til Vidbords. hann bio i Hofsfelh
ok reisti þar Hof mikit. rra honumm eru HofsfeUingar komner.
c. 273 Ulfr^^ hinn vorski keypti land at Rohaugi sudr^ fra Heina
bergs am til Hegs gerdis mvla ok bió á Skálafehi fystr ^ manna. is
frá honum eru Vorsar komner. siþan færde Vlfr^ bv sitt i Pappyh
ok bió a Breidabolstad. ok er þar haugr ^ hans ok sva Þorgeirs ^
haugr ^. ÞorgeÍR var s(vn) Vorsa-Vlfs er bio at ^ Hofi i Pappyli ^.
Gapitulum.
c. 274 Þorsteinn * hinn skialgi keypti land at RoUaugi allt frá 20
Vidbordi sudr ^ vm Mýrar til Heinabergs ár. hans s(vn) var Vest-
mar er Myra menn eru fra komner.
c. 275 Þordr^ ihugi s(vn) Eyvindar Eikikrox Hœlgas(vnar) Hœlga-
s(vnar) Biarnars(vnar) Bvnu hann braut skip sitt aa Breidar sandi.
264 hanum gaf RoUaugr ^ land a milhm lokuls ar ok Kviar. hann 25
bio vnder FeUi vid Breid a. hans synir voru þeir ^ Orn hinn
sterki er deihdi vid Þordisi iarls dottor systur Rohaugs ' ok
Eyvindr ^ smidr ^. ^ oætr ^ hans voru þær Groa er Ozurr ^ atti
ok Þordis m(odir) Þorbiargar m(odur) Þordisar m(odur) Þordar
iUuga er va Viga-Skvtu. 30
c. 276 Asbiorn^ het madr s(vn) Heyiangrs^-Biarnar.^ hann andadist
i Islands hafi þa er hann vihdi vt fara. en Þorgerdr^ kona hans
fór vt ok syner þeira. Eun þat var mæht at kona skyUdi ei vidara
nema land enn leida mætti kvigu tuævetra varlangann dag solsetra
^ Punktmn er tilf. ^ Skr, ste'n. » Skr. -ur. * Aben plads for
initialen. .^ -geirs Melahók og A-hdskrr (104); -teits JErl. « Herefter er
þo skrevet, men underprikket af JErl. selv. ' Skr. roIs. ^ Skr. -r.
a a 104. b Stykket fystr— Pappyli anferes i 104 som taget fra „Havcsboc".
Landnámabók c. 276-280. HAUKSBÓK. 99
millim'^ half stalit naut ok haft vel. þui leiddi Þorgerdr Kvigu
sina vndann ToftafelU skamt frá Kviá sudr* ok i Kidia leit^ || hia* lo
lokvls felli fi/ri vestan '^. ^ Þorgerbr nam þ?;i \aná vw allt Ingolfs
hofða hverfi a milliw Qi'íár olc ^ lokvlsár ok bio at Sandfelli. ^
hennar s(vn) var Ozvr i Backar hollti ok hinn ellri Veðormr 5
265 f(aðir) Þvriðar ^ hofgyðiv. '^ Ozvr var f(aðir) Þorðar freysgoða. ^
Alfeiðr var moáir Þorðar freysgoða ok Þvriðar ^ hofgyðiv ^. ^
Gapitvlí;m
[c. 277 Helgi h(et) anwaR s(vn) Heyiangrs-Biarnar. ^ hann for til
Isla/ídz ok bio at Ravða lœk at raði Þorgerðar fra SandfelH. ^ lo
hans s(vn) var Hilldí'r er Ravðlcpkingar erv fra komnir.^
CsLYiitvlvm
ic.278 Barðr h(et) hinn .ííj. s(vn) Heyiangrs-Biarnar er fyst naw
Barðar dal norðr en si\)an for hann svðr^ vm Vanar skarð Barðar
gotv^ ok nam Fl(i)olz^ hv^rfi allt ok bio at Gnvpvm. ^ hann var i5
kallaðr Gnvpa-Barðr. ^ ha^s s(vn) var Þorstein?^ ok Sigm?;wdr Egill
ok ^^ Nefsteinw Þorbiornn krvmr Hior ok Þorgrimr ok Biornn f(aðir)
Geira at Lvndvw f(oðvr) Þorkells ^^ læknis f(oðvr) Geira f(oðvr)
Þorkels kanoka vinar ^^ Þorlaks hyskvips hins ^^ hœlga er setti
regvlv stað i Þiocka b(P. ^ 20
Capitvkm
c. 279 • Eyvindr karpi nam \aná sl millim Aimanna. fliotz ok Geir-
^^^ lawdz ár ok bio at Forsi íyri vestan^'^ Moðolfs gnvp.^ s(ynir) haws
Yarv þeir Moðolfr smiðr faðir þe/ra Rolfs ok Ketils ok Astriðar
manviz breckv '^^. ^ anwaR var Onvndr f(aðir) Þraslavgar uoávr 25
Tyrfings. ^ aðr Almanna. fliot leypi var þaí kallat Rafta lœkr ^^.
Fra Ketli
C.280 GetiII hinw filfski s(vn) lorvnnar manviz breckv d(ottvr)
Ketils flatnefs hann for iil Islawdz af Svðreyivm ok var vel kristinw. ^
^ Skr. -ur. ^ PunJctum er tilf. ^ Utydeligt. * -vri- utydelige.
^ a i mhr. rettet fra 2. ^ h utydeligt. ' s udvishet. ^ tv udvisket.
® Rettet fra hdskrs flolz. ^° Udvisket. ^^ s (f) t hdskr. rettet fra z.
^^ Herpd skrevet, men overstreget: Þorlagx. ^' Gentiem den everste del af h
gár en — her betydningsles — horisontal streg. ^* ve meget svage. ^^ bre
meget svagt. ^^ 1 synes at vœre rettet fra v; r meget svagt. a i millum
lOi. b Kiðjaklett lOé og sdledes hedder navnet i Sig. Gunnarssons afhand-
ling om „Örnefni" („Kiðjaklettr heitir enn framan vid Krossgil [innundir
Skeiðarárjökli inn frá SkaptafelliJ") Safn t. s. ísl. II 452. c Stykket Enn þaí
— veslan anferes i 104 som taget fra „Havcsh".
* Her beg. 10. mbrblad.
7*
100 9 HAUKSBÓK. Landnámabók c. 280-284.
hann nam land a miUim Geirkmdz ar ok Fiaðr ár^ fyri ofan
Nykoma. ^ Ketill bio i Kirkív bœ. ^ þar hofðv aðr setið Papar ok
eigi mattv þar heiðnir menn bva. ^ Asbiorn^? var s(vn) Ketils f(aðir)
Þorsteins f(oðvr) Svrzt f(oðvr) Sigvatz logmawwz f(oðvr) Fleins ^
f(oðvr) Gvðrvnar uoávr Narfa ok Loðmwidar Skeaia s(vnar). ^ 5
Gapitvkm
c. 281 Boðmoðr h(et) ma^r er land nam a millim Drifandi oA:
Fiaðr ár ^ oA: vpj9 iil Boðmoðs ravns ^ ok bío i Boðmoðs tvngv. ^
hans, s(vn) var Oleifr er Oleifs borg er vií? kend. ^ ha/^/í bio i Hollti. ^
hííns s(vn) var VestaR f(aðir) Hœlga f(oðvr) Gro er Glœðir atti.^ lo
Yra Eysteyni
c. 282 Eysteinn hinw digri for af Svnnmæri i\l Isla?^dz. ^ hann nam
\and íyr\ avstan Geirtedz á i\l motz Y\ð Ketil hinw fiflska oA: bio
i Geirlawdi. ^ ha^s s(vn) var Þorstein?i fra Kelldv gnvpi. ^
c. 283 Eysteinw s(vn) Hrana Hilldis s(vnar) panax for or Noregi i\l is
Islandz. ^ \\ann keypti l(on)d ^ at Eysteyni * digra þav er ha^m
hafði nvmit ok q(vað) vera meðal lond. ^ hann bío at Skarði. ^
ha/is bornw vari; þav Hilld^V ok Þorliot er atti Þorstein?^ at Kelldv
gnvpi. ^ Hilld^V ^ viUdi fœra bv sitt i Kirkiv bœ eftíV Ketil mn
fiflska ok hvgði at þar mvndi heiðin maðv bva mega enw er hanw 20
kom i\œr at tvngarði varð hann braðdavðr. ^ hann \\gv þar i
Hilldis havg. ^
Fra Mollda-G(nvp)
c. 284 Rolfr h(et) maí^r hoGvandi. ^ hann bio a Norðmæri. ^ bœr
270
haws h(et) Mollda tvn. ^ ha?is s(ynir) var?; þe/r Vem^jwdr ok Mollda- 25
V. Gnvpr viga menn mikhV oZ; iarnsmiðir.^ Vemw^dr q(vað) þetta Ek
bar ein af ellifv bana orð blastv meÍR. ^ Gnvpr for íyr\ viga
(sakir) ^ i\l Islaíidz ok nam land íyr\ vestan Kvða fliot ti^ Eyiar
Alfta ver allt. ^ þar la þa vatn mikit ok alftveiðr a ^ Gnvpr var
mikil menni ok selldi lo^zd þeim monnvu er siþaR kowv vt ok varð 30
þar fiolbygt aðr iarðelldr ranw ofan.^ þa flœðv alhV vestr tiZHofða
breckv ok gerðv bvðir a Tiallda velh en Yemvndv smiðr s(vn)
^ Punktum er tilf. ^ Kan nœppe lœses anderledes. Fúrst er der skrevet
et 1 og, som det synes, (S, og 1 gjort til et f; et par prikker ses under ö og h,
for at hetegne, at disse bogstaver skal gd ud. ^ Det sœdvanlige forkortelsestegn
i ð er glemt. * Sdl ^ Under á stdr en hetydningslos pi'ik. ® Udeglemt i
hdskr. "^ Afhleget, men sikkert. a Denne lœsemdde anfores i margen i 104
(„Havcs hoc fiaðr ar'9 som variant til de 0vr. recc.s Fjarðará. b „Havcs boc
fiaðr ar'^ hemœrkes i 104 som variant til de andres Fjarðarár. c hravns
bemœrkes i 104 som variant, vistnok fra Hauksbók, til de andres horns.
Landnámabók c. 284-286. HAUKSBÓK. 101
Sigmvnáa.r klækis ^ er þar atti laná leyfði ^ [le'im eigi þar vist. ^ þa
forv ])eh' i Rossa garð ok satv þar vm vetrin. ^ þar fellv s(ynir)
Mollda-Gnvps ok sialfr Iiííw/í .íj. enw Biornw s(vn) hans hefndi
271 hans ok þe^ra. ^ Biorn for i* Grindavik ok staðfestiz þar. ^ Biornn
hafði nö^r ecki kvikfe.^ hann dreymdi at bergbvi^ kvemi at hawi;m 5
ok byði I at gera felag vi(í hann en hann iatti. ^ þa kom hafr iil 10^
geita haws Utlv siðaR. ^ \)vi var hann Hafr-Biornw kallaðr. ^ hami
gerðiz bop^ði rikr ok storavðigr. ^ l^at sa vfresk kona at allar laná-
Yeiiir fylgðv Hafrbirn/2Í þa er hann fór ti^ þmgs enw Þorsteini ok
272 þorði brœðr^^m hans þa er þe^'r íisktv. ^ Hafrbiornw atti lorvnwi lo
stivpd(ottvr) Gnvps broðor sins.^ fra Mollda-Gnvpi er margt stor-
menni komii a Islawdi bœði hi/skvipsx ok \ogmenn. ^
c. 285 Fra Yiihalldi
" 268 Vilballdr h(et) maí^r broðir Askels hnockans. ^ þeer Yarv
s(ynir) Dofnaks. ^ hann for af Irlawdi oA: haf(ð)i ^ skip þaí er Kvði is
het. ^ haww kom i Kvða íliotz óss laná ^ nam Tvngv lowd oU a
millim Skaptar ok Holms ár ok bío i Bv lanái. ^ hans born Yarv
þaí; Biolan f(aðir) Þorsteins ok Olvir mvðr ok Biollok er atti Aslakr. ^
Gapituli
c. 286 Leiðolfr h(et) maár kap/?i. ^ hc/w/^ nam land fyri avstan 20
Skapt a iil Drifandi ^ ok bio at A íyri avstan Skapt á vt fra Skal
enw an/íat bv atti haww a Leiðolfs stoðvm vnd/r Leiðolfs felU ok
var þar þa mart bygða. ^ ha/m var f(aðir) Þorvnwar M(oðvr) Roars
Tvngv goða. ^ RoaR atti Arngvnni d(ottvr) Hamí^wdar systvr
Gvnnars at Liðar enða.^ Vebrandr h(et) s(vn) Roars ok ambattar.^25
Roarr tok Þorvnwi brvn d(ottvr) Bryniolfs * i Hvammi i Mydal. ^
Þorfiðr h(et) s(vn) þeira. ^ RoaR bio fyst í Asvm. ^ siþan tok hann
Loma gnvps hná af Eysteini s(yni) Þorsteins titUngs ok Avðar
Eyvindar d(ottvr) systvr þe/ra Moðolfs ok Branda. ^ Þraslavg var
d(ottir) Þorsteins titUngs er atti Þorðr freysgoði. ^ Onvndr toskv ^ 30
bak frændi Þorsteins barnna skoraði Roar a holm a Skapta feUz
269 þmgi ok feU at fotvm Roari. ^ Þorstein^ vpi^lendingr tok Þorvnwi
brvn ok hafði vtan. ^ RoaR for ok vtan. ^ þa drap hann Þrost
berserk a holmi er navðga viUdi Sigriði ht;sfreyiv hans en þeír
Þorstein sættvz. ^ 35
* s er meget afbleget. ^ er — leyfði noget afbleget, men sikkert. ' Punktum
er tilf. * Afbleget. ^ e skrevet over linjen med nedvisningstegn. ^ Skr.
hafi. '' En fejl for hann. ^ Eettet fra hdskrs drip-. ^ Bettet fra hdskrs
rofkv. a j^Havcsb. s. Bryniolfs" lOá som variant til B's Þorgils.
\()^ ■ HADKSBÓK. Landnámabók c. 287— 293.
Gapitvlo
c. 287 Isolfr h(et) maór. ^ hann for vt sið lawdnama tiðar ok
skoraði a Vilballd iil lanási e(ða) holm gongY en Vilballdr vilidi
e^^i b^riaz ok for brott af Bvl(an)di *. ^ hann atti þa l«nd miUim
Holms ár ok Kvða fliotz en Isolfr fór þa i Bv \and ok atti \aná 5
millim Kvða fliotz ok Skapt ár. ^ haws s(vn) var Rani a Rana-
stoðvm en d(ottir) Biorg er atti Onvndr s(vn) Eyvindar karpa. ^
Þraslavg var d(ottir) \)eirsL er atti Þorarinw s(vn) Olvis i Hofða. ^
c. 288 Hrafn hafnar lykill var vikingr mikill. ^ hann for iil Islawdz
ok nam \and a miUim Holms ár ok Eyiar ár ok bio i Dyn skogvm. ^ lo
hann vissi fí/ri ellz vp^^kvomv ok fœrði þa bv sitt i Lág ey.^ ha>^s
s(vn) var Aslakr orgoði. ^ þaðan erv Lageyingar komner. ^
c. 289 Eystein/z h(et) maár s(vn) Þorsteins dranga karls. ^ hawn
272 10 ^Qj. |.j^ Isla/^dz af Haloga \andi ok bravt skip sitt en meiddiz
sialfr i viðvm. ^ hann bygði Fagra dal enn kerling eina rak af i5
skipinv i Kerlingar f(iorð). ^ þar er nv Hofðár sandr. ^
c. 290 Olvir s(vn) Eysteins nam \and íyri avstan Grims á. ^ þar
hafði engi maór þorat at nema íyri lawdvettvm siþaw Hiorleifr
var drepinw. ^ Olvir bío i Hofða. ^ hans s(vn) var Þorarin?í i Hofða
broðir sammo^ðri Halldors Ornolfs s(vnar) er Morðr vrœkia va 20
273 vndir Homrvm ok Arnors er þe^'r Flosi ok Kolbeinn s(ynir) Þorðar
freysgoða vagv a Skapta fellz þmgi.^
c. 291 Sigmwidr kleyk/r s(vn) Onvndar billz na?/^ \and a millim
Grims ár ok Kerlingar ár er þa fell fyri vestan Hofða. ^ fra Sig-
mvndii erv .ííj. hyskv^dir komnir Þorlakr hiun helgi ok Pall ok 25
Branðr. ^
c. 292 Biorn/i h(et) ma^r avðigr ok skartz maðr mikill. ^ hann for
iil lúandz af Valldresi ok nam \and a millim Kerhngar ár ok
Hafrs ar ok bio at Reyni. ^ hami atti illt við Loðmrnd hiun
gamla.^ fra Reyni-Birnwi er hinn hœlgi Þorlakr hyskv^ komin/^.^ || 3o
c. 293 Loðmmdr hinw gaíwh nam \and a millim Hafrs ár ok Fvla 11 a
lípkiar sem fyR er ritað. ^ ^at h(et) þa Fvla lœkr er nv er lokvis
á á Solheima sandi er skilr \andz fiorðvnga.^ Loðmf/^dr atti mart
barna. ^ Váli h(et) s(vn) hans f(aðir) Sigmí;/^dar er atti Oddlavgv
d(ottvr) Eyvindar hins eyverska. ^ Svmarliði h(et) an?íaR s(vn) 35
Loðmmdar f(aðir) Þorsteins holmvnz i Mork f(oðvr) Þorv nodvr
274 Steins f(oðvr) Þorv modvr Svrtz hins hvita Skapta stivps. ^ hann
var Svmarliða s(vn). ^ Skapti \ogmadr atti Þorv siþaa en Svmar-
liði. ^ Væmí;ndr h(et) hin^ þriði s(vn) Loðm?;wdar f(aðir) Þorkotlv
er atti Þorsteinw vifl. ^ þefra d(ottir) var Arnkatla i^odir Roa ok^*o
PunUum er tilf. ^ Forkortelsestegnet i ð mangler. ^ Rettet i hdskr. fra e'
Landnámabók c. 293-296. HAUKSBÓK. 103
Þordisar er atti Stein?i brandax. ^ þe/ra d(ottir) Þora. ^ Ari h(et)
hin^ .íííj. s(vn) Loðm?;wdar ok Roalldr ok Ofeigr h(et) svn Loð-
mvnáwc lavngetin. ^ hann atti Þraslavgv Eyvindar d(ottvr). ^ fra
274 11 hanvm er mart mannsi komit ^. ^
Her hefr \pp lawdna/M i Svndle/^dinga fiorðvngi ok segir 5
hvers(v) ^ mikit \aná hverr sA:al nema
c^294 Her hefr \andn3i7n i Svnlendinga fiorðvngi er bestr er \anáz
kostr a oliv ís\andi ok agiætaztíV menn hafa bygt bæði lærð^V ok
276 vlærðir. ^ Avstfirðir bygðvz fyst a Islawdi en a milhm Horna
fiarðar ok Reykia nes varð seinst albygt. ^ þar reð veðr ok brim lo
la/idtokv mami^ íyri hafnleysis sakíV ok orævis. ^ svm/r þe/r er
fystir komv vt bygðv nestíV fiollvm ok merkðv at þii la/^dzkostina
at kvikfeið fystiz fra sionvm i\l fiallanna. ^ þeiw monnvu er siþaR
komv vt þottv hin^V nvmit hafa of viða \and er fyRÍ komv en a
\}at sætti M^valldr konvngv þa hinw hwaíagri at engi skylldi viðara i5
nema en hann mætti elldi yfíV fara a degi med skipverivm sinvm. ^
menn skylldv elld gera þa er sol væri i avstri. ^ þar skylldi gera
aðra reyki sva at hvara sæi fra oðrvm en þeir elldar er %er\ir
Yarv þa^ er sol var i avstri skylldi brenwa iil netr.^ siðan skylldv
þeir gawga til þers er sol væri i vestri ok gera þar aðra ellda.^ 20
c. 295 Þorolfr s(vn) Heriolfs horna briotz ok Olafr broðir hans
Yarv konvngSiY at Ypp^ondvm. ^ meá þeim var Fleín skalld Hiors
s(vn) sa er fcpdcíiz vpp norðr a Mœri i eyiv þem skanit fra
Borgvnd er losvreið ^ heitir. ^ þar bio f(aðir) hans. ^ Flein^i for iil
Danmerkr a fvnd Eysteyns konvngs ok feck þar mikla virðing af25
skalldskap sinvm sva at konvngv gaf hanvm d(ottvr) sina. ^ Þrasi
277 var s(vn) Þorolfs. ^ hann for af Horða lawdi iil Islawdz ok nam
\and millim lokvls ar ok Kallda klofs ár ok bio a Bialla breckv. ^
þar heita nv Þrasa staðir skamt avstr fra forsinvm en leiði Þrasa
er ígri vestan Fors á helldr nœr anm i Drangs hlið vnd/r gnvpinvm 30
ok er skriða a lavpin. Geirmmðr var s(vn) Þrasa f(aðir) ^or-
biarnar f(oðvr) Branz f(oðvr) Skecia f(oðvr) Bolla i Skogvm f(oðvr)
SkeGÍa f(oðvr) HiIIdar er atti Niall i Skogvm Signií?wdar s(vn). ^
þéíira s(vn) Skeai f(aðir) Eyiolfs f(oðvr) ^ Branz er nv byr i
Skogvm. ^ 35
c. 296 Rafn ^ hinn heimskæ ^ h(et) gofvgr maí?r s(vn) Valgarz
YemvnddiV s(vnar) orðlokars Þorolfs s(vnar) vaganefs Hreroks ^
^ Punktum er tilf. ^ Skr. komut. ' v mgl. i mhr. * a
rettet fra ei. ^ Skr. -heið; men h er underprikket. ^ Efter Y fcittes det
sœdvanlige pimktum. "^ Rettet fra hdskrs Rrafn. ^ æ sgnes at vcere rettet
fra a. ® 0 muUgvis rettet fra e. .
104 f HAUKSBÓK. Landnámabók c. 296-299.
s(vnar) slongvandbavga Harallz s(vnar) hillditan/^ar Dana konvngs. ^
hann for ór Þrondheinrii ^ iil Islanáz ok naw millim Kallda klofs
278 ar ok Lamba fellz ár. ^ hann bio at Ravfar felli. ^ hans homn
\arv þa?; Hœlgi blafavskr ok Freygerðr ok lorvndr goði f(aðir)
Svartz f(oðvr) Loðm^;^dar f(oðvr) Sigf^^s f(oðvr) Sæmw^ðar hins 5
froða f(oðvr) Loptz er aiti Þorv d(ottvr) Magn^^s konvngs berbeins. ^
^eÍTR s(vn) lon f(aðir) SæmvnásLr ok Pals hyskvps ok Sigvrðar
f(oðvr) lons i Asi f(oðvr) Salgerðar moðvr Steinvnwar ^. ^
Fra Asgeiri Kneif* ||
c. 297 AsgeÍR kneif h(et) ma^r s(vn) Oleifs ^ hvita Skiærings lo Hb
s(vnar) Þorolfs s(vnar). ^ moóir hans var Þorhilldr d(ottir) Þorsteins
havgabriotz. ^ AsgeÍR for iil Mandz ok na/n land milhVw Selialawdz
ar ok Lamba fellz ar ok bio þar er nv heit/r at Avðnvm.^ haws
s(vn) var lorvndr ok Þorkell f(aðir) Ogmí;ndar f(oðvr) lons hyskvips
hins hœlga. ^ d(ottir) Asgeirs vor Hœlga uoáir Þorvn^ar uoávr i5
Hollv moávr Þorlaks hgskviis hins hœlga. ^ AsgeÍR hafnaði sialfraði
blotvm. ^
c. 298 ÞorgeÍR hinn horðski s(vn) Barðar blondv horns for or
VÍGÍv or Þrandheiy/^i iil Isla/^dz. ^ hann kavp?V ]and at Asgeiri
kneif ^ milUm Lambafellz ár ok Irár ok bío i Hollti. ^ fam vetrvm 20
279 siþaR feck hann Asgerðar d(ottvr) Asks hins vmalga ok \arv þe/ra
s(ynir) Þorgrimr hinn mikli ok Hollta-Þon'r f(aðir) Þorlefs kraks
ok Skorar-Geirs. ^
c. 299 Vfeigr h(et) maár agiætr i Ravms dal. ^ hann varð missattr
vi(í HsiraUd konvng ok for af þvi iil Islandz. ^ hann atti Asgerði 25
d(ottvr) Asks hins vmalga.^ en er hann var bvin iil Istodz sendi
Haralldr konvngr menn iil hans ok let drepa hann en Asgerðr for
vt meó bornn þeira ok meó henni broðir henwar loNngetinn er
Þorolfr h(et). ^ Asgerðr nam land millim Selia \andz mvla ok
Markar fliotz ok'^ Langa^ nes allt vpj9 iil lolldvsteins ok bio norðan 30
i Katanesi. ^ born^ Vfeigs ok Asgerðar Yarv þav ÞorgeÍR gollnir
ok Þorstein floskv skea Þorbiorn hinn kvÍRÍ ok Alof elUða skiolldr
^ Punktum er tilf. ^ d er skrevet til over linjen. ^ Den sidste linje
pd siden (fra ok Sigvrðar^ er hortskáren, sdledes at kun den overste del af hog-
staverne er tilhage, men mindst af de sidste ord (da snittet er skrdt); kun det
sidste ords skrivemáde er usikker, alt det ovrige sikkert. * Overskriften har
stdet nederst pd siden (s. 11^), og er nu nœsten fuldstœndig bortskdren. Hos
JErl. lyder den, sdledes som den her er trykt. ^ Ferst skrevet olvis, hvorpd
vis er underprikket og eifs skrevet ovenover. ® Skrevet sammen med det fore-
gdende ord. ' Herpd er ferst skrevet markar; men dette er atter under-
prikket. » jtq^, l (1) ferst hegyndt pd f.
Landnámabók c. 299— 303. HAUKSBÓK. 105
er atti Þorbergr korna mvli. ^ þe/ra born/i Eystein ok Hafþora er
Eiðr SkeGÍa s(vn) atti. ^ Þorgerbr ^ var Vfeigs cl(ottir) er atti Fiðr
Ottkels s(vn). ^
c. 300 Þorolfr broðir Asgerðar nam \aná at raði henwar fwri vestan
íliot milli/w Deilldar á tveeia oA: bío i Þorolfs felli. ^ me(? hanvm 5
fœddiz vp/? ÞorgeÍR gollnir s(vn) Asgerðar er þar bio siþaw. ^
haw^í var f(aðir) Nials ^ er inwi var brendr meó .vííj. ma/iíí at
Bergþors hvali. ^
[C.30I Asbiormi* Reyrketils s(vn) ok Steinfiðr broðir haws nawv
\and íyri ofan Grossá ok íyri avstan íliot. ^ Steiníinwr bio a Stein 10
íinz stoðvm ok er ecki mamm fra haw^'m komit. ^ Asbiorn hœlgaði
lawdna?/í sitt Þór ok kallaði Þors mork. ^ hans s(vn) var Ketill
hmn avðgi er atti Þorgerði Gollnis d(ottvr). ^ þeera born Yarv þat;
Hœlgi ofc Asgerðr. ^
'c. 302 Heriolfr s(vn) Barðar Baregs s(vnar) broðir Hallgrims svið- 15
balka bygði fyst Vestmawwa eyiar ok bio i Heriolfs dal f^ri ^
inwan Ægis dyR þar sem nv er hravn brvnmt. ^ haws s(vn) var
Ormr avðgi ^ er bio a Orms stoðvm md Hamar niðri þar sem nv
er blasit allt ok atti ein allar eyiarnar. ^ þær lÍGÍa íyr\ Eyia sandi
en aðr var þar veiðistoð ok engra mann^ vetr seta. ^ Ormr atti 20
^or^er^i d(ottvr) Oðz kalld mvnz. ^ þe/ra d(ottir) Halldora er atti
Eilifr Valla-Branz s(vn). ^
Fra Katli hæng
c. 303 KEtiU hængr h(et) a^iætr madv i Navmv dal s(vn) Þoí'kels
Navmdœla iarls ok RafniUdar dottt;r Ketils hængs or Rafnistv 25
Hallbiarnar s(vnar) halftrollz. ^ Ketill bío þa i Navmv dal er
YidiValldr konvngr harfa^n* sendi þa Hallvarð harðfara ok Sigtrya
snarfara iil Þorolfs Kvelldvlfs s(vnar) frænda Ketils.^ þa dro Ketill
Uð saman ok ætlaði at veita Þorolfi en Hsn'aUdr konvngr for hit
efra ^ of EUdv eið"^ ok feck ser skip i Navmv dal oA; for svá norðr"^ 30
i Alost "^ a Sandnes ^ ok tok þar af Hfi ^ Þorolf Kvelldvlfs s(vn) ok
for þa norðan hit ytra ok fsimi þa marga menn er iil Hðs ætlvðv
vií? Þorolf ok neckti konvngv þeim þa. ^ littlv siðaR for KetiU hængr
norðr i Torgar ok br[endi inni Harek ok Hrerek ^] ^^ Hilldiriðar
* Punktum er tilf. ^ g og ö er samtnenslyngede og forkortelsestegnet for
er skrevet over r. ^ Ferst skrcvet alfs; men dette er underprikket og over-
streget med redt og det rigtige navn skrevet ude i margen. ^ En stor blœk-
klat skjuler hogstaverne biorn. * f er udvisket. ^ ö og g sammenslyngede.
' Meget afhleget. « j^g^^g^ f^^ hdskrs liði. « Bettet fra JErls Herrek.
^® Det indklamrede er hortskáret i mbr.
106 ' HAUKSBÓK. Landnámabók c. 303-304.
s(vnv) er Þorolf hofðv rœgðan davða rogi. ^ eítir ^ * þat íór Kelill
til Islan(dz) ^ med Ingunni konv sinni ok s(vnvm) þeira. hann
kom skipi sinu i Rangar ós ok var hinn fysta vetr* at Rafn-
282 toftum. Ketill nam oll Lond millim Þiors ar ok Markarflióts. þar
namu siþan marger gofger menn i landnami Ketils. hann eignadi 5
(ser) ^ einkenniliga ^ land millim Rangar ok Roars lækiar allt
fyri nedann Reydar vatn ' ok bio at Hofi. þa er Ketill hafdi fært
flest þing sin til Hofs vard Ingun kona hans lettari ok fæddi þar
Rafn er siþan vard LOgsogu madr. þui heitir þar nv at Rafn-
toftum. Hængr * hafdi ok vndir ser lond oU fyri austan Rangá lo
ena eystri (ok) ^ Vazfell til lækiar þers er fellr ^ fyri vtan Breida-
bolstad ok fyri ofann Þvera allt nema Dufþax hollt ok Myrina. ^
þat gaf hann þeim manni er Dufþakr* het. hann var hamrammr*
miok. Hœlgi het annarr ^ s(vn) Hængs. hann atti Valdisi lolgeirs-
dottur. þeira dottir var Hælga er atti OddbioRn Aska smidr *. vid i5
hann er kiennt Oddbiarnar leidi. born þeira Oddbiarnar ok Hœlgu
voru Hroalldr Kolbeinn ^^ ok Kolfinna ok Asvor. Storolfr var hinn
ííj s(vn) Hængs. hans born varu þau Ormr* hinn sterki ok Oddkell
283 ok Rafnhilldr er atti Gunnarr Baugss(vn). þeira s(vn) Hamundr
f(adir) Gunnars at Lídarennda. Vestarr het íííj. svn Hængs. hann 20
átti Móeidi. ^ þeira born ^ Asmundr skealaus Asbiorn ok Aldis
modir Valla-Branns ok Asvor modir Hœlga hins svarta. ^ Æsa
h(et) ein. Heriolfr het hinn v. s(vn) Hængs f(adir) Sumarlida
f(odur) Vetrlida skalldz. þeir bioGv i SumarUda bœ. ^ þar heiter
nu vndir Breckum. ^ VetrUda vagu þeir Þangbrandr * prestr ok 25
Gudleifr ^ Aras(vn) af Reykiaholum vm nid. ^ Sveinbiorn ^ Gudi
var svn Rafns Hængss(vnar) er atti Vnni Sigmundar dottor. þeira
svn var Arngrimr ^ <=. ^
c. 304 Sigvatr ^^ hinn Raudi het gofugr madr a Halogalandi.^ hann
atti Rannvcigu dottur Eyvindar Lamba fodur systr Eyvindar 30
skallda spillis. ^ hennar modir var Ingibiorg Havars dottir Griot-
284 garss(vnar) Haleyia iarls. Sigvatr for til Islanndz ok nam land at
radi Hængs i hans landnámi fyri vestann Markarfliót Einhyrn-
^ Punhtum er tilf. ^ Af ordene Hilldiridar— eftíV er den nederste del
bortskdren, tnen de er dog sikre. ^ De to sidste hogstaver udeglemte. * Skr.
-ur. 5 Glemt af skriveren. ^ Rettet i hdskr. fra einkann-. ' Bettet fra
hdskrs voln, jfr, c. 310. « MgL i hdskr. » Skr. -r. ^° Det ferste hogstav
er noget uformeligt; ligner mest h eller h. " Áben plads f&r initialen. a Denne
fra andre recc. afvigende genealogi bemœrkes i margen i 104 sdledes: „Havcsboc
s: Moeidi m. Asmundar oc hans systkyna nefnir eigi Asnyio". b Denne
lœsemdde bemœrkes i 104 („Havcsb. s: Sveinbiorn goði"^, der lœser Sæbiorn.
c 104, der lœser Arngeir, bemœrker Hauksbóks afvigelse („Item Arngrimr'9-
* Her ender 11. mbrblad.
Landnámabók c. 304-307. HAUKSBÓK. 107
ing(s) ^ mork fyri ofan Deilldar á ok bió i Bolstad. hans s(vn)
var Sigmundr f(adir) Mardar GÍgiu er merstr hofdingi var a
Rangár vollumm vmm hans daga. ok þat var hvert kallat
loklausv þing er hann kom ei til. Sigmundr fell vid Sandhóla
feriu.^ þar er haugr^ hans fyri austan Þiórs aá. Rannveig var ok 5
dottir Sigmundar er atti Hamundr Gunnarss(vn). þeira s(vn)
Gunnarr at Lidar enda. svn Sigvatz var Barekr f(adir) Þordar
f(odur) Steina.
c. 305 lorundr* gvdi svn Rafns hins heimska bygdi fyri vestan
fliót þar sem nu heiter á Svertingsstodum. hann gerdi þar hofio
mikit. ^ biorr einn la ^ vnuminn milUm Krossár ok ^ lolldu steins.
vmm þat lannd for lorundr ^ elldi ok lagdi til hofsins. lorundr
feck Þvridar d(ottur) Þorbiarnar hins Gaulverska ok var Brudkaup
þeira i Skarfanesi at Flosa er oU lond atti miUim Þiorsár ok
285 Engár. þeira born voru þav Vlfr ^ orgodi ok Þorunn er atti Vigfvs i5
i Líd. ok Valgardr at Hofi. hans modir var Þorlaug d(ottir) Rafns
Hœngs s(vnar). hann atti Vnni dottur Mardar GÍgiu siþar enn
Rvtr a Kamsnesi.
Frá ÞorkeU bundin fót.
c. 306 Þorkell * bundinn fóti nam land at rádi Hængs vmhveríis 20
Þrihyrning ok bio þar vndir fiaUinu. hann var namrammr miok.
hans born voru þau Borkr^ Blatanar skeG f(adir) Starkadar vndir
Þrihyrningi ^ ok Þorunn er atti Ormr ^ hinn sterki ok Dagrun
modir Bersa.
Frá Baug ok s(vnvm) hans. 25
c. 307 Baugr*^ het madr fostbrodir Hængs. ^ (hann) ^ for til Is-
landz ok var hinn fysta vetr a Baugstodum enn annan med
Hængi. * Baugr ^ var s(vn) Rauds Kiallakss(vnar) Kiarvalss(vnar)
Ira konungs. hann nam FHots Hd alla at radi Ketils ofann vm
ð86 Breidabolstad til modz vid Hæng ok bio at Lidar enda. hans 30
s(ynir) voru þeir Gunarr ^ ok Eyvindr ok Steinn enn sniaili ok
Hilldr d(ottir) er atti Orn i Veligerdi. ^ þeir Steinn hinn snialU
ok Sigmundr s(vn) Sigvats Rauds foru vtan af Eyrumm ok komu
til Sandhola feriu aUir senn Sigmundr ok forunautar hans ok
Steinn ok villdu hvarir fyR fara yfir ána. "þeir Sigmundr skorudu 35
huskorlum Steins ok raku þa fra skipinu. þa kom Steinn ad ok
hio Sigmund bana hogg. vm vig þetta vrdu Baugs(ynir) seker aller
or lidinni. for Gunnarr ^ i Gunnars hoUt enn Eyvindr vnder fioU
^ s glemt af skriveren. ^ Punktum er tilf. " Skr. -ur. * Ahen
plads for initiálen. ^ Sáledes rettet fra hdskrs sa; JErl. har opfattet 1 som f.
® Disse to ord skrevne — ved sideskifte — to gange. ^ Skr. Irý-. * Mgl.
i hdskr. ^ Skr. -r.
108 * HAUKSBÓK. Landnámabók c. 307.
austr i Eyvindar hóla. enn Steinn vt i Snialls hofda. þat likadi
iUa Þorgerdi d(ottur) Sigmundar er fodur bani hennar fór ut
þangat ok eciadi Onund Billd bonda sinn at hefna Sigmundar.
Onundr for med xxx. manna i Snialls hofda ok bar þar elld at
hvsumm. Sniall-Steinn geck vt ok gafst vpp. þeir leiddu hann i 5
hofdann ok vagu hann þar. Eptir vig þat mællti Gunnarr ^ brodir
287 hans. hann atti Rafnhilldi ^ Storolfs d(ottur) systr Orms hins
sterka. Hamundr var s(vn) þeira. Onundr vard sekr^ vmm vig
Sniallsteins. hann sat med íiolmenni íj. vetr. Orn i VeUgerdi
magr ^ Gunnars hellt niósnum til Onundar. * epter ^ ioi hinn ííj. lo
vetr for Gunnarr ^ med xxx. manna. at Onundi at tilvisan Arnar.*
Onundr (for) ^ fra leik med xn : manna til rosa sinna. þeir fundust
i Orrostudal. þar fell Onundr ^ med íííj manna enn einn af
Gunnari. Gunnarr^ var i Blarri kápu. hann reid vpp epterHoUtum
til Þiors ár. ok skamt fra Anni fell hann af baki ok var erendr ^ is
af sárumm. ^ enn þa er syner Onundar voxu vpp Sigmundr
kleykir ok Eilifr ^ audgi þa sottu þeir Mord Gigiu frænda sinn at
epter máU. Mordr sagdi þat vhægt vm sekian mann. þeir kuadu
ser vid Orn vest hka er þeim sat nest. Mordr lagdi þat til at
þeir skylldu fa Erni skogangs sok ok koma hanum sva or heradi. 20
Onundar s(ynir) toku Beitinga "^ mál a hendr Erni. ok vard sv ^
sætt at Orn skylldi falla vheilagr fyri Onundar s(vnvm) hvervitna
nema i Velugerdi ^ ok i orskots hœlgi vid landeign sina. Onundar
s(ynir) satu iamnan vmm hann en hann giætti sin vel. þat var
288 einn tima er Orn rak naut or lanndi sinu þa komu þeir at hanum 25
ok vagu hann. ok hugdu menn at hann mvndi vheilagr ^ fallit
hafa. Þorleifr cneisti bródir Arnar keypti at Þormodi Þiostarss(yni)
at hann hælgadi Orn. * Þormodr var þa kominn vt a Eyrumm.
hann skaut þa skot sva ^^ langt af hanndboga at fall Arnar vard
i orskots hælgi hans. þa mælltu þeir Hamundr Gunnarss(vn) ok æ
Þorleifr epter Orn. enn Mordr^ veitti þeim brædrum. þeir guUdu
ei fe enn skylldu vera heradz seker or Flóa. þa bad Mordr ^ til
handa Eihfi Þorkotlu Ketilbiarnar dottor ok fylgdi henni heiman
Hæda lannd ok bio Eilifr^ þar. enn Sigmundr feck Arngunnar
^ STcr. -r. ^ h tilföjet over linjen med nedvisningstegn. ' Skr. -ur.
* Punktum er tilf. ^ Foran dette ord har JErl. skrevet: med íííj m, men
derpá underprikket alle 3 ord. « Mgl. i hdskr. '' Snarere at lœse sáledes
end Bett-. » Skr. to gange (su sv). » Skr. s&ledes, med tydeligt u; dog stár
der et punkt over og til höjre for u'ets sidste streg, hvilket mulig antyder, at
JErl. har villet skrive i; sml. ovf. l. 9 og 107. »2. ^° v er skr. over linjen med
nedvisningstegn; desuden er a rettet fra o. JErl. har altsd forst skr. so.
Landnámabók c. 307-312. HAUKSBÓK. 109
dottur Þorsteins Dranga karls. ^ þa gifti Mordr ^ Rannveigu systr
sina Hamundi Gunnars s(yni) ok fór hann þa at bva a Lidar-
enda ok voru þeira s(ynir) Gunnarr ^ at Lidarenda ok Hiortr ok
Hælgi ok Hafr ^ ok Ormr ^ skogarnef er fell a Orminum langa
med Olavi konungi^ 5
c. 308 Hillder ^ ok Hallgeirr ^ ok Liót syster þeira voru irsk ^. ^ þau
289 foru til Islandz ok namu land miUim fliots ok Rangár Eyia sveit
alla vpp til Þverár. Hillder bio i Hilldisey. hann var fader
Moeidar at Moeidar hvali. Hallgeirr ^ bio i Hallgeirsey. hans
d(ottir) var Mabil er atti Hœlgi Hængs s(vn). Eun Liot bio a 10
Liótar stodum. ^ ||
c. 309 Dvfþakr* i Dvfþaks hollti var leysingi þe/ra brœðra.^ hann I2a
Yar hamramr miok ok sva var Storolfr Hængs s(vn). ^ hann bio
þa at HvaU. ^ þa skilði a vm beitingar. ^ þat sa vfreskr maór \m
nott at h\orx\n mikiU geck fra HvaU en griðvngr fra Dvfþacs 15
hoUti ok fvndvz a Storolfs veUi ok gengvz at reiðw* ok matti
biornin meira. ^ vm morginiww var þar dalr eft/r er þeí'r hofðv
fvndiz sem vm væri snvit iorðinwi ok húiir ^at nv OUdv grof. ^
baðir Yarv þeir meidd/r ok lagv i reckiv. ^
c. 310 EiUfr^ ok Biorn brœðr for?; ór Sogni i\l Islawdz. ^ EiUfr 20
nam Odda hinw Utla vpj9 i\l Reyðar vaz ok i\l Vikings lœkiar. ^
hann atti Hœlgv d(ottvr) Onvndar bilz. ^ þe/ra s(vn) var ^ EiUfr
hin vngi er atti Oddnyiv d(ottvr) Oðz hins miova. ^ þe/ra d(ottir)
var Þvriðr er atti ÞorgeÍR i Odda. ^ þe^'ra d(ottir) var Hœlga. ^
c. 311 Biorn bio i Svinhaga ok nam \aná vpp meó Ranga. ^ haws 25
born Yarv þav Þorsteinw f(aðir) Grims hoUta skaUa ok HaUveig
víoðir Þorvnnar modvr Gvðrvnar VLoðvr Sæmí;wdar f(oðvr) Brandz
hyskv^^. ^
c. 312 Kolr h(et) madr s(vn) Ottars ballar. ^ hann nam lawd íyr\
avstan Reyðar vatn ok Stota lœk of TroUa skog i\l moðs mó 30
Þorstein tiaUstœðing ok bio i SandgiU. ^ hans, s(vn) var EgiU er
sat f^ri Gvnwari Hamt?/idar s(yni) hia Knafa holvm ok fell þar
sialfr ok avst menn .íj. ok Ari hz?skarl ^ hans en Hiortr broðir
Gvnwars ór hans, Uði./ s(ynir) GvnwaRS \arv ^eir Grani ok
^ Punktum er tilf. ^ Skr.-vx. ' Skr.-r. * Skr. kongi. ^ Aben plads for
initiálen. ^ Initialen, som vistnok har vœret red, er nu sd godt som helt udvisket.
' Herefter ferst skrevet oddr^ m^n dette siden igen underprikket og overstreget
med redt. ^ Bettet fra hdskrs -karls (dittografi; jfr. det folgende ord).
a Denne hetegnelse af Hilders og hans soskendes herkomst hemœrkes i 104,
der, med de andre recc, har en anden, men m. h. t. meningen identisk
%de.
* Her begynder 12. mhrblad.
110 « HAUKSBÓK. Landnámabók c. 312-314.
291 E.amvndr. ^ Gvnwarr baröiz vií? Otkel ór Kirkiv bœ vi(? garð at
Hofi ok fell Ottkell '^ þar ok Skamkell. ^ GeÍR goði ok Gízvr hviti
oA: Asgrimr Elliða-Grims s(vn.) ok Storkvðr vndan Þrihyrningi
s(vn) Barðar blaskegs ^ Þorkells s(vnar) bvndÍN fota er atti Þvriði
Egils d(ottvr) íra Sandgih þeir forv vm Leiðar skeið ok komv vm 5
nott með .xxx. mannsi iil Liðar enda en Gvní^aR var íyri meó ein
karlmaww fvlltiða. ^ .íj. menn fellv ór hði Geirs en .xvi. vrðv sárer
aðr GvnwaR fell. ^
c. 313 Rolfr h(et) mcr^r ravðskear. ^ hann nam Holms loná oll
milliw Fiskár ok Rang ár ok bio at Forsi. ^ hans bornw Yarv þav lo
Þorstein ravðnefr er þar bio siðan ok Þora moíí^V Þorkels mana ok
Asa moóir Þornyiar moóvr Þorgeirs at Liosa vatni ok Hœlga
moáir Oðz fra Miosyndi. ^ d(ottir) Oðz var Asbiorg er atti Þor-
steinn goði f(aðir) Biarna hins spaka f(oðvr) SkeGÍa f(oðvr) Mark^^í?
\ogms.nnz^ Þorstein ravðnefr var blotmö^íJr mikill.^ hann blotaði forsin i5
ok skylldi bera leifar* allar a forsin.^ hann var ok framsyn miok.*
292 Þorsteinw let telia savð sin ór rett .xx. hvndrvð ^ en þa liop alla
rettina þaðan af.^ enn þd var savðrinw sva margr at hann sa vm
havstvm hvmr ^ feigir Yarv ok let þa alla skera en hit siðaRsta
havst er hann hfði þa mœllti hann i savða rett skeri þer nv savði 20
þa er þer vilit. ^ feigr em ek nv eða allr savðrin ella nema bœði
se. ^ en þa nott er Þorstemn dó rak savðinw allan vt i forsin ok
forst þar. ^ Hœlga h(et) dottzr hans er atti Hœlgi rogn Kial-
laks ^ svn. ^
c. 314 Vlfr gylðir h(et) hersir rikr i Noregi a Þelamork. ^ hann'^
bio a Fifla vollvm i Tinz dal ^. ^ hans s(vn) var Asgrimr f(aðir)
þe^'ra Þorsteins ok Þorlavgar. ^ Þorkatla h(et) moðir þe/ra er ringia
var koUvð. ^ Hara/Ztír konvngr hinn hsiríagri sendi Þororm frænda
sinn ór Þrvmv af Ogðv[w] ^ at heimta skatt af Asgrimi sem
konvngr bavð hanvm en hann gallt eigi l^vi at hann hafði sent 30
konvngi Utlv ' aðr herst gavzkan ok silfr mikif ok sagði ^^ þaí giof
skylldv en ei^i gialld þzi at hann hafði alldri aðr skatt golldit. ^
aftr sendi konvngr feit | ok villdi eigi þÍGÍa. ^ Þorkatla kona As- I2b
grims fœddi sveinbarn. ^ Asgrimr bað vt hersi. ^ þræll hvatti gref
* Punktum er tilf. ^ Herefier stdr þell; e^i Jcontamination af þ (1í áeí
fúlgende ord) og ell (sliitningen af det foregáende); ordet er iJcke underprikket
eller overstreget. ^ Ovf. s. 107. %i kaldes han Börkr blátannarskegg. '^ e er for-
medelst en rift nœsten forsvundet. ^ Det sidsie v formedelst riften heskadiget.
® Fm del af v og af forkortelsestegnet for er beskadiget ved riften. ' Over i
muUg aksent. * Disse to ord er tilföjede over linjen af Haukr selv med et
nedvisningstegn efter voUvm. ® Forkortelsestegnet for m er afrevet. ^° gd
er sarnmenskrevne.
Landnámabók c. 314. HAUKSBOK. 111
sa er hanvm skylldi grof grafa en sveinin var lagðr niðr a golf. ^
V. þa heyrðiz þeim ollvm sem sveinwin q(væði) þf?tta Lati * mog ^
úl ^ moðvr mer er kallt a golfi hvar mvni sveinin sœmri en at
sins foðvr ornvm. ^ ' þarf eigi iarn at ecia ne iarðar men skerþa
lettið Uotv verki hfa mvn ek enn með monnvm.^ siþmz var sveinin 5
vatni avsin ok kallaðr Þorsteinw. ^ en er Þorormr kom anwat sinn
at hei(m)ta * skatt q(vaddi) Asgrimr þmgs ok spvrði ^ bœndr ef
Ipeir viUdi greida ^ konvngi slikan skatt sem beitz var. ^ þ^^'r baðv
hcmn svara íyri sik en villdv þo eigi greiða. ^ þ^'wgit Yav viíí skog
ok er þa varði minz liop fram þræll Þororms at Asgrimi ok drap lo
hann, ^ bcpndr drapv hann þegar. ^ Þorstein var þa i hernaði ok
er hann spvrði vig f(oðvr) sins selldi hann iarðir sinar iil silfrs '^
ok bioz iil Islawdz or Grœnmar ígri avstan Liðandis nes ok aðr
hann fœri brendi Þorstein^ Þororm i Þrvmv ^ inwi ok hefndi
293 f(oðvr) sins. ^ ÞorgeÍR h(et) broðir hans. ^ hann Yar þa .x. vetra er is
* Þorormr let drepa f(oðvr) þe?'ra. ^ hann for iil Islawdz meá Þor-
294 steinwi ok ^ Þorvn?^ moávr sjsiir þe/ra ok nam Þorvnwar halsa ok
bygði ^^ þar siþa^. ^ Þorstein kom i Rangár óss ok nam lafiá at
raði Flosa íyri ofan Vikings lœk ok vt iil motz vií? Svínhaga-
Biornw ok bio i Skarði env eystra. ^ vm Yians daga kom skip þat 20
i Rang ár óss er sott var a mikil ok villdi engi vió þeim (taka) ^^
en Þorstein for eíiir þeim ok gerbi þeim tialld bvð þar sem nv
heitir Tialldar staðir ok þionaði þeim þar sialfr meðan þe/r lifðv
en þeí'r do alh'r. ^ hann var siþaw kallaðr Þorstein tialldstcpðingr. ^
enw sa þe?'ra er lengs lifði fall ^^ gvll ok silfr ok grof niðr sva at 25
^ PunJctum er tilf. ^ Dette ord er for störste delen meget afbleget;
mulig stár der mavg. ' Dette ord er nœsten helt udvisket. ^ Forkortelses-
tegnet for m er glemt. ^ \ er tilf. af Haukr selv over Unjen uden nedvisnings-
tegn. ® Sðledes. "^ r forscundet ved en rift i perg. ^ Den ferste del af
m afrevet, ® Tilföjet over linjen. ^" gð sammenskrevne. " Glemt af
skriveren. ^^ Sáledes (dittografi?).
* Verset bör skrives:
Láti m^g til móður, þarfat * járn at eggja,
mér es kalt á golfi. né jarðarmen skerða.
hvar muni sveinn in sœmri, léttið Ijótu verki,
an at síns f^ður ^rnum? lifa munk enn með m^nnum.
* Konj. for þarf eigi.
Bœrer sönnen (mig) til moderen; jeg fryser (her) pd gulvet. Hvor skulde
sönnen have en mere passende plads, end ved sin faders arne? Der er ingen
grund til at hvœsse jœrnet (hakkens jœrn) eller fiœnge grönsvœret. Hold op med
den stygge gœrning. Jeg vil fremdeles leve blandt mennesker.
112 • HAUKSBÓK. Landnámabók c. 314-318.
þa^ hefir engi fvndit siþan. ^ Þorstein atti fya Þvriði Gvnwars
d(ottvr) Hamz^wdar s(vnar). ^ þe/ra born Gvn??aR Þorhallr losteinw
lorvnn. ^ siþaR atti Þorsieinn Þvriði d(ottvr) S'ighs ^ i Hlið. ^ þe^ra
born SkeGÍ ok Þorkatla Rannveig ok Arnora. ^ En ÞorgeÍR broðir
Þorsieins keypti Odda \aná at Rafni Hængs s(yni) Strand^V baðar 5
ok Varnia dal ok oddan allan milliw Roars lœkiar ok Rang ár. ^
hann bio fystr i Odda ok atti Þvriði d(ottvr) Eilifs hins vnga. ^
þ^«ra d(ottir) Hœlga er atti Svartr Vlfs s(vn). ^ þ^/ra s(vn) Loð-
mí^wdr i Odda f(aðir) Sigívs presiz f(oðvr) Sæmi;wdar hins froða. ^
c. 315 Flosi h(et) maór s(vn) Þorbiarnar hins gavlv^rska ^. ^ hannio
^^^ drap .ííj. syslv menn B.Rr alldz hins* harfa^ra ok for eftíV þat til
Islawdz. ^ hann nam \aná íyri avstan Ranga alla Rangár vollv
ena eystri. ^ h«ws d(ottir) var Asny moðir Þvriðar er Valla-
B[r]andr^ atti. ^ s(vn) Valla-Branz var Flosi f(aðir) Kolbeins
f(oðvr) Gvðrvnar er Sæmwdr hinw froði atti. ^ Flosi at[ti] ^ i5
Gvðrvnv Þoris d(ottvr) Skeebrodda s(vnar). ^ þgfra s(ynir) \arv
þeir Kolbeinn er fyR var nefndr ok Biarnm f(aðir) Biarnwa f(oðvr)
Flosa f(oðvr) Valgerðar M(oðvr) herra Erlenz f(oðvr) Havks. ^ af
þd for Loptr hinw gamh systvr s(vn) Flosa at blota a Gavlvm at
Flosa var vfritt i Noregi. ^ Flosi hinw noreni atti Þordisi ena 20
296 miklv d(ottvr) Þorvnnar enwar avðgv "^ Ketils d(ottvr) hins ein-
henda. * þe?*ra d(ottir) var Asny er atti ÞorgeÍR. ^
c. 316 Ketill hinw^ einhendi h(et) ma^^r s(vn) Avðvnar þvn/^kárs.^
hay\n nam Rangar vollv ena ytri íyri ofan Lœkiar botna ^ ok íyri
avstan Þiors á ok bío at Á. ^ hann atti Asleifv Þorgils d(ottvr). ^ 25
þeira s(vn) var Avðvn^^ f(aðir) Bryniolfs f(oðvr) Bergþors^^ (foðvr)
Þorlaks f(oðvr) Þorhallz f(oðvr) Þorlaks hyskv^s hins hœlga. ^
c. 317 KetiU aviúði brœðrvngr Ketils hins einhenda nam \a7iá hit
ytra meó Þiórs a ok bio a Vollvm hinvm yðrvm. ^ hans s(vn) var
Hœlgi rogn er Híplgv atti d(ottvr) Þorsteins ravðnefs ^^. ^ þgír(a) ^^ 30
s(vn) var Oddr miovi f(aðir) Asgerðar ^* er atti || Þorsteinw goði 13«
ok Oddnyiar er Eilifr hinw vngi atti. ^
c. 318 Ormr avðgi s(vn) Vlfs hins hvassa nam \a7iá með Rangá
^ at raði Ketils hins ein henda ok ^^ bío i Hvsa garði ok Askell
^ Funktum er tilf. ^ Rettet fra hdskrs fig-. * k er tilföjet over
linjen. ^ Igennem h har shriveren fejlagtig anbragt en — forkortelses — streg.
^ Det ferste r bortrevet ved en rift. ® ti bortrevne. ' Synes forst at vœre
skrevet avðga. ^ hi meget afblegede. ® a ligeledes, samt de folgende to ord.
^^ Ligeledes. " ors meget afbleget og det folgende ord (0: .í.) synes glemt.
^^ En fejl for Hrólfs rauðskeggs. ^* Skrevet |)f . " Vistnok en fejl for
Ásbjargar jfr. s. llO.n; de andre recc. har i evrigt Ásborg pá bœgge steder.
" Nœsten udvisket.
LHiidiiái.uibók c. 318-322. HAUKSBÓK. 113
s(vn) hans eft/r hann enn ha?is s(vn) reisti fyst hœ á Vollv/w. ^
fra hanvm erv Vallveriar kommr. ^
IFra Þorsteini
.319 Þorstein^i 2 lavnan h(et) maðr norœn ok fsirmaóv mikill. ^
hanvm var þat spað at hann mvndi a Iwi lanái deyia er þa var 5
enn ecki bygt. ^ Þorstein fór iil Islawdz i elli sinwi meó Þorgilsi
s(yni) sinvm. ^ l^eir namv hinw efra Ivt Þiorsár hollta ok bioGV i
Lvnans hollti ok þar er Þorstein heygðr. ^ d(ottir) Þorgils var
Asleif er atti KetiU hinw einhendi. ^ s(ynir) þe/ra Yarv þeir Avðvn
er aðr var nefndr ok EiUfr f(aðir) Þorgeirs f(oðvr) Skecia f(oðvr) lo
Hiallta i Þiors ár dal. ^ hann var f(aðir) lorvnwar mo^í;r Gvðrvnar
moárr Einars f(oðvr) MagntJs hi/skvips. ^ Gvn/zstein berserkia bani
s(vn) Bolverks bhndinga trionv drap .íj. berserki ok hafði [annajR^
þe/ra aðr drep?Y Griotgarð Haleyia iarl i Solva fyri innsin Agða*
nes. ^ Gvnsteinw var siþan skotin orv fmzkri ór skogi a skipi sinv 15
norðr i Hefni. ^ s(vn) Gvnsteins var ÞorgeÍR er atti Þorvnwi ena
298 avðgv dottvr ^ Ketils einhenda. ^ þe/ra d(ottir) var Þorðis hin
mikla. ^
c. 320 Raðormr ok lólgeÍR brœðr komv^ vestan vm haf tiHslawdz. ^
þeir namv lawd milHm Þiors ár ok Rang ár. ^ Raðormr eignaðiz 20
lawd fyri avstan Ravða lœk ok bio i Vetleifs hollti. ^ hatis d(ottir)
var Arnbiorg er atti Svertingr Hiorleifs s(vn). ^ þeíra born Yarv
þaí? Grimr logsogv maár ok lorvnw. ^ siþaR atti Arnbiorgv Gnvpr
Mollda-Gnvps s(vn) ok Yarv þeira. b(orn) Hallsteinw a Hialla ok
Ranwveig moðir Skapta logmawwz ok Geirny moáir Skálldrafns. ^ 25
lólgeÍR eignaðiz laná fyri vtan Ravða lœk ok til Steins lcpkiar. ^
hann bio a lolgeirs stoðvm. ^
c. 321 Askein hnockan s(vn) Dvfþaks Dvfnials s(vnar) Kiarvals
s(vnar) Ira konvngs hann nam \aná mUlim Steinslœkiar ok Þiors
ár ok bio i Askels hofða. ^ hans s(vn) var A.smvn6.r f(aðir) Asgavtz 30
f(oðvr) SkeGÍa f(oðvr) ^ ÞorvaUz f(oðvr) Þorlavgar moðvr Þorgerðar
moðvr lons hyskv^s hins hœlga. ^
c. 322 ÞorkeU þialíi fostbroðir Raðorms eignadiz lowd oU a miUim
Rangar ok Þiors ár ok bío i Hafi. ^ hann atti Þorvnni eyverskv. ^
299 þe/ra d(ottir) Þordis moðir SkeGÍa f(oðvr) Þorvallz i Asi. ^ þaðan 35
hafði Hiallti ^ magr hans reiðskiota iil alþmgis ok þeir .xíj. þa er
^ Punktum er tilf. ^ Ahen plads for initialen, der her — som oftere —
antydes ved et lille þ * margen. ' Afrevet ved et hul i perg. * gð sammen-
skrevne. ^ Rettet fra hdskrs moðvr. ® Skr. to gange. "^ Bettet fra hdskrs
AsgeÍR jfr. ovf. s. lOl.n. ^ .f. nœsten udvisket. "^ hi meget afblegede.
8
1J4 f HAUKSBÓK. Landnámabók c. 322-326.
hann var vt ko?win meá kristni en [engi] ^ treystiz anwapa %ri
ofriki Rvnolfs Vlfs s(vnar) er sektan hafði Hiallta vm goðga. ^ nv
erv^ ritaðir þeir menn er lowd hafa þegit ok nvmit i kndnami
Ketils hængs. ^
c. 323 Loptr s(vn) Orms^ Froða svnar for af Gavlvm iil Islawdz &
vngr at alldri ok nam land íyr'i vtan Þiors a ok vp^ iU Skvfs
lcpkiar ok Breiða myri hina eystri vpp i\l Svlv hoUz oA; bio i
Gavlveria bœ oA: Oddny modir haws d(ottir) Þorbiarnar hins
gavlverska. ^ Loptr for vtan hit .ííj. hvert svmar ^ íyri hond þeira
Flosa beGÍa modvr broðvr sins at blota at hofi þw er Þorbiorn lo
modvr f(aðir) ^ hans hafði [þar varð veitt a ^ Gavlvm. ^ Þorbiorn
var rikr hersir i Noregi i Fiala fylki.^ hann var [Orjmars^ s(vn).2
hann atti Hilldi Vlfars d(ottvr) ok Þorvnwar grœningar rivpv. ^
Vemí;wdr enw ga^wH s(vn) Vikings ^ Skaneyiar skelmis magr Biarnar
bvnv var hersir rikr. ^ haws s(vn) var Froði f(aðir) Orms f(oðvr) is
Lopts ^^ hins gamla ^^ ^ fra [hanjvm er mart stormenwi komit
Þorlakr hinw helgi ok Brandr hyskvip ok Pall hyskvp. ^ \
C.324 Þorviðr s(vn) Vlfars broðir Hilldar for af Vors iil Mandz 13b
en Loptr frændi haws gaf hanvm laná a Breiða myri ok bío haww
i Vorsa b(p.2 hans b(orn) Yarv þav Rafn o/í Hallveig er atti Ozvr^o
hin hviti. 2 þe?ra s(vn) var Þorgrimr kampi. ^
c. 325 Þorarinw h(et) maí^r s(vn) Þorkels ór Alviðrv Hallbiarnar
s(vnar) Horða kapj^a. ^ hann kom skipi sinv i Þiors ár oss ok
hafði þiors havfvð a framstafni ok er þar aín viíí kend. ^ Þorarin
nam lawd fí/ri ofan Skvfs lœk iil Ravð ar ofan meá Þiors á. ^ 25
ha;?s d(ottir) var Heimlavg er Loptr geck at eiga .vi. toga. ^
c. 326 Haralldr gvllskear h(et) konvngr i Sogni. ^ hann atti Solvorv
d(ottvr) Hvndolfs i(arls) systvr Atla i(arls) hins miova. ^ þe?ra
dcptr Yarv þær Þora er atti Halfdan svarti Vp^lendinga konvngr ^^
ok Þvriðr er atti Ketill ^^ helh flagi. ^ Haralldr vngi var s(vn) so
^ Afrevet ved et hul i perg. ^ Pimktum er tilf. ^ '' (— ^) t'^oesten helt af-
revet. ^ Tilf. over linjen af Haukr selv med nedvisningsiegn. ^ y og den
forste streg af m udviskede. ^ Haukr har f0rst skrevet bíoðir (dittogr. fejl),
men atter overstreget dette og skrevet .f. over linjen. "^ þar — a meget udviskede
i hdskr., men si/nes at vœre fiildstændig sikre, og sdledes har JErl. lœst ordene.
^ or og den forste streg af m afrevne ved en rift i perg. ° iki udviskede.
^° F0rst skrevet o:ms, men dette underprikket og lopts skrevet ovenover (af
Haukr selv) ; dette sidste er nu meget afbleget, og det kan nœppe afgöres, om
der stdr lopts eller — midigvis — lopz. ^^ Af dette og de f^lgende ord, til og
med mart, er mer eller mindre, ved stœrk heskœring af hladet, forsvundet.
Stœrkest er det gdet ud over í'ra og hanvm, der, pd de to sidste bogstaver nœr,
helt er bortskdret. ^^ Dette ord er tilf. over linjen med nedvisningstegn. ^^ Den
nederste del af de 3 sidste bogstaver afrevne (et hul i perg.).
Landnámabók c. 326. H A U K S B Ó K. 115
þe/ra Halfdanar ok Þorv. ^ hanvm gaf Yi^ivalldr konvngr gvllskeGr
nafn sitt ok riki. ^ B.a.ralldr konvngr andaðiz fyst þé^^'ra en þa Þora
enn B.3ir alldr vngi siþast. ^ þa bar rikit vnd^V Halfdan konvng en
hann setti jíir þaí Atla iarl hinw miova. ^ siþa^i feck B.a\ídan
konvngr Ragnilldar d(ottvr) Sigvrðar hiartar ok var þe/ra s(vn) 5
Hsiralldr hinn hárfaýW. ^ þa er E.3iraUdr konvngr geck ti/ rikis i
Noregi ok hann mægðiz vií^ Hakon iarl Griotgarz s(vn) feck hann
301 Sygna fylki Hakoni i(arli) magi sinvm er konvngr for i Vik avstr
en Atli i(arl) villdi eigi af lata rikinv fyR en hann fyndi Ba.ralld
konvng. ^ iarlarmV ^ þrættv þetta meó kappi ok drogv her saman. ^ lo
þeir fvndvz a Fiolvm i Stafa ness vagi ok borðvz.^ þar fell Hakon
i(arl) en Atli varð saR ok var ílvttr i Atley ok dó þar or sarvm
en eftir ^ þaí hellt Hástein s(vn) haws rikinv þar iil er llB.ralldr
konvngr ok Sigvrðr i(arl) drogv her at hanvm. ^ Hástein tok þa
vndan ok reð i\l Islandz íer^ar. ^ hann atti Þorv OIvis d(ottvr). ^ i5
Olvir ok Atli Narv s(ynir) þe?ra. ^ Hasteinw skavt setstockvm íyr\
borð i hafi at fornvm sið. ^ þeir komv a Stalíiorv íyri Stocks eyri
en Hasteín kom i Hasteins svnd íyri avstan Stocks eyri ok bravt
þar ^ ^ hann nam land millim Rávðár ok OIvvs ar vpjö iil Fvla
lcpkiar ok Breiða myri alla vp^ at HoIItvm. ^ hann bio a Stoks- 20
eyri ^ ok Atli s(vn) haws eíiir hann aðr hann fœrði sik i Traðar
hollt. ^ OIv[ir] ^ h(et) annan s(vn) Hasteins. ^ harm bio at Stiornv
steinvm. ^ hawi^ andaðiz barnlavs enw Atli tok eíiir hann arf
302 allan. ^ leysingi Olvis var Brattr er bío i Bratz hollti ok Leiðolfr
a Leiðolfs stoðvm. ^ Atli var f(aðir) Þorðar dofna f(oðvr) Þorgils 25
orrabeins stivp(s) ^ f(oðvr) Grims glammað(a)r ^ f(oðvr) Ingiallz
f(oðvr) Grims f(oðvr) þeira. ^ Barkar ok Einars f(oðvr) Hallkotlv er
atti Rafn Sveinbiarnar s(vn).^ þe^ra d(œtr) Steínvn modir herra
Rafns ok Herdis moðir Ala f(oðvr) Steinvnnar er Havkr Erlenz
s(vn) atti. 1 Borkr Grims s(vn) var f(aðir) RagnhiUdar er Flosi 30
Biarnwa s(vn) atti. ^ þe/ra born Einarr ok Biarnwi ok Valgerðr
mot^^'r herra Erlenz f(oðvr) Havks. ^ Þordis var .íj. dott^'r
^ Punktum er tilf. ^ For det almindelige forkortelsestegn for ir('') har
Haukr her fejlagtig sat tegnet for ar i^). ^ I dette ord er et forkortélsestegn
(for \v) fejlagtig anbragt over f (foruden det rigtige over i). * Dette ord
skrives urigtig þr (= þe»r). ^ Rettet fra hdskrs ftokfkeyri. ° ir afrevet
ved et hul pá perg. "^ s glemt af skriveren. ^ Efter ð st&r der et
uformeligt z-lignende hogstav, som sikkert ikke er z, men snarest 2; iime-
ligvis betegner det dog ikke r, men ar. ® l'ilf. over linjen uden ned-
visningstegn.
8*
llg # HAUKSBÓK. Landnámabók c. 326-331.
Flosa ^ moóir frv Ingigerðar moóvr frv Gvðrvnar ok Hallberv
3ihhadisB.Y ^. ^ Halla var ok doiiir Flosa moðir herra Kristoforvs. ^
c. 327 Hallsteín h(et) maór er for ór Sogni tiZ Iskwdz magr
Hásteins. ^ hanvm gaf Hasíemw ^ ytra Ivt Eyrar backa. ^ hanii bio
303 a Framnesi. ^ ha^s s(vn) var Þorsteínn f(aðir) Arngrims er vegin 5
var at favska grefti. ^ haws s(vn) Vör Þorbiornn á Framnesi. ^
c. 328 Þon'r s(vn) Asa h^rsiss íngiallz s(vnar) Hroallz s(vnar) for
i\l Mandz ok nam Kallnesinga ^ [repp] ^ allan "^ i| vp^ frá Fyllar I4a
lœk * ok bio at Sel forsi. ^ hans s(vn) var Tyrfmgr f(aðir) Þor-
biarnar prestz ok Hamwðar prestz i Goðdolvm. ^ lo
c. 329 HroðgeÍR ^ hinw spaki ok OdgeÍR broðir hans er þeir Fin^ir
hinn avðgi ok Hafnar-Ormr keypti ^^ brott or lawdnami sinv þeir
namv Ravngerðinga rep^? ok bío OddgeÍR i Oddgeirs holvm.^ hans
s(vn) var Þorsteinw exna broddr f(aðir) Hrodgeirs f(oðvr) Avgvrs
i Kamba kistv en d(ottir) Hroðgeirs hins spaka ^^ var Gvnwvor er i5
atti Kolgrimr hinw gamh. ^ þaðan erv Kvisthwgar. ^
c. 330 Onvndr billdr er fyR var getið nam lawd f(yri) avstan
Roars lcpk sem fyR er getið. ^
c. 33 1 OzvR hinw hviti h(et) maár s(vn) Þorlefs or Sogni. ^ Ozvr
va víg i vevm a Vp^londvm þa er hann var i brvð for meá 20
Sigvrði hrisa. ^ f^ri þaí varð hann laixdílæmðr iil Islawdz ok nam
fyst oll Hollta hnd milHm Þior(s) ^^ ár ok Hravns lœkiar. ^ þa var
hann .xvíj. vetra er hann va vigit. ^ hann feck Hallveigar Þorviðar
d(ottvr). ^ þe/ra s(vn) var Þorgrimr kampi f(aðir) Ozvrar f(oðvr)
Þorbiarnar ^f(oövr) Þorarins f(oðvr) Grims Tofv s(vnar). ^ Ozvr bio 25
i Kampa hollti. ^ ha^s leysingi var Boð(v)aR ^^ er bío at Boðvars
toftvm vi(? ^* Viði skog. ^ hanvm gaf Ozvr Ivt i skoginvm ^^ oA:
skilði ser efiir hann barnlavsan. ^ Orn or Velv gerði er fyR er
getið stefndi Bo[ðvar]i ^^ vm savða tokv. ^ þd handsalaði BoðvaR
Atla Hásteins s(yni) fe sitt en hann vnytti mal ^^ íyri Erni. ^ so
304
^ jE/fíer (íeííe ord stcir et nedvisningstegn , der refererer sig til ordene Yar
þo:ðif, der er skrevne over frv in; skriveren har glemt, at han havde skrevet:
þordis var íj. osv., og vilde nu skrive: .íj. dottir Flosa var tordis osv.; et
interessant eksempel -pá fejlskrivning . ^ Dette ord er skrevet over linjen med
nedvisningstegn. ^ Punktum er tilf. * Her stár det sœdvanlige sammen-
slijngede tegn for hans, men som her sikkert er ment som Hasteinn. ^ En dél
af g afskáret; derover synes et a (?) anbragt. ^ Afskáret. ' Den nederste
del af hogstaverne bortskdren. ^ Rettet fra hdskrs lœkiar (dittogr.). ® i
skrevet over linjen. ^° Sáledes. ^^ p er rettet fra þ eller 1. ^^ s glemt af
skriveren. ^^ v glemt af skriveren, jfr. ovf. s. 85.8. " v er rettet fra n, de
to ferste streger i m (i toftvm;; efter at have foretaget denne rettelse har Haukr
tilf. forkortelsestegnet over v. ^^ if beskadigede ved et hul pd, perg. ^® ðvar
afrevne ved et hul i perg. ^^ Sáledes rettet for hdskrs dittografiske fe sitt.
Landnámabók c. 331 -332. V H A U K S B Ó K . 117
OzvR andaðiz þa er Þorgrinir var vngr ^. '^ þa tok Rafn Þorviðar
s(vn) vií? fear varðveizlv Þorgrims. ^ efUV andlat BoðvaRS talði
Rafn iil Viði skogs ok banwaði Atla en Atli þottiz eiga. ^ þe?r
Atli .íííj. forv eftir viði. ^ Leiðolfr for með hanvm. ^ smala maí^r
sagði Rafni þaí en hami reið eftir þeim meó .x. mann. ^ l^eir 5
fvndvz i Orostv dal ok borðvz þar. ^ þar fellv hyskarlar Rafns
305 .íííj. en sialfr hann varð saR miok.^ einn fell Atla h^^skarl en hann
varð saR bana sarvm ok reið heim. ^ Onvndr bildr skildi þa. ^
Þordr domni ^ s(vn) Atla var þa .xv. vetra er Rafn reið iil skips
i Einars hofn. ^ hann reið heim vm nott oA: var i blari kápv. ^ lo
Þorðr sat fyri hanvm viíí Havga vað skamt fra Traðar holiti ok
va hann þar * meí? spioti. ^ þar er Rafns havgr fyri avstan gotv
en ft/ri vestan Hasteins havgr ok Olvis havgr [ok] ^ Atla havgr. ^
vigin fellvz i faðma. ^ Þorðr varð frægr af þersv. ^ hann feck þa
Þorvnwar d(ottvr) Asgeirs a.YsimannB, ^ skelmis er drap skipshofn is
avstma^iwa i Grinis ár osi f//ri rán þaí er hann var ræntr i
Noregi. ^ Þorþr hafði þa .íj. vetr ok .xx. er hann keypti skip i
KnaRar svndi ok villdi heimta arf sinn. ^ þa fal hami fe mikit. ^
þd villdi Þorvnw e^^i fara ok tok hon vi^ bvi i Traðar hollti. ^
306 Þorgils s(vn) Þorðar var þa tvevetr. ^ skip Þorðar hvarf ok spvrðiz 20
ecki tiL^ vetri siþaR kom Þorgrimr CRvbeinw iil raða meó Þo[rvnni] "^.^
hann var s(vn) Þormoðar ok Þvriðar Ketilbiarnar d(ottvr). ^ hann
feck Þorvnwar ok var þexra s(vn) Hæringr. ^
c. 332 01af[r tv]enwvm ^ brvni h(et) maár. ^ hann for af Lofot tiZ
Isla^ídz. ^ hann nam Skeið oll millim Þiors ár ok Sandlœkiar. ^ 25
[hann var hamrammr] miok. ^ Olafr bio a Olafs vollvm. ^ hann
hGr i Brvna havgi vnd/r Vorðv felli. ^ Olafr att[i AshiUdi ok var
þe^r]a ^ s(vn) Hœlgi travsti ok Þorir drifa f(aðir) Þorkels gvllkars
f(oðvr) Orms f(oðvr) Hœlgv moóvr Oðz [Hallvards svnar. ^ Vadi]
var hin .ííj. s(vn) Olafs f(aðir) Gerðar. ^ Þorgrimr orrabeinw lagði æ
hvg a Ashilldi siþaw 01a[fr var daudr enn Hœlgi t]ravsti vandaði
vm. ^ hann sat [fyri Þo]rgrimi ^^ viá gatna mót f^ri nedan Asilldar
myri. ^ Hœlgi bað hann lata af kvamvm. ^ Þorgrimr q(vaz) eigi
hafa barna skap. ^ þe^'r borðvz oA; fell Þorgrimr. ^ | Asilldr spvrði 14^
^ iíeííeí /ra hdskrs vndr. ^ Punktum er tilf. ^ Sáledes. ^ En
del af þ afrevet ved et hul p& perg. ^ Afrevet ved et hul pd perg. ® En
del af av afrevet ved et hul pá perg. "^ rvnni afrevne ved et hul pá perg.
^ r tv; her hegynder et stort hul pd perg., som gdr igennem 5 linjer; det mang-
lende er udfyldt efter JErl.s afskrift, og, som sœdvanlig, sat i skarpe klammer.
^ Af dette ord ses forkortelsestegnet og a. ^° íyri þo er afrevne ved et lille
hul pd perg.
118 • HAUKSBÓK. Landnámabók c. 332.
V. hvar Hœlgi hefði yerit ^ hann kvað v(isv) Var * ek þar er fell
307 iil fyllar íram sotti vinr drottar orabein en vn/íaR itr tvngvr hoð
svngv. ^ Asmoðar gaf ek Oðni arfa þrotar diarfan gvlldvm galga
valldi Gavtz tafn en na rafni. ^ AsiUdr q(vað) hann ha/a ^ hoGÍt
ser havfvðs bana. * [Hœlgi tok ser far i Einars ^ hofn. ^ Hæringr 5
s(vn) Þorgrims var þa .xvi. vetra. ^ hann reið * i Hofða at finwa
Teit ^. ^ þe/r Teitr riðv .xv. at banwa Hœlga far. ^ l^eir Hœlgi
mœttvz i Merkr ravni vpj? íra Mork ^ \ió ^ Hœlga hvál. ^ þe?r
Hœlgi Yarv .ííj. saman. ^ þar fell Hœlgi ok maár með hanvm ok
eín af Teiti. ^ i faðma fellvz ^ vig þav. ^ svnr Hœlga var Sigvrðr 10
hinw lawdví?rski ok SkefiU hinn havkdœlski f(aðir) Hœlga dyrs ^ er
308 barðiz viíí Sigvrð s(vn) Liotz longv baks i Exar ár holmi a oM^ingi^
V. vw þaí orti Helgi þe^ta Band * er a hœgri hendi hlavt ek sar af
ty barv lyg ek eigi ^at leyiar h'nvengis bil minwi.^ Rafn var anr^aR
s(vn) Skefils f(aðir) Grims f(oðvr) Asgeirs f(oðvr) Hœlga. ^ 15
^ PunMum er tilf. ^ h noget uformeligt, men lœsemáden er sikker.
^ Hœlgi — Einars meget afhlegede, men sikre. ^ hann reið ligeledes. * T lige-
° Skrevet m\ ' Udvisket. ^ f ligeledes. ® d ligeledes.
* Versene bör skrives:
Vask þars fell til foldar, Ásmóðar gafk Óðni
fram sótti vinr dróttar, arfa þróttar djarfan.
0rrabeinn, en unnar guldum galga valdi
ítrtungur hátt sungu. Gauts tafn, en ná hrafni.
Vask þars 0rrabeinn fell til foldar ^ ; dróttar vinr ^ sótti fram, en
unnar ítrtungur ^ sungu hátt. Gafk Óðni þróttar djarfan arfa Ásmóðar^;
guldum galga valdi ^ Gauts tafn ^, en hrafni ná.
^ Konj.; fyllar giver ingen mening ; et papirshdskr. har filddar. ^ Hermed
synes digteren at betegne sig selv. ^ ^svœrdeís /^unnr (?) — svœrdj herlige
tunger' =■ klingerne. ^ = þormóðar; Ás = t*ór. ^ 'galgens herre' — Odin.
® 'Odins offer(?y — den faldne kœmpe.
Jeg var (virksom) dér, hvor Orrabén faldt til jorden ; mœndenes ven (jeg)
gik frem, men svœrdklingerne sang höjt. Jeg gav Odin Tormods krafiige,
djœrve sön; jeg gav galgens herre den faldne, og ravnen lig.
Band 's á hœgri hendi, (lýgk eigi þat) leygjar,
hlautk sár af Tý báru Hnnvengis Bil, minni.
Band 's á hœgri hendi minni, linnvengis Bil^ hlautk sár af báru
leygjar Tý l lýgk eigi þat.
^ 'ormelandets asynje' =. kvinde; her voc. '^ 'bolgens ilds [=■ guldets]
gud'' = manden.
Jeg har bind om min höjre arm, kvinde!, jeg blev sdret af manden; det
skjuler jeg ikke.
Landnámabók c. 333-335. HAUKSBÓK. 119
c. 333 Þ[r]ondr 1 miok siglandi Biarnar s(vn) broðir Eyvindar
avstma^íwz er fyR er getið hann var i Hafrs íirði a mót Haralldi
konvngi ok [var]ð ^ si^an landfíóiti til Islandz sið todnama tiðar.^
hann nam land millim Þiors ár ok Laxár ok vp/? úl Kalfár ok iil
Sandlœkiar. ^ hann bio i Þrandar hollti. ^ hans d(ottir) var Hœlga 5
er Þormoðr skapti atti. ^
c. 334 Olvir barna karl h(et) maár agætr * i Noregi. ^ hann Yar
vikingr mikill. ^ hann let eigi henda bornw a spiotz ^ oddvm sem
þa var vikinga siþr. ^ þvi var hann barnwa kall kallaðr. ^ hans
s(ynir) Yarv þeir Steinolfr f(aðir) Vnv er atti Þorbiorn^ laxa karl lo
309 ok Einarr f(aðir) Ofeigs grettis ok Oleifs breiðs f(oðvr) Þormoðar
skapta.^ Steinmoðr var hinn .ííj. s(vn) Olvis f(aðir) Konals f(oðvr)
Aldisar hinnar baReyskv er Olafr feiJan atti. ^ s(vn) Konals var
Steinmoðr f(aðir) Halldorv er atti Eilifr s(vn) Ketils hins einhenda.^
þeir ^ frændr Vfeigr grettir ok Þormoðr skapti for^; til Islandz ok i5
\arv hinn fysta vetr með Þorbirni laxa karh magi sinvm en Ym
varit gaf hann þeim Gnvpveria ^ rep^:> Vfeigi hinw ytra Ivt a milliw
Þverár ok Kalf ár ok bio (hann)^ a Vfeigs stoðvm hia Steinshollti
en Þormoði gaf hann hinn ævstra ^ Ivt ok bio hann i Skapt[a] ^^
hollti. ^ dœtr Þormoðar Yarv þær Þorvor moáir Þoroðz goða f(oðvr) 20
Skapta ok ÞorYe moáir Þorsteins go[ða foðvr] ^^ Biarnwa hins
310 spaka. ^ Ofeigr fell fyri Þorbirnwi iarla kap/>a i Grettis geíl hia
HæU. ^ d(ottir) V[feigs] ^^ var Aldis moóir Vallabranz. ^
c. 335 Þorbiorn laxa karl nam Þiors ár dal allan ok [Gnvp]veria ^^
rep^; allan ofan iil Kalfar ok bío hin^ fysta vetr at Miðhvsvm. ^ 25
hann hafði .ííj. vetr [setvr] ^* aðr hann kom i Haga. ^ þar bio
hann iil davða dax. ^ ha^ís s(ynir) Yarv þeír Otkell i Þiors ár dal
ok Þorgils f(aðir) Otkotlv ok Þorkels trandils f(oðvr) Gavks ^^ i
Stong ^^. ^ Otkatla var moóir Þorkotlv uoóvr Þorvallz f(oðvr) DoUv
31O10 M(oðvr) [Giz]vrar ^^ hyskvipsJ Bryniolf(r) ^^ ok Már Naddoz s(ynir) 30
ok lorvnwar d(ottvr) Olvis barna karls komv iil Islandz snemniíi
^ Det forste r afrevet ved et hul pd perg. ^ var ligeledes. ^ PunJc-
tum er tilf. * æ synes rettet fra œ. ^ p synes rettet fra þ. ^ Meget
utydeligtj men sikkert. ^ p rettet fra hdskrs f. ^ Glemt af skriveren;
kan syntaktisk nœppe undvœres. '* Denne usœdvanlige skrivemdde synes frem-
kommen ved en rettelse, men denne kan ikke nœrmere bestemmes. ^^ a er af-
revet ved et hul pd perg. ^^ ða .Y.{?) ligeledes. ^^ feigs Ugeledes. ^^ gnvp-
for det meste afrevet ved et hul pd perg. ^* Afrevet ved et hul pd perg.
^^ ks sammenskrevne. ^^ g rettet fra ð (reminiscens fra ð i trand-^. ^^ /
dette ord begynder et stort hid p>d perg., som strœkker sig ned igennem de 4
folgende linjer og hvorved de i det folgende indklamrede ord er nfrevne; jfr.
s. 117 anm. 8. ^^ r glemt af skriveren.
120 f HAUKSHÓK. Landnámabók c. 335-338.
\andz bygðar. ^ [mr nsimY Rvna manníi reipp sva sem vatnf[oll
deila þjanwveg. ^ Bryniolfr bio at Berghyl. ^ haws s(ynir) Yarv
þeir Þorleifr f(aðir) Brondolfs f(oðvr) Þorkels [skota ^ kolls fodvr
Þora]rins f(oðvr) Hallz i Havka dal ok Þorlaks f(oðvr) Rvnolfs
f(oðvr) Þorlaks hyskvps.'^ Ma[r bio a Marstodjvm. ^ hans s(vn) var 5
Bein/r ^ f(aðir) Kolgrimv moí?^;r Skeaia f(oðvr) [Hialjlta ^. ^
c. 336 Þorbiorn^ iarla kap/9Í h(et) maór norœn. ^ hann for af
31O11 Orkneyivw iil Manáz.^ hann keypti \aná i Rvna manwa [repp at
Mavi N]addoðz* || syni allt fyri nedann Sels lœk a miUim^ Laxár.^
hann bio i Hólum. hans s(ynir) voru þeir Solmundr f(adir) Brennv- 10
Kara. ok Þormódr f(adir) Finnv er atti Þorormr ^ i Karlaf(irdi). ^
þeira dottir "^ Alfgerdr * modir ^ Gestz f(odur) Valgerdar m(odur)
311 2 Þorleifs Beiskallda.
c. 337 Þorbrandr ^^ ^ svn Þorbiarnar hins oarga ok Asbrandr svn
^^^^^ hans komu til Islandz sid landnama tidar ok visadi Ketilbiorn 15
þeim til landnáms fyri ofan Mvla þann er framm gengr hia Stacks
á ok til Kallda kvislar ok bioGV i Hauka dal. ^ þeim þotti land of
312 litid er Tunnga hin vestri var þa bygd. ^ þa ioku þeir lanndnam
sitt ok namv hinn efra Ivt Rvna manna repps sionhending or
Mvla i Ingialls gnup fyri ofan Gyldar haga. Born Asbranz voru 20
þau Vebrandr ok Arngerdr ^. Vebrandr ^ var f(adir) Ollaugar er
3125 atti Svertingr^ Rvnolfssvn.
Fra Ketilbirni gamla.
c. 338 Ketilbiorn ^^ het madr agiætr i Naumvdal. ^ hann var
^° Ketilss(vn) ok Æsv d(ottur) Hakonar iarls Griótgarssvnar. hann 25
atti Hœlgu d(ottur) Þordar skecia. Ketilbiorn fór til Islanndz þa
er lanndit var vída bygt med sió. hann hafdi skip þat er Ellidi
het. hann kom i Ellida ár ós fyri nedann heidi. hann var hinn
fysta vetr med Þordi skeaia mági sinum. en vm varit fór hann
vpp vm heidi at leita ser landz kosta. þeir haufdv nattbol ok æ
gerdu ser skála þar sem nv heitir Skálabrecka i Blaskógumm.
enn er þeir foru þadann komu þeir at a þeiri er þeir kolludu
313 Exar á þui at þeir tyndu þar i exi sinni. þeir attv dvol vndir
íialls mvla þeim er þeir kolludu Reydar mvla. ^ þar lagu þeim
epter á reydar þær er þeir toku or Anni. Ketilbiorn nam Grimsnes 35
^ PunJctum er tilf. ^ Af fk ses endnu en del. ^ bei- meget udvisket.
^ Hial afrevet ved et lille hul pd perg. ^ Her tnangler uden tvivl ok.
« Skr. -ur. "^ Rettet fra hdskrs fejlskrevne óætur. ^ f af JErl. tilskrevet
over linjen med nedvisningstegn. » Bettet af JErl. fra f . '" Ahen plads
for initialen.
* Her ender det 14. (Ldn's sidste) mbrblad.
Landnaiuabok c. :338-34í2. HAUKSBÓK. 121
allt vpp fra Hoskulls lœk ok Laugardal allann ok alla Byskups
tunngv vpp til Stacks ár ok bió at Mosfelli. Born þeira voru |»av
Teitr ^ ok Þormódr Þorleifr ok Ketill Þorkatla ok Olleif. Þorgerdr
Þvridr. en var svn Ketilbiarnar laungetinn Skiæringr. Ketilbiorn
var sva audigr at Lausa fe at hann baud svnum sinum at sla 5
þvertre af silfri i hofit þat er þeir letu gera. þeir villdu þat ei. þa
ok hann silfri vpp a íiallit a íj. yxnumm ok Haki þræll hans ok
Bót ambatt hans. þav falu feit sva at ei hefir fundist siþan. hann
drap Haka i Haka skardi. enn Bót i Botar skardi. Teitr atti Alofv
d(ottur) Bodvars af Vors Vikinga-Kára s(vnar). þeira svn var lo
Gizvrr ^ Hviti f(adir) Isleifs byskups f(odur) Gizurar byskups.
Annarr ^ svn Teits (var) ^ Ketilbiorn f(adir) Kols f(odur) Þorkels
f(odur) Kols Víkveria byskups. Mart stormenni er fra Ketil-
birni komit.
c. 339 Eyfrodr * ^ hinn gamh nam Tunngu hina eystri a millim 15
^^^® Kalldakvislar ok Hvit ár ok bio i Tungv. ^ Med hanum kom vt
Drumb-Oddr er bio a Drumboddz stodum.
c. 340 Asgeirr ^ ^ het madr Vlfs s(vn). hanum gaf Ketilbiorn Þor-
gerdi d(ottur) sína. henni fylgdu heiman Lidar lond oll fyri ofann
Haga gard. hann bio i Lid hinni ytri. þeira svn var Geirr '^ godi 20
ok Þorgeirr ^ f(adir) Bardar at Mosfelli. ^
c. 34J Eilifr * ^ Audgi svn Aunvndar Bills feck Þorkotlu Ketil-
biarnar d(ottur) ok fylgdu henni heiman Hofda lond. þar bioGv
þau. þeira svn var Þorir f(adir) Þorarins sælings. ^
c. 342 Veþormr * ^ svn Vemundar hins gamla var hersir rikr ^ 25
hann stock fyri HaRalldi konungi austr a lamta land ok rvddi
þar markir til bygdar *. Holmfastr ^ het svn hans enn Grimr ^
systursvn hans. þeir voru i vestr ^ viking. ok drapu þeir i
Sudreyium ^ Asbiorn iarl skeria blesa, ok toku þar at herfangi
Olofu konu hans ok Arneidi d(ottur) hans ok hlaut Holmfastr * so
hana ok feck hana fodr sinum ok let vera ambatt. Grimr ^ feck
Alofar d(ottur) Þordar vaeagda ^ er iarhnn hafdi atta. ^ Grimr ^
315 for til Islandz ok nam Grimsnes allt vpp til Svinavats ok bio i
Ondurdu nesi íííj vetr en siþan at BurfelH. hans svn var Þorgils
er atti Æsu systur ^ Gestz Olleifss(vnar). þeira s(ynir) voru þeir 35
Þorarinn at Bvrfelli ok lorundr ^ i Mideingi. ^
^ Skr. -ur. ^ Skr. -r. ^ Udeladt af skriveren. '^ Aben plads for
initialen. ^ Funktum er tilf. ® Rettet fra hdskrs d. jfr. ovf. s. áé.Ts.
a „merkur til bygdar s. Hauksb." Melab. b Denne læsemáde anferes i Melab.
som variant til dens egen lœsemdde: vaggar.
122 9 HAUKSBÓK. Landnámabók c. 343-34«.
Fra Hallkeli
C.343 HalIkelP brodir Ketilbiarnar sammœdri hann for til Islandz
ok var med Ketilbirni hinn fysta vetr. ^ Ketilbiorn baud at gefa
hanum lannd. hanum þotti htilmannhgt at þiggia land at hanum
ok skoradi a Grim til lannda. eda Holmgongu ella. Grimr ^ geck 5
a holm vid Hallkell vndir Hallkels hólumm ok fell þar. en Hallkell
bio siþan at Holum. hans s(ynir) voru þeir Otkell. er Gunnarr *
Hamundar svn va ok Oðr at Kidia bergi f(adir) Hallbiarnar er
veginn ^ var vid Hallbiarnar vordur ok Hallkell f(adir) Hallvardz
f(odur) Þorsteins er Einarr Hialtlendingr va. ^ svn Hallkels Odz 10
s(vnar) var Biarni f(adir) Halls f(odur) Orms f(odur) Bardar
f(odur) Valgerdar modur Halldoru er Magnus byskup Gizurar svn
316 atti. Nu er komit at landnami Ingolfs.
Fra Þorgrimi Billd.
c. 344 Þorgrimr * ^ BÍIIdr brodir Onundar bíIz sammædri vid hann 15
var svn Vlfs fra Holi. hann nam oll lond fyri ofann Þvera ok
bygdi at Bilz -fialli. ^
Fra Steinrod.
c. 345 Steinrodr ^ Melpatrex svn gofugs manns af Irlandi hann
var leysingi ^ Þorgrims bíIz. hann atti d(ottur) Þorgrims ok var 20
allra manna venstr. hann nam oll Vats lond ok bio a Steinrods-
stodum. hans s(vn) var Þormódr f(adir) Kars f(odur) Þormóz
f(odur) Branz f(odur) Þoris f(odur) Branz a Þingvelli. ^
Fra Hrolleifi
c. 346 HroIIeifr ^ s(vn) Einars '^ Olviss(vnar) Barna karls kom i 25
Leiru vag þa er bygt var allt med sió. hann nam lond til móts
vid Steinrod oll fyri vtann Exar a er fellr vm Þingvoll ^ ok bió i
Heidabœ nockora vetr. þa skoradi hann a Eyvind i Kvigv vagum
til holmgongv eda landsolu. enn Eyvindr kaus helldr at þeir
keypti londvm. [Eyvindr bió ^ nockora vetr siþan i Heida bœ ok 30
fór siþan a Rosmhvalanes til Bear skeria. enn RoIIeifr bio siþan i
Qvigu vagum. ok er þar heygdr. hans svn var Svertingr f(adir)
Grims Logsögv manns at Mosfelli. ^
^ Aben plads for imtialen. ^ Punktum er tilf. ^ Skr. -ur.
^ Skr. -r. .^ Skr. vei-. 0 Her^já tilf. JErl. — uden noyen' rettehe -
urigtig Steinrodar. ' Sdledes rettet fra hdskrs Arnars, jfr. ovf. s. 119. 11.
^ Skr. -vell. ° Gentagne ved sideskifte.
Landnámabók c. 347-351. HAUKSBÓK. 123
347 Ormi' ^ hinn gamli s(vn) Eyvindar iarls Arnmodz svnar
iarls hins sinka. Ormr ^ nam land a millim Varmár ok Þverár
vm Ingolí'z fell allt ok bio i Hvammi.^ hann atti Þorvnni d(ottur)
Ketils Kiolfara þers er fingalknit bardi i hel. ^ hon var Afa
syster Grims hins naleyska. ^ þeira svn Ormr hinn gamli f(adir) 5
DaRa f(odur) Arnar. hann var enn a mót Haaalldi konungi i
Hafrs^ firdi. ^
348 Alfr ^ hinn Ezki stock fyri HaRalldi konungi hinum Hárfagra
^^^ af Ogdum or Noregi ^. hann for til Islandz ok kom skipi sinu i
þann óss er vid hann er kenndr ok Alfs ós heiter. hann nam oll lo
lond fyri vtann Varma ok bió at Gnupum. ^ Þorgrimr ^ Grimolfs-
s(vn) bródr svn hans kom vt med hanum sa er arf tok eptir
hann. þui at Alfr atti ecki barn. svn Þorgrims var Eyvindr f(adir)
Þorodz goda f(odur) Skapta. Ozvrr^ var ok svn Eyvindar er atti
Beru d(ottur) Egils Skallagrims svnar. ^ Modir ^ Þorgrims var i5
Kormlod ^ d(ottir) Kiarvals Ira konungs. ^ Þorodz d(ottir) gvða <=
var Hœlga modir Grims elomuds ^ f(odur) Ingialls f(odur) Grims
f(odur) Barkar f(odur) Ragnilldar ^ m(odur) ^ Valgerdar m(odur)
herra Erlens ^ f(odur) Hauks. ^
Frá Þori naustmyrkr 20
c. 349 Þorer ^ naustmyrkr nam Selvag ok Krysuvik. enn Hear svn
hans bio at Vagi. enn Bodmodr annarr s(vn) hans var f(adir)
Þorarins f(odur) Svganda f(odur) Þorvardar f(odur) Þorhilldar
319 m(odur) Sigurdar Þorgrimss(vnar). Molldagnups s(ynir) bygdv
Grindavik sem fyrr er ritad. 25
c. 350 Steinvnnr* hin gamla frændkona Ingolfs for til Islandz ok
var med hanum hinn fysta vetr. ^ hann baud at gefa henni
Rosmhvala nes allt fyri vtan Hvassa raun enn hon (gaf fyri) ^
heklu fleckotta enska ok villdi kaup kalla. henni þotti þat vhættara
vid riftingumm. Steinvnni hafdi att Herlaugr ^ brodir Skallagrims. 30
þeir(a)^ s(ynir) varu Niall ok Arnorr.
C.35I Eyvindr^ het frænndi ok fóstri Steinvnnar. ^ hanum gaf
hun lannd milHm Kvigu vaga biarga ok Hvassa rauns. hans svn
var Erlingr f(adir) Þorarins f(odur) Sigvats f(odur) Þorornu modur
^ Forst skr. — med dben plads f. init. — rimr, hvilket af JErl. selv er
rettet til rmur (ikke rmr^. ^ Skr. -ur. ^ Punkium er tilf. ^ Aben plads
for initialen. ^ Skr. -eig-. ® Skr. -r. ' Bettet fra hdskrs .f.; 104 har m.
^ Glemt af JErl. ® Skr. þf . a modir— Hauks optages i 104 fra „Havcs-
boc". b -lavA 104. c d. Poroddz Goda 104. d Glomuðs 104. e Ragn-
hilldar 104. f Erlendz 104.
124 9 HAUKSBÓK. Landnámabók c. 351-354.
Þorbiarnar Arnþiofs s(vnar) i Krísuvik ok Alofar modur Finns
LOgmanns ok Freygerdar modur Loptz f(odur) Gudlaugz smidz.^
c. 352 Heriolfr ^ ^ sa er fyR var frá sagt var frændi Ingolfs ok
fostbródir. Af þui gaf Ingolfr ^ hanum lannd millim Reykianes ok
Vags. hans s(vn) var Bardr f(adir) Heriolfs þers er fór til Græna 5
320 lanndz. ok kom i hafgerdingar. a skipi hans var sudreyskr ^
madr. ^ sa ortti Hafgerdinga Drapu. ^ þar er þetta vpphaf. Allir *
hlýdi ossv fvlh amra ^ íialla Dvalins hallar. ^
Frá Asbirni
c. 353 Asbiorn ^ het madr Ozvrar s(vn) bródr s(vn) Ingolfs. hann 10
nam lannd miUim Raunsholltz lœkiar ok Hvassa rauns Alftanes
allt ok bió a Skvla stodumm. hans s(vn) var Egill f(adir) Ozurar
f(odur) Þorarins f(odur) Olafs. f(odur) Sveinbiarnar f(odur) As-
mundar f(odur) Sveinbiarnar f(odur) Styrkars f(odur) Hafrbiarnar
f(odur) þeira Þorsteins ok Gizurar i Seltiarnarnesi. 15
Vm skipan landsins.
c. 354 Nu 2 er yferfarit vmm landnám þav er verit hafa á Islandi
epter þvi sem frodir menn hafa skrifat. fyst Ari prestr hinn fródi
Þorgils s(vn) ok Kolskear ^ hinn vitri. Enn þersa bok ritada (ek) ^
Haukr ^ EUinz svn. epter þeiri bók sem ritad hafdi herra Sturla 20
logmadr hinn frodazti madr ok eptir þeiri ^ bok annarri ^ er ritad
hafdi Styrmir hinn fródi. ok hafda ek þat or hvaRÍ sem framar
greindi. enn mikill þori var þat er þær sogdu eins badar. ok þvi
er þat ecki at vndra þo þersi Landnáma bók se lengri enn nockor
onnvr. Enn þersir landnams menn hafa gofgaster verit i Sunlend- 25
321 inga fiordungi Rafn hinn heimski KetiII uængr. Sigvatr Raudi
Hasteinn Atia svn. Ketilbiorn hinn gamh. Hœlgi Bióla Ingolfr^
Avrlygr^ hinn gamli Kolgrimr^ gamli. Biorn Gullberi Onundr
Breidskear ^. Enn i Austfirdinga fiordunngi Þorstein Hviti. Bryniolfr
hinn gamli Graut-AtU ok KetiII. Þidranda s(ynir). Rafnkell godi 30
' Punktum er tilf. '^ Aben plads for initialen. ^ Skr. -ur.
"* Skr. -ur (bis). '" Nœrmest at lœse som anira. ^ I margen har Arne
Magntisson tilföjet: „adde : ek". ' Bettet fra hdskrs þeira. » Skr. -r.
a 104 bemœrker i margen: „þenna capitula hefr Havcsb.".
Verset kan skrives:
Allir hlý(M ossu fulli [amra fjalla] Dvalins [hallar]
AUir hlyði ossu Dvalins fulli ^ amra hallar fjalla ^ . . .
'Dvalins [dvœrgensj bœger' =. poesi, digt. ^ amra höU = hav
(^amarr = fisk?), havets 'fjœlde' — store belger, hargjerdinger (?)
Alle lytte til vort digt. Havgjerdingernes (?).
1 i
Landnámabók c. 354— 356. HAUKSBOK. 125
Bodvarr ^ hinn Hviti. Flrollaugr s(vn) Rognvalls iarls Ozvrr ^ s(vn)
Asbiarnar Heyangrs ^ - Biarnar svnar er Freysgydlingar eru fra
komner Ketill hinn fiflski. Leidolfr ^ kappi. Eun i Nordlendinga
íiordunngi Audun skavkull. Ingimundr gamli Ævarr ^ Sæmundr
Eirikr ^ i Guddolum. Hofda - Þordr ^ Hœlgi hinn Magri. Eyvindr 5
Þorsteins s(vn) Hamundr neharskinn. ^ Enn i Vestfirdinga fiórd-
ungi Hroskell. Skallagrimr Selþorer. Biorn hinn Austræni. Þorolfr ^
Mostrar skee. Audr ^ Diupaudga. Geirmundr ^ neliarskinn Vlfr ^
skiálgi. Þordr^ Vikings svn.
355 Sva * segia ^ frodir menn at landit yrdi albygt a lx. vetra lo
sva at ei heíir siþan ordit fiolbygdra. þa hfdu enn marger Land-
nams menn ok s(ynir) þeira ^. Enn er landit hafdi lx vetra bygt
verit voru þersir hofdingiar merstir a Islandi. i Sunnlendinga íiord-
ungi Mordr cigia. lorundr godi Geirr^ godi Þorsteinn Ingolfs svn
Tunngv-Oddr. Enn i Vestfirdinga fiordungi Egill Skallagrimss(vn) i5
Þorgrimr Kiallakssvn. Þordr Gellir. ^ Enn nordr Midfiardar - Skeci.
Þorsteinn Ingimundar '^ svn. Guddæler. Hiallta syner. Eyolfr Val-
gerdar svn. Askell godi. Enn i Austfirdinga fiordunngi Þorsteinn
Hviti Hrafnkell godi. Þorsteinn f(adir) Sidu-Halls Þordr freysgodi.
Rafn Hœngz s(vn) hafdi þa Logsögu. 20
c. 356 Sva segia vitrir menn at þersir hafa skirdir verit landnáms
322 menn Hœlgi magri Orlygr enn gamli. Hœlgi Bióla. lörundr ^ hinn
Kristni Audr hin Diupaudga KetiII hinn fiflski. ok þeir flester er
komv vestann vm haf. helldu sumer vel kRÍstnni til dauda dax.
enn þat geck vvida i ætter. þui at synir þeira sumra reistu hof25
ok blótudv. Enn lanndit var alheidit ner hunndradi vetra.^
^ Skr. -r. ^ Skr. -ur. ' Punktum er tilf. ^ Ahen plads for initidlen.
^ Skr. sei-f men i af JErl. selv overstreget. ® Skr. -rr-. ' Rettet fra hdskrs
urigtige Ingolfs.
Her hefr ^ Kristni s0gv.
I Nv 2 hefr ^ þat hversv Kristni kom a Island. Ad madr het
Þorvalldr Kodrans svn. bródur s(vn) Atla hins Ramma. þeir voru
s(ynir) Eilifs Arnar Bardar s(vnar) or Al Ketilz svnar Refs Skida
s(vnar) hins gamla. Kodran bio at GiHa i Vatzdal ok var agiætr^ 5
madr. Þorvalldr svn hans fór vtann ok var fyst i hernadi. enn
lutskipti þat er hann feck lagdi hann til vtlausnar herteknum
monnum allt þat er hann þvrfti ei at hafa til kostar ser. Af sliku
vard hann agiætr ok vinsæll. Þorvalldr for vida vm Sudr ^ lond.
hann fann i Saxlandi sudr byskup þann er Fridrekr het ok tok 10
af hanum skirn ok trv retta ok var med hanum vm rid. Þor-
valldr bad byskup fara til Islands med ser at skira fodr sinn ok
módur ok adra frænndr ^ sina þa er hans rádi villdu fylgia.
byskup veitti hanum þat. þeir Fridrekr ^ byskup ok Þorvalldr
komu til Islandz sumar þat er landit hafdi bygt verit ^15
4 vetra ok víj. vetr. þa hafdi Þorkell Mani logsogv en þersir voru þa
stærstir hofdingiar a landinu. Eyiolfr ^ Valgerdar svn nordr ok
Viga-Glumr. Arnorr * Kerhngar nef (Þorvardr) ^ Spakbodvars svn.
ok þeir StaRÍ brædr ^ i Guddolum. Þorkell Krafla i Vatsdal. Enn
vestr^ voru þa Ari Mars s(vn) Asgeirr* Knattar svn Eyolfr ^ erai. 20
Gestr hinn spaki Olafr pai Viga-Styrr*. Snorri godi var xvííj.
vetra. ok hafdi tekit vid bvi at Hœlga fiaUi. Þorsteinn Egils "^
s(vn) lUugi hinn Raudi ok (sudr) ^ Þorkell Mani ok Þoroddr godi.
Gizurr * hinn Hviti. Asgrimr ^ Ellida-Grimssvn. Hiallti SkeGÍas(vn)
Valgardr ^ at Hofi Rvnolfr Vlfss(vn) ok s(ynir) Ornolfs i Skógum 25
enn austr s(ynir) Þordar rreysgoda. Sidu-Hallr. Hælgi Asbiarnar
svn. Viga-Biarni ok Geitir. ^
^ Skr. -ur. ^ Ahen plads for initialen. ^ Her er en dben plads for
tallet, som JErl. rimeligvis ikke har kunnet lœse; der har formentlig stáet tíu
tigu. ■* Skr. -r. ^ Dette navn er íHmeligvis af JErl. overspriinget; jfr. s. 127.7.
^ Rettet fra hdskrs bródir (JSigurdsson). ' Skr. Eig-. ^ Mgl. i hdskr.;
indsat af JSigurðsson. ® Punktum er tilf.
Kristnisaga c. 1-2. HAUKSBÓK. 127
Sva ^ er sagt er þeir byskup ok Þorvalldr forv vm Nord-
lendinga fiordung ok taladi Þorvalldr xru fyri monnum þviat
5 byskup vnderstod þa ei Norrænu. enn Þorvalldr flutti diarfliga
Guds erendi. enn flestir menn vikust litt vndir af ordum þeira.
tók vid TRV Onundr hinn Kristni svn Þorgils or Reykiar dal 5
Greniadar svn(ar) ^ ok Hlenni hinn gamH svn Orms Toskubaks
ok Þorvardr Spakbodvars svn i Asi i Hialltadal. enn Eyiolfr
Valgerdars(vn) let primsignast.
Fra Þorvalldi ok byskupi.
j. 2 Byskupp ^ ok Þorvalldr voru at Giha med Kodrani hinn lo
fysta vetr med xííj manna. Þorvalldr bad íbdur sinn skirazt. en
hann tok þvi seinhga. At Giha stod steinn sa er þeir frænndr
hofdu blótad ok kohudu þar bva i Armann sinn. Kodran letst ei
mundv fyRÍ skírazt láta enn hann vissi hvaR meir mætti byskup
eda Armadr i steininum. ^ eptir þat fór byskup til steinsins ok is
song yfir þar til er steinninn brast i sunndr. þa þottist Kodran
skiha at Armadr var sigradr. ^ let Kodran þa skira sik ok hiu
hans oU. nema Ormr s(vn) hans vihdi eigi vid Tru taka. for hann
þa sudr i Borgarfiord ok kauper land at Hvanneyri. Ormr^ atti
Þorvoru dottur Auzvrar ok Beru Egils d(ottur) SkaHagrims s(vnar). 20
þeira d(ottir) var Yngvilldr er atti Hermundr Illugasvn. siþan atti
Ormr Geirlaugu d(ottur) Steinmods or Dmpadal. þeira D(ottir) var
Bera er atti Skvli Þorsteins s(vn). þeir byskup ok Þorvalldr gerdu
bv at Lækia móti i Vidi dal ok bioGV þar íííj. vetr. þeir foru vida
vmm Island at boda Trv. þeir byskup ok Þorvalldr voru at haust- 25
bodi i Vatsdal at Giiia ^ med Olafi. þar var þa kominn Þorkeh
Krafla ok mart annarra^ manna. þar komu berserkir íj. er Haukr*
het hvartveGÍ. þeir bvdu monnum kvgan ok gengu greniandi ok
ódu ehda. þa badu menn byskup at hann skylldi fyrikoma þeim.
6 eptir þat vigdi byskup eUdinn adr þeir ædi. ok brunnu þeir þa 30
miok. eptir þat gengv menn at þeim ok drápu þa ok voru þeir
færdir a fiall vpp hia gilinu. ^ þvi heitir þar Hauka gil siþan.
epter þat let Þorkell Krafla primsignast enn margir voru skirdir
þeir er vid þenna atburd voru. þeir Þorvahdr^ ok byskup fóru i
Vestfirdinga fiordunng at boda trv. þeir komv i Hvamm vm Alþingi 35
til Þorarins fýlsennis'^. ok var hann þa á þingi ennFridgerdr kona
hans var heima ok svn þeira Skeci. ÞorvaUdr taladi þar trv fyri
monnum. enn Fridgerdr var medann i hofinu ok blotadi ok heyrdi
^ Áben plads for initialen. ^ Rettet fra hdskrs svn (JSig.). ^ Punktum
er tilf. * Skr. -ur. ^ En fejl for Haukagili. " Skr. -r-. ' Fejlskr. fý()enis.
128 # HAUKSBÓK. Kristnisaga c. 2-3.
hvart þeira ord annars. enn sveininn Skeci hló at þeim. þa qvad
Þorvalldr þetta. For * ek med dominn dýra drengr ^ lyddi mer
engi gatvm had at hreyti hlaut teins goda sveini en vid enga
svinnu alldin rýgr vid skalldi þa kreppi Gud gydiu gall vm
heidnuni stalla. ecki letu menn skirast af þeira ordumm i Vest- 5
íirdinga íiordungi sva at menn viti þat. enn i Nordlendinga fiord-
ungi hofnudu marger menn blótumm ok brutv skvrðgvð sin. enn
sumir viUdu ei giallda hoftolla. ^
Frá Þorvardi
3 Þorvardr ^ Spacbodvarss(vn) let gera kirkiu a bœ sinum i lo
Asi. þat likadi monnum stór illa þeim er heidnir voru.^ madr het
Klaufi svn Þorvallz Refs s(vnar) fra Bardi. ^ hann var hofdingi. ^
hanum likar þetta stór illa vid Þorvard ok fór hann at finna
7 Arngeir brodr Þorvards ok baud hanum kost a hvart hann villdi
helldr brenna kirkiuna eda drepa prest þann er byskup hafdi þar if>
til fenngit. þa svarar Arngeirr^. let ek hvern minna vina at gera
prestinum mein þviat brodir minn hefer grimmliga hefnt smærri
motgerda. en gott rad ætla ek þat at brenna kirkiuna en þo vil
ek mer engu af skipta. LÍtlu siþar fór Klaufi til vm nott ok villdi
brenna kirkiuna. þeir voru samann x. enn er þeir komu i kirkiu 20
Skr. -ur. ^ Punhtum er tilf. ^ Áben plads for initiálen. ^ Skr. -r.
* Verset bör skrives:
Fórk með dóm enn dýra; en við enga svinnu
drengr hlýddi mér engi; aldin rýgr við skaldi
gátum háð at hreyti (þá kreppi goð gyðju)
hlautteins, goða sveini, gall of heiðnum stalla.
Fórk með enn dýra dóm^; engi drengr hlýddi mér; gátum háð
at hreyti hlautteins ^, goða sveini, en aldin rýgr ^ gall ^ við enga svinnu
of heiðnum stalla við skaldi^; goð kreppi þá gyðju.
^ dómr ^dom', 0: sag (jfr. kristinn, heiðinn dómr>. ^ 'offertenens
svinger\ den, der stœnker offerblodet omkring med den dertil herende kost, for-
klares ved den felgende apposition; „drengen Skegge" (prosaen) betragtes altsá
som en slags tempeltjœner. ^ Her ábenbart en foragtelig benœvnelse ('rýgr er bl.
andet et jœttekvindenavn). * gall . . við 'r&bte, skreg imod' finder sin forklaring
i fortœllingen i þorvalds þáttr (Bisk. I 43, jfr. Fms. I 267 Flat. I 270), hvor
verset ogsá findes, vistnok i en mindre rigtig form: Friðgerðr svaraði orðum
þorvalds fá ok þó illa. ^ skaldi = mér.
Jeg forkyndte den dyrebare sag [kristendommenj , men ingen vilde here
pd mig; (tvœrtimod) opndde jeg (kun) spot hos blodstœnkeren, afgudernes tjœner,
men den gamle kœlling skreg afsindig frem over det hedenske alter ud imod
mig; gid gud knœkke denne tempelforstanderske.
Kristnisaga c. 3-4. HAUKSBÓK. 129
gardinn sýndist þeim sem elldr fyki vt vmm alla glveana a
kirkiunni ok foru þvi brott at þeim sýndizt oU kirkiann elldz fvU.
ok er hann spurdi at kirkian var ei brunninn fór hann til adra
nott ok Arngeirr^ ok ætladi at brenna kirkiuna. enn er þeir hofdu
vpp broted kirkiuna þa kveykti hann elldinn med fiallrapa þvRvm. 5
elldr 2 kviknadi seint. þa lagdist hann nidr ok bles at inn yfir
þreskelldin þa kom or i golfit hia yfir hofdi hanum. enn onnur
millim skyrtunnar ok sídv hans. þa Hóp hann vpp ok kalladizt ei
mvndu bida hinnar ííj. fór Arngeirr ^ þa heim. en kirkia sv var
ger xvi. vetrum adr Kristni var i log tekinn a Islandi. en hun lo
stod þa er Botolfr byskup var at Hólum sva at ecki var at gert.
vtan at torfum.
Fra Þorvaildi
c. 4 Þeir ^ Fridrekr byskup ok Þorvalldr fóru til þings ok bad
byskup Þorvalld telia Irv fyri monnum at LOgbergi sva at hann i5
væri hia en Þorvalldr taladi. þa svaradi honum morgum ordumm
ok iUumm gofugr madr Hedinn * fra ^ Svalbardi or Eyiafirdi.
Hedinn var svn Þorbiarnar Skaga svnar. hann atti Ragneidi stiup-
dottor ok brodurd(ottur) Eyiolfs Valgerdars(vnar). þa bádu þeir
skalld nida þa Þorvalld ok byskup. ^ þetta var þa qvedit. Hefir * 20
born ^ borit byskup ix. þeira er allra Þorvalldr fadir. fyri NÍd þat
va Þorvalldr íj. menn. ^ byskup spurdi hvi hann vægi þa. þui at
þeir sogdu ockor eiga born saman. byskup svarar þeir lugv a
ockur enn þu færdir oorþ^ þeira afleidis þui at ek mátta vel bera
born þin eptir mer. ^ 25
8 Enn ^ er þeir Þorvalldr ok byskup villdu rída á Hegranes
. þing enn heidnir menn fóru i móti þeim ok' bordu þa grióti sva at
þeir nádu ei framm at fara. þar eptir gerdu menn þa seka at
Heidnum Logumm. enn þat sumar epter a Alþingi somnudu
hofdingiar Lidi ok ridu med cc. manna ok ætludu at brenna þa 30
byskup inni. þeir adu rossum sinumm adr þeir ridu heim a bæinn
at Lœkia móti. enn er þeir skylldu a bak laupa flugv fvglar vpp
^ Skr. -r. ^ Skr. -ur. ^ Aben plads for initialev. * Bettet i hdskr.
fra heidinn (det 1. i udskrahet). ^ fíettet fra hdskrs sva. ° Punktuni er tilf.
' Skr. to gange, den sidste gang iinderprikket af JErl. seh. ^ Sdl.; desuden
er der en hage til höjre ud fra p'ets hovedstav. Det rigtige er vistnok orð, som
Bisk. I 45, Fms. I 270.
* Verset hör skrives:
Hefr bgrn borit þeira 's allra
byskup níu, Þorvaldr faðir.
Biskoppen har fodt ni börn, Torvald er fader til dem alle.
9
130 • HAUKSBÓK. Kristnisaga c. 4—5.
hia þeim. vid þat fælduzt herstar þeira ok fellu menn af baki,
sumer brutu henndr sinar enn sumir fætr, eda skeindust a vapnum
sínumm. fra sumum liopu rossinn. ok foru þeir vid þat heim apttr.
vid þetta herlaup vrdu þeir byskup ecki varer fyR enn epter. þa
hofdu þeir ííj. vetr buit at Lækia móti. þeir bioGv þar v. ^ vetr 5
siþan. ^ eptir þat foru þeir vtann. Enn er þeir komu til Noregs
lágu þeir i einni hofn. ^ þa kom þar Hedinn af Islanndi i þa
somu höfn ok fór þegar vpp i skóg at hoGva vid. Enn er Þorvalldr
vard varr^ vid þat for hann med þræl sinn ok let vega hann þar.
enn er byskup vissi þat þa sagdi byskup at þa mundi skiha felag 10
þeira. þat er hann var heiptrækr*. byskup for þa svdr i Saxland
ok andadist þar. ok er hann madr sannheilagr. Enn Þorvalldr var
þa fyst i kaupferdum vmm rid. ^
Fra Þangbrandi
c. 5 A ^ Dogumm HaRalldz konungz Gorms svnar kom Albertus 15
byskup af Brimvm a lotland til Aróss ok settist þar a stola.
Þangbrandr het klerkr hans svn Vilballdus Greifa af Brimvm. enn
þa er Þangbrandr var vaxinn baud Hugbertus byskup af Kantara
borg Albertus bródr sinumm til sin. At þeiri veitslu gaf Hugbertus
Alberto giafer ok ollum forunautum hans. þa mællti byskup vid ^
Þangbrand þv ert hattadr sem RÍdd^rar þui gef ek þier skiolld ok
er a markadr Kross med likneski Drottins vors. þat merker lærdom
9 þinn. Litlu sídar fann Þangbrandr Olaf Tryggva svn i Vindlanndi.
Olafr spurdi. hvern dyrki þier kristner menn a krossi pindann?
Þangbrandr svarar. DRottinn vorn lEsum Ghristum. konungr spyrr^. 25
fyri hvad var hann píndr? eda hvat sok gerdi hann? þa sagdi
Þangbrandr Olaíi konungi innvirdiliga fra pining Drottins vars ok
taknum krossins. konungr faladi þa skioUdinn. enn Þangbranndr
gaf hanum skioUdinn enn konungr gaf hanum iamnvirdi sk(i)alld-
arins ^ i brenndu silfri ok mællti ef þv þarft nockors traustz eda 30
hallz kom þa til min. ok mvn ek þa launa þier skiolldinn. ^
nockorv || siþaR * let Olafr konvngr skiraz i Syllíngvm a írkndi. ^ 15 j
Þangbrandr kavpir mey eina írska ok fagra meó silfrinv en er
hann kom hehn meó hatisi þa villdi sa maór er Otto inn vngi
keisari hafði gislat þangaí taka af hanvm meyna en hann villdi 35
eigi lavsa lata. ^ gislin v«r kap;?i mikill ok bavð Þangbranði a
patalldr en Þangbrandr hafði sigr ok drap hann. ^ þvi matti
^ Vistnok en fejl for i. ^ Punktum er tilf. ' Skr. -r. * Skr. -ur.
^ Ahen plads for initialen. ® i mgl.
* Her heg. 15. mhrhlad.
Kristnisaga c. 5-6. HAUKSBÓK. 131
'Pa.ngbrandr eigi \ersi i Danmork ok for hann þa iil Olafs konvngs
T(ryggva) s(vnar) ok tok hann vel vW hanvm ok var hann vigðr^
þar iil pré^stz ok var hann hirðprestr hans Ym rið. ^,
Fra Stefni
c. 6 Olafr konvngr for af Irlawdi ok avstr i Holmgarð en or 5
Holmgarði iil Noregs sem ritað er i sogv hans ok bavð þar kristni
allri alþyðv.^ hann let gera fystv kirkiv i ey þem er Mostr heit^V.^
þar let haww Þangbrand syngia i eyni ok feck hanvm hY ok iarðir.^
hann var eyzlv maár mikill ok órr ok geck bratt vp^? fe hans. ^
þa feck hann se[r lajngskip ^ oA; hmaði a heiðna meww oA- rænti 10
viða ok lagði þa^ fe íyri Kð sitt. ^ Olafr konvngr k[om i NJoreg ^
10 á andverðri g(p. ^ me<? ha^^rm varz? marg^'r islewdzk^r menn. ^ sa
var ein er Stefnir h(et). ^ hann var s(vn) Þorgils Eilifss(vnar)
Híplga s(vnar) biolv af Kialar nesi.^ Olafr konvngr sendi Stefni iil
Istedz hit fysta svmar er hann kom i Noreg at boða þar gvðs 15
erendi. ^ en er hann kom iil Iskwdz þa tokv menn illa \ió hanvm
ok frændr hans verst þri at allr lyðr var þa heiðin a Xanái her emi
hann for diarflega bæði norðr ok svðr ok kendi monnvm retta trv
en menn skipvðvz Htt vií? hans kenwingar. ^ ok er hann sa at þaí
hafði engan framgawg þa tok hann at meiða hof ok horga en 20
briota skvrð goð. ^ þa somnvðv heiðn/r menn hði ok kowz ha/iw
þa a Kialar nes navdvlega ok var þar meá frændví^^ sinvm. ^ skip
hans stoð vpjpi i Gvfár osi.'^ \)at tok vt vm vetrin i vatna voxtvm
ok ofviðri. ^ þar vm q(vaðv) heiðn^r menn þetta Nv * heft'r
stafnvaU Stefnis stravmr íerr vm hol knerri felU veðr af fiaUi 25
^ gd er sammenslyngede. ^ Pnnktum er tilf. ^ r la afrevet ved et hul
pá perg. * om i n afrevet ved et hul pá perg.; der har rimeligvis vœret
skrevet kom.
* Verset bör skrives (jfr. Njála II 199):
Nú hefr stafnval Stefnis heldr getum vér, at valdi,
(straumr ferr of hoi knerri) vesa munu bynd í landi,
felliveðr (af fjalli) (geysar á med ísi)
fjallrœnt brotit allan. ásríki gný slíkum.
Nú hefr fjallrœnt^ felliveðr^ brotit allan stafnvaP Stefnis; straumr
af fjalli * ferr of hol knerri. Heldr getum vér, at ásríki valdi slíkum
gný ^ — á geysar með ísi — ; b^nd munu vesa í landi.
^ fjallrœnn 'stammende, kommende fra bjœrge(ne/. ^ 'fœldende storm'
= orkan. ' 'stavn-hesf = skib. * 'strömmen fra bjœrget' — á (i l. 1),
ftoden fra fjœldene, fuld af isflager. ^ gný Harm' 0: orkanens susen og
flodens brusen.
9*
132 •HAUKSBÓK. Kristnisaga c. 6-7.
íiallrænt brotið allan helldr getv ver at valldi vera mvnv bond i
lowdvm geisár a meá isi asriki gny slikvm. ^ skip kom a land ok
litt brotit 2 o^ let StefmV gera. at þ?;i vm varit. ^ þaí svmar a
alþ^'wgi var þaí i log tek^Y at frændr hin^a kristnv mamm skylldv
11 sœkia vm þa ^ goðlostvn nanari [en] * þriðia brœðra ok firnari en 5
nesta brœðra.^ þaí svmar var Stefnir sottr vm k[ri]stni^.^ þa sok
sottv þe?r frændr hans þd at kristnin var þa kollvð frænda skom.^
s(ynir) Vsvifrs hins spaka Þorolfr ok Askell Vandraðr ok Torraðr
sottv hann en Vspakr villdi engan Ivt at eiga en Stefnir mœllti
ecki meín mvn mer verða at sekt min^á enn íyri þersa sok man lo
yðr henda mikil vgifta a fara vetra f(r)esti^.^ Stefmr for Yian \m
svmarit ok tok Olafr konvngr vel Yiá hanvm. ^
Fra Þangbrandi
c. 7 Þa ér Olafr konvngr spvrði vspektir þær er Þan(g)brandr '^
gerði stefndi hann hanvm iil sin ok [bar sak]?V ^ [a] ^ hann ok 15
q(vað) hann ecki skylldv vera i sinwi þionvstv er ha7in var rans
maÓY. ^ Þ[angbrandr bad konung le]GÍa ^ a hendr ser nockora
torvellda sendi ferb. ^ konvngr mœllti \ sattir skv\v Yit ef þv ferr i5b
iil Islawdz ok fær kristnað la^^dit.^ Þangbranc^r mœlUi iil þers man
ek hætt[a] ^. ^ þaí svmar for Þangbrawí/r iil Island(z) ^^. ^ hann 20
kom i Alftaf(iorð) hinn nerðra i Selvaga fyri norðan Mel[ra]cka ^
nes. ^ en er mettn vissv at Þangbranc?r var kristinw ok hans menn
þa villdv þe/r ecki vi(í þa mæla iandzmenninir ok eigi visa þeim ^^
^ Punktum er tilf. ^ Bettet fra hdskrs bratiz (eller muUg bvatiz^.
^ Rimeligvis en fejl for þa Ytn. ^ Afrevet ved et hul i mbr. ^ Forkortelses-
tegnet afrevet. ® r mgl. ' g rngl, ^ Alt det her indklamrede er afrevet;
dog ses den overste del af b (bar); í og k (fak); samt b'újlen i e (leaia). ^ a,
ra afrevet; dog er den störste del af stregett i r tilbage. ^^ z mgl. " For-
kortelsestegnet er udgnedet.
Nu har en bjœrg-oprunden orkan slaet Stefnis slavnhest sender og sammen;
strömmen fra fjœldet slar over skibets hule skrog. Vi formoder stœrkt^^ at det
er gudernes magt, der volder en sádan h'agen — floden raser fuld af is — ,
guderne er nok (endnu) tilstede (her) i landet.
a Sáledes md heldr opfattes og ikke som ^hellere, snarere', hvorved der
vilde antydes en modsœtning til det foregdende, en modsœtning, som KGislason
har udtrykt sdledes: „En orkan har aldeles knust St's skib. Ja, sdledes lyder
den umiddelbare , overfladiske opfatning af begivenheden. Derimod pdstdr jeg
med vished, at guderne volde det (at guderne have vœret virksomme i orkanen,
der ikke har vœret nogen sœdvanlig orkan)." En sd subtil forklariiig , som
ganske vist er fln og poetisk, synes her ikke nodvendig. heldr = H höj grad'
findes ogsd ellers. Muligvis har KGíslason ret i at foretrœkke lœsemdden heldr
kveök víst osv., men resultatet bliver det samme, idet heldr sd horer til adj. víst.
Kristnisaga c. 7-8. II A U K S B Ó K. 133
til hafnar. 1 |ia bio Siþv-Hallr at Á. i hmm for ti/ Fliotz dals ^. i
ok ^ er hann kom heim þa for Þan gbranir at íinwa hann ok sagði'
hanvm at Olafr konvngr hafði sendan hann iU Hallz ef hann
kvæmi i Avstfiorðv ok bað hann visa þei/n tií hafnar oA: veita
\)eim anwan dvgnað þanw er þe^'r þvrftv. ^ Hallr let ílytia þa iil 5
Alfta f(iarðar) hins syðra i Leirv vág ok setti vp/? skip þe?ra þar
er nv heitír Þangbrawc^^ róf en Hallr fcprði skip farmin heim a
tvnvoll sín ok gerði þar tialld pat er þeiv Þangbrandr Yarv i. ^ þar
song Þanghrandr mersv hmn nesta dag f«/ri Mikials messv. ^ þa
letv þeir Þangbrandr heilagt at noni.^ þa var Hallr þar i tialldinv.^ lo
hann s(p)vrði * [hvi l]etti ^ þer nv verki. ^ Þangbrawíir s(egir) a
morgin er hatið Mikhials hofvð engils. ^ Hallr spvrði h[vers]v ^ er
12 hami hattaðr. ^ Þanghrandr svarar hann er settr iil þers at fara
mot salvm kristinwa manndi. ^ si^an sagði Þanghrandr mart fra
dyrð gvðs engla. ^ H(allr) mællti volldvgr man sa er þ^rsir englar i5
þiona. ^ Þanghrandr s(egir) gvð gefr þer þersa skilning. ^ Hallr
sagði vm kvelldit hivnvm sinvm a morgin hallda þe/r Þangbrawcír
héilagt gvði sinvm ok nv vil ek at þer niotið þers ok .skvÍY þer
ecki vinwa a morgin ok skvlv ver nv ganga. at sia athcpfi kristinna
mof^ma. ^ vm morginmw veitti Þsmghrandr tiðir i tialldi ^ sinv en 20
Hahr geck ok hivn haws at sia at hœíi þe/ra oA; heyrðv kiockna
lioð ok kendv illm af reykelsi ok sa menn skrydda gvðvef ok
pvrpvra. ^ Hallr spvrði hivn sin hversv þeim þocknaðiz athœíi
kristrn^a ma^tna en þav letv vel yf/r. ^ Hallr var skirðr lavgar
daginw '^ íyri paska ok hivn hans oll þar í ánm. ^ hon er siþan 2b
kollvt Þvatt á. ^
Fra Þangbrand(i) ^
c. 8 Vm svmarit reið Þdmghrandr ti/ alþmgis med Halli. ^ en er
þí?/r komv i Skoga hverfi þa kavpa heiðnir menn at þeim manni er
Galldra-Heðin h(et) at hann felldi iorð vnd/r Þangbra??c?^ þann dag æ
er þeir riðv or Kirkiv bœ fra Svrtz Asbiarnar s(vnar) Ketils s(vnar)
hins fiflska. ^ þe?*r var?; alhV skirðir Iangfeð(g)ar ^. ^ þa fell hestr
Þangbrawr/^! i iorð niðr en hann liop af baki ok stoð á backanvm
[heill] *^. 1 Þangbrawí^r skirði marga menn i for þ^m Gizvr hinn
hvita oÁ; Hall i Havka dal. ^ haww var þa .ííj. vetr. ^ oA; Hiallta 35
* PunJctum er tilf. ^ Dette ord meget afbleget, men sikkert. ' Meget
afbleget, men dog snarere at lœses sdledes, end en (JErl.: en). ^ p mgl.
^ h^'i 1, Yers afrevet ved et hul (se s.lSln.S); dog er den nederste del af v og f *
det sidste ord synlig. ® Det forste i er skrevet over linjen. ' dag er meget
afbleget. ^ i er udeladt, rimeligvis fordi det vilde vœre kommet til at stá
udenfor den skrevne kolumne. ® g mgl. ^° Afrevet ved et hul i mbr.
(se s. 132 n. 4).
134 'hAUKSBÓK. Kristnisaga c. 8-9.
SkeGÍa s(vn). ^ Þangbrawíír flvtti skorvlega gvðs eyrinði a þmgi ok
tokv þa marg/r menn y\ó trv i Svndkwdinga f(iorðvngi) ok Norð-
kndinga f(iorðvngi). ^ hann for eft^r þmgit ok ætlaði hit eystra úl
Eyia f(iarðar). ^ hann skirði marga mew/i i Þangbranz lœk i Exar
f(irði) ok at Myvatni i ^djn^hrandz polli en eigi naði hann lengra 5
fram at fara en i\l Sk(i)alfanda ^ fliotz íyn riki Eyfirðinga. ^ hvarf
hann þa aftr i Avstfiorðv ok kendi þar trv. ^ Þanghrandr for hit
syðra þaðan vestr. ^
Vig SkeGbiarnar
c. 9 En þa er Þanghrandr kendi trv fí/ri mowwi?M a Manái tokv lo
margzV meww þaí ti/ at niða haww. ^ þaí gerði Þorvalldr hin veili
er bio i Vik ^ i Grims nesi. ^ hann orti vw Þanghrand ok hann
13 q( vað) þersa visv til V[lfs skallz. VJskelfvm ^ * ^ka\ ek Vlfi
einhendis boð senda. ^ mer er mð stala styri st[yGlaust syni
VG]a ^ II [at ** geir ridar gædir gus ^ varg fyri argan sva at 15 16 ^
vid rogn of rigni reki hann en ver annan. þetta qvad Vlfr móti.
^ Punktum er tilf. ^ i mgl. ^ i vi meget afblegede. * Afrevet i
mhr. (se s. 132 n. 8); sk meget afblegede. ^ Afrevet; det sidste bogstav j)á siden
synes at vœre a. * Sdledes; us forkortet.
* Verset hör vistnok skrives (se KGislason i Njála II 486—97):
Yggr bjalfa mun Ulfi at gnýskúta Geitis
Endils of boð senda goðvarg fyrir argan,
(mér 's við stála stýri þanns við r^gn of rignir,
stugglaust) syni Ugga, reki hann, en vér annan.
Endils bjalfa Yggr ^ mun of senda Ulfi, syni Ugga , — mér es
stugglaust við stála stýri ^ — boð , at hann reki argan goðvarg fyrir
„Geitis gnýskúta, þanns of rignir við r^gn," ^ en vér [munum] annan.
^ 'sekongens pels' = brgnje, dens 'Odin', en kriger, her digteren selv.
^ 'stálenes, vdbnenes stgrer', kriger. ^ Disse ord er uforstáelige.
Manden (jeg) vil sende Ulf, Ugges sön — jeg nœrer intet uvenskab for
ham^ — bud om, at han jage den (ene) usle gudsbespotter for , . . ., men jeg
skal besörge den anden.
a / denne sœtning er det digterens mening , at vœre sd indsmigrende som
muligtf for desto hedre at kunne hevœge Ulf til at gd ind pd hans plan.
** Her har 16. mhrhlad rimeligvis hegyndt (se note 5); men dette er
stœrkt beskdret báde foroven og til venstre side; det sdledes hortskdrne er udfyldt
efter JErl.s afskrift og anhragt i skarpe klammer, hvilket her engang for alle
bemærkes.
Kristnisaga c. 9. H A U K S B Ó K. 1 35
Teckat * ek syndz þo at sendi sannreynis bod tanna hverfs vid
hleypi skarfi Harbarz vea fiardar era rafaka rækis rong erv mala
14 gangi 1 se ek vid mycklv meni minligt ílugu at gina. Vetrlidi
skalld orti ok nid vm Þangbrand ok margir adrir. Enn þa er
(þeir) 2 ko]mv vestr i Fliotz lið e^ ^ Gvðleifr * Ara s(vn) af 5
Reykia holv[m]3 v[ö!r]^ með [hanum. þeir spurd]v at Vetriiði skalld
Ycir at torfskvrði með hvskorlvm sinvm. ^ þeir Þanghrandr [fórv til
ok] vagv hann þar. ^ þetta var q(veðit) vm Gvðleif ^ Ryðfionar *
^ Skr. ggi. 2 Mgl. i JErl.s afskrift. * Forkortelsestegnet afrevet.
* Den overste del nf hogstaverne i dette ord, undt. r, er afskáren; ligeledes af k,
h, 1 i det felgende Reykia holvm. ^ Punktum er tilf. ® Rettet fra hdskrs -leigi.
* Versene hör skrives (se KGislason i Njála II 498—503 og 481—86):
Tekkat sunds þótt sendi esat, ráfáka rœkir,
sannreynir boð tanna (r^ng eru mál á gangi)
hvarfs við hleypiskaríi sék við meini miklu,
Hárbarðs véa fjarðar. mínlekt flugu at gína.
Tekkat við tanna hvarfs hleypiskarfi , ^ þótt Hárbarðs véa fjarðar
sunds sannreynir^ sendi boð. esat mínlekt, ráfáka rœkir,^ at gína flugu;
r^ng mál eru á gangi; sék við miklu meini.
^ tanna hvarf Hœndernes gærde^ ; hvarf hetyder egl. 'forsvinden' , og der-
nœst 'et sted, hvor den videre udslgt lukkes'; tanna hvarf altsd 'det, som tœnderne
omgiver, sdledes at det ikke ses; det, som er indenfor tœnderne'. hleypiskarfr
'en skarv [fugl, pelicanus graculusj, som sendes'. Det hele er áhenhart det
samme som 'flue', fluga i den sidste halvdel; egl. 'en skarv, som sendes ind i
munden'. ^ Hárbarðs véa fjör^r /Odins hjems fjord' = digterdrikken ; 'den,
som i sandhed forsoger [sannreynir] svomning i denne fjord' =^ en udmœrket
digter, her: þorvaldr veili. ' 'rd-hestenes [skibenes] plejer', þorvaldr.
Jeg tager ikke imod den 'flue' [den forlokkelsej , skönt den udmœrkede
digter sender mig [direktej bud. Det passer sig ikke for mig, 0 sefarer, at
sluge den flue; urigtige forehavender er i gang; jeg [i det mindstej vil undgd
[at deltage ij store ulykker a.
a Det er klart, „at Ulfr allerede, i det mindste i hjertet, md vœre gdet
over til kristendommen, för han sendte vennen sit svar" (KGisl.).
Ryðfjónar gekk reynir siðreynir lét síðan
randa suðr á landi snjallr morðhamar gjalla
beðs í bœnar smiðju hauðrs í hattar steðja
Baldrs sigtólum halda. hjaldrs VetrHða skaldi.
Randa reynir ^ suðr á landi gekk halda ^ sigtólum ^ í bœnar
smiðju * ryðfjónar beðs Baldrs ^. Snjallr hjaldrs siðreynir ^ lét síðan ^
morðhamar ^ gjalla í hattar hauðrs steðja ^ Vetrliða skaldi.
136 • HAUKSBÓK. Kristnisaga c. 9.
geck veynir randa svðr a la^di [bedz i bjoðnar smiðiv balldr
sigtolvm halldit sigðreyn^V let sonar sniallr morð hamar [giallda
h]avðrs i hattar steðia hialldrs Vetrliða skalldi. ^ þaðan íorv þe/r
vestr i Grims nes ok [fvndu Þorjvalld hinn veila Yiá Hestlœk ok
vagv hann þar. ^ þaðan hvrfv þe/r aftr ok Yarv med [HaUi anpan] 5
vetr. ^ enw vm varit bio Þanghrandr skip sitt. ^ þaí svmar var
Þanghrandr sottr ti^ sektar vm vig [þersi. hann let vt] ok varð
15 aftr reka i Borgar f(iorð) i Hitar á.^ þar heitzV nv Þanghrandz rof
niðr fra Skipa [hyl. ok þar st]endr en^ festar stein hans a bergi
einv. ^ en er þeir Yorv þar komnir hofðv hf?raðs mm^^ fvn?id [at lo
þvi at bann]a þeim kavp oll. ^ Þanghrandr kom a Krossa hollt ok
song þöfr mersv ok reisti þar krossa. ^ Kolr [het madr er bió i]
Lœkiar bvg. ^ hann atti mat sva mikinn at hann vissi varla hvat
hann skyldi af [gera. Þangbrandr for þ]angaí ok falaði mat at
hanvm en h(7?íw villdi engan seh'a. ^ þe^'r tokv matinw ok [logdu i5
verd ep]t^V. ^ Kolr for ofan a Hitar nes oA: kiærði f«/ri SkeGbirnwi
cr þar bío. ^ haw^ for [med Kol at fi]mm Þflfwgbrond ok baðv
hann lata rakna ranit oA: bœta f^ri en Þanghrandr neitaði þri
þverlega. ^ [þeir borduzt a] fitinrá ofan fra Steins h(ollti). ^ þar
fell SkcGbiorn ok .vííj. menn aðrir. * þcr er havgr [SkcGbiarnar a] 20
íitin/d en aðr^'r \arv iarðaðir i Landravgs h(ollti) þar hia fitinm ^
ok ser þar enn [gerla kvmhn.] íj. menn fellv af Þanghrandi.^ enn
er GizvR hmn hviti spvrði þersi tiðindi bavð ha^m [Þangbrandi til
sin. ok var] hann þ«r hinn .ííj. vetr. ^ þann vetr tok vt skip
Þan^hrandz or Hitar á ok bravt mi[ok. ok rak a lan]d fyri 25
svn/mn Kalfa lœk. ^ þar vm orti Stei(n)vnn ^ moáir Skalld-Refs
* Punktum er tilf. ^ Over det forste i er en iyk, til venstre hœldende
streg, der sikkert ikke er at opfatte som aksent. ' n mgl.
^ 'skjoldenes ^jrover', vistnok Vefrliöi. ^ 'begav sig til at holde', 'for-
beredte sig , gjorde foranstaltninger til at holde'. ' 'kampredskaherne' —"
vdben, svœrd; jfr. Njála, latine reddita pog. 348 ff.; halda sigtólum = 'styre
svœrdene'; jfr. halda skipi, halda spjóti Hkröél. * 'bönnens smedje' — brystet;
smiðju acc. ^ rydfjón 'riistens hader' ~ bryne (slibesten); brynets bedr 'leje' —
svœrd; svœrdets Baldr = pangbrandr. ® 'kampens sœd-prover, kender' vist-
nok = Guðleifr. ' 'som folge deraf'. ^ 'mordhammer' = ekse. ® 'hattens
land' = hoved; 'hovedets ambolt' — hovedet [i dette tilfœlde betragtetj som en
'ambolt' [hvorpá 'tnordhammeren' gjalderj.
Krigeren pá sydlandet vilde rette váben mod Tangbrands bryst, men den
modige kœmper (Gudleif) lod derfor sin mordhammer runge pá (i) skjálden
Vetrlidis hovedambolt.
Kristnisaga c. 9. HAUKSBÓK. 137
þetta Þor * bra [þvinnils dyri] Þörwgbranz * or stað lavngv hristi
black oh beysti branz ok lavst md sandi mv[na skið a sija ú\mn
svnd fœrt Átals grvndar hrec þii at hart nam leaia hánv>n kent
[i spanvm. Brjavt íyr'i biollv giæti bavnd meiddv val Strandar
16 mavg fellandi mellv [mastallz vijnvnd allan hhfði eig'i Kristr þa 5
er kneyfði kolgv rafn meó stofnvw htt [hya ek at G]vð giætti
gylva reins it eina. ^ Þanghrandr for vm varit vestr a Barða
strond [at finna Ges]t hinn spaka. ^ þarskoraði nóren^ bé^rserkr
^ Uagtet branz er skrevet fuldt ud, er dog den sædmnlige forkortelses-
streg gennem b tilföjet. ^ Punkturn er tilf. ' Dette ord er stkkert rigtigt
(— nórœnn), jfr. útlendr i Fms. II 205.
* Versene bör skrives (jfr. KGislason i Njála II 512 — 19 og 506 — 11):
Þórr brá Þvinnils dýri muna skíð of sæ síðan
Þangbrands ór stað l^ngu, sundfœrt Atals grundar,
hristi blakk ok beysti hregg þvít hart tók leggja
barðs ok laust við j^rðu. hánum kent í spánu.
Þórr brá l^ngu Þvinnils dýri ^ Þangbrands ór stað , hristi barðs
blakk ^ ok beysti ok laust við j^rðu. Atals grundar skíð ^ muna síðan
sundfœrt * of sæ, þvít hart hregg, kent hánum ^, tók leggja ^ í spánu.
^ 'sekongens dyr' — skib, ^ 'stavnens /barð egl. den ene side af
stavnenj hest' — skib. ' 'sekongens lands [= soensj ski' = skib. * ^svomme-
dygtigt'. ^ o: Tor. ® = lagði; leggja í spánu Hœgge i spáner' = spUntre
fuldstœndig. '
Tor har kastet Tangbrands lange skib ud af dets plads, har rystet og
knust skibet og sldet det mod jorden. Seskien vil som félge deraf ikke vœre i
stand til at svemme over havet [tilbage til NorgeJ, ti den stœrke storm, som man
siger skyldes ham, har sláet det sonder og sammen.
Braut fyr bj^llu gæti hlífðit Kristr, þás kneyfði
(b^nd ráku val Strandar) kn^rr, malmfeta varrar;
m^gfellandi mellu h'tt hykk at goð gætti
mástalls visund allan. Gylfa hreins at einu.
Mellu m^gfellandi ^ braut allan mástalls visund ^ fyr bjgllu gæti ^ ;
bpnd ráku Strandar val ^ • Kristr hlífðit varrar malmfeta ^, þás kneyfði ^
kn^rr ; hykk, at goð gætti lítt at einu Gylfa hreins ^.
^ Hroldkvindens söns [— jœttensj fœlder, banemand' — Tor. ^ 'máge-
banens [= havetsj okse' — skib. ' '(kirke-)klokkens vogter' =. præst, Tang-
brand. ■* 'fiodens hest' — skib. ^ ^soens hest' = skib; malmfeti 'en , som
gár pd malm, jœrnsko' = en hest. ® Vistnok upersonligt. ' ^sekongens
rensdyr' =. skib.
Tor odelagde skibet helt og holdent for den gejstlige mand; guderne har
forfulgt skibet. Kristus beskyttede ikke skibet, da det blev sldet i stykker. Jeg
tror, at gud kun i en ringe grad har bevogtet [beskœrmetj sekongerenen.
138 ' HAUKSBÓK. Kristnisaga c. 9-10.
a hann iil holmgowgv. ^ Þanghrandr iatti þd. ^ berser[krinn mællti
ei] mantv þora at beriaz vi^ mik ef þv ser iþrott^V minar. ^ ek
geng bervm fotvm [vm elld brennajnda ok ek læt fallaz berr a
sax odd mín ok sakar mik hvarki.^ '^anghrandr svarar^ [oud man
þvi] raða. ^ Þan(g)brawrfr ^ vigði elldin en gerði kross mark yf?r 5
saxinv. ^ berserkrinTí [brann sa fotumm] er hann oð elldin enw er
hann fell a sax it stoð ^at igegnvm hann ok feck hann af [þvi
bana. þersu] fognvðv marger goðir menn þó at heiðn/r væri. ^ þa
let Gestr primsignaz | [ok nockorer vinir hans. ^ Þangbrandr fór 16b
vestan ok let bœta skip sitt. þat kalladi hann larnmeis. ^ hann lo
sigldi sudr vm fiord til Hafnar ok lagdi inn i vaginn ok la þar
til hafs. ^ þar heitir siþan larnmeis hofdi millim Hafnar ok Belgs-
holltz. hann fór vtann vm svmarit a funnd Olafs konungs i
Þrondheimi. ^
c. 10 Vm^ sumarit a þingi var mikil vmræþa vm Trvna erÞang- i5
brandr bodadi ok Gudlostudu þa] svm/r menn miok. ^ en þe/r er
skirðir \arv amælltv gvðvnvm ok var at ^vi sveit[ar drattr] mikill.^
17 þa q(vað) Hiallti SkeGÍa s(vn) kviðling þenwa at logbergi Vil ek
eig'i gvð [geygia grey] þicki mer Freyia. ^ vnd^r þanw kviðling tok
Rvnolfr goði s(vn) Vlfs lorvndar s(vnar) [goda] ok sotti Hiallta 20
vm goðga. ^ hann lysti meÍR i þd riki sitt ok þralyndi en rett-
læti þd [at hann gat] eig\ halldit dominvm fyR en hann setti a
Exar ar brv ok let vma brvar sporð ^[ana bada med] vapnvm. ^
þa varð engi i\l at Feifa maht fyR en Þorbiornw s(vn) Þorkels or
Gvðdol[um settist i Dom]inw ok reifði maht. ^ i þeim domi var 25
Hiallti dœmðr sekr fiorbavgs madv vm goð [ga. ^ þat sumar fór]
hann vtan a þ«?i skipi er hann hafði gera latið heima þar i Þiors
ár dal ok f(p[rdi epter Ran]gá enm vestri i\l siovar skip/í.^ ok er
þe^'r íorv eft^r anwi ofan þa ranw maðv eftir [landinv ok hafdi] i
hendi spiot ok skiolld. ^ Hiallti mæMti ti/ ham þer JÍGr halmsvisk so
þar er hi[artad skylldi]. ^ sa skavt spiotinv i\l Hialta en Hiallti
greip skiolld ok kom þar i spiot[ed. menn Hiallta] Ivpv a lar.d
ok tokv hann ok spvrðv hverr hann væri. ^ hann q(vaz) Naríi
heita ok q(vað) Rvn[olf hafa sent] sik i\l hofvðs Hiallta ok skylldi
hann sva leysa sik vndan sektvm. H(iallti) m[ællti kann ek þier35
be]tra rað far þv ^ian med mer ok mvn ek gera þig (syk)nan ^.
18 Hiallt(i) ^ for vtaw ok kom [vm hausted nordr] i Þrondheim a
^ Punktum er tilf. ^ Her er det forkortelsestegn brugt, som ellers be-
Ujder ra. -^ g mgl. * Aben plads for initialen. ^ Rettet fra hdskrs
fkorð. ® þig (syk)nan er rettet fra hdskrs þignan (en sammenblanding af þig
og syknan^. ' i mgl.
Kristnisaga c. 10-11. HAUKSBÓK. 139
fvnd Olafs konvngs. ^ þa kom ok vtan af Islawdi Gízvr hvíti
m[ágr ^ hanns]. ^
Fra Kiartan ^
il Olafr konvngr hafði kristnað Haloga hná ok kom hann tiH
Niðár oss Ym havstið. ^ [þar voru] þa margir islenázkir menn l^ek 5
er f^ri skipvm reðv.^ þeir styrðv einv skipi Kiartan [Olafz svn pa
ok] Kalfr Asgeirs s(vn) ok Bolli ÞoHeiks s(vn). ^ þar styrði ok
Halldór sinv skipi s(vn) Gv[dmundar Rika] ok Kolbeinw s(vn)
Þorðar freysgoða ok Svertingr s(vn) Rvnolfs goða Hallfroð[r Ottars
svn ok] Þorarin Nefivlfs s(vn). ^ þersir Yarv aWir heiðnir. ^ þeir lo
lagv fyri bcpnvm ok ætlvðv svðr íyri ^ [land. enn þeim gaf] eigi
aðr konvngv kom norðan. ^ þaí var ein goðan veðr dag at menn
íorv a svnd or b(p[num ok sa þeir er] á skipvnvm ^ ^arv at
einw madr var myklv betr svndfœR enn aðnV.^ Bolli ÞoHeik[s s(vn)
mællti vid Kia]rtan frænda sinw hvi reyn/r þv eigi svnd Yið þanw i5
enw fera mmn. ^ Kiartaw mœl[lti ecki vil ek vid] hann þreyta. ^
hvar kom kapj? þitt þa s(egir) Bolli ok kastaði klæðvnvm.^ þa Kop
Kia[rtan vpp ok afklæd]diz ok bað Bolla vera kvÍRan. ^ K(iartan)
liop a svnd ok lagðiz at manwinvm ok fœrð[i hann nidr ok hellt]
niðri vm rið. ^ eft^V ^at komv þ(?^r vpj9 oA; fœrði Kiartaw hann niðr 20
anwat sinw ok er Kia[rtan villdi vpp] tok sa Kiartan ok hellt
hanvm niðri vm rið. ^ et .ííj. sinw fœrði sa Kiartaw [nidr ok hellt
hanvm] sva lengi niðri at hanvm hellt vií? kafnan. ^ þa logðvz
þe^r ti^ löndz ok spvrð[i þersi madr Kiartan] ef hann vissi -við
hvern hann hafði þreytt svndit. ^ hann q(vaz) þat eigi vita. ^ haww 25
gaf Kiarta^ [skallatz || * skickiu, ok qvad hann þa vita mvndv 17'
vid hvern hann hafdi þreytt sunndit. ^ Kiartan vard vís at þersi
madr var Olafr konungr. hann þackadi hanum] sœmelega giofna.^
heiðn^V menn letv illa yf^V þd er Kiarta?^ hafði giafir þeg/í af
konvngi. ^ [Mikhials messud]ag gmgv marg^V iskwdzk^V menn at 30
heyra tiðir ok sia sið kristinwa manna. ok er ^eir komv [aptr ^
ræddu] þeir vm með ser hvern veg þeim hafði virz þe?ra at hæfi. ^
Kiartaw let vel yfiV [enn fair adrir]. ^ konvngr varð þers skiott
viss ok sendi eft^V Kiarta^ ok spvrði ef hann villdi taka viíí
[Kristni. Kiartan] q(vað) hann gera. mega sva at hann mvndi þd 35
eigi nitta. ^ konvngr spvR hvat haww mækV ti/. ^ at [þier fait mer
ei] minwi soma her en ek a ván a Manái þo at ek koma þar
^ Punktum er tilf. ^ Skr. -ur. ^ Denne overskrift findes kim i JErl.s
afskrift; i mhr. er den rimeligvis bortskáren. ■* Bettet fra hdskrs tid. ^ Kun
en del af Y og i ovenover er tilhage. ® Rettet fra hdskrs fkipin-.
* Med den sidste del af ordet skallatz har det 17. mhrhlad rimeligvishegyndt.
140 * HAUKSBÓK. Kristnisagao.il
19 eigl ^ konvngr iatti þvl ^ Kmrian var [þa skirdr. ok var] i boði
konvngs meðan hann var i hvita váðvm.^ i þd bili kom ^ Þan(g)-
hrandr^ iprestr af Islawdi i\l konvngs ok [sagdi hvern fjiandskap
me7in hofðv þar vi(? hann lyst ok kallaði enga ván at cristni
mvndi þar [vid gángazt. þa] varð konvngv sva reiðr at hann let 5
taka marga islewdzka menn ok setia i iánn het [sumum drápi,]
enn svmvm meizlvm en svmir Yarv ræntir. ^ sagði k(onvng)r ^ at
hann skylldi þa giallda þeim [þat versu vvirdihg]a feðr þí?/ra tokv
a Iskwdi hans erendvm. ^ þeir Hiallti ok Gízvr baðv þa fyri
monnvM sagði [at konungr hafdi] þaí mœllt at menn skylldv ecki lo
þaí hafa iil saka g^rt aðr ef þe^'r villdi skiraz lata at [ei skylldi
frid h]afa. ^ Gízvr talði frændsemi vi(? konvng. ^ Alof mo^^'r hans
var d(ottir) Boðvars hí?rsis Vikinga-[Karas(vnar) en As]triðr moóir
Olafs konvngs var d(ottir) Eiriks broðvr Boðvars. ^ Gízvr sagði at
hanvm þotti [von at Krist]ni ^ mvndi vit? gangaz a Islanái ef i5
raðvm væri at farit en 'Þa.n{g)hrandr ^ for þar sem [her helldr
vsp]aklega drap ha^in þar menn nockora ok þotti monnvu hart at
taka þat af vtlendvm [manni. Olafr konungr] s(egir) alk'r menn
skvlv frið hafa ef þit Hiallti bindiz fgri at kristnin gangiz \iá a
[Islandi enn tak]a mvn ek i gisling þa menn er mer þickia bezt 20
menniír af Islewdingvm þar ti^ er [reynt er hver]sv þetta mal
ferr.^ til þersa nefndi konvngv^ KiartaTi O(lafs) s(vn) Halldor s(vn)
Gvðm?;/ídar rika [Kolbein s(vn) Þor]ðar freysg(oð)a^ broðvr Bren/^v-
Flosa Sverting s(vn) Rvnolfs goða. ^ þa mœllti [madr er Sverting]s
var getið vverðvgr er Svertingr þers at Hiallti veiti hanvm i orðvm 25
at faðir [hans sotti Hiallt]a vm sakleysi. ^ Þan(g)brawí^r ^ svarar
opt man þat lysasz at Hiallti man betr hafa [enn þeir er til
m]oðs erv ok taki þer herra vel þa Hiallta ok Gizvr þw at ^eiv
lavna opt goðv [illa Ivti. þersu] iattv þeiv Hiallti ok Gízvr at
ílytia konvngs erindi a Islawdi en eftir ])at vorv [aller islendsker] 30
menn leyst/'r ok skirðir þe/r sem þar Yarv. ^ Olafr konvngv veitti
Hallfroði gvðsiíiar [þui hann villd]i eigi lata skiraz ella. ^ þa
kallaði konvngv hann vandræða skalld ok gaf hanvm sverð [at
nafn fe |sti. ^ Gízvr ok Hiallti Yarv meó konvngi vm vetrin ok sat
GizvR f//ri aðryckiv ^ konvtigs in/íaR [enn lendir menn]. ^ mé?(? 35
konvngi Yarv ok gislar hin/r islewdzkv i goðv yf/r læti. ^
^ PunUum er tilf. ^ Skr. to gange. ^ g mgl. " Forkortelsesstregen
mgl. ^ Det ser ud som om n manglede i mhr. ® Skr. midt over det foran-
stáende ord. ' oÖ mgl. ^ \ er tilf. over linjen med nedvisningstegn.
Kristnisaga c. 12. HAUKSBOK. 141
Fra Gizvri ok Hiallta
[Vm varijt bioggv ^ þe?*r Hiallti ok Gízvr skip sitt iil ís-
\andz. 2 raarg/r meun lottv þers [Hiallta. enn hann] gaf ser ecki
Ytn þaí. ^ þaí svmar for Olafr konvngr or lanái svðr tií Vindk^^dz.^
[þa sendi hann ok] Leif^ Eiriks s(vn) iil^ Græna k^dz at boða 5
þar trv. ^ þa fann Leifr [Vindland hit] goða.'^ hann íann ok menn
a skipflaki í hafi. ^ þd var hann kallaðr Leifr himi hepj^ni. ^ | 17b
[Gizurr^ ok Hiallti komv þann dag fyri Dvrholma ós er Brennv-
Flosi reid vmm Arnarstacks heidi] til alþmgis.^ þa spvrði hann af
þeÍM monnvM er iil þe/ra hofðv roit at Kolbein broð[ir hans var 10
tekinn i] gishng ok ailt Ytn erendi þe/ra Hiallta ok sagði hann þav
tiðindi iil a.\þmgis. ^ þe/r [tokv þann sama] dag Vestma/íwa eyiar
ok logðv skip sitt Yiá Horga eyri. ^ þar barv þeir fot sin a [land
ok Kirkiu vid þann] er Olafr konvngr hafði latið hoGva ok mæ\lt
sva íyri at kirkivna skylldi þar reisa se[m þeir skyti bry]GÍvm a 15
\aná. ^ aðr kirkian Yar reist var Ivtað vm hvarvm megin vagsins
standa [skylldi ok hlautzt] fyri norðan. ^ þar Yarv aðr blót ok
horgar. ^ þeí'r Yarv .íj. netr i eyivnvm aðr þe^'r forv inn a [lannd.
þat var þann dag] er menn riðv a þing. ^ ^eir fengv engan farar
greiða ne reiðskiota íi/ri avstan [Rang aa. þviat] þar satv þmg- 20
21 menn Rvnolfs i hvt'riv hvsi. ^ þe/r gengY þar iil er þe?*r kowv i
Haf iil SkeGÍa [íokurss(vnar) ^ hann] feck þeim hersta iil þmgs
en Þorvalldr s(vn) hans var aðr heiman riðin er atti Kolto[rfv
systr Hiallta.] en er þeir komv i Lavgar dal fengv þeir þaí af
Hiallta at hann var eíiir meó .xíj. msinn [þviat hann var sekr 25
íior]baýgs maí^r. ^ l^eir Gízvr riðv þar iil er þeir komY lil Vellan-
kotlv vií? Oifvs vatn.^ þa [gerdu þeir ord til] alþ^'wgis at vinir þeira
ok venzla menn skylldv riða i mót þeim. ^ l^eir hofðv þa spvr[t at
vvinir þeira] ætlvðv at Vé^ria þeim þmg vollin en aðr þeir riði fra
Velland kotlv komv þ^^'r Hpallti þar. ok voru] þa frændr þe/ra ok 30
vimr komnir i moti þeim. ^ riðv þe/r þa a þmg meó miklvm
floc[ki ok til bvdar] Asgrims ElHða-Grims s(vnar) systvr s(vnar)
Gizvrar. ^ þa hopv him'^* heiðnv menn saman meó [aivæpni ok
hafjði stornögr at þeir myndv be;riaz en þo Yarv l^eir SYmir er
skÍRa villdv vandræð[um þo at ei væri] kristmr. ^ Þormoðr h(et) sb
prestr sa er Olafr konvngr hafði fengit þeim Hiallta ok G(izvri). ^
[nann sonng messu vm] dagin eft/r a giabacka vpp fra bvð Vest-
firðinga. ^ þaðan gengY ^eir iil lo[gbergs. þar voru víj.] menn
^ Det forste g er i hdskr. rettet fra d. ^ Punktum er tilf. ^ i er
tilf. over linjen. * Herefter er vind skr.y men dette er igen underprikket af
Haukr selv. ^ Skr. -r. ® Sál. JErl.; det rigtige er Asgautssunar.
142 f HAUKSBÓK. Kristnisaga c. 12.
skryddíV. ^ þeir hofðv krossa .íj. þa er nv erv i Skarðinv eystra. ^
22 merkir anwa[rr ^ hæd Olafs konungs ^] anwaR hæð Hiallta Skeaia
s(vnar). ^ at logbergi var allr þiwgheímr. ^ þeir Hiallti hofðv
re[ykelsi a glód ok] kendi sva i gegn vindi sem forvindis ilmin. ^
þa barv l^eir H(iallti) ok G(ízvr) vp^ eren[di sín vel ok sk]orvlega.^ 5
en þat vndrvðv memi hve^s(v) ^ snialhV þeir Yarv ok hversv vel
þeim mæltiz enw sv[a mikil ógn] fylgði orðvm þe^'ra at eng^V
vvin?V þe^ra þorðv at tala moti þeim. ^ en }^at gerðiz [þar at ad
annarr ^] maór at oðrvm nefndi ser vatta ok sogðvz hvanV ór
logvm vií? aðra en^V kristnv [menn ok oner heidnu]. ^ þa kom lo
maór lavpandi ok sagði at iarðelldr Vízr vp^ kominn í Olfvsi ^ ok
mvndi hann lavpa a [bœ Þoroz goda]. ^ þa tokv heiðn/r mefin ti/
orðz e^^i er vndr i at gvðin reiðiz tolv?i2 slikvm.^ þa mœUti S[norri
godi vmm] hvat reiddvz gvðin þa er h^r branw ravnit er nv
stondv Yer a. ^ eftir þaí gengY [menn fra LOgbergi]. ^ þa baðv 15
hin^V kristnv menn at Siþv-Hallr skylldi segia log þeira. vp/? þav
er kri[stninni skylldv] fylgia.^ Hallr keypti halfv .c. silfrs atÞorgeiri
goða er þa hafð(i) ^ logs[ogv at hann segdi] vpp log hvartveai
kristin ok heiðin ok var hann þa en e^^i skirðr.^ enn þa er [menn
komv i bvdir] lagðiz ÞorgeÍR niðr ok breiddi felld a hofvð ^ ser ok 20
23 la allan dagin ok vm [nottina ok ann]an daginw iU iamlengðar. ^
emV heiðnv menn hofðv þa stefnv fiolmennsi ok tok[v þat rad at
biota] II .íj. momtvm ór hvmvm. fiorðvngi ok hetv a heiðin gvð ti/ 18^
þí^rs at þav leti e^^i kristni ganga. jUr landit. ^ þeir Hiallti ok
GizvR attv aðra stefnv \iá kristna menn ok letvz þeir vilia hafa 25
ok m8i7inh\oi iamíiolmewwt sem himV heiðnv. ^ }^eir mœUtv sva
heiðingiar blota hinvm. verstvm momivM ok rinda þeim íyri biorg
eða^ hamra^ enn ver sA;i?lvm velia at mawwkostvm ok kalla sigrgiof
vi(í drottin varn lesvm Christvm ^^. ^ skvlv ^^ \er lifa þí^i betr ok
syndvarlegaR en aðr ok mvnv \it G(ízvr) ganga iil íyri v[arn] ^^ 30
fiorðv/íg sigrgiafarin^ar. ^ en íyri Avstfirðinga fiorðvng gen%\ ^eir
úl Hallr af Siþv ok Þorleifr ór Krosa vik íyri norðan Reyðar fiorð
24 brodi(r)^^ Þorarins^* or Seyðar f(irði).^ Ingileif ^^ var modir þe^ra.^
hanvm hafði ^^ Digrketill stefnt vm kristni at raði Broddhœlga. ^
^ Punktum er tilf. ^ Skr. -r. ' Her bör vistnok indskydes et en; JErl.
har skrevet ennar, hvilket rimeligvis er en kontamination af en annar, jfr. ovf.
þignan. * v mgl. .^ í olpvfi er skrevne over linjen med nedvisninystegn.
® i mgl. "^ 0 er i hdskr. rettet fra e. ^ e er i hdskr. rettet fra et andet
bogstav. ® Dette ord er meget afbleget. ^^ Forkortet i^m. xpm. " vl
meget afbleget. ^^ arn bortrevet ved et hul pd perg. ^^ r mgl. " Her-
efter tilf. hdskr. .f. urigtigt; se not. 3 i Bisk. 1. 23—24. ^^ if meget afbleget.
^' di tilf. over linjen med nedvisningstegn.
Kristnisaga c. 12. H A U K S B Ó K. 1 43
þa gerbi veðr sva illt at Ketill varð þvi feginw at hann kom til
Þorleifs vm kvelldit ok hafði þar goðan beina.^ af ^ þw fell stefnan.*
enn or Norðk/ídiwga f(iorðvngi) gengY iil sigvr^ giafarinwar Hlenwi
hinn gamli ok Þorvarðr * s(vn) Spakboðvars. ^ enw or Vestfirðinga
f(iorðvngi) Gestr Olleifs s(vn). ^ þar var engi anwaa ti^ ^ ^ þaí 5
likaði þeim H(iallta) ok ^ G(izvri) iUa ^. ^ þa ^ tok til orða Ormr
Kodrans s(vn). ^ hann var vistvm a Gils backa þí;i at Rermvnár
Illvga s(vn) atti GvnwhiUdi d(ottvr) hans. ^ verða mvndi ^ mörjr til
þersa ef Þorvalldr broðir min hmn víðforli væri samlendr vi(? mik
en nv mvn ek ti/ gangsi ef þer vilit yiá mer taka. ^ þe^'r iattv ^ þd 10
ok var haww þa skirðr þegar. ^ enw vm dagin efter settiz ÞorgeÍR
vpp oZ; gerði orð i bvðir at menn gengi til logbergs ok er menn
komv iil logbergs mæilti hann at hanvm þotti þa komit i vvent
efni a la^idinv er menn skvÍY eígi hafa eín log a lawdi her ok bað
at menn skylldv þat eigi gera sagði at þar af mvndv geraz 15
bardagar ok vfriðr ok mvndi ^at ryðia ti? kwd avðnar. ^ hann
sagði ok fra þi;i at ko/^z^wgar þeir er anwaR het Dagr ^^ sa var i
Danmorkv en sa h(et) Tryavi er var i Noregi þe^r hofðv lengi
halldit strið milHm sín ok þar iil er \a71az menn namv þa raðvm or
hvarv tveaia rikinv ok ger^Y frið millim þeí'ra sva at þ<?/r villdv 20
eigi. ^ en ^at rað gafz sva at þeir sendvz giafir a milHm a fara
vetra fresti ok hellzt þe/ra vingan meðan ^eiv Hfðv baðir.^ ok þicki
mer ^at rað at lata þa eigi raða er her gangaz með merstv kap^ji
i moti ok miðlvm sva mal millvm þezra at hvarirtveeia hafi
25 nockot iil sins máls en ver hofvm allir ein log ok einn sið ^vi at 25
þaí man satt vera ef v^r slitvm login þa slitv \er friðin. ^ ÞorgeÍR
lavk sva tolvnwi at hvanV tvcGÍv iattv \^vi] ^^ at þav log skylldi
hallda er hann reði vp;? at segia. ^ þa var ^at vppsaga Þorgeirs at
alh'r menn skylldv vera skirðir a Islandi ok trvá a ein gvð. ^ en
vm barna vtbvrð ok rossa kiotz at ^^ sA:í;1v halldaz hín fornv log. ^ 30
menn skylldv blota a lavn ef villdi en varða fiorbavgs garði ef
vattvm kœmi Nið'} sv heiðní var af tekin. nockor^^m vetrvm siðaR.^
alHr Norðlewddingar ^ ok Svnlewdiwgar Yarv skirðir i Reykia lavgv
i Lavgar dal er þeir riðv af þmgi ^vi at ^eiv villdv eigi fara i ^^
kallt vatn. ^ Hiallti mœUti er Rvnolfr var skirðr gomlvm \enm 35
^ Punktum er tilf. ^ a meget afbleget. ' Sdledes. "* v rnep'eí af-
bleget. ^ Meget afbleget. ® Herefter er ordene \)at likadi gentagne, men
underprikkede. ' a er rettet fra ei; Haukr havde ferst skrevet þeim, jfr.
foregáende note. ® di er skr. over linjen med nedvismngstegn. ® i er meget
afbleget. ^° d Ugeledes. ^^ Næsten helt forsvundet formedelst en rift i perg.
^^ t nœsten forsvundet form. riften; se frg. note. ^' fara i er skr. to gg.
144 § HAUKSBÓK. Kristnisaga c. 12-14.
Yer nv goðanvm at geifla á salltinv. ^ þat svmar vofr skirðr allr
l^ingheimr er menn riðv heiw. ^ flest/r vestan ^ meww vary skirðir
i Reykia lavgv i syðra Reykiar dal. ^ Snorri goði kom ^ merstv a
leið vi^ * Vestfirðinga. ^ |
c. 13 Svmar þetta er kristni var i log tekinw a Isk^^di var liðið s i^b
0
fra hoUgan var(s) ^ herra lesu Christi ^ .m. vetra. ^ l^at svmar hvarf
Olafr konvngr af Orminvm langa svðr v[i(?] ^ Svolðr .íííj. id^?s
septembris. ^ þa hafði haw/j verit kotivngr at Noregi .v. vetr. ^ eftir
hímw tok riki Eirik[r] ^ i(arl) Hakonar s(vn). ^ þ.?/r Þorvalldr
Koðrans s(vn) ok Stefnir Þorgils s(vn) fvndvz eftér hvarf Olafs lo
hmvngs. ^ þeir forv baðir s[ama]n ^ viða v/w heimin ok allt \i i
lorsala heim ok þaðan tií Mikla garz ok sva tií! Kœnv garðz hit
eystra eftí'r Nepr.^ Þorvalldr andaðiz i Rvzia skampt fra Pallteskiv.^
þar er hann grafin i fialli einv at kirkiv lohannis bapíeste ok
kalla þe/r hann helgan. ^ sva segir Brandr hinw viðforli Hefi ek is
26 þar komit er Þorvalldi Koðrans syni Gristr hviUdar ler þar er
hann grahnn i há fiaUi vpp ^^ i Drafni at lohawms kirkiv.^ Stefn^r
for þa ^^ norðr i Danmork. ^ enn er hann kom i Danmork q(vað)
V. hann visv þersa Mvnkað * ek nefna nœr man ek stefna niðr bivgt
er nef a niðingi þanw er Svein ko/^ií;wg sveik ór \a7iá\ ok Tryggva 20
s(vn) a talar dro. ^ a þem visv þottiz Sigvalldi iarl ^^ kenwa mark
sitt ok íyri þa sok let hann drepa Stefni. ^ sva heftr Ari h\nn
gamli sagt. ^
Fra Gizvri
g_ 14 GizvR hinn hviti bio i Havfða ^^ aðr hann gerði bœ i Skala 25
27 hollti ok fœrði þangaí bv sitt. ^ ha/^w lagði allan hvg a at styrkia
^ Punktum er tilf. ^ t me^eí afbleget. * owí ligeledes. * Ligeledes.
^ s w^í. ® Forkortet ifio x. ' Forkortelsestegnet og tildels v afrtvet. ^ r
afrevet. ® ama afrevet ved et hiil pd perg.; se s. 142 not.l2. ^° ^Si/wgs aí ví^re
rííííeí /ra einv. " líerefter er skr. i, >wew underprikket. ^^ a afrevet ved
en rift. ^^ Det forste a er i hdskr. rettet fra v.
* Verset bör skrives:
Munkat nefna þann's Svein konung
(nær munk stefna: sveik ór landi
niðrbjúgt es nef ok Tryggva son
á níðingi) á tálar dró.
Jeg vil ikke nœvne [ved navnj — men jeg vil antyde ham: nœsen er krum
pd niddingen — ham, som ved svig narrede kong Svend bort fra landet^ og
bedrog Tryggves sön b.
a Nemlig dengang da Sigvalde ved list bemœgtigede sig kong Svend tveskœgs
person for at udlevere ham til kong Burislaf. ^ 0: för Svolderslaget. ^
kiistnisaga c. 14-15. ÖAUKSBÓIC. 14S
27 kristnina. ^ hann sendi Isleif svn sin svðr i Saxlawd ok geck þar i
skola i borg ^eln er ^ heit^V. ^ en er hann kom iil Islawdz
feck hann Dollv Þorvallz d(ottvr) ok \av þe^ra s(vn) Gízvr ok
Teitr hinw marglati i Havka dal oh Þorvalldr ^. ^ her Yarv fyst
vtlendir h'f/skvi)a.r ok kendv keningar en er lanáz menn vissv 5
hversv agiætr klerkr Isleifr var baðv kwdz menn hann at hann
fœri vtan ok leti vigiaz iil hyskvps ok þaí veitti hann þeim. ^ þa
var hafin .1. at alldri er hann var iil hyskvips vigðr.^ þa var Lea*
nonvs papa. ^ þa var hann hinn nesta vetr eftir i Noregi ok for
siþan iil Islanáz ok var .íííj. vetr ok .xx. hyskv^i. ^ hann lærði lo
marga agiæta menn ok let vigia Mil presta en af þeim vrðv. siþaw
.íj. hyskv^2iV lon Ommvndar s(vn) hinn hœlgi ok Koh^ Vikvma
hyskv^. ^ Isleifr hyskv^ andaðiz i Skala hollti .ííj. nones * ivlíj. þaí
var a drotins degi.^ þa hafði hann .íííj. vetr ok .xx. hyskv\) verit.^
þa Yarv .Ixxx. vetra liðn^r fra hvarfi Olafs konvngs Tryava s(vnar).^ i5
Ari hinw froði stoð yf/r grefti hans .xíj. vetra gamall er flest hefer
sagt fra þersvm tiðinðvm ^ er her erv ritv5. ^
Vigðr GizvR ti^ hyskviis
c. 1 5 Efiir andlat ^ Isleifs hyskvips baðv lawdz menn Gizvr s(vn)
hans at hann skylldi vigiaz iil hyskvps. ^ hann for vtan ok var 20
vigðr iil hyskvips .íj. vetrvm eftfr andlat Isleifs hyskvi^s a dogvm
Olafs konvngs kyRa Noregs konvngs. ^ þa var Gregorií;s septimys
28 papa i Roma. ^ Gízvr var hinn nezta vetr eíiir vixlv sina i Dan-
mork en for iil Islandz hit ' nesta svmar ^ eftír. ^ enn er hann
haföi einn vetr a Islawdi verit tok Markys Skecia s(vn) logsogv. ^ 25
hann heíir vitraztr verit logmawwa a Islawdi anwaR enn Skapti. ^
GizvR hyskvp var sva astsæll af landz monnvu at hverr maór
villdi haws boði ok ban/zi hlyða en af astsælld Gizvrar hyskvps
ok vmtolvm Sæmywdar prestz hins froða er beztr klerkr hef/r
verit a Islandi ok wm raðvm Markí;s logsogv mmnz ok'^ \\ fleiri so
hofdingia at þat var i log tekit at aller menn toldu ok virdu ^ fe
sitt ok svordv eid at rett væri hvart sem var i londum eda
lausum aurum ok gerdu tiund af. þat er mikit mark til þers
^ Punktum er tilf. ^ Ahen plads i mbr.; namet er Herfurða. ' Foran
dette ord er forst skr. gizv, men underprikket. * Sáledes. ^ Det forste i
er omlr. afrevet ved en rift. ® t ligeledes. ' Bettet fra hdskrs hinn; jfr.
folgende note. ^ Fúrst skr. Yetv , men dette er underprikket og overstreget
med redt, og fvmar skr. ovenover. ^ Skr. omtr. som vndu.
* Her ender 18. mhrhlad (det sidste i AM 371, 4o).
10
146 9 HAUKSBÓK. Kristnisaga c. 15-17.
hversu lanndz menn vorv lydner þeim manni er þvi kom til
Jeidar at allt landit var virt ok allt fe þad er a þvi var. ok
logtekit at sva skylldi vera medann landit væri bygt.
Vm Tiund ^
16 Gizurr^ ^ byskup lagdi ok Log á þat at stoll byskups þers 5
er a Islandi vœri skylldi vera i Skálahollti ok lagdi þar til stolsins
landit heima þar ok morg onnur audævi bædi i landi ok lausum
eyri. Enn þa er hanum þotti sa stadr* ordinn sva rikr* sem hann
villdi. þa gaf hann meir enn íiordung byskups doms sins til þers
at helldr * væri ij Byskups stólar a Islandi enn einn sva sem lo
Nordlendingar badu hann. enn hann hafdi adr lated teha bœndr
alla a Islandi ok ^ vorv þa i Austfirdinga íiordungi dgg. heil. enn
i Sunnlendinga fiordunngi dd. enn i Vestfirdinga fiordungi ix c. ^
enn i Nordlendinga fiordungi xu. ok voru þeir einir taldir er
þingfarar kavpi attu ad gegna. þa er Gizvrr ^ byskup hafdi xxv. i5
29 vetr verit byskup þa tok Vlfhedin Gvnnars ^ s(vn) Logsogv en
Markus var þa andadr*. ok hit fysta sumar er hann sagdi Log
vpp var nymæli þat gert at vm vetrinn eptir skylldi rita Loginn at
Haflida Mars s(vnar) ok vmrádi Bergþors ok annarra^ vitra
manna ok skylldu þeir gera nýmæli þav aull er þeim þætti þav 20
betri enn hin fornv Log. ok skylldi þau segia vpp hit nesta svmar
epter ok þau aull halldazt er meiri Ivtr* manna mællti ei móti.
þa var ritadr Vigslodi ok mart annat i Logumm ok lesit vpp vm
sumarit epter i Logrettu. ok Hkadi þat ollumm vel. þa var byskup
fertogr * er hann var til byskups vigdr *. enn þa er hann hafdi 25
íííj vetr ok xx byskup verit var lon vigdr til byskups svn Om-
mvndar ^ ok Þorgerdar Egils dottur Halls s(vnar) af Siðv. þa hafdi
lon íííj. vetr* hins setta tigar. Hann var fyrstr byskvpp at Holum
i Hialltadal.
Andlat Gissurar byskups so
17 Gizvrr^^ byskup fridadi sva vel lanndit at þa vrdv engar
stórdeilur med hofdingiumm. en vapna burdr* lagdist miok nidr^.
þa voru flestir virdinga menn lœrder ok vigdir ok lærdir til presta
þo at hofdingiar væri. sva sem var Hallr* Teitssvn i Hauka dal.
^ OversTcriften er urigtig. ^ Aben plads for initiálen. ' Skr. -r.
* Skr. -ur. ^ Skr. og. ^ Tallene skrevne uden afstand (méllem x og c).
' Rettet fra hdskrs Markus Vlfhedins. ^ Her mangler uden tvivl ordene: þá
tók lögsögu Bergþórr Hrafnsson el. lign., ti hann i det felgende er Bergpórr.
" Skr., ligesom för (145.n) af Haukr selv, ö-.
Kristnisaga c. 17-18. HAUKSBOK. 147
ok Sæmundr ^ hinn fródi. Magnus Þordarsvn i Reykiahollti Simvn
lorundarsvn i Bœi. Gudmundr s(vn) Branz i Hiarþarhollti. Ari
hinn frodi Ingimundr Einars s(vn) a Hólumm. Ketill nordr Þorsteins
s(vn) a Modruvollum. ok Ketill Gudmundarsvn. lon prestr
Þorvarz s(vn) ok marger adrer þo at ei se ritader. Gizvrr ^ byskup 5
30 let vigia Þorlak svn Rvnolfs Þorleiks s(vnar) til byskups at ser
lifanda ^. þa var Þorlakr ^ íj. vetrumm meÍR enn þritogr. Gizurr^
byskup andadist i Skálahollti þa er hann hafdi verit byskup xxx.
ára ok vj. ár. þat var xxx natta siþar en Þorlakr ^ byskup var
vigdr ^ þat var hinn þridia dag i vikv v. Kal. mnii. a þui ári lo
andadist Paskalius papa ok Kirialax Grikia konungr ok Balldvin
lorsala konungr ok Arnalldus patriarki^ lerusalem ok Philippus
Svia konungr. þa hafdi Island verit bygt cc. vetra tiræd-^. Annat
i lieidni enn annat i Kristni. þa var lidit frá iiolldgan Drottins
0
vars herra lesti Christi^ M.c.xviij. ár. is
c. 1 8 A • a þui ari er byskup Gizurr '^ andadizt gerdi nallæri
mikit a Islandi.^ þa kom hrid sv a Dymbil dogum at menn mattu
ei veita tidir i kirkivm i svmum herudum fyri nordann land. Enn
fostudag hinn Langa. þa hof vpp knoR vnder Eyiafiollum ok sneri
a lopti ok kom holfandi nidr ^ hann var vij. rum ok xx. paska- 20
daginn fysta mattu fair menn tidir sœkia at taka þionustv enn
sumer vrdu vti daudir. Annad illvidri (kom)*^ epter andlat hans
þann dag er menn ridu a þing. ^ þa braut kirkiu a Þingvelli þa
er HaRalldr konungr Sigurdar svn hafdi latid hoGva vidinn til.
þat svmar fórv ^^ xxxv ^ skipa vt hingat ok braut morg vid lannd. 25
enn svm leysti i hafi vndir monnuM. en atta ein komust brott
med þeim er ádr ^ voru her ok komvst þav engi fyri Mikials
messu or hafi. Af þeim mannfiolda vard her hallæri mikit. þa er
Bi Gizurr ^ byskup andadist voru þersir merstir ^^ hofdingiar a Is-
lanndi. Haflidi Marssvn nordr^ ok s(ynir) Asbiarnar Arnorss(vnar) so
i Skagafirdi. ÞorgeÍR Halla s(vn) ok Ketill prestr Þorsteins svn.
^ Skr. -ur. ^ Skr. -r. ^ Skr. -andanda. ^ Herefter mgl. muhg-
00 o
vis \. ^ Fm fejl for tolfrœð. ® Skr. j x. "^ Ahen plads for initialen.
« Punktum er tilf. ® Mgl. i hdskr.; kom har 104. ^° Herefter er skrevet,
men underprikket, vt. ^^ Skr. mft-. a Herefter og til Kristnis. slutning
findes et aldeles tilsvarende, dog ikke ordret overensstemmende stykke i 104.
De forskellige varianter er det kun undtagelsesvis nodvendigt her at angive,
da de i regelen ikke tjœner til at rette eller fiddstœndiggere Hauks tekst. ^ 1
104 stdr xl; * margen anferes afvigelsen: „Havcsb. s. xxxv scip."
10*
148 ' kAÚKSBÓK* kristuisaga c. Í8.
Enn austr Gizurr ^ Einars s(vn) Sigmundr ^ Þorgils s(vn). hann
andadist a þvi Ari i Rvm for Enn sudr ^ Hallr ^ Teits svn. Skvli
Egils s(vn). En vestr ^ Styrmer Reins svn Halldorr ^ Egils s(vn)
Þorgils Odda ^ svn Þordr ^ Egils svn Þordr ^ Þorvalls s(vn) i Vats
firdi. Einum vetri epter andlat Gissurar byskups var Þorsteinn 5
Halls ^ svn veginn * gofugr ^ madr ^. Enn vetri epter þad var
þing íiolment. þav missari hafdi sva mikill mandaudr ^ verit at
Sæmundr prestr hinn frodi sagdi sva a þingi at ei mundi færri
menn hafa andast af sott enn þa voru til þings komner. þat
sumar var þrong mikil at domum. þa særdi Þorgils Odda son lo
Haílida Mars svn. þa vard vm ecki mal at Logumm dæmt. Þorgils
vard sekr ^ vmm averkan ok sat i sekt vm vetrinn. þa var sva
htill vapnaburdr ^ at ein var stalhvfa þa a Alþingi. ok reid
driugumm hverr bondi til þings er þa var a Islandi.
En ^ var þat er nj. vetr voru Hdnir fra andláti Gizurar i5
byskups anndadist lon byskup at Hólum . . . ^ kalendis Maij.
0
þad sumar reid Haflidi ^ Marssvn a þing med mgg. manna. Enn
Þorgils Oddasvn med dgg. manna. þeir sættust a þinngi med þvi
at Þorgils selldi Haflida sialfdæmi. enn hann gerdi lx. hundrada
VI alna aura vðru virtz fear luka i gulli eda brendu silfri eda 20
sæmiligumm gripum. ^ skylldi hann virda sialfr ^ H(aflidi) eda
þeir er hann tœki til. ^ þad sumar var hann kosinn til byskups
KetiII Þorsteins svn af Modruvollum i stad lons byskups. ok for
hann vtann þad sumar. Haflidi Mars svn atti fyR ÞvRÍdi d(ottur)
Þordar Sturlusvnar. Þordr ^ het svn þeira. nann atti Solvoru 25
dottor Asgrims Þorhalls s(vnar). Ivarr ^ het svn þeira. Haflidi
atti siþaR Ranveigu dottor Teits or Haukadal. Sigridr ^ het
32 Dottir þeira er atti Þordr^ i Vatzfirdi. Þordr^ ok Pall voru s(ynir)
þeira. Valgerdr ^ het onnur dottir þeira Haflida. hana atti
Ingimundr^ prestr Illuga svn. ok Ornv ^ d(ottur) Þorkelz Gellis so
s(vnar). ^ Illugi var svn þeira er Drucknadi þa er hann flutti
. . . . ^^ Hm til stein kirkiu þeirar er hann ætladi at gera a
Breidabolstad i Vestr ^ hópi. ^
1 Shr, -r. ^ 2 ^^^ .^j. 8 ^g^^g^ f^^ Mskrs Oddz; lOá har Odda.
* Skr. vei-. ^ Áhen plads for initialen. ^ Aben plads for tallet, 0: ix.
(sdl, og líalendas; lOá). ^ Herpá har JErl. — * heg. af linjen — af vanvare
efterladt et áhent rum, men har hemœrket urigtigheden heraf og derfor udfyldt
det med en streg. « Punktum er tilf. » Rimeligvis en fejl for Ornviar;
Ornyio har 104. ^^ Her er áhen plads for et par hogstaver. a Bimeligvis
en fejl for Hallvarðs (sdl. 104; jfr. Bisk. I 31).
Kristniaaga c. 18.
HAUKSBOK.
149
Rognvalldr iarll. Kali var vegin v. náttum epter Mariu-
messu fyRÍ. ^ eu Olafr konungr Tryava svn bardist a Orminum
Lánga nesta dag epter Mariumessu sidane. ^
^ Punktum er tilf. ^ Herefter findes der i 104 et stykke om de
fremmede hiskopper, der har opholdt sig pd Island, som iflg. angivelsen
i margen skulde vœre taget fra „Havcsb." ; da JErl. imidlertid ikke har
dette stykke, er angivelsen vistnok urigtig. I evrigt stammer denne bispefor-
tegnelse fra Ares Islbók, kap. 8, men den er interpoleret , sœrlig derved, at
grönlandske hiskopper er indsatte; se i ovrigt Ldn. s. 331—32.
1 Brunnr^* er [einn i paradiso. er or falla íiorar ar^ hingat^ 1*
i þenna] * heim. En^ heitir Phison. hon fellr [a India ^-lande.
onnor heitir] Gion oc Nil oðru nafne. hon fellr vm ^ Bla[land oc
Egifta land. iii] heítir Tigris. hon fellr vm Serc land ^. fiorða
heitir Eufrates hon fellr vm Mesopotamía. Pactol heítir ^ a. a 5
Asialande^^. þar^^ er gull í sondum hía. Gog^^ heítír a. a Spanie.
þar ero gull sandar. Ermonol ^^ heítír a. þar ero enn gull sandar
i hia. Rín heítir á. a Saxlande. þar er enn guU i sondum hía.
2 Tanais heitír a. er skilr Europa fra Asia^*. Dun heitir a. er mest
[va]tn er a Europa. þar falla i .Ix. stor a ^^. oc kemr i ^^ .vij. ^"^ lo
stoðum [i s§. 18] mikil i ^^ ollum st[oðum.] I þeím lut heimsíns
ero ^^ þessar ^^ aðr[ar storaer ^^]. Nepr ^3 [oc] Nyia[.] Seimgol.
Duna. Olkoga. Vina. Kuma ^^ Saxelfr. Padus. Tifr ^5. Rodon.
Betus. Uotn^^ oc tiarner ero meá morgu moti^^. sum ero suort^^^.]
en sum ero skír. Dauða sior heítir ^^ a Gyð[inga] lande. þat er i5
^ Hele denne side er meget afbleget og pd sine steder umulig at lœse. I
AM. 765, 4o findes en afskrift af Arne Magnusson selv af bl. 1—4 (til stykket
Nni þat huaðan otru liofst^ og hl. 8 (om Noe-sönnernes hygd i verden) — hl. 9<^
(siden ned). ^ or — ar er understregede af AM., vistnok for at antyde, at
de var utydelige. ^ Dette ord er af AM. underprikket, vistnok for af antyde,
at ordet er tilsat efter gisning. ^ Alt hvad der her og ellers er indklamret,
er tilföjet efter AM.s afskrift; han siger pa en vedhœftet seddel: „fyrsta sidan,
su lítt lœsa, i ijergamentz bokinne, er accuratissime confererud". ^ AM. lœser
Ein; ordet kan nœppe lœses sá. ^ a India er understreget. '^ oc — vm er op-
frisket. « Tigris— land ligeledes. ® Mesop— heítir ligeledes. ^° a Asial.
ligeledes. ^^ þ ligeledes. ^^ S&l. lœser AM.; sikkert stdr der ikke Tog.
^' Sikkert sál. ^* Rín (l. 8) — Asia opfrisket, hvorved flere hogstaver, sœrlig Sax er
gjort ukendelige. ^^ Over o muligvis aksent. ^® Disse 3 ord er af AM.
understregede. " AM. lœser viij. ^^ j ^^ ^j^ ,understreget. Jþork. lœser
her oc (forkortet). i» Eller a. ^o ^s ero understregede af AM. ^i þgff
svagt. 22 g^i i^gg^ ^^j . ^g ^g^ ^^. ^^-g^,^^^ rigtigt. ^s g^i^ j^j^ q^^^^
er opfrisket til Hepur. ^* g^j^ j^j^ . oj^/rísA^eí til Kinna. ^s Qpfrisket til
Tifur. 28 u opfrisket til N. 27 g^i j^^d.; opfrisket, som det synes, til mote.
28 S&l. AM.; opfrisket til skir. 29 ^^^^ ^ -^^) — heítir er senere opfriskede;
jfr. de foreg. noter.
* Her begynder mbr. AM. 544, 4o.
Heimslysing ok helgifrœíi c. 1. HAUKSBÓK. 151
atta tigi skeiÖa langt hins atta hundraðs. En halft annat hundrað
breitt. I einu skeiðe ^ ero fim faðrnar oc .xx. annars hundraðs. A
vatne þessu er bics htr. þar ma ^ ekki hfand[a] vera i þ?ii vatne.
þwi at alt [flytr me]ðan ^ lifir * en sœckr þegar dautt er. þar ero
enger ^ [fiskar i. oc eigi ^] setiast þar fuglar a. oc eigi er þar 5
skipum [farit yfer. þuiat menn d(p^]yia ef yfir fara. en þa sœckr
[þegar er] andar ^ missir E[f kerti ^ er] latet í vatnet. þa [flytr
3 meðan] logar. en sœckr [þegar ^^] slocnar ^^ Auernus heitír
vatn i Campania. þar er daunn sua illr[.] at ^^ af ^^ dœyr
alt þat er af kennir. oc ecki fliuga fuglar yfir þat vatn. þuiat lo
þeir dœyia ef þeir ^^ [kenn]a af. A Italia er brunnr sa er heítír
Giceron ^^. hawn grcpðir augna mein. ef þ^<i vatne er a riðit. þar
er brunnr er Gíneus heitír. sa tekr af lostasemi. ef maðr dreckr
af huart sem er kall eða kona. Er sa brunnr enn er kueikir losta
semi beði monnum oc bufe. Su tiorn er a Blalande. er sa tekr is
vatnz sott er af dreckr. I Sikfl œy ero .ii. brunnar. annar gerir
þau kycuendí frio. er aðr [ero] vfrío. en annar ^^ gerir þ[au
vfrio ^^ þo at aðr] se frio. [A] Girclande er | a su er savði gerir ib
huita þa er af drecka ^^. en ^^ su er onnor er alla gerir suarta.
verða oc fleckotter ef af ymsum drecka. Siden heítir sior a India 20
lande. þar sœckr alt er a kemr. vatn heítir Algus þar so^ckr ecki
^ þat er a kemr. Marsidia heítir vatn. þar vaxa steinar i. lobs
brunnr heítír a Idumea. hawn skiftir lit .iiij. sinnum a tolf
manaðum. hawn er vm varet grar. en um sumaret rauðr sem
bloð. vm haustet er hawn grœn sem sior. vm vetrewn gagn se^n 25
sem skirt vatn. vatn er þar ^^ er þrysvar er ramt a tueim ^^
dcpgrum^^ en gott þess a milU iafnan. Er oc sa brunnr er sua er
kaldr huern dag at eigi er dreckr. En vm netr er sua heítr at
vdreckr er. þat vatn er enn at sua huerfr stundum at ekki er
eftir. nema leirur. oc veit engi ner brott man huerfa. En bo
forðum hafðe horfet brot .iij. daga i viku huerri. I Sardínar
œyiu er varmr brunnr. þar bœtist manne augna ^^ meín ef
ber i augu ser. en ef^^ þiofar bera þat vatn i augu ser þa
^ AM. lœser skeidi. ^ Meget svagt. ^ flytr me understreget af AM.
* Herefter har AM. et punktum, som dog nœppe findes; sml. Jþork. ^ AM.
lœser -ir. ® -ar — eigi understreget af AM. "^ Alie disse ord er af AM.
understregede , undt. yf-, der er underprikket. * -r þegar er an er under-
streget af AM. ® Understreget. ^° SáL AM.; Jpork. har þegar er.
^' Nœppe at Jœse anderledes. ^^ AM. lœser sdl. ^^ Dette ord er tilf. over linjen
tilhöjre for at. ^* Sdl. AM; þar Jpork. ^''' AM. lœser urigt. ac-. ^^ AM.
lœser ur. -aR. ^' Understreget af AM. ^^ þa— drec- er opfrisket. ^^ Opfrisket.
^'^ -var- -tueiw ligel. ^^ grum ligel, ^^ au meget afhleget. ^' p opfrisket.
1 52 • H A U K S B Ó K. HeimslvsinK ok helgifiœ ði c. 1-3.
verða ^ þeir blindir. þat vatá er ^ enn er log brenwande slœckna
ef i vatn ^ ero laten *. enn ^ þegar kemr ^ loget a kertin er or
vatne kemr^ upp. votn^ ero þau er sua ero heit at þegar brennr
er við ma/^n kemr ^. þau ^^ votn ero enn er snarast ^^ i loft vpp
þa er minst ^^ varer. sua at þar ser ecki til vatns eftir. En ef 5
hia er þeim latet liggia kleði eða vll eða smo tre. þa verðr alt
at steíní.
5 Prologus. ^^
c. 2 pat er sagt at Moyses tœki þat rað fystr. at skrifa a bokum
at ^^ burð tiðenda þeira er verit hafa fyrr i heímínuiw. oc vm þat ]o
er guð skop þenna heím. oc sagðe þat er mestum stormerkium
setír. oc hi^m helgi ande kendi honum. oc hafa þar eftír mynt
þeír er helgar bœkr hafa gort siðan. En þau tiðendi er eigi fylgir
nytsemí. oc er þo froðleikr i oc gaman. at ^* vita ^*. þa gerði sa ||
maðr er sagt er at Daríus frígíus het. hann sagðe sogu fra sameign i5 2»
Gírkia oc Troea ma/^na. oc ritaðe viðar laufe. En ecki hafðe þat
fyr gort verit. at skrifa tiðendi þau er gorðst hofðu. oc skylldi þo
þat eítt rita er maðr hefði sett eða ha^m metti muna. En mioc
miclu siðar sogðu sogur þeír er hofðu frega spioU til. oc fyrr
hofðu oc verit myclu. Herodítus hmn girski oc sa froðleiks maðr 20
er Feredcides het. oc namo þar siðan aðrer eftír þeiw at skrifa a
bokum þau tiðendi er eigi skyldi or minni liða.
Fra paradiso.
c. 3 Sva er sagt at paradis er hinn œsti lutr þessarar veraldar.
þar var Adamr settr oc etlaðr til dyrðar ef hawn heldi þat er guð 25
bauð honum. þar er sua goð vist at þar ero blomar oc viðir oc
olt gros meá hi/^ni somo fegrð iafnan. þar er huarke ofhítí ne
kuldi. þar stendr þat tre er maðr kennír eigi sottar ne meín-
6 semdar ef hawn bergír þar af. oc heítír þat Hfs tre ^^. aller þessa
heims koster fylgia þar en engir ero þar anmarkar. brunnr er sa 30
þar er fylgia oll vatns friðendi. þanan falla or .íííj. aer i þenna
heim. Phison. oc Gion. Tigris. oc Eufrates. paradis er i austri
heímsens. oc veria bio(r)g ^^ oc hitar at mewn skiU eigi þangat
komast.
r
* ve- opfrisket. ^ Tilf. over linjen. ^ -ckna — vatn opfrisket, hvorved
i er blevet til j. ^ e opfrisket. ^ Opfrisket. ^ -ar kemr ligeleden.
' -t (loget) — k(emr) ligeledes. ^ otn ligeledes. ® maNn k...r ligeledes. ^° au
ligeledes. ^^ na ligeledes. ^^ (t))a er min ligekdes. ^^ Overskriften selv er
red, men punktet sort og i nogen afstand fra overskriften. ^^ Opfrisket.
^* Muligvis en aksent over r. ^^ r er udeiadt, men iilskrevet ovenover med
nedvisningstegn af en langt yngre hánd.
Heimslýsing ok helgifrœði c. 4. H A U K S B Ó K. 153
Her segír fra þui huersu lond liggia i veroldenní.
c. 4 Þessarar bygðar þa er Indialand yst. þar er sua meó morgu
mote beði friðendi landz kosta oc gessyma þe/ra er þar getr ^ i
gimsteínuni oc grosum oc viðum at a engu lande getr þeskyns
iam margt. þar ero storer anmarkar a lande. beði íirir dyrum 5
iUum oc þioðum ma/m skœðum. oc ormum oc eitr ^ kycuendum.
þar kemr vt haf austan oc sunnan. en fioll þau firir norðan er
Kapagus heíta. a f^Vir vestan er Idus heítír. i hafenu hía índia
lande ligia cpyiar goðar. Taphana heítír œy þar ero .íj. sumar
oc .íj. vetr a tolf manaðum oc er hon si grœn iafnan. þar er lo
gnott dyrra gímsteína. þar er cpy er Tile heítír þar flosna aldrigi
blomar. A sia(i)fo ^ India lande ero fioll þau er gull er sua
auð gett sem griot i* oðrum fiollum. En þar er torsott | til íirir 2^
\mi at þar geta drekar^ storer. oc dyr þau er grifes heita. oc
þioðer þer er .xíj. alnar ero langer oc ero þeír ma.nn skcpðir. En 15
dyr þau er grifes heita ero fram sem ernír en aftr sem hit o arga
7 dyr. oc sua skiot ^ oc sterc sem þau. oc vengir ero a þeím oc
ero flœyg sem ernír. ^ Mantikœra heítír dyr. þar er a manz anlít
8 oc þrefaldar ienn i hofðe. bolr sem híns varga dyrs. sporðr sem
a dreka. gull augu i. rodd sem hogg orms. oc rennr harðare en 20
fugll flíugí. oc er þat mann æta.^ a þetta índia land for Bartholo-
meus postole. þar ero stor heroð .iiij. oc .xl. Nest índía lande er
Pardia land þat tekr til ar þeirrar er fellr or paradiso er heítír
Tigris. þar ero stor heroð .iiij. oc .xxx. I þui tac marke var
Assur sonr Sems Noa sonar. oc heítír þar Assirio. þar er oc 25
Persidia land. þar bygði Elam annar Sems sonr. þessi lond
cristnaðe Tomas postole. oc ero þetta oft kallað índia lond. fra
Tigris a. oc til þeí'rar ar er Eufrates heitir su fellr or paradiso.
oc heítír þat land Mesopotania * a þwi lande gerði Nemroð rísi
oc aðrer risar ^ með honum borg mikla oc stopul i borgenni sa :»
hetBabell. ha^m var orðenn fiugura þushundrað skrifa har aðr en
guð brygði verki þe/ra sua at þa nam engi huat annar sagðe oc
vurðu þat ^^ .ij. tungur oc .Ixx. var siðan borg su kallað Babilon.
þar fellr Eufrates i gegnum. hon var lengi fiolmewn. til þess er
þar vuxu usiðir sua at guð let þar vaxa orma fiolda^ til þess er 35
menn matto þar eigi byggia. oc ero ormar þeir þar iafnan siðan.
^ Rettet fra hdskrs gotr. ^ Skr. eiti (glemt at tilföje böjlen i r).
* 1 mgl., men er tilf. over linjen med nedvisningstegn af en langt yngre hdnd.
* Herefter skrevet ollum; men dette er underprikket og overstreget med redt.
^ til— drek- opfrisket. ^ Midigvis en aksent over i. '^ Punktum er iilf.
* Kun ogsá lceses -ma. ® Det ferste r er opfrisket. ^° Sikkert ikke þar.
154 • HAUKSBÓK. Heimslýsing ok helgifrœði c. 4.
A Mesopotania stendr su borg er Niníue heítír. þar er þriggia daga
ganga eftir endilangre borgenní. I þui tac marke er Kaldea land.
þar bygdi fyst Arfaxað sonr Sems hiwn þriði. þar er oc land er ^
Arabia heítír. þar getr rœykelsi mest. þar er fiall þat er Sínaí
heitir. a þuí gaf guð log Moyse þau voro kallað Moyses log. vm 5
þessi lond kendi kenníngar Tomas postole. En er Uðr Eufrates ^ a.
9 þa heitir Syrland alt til Girclands hafs. þar bygði Aram sonr
Sems hÍ7^n fiorðe. þar er borg er Antiochia heitir. þar || var Petr 3^
postole .vij. vetr. þar stendr borg er Damaskum heítir. þangat for
Pall postole þa er guð kallaðe hann ^ fra Gyðinga viUu. * þar lo
stendr oc fiall er Libanus heítír þar ero tueim megím votn þau
er annat heítir lor. en annat Dan. oc fellr a or huaro tueggia
vatnenu oc mœtast hia fiallenu. oc heítír su a lordan. þar var
guð skirðr i. ^ hon fellr hia Gyðinga lande. þar kollum ver íirir
vttan Serkland. A Gyðinga lande stendr lorsala borg er guð var is
píndr i. oc þar er Beðleem er hann var bore^m i. oc þar vatn er
Dauða sior heitir. þar fellr lordan i. En a Serklande er Babilon
agetast borga. þar i nand liggr Egifta land. þar fellr a eftir er
Gion heítír. hon fefir or paradiso. þar er i aar kuislum gofug
borg er Alexandria heítír. þar var Petr postole .v. vetr. Egifta 20
land bygði fyst Mesraím ^ sonr Kams Noa sonar. Til norðr ettar
fra India lande er nest Bactria ^ land oc þar er Quenland ^ a þui
lande ero engir kallar. þar i hia er^ Albania^ land. þar ero mewn
borner ^^ sua ^^ huítir sem snior. en þeir ^^ sortna ^^ sua sem þeir
eldast^^ þar^*^ er^^ kalldast^^ þess er byct er i heiminum. þar ero 25
10 hundar sua storer oc sterk^V at þeir bana yxnum. oc oarga dyrum.
þar liggr Irchanía land þar ero fuglar þe/r er lysir vm netr af
vengium þe^ra. þar nest liggr Armenia oc Erm land hit micla þar
ero fioll þau er Noa ork nam staðar i milli. heítír annat Tabor
en annat Ermon. þar ero enn fioll þau er heita Gereneus. I þeim ^o
fiollum koma aer up^ þer er or paradiso falla Tigris oc Eufrates.
hia Armenia er Gapadocía. þar nest Asia land. þar kendi loan
postole kenningar ^^ þar heitir borg Effesum. þar er grof loans
postola. þar er riki er Bithínía heítír. þar er borg er Nícea heítír.
I þe/ri borg setti Konstantínus keisari at raði Síluestro pafa 35
hyskuTpdi þing at raða huessu cristin dom skildi setia. a ])ui þingi
^ TUf. over linjen med nedvisningstegn. ^ Foran E er et hetydningslQst
punktum. ^ Foran h ligeledes. ^ Punktum er tilf. ^ ra opfrisket.
® actria ligeledes. "^ que ligeledes. ^ Ligeledes. ^ alb- ligéledes.
^° Dette ord ligéledes. ^^ -ast ligeledes. ^^ kalld- ligeledes. ^' For-
kortelsesstregen stdr over j.
Heimslvsing ok helgifrœfíi c. 4. HAUKSBÓK. 155
voro .xviij. híns fiorða hundraðs hí/sku^s.. oc stoð þat þing mioc
marga vetr. þar er riki er Frigia heitir þar stendr borg er Troea
heítír. þar voro orostr ^ storar forðum. vm þa borg sato Girckir
mioc marga | vetr aðr en hon yrði vnnin. þar fellu af Girkia liði 3b
.vij. þushundrað hins atta tigar hins níunda hundraðs. En af Troea 5
mawna Kði .vi. þushundrað hins níunda tigar hins .vij. hundraðs.
Urir Girkia Hði reð mest Agamenon. oc Menelaus konungr. En íirir
Troea liði reð Priamws oc synír hans Ector oc Alexander. hawn
11 hafðe tekit Eleno a brott kono Menelaus konwngs. þar er enn riki
þat er GiHcia heítír. þar er Tharsus borg í. þar var Pall postole. lo
þat riki er þar enn er Licia heítír. þar er Mírrea borg þar var
Nicolaus byskuip a seldr. En þetta er nu eru riki or told. þa kalla
Norðmewn Gircland. En hit micla Asia ero kallað oll riki þau er
told ero af índia lande alt . híngat til. oc þangat huerír sum
Suíþioð hín micla. alsz ero told i Asia .cccc. oc .vi. þioð lond. en i5
þat ero tungur .vij. oc .xx. I þeim lut heímsens er Europa. oc er
austast Suíþioð hin micla. þangat kom at cristna Philip;?us postole.
I þwi riki er þat er Ruzcia heítír. þat kollum ver Garðariki. þar
ero þessir hofuð garðar. Moramar. Rostofa. Surdalar. Holmgarðr.^
Syrnes. Gaðar. Palteskia. Kœnugarðr. þar bygði fyst. Magon sonr 20
lafeths Noa sonar. Hia Garða riki liggia lond þessi. Kiriah'r ^.
RefaHr^. Tafeistaland. Virland. Eistland. Lifland. Kurl(and). Erm
l(and). Pulína land. Víndland. er vestast nest Danmork. ^ En austr
fra Polena er Reiðgota land. oc þa Hunland. Germania riki heitir
þaí er Yer koUum Saxland. þat er alvitt riki. Danubium heítír a. 25
hon fellr or Alpia íiollum. hon er sua mikil at .Ix. stor a falla i
hana. hon kemr i siau stoðum til sefar. oc mikil i ollum stoðum.
fmr vttan ana heítír Tracia. þar stendr su borg er Konstantín-
opolím heítir. hana let gera Gonstantinws konungr. þa borg kalla
menn Miclagarð. A Tracia bygði fyst Tiras sonr lafeths Noasonar. 3o
12 fra honum er komen þioð su er Tyrkir heíta. þat er oc mioc
margra mawna mal at þuí er fornar bœkr visa til at af þwi lande
bygðist Suiþíoð. en Noregr af Suiðioð. en Island af Noregi. * en
Grœnland af Islande. hia Tracia er Ungara land. þanan var
Martin^/s hyskup æskaðr. þar nest er Bolgara land. þat heítirsð
^ Sdledes. ^ Det som her gengives ved ir er et forkortelsestegn, som i
höj grad ligner det sœdvanlige tegn for ev, men da det dog synes at have en
lidt sœregen form og gar for neden helt ind til \, er det et spörgsmdl, om ikke
der bör lœses Kirjdilaland. Refslaland. I det mindste er pluralformen Kirjálir
usœdvanlig, om ikke enestdende. ^ Punktum er tilf. * Punktet stdr meget
höjt oppe.
156 • HAUKSBÓK. Heimslysing ok helgifrœði c. 4-5.
Gírc land við þat er Girgía^ k(onu)Tigr^ kendr. a Girclande stendr
fiall þat er Olimpus heítír. þat tekr up^ or skyum þar getr stein
þann er abeston heítír sa ma eigi kolna ef hawn er heitr gorr
vm sinn. vm Gircland kendi kenningar. Andreas postole. þar ero
þer hofuð borger. Adenas. Gorínthos Þebas. Thesaloníca ^. Dyrakr. 5
þat II land heítír Apulea er nest hggr Gírclandsz hafe. þar ero 4a
hofuð borger margar. Brandeís oc Bar er Nicolaus hyskuip huilir
í. oc Montecasin. þar er mest dyrkaðr Benedíctus abote. þat
munch'fí er agetast a latínu tungu a Pulí er Monte gargan. þar
er helh'r sa er Michaell engill dyrkaðe i sínní tíl komo. Norðr fra 10
13 Puh' er ítah'a land. þat kollum ver Rumaborgar land. þar stendr
Ruma borg a. þa er Lumbarða land. þar er Meínlangs borg a.
í henní var Ambrosius hi/skup.
Vm þat huaðan otru hofst.
c. 5 Líufír brœðr. Sua segía oss helgar rítníngar huersu ver * 15
skolum a drottenn varn trua oc mehr sua. at eiwn er guð oc .i. ^
er almennileg tru oc eiwn er cristiwn domr. oc emn er guð alz
faðer. oc alz er gerande oc valdande oc raðande. En hawn eigum
ver at lofa oc dyrka firir þwi at hann skóp hmn ^ fysta mawn
Adam oc hans kono Euam er ver . erom aller fra komner. Guð 20
bauð ^ þeím boð orð sín at geta oc sagðe þeiw ef þau gaum gefe.
at þau skilldu fœðast oc fuUa tru gera. oc fylla hímín rikí þawn
lut er * englar tœmdu firir míkíleti sínu. oc firir of pryðí. oc
firir þer sakar ^ at þeír brutu log víð drottewn varn. En þa er
sKct h'f var Adame skapat oc þeim híunum baðom sua at þau 25
skylldu ecki erfeði drygia. fyst þa stund er þau gettu boðorða
guðs. þa matte þeim ecki at angre verða. eígí brunnu þau þo at
þau gengi i eld^^ brennanda^^ eígí sucku þau þo^ at þau gengí^^
á se. eigi grandaðe þeím þo * at ^^ þau ^^ ormar ^^ hyggi. eígí
sakaðe þau þo * at þau dyr bítí. huarke var þeiw at meini hungr æ
ne þorsti. heitt nema kalt huarke kostaðe þau meðan þau gerbu
sua sem þeím hafðe guð boðet. þa geck ^^ hinn flerðar fuUi fiandi
i ofund við þau beði híun. sem hawn gerir ^^ nu við oss alla
^ Sáledes. ^ Forkortélsesstregen glemt. ^ e er skrevet omtr. som
0, snarere end som 0; 0 stár der i hvert fald ikke. ^ Tilf. over linjen med
nedvisningstegn. ^ Ligeledes, men uden nedvisningstegn. ® Aksenten stdr
bagefter n, nœsten helt over det folgende f. '^ bau opfrisket. ^ Disse 3 ord
Ugeledes. *> kar ligeledes. ^^ i eld ligéledes, hvorved i er gjort til j.
'^ renn opfrisket. ^^ e ligeledes. 1» at u or ligeledes. ^* ck ligeledes.
^^ ir tilf. over linjen med nedvisningstegn.
Heimslýsing oJc helgifrœ ðic. 5. HAUKSBÖK. 1o?
siðan. íirir þwi at hsLnn vill alla þioð suickia til heluítís. sua sem
hai?n sueic þau beði híun at þau brutu boðorð guðs. En þegar
er þau hofðu brotet þat. þa skílldu þau lata af þe/ri hínní miclu
selo oc hfa við vil oc við erfeði. Oc þa skihdu þau beði varna
við elldi oc við vatne. oc þo matto þau varla halda sic oc sín 5
born sua at þeím i cne fehí. en þat er at þau brutu guðs boðorð.
Míkít gerði Adamr oc þau beðí híun oss oHum. firir þ?<i at nu er
heimr þessí morgum lutum ^ verri en fyrst ^ var han/í ^ skapaðr
14í af þeira misgerníngum j er þau híun gerðu. flrir þ?/i at þa var 4^
sol .vij. lutum biartare en nu er hon. oc tungl var fyst sua h'ost lo
sem nu er sol til þess er Adamr bra af þui sem guð bauð honum.
en þat verðr, eftir doma dag er þau skolu iam hos vera beði sol
(oc) * tungl sem þau voro fyst. oc verðr þat at tungl þuerr ecki
oc stendr fullt iafnan. Ver megom nu meó orðe oc meó verki oc
meó erfeði varo oc olmoso til þess gera at ver skilldum með guði i5
vera. oc meó hans helgum monnum i liose oc i fagnaðe er ver
heðan foruw ef ver vihum guðs viha gera. Sua segia oss heilagar
bœcr at engi maðr skal blota heiðnar vettír firir þíá at þat gerðu
mewn firir Noa íloð. en af þ?á varð su hín mícla floð at guð
vildi firir farast lata alt þat hit synduga folk af þe/ra misgerníngum 20
er þeir gerðu i hordome oc flimsku oc i meín eiðum. i mutu. oc
í marm drape f^'rir vttan Noa oc sono hans þría. oc þe/ra ^ .iiij.
konor. þanan reis fyst sa villu domr oc utru. fra þeim monnum
15 hínum miclu er forðum varo. þeir toko til oc letu gera stopul or
griote sua hafan at þe/r vildu meá þuí koma i hímíríki. En þa sa 25
drottenw var mikileti þe/ra. oc kom þar sialfr er þeir varo er þa
gerníng skildu gera. oc uiiti sua firir þeím at engi uissi huat
annar sagðe eða gerðí. en þeír menn voro .ij. oc Ixx. En af þwi
ero nu sua margar tungur i þessum heímí. En þeír menn aller
er þar voro vrðu sua vsattjr at huerr þeiYa. for a sins vegar. En so
su gerniwg fell oll niðr. þa foro þeír til ymísa landa. en mmn
kyni vox þa ofund oc varð suíkit af hínum sama diofli er Adam
sueíc fyrr. sua at þeir gerðu ser guð oc sao eigi skynsemdar
augvm ^ a varn áYOÍienu er þa skop. Sumir blotaðu sol. ' Sumír
^ um er tilf. over linjen vistnok med nedvisningstegn. ^ v er tilf. over
linjen. ^ Tilf. over linjen med nedmsningstegn. Alle de her nœvnte tilföjelser
er skrevne med fine bogstaver og , som det synes, med samtne hdnd som det
evrige; blœkket er lidt maftere end ellers. * Glemt af skriveren. ^ Skr. to
gange, men forste gang overstreget. ^ semdar augvm er tilf. over linjen med
nedvisningstegn. Jþork. mener, at skriveren ferst har efterladt en dben plads,
somblev udfyldt med eigi skyn, og resten tilf. over linjen pd grund af pladsmangel;
dette er meget rimeligt, da disse ord er med lidt mattere blœk, men det synes dog
at vœre skriveren selv, der — senere — har tilsat dem. ^ Punktum er tilf.
158 # HAUKSBÓK. Heimslýsing ok helgifrœði c. 5.
mana. Sumir stiornur. Sumir æld. Sumir T'atn. Sumír iorð. firir
þwi blotaðu þeir hana at þar fœðist huatvetna við hana. íirir þíá
vatn. at alt míndi dœyia ef þat veri eígi. íirir þwi æld at hann
er varmr við at sítia. en af þui sol oc oll hímín tungl. at þaðan
kemr lios alt i heím þenna. En þeir mattu þat eígí uita ef þeir 5
vildi at l^ui hyggia at sa er einn guð er þat alt skop monnum til
hialpar. Enda fengu þeír e«n meíri villu dom oc blotaðu. mewn
þa er rikir oc ramir varo i þessum heímí siðan er þeír voro
dauðír. oc hugðu þat at þeir míndu orka iam míclu dauðír sem
þa er þeir voro kuíkir. Maðr var sa einn míoc rikr oc bio i œy lo
nokorre. er het Saturnus. En hawn ^ Saturnus var iHr maðr.
hsLtm drap sono sína alla huerrn ^ sem borewn var oc gerði at
mat ser oc at siðan. Einw let hawn Hfa en sa het lupiter^. en
ha?m var || illr oc grimr sua at hawn rak foður sínn or œy 5a
þeiri er hawn bio i. oc vildi honum at bana verða ef ha^m metti 15
taka hawn. En sa lupiter* var sua quensamr. oc daðalaus at
hanw ^ hafðe systur sína at kono ser. en su het íuna ^. oc gat
meá henni dœtr .íj. onnor het Minerua en onnor Vena ^. þer
baðar dœtr sinar hafðe hann at kono ser. oc hueria sína frewd
16 kono hafðe ha^n at skom oc cleke. þa hína meín fullu niewn oc 20
hína fulu hofðu þeir þa at bestum guðum ser. En sa íupíter^ var
l^eirsi alra rikastr hiwna heiðnu mawna. er sumír mewn kalla Þor.
en sa var allr einn en hawn blotaðo me^n a danska tungu allra
mest. En hans sonr het Mars. hawn vildi æ oc æ i illu standa
oc i hernaðe oc i orostu. En þeif hínír heiðnu mewn aller blotaðu 25
hawn dauðan aðr en þeír fœri til orostu. oc hugðu þeír at hawn
metti þeim þa hialpa. fmr þa soc at ha^n stoð i hernaðe i morðe
oc i mawn drape. En var eínn maðr sa er Merkuríus het en hmn
var sua fars fuUr oc suíka at hann for at flerð eínní at stela oc
líuga. þawn gerðu þeír heiðin mawn^ at guði ser. oc blotaðu hawn 30
at b(r)auta ^^ eða gatna ^^ moti oc a ^^ hestum biorgum. en hawn
^ Herefter er het tilföjet, men da det er mere afbleget, end det ovrige,
synes det at vœre noget udskrabet og bestemt til at udgd. ^ Sáledes. ^ Forst
skrevet íoui, hvilket sikkert er fejllœsning af iouis, mefi dette er overstreget og
iupiter skrevet neden for i margen med en rod, rund streg omkring. * Forst
skr. iovis, men dette er overstreget med redt og iupiter skrevet ovenover. ^ Tilf.
over linjen med nedvisningstegn. ^ S&ledes, ikke iuno. ' S&l. forst skrevet,
derpá synes a at vœre udraderet og us (forkortet) tilsat over n. ^ Dette ord
er skrevet over noget, der er udraderet (rimeligvis iovis^. ® Vistnok en fejl
for heiðnu menn. ^° r er glemt og ordet er sk/evet over et raderet sted.
" Disse to ord er tilf. over linjen; det forste er ikke ganske tydeligt; der stár
vistnok .1. med streg gennern l, = vel — eda. Disse tilföjede ord er ikke
raderede. ^^ Senere tilföjet af shriv.
Heimslysing ok helgifrœði c. 5. HAUKSBÓK. 159
het Oðenn a donsku. kona ein var su er het Vena. su var lofis
dotter. En hon var sua mann giorn. oc sua org oc sua ill at hon
la meá feðr sínuni. oc með morgum monnum oc hafðezt sua sem
port kona. En íirir hewni œrðust oc heiðnir menn oc kallaðu
hana gyðíu oc sins guðs dottor. Mart var þess alsz er menn 5
kallaðu guð vm allawn Miðgarð. hmn illi diofull hafðe sua suícna
þa hína heiðnu me^^n. at þeir toko illa kalla oc argar konor. oc
blota5u guð sín þa menn er þat eitt gerðu er fianda vili var. sua
var mawn kynít suikit til þess er var drottem gaf þeím enga
17 gaúm. A marga vega varo menn viltír sua at þeír gafo sol oc lo
mana daga oc oðrum guðum sínum. Sol gafo þeir suwnu dag. En
mana ^ mana dag. En tysdag gafo þeír Marti. hiwn fiorða dag gafo
þeír Mercurio. þawn er ver ^ kollum Oðe^m. En hinn .vi. dag gafo
þeír hiwni orgu Venu ^. er heítír Frígg a donsko. hinn .vij. dag
gafo þeír Saturno er var hinn ellsti faðer þe«ra allra guða. þa 15
gerðu þeir hinír heiðnu menn man likan or rauðu gulli. oc or
huítu silfri. suma gerðo þeir or steínum suma or stockum. gerði
e * huerr or þwi er * efni ^ hafðe ^ til "^. oc "^ gerðu þeím hus oc
kallaðu þat hof þeira. oc settu þau mawn Hkan þar inní. oc baðo
ser goðs til. * þar sao þeír diofla er þa hafðe aðr suícna. oc hiní 20
fogru man hkan oc flugu þar i þeím. oc meltu þaðan við þa hína
ormu menn. oc villu menn oc lerðu þa til þess er þeír komu
salum þeira oc sialfum þeím i heluítí. Sumír gerðu man Hkan
meá miclum | hannerðum. oc seldu meó verði suma við mínna en 5^
suma við meíra. sua huern sem koma matte. Meðan þeir gerðu þa 25
þotte þeím gaman eítt at. En þa er gort hofðu oc þeír guð
kallaðu þa stoð þeím age af oc voro aller reddir við þa. Ver
hofum lesit a boc þeiri er heítír liber regum at þeir hínír heiðnu
18 menn af lande þuí er heítír Philistim ^ borðust oft við Iraels ^^
folk. en þeír eínír menn hofðu þa retta tru til vars drottens sua 30
sem Abraham hafðe íirir þeím aðr. En þa varð þat i eitt^^ huert
sinn íirir syndum þe/ra hínna cristnu mawna at þeír hínír héiðnu
mewn hofðu gagn. oc fengu af þeím orc þa er mikill heilagr domr
la i. þar la i vondr sa er Moysess hafðe er var drottenn sialfr
seldi i hond honum. en þeím vendi laust Moyses a hafet rauðaa^
þa er Farao konungv for eftír þeím með sínn her oc vildi drepa
^ Dette ord er skrevet over linjen; det foranstdende En synes at vœre
raderet. ^ Tilföjet over linjen. " Er muligvis senere rettet til Veneri. ■* Over-
streget af opfriskeren. ^ fni opfrisket; herefter har opfriskeren tilskrevet er
over linjen med nedvisningstegn. ° af opfrisket. "^ Ligeledes. ^ Funktum
er tilf. ® im er senere tilskrevet. ^^ Sdledes. " i eitt megct afhleget.
160 § tlAtJKSBÓlC. Öeimslýsing ok helgifrœði c. 5.
þa alla. En þa stoð hafet tueím megím sem steín veggr. En
Moyses geck yfir haf þurrum fotum. En Farao oc lið hans for
eftír þeím þa hína somo leið. þa laucst hafet saman en þeir
drucnaðu þa aller. þar la oc i orc þem steín spiold þau er var
drotte/^n feck sialfr i hendr Moysi oc hawn hafðe skrifat a log 5
oll meá boc stofum. er mewn skilldu þa hafa oc nu i þessum
heímí. þar la oc i mawna en þat var fœsla su er var drotte/m
sendi or hifnum Moysi. oc hans hði er ha??n sendi þa .xl. vetra i
œyði morc. þa fœrðu þeír hínír heiðnu menn þa orc meá þeim
miclum helgum dome. er or hifnum kom til sins hofs. oc settu lo
vp/) hia sínu guði. en þat kallaðu þeír Dagon. en yíir honum letu
þeír heiðnir mewn mioc dyrlega. þat var einn morgen arla er þeír
komo inn i hof sítt. þa fundu þeír guð sitt a golfe Hggia Urir
orkenni níðrí sem hawn beði friðar. þa toko þeir ewn Dagon oc
settu ypp i sama stað sem hawn stoð aðr hía hínum helga dome. i5
þa como þeir at oðrum morne at vita huessu þa fœri. þa funnu
þeir Dagon guð sitt i durum vti hofuð lausan. oc hendr af baðar.
íirir þwi for þat sua at eigi matte alt vera saman drottens vars
sendíngar oc diofuls manlikan. þa varp guð reíði sínní a þa þíoð
oc sendi til þe/ra mann dauða oc varan firir þer saker at þeir 20
hofðu þar hit || helga skrín i sínu heiðna hofe. Mys ok lemendr ^ 6»
oc maðkar a lahde þwi ato korn alt firir monnum oc gras retr
oc viðar retr. ^ oc f^Vir foro landenu ollu. þa fœrðu þeír lands
lyðren þat hit helga skrín til annarar borgar fra annare. þa var
þar mawn dauði hinn mesti sem þat hit helga skrín kom. þa 25
spurðu þeir at spaca mewn huar(t)^ fleirum þotte rað at fara meá
þwi skríní heím. eða hafa meó ser lengr. þa gerðu þeír þat rað
19 aller at heím skildi senda. þa meltu þat hínír spakastu mewn.
lotum fylgia med þin hínu helga skríní fagrar gersímar. þeír toko
þa til oc gerðu rínga or gulli oc messíng ^. þat reðo þeír oc at 30
gera skildi vagn oc beita firir kyr .ij. þer er alldrigi kuemí aðr
undír oc sua vngar kyr þer er hiwn fysta kalf hofðu boret. oc
baðu taka þa kalfa oc setia ínw. oc vita hueri þer kyr vildi ganga
oc melti sua ef þer kyr uildi brott ganga fra kalfum sínum eða
leið hína somo meá þui hínu sama helga skríní sem heilagr domr 35
var ínní. þa vitum ver full giorlla at þat eítt olde vgagne þuí er
^ Disse to ord er tilföjede over linjen. ^ oc gras — retr. er tilskrevet ude i
margen med en red, rektangulœr streg omkring og et rodt henvisningskors oven
over; desuden er der en sort, skrd henvisningsstreg over oc og en tilsvarende i
teksten; i denne er der ogsá to rede klatter (men ikke et kors). ^ t glemt.
* Her er or gulli tilföjet, men — midig senere — overstreget.
Heimslýsing ok helgifrœði c. 5-6. HAUKSBÓK. 161
ver fengum. þa gengu þer kyr meó þeim vagne til Traels ^ landz.
oc beliaðu harðla at kalfum sínum. oc hurfu eigi aftr at heldr
aðr en þer komo heím meá þeim helga domæ ^ sem hann hafðe
aðr verít. þeír hínír heiðnu mewn fengu þa ar oc frið oc batnaðe
þa oc let af mawn dauða oc varane. En þeir Irraels þioð hurfu 5
eínart til guðs. En drottewn var barg þeím val siðan sua at þeír
hofðu betr huar sem ^eir komo saman. með Samuels liði er þe^'ra
var hyskup oc hofuðs maðr. af sHku megum ver víta huert megín
þau híní heiðnu guð hofðu við varn drotten er alsz er valldande.
þat varo eigi guð. þat varo grímmír dioflar .oc salo suícarar. oc lo
upphaf allra synda. oc þeír fœra sína embettis mewn í eld þawn
er alldrigi slocnar. oc er þat fuU kunníct huat sa hiwn riki konungr
er het Nabogudonosor (gerði) ^. hawn toc drengi. iij. þa er truðu
a einn guð oc gerðu eigi honum luta. oc let casta þeím i ofn
brennanda. En guð getti þe/ra sua at þeír gengu þar i obrunnír 15
sua at eígi suiðnaðe eitt har a hofðe þeím.
c. 6 A þuí lande hínu sama var sa propheti er het Daníel guðs
vínr I oc hans hiwn besti þegn. oc heilagr maðr sua at hawn 6b
melti við varn * drottewn þegar er hawn villdi. En hawn Daníel
var meá konungi þeim er het Dari. oc þottí honum all goðr. þa 20
gerðu hans rað giafar þat fmr ofund er þeir hofðu við Daníel at
kommgr skilldi sua bioða at engi maðr skildi guði luta nema ser
goðs biðia til guðs .iij. daga. En þuí vildu þeir Daníel suickia.
en Daniel gerði sem hmn var vanr. geck i loft sitt oc bað ser
20 þar til almattegs guðs. en þeir stiltu um huset er i ofund gengu 25
við hann oc sogðu kommgi at Daniel gaf eigi gau?^ hans boð orðe.
oc letu hann þess verðan at honum veri kastat i grof þa er dyrin
oorgu lago i .vij. en konungren varðe þat mal oc quast þat eigi
viha. en þeir vurðu þo ricari er íleri voro saman. þa toko þeir
Daniel oc kastaðu honum i grof firir dyrín vorgu. En kommgr 30
geck at sialfr oc byrgði aftr þa grof. oc melti sua við Daníel. nu
hialpe þer þiwn guð ef hawn er sua goðr sem þu segir at hawn
se. oc geck a brott i illum hug oc matte huarke eta ne drecka
ne sofa a ^eiri natt. ^ þa geck konungr þegar at morne at vita
huat or Daniel veri orðet. oc kallaðe a hawn oc melti sua. Híir 35
þu guðs maðr eða matte þiwn guð þer hialpa. við þessum dyrum
hínum olmu. En Daniel suaraðe. Hfir þu konungr Hfi ec harðla
^ vel fmr þuí at miwn guð sendi sínn engil til mín. En bant þessi
^ Et f er skrevet over Unjen med nedvisningstegn, men med langt yngre hdnd.
'^ æ rettet i hdskr. fra a. ^ Mgl. i hdskr. * r er tilf. over linjen med ned-
visningstegn. ^ Punktum er tilf.
11
162 HAUKSBÓK. Heimslýsing ok helgifrœíJi c. 6.
dyr sua at þau matto eigi munní gína. eða mer at angre verða
firir þwi at ec hafða ecki misgort við þic. En kowwngren fagnaðe
þuí harðla oc bauð sinum mownum at drega Daniel upp or grof
þeírí. En hínum i at kasta er hawn hofðu rœgðan. með konum
oc bornum. En þeim var ollum kastat i hína somu grof en dyrín 5
toko við þeim þegar a lofte oc rifu i sundr þau oll. þa sendi sa
konungr boð þegar sínum lands lyð ollum. oc bað þeím segia
sínn vilia at þeír skildu trua alUr a ein guð sannan firír þuí at
ver vítum þat at hawn er guð almattegr er shkar iartegnir gerði
at hawn helt Daniel við þuí at eigi biti hawn þau híní olmo dyr. lo
Daniel var siðan lengi ^ meó þeim kom^ngi oc þotti honum all
goðr. þa varð sa konungr dauðr en annar feck konung dom þa/^n.
En sa het Gírus ^. þa var Daníel ^ en motu nautur * hans. þa var
en i Babilon hínní miclu en ^ heiðít guð eítt oc het Bel en þat
sogðu þeir menn aller er embettu Bel at hawn- þurfti mat sua i5
mikinn at engi kunní þess || dœmi. En konimgr var til þess 7»
21 skylldr at fœra honum huern dag tolf sefsteri víns oc sald miols
oc .xl. sauða. þat skildi bera lata alt firir Bel oc konungr geck
þangat huern dag at biðia ser goðs til Bels. en Daniel sa enskis
heiðar a Bel. oc bað ser til eíns guðs. þa spurði konungren Daníel. 20
huí vilt þu eigi biðia þer goðs til Bels. en Daniel suaraðe. ec bið mer
aldrígi til þess guðs er þer hafet gort yðr firir l^ui at ec bið mer
til þess guðs er Kfír oc e man h'fa. huat man ec biðia mer til Bels
dauðs. konungr suaraðe. eigi þickír þer sua Daniel sem Bel se
Kfande guð meðan ^ hawn meUr við oss. oc matar nœytír quað 25
konungr. nei quað Daniel hawn at alldrigi matar bíta. þa varð
konungr reiðr harðla oc lastaðe ^ sogu Daniels. oc bauð embettiss
monnum Bels ollum at koma til mals við sic. oc spurði at huat or
þeím mat yrði ollum er borewn er firir Bel. Ef þer segit mer þat
satt at hsinn etr þat alt þa skal drepa Daníel. er hafðe Bel at 30
haðungu. þa melti Daníel. stande þat þítt orð konungr oc rcpynum
vit huat satt er. En þeír gengu þa aller til hofs þess er Bel vai:
ínní. En þa toc koní^ngr sialfr mat oc vín oc setti firir Bel. oc
rac vt þa embettis menn alla. þa toc Daniel osku oc saðe vm
alt golf. En konungr lauc áftr sialfr durum oc geck vm morgonen 35
at rœyna sogu Daniels. se þu nu Daníel quað konungr nu er
^ g er i Mskr. rettet fra ð. ^ Sdledes ser dette ord nu ud, men dtt er
opfrisket; af det oprindélig skrevne ses kun nogle uhestemmélige trœk af en stor
initial. " Skr. da | daníel (ved linjeskifte). ^ Sdledes. ^ Urigtig gentaget.
^ e er i hdskr. rettet fra forkortelsestegnet for eð (með). "^ ðe er tilf. over
linjen med nedvisningstegn.
Heimslýsing ok helgifrœði c. G. HAUKSBÓK. 163
matrewn allr ettiwn er ec setta íirir Bel. se her konu?igr quað
Daniel spor manna er ec hygg at etit hafe mat Bels. þa geck
konungr til oc sa þa beði þar vaxenna mawna spor oc barna. þa
nœyddi kowwngr þa til embettis menn Bels alla at segia honum
sanwa sogu til huat yrði or mat Bels. En þeir mattu eigi þess 5
lengr dyHa. oc sogðu hit sannasta at þeír hofðu sialfer etit. en
hawn toc þa alla oc let drepa en hawn bað Daniel gera or Bel
guði þeira slíct sem hawn vildi. þa toc Daniel Bel oc braut allawn
i sundr oc kastaðe i eld. þa var enn i borg þe/ra dreki einn sa er
þeír hofðu firir guð. þa melti konungr við Daniel mant þu þess lo
dyha at þessi se Hfande guð er ver blotum nu þo at þu letír ^
eígi Bel vera sua. þa suaraðe Daniel hogla konungi ef þu lœyfir
mer þa man ec drepa þawn dreka er ^ þer kallet a ^ guð sua at
22 ec hafa ecki vapn við. þa lœyfði konungr honum sua at hawn
drepi þawn orm oc hafðe ^ ecki vapn við hawn þa geck Daníel oc is
gerði honum mat. hawn toc bic oc bustír oc istr oc veldi. alt
saman oc gaf honum at eta. þa bolgnaðe hawn allr oc brast i
sundr. En Daniel melti við hans embettis menn. nu megut þer
sea a huern þ^r truðut. þeir vrðu reddir borgar menn aler oc
letust vbota ^ bol hafa fengit af Daniel. oc gengu aller til konungs 20
oc buðu honum koste tua at hawn seldi þeím i hendr Daniel ^.
elhgar^ skylldi þeír drepa hann sialfan oc alla ha^^s ætt. en sakar
þessa nauðar kostz toko þeír ' | hawn oc kastaðu honum i hína 7b
somo dyra grof er hawn var aðr íirir dyrín oorgu. oc voro Uon
suelt aðr .vi. daga til. huern dag skildu þau dyr lionen hafa. tua 25
laupa brauðs. oc tíu sauði til fœslu. en tolf dœgr var þeím ecki
gefít til þess at þau skiUdu Daniel eta oc honum grímlega bana.
Sa maðr uar einn i Iherusalem er Abbacuc het. oc var proyjheta.
En hawn skildi fœra verc monnum sínum fœslu þeim er skoro akr
hans. þa kom engill guðus ^ til hans oc bauð honum at hawn 30
skildi fœra Daníele fœslu þa er hawn hafðe þar ^ til Babilon ^^. oc
^ Skr. to gange. ^ Synes ferst at vœre skrevet e^, men derpá rettet til
er. ^ Urigtig tilf. * Vistnok en fejl for hefðe. ^ Dette ord er afblegetj
men dog sikkert; det er shrevet over noget andet, som imidlertid nu er fuld-
stœndig ulœseligt. ° Herefter er et ord i slutningen af linjen (den sidste
2Jd siden) udskrahet og over det er elligar skrevet. ' skylldi — þeír er skrevet
under Unjen med en anden h&nd og omgivet med en rod og tildels med en sort
streg; m. h. t. de enkelte ord er at mœrke, at þessa er utydéligt, det sidste bog-
stav i kostz ligeledes (kosta?). Efter þeír er endnu tilföjet Daníel, hvilket er
urigtigt. ^ S&ledes. ® Dette ord er udstreget og i margen skrevet (med hen-
visningstegn og omgivet med en rod streg): ætlat verk monnum sinum; samme
h&nd, som p& det nederst p& forrige side tilskrevne. ^^ Herefter er der over
linjen tilskrevet borgar; nœppe med samme hand.
11*
164 'hAUKSBÓK. Heimslýsing ok helgifrœ ði c 6-7.
til liona grafar þeírar er Daníel la i. Abbacuc suaraðe. hueri skal
ec þa fara herra mínn quað haí^n er ec sa eigi þa borg eða
hípyrða oc eigi sogur til haft. þa greip enggilUn^ i har honum.
oc flaug með honum oc meá fæslu verc mawnana til grafar þeirar
er Daniel la i. þa kalaðe ^ Abbacuc a Daniel tac þu uið feslu 5
þessare er guð sendi þer. En Daniel toc þa við fegínn oc at oc
þackaðe guði oc melti sua. lof se þer guð almattegr er engan
fírír letr þawn er a þic truír oc lœysir alla þina víní or nauðum.
oc virðist at vítía mín oc hialpa i sua mikiUi nauð sem ec em nu
staddr. En engillewn toc þa Abbacuc Y^rophetsi oc fœrðæ ^ heim 10
aftr til lands síns. um mioc langan veg. þa a hinum .vij. degi
gecc konimgv til grafar þeirar er Daniel var i castat. i rygguw
hug oc vildi vita huat or honuw veri gort. oc sa i grofena. en
23 Daniel sat þa heill i grofenni miUi dyranna. þa meltti konungr.
oc quað þat hit fysta orð. Einn er guð almattegr sa er Daníel 15
truír a mikill erttu oc goðr oc rikr oc ramr er þu orkar þeá er
þu vilt. en hawn varð harðla fegín oc bauð ^ monnum sínum at
draga Daníel upp or þeiri hona grof. oc let þeim casta i er
Danielem hofðu rœgðan en þeír vurðu aller þegar sUtnír i sundr
fyrr en konungr gengi fra þeím. Margt kunnum ver oc aðrer 20
froðer klerkar segia fra lausungar guðum. En nu er þat lanct oc
leiðent || at^ huessu illfus þau voro. oc huessu þau drogo fram 8a
sina embettis menn. ú\ huersuetna er ilt var oc vmenska var i.
til morðs oc til mawndraps. til hordoms oc til alskonar saurhfis.
þeir menn voro þeim guðum virkast^V er mestar vdaðer e gerðu. 25
oc ferlígast hfðu oc mest letu eftir Ukams fystum oc heimsens
hœgoma. En var drotte;^n lesus Christus^ kom til þessa heíms a
hiwni .vj. olld þeírrí sem verðr. ^ En .v. voro aðr gengnar. eín
var Adams old. onnor Noa old. ííj. var Abrahams old oc Moyses.
.iiij. Dauiðar ^ old. fimta herleiðing Gyðinga af Babilonium ^ en 30
vm þessar allder matte engi maðr koma til himíríkis er nu ero
taldar til þess er hi^^n helgi Gristr let hingat berast af hínní helgu .
Maríu oc lœysti alt mann kyn fra heluitis pinslum þa er hawn toc
pinsl oc dauða. a hinum helga crosse.
Fra þuí huar huerr Noa sona bygði heímiíín. 35
í. 7 Synir Noa voro .iij. þeir skiftu ollum heímí meá ser huar
kyn huers þe^'ra skilldi byggia. Sem hafðe þawn lut heímsens er
^ Sdledes. ^ Skr. baaud. ^ Her mgl. vistnok segia. * Forkortet
it^c xpc. ^ Fimktum er tilf. ® oc — Dauiðar synes at vœre skrevet (m£d
samme h&nd, som det Qvrige) over nogle helt udskrabede ord. "^ fimta — B. er
— med samme hánd , som det ovrige — tilföjet ude i margen med henvisnings-
tegn og omgivet med en red streg.
Heimslýsing ok helgifrœði c. 7-8. HAUKSBÓK. 165
Asia heítír. þat er kallat helmíngr heímsens. En lafeth sonr Noa
skilldi byggia norðr halfo heímsens. þat er kallat Europa. En
Kam hi;m þriði Noa sonr. hawn skildi byggia þat land er Africa
24 heitir. þat er um vt suðus ^ ett heímsens. Sem Noa sonr atte .v.
sono oc bygðu þeir vm austr halfo heímsens. Eínn þetra het 5
Elam. annar Assur .iij. Arfaxað .iiij. Nudi .v. Aram. þessi ero þioð
lond i þeim lut heímsens. India land. oc Perfidia ^ land. Elam.
Assiria lawd bygði Assur. Meidia land Arfaxað. Kalldea land Nudi.
En Aram Syrland. Bactria land. Albanía land. Kuna lawd. Suiþioð
hína míclu. En alsz ero told þioð lond i þeim hit heímsens .cccc. lo
oc .vi. En þa er tungur skíftust þa kom i þawn lut .vij. oc .xx.
lafeth Noa sonr atte .vij. sono. þessi ero nofn þeira Gomer. Magon.
Madia. loban. Tubal. Mosok. Tiras. þessi ero þar þioðlond.
Magon reð Suiþioð hinní miclu sumri. en Madia Kylfínga lawde
þat kollum ver Garða riki. loban Gírclande. Tiras Bolgara lande is
oc Vngara lande. Saxlande oc Fraclande. Tubal Spanía l(ande) oc
Rumum'a lande Suiþioð oc Danmorc oc Noregí. en Gomer reð
Gallia. en Mosok Kapadocía. En alsz ero told þar þioð lond .1. oc
.cc. en tungur .ííj. oc .xx. | Gam Noa sonr atte .íííj. sono. eiwn 8^
het Kus. annar Mesraím. þriði Puth. íiorðe Ghanaan. þessi ero þar 20
þioð lond. Kus reð Ethiopia lande. Mesraím Egífta lande. Puth
Libia lande. Kanaan Rabíta lande. Serc lande. Getula I(ande).
Numida lande Maurítanía lande þar er enn Bla land. þar ero tungur
25 .ij. oc .XX. En þioð lond .vi. mínna en .cccc. þa verða tungur
alsz .ij. oc .Ixx. en þioð lond. þushundrað. 25
Her segir fra marghattaðum þioðum.
. 8 Sva segia froðar bœkr at i heímínum se sua marg hattaðar
þioðer beði at vexti oc at eðli. Risar ero kallaðar þioðer þer er
stercastar ero. þeir ero sumír viðr eígnar sem aðrer ^ menn en
sumír ero ma^^nskœðir. A Blalande er þioð su er Panfagi^ heifir*. 30
þeir eta alt þat er tonn festír a. Trogodite heíta þeir^ er^ renna^
huön'u dyri harðare. Aptropofagi ero mawn etor. Antiofagi nyta
ecki til matar vttan fiska'^ eína. Arðabaðíte ero bíugír sem fenaðr
oc eta ecki nema ratt' se. oc eta beði menn oc dyr. Su þioð er
þar er ala sem feitast foðr sínn oc moður ^ þa er þau eldast en 35
siðan bioða þeír til sin vínum sínum oc frenduni. skal þa drepa
þau oc eta þau at erfi sínu. oc þickia þeír illa gera er þau lata
^ Sdledes. ^ Det sidste r opfrisket. ^ i ligéledes. * Héle ordet er
opfrisket og ser nu nœrmest ud som hettr el. heitr. ^ Opfrisket. ^ r...a
ligeledes. "^ Over f en hetydningslos prik. ^ u er i hdskr. rettet fra 2.
166 • HAUKSBÓK. Heiraslýsing ok helgifræði c. 8.
biða elli oc vhíPgendi oc dœyia þau magr ^. Ein fœtíngar hafa
26 sua mikinn fot við iorð at þeír skykgia ser i suefní við solo. þeir
ero sua skioter sem dyr oc laupa við stong. Su þioð ^ er i Afrika
er eigi sakar orma eítur ^ oc born i voggu leíka meá eitr ormum.
þeir ero ewn þar er hofuð lausir ero en a bringunní er beði 5
munnr oc augu. sumír hofuð lausir þa er munnren ofan a
bukenum ^. en augu a herðar bloðum. oc er har a sem a dyrum.
Satiri heíta þeir menn a índía lande er sua ero bíugleítír at crocar
ero a nefíum þeím. oc vex horn i enní oc^ ero fœtr þeta vaxner
hkast geita fotum. þeír ero ewn þar er a bac aftr horfa ter. oc lo
27 ero .vííj. a huarum fœti. Genocefali hafa hunds hofuð. oc hafa
þeir gauð Urir mal. klœr ero a fíngrum bc a taom en engír negll.
II Gikoplex heita menn er auga er eítt i hofðe. en þat er i miðiu 9*
enni. þar ero sumír tolf alna langer þeír heita Akrobi. sumír ero
alnar hafaer^ þeír heita Pígmeí. þar ero konor þer er born ala .v. i5
vetra gamlar oc lifir engi vm atta vetr. Ermofrodite heita metin
28 er geir vortu hafa hína hœgri sem kallar en hína vínstri sem
konor þeír mega vera beði feðr oc mœðr barna sínna. þat (er) ^
ewn þar kucNa eðli sumra at eitt megu barn ala alz a efi sínní.
en þat barn er huítt íirir herum ny alet en sortnar þa er aldr 20
fer yfír. þeír menn lifa .cc. vetra oc rymiast ecki nema eldast.
Hia fosse þeím er gengr af Paradisar bergi er þioð su er eigi
hefíV muwn. en þeír lifa við ilm þawn er verðr af eplum oc grase.
þar ero viðir þeir er vttan vex a sem vU se ^ oc hafa þeír þat eítt
kleða er þaðan er gort af. En þeir dœyia þegar er "^ þeir ^ mego 25
eígi ilma af grasenu. oc aldenenu. þeir ero etin þar er loðner ero
aller sem dyr oc hafa engi fot. oc ero .ix. feta hafer. En sumir
menn ero eigi skemrum i votnuw en a lande oc hafa enga fœslu
nema raa fiska oc vatns dryck. Albaní þeír ero huítír sem sníor
beði a hars Kt oc a horund þegar er þeir ero alner. þeir hafa 30
augu gul i hofOe oc sia betr vm netr en vm daga. Heítír enn
29 Quewn land. þar ero oft orostr^ miclar oc eiga þær^ sialfar iafnan
bardaga sín a milli vm ríki sítt slict sem kallar annars staðar. oc
ero þer konur ecki vstyrkare ^^ ne hug mínní en kallar. Eru þar
þeir menn er nef lausir ero oc er slett ^ anht ^ nema muwnur ^ oc 35
augu. Sumír hafa vor hína neðri sua míkla at þer kasta henní
^ a (nœjjpe at lœse som o) er i hdskr. rettet fra e. ^ þi opfrisket, i
ovrigt er hlœkket i dette og det folgende ord lohet ud. ^ k er i hdskr. rettet
fra c. * Rettet i hdskr. fra er. ^ Sdledes. ° Mgl i hdskr. ' Opfrisket.
^ Ligeledes opfr., hvorhos et punktum er sat over i. ^ æ er i hdskr. rettet fra
a. ^° V utydéligt pá grund af et lille hul pd perg., men nœppe et o.
Heimslýsing ok helgifrœ ði c. 8—9. HAUKSBÓK. 167
aftr yfir hofuð ser við solo oc skur meðan þeír sofa. Sumír ero
munn vana oc drecka or pipu. Sumír ero tungu lausir oc merkia
alt at bendingum. Giromandari er vttan ero tínduttir sem biarn ^
igull. þeí'r bua i skogum oc hafa gul augu oc ienn sem i hundum
oc hafa §igi ^ manz rodd nema mal. Panaðios heita l^eiv menn 5
er ^ œyru ^ hafa sua mikil at þeir hylia allan hkam sinn meá þar
ero þeir mewn er hafa rossa fœtr. Er su þioð er Horn fínwar
heita þeím er horn ^ niðr ^ biugt ^ i enní. oc ero ma«n etor. þar
ero menn þeir ewn er ^ haka ^ er groen við bríngu niðr. þat heita
Hundíngiar. þeir ero sua við me«n sem olmer hundar. lo
Her segir ^ |
c. 9 Hin helgi hyskuip er heitir Augustinus melti við þa menn 9b
30 er hawn var kennímaðr yfír. Goðer brœðr quað hmn. oft vara
ec yðr. oc kenní ec yðr sua sem faðer skal kenna bornuw sínum
at þer fylgit eigi golldrum nema gernínguw. illum. Faret eigi meó i5
taufr nema lyf. oc engi hindr vítni ef þer viUt hialpa sal yðare.
Uer lerðir mewn eigum at kenna yðr retta tru. oc at bioða yðr
guðs boð orð. En þer eígut bhðlega við at taka oc at halda
siðan. Nu hialpum yer beði oss oc yðr er ver kewnum yðr rettar
kenníngar. Þa níoteð þer storlega ef þer nemít. en glateð sarlega 20
ef þer firir glœymið. oc leggið orœct a. Eigi skolu cristnír mewn
spyria galdra mewn nenia gernínga at heilendis fare sínu. nema
oðruw fear lutum. oc eigi at þwi huería kono maðr skal hafa. þo
at þeír kuwni nokot fra segia sua sem eftir gengr. íirir þui at
þeir hafa spaer fengit af diofuls viUu. DiofuU er aUz til marguis 25
oc ílygr oc fer jíir alt. oc verðr margs vis. oc segir sínuw
speíngum oc galdra mennum sUct af sem hann reðr. en þeir segia
oðrum siðan fram a leið þeím er þwi viUa lyða. Sumar konor ero
sua vit lausar oc bh'ndar vm þurft sína at þer taka mat sínn oc
fœra a ^ rœysar vt eða vndir heUa. oc signa land vettum oc eta 30
siðan. til þess at land vettír skUi þeím þa hoUar vefa. oc til þess
at þer skiU þa eiga betra bu en aðr. En þær ero sumar er taka .
born. sin oc ganga til gatna motz. oc draga þau þar i giognum
iorð. til heilsu þeiw. oc tU þess at þau skUi þa betr haldast oc
væl hafast. oc vitu þer eigi þa huessu míoc er þer festa þa born 35
sín oc sialfar sic a hendi dioflenum. nema þer iðrist oc beri til
"31 skrifta. Nu verðr kenní maðr marct at rœða huar tueggia þat er
^ r er tilf. over linjen med nedvisningstegn. ^ hundum — ^igi er ált op-
frisket. ^ Opfrisket. ^ œ ligeledes. ^ biu ligeledes. ® Resten af over-
skriften er ulœselig. ' Tilf. over linjen med nedvisningstegn.
168 HAUKSBÓK. Heimslýsing ok helgifrœði c. 9-
fagrt er oc sua þat er o fagrt er. f/rir þwi at marct er oskynsam-
lect i veroldenní. Nu er sa sell er sitt marc kennír eigi a þeím
lutum er guði er osœmd i. oc aldrtelí ^ þeím er gerír. Nu mego
aller hœyra vara rcpðu goðer rnenn oc grand varer. oc alra helst
hínír er mikil mein hefír a hendr boret firir synda sakar. fmr 5
þuí at sua segir boc. Sa er rettr stendr se hawn við at hawn falle
eigi. En hiwn er fallewn er kosti hawn. oc risi upp sem skiotast.
Nu er oc engi sua goðr nema grand var at ser megi œruent lata
at hsLnn hitti i hofuð syndir storar. aðr en hawn skilist við
veroldena. oc engi er sua illr oc ælegr at hmn skiH œr vilnast lo
guðs miskunnar. Nu ero þeir sumír menn er sua obeint sea sitt
mal. at þeir drygia hordom || saman fyst oc gera born saman. \Qí
En siðan þa tuefallda þau sua sínn glcpp. at þau kosta þess at
fmr fara barnenu. fyr en fœtt verðí. íirir þwi at menn skolu eigi
vita glœp l^eirsL oc ero þau reddare við mennena en við guð. En 15
þe/ra misgerníngar ero ogorlegar oc enda laust morð. þa firir ferst
barnet heiðit. oc sua sa hiwn iHi faðer oc sua su hín illa moðer.
nema þau gange til skrifta oc iðrist æ meðan þau lifa. En þer
ero sumar konor er gera drycki oc gefa gilmonnum sinum. til
þess at þæír skili þa unna þeiw væl. oc hafa,þer at konum ser. en 20
hínar af hendi lata er rett fengnar ero. En þer arg holur er meá
slicu fara víta seti sitt æ i brennanda ældi. oc i enda lausum
quolum. nema þer gange til skrifta oc bœtí glœp sínn. Nu fmr
byð ec yðr i guðs forboðe oc heilagra ma/?na at leita yðr heilsu
eða bu fe yðru af galdra mownom eða af gernínga monnum. þeim 25
er meó taufr fara eða meá lyf eða meó spar þuí at þat er fianda
villa oc diofuls þionasta. En huer maðr þeira er fer meá goldrum
oc gerníngum ^ illum oc meá híndr vítní oc sua sa er segir spar
32 sínar sem volur oc skrattar forðum. oc huerr þe/ra mawna er þwi
lyðir oc a truír oc leítar ser þaðan hialpar oc bu fe sínu. þeírso
ganga aller saman af cristnum dome sínum. oc af guðs rette. oc
ero þeir or abyrgð guðs oc sua or varðveizlu varre kenní mawna.
til þess er þeír af lata oc yfír bœta oc til skrífta ganga. firir þwi
at guði þickír ser engi osœmd onnor meiri gorr i verolldu. helldr
en su er maðr truír betr eða trœystist goldrum eða gerníngum 35
illum ser til heilsu eða bu (fe) ^ sínu en guðs miskuwn. Mewn
skolu ecki dag raðs leita at syslu sínní eða heíman forum sínum.
firir þwi at guð skop daga alla goða .vij. ero dagar i huerri viku.
En goðr maðr oc skynsamr skal hefia syslu sína eða for sina a
^ Aksentén stár egentlig over le. ^ v er tilf. over linjen med nedvisnings-
tegn. ^ Mgl. i hdskr.
Heimslýsing ok helgifr œ «ic. 9. HAUKSBÓK. 169
þeim degi er honum lizt ser haglegastr oc veðr er gott. oc mela
sua at ec byria verc mitt eða for mína i nafne almattegs guðs.
hmn se hia(l)p ^ mín oc fulting a þessum degi. oc sua a hueríum
annara er jfir mic kemr. ver skolum var væl geta meá diofuls
suícum oc sua oss vandlega signa meá ^ guðs pinslar marke. en 5
þat er cross drottens vars. ver skolum ^ gera ha.nn a oss meá
retri tru. oc lata oss þann cross þa i hug koma er drottewn^ var
var píndr a. þa er fíandenn reddare við hmn helldr en við ^ |
ecki vapn annat huarke suerð nema œxl. firir þwi at þa er var lOb
drottewn heriaðe i heluítí. oc bant diofulewn. þa setti hann kross lo
i munn honum oc kom meá þwi jíir hwan. oc bauð oss meá þwi
sigr marke at veria oss dioflum oc illum vettuw. En ec veit eigi
nema yðr se eigi ku^nict huí drottewn var villdi a crosse lata
33 pínast. heldr en annat andlat hafa. En crossewn heíir miclar
iartegníV meá ser. Nu ef crossewn er lagðr níðr a iorð. þa synir i5
hawn sic yf^V .íííj. halfor heimsens. Austr oc vestr. Norðr. oc suðr.
Nu villdi drottewn var íirir þer saker a þwi tre heldr lata pínast
en a oðru. At hawn kom vm allar halfor heímsens at lcpysa alt
mawn kyn. er aðr var firir faret. Nu bœtti drottenn vaí a trenu
þat er Adamr hafðe a trenu misgort. En ef crossewn er ui^p 20
reistr. þa tacnar hawn beði hifneska luti oc iarðneska. En tre
þat er upj9 er fra þuer trenu. iartegnír van goða þa er ver eigum
til skapara vars up^ji i hífnum. En þuer tre þat er hendr drottens
vars voro vt a þandar. oc a nelgdar ^. iartegn^V ast þa er Yer
skolum hafa beði við guð oc við menn. En tre þat er neðan eras
til þuer tressens. iartegmV staðfesti goðra verka. sua sem drottewn
sialfr melti i eínu guðspialle. Qui perseuerauerit vsqwe in fínem ^
hic sakiMs erit. Sa er staðfastr er i goðum verkum. ivan laust
verðr hawn holpenn oc grœddr. En sa lutr er i iorð niðr ei* settr
iartegmV lœynda doma guðs. En ver skolum nu guð lofa meó so
tungu varre. oc meó hiarta varo. oc meá ast semd oc meá ollum
goðum vilia. oc sua vill var áYOiienn at ver hafem sam þycki qc
sam sette var a milH. skepnu born hans. oc þa vill hawn hœyra
bœn^V varar alhugat. oc til varrar þurftar lyða. Nu hialpe oss
almattegr guð. oc unní oss af latz synda vara. oc le oss toms at 35
bípta syndir varar. til þess at ver megim fyr skiliast við mis-
gerníngar varar en við þewna heím. Nu kenne ^ yðr guð þat at
gera a nott oc a degi. er hans er vili til oc yðr se þurt. beði
þessa heíms oc sua annars. þat se. A— M — E— N.
^ 1 mgl. i hdskr. ^ Forkortélsestegnet er opfrisket. ^ Opfrisket.
* rot ligéledes. ^ De 3 sidste ord ligéledes. ^ Sáledes. "^ Rettet fra hdskrs
fínem. ® e (det sidste) er i hdskr. rettet fra i. i
170 HAUKSBÓK. Heiraslýsing ok helgifrœ ði c. 10—12.
Her segir huaðan blot skur guða hofust.
c. 10 Ef aller gofgaðu emn guð fyst i upp hafe. huaðan hofust
blot skurguða. M(agister) Risar gerðu stopul þawn er Babell var
kallaðr. en hann var .Ix. oc .iiij. mílna har. I þeím stað var fystr
kommgr. Nembroth. || þar hafðe siðan veldi Ninus. hawn iet gera 5 lia
34 Hcneskíu eíiir feðr sinum dauðum en hmn het Belus. oc bauð
hawn allre þioð rikiss síns at gofga h'cneskit. En þar namo aðrer
eftír oc gerðu licneski eftír ast vínum sínum. eða eftír hínum
rikastu konongum. dauðum oc buðu lyðínum at blota þa sua sem
Ruma borgar menn Romulum. Gritar menn Þor eða Oðewn. Sua 10
sem sagt er. Rezla ioc i ollum heímí holdum drottna fiolda. En
dioflar gengu iwn i Kcneskín oc tælto lyðewn i suorum sínum.
D(iscipulus) huar var Babel. M(agister) I stað þeím er nu er hin
micla Babilon. su er Semíramís drottneng let gera. En su borg
var .Ix. mílna long oc sua breið. I þeeri borg hofust blot skur 15
guða. oc man i þ^^'ri borg Aniíchristus lata berast sua sem rítat
er. Or Babilonie man vt fara hogg ormr sa er suelgia man
allann heim.
Her segír fra draumum.
c. 1 1 Huaðan koma draumar. M(agister) Stundum af guði þa er 20
o orðn^V lutír vitrast. Sua sem loseph var vítrat Urir stiornur oc
korn bundín. at hawn míndi verða hofðingí brœðra sínna. Eða þa
er nauðsynleg/r \uiir ero kendir. sua sem engill míntí loseph at
flya a Egifta land oc þaðan. Stundum verða draumar af diofle
þa er nokot vsið Uct drœymir eða þat er íirir goðo v^rki stande. 25
sem sagt er fra kono Pilati i pínsl drottens vars. Stundum af
siolfum mawne. þa er hawn drœymir þat er hawn ser eða hœyrir.
hyggr eða reðezt eða vettir.
Her segir fra Aniíchristo.
c. 12 Lofat se (mal) ^ muns þins oc orð guðs þat er mer syndi 30
lœynda luti firir munn ^inn. en nu villda ec at þu segðír mer fra
Aniichristo ef ec þorða at biðia. M(agister) Aniichristus man
35 berast i Babilon hínni miclu or kyni Dan fra port kono oc fyllist
hmn þegar af diofle i moðor quiði. Fiolkunnigír menn mono
ha/^n f(pða i Corozaím. oc yfir ollum heimi man hawn riki hafa. 35
oc leggia vndír sic alt mawn kyn a fiora vega. fyst gofga mewn
meó auðefum. þeím er hmn gefr þeím gnott þwi at hsinn veit oU
folgen fe. Anna.n veg skelíir hawn ogofga mewn með mikiUi rezlu
oc ogurlegom pínslum. þui at hawn er hiwn grímmaste^ meá guðs
Mgl. i hdshr.; indsat efter Jpork. ^ Skr. -ímn-
Heimslýsing ok helgifrœ ði c. 12-13. HAUKSBÓK. 171
víní. þriðia veg suicr hawn kenní mewn meó speki oc melsku. þui
at hawn (kann)^ allar iþrotter. oc veit allar rítníngar. fiorða | veg Hb
telír hawn munca. ha^^n gerir miclar iartegnir oc morg vndr. hawn
letr falla ælld af hífní yíir ouiní sína. oc letr ha^ín vp^j) risa dauða
menn. oc bera ser vítní. d(iscipulus) Reísír hmn Ypp dauða at 5
sonno. M(agister) meó ollu eígí. þwi at diofuU gengr inn i hcam
híns dauða oc meh'r íirir hawn oc synist hami þa sem hawn lífí
er hann rœrist. oll tacn hans ero lygín. hawn man endr nya hína
fornu lorsala borg. þat er Iherusalem. oc lata sic þar gofga sem
guð. við honum monu Gyðíngar taka fegensamlega. oc koma til lo
hans or ollum heímí. En þeír monu snuast til tru af kenníngum
Enocs oc Ehas. oc taka mioc sua aller harðar píníngar f/rir guðs
nafne. d(iscipulus) Med humum alldre koma þeír Enoc oc H-ehas.
M(agister) meó þeím alldre sem þeir voro vpj? numnír en þeir
monu drepnír verða af Aniichristo. en hawn man hafa veldi .vij. i5
miserí. oc man hann siðan setia tiald buð sína i fiallenu Olíueti
oc beriast i gegn rett latum. En þar mann hann fmnast drepiwn
braðum dauða meó anda muns guðs. þat er at boðorðe hans sem
ritat er. drottewn man stœypa hofðingia allrar iarðar i helgu íialle
Oh'uetí. d(iscipulus) Ero þa dagar skemri en nu. þuí at sua er 20
sagt i bokum at dagar monu skemmast Urir helga menn. M(agister)
lam langer ero þa dagar sem nu. Sua sem Dauid meltí. A þínní
skipan halldast dagar. En dagar segiast af þuí skemmast at Anti-
christus heíir htla stund velldi. þat er .iij. vetr. En þa monu
menn mínní vera vextí en nu sua sem ver erum mínní en hínír 25
36 fyrru menn. D(iscipulus) huat verðr þa siðan. M(agister) xl. daga
ero veíttír til iðranar. þeiw er viltír vrðu firir ogn Anta crist. eða
ílerð. en siðan veit engi a hueríum degi eða stundu doma dagr verðr.
Vm uprisu kuícra oc dauða ^.
c. (3 Hvat er hit œfsta mot horn. M(agister) mot horns rodd 30
var hœyrð forðom þa er guð drotte^m gaf log i fialle. sua taka
englar þa likame oc mot horn or lofte. oc veckia allann heim meá
ogorlegri mot horns roddu. til doms sem ritat er. Mot horn man
syngia oc risa upjt? dauðer. oc enn er sua melt. A miðri natt
gerðist kall mikit. D(iscipu]us) huer er hin fysta up2?risa. M(agister) 35
Sua sem dauðar ero .ij. sua ero upp risur tuer. onnor andar en
onnor likams. þa dœyr ond er maðr misgerír. þwiat hon f^'rir h'tr
hit II sanna hf guðs oc er hon grafen i hkam. En er honhuerfr 12 a
aftr til Ufs f^'rir iðran. þa ris hon vpp af dauða. En onnor er
Mgl. i hdskr.; indsat efter Jþork. ^ Rimeligvis en fejl for dauðra.
^
172 HAUKSBÓK. Heimslýsing ok helgifrœði c. 13-14.
likams upjo rísa a hínum (pfsta degi. D(iscipulus) Ero nokorer
* menn þa i heímí. M(agister) sua er þa heímr mawna fullr sem
nu. oc ero mewn þa at verki sínu sem nu. sum^V eria en sumir
fara a skípum eða gera. aðra syslu. D(iscipulus) huat verðr þa
or þeím. M(agister) þa er rett lat^V risa upp þa tacast þeir þegar 5
i loft af englum a mot Gristi. En þeir er aðr Ufðu dœyia i sialfre
upp numníngu. oc endr Hfna þegar. þessa up^ risu hofðu þau
Maria oc lohannes. Maria toc hcam eftír dauða oc groft. oc va(r) ^
upj? nomín siðan i dyrð. En lohannes do i sialfre upj? numníngu.
oc endrlifnaðe. En vander dœyia af rezki engla raddar. oc endr- lo
lifna þegar. þetta er at dœma Hfendr oc dauða.
Vm ímbru daga hald.
c. 14 Moyses bauð Gyðingum forðum i logum at hallda ímbru daga
ferna a hueríum .ij. miserum. eina vm vetr aðra vm var. þriðíu
um sumar fiorðu vm haust. A huerri tið þessa .íííj. þat er vars i5
oc sumars haustz oc vetrar bauð ha7in lyð sínum .ííj. daga fostu.
en þat v^rða .xij. dagar alz. sua sem tolf manaðer verða i. tueim
miserum. En hann setti fostu þessa til ars at mewn skildu biðia
guð ^ miskuwnar at hann gefe regn a iorð oc avoxt. þawn er alþyða
metti við biargast. Sua sem merkir nain ^ þat er ver gefum þessare 20
37 fostu. er ímbress heita skurír a latínu. En Yer blondom saman
latinu oc norrœnu þa er collum ímbru daga þat er skur daga.
þwi at þeir voro fyst til regns settír. Imbru dagar vm vetr ero til
þess settír at guðs miskuwn lati eigi sua mikiwn þela verða i iorð
at eigi megi seði i iorð coma a sínní tið. Imbru dagar vm var 25
ero til þess seiiir at guð late sað rœtast i iorð oc vp^? rewna.
þaí er hann let fyst saet verða. Imbrudagar vm sumar ero til
þess settzV at sa acr rœkist oc friofest til skurðar. er guð let
saenn verða oc Ypp rewna. Imbru dagar vm haust ero til þess
settíV. at guð late hirðast oc haldast upp skoren korn af þeim 30
acre er hann leit frefast oc upp rewna.
En oll boð orð. þau sem i fornum logum voro boðen hcam-
lega veíta oss micla hialp ef Yer skiUum þau vanlega oc andlega.
Fernír^ ímbru dagar merkia boð orð .íííj. guð spialla .iij. ímbru
dagar fiorum sínnum haldn^V merkia þriwníngar tru. þa sem oss er 35
synd i fiorum guð spiollum. Tolf samtaldér | ímbru dagar mí^rkia 12^
kenniwg .xij. postola. En sa heldr vanlega^ ímbru daga er varð-
^ r er glemt i hdskr. ^ Tilf. over linjen med nedvisningstegn. ^ Den
nederste del af f er omtr. helt udvisket. * Det fðrste r er skr. over linjen med
nedvisningstegn. ^ Over n er en lille, fin skrá streg, der sikkert-ikke er for-
kortelsestegn.
Heimslýsing ok helgifrœði c. 14. H A U K S B Ó K. 1 73
veítír þrínníngar Iru. oc gerisi lyðinn boð orðum .iiij. guð spialla
oc kenmngu .xij. postola. En ma þetta a annan veg skiliast.
Ond var hef ir .iij. ofll i ser. þat er mmní oc skilnmg oc vili. En
likamr er skapaðr af fiorum hofuð skepnum. þat er af iorðu oc
sæ. oc ælldi. oc víndi. Sa heldr vanlega þriggia ímbru daga fostu 5
.iiij. sin/mm a eínu are er i eíns guðs tru varðueít/r ond sína fra
syndum með .iii. oflum henwar. þat er með mínní oc skilníng oc
vilia. þat er ímbrudags hald at fasta beði dag oc nott. vm dag
ncpyta vm sinn en vm nattena við bindast. þ^/iat dagr m^rk^V
farselo heíms en nott merkir v farselo. En ^ l^at er at fasta dag lo
oc nott andlega at varna við allre rangre heíms agírní. i farselum
oc sea við meínum i þolenmœði. En þesser imbru dagar ^. ero
haldande vm var oc sumar haust oc vetr. Var merkir cpsku vara.
38 þwi at vm var þat er i œsku þroast Hcams afll. sem solar gangr
vm var. Sumar merkir fuUtiða alldr þwi at þa hefir Ucamr alt is
afl sítt. ^ sumar hefir allawn solar híta. haust merkir æUi. þwi at
sua þuerr hcams afl með ælli sem solar gangr vm haust dag. Vetr
merkir œruasa alldr þwi at þa er Ucamr þrotewn af ollu afle oc
kolnaðr sua sem vetr er kaldr oc sol laus. En sa heldr rett ímbru
daga vm var oc sumar haust oc vetr. er trulega þíonar boð 20
orðum guðs fra up^? runa sinum til enda. þat er i œsku oc a
fuUtiða alldre. i æfli oc a œrvasa alldre. Enn ma þetta skiUast a
annan veg. ^ fernir imbru dagar. þat er vetrs oc vars sumars oc
hausts. voro til þess seiiir at guð skildi ar a iorðu setía. Sua
skolum Yer nu þa halda til þess at ver naím andlegu are. i hiortum 25
vorum. Sua sem i(mbru) d(agar) ero haldn^V til þess at guð reki
þela or iorðu sua at sað metti niðr komast sua skolum ver nu
halda þessa hina somo imbru daga. til þess at guð fcpri or brioste
varo syndir oc ofundar þela sua at orða sað hans megi koma i
hiortu var þa kemr orða sað guðs i hugskots iorð vara er Yerso
gírnumst at hœyra^ helgar kenníngar. oc rekum fra oss ilzsku
kulda. En huat stoðar oss at hœyra orð guðs. nema ver hirðim
þau i mínníngu. af þwi holdum ver aðra. imbru d(aga) || þat er 13«
vm var til þess at guð late rœtast i mínwíngu orða sað sítt er
hann saðe i hiortu vor. þa rœtist orða sað guðs er v^r leggíum 35
hug a kenwíngar hsins. oc synum sua sem upp rennanda akr af
saðe guðs. þa er ver sæckium ^ oft til bo^na oc keninga. En þa
stoða hœnir til heilsu er Yer pryðum þer goðum Yerkum. þwi at
til þess ero oss keningar veíttar at hf vart batne af þeim. af þwi
^ n synes rettet fra e. ^ For ar er det sœdvanlige forkortelsestegn for
ir. ^ Punkttim er tilf. * (p er i hdskr. rettet fra e. ^ œ
174 f HAUKSBÓK. Heiraslýsing ok helgifrœði c. 14-15.
holldum ver hína þriðiu imbru d(aga) at guðs acr frefist sa er
rættist. oc vp^ rawn i hiortum vorum. þa frefast acr guðs i
hiortum varum er ver fœrum guði avoxt. goðra verka af kenwingum
þeim er \er hœyrðum oc ælskaðum. En þa ero v^rc var þægeleg
guði er \er hirðum þau i h'tileti. oc i guðs ælsku alt til enda Ufs. 5
Sua sem sialfr drotten melti. Quí perseuerauerit \\.sqiie in finem
hic salu?/s erít. þat er a vara tungu. Sa er guðs vilia iðnar til
enda Ufs. hawn eignast guðs miskuwn. Af þwi holldum Ner hína
íiorðu im(bru) d(aga) at hirðist oc haldest i h'tílete oc i staðfesti
rettrar tru goðgerni^gar varrar. at eigi bere ofmetnaðar veðr þawn lo
avoxt i brott er guð gaf oss af goðum verkum. þa holdum ver
39 alla þessa im(bru)d(aga) ef ver gírnumst i fystu at gera gott. En
siðan munum oc ælskum ^at er \er girntumst oc fyllum i goðum
verkum. þaí er \er namum oc ælskaðum. oc varðveítum staðfast-
lega alt til enda Hfs. goðverc þau er ver gerðum. En fmr þwi is
callast þessi fasta imbru d(agar). þöri ero skurdagar. meó þwi at
eigi þurfe regn a ollum þeim tiðum er þessi fasta er halden. En
þaí er merct í nafne þessarar fostu -at Yer, skolum guð þess regns
biðia er ver þurfum iafnan at hafa. þat ero tar i bœnum varum.
Af þwi ero maclega fernír ímbrudagar haldnir at af íiorum viðr 20
komníngar bruwnum veckiast tar i bœnum. þat er af míníngu
synda oc af ogn heluítis pinsla oc af fysi til hímírikis. Þessir
imbru dagar er(o) ^ iij. saman i eínní vícu. þwi at \er skolum tar
fella íirir þat er ver misgerðum i þrímr kitum. þat er i hugskotum
oc i orðum oc i verkum. Nu ef \er holldum a þessa lund tacn 25
ímbru daga sem nu er skilt. þa man drottewn var gefa oss ar oc
frið a iorðu oc leiða oss eftir doms dag i eiHfa dyrð með ser a
hífna. Sa er hfir oc rikir með feðr oc syni oc anda helgum vm
allar allder i einum guðdome. A — ^
Vm regnboga. 30
i5 A Regn boga ero þrir lítír. vatnz h'tr oc ældz h'tr oc brewno
steíns loga htr. þat mi^^nír oss a at ottast þrefallda reiði guðs þa er
kemr oc komet hefir yf^V heíme/ín. Vatn kom i Noa floð. Brennu
steins loge kom yfír Sodomam oc Gomorram. ælldr man ganga
yf/r I allan heímewn íir\r doma dag. þessir hínír somo htír regn- 35 i3b
boga iij ^ Merkia þrefallda f^'rir gefníng synda. Ein er i skírn
^ 0 mgl. 2 iJt^i^isomt hegyndélsen til A—M—E—N. ^ Skr. over
linjen med nedvisningstegn ; taltegnene er ikke ganske regelmœssig skrevne, og de
to ferste streger ligner et n, den tredje et 2; der er dog nc^pe grund til f. eks.
at lœse -boganz.
Heimslýsing ok helgifrœði c. 15-17. H A U K S B Ó K. 1 75
heilagre. onnor er i iðran synda. hín þriðia er Hflat þe/ra er píndír
ero íirir guðs sacar. vatnz htr iartegnír fírír gefníng synda i skírn
heilagre. ^ui fylgir bhðleikr míkill en eí toruelde. Brenno steins
loge merkir iðran synda. þm fylgír beiskleicr mikill. Eldz litr
merkír íirir gefníng synda i hflate fírir guðs sakar. þui fylgir ogn 5
mikil oc biartleikr mikill. þessa þrefalda ogn oc reiði guðs tacnar
regnbogewn. hawn var eigi sewn firir Noa floð. Siðan er hawn
syndr i míníng vítnís burðar guðlegs satt mals oc ^ friðsemdar
þeírar er guð het Noa at vera skildi milhm guðs oc mawn kynsens
40 meðan regn bogewn seist oc nokor miseri síðan at eigi skilldi oftar lo
floð koma þat er heímen œyddi sua sem a hans dogum hafðe orðet.
Ym solstoðr
'c. 16 Þa er laupar hefer veret um varet aðr a þeim degi er .x.
netr ero til lons messo þa ero sol huorf (er sol)^ er i míðíu land-
suðrí. en vm vetren eftir at miðri natt .x. dogum firir iola nott. i5
En annat sumar a hínuw sama degi er sol er i ut suðri miðíu.
En vm vetre^^n eftír er sol er i austri miðíu hína somo nott. En
hit þriðia sumar hinn sama dag. þa er sol er i ut norðre miðíu.
En vm vetrewn eftir at miðium degi þeim er hinn .x. er firir iola
nott. En hit fiorða sumar þa^m dag er .viij. netr ero til lohatmis 20
messo er sol er i land norðre miðíu. en vetren eftir er sol er i
vestri miðíu. þa nott er .ix. dagar ero til iola netr.
Vm vp^stigníng solar oc niðr stigníng.
17 En huern vetr hina nestu viku sol huorfum eftir. munar
sol vm halft huel up^. En aðra um huel fult. En þriðiu vm halft 25
annat. En fiorðo vm .íj. En fímtu vm halft þriðia. En settu vm
.iij. En siondu vm halft .íííj. En otto vm .íííj. En .ix. vm halft .v.
En .X. vm .v. En .xi. vm halft .vi. En .xij. vm .vi. En .xiij. vm^
halft .vij. Nv er solar gangr half vaxewn þat er faom nattum eftir
Gregorius messu. En hína .xiiij. viku munar sol vm halft .vij. 30
huel. En .xv. vm .vi. En .xvi. vm halft .vi. En .xvij. vm .v. En
.xviij. vm halft .v. En .xix. vm .íi'íj. En .xx. vm halft .iiij. Ein
oc .XX. vm .iij. Tuer bc .xx. vm halft .iij. Þriar oc .xx. vm .ij.
Fiorar oc .xx. vm halft annat. Fím oc .xx. vm eítt. Sex oc .xx.
vm II haift. Þetta ero sol huorf sumars. En siðan hína nesto viku 35 14^
þa legrist ^ solar gangr halfo huele. En aðra huele fuUu. . Siðan
^ vítnís — oc er skrevet ude i margen med et kors inde i teksten som hen-
visningstegn og et Ugnende i margen. ^ Mgl. i hdskr.; indsatte efter Jþork.
^ Skr. ved Unjeskifte to gange. ■* Sáledes.
176 f HAUKSBÓK. Heimslýsing ok helgifrœði c. 17-18.
þuerr at hinum sama hette sem ox. En solar gangr er half
þuorrewn at exaltac/o sancte crucis. Sia er solar gangr at tolo
Stiorno-Odda ^ norðan a Islande.
Vm borga skipan oc legstaðe heilagra Mawna.
c. 18 Rvma borg er jUr oWum borgom. oc i hia henni ero allar 5
41 borger at virða sem born. þuí at iorð oc steinar oc strete oll ero
roðen bloðe heilagra manna. oc þiá at þar ero hinír bestu hofð-
ingiar. Petrus oc Paulus oc Laurencius oc heilagr domr Andree
aposíoli^. hawn var píndr i borg þe/ri er heítír Patras a Girclande.
I Ruma borg ero .v. yíir mysteri. i þeira hueriu ero víj cardenales. lo
hit attanda ^ þeira mystera er þat er þ^^'r huila i Petrus oc Paukis.
annat er Maríu mysteri .ííj. þar sem hofuð sancti Pauli er. þar
heítír uia ostensi .íííj. sawcíi Laurencíj vttan borgar. En hit .v.
er i Latran. þar er cros Johannis baptista. oc þar er heimiU pafa.
þar ero aller cardenales. oc byskupar aller. þar ma engí syngia i5
messu miðr vigðr maðr en hyskui). þui at þar er bloð Grist i
allteri. oc cleði Maríu *. flest oll beín ^ lohannis baptista. I
Reneuent huíh'r ^ Rartholomeus ^ postole. hafðr af hínu ysta Indía
lande. I Salerní huíh'r heilagr '^ Matheus hafðr af Rla lande. I
Pul er Sípont^ oc Monte Gargan. þar er helHr híns helga Michaels 20
oc Monta ^ casin. þar var Renedíctws muncur ^^. oc Scolastica
systir hans þar huíHr hon ^^. en Renedictíís firir ^ norðan fiall a ^
Vest fraclande i borg ^^ þeírrí er heítír Floríca. I Rar huílír ^
heilagr ^ Nícholaus. hawn ^ var ^ borewn oc alewn i borg þe/ri er
heítír Pata. harm var ht/skup i stað þeím Mírrea heítír. þaðan ^^ 25
fœrðo kaupme/m ^* hawn i Rár oc komo ví. nattom eftír cross
messu vm varet i Rár meó helgann dóm hans. I Pul er borg er
heítir Traon. þar huíla þeír Símon oc ludas þar er borg er Gap^pa
heítír. þar huíHr Thomas postole hafðr af Syrlande. Meílans borg
oc Vafey ero í mílli Munbarða oc fíalla þeíra er heíta Alpes. við so
Erepeta botnn heítir Rewsna þar er^^ | erchi stoll. þar er oc borg i4b
42 er heítír Friscae þar ero oc FennæYÍar ^^ þar huílír Marcus
^ Bettet fra hdskrs oddae. ^ ^p meget udvisket. ^ Fejl for œzta,
jfr. AM. 194, 80. hl. 16\ * jijcsenten er opfrisket. ^ Opfrisket. « art
opfrisket. ' I— h ligeledes. « p^i ^^ Sipont ligeledes. ^ els oc Monta
ligeledes. ^° Sdledes. ^^ Scolastica— hon opfrisket, hvorved systir er blevet
til systur og þar til þuí. i''' -clande i borg er opfrisket. ^^ -p (bí/sí;Mp)—
þaðan opfrisket, med undt. af stregen gennem ð (stað og þaðan) og punktet.
^* p opfrisket. . ^^ hann (1.26) — er ligeledes, med undt. af stregen gennem ð
(\iö l. 30) og punkterne; over y (vafey) er to prikker anhragte. ^^ f ikke
ganske tydeligt.
Heimslýsing ok helgifrœði c. 18. HAUKSBÓK. 177
ewangelista. fœrðr vttan af Egiftalande. or borg þeirri er heítír
Alexandria. A Spania huílír heilagr Víncencius. I Galízo huih'r
lacobr broðer lohannis. Martín?<s hysku^ \i\nr\ hælgi huíh'r i Turrons
borg. Egidíus^ huihr i Prouíncía Sancfns Dionisíus huíh'r i Paris.
Sanctus ^ Remigíus i Reíns borg. 5
I Micla garðe i k^Vkíu þeírrí er heitir ^ Egesif þar er cross
drottens vars sa er Elena hafðe þangat. i þem ^ borg huila þeir
Phihppus oc lacobr. Lvcas oc Thimotheus ^. oc hín hœgre hond
hms helga Stephaní. Kyrtih drottens vars. hofuð lohannis baptiste
oc hofuð Abrahams. Isaacs lacobs. Eta su er var drottewn var "^ 10
i lagðr. A Asia lande er borg su er Effesus heítír. þar er leiði
\ohannis ev^angehste. I Micla garðe i Polotom eínum ^ fornum er
rit þat er drotteyin var rítaðe meá sínum bleszaðom hondom oc
kœyri sprote. Spiot oc naglar. Suipa oc ker. KyrtiU Scoar. þorn
giorð. MottuU^. Steín sa er la vndn^ hofðe drotne varom i grofenní. 15
oc ^ hc blægior með sueita duc oc bloð Grist oc munlaug su er
hawn þo meá fœtr postola sinna. oc duki þerði ha«n sa ducr er
þar oc. Gyrðih hínnar heilogu Maríu oc stafr henar^. hofuð lohaw^ás
baptiste oc armlegr ^ hans með hendi. vondr Moíses. Gufl híns
helga Ehas propheta.. horn er smurðir voro konongar Gyðinga með. 20
þar er oc armlegr hins helga Andres postola. oc híns^ helga Pals
postola. hofuð Lucas euuangelista. hofuð Theodomní. hofuð Thomas
postola með fíngrí hans. hofuð Gregoríj erchihyskuY>s hins Micla
Ermína lands. lær híns helga Gregori Nascensem. cleðe Demetríj
Martíris. StoU Dauiös kono?/gs. Beíszl Gonstantíni konongs OC25
Elenar moðor hawns. bloð Pantaleonis martíris með míolko ^^ er
or sare hawns rawn þa er ha?ai var hogguewn. oc af bondom
hins^^* II
^ Meget utydeligt. ^ -at. i þe/ri ligeledes. ' otheu Ugeledes. * Shr.
to gange ved linjeskifte. ^ Saledes. ^ II opfrisket. ' Otwr dette ord er
ero(?> skrevet, uden at det er tydeligt, at det skal indsœttes (foran ocP>. * Det
ferste r er skrevet over linjen med nedvisningstegn. ® Skr. to gange. '^^ 1 er
skrevet over linjen med nedvis^ingstegn. ^^ Angaende det, som her mangler,
henvises til fortalen.
* Her slutter 14. mbrblad og dermed de under tiflen „Nokkiir bJöð úr
Hauksbók" af Jón porkelsson udgivne blade.
n
178 « H A U K S B 6 K. Heimspeki ok helgifrœði c í-±
c. I vin þin/i þér. þui segi ek at þu ert þræll þræls mins. þrælP minw 15'
þiónar mer. konungr'mn mce/lti. Ottaz þu ekki valld mitt er þu
talar 2 sna horðuw orðum til min. hann suarar. Þu veizt sialfr at
ofrfysi ^ dauðligra luta er gengín ifVr þik. enn * sömdir þ^ssa 5
heims eru enskis Ví^rðar ef þu villt at hyg^fia. ok þuí kanw ek
ei^i at ottaz ogn valldz þíns. þií/at þa/ er ekki vtan skrap. ok
þ?á kauM ek eígi at ræðaz þik i oðrum heími. þwfat vant er at
sia huat þa er títt. enn þat er auðvíst at þa ^ er v^ralldnfr æra
oll brottu fra þér. ok er how þui enskis verð. konungr bað me7in 10
sina lata fara hann með naðum þ^«'at hann er guðs þiónóstu maár.
Fra heilræðum spekínga
c. 2 Nv spurði lærisveinw meistara sinw. Ef iarðnesk/r lut/r eru
sua h'tils verðir ok ustoðug/r hui leg^ria menn sua mikini? hug a
at samna þeim. Meis(tari) s(egir). þ/«'at endir Hfsins er viss en 15
engi veít nær hann kemr þwi segir einw vitr maðr. Erfiða sua
miok ^ sem þu skulir imorgin deyia. ok íafnan hfa. þuiai betra er
at vin/r. þin/r taki ^ ept/r þik ^at er þu hef/r aflat. Enn þurfa
vina þin?m mel^an þu hf/r. Heímr þei9si er se?w eín férð. oA^ þui
se þu val fir/r þer at vegrin;í verði ^ miok skammr. Eim^ klerkr 20
sagði sua. dauðin?^ er opit gatu^ hUð fir/>- iarðhgum lutum ok
geym at krásir heimsíns suiki þik eigi ^ ok verðír þu netiaðr með
suíkum veralldligrrt auðæfa. enn gleymir tima dauðans. at eig\
falU þér sem þiof eínum er kom i hus eins riks manwz fuUt af
auðæfum. hann tok allt ^at er dyraz var. ok lagði anwat niðr enn 25
tók anwat Ypp. ok let sua til þess er dagaði. hafði hann þa eytt
tímanvm ok fengít ekki feít. þa komu geymslu men^í hussíns. ok
toku ha7in ok bundu ok i myrkua stofu settu ok \m siðir vor
ha,nn drepinw. Enw ef hann hefði húgleítt daginí^ sua nærrí þa ^
hefði hann eig'i þessa pínv fengít. An^iarr meistari s(egir). Rik- 30
domr heíms Uðr sem sofandi man??z draumar. er aUz missir þegar
vaknor. Með sama hætti er ustoðuUg gleði heimsíns. er m^nn
glaðar vm nokkura stund. Enw þa er min^^zt varir þa kemr
dauðinw. ok rænir hann bæði fé ok gleði ok þwi segi ek þer at
einw meistari gekk vm einw kirkiu garð. hann sa eim^ legsteín er 35
la if/r eínum dauðum mdmm er þéssi orð Yaru á skrifuð. Þú maðr
^ Delte ord meget svagt. ^ ta meget utydeligt i slutningen af Ihijen.
' fr utydelige.. * Tilf. over linjen. ^ Utydeligt. ® Noget utydeligt. ' ta
ligeledes. ^ De to sidste hogstaver er utydelige (%ang?>. ® Ikke ganske
tydeligt, dog nœppe forkortet.
tleimspeki ok helgifrœði c.Í HaUKSBÓK. 1 79
fest orð min i bríosti þer. Ek em nu þ«í sem þu Vírðr. Ek var
slikr sem nu ertu. Ek ^ gleymda dauðan?/ meþa/? mér var lofat
at lifa. Enn siðan ko[m] ^ dauðin??. ok rænti mik vinvw minví;?.
ok þiónostu monnum. Slþan v[ar]^ | [e]k* i iorð grafínw ok syrgðu I5b
mik litla stund siðan kona mín ok vin?V Enw holld mítt skiptiz 5
skiott imolld ok dupt. Enn su hin mikla sœmd ok fegrð sem ek
haföa þa hvarf hon þegar ek dö. ok þo at ek væra nv wpp grafiní/.
þa mvndir þu engi likindi iil sia at ek hefða maór vmð. Bið nu
íirir mer iil gvðs með goðu híarta. at hatm líaí mer frið eilifan.
ok sa er fir^V mer biðr. hann biðr e^^i siðr íirir sialfuíw sér. En// lo
er meistarin/í hafði þ(?ssur orð lesít. þa kastaði haun brott ^llu???
iarðHguw luimii. ok varð siðan ermiti. Groptr Alexandr var af
gulli ih'tlu husi enn er þ(an)gat''^ komv marg/r meistarar. þa ma4\ii
einn þe/ra. Alex(andr) konungr gerði ser hgianda fe af gulh'. Enn .
nu þvers ímóti gerir gulht hgí/ian/zda fe af hanum. í gíer nögðiz 15
hanum eigi allr heímr. enw nv nögiz hanum lengð hans af iorðu.
ígier leiddi hann her mikinw. enn nu er hann leiddr af her sinuj/i
til graptar. Igíer þrongdi hann allri iorðu. enn nú þrongvir íorð
haítum. Igiar ræddiz hann allr heímr. enn nú helldr 9II verolld
hann vnytan. I gier hafði hann vini ok vvini. Enn nu heíir hann 20
alla eína. Einn ermiti talaði sua ti/ salu sinwar. vit ok kenn
meðan valldit er iþin??i hendi at þu kemr þar sem rett\isi er. ok
f/rir þanw domstól er þu lytr at lesa af einwi rollu aht \)at er þu
hef/r gert i þeé?s?/ni heimí englar goðir ok illír standa á .íj. hendr
\)er. ok segia allt þa/ gott ok illt er þu hef/r gert siþaw vc/*ðr dömt 25
vm þítt mal. broðr þin/r oA; vin/r f/rir láta þik. oA; megu eigi
frelsa þik. tak nú i dag lausn þína ok snuzt aptr iil guðs. ok ger
iafnan gott. aðr þinw efsti tímí komi. ok seg eigi. Ek sA;al snuazt
ti/ guð ^ í morgin. þw/a(t) ^ þat kan?? Vf?ra at þe/ta se þinn hinw
efsti dagr. haf í hug þér þa fyrri tímana. ok þa ellztu þína forfeðr. 30
at þ^/r eru nu aUir bróttu ok sua skalltu fara. eða hvar eru nv
koniingSiY. hofðingiar. rik/r metin ok aðrir þe/r er fe drogu saman.
ok bellduz af þuí. þe/rra endir er nu kominw sem alldri hefði þ<?/r
lífat. þe/r eru nv sem. lauf þa/ er fallið er af tre. ok kemr alldri
aptr. Nv sala mín ræz ekki motí felli þessa heims. ræz dóma dag 35
ok fiold synda þinna. mvn skapara þinw er bæði vt^rðr dómari
þinii ok vitnis maór. Enn seg/r an«arr meistari. Gleymit e///i
* Af k er noget bortskáret. '^ m bortskáret. * ar Ugeledes. ^ e /"or-
sviindet ved et liUe hul pá perg. ^ Forkortelsesstregen i þ for an er gleml.
* Sdledes. ' t glemt.
12*
180 § HAUKSBÓK. Heimspeki ok helgifrœði c.2-a
ævínlíga lutu^ finV stundliga. elskít salur yðrar meírr emi likam.
gleymit alldri þeim er e^^i gleymir yðr. ok þíonít skaparanv/)^ ||
ottiz ^ guð iafnan. þuíat guðs otti er lykill til allz goðz ef þer i6a
gerið sua. þa mvnuð þer auðlaz þá sælu er alldri verðr endir á.
Þat veíti oss faðir ok sun ok himi helgi andi amen. 5
Af natturu mann(zin)s ok bloði ^.
c. 3 Allzvalltandi * guð er af engu efni • gerði alla luti. hann
skop i fystunwi hímin ok iorð elld ok loft ok vatn sua at af þ^ssu
skylldu allir veralldligír \uUr efnaz næraz ^ ok fœðaz. ^ himinw er
elldr kallaðr þuiai i hanum er líos ævínlígt. i hanum er solin er 10
lysir ok vermír alla verolldina. Lopt er næst meðal tungls ok
iarðar. ok hv^rvetna þar sem iorð er hol ok á rofe stendr utan
loptið mætti ekki a iorðu lífa. þuiat þa fengi engi kykvendi andar-
tak ne aund at ser dregit eða fra ser rundit. Ekki mætti ok viðr
vaxa ne gras groa firfr ofrhita solar ef eigi lífði loptið iorðinwi. 15
vindr sualaði hana. eða vatn dogdi. Emi af þ?á verða vindar at
loptið rœrizt. miok. l^eir œsa sæ. samna skyium ok sundr rinda
stvndum. Emi af þuí verða sky. at solar hita dregr ilopt vp^>
ymist ok þoku myrkua. ok vokuan. af iorðu. ok stundum lyfta
víndar vötn i lopt vp/í. kemr þaðRn regn þegar vcrrmt er i loptínu. 20
sníar þegar frystir loftið. euw þa hagl er mestr er stormr iloptínv.
Uatn heiiir vokur allar. su er i ^ iorðina ^ ok vmhverfis hana
ren??r. Enn þar sem vótn samnaz. þa er sær kallaðr l^?iiai ílest
vótn falla iil saévar. ok vex ekki sær af þui ne vötn þuerra. velldr
á(tí þr/i þuí at vötn oll renwa aptr at leyní odrmn megin iarðar. til 25
sama brunwz ok vatz stöðis. ok koma þar vötn er waru. Emi
svmt af vötnum sem fyrr var sagt lypta vindar i lopt Ypp. ok
kallaz þar af sky.^ Enn af solar híta. braðnar sky ok losaz. kemr
þaðan regn sníor. ok hagl. lorð er neðzt allra hofuð skepna ok
staðfostuz. \miai oll onwur höfuðemní eru i rörslu. Enn íorð er 30
staðfost ok ikyrð. lorð gefr ollum veralldligum kykvendvm fœzlu
ok viðrlifi meó skípan an??arra höfuðefna þuiai vtan lopt ok verma
vatn ok iorð mætti engi lutr vaxa ne viðrlifi hafa fmr þwi at elldr
kveyk^r. lopt nörir. vatn elr. enn iörð fœðir. Nu er meðal þe.ssarra
.iiijra. höfuðemna sua mikil sætt ok samvera | at allt nöriz af þeim. 35 \%h
^ Kan ikke lœses anderledes; — liluti. ^ Dette ord er pd enkelte
bogstaver nœr (sœrlig z) meget utydeligt. ^ Af denne rede overskrift er kun
enkelte bogstaver (a . . natt , . . . f bloði.) nogenliinde bevarede; zin er helt for-
svundet; af resten er kun en större eller mindre del tilbage; hele overskriften
er nœppe at Iwse anderledes. * Initialen, der gár igennem 3 linjer, kan nu ikke
skelnes i de enkelte trœk; den synes hovedsagelig at have vœret grönlig. ^ Rettet
fra hd.^krs nœraraz. « Punktum er tilf. ' Meget utydeligt (eller -a). « ior ligel.
Heinispeki ok helgilrœði c. 3. H A U K S B Ó K. 181
ok hvc/'t þeá'a nðrir ani/at. sua at iorð skolaz stiindvw af vatní.
vatn þynwiz oh lyptiz i lopt vpj9 stundum. loptið léttiz a líos elldz.^
elldr snyz aptr ilopt. ^ lopt döyguiz ^ i vatn. vatn þyknaz ^ i iðrð
oh ma þetta þui marka. at þar er nv imorgvm stoðví/í vatn se/w
iórð heíir verit * þar iorð sem vatn hefir staðit. lorðin samþykkiz 5
(við vatn) ^ i kulda emi viðr elld i þurru. Loptið semz mó vatn
en^ N\ó elld i hita ^uiai eWáv'mn er af heítri nátturu oh þurri.
Enw lópt af heitri nátturu oh vátri. Vatn er kallt oh vátt enw
iðrd er þurr oh kolld. Með þeíma hætti helldz verolldin \^p\ meó
guðs forsia oh skipan. Guð allzvalldandi skapaði hinn ^ fysta lo
manw Ádám. af rauðu leiri i Ebron. ^at er af íiorum hofuðskepnum.
elldi oh lopti. iörð oh vatni. Enw hfgaði hann i paradiso. oh þ«r
skapaði hann Evv af rífí han^. oh bauð at af þe/m skylldi allt
man/íkyn fÖðaz. oh þaú oh þe?rra afkvæmí skylldu valld eíga \íir
oWmn veralldligUA/?, kykvendu?w. Maðrin?i hefír i ser Hkinði .iiijra. is
hofuðskepna. oh má þa^ nmrka a æða bloði mannz ef ^at stendr
vni stund i kÉ^ralldí. þa er þaí með .íííj. htum. efzt er rauða bloð
áf>'^ clldi Hkt. oh at nátturu heítt oh þurt. Þar næst er rauðbrúnt bloð
Ukt lóptínv at vokua oh v^'rma. ^ Neðzt er Melan/íkolea suarta
bloð iörðu hkt at h't at nátturu þurri oh kalldri. Þa er flemína 20
vatni hkt af vátri nátturv oh kalldri. oh stendr þaí vmhverfis
bloðit sua sem hit mikla haf^ renwr vm iarðar kringlu. En/i ef
skerst bloðhfrín þa renwr vatn er menn kalla vara i staðinn sem
haf vemiv landan/m a meðal. Sua seg/a nátturu bœkr. at sá maðr
er alla hef^r þessa .íííj. kiti iafnmíkla i sínv bloði. þa er Wann val 25
heill. oh höfsamr madv. oh stöðugr mundanga bliðr oh ekki míok
braðr. Em^ ef rauða bloð er mest i bloði manwz. þa er sa ^ fímr
oh ílogall. lettr á sér. slægr. oh bráðr. oh ma mikit eta. ^ Yiwn ef
mcstr lutr af bloði man/íz er ^at er rett bloð er kallat þa er
hann bliðr oh höfeskr kátr. oh Utillátr. vakr. oh varmr í natturu 30
sinwi. Enn ef suarta bloð er mest þa er hami þungr oA; þögull.
sínkr oh svefnvgr. styg^r. oh prettugr. aúfund || siukr oh af kalldri 17 »
nátturu oh þurri. Enw ef vari er mestr luti ^ í bloði mannz. þa
er hann af kalldri natturu. oh vátri. vstöðugr. vakr oh udiarfr.
Nu hefíV hvert þ^ssa .iiijra. sítt sæti ímanwzíns hkam. Vari er i 35
hofði mannz. bloð ilifr. rauða ^^ bloð i galli. siiarta bloð imillti.
^ Punktum er tilf. ^ Sðledes. ' k (og tildels y) lohet ud. * v be-
skadifjet ved en rift. ^ Glemt i hdskr. * Udgnedet med undt. af h.
' Herefter stár ft med prikker under (heg. til ftendr^. ^ Hercfter stdr fl
og heg. til et iredje hogstav (0: æ), men med en streg under (heg. til det fohjende
flægr>. ® u er for störste delen afrevet ved et hul pá j^erg. ^^ Rettet fra
hdskrs dauda.
182 * HAUKSBÓK. Heimspeki ok helgifrœ ði c. 3-4.
h\eri þessarra lufa hef/r ok sinn vlgang. ok andar tak. rauða bloð
at eyrum suarta bloð at augum. rett bloð at nosum. enn vári at
munwi. Bloð vex ok mest meá manni vm uárið rauða bloð Y.m
sumflrr suarta bloð vm haust enn vari \m vetr. Þetta skíptiz ok
olldru?^/. Vari er meá bloði mestr meó börnu?^^. iU fiortianda 5
vetrar. siðan rauða bloð ti/ .v. vetra. ok .xx. ok þrtíían af bloð meó
suarta bloði mest i\l .Ixx. vetra mríían maðr er a bezta alldri.
Si|)íM/ er vari mestr meó órvosvm. ok fellr þui^ slefa oruósum sem
bornum. ^
Huaðan kominw er f drottin[s] ^ 10
c. 4 Sva er sagt siðan Adam hafði syndína gerua i páradíso. ok
Hms 298 hrtwn Nav þrtíían brott rekinw í eínum skinwstakki íirir syndína. þa
bað hann guð miskunwar fir/V sér ok sínv afkvæmí. yav hanum
þa heitið af guði at md * enda heímsins skylldi guð gefa hanum
miskun/?ar oleum. er allt hans kyn skylldi grœða. var Adam siðan 15
ok h.an?> kona ^ sett niðr idal þeim er Ebron h(eitir). ok hann var
skapaðr í. á lórsala \aná\ ok þoldu þau þar mikit erfiði. ok iðruðuz
iafnan glöps sins. ^ þau bygðu þar ok áttu mart barna ok var
siðazti sun þe/rra Seth. er guð gaf þeim í stað Abels er Kaín
hafði drepið. Ada/;/ hafði lifat .ix. .c. yeira. ok .íj. vetr ok .xxx. 20
i dalnum Ebron. ok einn hvern dag studdi hann sik med exi
sinwi. ok tok at ryg//iaz ^ ok hugleiða mart. þ?/iat hann sá mikinw
vándskap upp venn^ i heimínum af sínu afkvæmí. ok leiddiz
hanum þa lengr at lifa. hann kallaði þa i\l sin Seth sun únn. ok
ma'lMi i\l hans. Sun minw ek uil senda þik i\l paradisum til 25
Gherubin. engils er geym/r hfs tres med loganda sverði. Seth
suart/r. Ek uil giarna fara hvert er þu byðr mer. ok uisa mér
vegenw. ok seg. mér. huat ek ska\ englínvm ^ segía. þeim er þu
sendir mik ti/. Adam s(egir). Seg englinvm at mer leiðizt at lifa
ok bið \\ann af mínni halfu kvn^/igt gera þer ok mer vm þ«i mis- 30
kvn;?ar oleum er guð het mer þa er hann rak mík ór | paradiso.^ 17b
þa er Seth vav ti/ þessar ferðar buinr/. sagði Adam. at hann
skylldi ganga i austr. ok mantu hitta e\nn dal fir/r þer. ok man
Hms 290 þar Ypp hefiaz vegr grön;/. ok at þu ken?/ir þanw veg gíorr. þa
mantu hitta fotspor min ok moður þinwar suarðlaus ok suört þau 35
* Herefter forst skrevet vari, men dette er understreget. ^ Punktum er
tilf. ' Af denne — rode — overskrifts sidste ord har slutningen -ins vœret
skrevet iide i margen efter ordene fem bo2iium, der oprindelig har udgjort linjens
slutning og foran hvilke overskriften findes, men s er bortskáret samt den sidste
del af n. * Forkortelsestegnet er meget afbleget. ^ a er udvisket. ® For-
doblingstegnet over g svugt. ' vm ligehdes.
Heimspeki ok lielgifrœði c, 4. HAUKSBÓK. 183
er \it gengum þa er y'U vorum rekin ór paradiso. ok híngat i
þennsi sorgar dal. Enn sua Yaru storar syndir okrar at alldri
205 siðan vox þar grónt gras er vií gengum. þa er yU vorum or
paradiso rekin þar til er vií kómum hingat. For þa Seth úl
paradisuí^z ept^V iil visan foður sins. ok er hann kom i vegen/i 5
þa vndraði hann liosit ok skinít er í paradiso var. ok fell til
iarðar af ræzlu ok hugði at þat væri elldz Hos er faðir hans hafði
varað hann Yiá at hann skylldi signa sik marki þ?d er bethel
h(eitir) firir liosínv. ok komzt Seth sua meá heilu fram iil para-
dísvm. Þa er engilHnw sá Seth. þa spurði hann hui hann var þar lo
kominw. hann susiraái, faðir minn Adam moðr af elli er nv leiðiz ^
at hfa. sendi mik hingat. ok biðr at þu virðiz at tía hamim með
mér sanwíndi af þuí miskvnwar oleo er guð het ha^itim.^ Engillinn
susiraói. Gakk iil paradis dura ok rett inn höfuðit eítt [ok] ^ geym
at vandUga hverir lutír þér synaz i paradiso. ok hann gerði * sua is
ok er hann hafði inn rett höfuðit vm dyrnar þa sá hann sua
mikla fegrð. at engis man?íz tunga matti orleysa i ymsum kynu?;í ^
avaxtar ok blomstrs. fugla song. ok utoluligu skini ok sötum þef.
I miðri paradiso sa hann hina skieruztu kelldu. or þe/rri kelldu
runwu .íííj. ar er sua heita. Phison Geon ^ Tigris ok Eufrates. 20
Enn þgssar .íííj. ár fylla vatní heim allan.^ Enn if?'r kelldunwi sá
hann apalldr einw standa með morgum greinvm ok þo barklausan.
ha7in vndraði miok hwi þa/ var barklErst ok er hann min?itiz ^ a
fotspor foður síns. er hann hafði a ^ veginum set suort ok gras
laús firir synda hans sakir með sama hætti þóttiz hann vita at 25
þetta tre var suart sakir synda foður hans ok moður. Siþaw veik
hanw aptr ti^ engilsins ok sagði hanum allt þa^ er hann hafði sét.
Enw engiUmn bauð haw?/m at ganga aptr anwan tíma ok er hann
kom aptr þa sa hann orm einn er skreið vmhv^ríis apalldrinw
þanw nokta. ok er hann hafði þetta vndraz. þa veik hann enn 30
aptr iil engilsjws. þa bauð engillmw hanum þriðia tíma aptr at
uikia. ok gey || ma giorr at huat haw^^m syndíz. Enn þa er hann iga
kom aptr þa sa hanw fyrr nefndan apalldr. vpj9 vaxinw ti/ himna.
206 oA; efst up/?i i konínum.ápalldrsíns ^. sa hann barn eitt grátanda
ok sveípt i klæðum. ok er hann undraði þetta. ok hann leit niðr 35
íirir sik. þá sá ha;m rœtr apalldrsíns smíuga i gegnvm íorðina allt
niðr iil heluitís. ok þar kendi hann salu Abels broður sins. ok er
^ ðiz {i heg. af linjen) noget svagt, men sikkert; der stár ikke lei|ðr.
' Punktum er tilf. * Afrevet. * Meget afhleget. ^ Sáledes. ® Sikkert
sáledes. "^ Áfbleget. ^ Utydeligt; muligvis i. * Alellem sl og p er der en
usædvanlig stor afstand.
1 84 # II A U K S B Ó K . Heimspeki ok hclgilrœ«i c. 4.
hann hafði \)essa liiti sena. þa vikr hann aptr iil engíhíns. ok
Hms 300 segir hanum allt [)at er hann hafði sét. þa ma^/lti engiWijin. Sveíri-
barn þa/. er þu sátt er guðs. sun. hann man af skrapa syndir
foður þíns ok moður. þegar fullnaðr tímans er kominw. hann er
þaí miskvnwar oleuw. er þeim var heitið. hami er rétt oleum ok 5
milldleikr san?^?rar elsku. Þa er Seth villdi brott ganga. ok hann
þottiz val syst hafa sitt erendi. þá fekk engillinw hanum .ííj. korn
or epH þui er faðir hans hafði etið. ok sagði hanum. Inwan þe/rra
þrigm daga er þu kemr heim. man faðir \\nn andazt. skalltu þa
þessur korn leg^ia vndir tungu rœtr hanum dauðum. enn þau lo
munv vaxa i ^ apalldra stora. Man einn verða cedr?^s ^ anf?arr
cipressus. þriði pinws. I ^ cedro vndir stondum ver ^ foður. I
cipresso sun. I píno andann helga. I cedro vndir stondum ver
foður. \)uiai hann er vanr at vaxa ^llu//^ apolldrum^ hæra. Cipressus
er ollum apolldum ^ þefkar betr ter oss sœtleik sunarins. Emi is
^inus er marga kiarna berr. ter oss margfalldar giafir anda híns
helga. for þa Set heim ok kom heill iil foður sins. ok moður. þa
er Seth hafði \^p tínt íwir foður sínum allt ^at er hann hafði
sét ok heyrt af enghnvm. þa gladdiz faðir hans. ok ló viðr. Enw
a oWmn lífdögvm Adáms fra þwi er hann var or paradiso rekínw "^ 20
sa engi maár ha?in lægia fyrr enn þa. ok er hann v«r san^ífroðr
orðinw af miskun/mr oleo. þa kallaði hann iil guðs. ok mœlMi.
herra minw. Líf mítt er nu nóg langt tak þu nu brott sál mína.
ok inwan þé^m'a þrigí/ia daga. er Séth kom aptr or p«rad?so. þa
andaðiz Adam ept/r þ?/i sem engillin/í hafði f/rir sagt. Seth sun 25
207 hans iarðaði hann \ dalnvm Ebron. ok lagði vndir tungurœlr
hanum þaú .ííj. korn er engillm^ hafði fengit hanum. af hvmum
er I vp/9 ^ runwu .ííj. teinungar ór mvn^i Adams. ok stoðu med 18^
grönu blómi bæði vetr ok sumar. enn sua segiz. at þa er guð
bauð Moisí at fara iil Egipta \an7. at frelsa ^ad^n ^ folk sitt. at 3o
hann tok af þessum viði þa .íj. vöndu er hann fekk Moysi. ok þí'ir
bröðr Moys(?s. ok Áron gerðu allar iartegnir med i eyðimorkinwi;
a Iraels ^^ folki. ok uxu þau .íj. tre ekki siðan. Emz þa er
Sal(omon) konungv let gera templum domíní þa lét hann höggua
\)at sama tre er ept/r stoð. er or mvnwi. A(dams) var vaxit. ok 35
ætlaði iil bita nökkurs í mvsterit, Enw þaí varð anwat huart
ofskamt eða oflangt huar sem þctí var iil ^^ ætlat. o^ þwi var þaí
* Ilerefter er skrevet, men undersfreget: víj. Der skulde rimeligvis stá ííj.
^ Forkortelsestegnet svagt. « /S'A;r.^ som e?eí s</weS; ío gange, men sidste gang
undcrprikket. . * er svage. ^ um ligeledes. ® Sdledes. "^ Aksenten stár
orer e. ^ Herforan stár er, en gentagelse af det foranst&ende (ved sideskifte).
^ n meget afhleget. ^^ Skr irl og í med streg igennem. " Skr. to gange.
Heimspeki ok helgifrœði c. 4-5. HAUKSBÓK. 185
Ilagt niðr hia mvstarínv. Litlu siðar kom ti/ Salomows konimgs.
drotnmg su er Sibilla het en^ sum^r kalla Sába ho« var af þwi
landi er Ethíopia heitíV. hon hef/r ven't ahra heiðin??a kvemiR
vitruzt i V6^rolldimá. how fór at reýna vitrleik SRhmoris konmgs.
ok bar vp^:* fmr hann gátur. hann réð allar gátur hewnar ok óll 5
301 ht^^mar vandmæli. hon sagði hannm ok allt ^at er hon vissi vtan
einw lut leyndi hon hann meðan hon var þar. enn siðan ritaði
hon aptr iU hans at a þui tré er yíó mvstarit lig^r. ok iil bitans
var ætlat man sa maór verða hengdr á er allir Gyðingar mvnu
af hans dauða hefndir taka. ok at niðr falli verða ok allt þe/ra lo
riki. Siþaw lét Ssdomon taka þe/ta tré. ok sokkua meó blyi i eítt
stórt fén. ])at er han^i ætlaði at alldri skylldi Ypj) koma siðan.
Emt þa/ birtiz i pislar tið vars. drottins ^ lesn Christi ^. ok kom
wpp. ok [mi toku Gyðingar þaf. ok gerðu þar af krossinw. ok
pimiáa þar á ^ allzvalldanda guð. Enw eí^i mdrgmn vetrum epiir is
pisl drottins ok vp/jrisu. þá vanw Títus lorsala borg. svn Vcspasiáni
keisara. ok selldi alla Gyðinga þa er cigi \aru drepn^r i þrældóm
ok ánauð .xxx. frrir emn penwing. ok urðu siðan sundr skila. ok
fóru vm allan heim ok fengu hvárki valld ne riki siðan. ok
san^íaðiz sua spasaga drotniwgar. 20
c. 5 Þesser eru xíj heíms osomar þe/r er tela allt veralldar lif
!!' ■ þar er þe/r verða íramáir ok draga þa iil heluitiss er þc/m fylgia
sí<a at eingi rettletis yorn hlif/r þe/m. Spakr maðr (san) ^ goðu//í
verkum. Gamall madr gsalauss. Vngr madr vhlyðin//. Auðigr
madr san olmosu. kona v raaðuond. Droiimn dsaðlauss. kristinw 25
maór þretin/í. valaðr madr dramblsat/*. ko/??</2gr illgiarn. ht/skup
vrekin/2. þioð ken//i//gar laiis. lyðr laga lauss. ||
^ Det sidste t ved linjeskifte (jenlíujet. ^ Skr. iHu xpi. ^ Forst ski
af, men. f s^/íttó' radcret. * Mjl. i hdskr.
186
f HAUKSBOK. Heimspeki ok helgifrœði c. 6.
c. 6
Givitas Hiervsalem faraosisima*
vatt fofapt»
p«c.vatt Qð^^M Ii^í^mU imíM^^^^ . _^
^ Grundplanens tekst er folyende: Byen deles i to dele ved den midterste
hredvej; midt ^m denne st&r med rede boystaver: pace Hierosolime ; til venstre
herfor: vicus porte Stephani; til höjre: vicus porte mowtis [ Syon. Ðverst til
venstre: porte vall/s [ losaphatli og til höjre: porta aurea qua iwgressus | lesus
tíiiper asínam. Endnu tilv.: vall/s losaphaí/í; templum sa«cíe Marie; Iter;
Habitacio vul | gi; / midten: templum dom/ni; Jerusalera; til höjre: templum |
Salumo I nis; claustra Salumonis; nederst: habitacio | regum et prop/jeíarum;
til höjre: Habitacio | ciuium. 1 den nederste halvdel: til venstre: Golgotha;
portalgregis íJe/probacielpiscinea; sepulcrwm | Ade; lapis scipws Ce//er; scitws^b;
a Rettere: probatica piscina. b Rettere: scissu^.
Heimspeki ok helgifrœði c 7.
HAUKSBOK.
187
c. 7 I Uær vilium þat birta íijn folke ^ af hueniim ti/ fellum þeir 19^
nien^i inegu \a/g\e(/a af sakaz sem bansettu?^í monnim samneyta
sua at þo/r falla i ecke ban;? eða forboð f//ri þa skyld. Meistari
Goffridíís skyrer ^at efni yf?*r þessum versum. Vtile. Lex. humile ^
res ignota. necesse. Hec anathama ^ cpdde?// faciunt ne possit 5
obe.sí,e. i. * Ifyrstu seger haim af nytsemð þe.ss sem talar vií? hinw
ban/ísetta huersu hann af sakar haym. s?ía sem þa er hann heimtir
skuld sina at ban;/settu;/^ man^æ. I anwan stað af sakar hann ok
stundum nyt semð hins bannsetta. ef maðr talar mð hann. leitar
at snua hanum til sannrar yðranar. ok leiðrettu slnnsL uraða ok lo
eggiar^ af læsnar at beiþaz. La^glect samband mille bonda ok
huspreyiu af sakar hansi sua at kona. sekiz eigí af samneyte
bansettz bonda sins ef hon varðveiter sic fra bansettuí/i verkuw hnns.
Skyldug lyðne eða þionkan af sakar ba^rn hans hins ban/í-
seta mannz ok skuida híun þa^ sem e/g/ megu vi(? hann skiHaz. is
ok varaz þo at vera samvinwandi eða samþykc hans glöpum. ^at
er af þei/;? einu?y? bornuw hans ret/skilit sem þa eru enw under
\]ans valde. ok e/g/ ut leyst af fa^þ?ír garðe. U vitand ma af saka
\)ann sern banwsettum man?æ samneyt/r ^ sua at hann veit e/g/
þí7«n mann ibanjd vera. ok þ?nat eins þo ef hans ovitand ma 20
rettlega metaz iil varkyndar. Na^ðsyn metz manni iil afsakanar
sem þa ef nokcuR a nyðsyn/zia^ ferð um \)at \and sem bansett folk
bygger ok fær hann eígl forðaz þg/ra samneyte.
^ 1 er tilf. over linjen med nedvísningstegn. ^ Orer linjen til höjre for
-e og over det folgende re er skrerne to tegn, som det sgues, p og 4 (arahisk
tál), uden at det kan ses, hvad de hetyder. Skal denne lat. linje vœre et hexa-
mefer, mangler en lang (elJer to korte) stavelse netop foran res; mulig stár disse
tegn i forhindelse liermed. Den folgende forklaring gár dog ud fra Hnjen, som
den her er skreven. ' Sáledes. * De tilsvarende tal (i det folgende: 11 osv.)
er udeladte. ® r, y nœsten udvisket. ^ Sáledes.
sepulcndn áomini ; calu arie | locus; og lœngere nede: Templum sancte \ crucis;
til höjre: turnDav/ds; porte'natf^.s-a <'(?/ 1 judiciaria; eccíes/a | latina. Allcrnederst
ses den onrste del af bogstaverne i ordene: por te piscium.
a Mulig: uetus. Se i ovrigt Werlauff: Symholœ 1821,
61.
Hlioðs bið ek allar helgar kindíV meiri ok minm m^gu 20^
Heií^ídallar viUtv at ek vaf^ðrs vel fram* telia forn spi^ll fira þau
er ek fremz ^ vm man.^ Ek man i^tna aar \m borna þa er forðum
mik fædda h^fðu. niu man ek heima niu i uiðiur mi^tvið m§ran
íyn molld neðan. Aar uar allda þar er Ym/r bygði vara sandr 5
ne * sior ne sualar vnn?V i^rð fanwz §fa ne \^p ^ himin;^ gap var
ginnvnga enw gras ekki. Aaðr Bors syn^V bi^ðujw of yptu ^eiY er
m^ran ^ Miðgarð skopu sol skeinn sunwan sa salar steina þa uar
grund groin grænum lauki. Sol uarp sunwan sinwi maana hendi-
inni ^ hægri of ioður sol ^at ne uissi huar ho^ saU satti sti^rnur 10
^at ne uissu huar þær staði aattu msani þ«í ne uissi huat harm
megins atti '^. Þa gewgu reginn 9II sa r^kstola ginwheilog goð ok
um ^at giettvz nott ok niðium n^fn vm ^ gsafu morgin hetu ok
miðian dag vndurn ok aptan aarum at telia. Hittuz æsir aa iða ^
uelH aíls kostuðu allz freistuðu afla l^gðu auð smiðuðu tang/r ^^ 15
skopu ok tol gi^rðu. Tefldu i tvni teit«V uorv var þe?*m uettugis
vant^i or guUi unz þriar komv þussa meyiar samatkar mi^k or
i^tvn heimvm. Þa %en^\x regin 9I] sa r^kstola ginwheilug goð ok
vm þí/í giættuz huerer skylldu duergar drottir ^^ skepia or brimi
bloðgv ok or Blains leggivm. Þar uav Moðsogn/r m§ztr of orðinw ^^ 20
duÉ^rga ^^ allra mn Durinw anwaR þe?r manlikan m^rg of giorðv
duerga i i^rðu se?/< Durin/i ^^ sagði. Nyi Niði Norðri Suðri Austri
Vestri Alþiofr Dualin?^ Naar ok Nainw Nipingr ^^ Dainw. Ueggr
^ Der er muliyvis en strey over a (altsd, framrn^. ^ r er tilf. over
lÍHJen muligvis med nedvisningsteyn. ^ Punktum er tilf. * Meget afbleget.
** Pi? Ugeledes. ® Forst skr. liendinni, hvorpd et i synes at vœre tilföjet efter á.
' Synes at vœre skr. sáledes. ^ Nœppe um. ® aa iða meget utydeliyt; dog
er iða sikkert, undt. ð (Bugge lœser á). ^^ tan meget svagt. " va ligeledes.
^2 d ligeledes. ^^ Meget utydeliyt. ^* á ligeledes. ^^ du ligeledes.
^® n (det forste) ligeledes.
* Denne side beg. med í'/a nu lidet lœselige linjer; vi har heraf ment at
kmine lœse: fkomom (?) keflit allt ok rift a fkioUd með keflis enóanvm i
vigðv vatni . . . \er gongum heiman (?)
Vöhispá V. 11 -i(j. HAUKSBÓK. 189
Gand alfr Uindaalfr Þorinw. BifvR BafvR B^mbvR Nori aan ok
OnaR Ai Mi^ðvitn^V. Þrar ok Þrainw Þror Litr ok Vitr. Nyr ok
Nyraaðr nv hefi ek rekka Reginw ok Rsað sviðr rett vm talða. Fili
Kili Fun;idin ^ Nali Hefti Fili HanaR ok SviðR ^ Naar ok Namn
Nipingr Dáinn Billingr Bruni Billdr ok Buri Fror Fornbogi Fr§g^ 5
ok Loni. Auruangr lari Eikin skialldi maal er duerga i Dualins
liði liona kindum iU Lofars telia þefm er sottu fra salar steini
^rvanga si^t ti^ %v valla. * Þar-'^ var Draufmr ok Dolgþraser ^
Haar Haugspori Hlevargr Gloin?^ Skirf/r Uirvir Skafiðr^ Ai^ Aalfr^
ok Yngvi Eikinskialldi. Þat man æ vppi meðan ^lld YiUr langniðia ^^ lo
tal Lofars hafat. Vndz þriar ^^ komu þvssa ^'^* [bruð/r] ^^ aastkér ok
^figir æser at ^^ hvsi fvndu ^ aa löfwdi Htt megandi Ask ok Emblv
orluglausa pnd þau ne attu^ oð þau ne h^fðu Isa ne læti ne litv
goða. 9nd gaf Oðin^ oð gaf Hemr ^^ laa gaf LoðuR ok Utu goða.
Ask ueit ek standa heit^r ^ YggdrasiU har ^^ baðmr ausin?i huita 15
auri þaðan koma d^ggvar þ§rs ^^' i dala ^^ falla " stendr æ yf^'r
græn^i Vrðar brunwi. Þaðan koma meyiar margs vitandi ^^ þriar
or þeim sal er a þoUi stendr Urð hetv eina aðra Uerðandi skaaru
aa skiði Skulld hina þriðiu. þær log ^^ logðu þær hf kuru allda
b^rnum ^rl^g at segia. Þa gengu. regin 9II aa r^kstola gin/^heilugh 20
goð ok um þaí gigttuz hverr hefði loft allt Igvi blandit ^(ða) ætt
i^tuns ^^ Oðs mey gefna. Þorr einn þar uaa þrungin/^ moði hann
sialldan sitr ^' er hawn slikt of fregn ^^ aa genguz eiðar orð ok ^^
særi maal 9II meginlig er aa meðal voru. | Veit hon Heimdallar 20b
hlioð um folgit vndfr heiðv^nvm helgum baðmi aa ser hon ^^ 25
avsaz ^* ^rgum forsi af ueði ualf^ðrs uitu þer enn eóa huat. Austr
byr hin alldna i^ iarnviði ok feð^'r þar fenris kind^r verðr af þeim
^llum einwa n^kkur tungls . . . gari ^'' i tr^llz ^^ hami. fylliz íÍQríi
feigra manwa ryðr ragna si^t rauðum dreyra sv^rt verða ^ solskin
um sumvr eft^'r ueðr ^ll ualynd uitu þer einw enw gðr huat. Þat 30
^ En lang streg over n og ö má vistnok (sml. Bugge) opfattes som en for-
kortelsesstreg over n. ^ Sdledes, ikke med d. ^ fr^ utydelige. ^ Punktum
er tilf. ^ Utydeligt. ® Dá^ forreste r er tilf. over linjen med nedvisningstegn.
' fiðr meget svagt. ^ Svagt. ® Snarere end aalfr. ^° niðia meget svagt.
^^ Sikkert, skönt hogstaverne er lidt udgnedne; der er sikkert intet raderet.
^^ Meget svagt. ^^ Nœsten fuldstœndig forsvundet; her synes der at vœre
raderet. ^^ Nœppe h^-. ^^ Eller haar. ^* ^ eller e usikkert. " Meget
utydeligt. ^^ di utydeligt. ^® Ikke lög. ^^ tuns utydeligt. ^^ Der
er intet fordoblingstegn over n. ^^ Skr. to gange, den sidste gang overstreget
langt senere (i forr. árh.). ^^ Forkortelsestegnet nieget utydeligt. ^* av
utydeligt. ^^ De forste bogstaver pd enkelte trœk (i t og v?) nœr idœselige.
^^ Snarere sdledes end tro-.
190 « HAUKSBÓK. Völuspá V. -26-41.
man hon folkuig fyrst i heimi er Gullueíg geirum studdi ok i hpll
Hsars hmta brendu þrysvar brendv ^ þrysvar brendv ^ þrysvar
borna. opt osialldan þo hon en lif/r. Heiði hana hetv huars til
hvsa kom ok v^Iu vel spa uiti hon ganda seið hon hvars ^ hvn
kun>ii seið how hvgleikin æ var hon angan^i illrar bruðar. Þa 5
gengw regin 9II a r^k stola ginwheilvg goð ok vyw þa7 giettvz
huart skylldv æsir afraað giallda eðr skylldv guðin 9]] gilldi eiga.
Fleygði Obmn ok i folk vm skaut pat var enn folkuig fyR i heími
brotin^í var borð ueggr borgar sasa knaattu Van/r uig spa upllu
sporna. Þa kna Vala vígbond snua hellar \aru harðgior h^ft or 10
þ^rmum þar sitr Sigyn þeygi Ym sinum uer uel glyiut vitu þer
enn eða huat. Geyr garmr migk h/n Gnupa helli festr man slitna
enw freki renwa framm se ek lengra fi^lð kan?? ek segia um ragna
r^k Yi^nvn sigtiva. Sat þar sa haugi ok slo h^rpu gygiar hirð?r
glaðr Egð/r gol yf/r i galguiði fagr rauðr hani enn sa FialaR ^ 15
heit/r. Gol yf/r aásum Gullin kambi sa uekr h^lda at h^ria f^ðrs
enn animR gelr ^ fyr/r ^' i^rð neðan sot rauðr hani at splum Heliar.
Sal sier hon standa solu fiaRÍ ' Nastrondu ^ aa norðr horfa dyR
falla eitrdropar inn um liora ssa er vndinw salr^ orma^" hryggium.
Ser hon þar vaða þunga strauma menn meínsvara ok morðvarga ^^ 20
ok þanz^^ anwars glepr eyrna runa þar savg Nið h^ggr nai fram-
gengna sleit ^^ vargr Yerd vitu per enn eða hvat. Geyr nu Garmr
miok fi/ri Gn(ipa) h(elli). f(estr) man '* sl(itna) enn^^ Bræðr munu
beriaz ok at bpnum verðaz munu systrungar siíiu/w spilla híirt er
i heimi hordomr mikill skegg^ll skaalmplld skilld/r klofn/r. Uind 25
^Ud varg ^^ ^lld aaðr ver^lld steypiz grund/r gialla gifr íliugandi
man eingi maór ^ðru/w þyrma ^^. Leika Mims syn/r en mi^tvðr
kyndiz at hínu gamla Giallar horni hsatt blæss^^ Heimdallr^^ horn
er ea lopti raí^Ier Oðinw við Mims h^fut. Skelfr Yggdrasils askr
standandi^^ ymr hið alldna tre enn i^tum/ losnar hræðaz allir a 30
helvegvm aaðr Surtar ^^ þan;í ^^ sevi of gleyp/r. Hvat er með
sasum hvat er með aalfum ^^ gnyr allr i^tun heimr ^* æsir ^^ eru
aa þ/wgi stynia duergar fi/ri steindyrvm vegbergs uisir. uitv þ^r
^ ren utydeliyt. '■^ |)ryfvar brend er oversiregede med en sort streg (fra
forr. drh.?J. ^ h er i hdskr. rettet fra k. ^ fia utydeligt. ^ elr Ugeledes.
® Utgdeligt, men sikkert. "^ RÍ ligehdes. ^ Nœppe aa. ^ a og v utydelige.
^® Meget utydeligt. ^^ r (/ var^ kan ikke skelnes. ^^ En fordoUingsstreg over n
er der nœppe. ^^ it utydeligt " m ligeledes. " Herefter lœser Bugge:
f./ vi kan dog her intet mere skelne i slutn. af lin. ^® Nœppe varg. " a
iitydeligt. *» Kun det forste s er tydeligt. ^» Noget utydeligt. ^o jjg^.
ledes, sœrlig de tre forste hogstaver. ^i j)^^ ^^^^^^ ^ nœppe lœseligt; det evrige
sikkert. 22 sikkert sdl. ^^ Ligdedes. ^* Utydeligt. 25 UgMes.
Völuspá V. 41-5?). HAITKSBÓK. 191
enn eða hvat. ^ Geyr nii Garmr mi^k ^ fi/ri Gnipa helli f(estr)
m(an). Hrymr ekr austan hefiz ^ lind fyr/r * snyz i^rmungandr i
i^tvnmoði ormr knyr unnir enn ari hlakkar slitr nai niðf^h'
Naglfar losnar. Kioll f^^rr austan koma mmu Mvspellz vm l^gh
lyðer enw Loki styrer farar ^ fiílmeg/r með freka aþrer ^ þehn er 5
broðir Byleistz i '^ f^rð. Surtr ferr sunwan ' með ^ suiga levi ^
skinw af sv^rðe sol valtifa griotbi^rg gnata enn ^ gifr hrata troða
haler helveg enn himinw klofnar. Þa kemr HHnar harmr annaR
framm er Obinn ^^ íerr við vlf uega enw bani Beha biartr at Surti
þar man Friggiar falla angan^L Geyr nu Garmr mipk f/yri Gnipa lo
helh f(estr) m(an). Ginn loft yfer hnnr ^^ neðan . . . atar of ser
eðvm ^^ muw Oðins son ormi m^ta vargs at ^^ ... Viðars broðir ^'^
ii
[Sol] ^'' ter sortna sigr fohd imar huerfa af himni heiðar stiornur 21
[gejisar ^^ eimi ok ahdrnari leikr haar hiti y\ó himin sialfan. Geyr i5
[nu] ^^ Garmr mipk íyri Gnipa hehi festr man shtna enn freki
r(enna). [Se]r ^'^ hon vp^; koma ^ðru sinAii i^rð or ægi iðia græna
faha forsar flygr ^rn jfir sm. er aá fiahi fiska veið/r. Hittaz æser a
Iða veUi ok um mohdþinur matkan d^ma ok min?2az þar a megin
doma ok a FimbuUys fornar runar. Þa munu æser undrsawlegar 20
guUnar t^flur i grasi fin/<a þærs i aardaga ááttar h^fðv. ^^ Munu
osaaní'r akrar uaxa bols ^^ man aUz batna man BaUdr koma. bua
^eÍY H^ðr ok Bahdr Hroptz sigtoft/r vel uehtifar ^^ uítu þer enn
^ Punktum usikkert. ^ Geyr— miök megH iitydel., men sikkerf.
^ Nœppe mecl q. * Forkortelsestegmt ikke ganske sikkert; der stdr i hvert
fald ikke -ir. ^ Det sidste bogstav meget utydeligt eller snarere uformeligt;
mulig z?. ® Der kan ikke lœses aller; ordet er tydelig skrevet aþ'er; men
mulig foreligger der her en fejlskrift, da en sádan skrivemáde ellers er uhort
her. Vi formoder, at skriveren ferst har villet skrive (og skrevet) aþr (= aðr>,
men rettet dette ved at tilföje er; der er intet spor til en rettelse til aller.
' Utydeligt. ^ m ligeledes. ® Biigge lœser \^yí, men vi skimter ikke böjlen
i e. ^° Sikkert sáledes. ^^ Snarest at lœse sáledes; i hvert fald begynder
ordet med \, giörð st&r der ingenlunde. '^ Alle disse bogstaver: atar — eðvw
er mer eller mindre usikre. ^' Disse to ord (henimod linjens slutning)
temmelig sikre; lige efter at st&r der intet bogstav. ^* Usikkert. Rcsten (omtr.
2 linjer) er for os idœselig, og dog har vi forsegt at lœse den under forholdsvis
meget gunstige betingelser. Af det folgende vers lœser Bugge endnn: munu halir
al ydia. / Arkiv f. nord. fil. II 123 mener Bugge efter vargs at at
kunne öjne da (0: dauda^. ^^ Afrevet. ^® ge ligeledes. " Se ligeledes.
^® Punktum er tilf. ^® Bugges bemœrkning, at det ser ud, „som om afskriveren
selv har villet rette dette til ualtifar" er korrekt. Det forste 1 er gjort meget
tykt og lober sammen med e; af det andet 1 er den overste del ikke lige og synes
senere tilföjet; t er ogsá uformeligt og synes rettet, mulig fra e; formodenlig
har afskriveren ferst skrevet uelreií'-.
192 § HAUKSBÓK. Völuspá v. 55-59.
eðr hvat. Þa kna H^nir hlutvið kiosa er burfr byggia bræðra
Tueggia vind heim viðan vitv þ^r enn §ðr huat. Sal ser hon
standa solu fegra gulli þaktan a Gimle þar skw/o dyggvar drottjr^
byggia ok um alldr daga yndis niota. Þa kemr hinw riki at regin
domi pflugr ofan sa er ^llv ræðr. Kemr hmn dimi^ dreki fliugandi
naðr fraanw neðan fra Niða herr sier i fi^ðrum flygr U9II yf/r
Niðhoggr nai nv man hon ^ s^kkvaz. |
^ d er hesTcadiget. "^ Synes at være sl-revet sdlpcles. ' Orer h et for
korteJspstegn , som her synes uden betydnimi.
Her hefr Troio ^ manna. sogv 22«
I A DOgvm losve^ er hofðiwgi yœy a lorsala lanái yíir Gyþinga
lyð eftfr Moyises^ at iil skipan sialfs gvðs var sa maóv \pp fœddr
i ey þem i lorsala hafi * er Krit heit?> er Satvrni^s var kallaðr en
\er kollvm Frey.^ hann var ecki rikr maðr hinn fyRa Ivt æfi sinar 5
en þo Yar hann vitr maór ok ráðvgr. ^ broðir hans h(et) Titan ^. ^
hann atti marga s(vnv).^ Sat^;rn?\s sa hversv mikit skilði sœmðína
þe/ra manns. er fe hofðv ok hinwa er ecki eða h'tið attv. ^ haw^
leitar nv meó vizkv fearins hyar at hattvm mawwa oA; vnd^V stendr
þaí at engi maór i ^vi ianái kvn/^i at blasa gvll malm ok af þ?'i 10
at hann vissi at meó Gyði^igvm varí; þefr me??w er þí'rs hattar ^ i
þrott kvnwv oA; hversdaglega smiðvðv gvll iil tiallbvðar^ drottiws^
þa feR hann leynilega ti/ þe^ra ok nenir af þeiw þa iþrott ok siþöw
ff^rr hann heim ok verðr skiott storavðigr.^ v^rðr hann nv af þ(?rsv
a giætr o^* fær virðing mickla. ^ haw?í lætr nv borg«V gera a 15
kmdinv ok fær nv dyrlegt kvanfang ok þvi trvðv heiðn/r menn at
ha?m atti engan foðvr þí;i at hann var langt vm alla sina æiimeíin
at virðiwgv^^.^ hann atti .ííj. s(vnv) Ivpiter ok Neptvnvm ok Plvtv.^
Ivpiter vnwi hann mersi þeira.^ Satí?rnys var nv vorðin sva avðigr
ok sva vox sœmð hans mikit at þezr tokv hann iil kotivngs. ^ var 20
hann vinsæll ok orr.^ hann let gvllpening ganga. vm eyna ok er
sva skiott vox sœ/wð haws þa kollvðv heiðn/r menn þaí gvllheim
er haww reð fí/ri.^ .c. borga var i riki hans i eynwi ok hafði hann
* /Sykr. trioiO; wen det ferste i er underpt^ikket. ^ Over o kunde der
sijnes at vœre en aksent, meti hvad der ser ud som en sádan er dog kmi lev-
ninyerne af endel kradserier, der er nœsten helt udviskede. ' o er tilf. over
linjen med nedvisningstegn. * Dette ord stár, omgivet af en rod streg, ude i
tnargen; men der synes ikke at vœre noget henvisningstegn i teksten. ^ Punktum
er tilf. ^ Rettet fra hdskrs ritan; sml 194.^8 osv. ' Mellem de to sidste ord
er to klatter, som pdfaldende ligner et \. ^ Efter ti, hvormed linjen slutter,
er der anhragt et | , vistnok kun for at antyde, at Unjen er sluttet; det er sikkert
ikke et \. » f er i hdskr. reitet fra g. ^° ð er tilf. over linjen.
13
194 ' tlAUKSBÓK. Trójomannasaga c. 1.
oh haws menn allar gera latið. ^ }^ek kollvðv hann vpphaf oh gvð
þers \anáz. ^at lof fellz hanvm i eyrv oh trvði ha?^^/^ þ?;i er þe/r
6 sogðv oA; hvgðiz hami nv vera matkari ollvm konvngYm oh sva
kom at hann hvgðiz raða mvndv ollvm heimi. ^ heyrt hafði hann
oh getið helvitis oh eignaði hann ser þaí oA: sva hímín. ^ mikeV 5
vnwi hann s(vnvm) sinvm oh er hann var orðin sva frægr ^ þa
beidvz s(ynir) haws rikis af hanvm oh sva gerir hann at h«.ww
gefr Ivpiter hímín oh mœllti sva sem svm/r kalla hiwina þrenwing
þa gef ek þer nv meó rikinv at þv sA:oflt raða íyri elldingvm oh
senda ti/ vvina þin??a oA; lat fara .ííj. saman iamnan sva at þaí ^ lo
megi alh'r sia m^rking þrenningar rikis þins. ^ Neptvnvm set ek
gvð yíir þersvm heímí at raða oh þar meá velldis giof krok
þriangaðan. ^ sA^altv * þar meá alla Ivti úl þin draga ti/ ^ marks
þrenningar þinwar. ^ Plvtv shal vera hofðingi ^ yffr helviti oh íyri
sakir þers rikis gef ek þer varðhvnd er Geber?;6' heitir oh a ^ .ííj. is
hofvð ti/ þrenmwgar marks. ^ þersv trvðv heiðnir menn at sva
væri skopiíí veroUdin oA; þeú* mvndv raða þessvm heimvm. ^
Ivpiter þotti folhY ofsasz oh riki foðvr sins of mikit oh ofvndaði
hann ^at oh herv íe vnd/r hofþingia at ^eiv reði konvng af rikinv. ^
þ^/r þig^ia feit oA; veita atgorigv meó Ivpiter oh gerir hann .íj. 20
kosti foðvr sinvm hvart hann vill gefa Ypp rikit eða beriaz. ^
Ivpiter hefir aðr mikit Ynáir sig "^ lagt af rikinv. ^ SatvrníJs segir
ofsialfraða s(vnv) sina vmt ha/'a oA: ofmik/í len þeim- gefit. ^
stockr hann vndan^ hinga^^ i ttaliaw. ^ hann kendi | monnvM þar 22^
fyst akr . v^rk. ^ Ivpitör tok þa allt rikit. ^ haw^^ gerðiz hgrmaðr 25
mikill. ^ hanw tekr af gvllpenmng en lætr ganga silfr peniwg. ^
hann feck konv þe?'rar er ívnv h(et) oh er hann nv konvngr yf/r
ollv rikinv. ^ þaí ofvndaðv s(ynir) Titans er e/^i þottvz iil min>ía
komn?'r. ^ ^eir fa ser mikin afla oh herm a rikit oh gersL morg ill-
virki. ^ \onvngr samnar her i moti oh fvndvz þe/r vnd/r ey einwi. * 30
8 Ivpiter bað sína menn handtaka þa enn drepa eigi oh siþaw beriaz
þ<?/r oh lykr sva at s(ynir) Titans flyðv en Htlv siþaR komv þar
aftr meó miklvm styrk oh heria oh bren^^a. ^ þe/r fá sva mikinn
styrk at þe/r gera ser eina sterka borg oh heria þaðan oh er
Ivp//í^r fregn þetta fcR hann á hendr þeií^it oh ein dag er s(ynir) 35
Títans vary riðn/r mí'^ h^r sinw vt af borginwi þa sia þe/r hvar
^ Funktum er tilf. ^ g er * hdskr. rettet fra ð. ' Æ^w fejl for þar?
* Æ'í större parti nederst pd denne side fra og med dette ord er mere eller
tnindre afhle'get pd enkelte ord og linjedele, særlig til venstre side, nœr. Men
intet er dog tvivlsomt. ^ Forkortelsestegnet er opfrisket og derved bragt til at
ligne et r, ® Meget afbleget. ' S&ledes.
Trójomannasaga c. 1-2. HAtJKSBÓK. 195
ferr herr lYpUers. ^ þe?'r snva þegar iil horgBiinnar ok vma handi
en Ivpiter sœkir at ok leiiír eigi fyR en þeir gefa sig ^ vp^). ^
haww lætr þa handtaka ok setia i íiallit Etnvm ok let þa þar
svellta iil hehar. ^ her eíiir verðr allt folk hrætt wiá hann ok ^vi
trvðv heiðnfr menn at hann sendi þa iil helvitis ^ ^vi at iarðelldr 5
er i fiaUi þti. ^ haww lætr gera ser skip mikit ok skera griðvngs
hofvð a fnimstafni. ^ þat hafði haw^ íallar herfarar. * þí;i trvðv
heiðnfr mewn at hann fœri i griðvngs Uki yíir stor hof enda
hafði hann ok fiolkyngi ti^ at hann matti griðvngr synaz. ^ hann
atti s(vn) er Merkvri^s h(et). ^ haws moðir h(et) Máíá. ^ hoi^ var lo
frilla hans. ^ Merkvri?;^ var mikill i þrotta maór ok vitr. ^
c. 2 Maðr h(et) Inakys ^. ^ hann (var) ^ ma^ír rikr i Girklawdi. ^
hííww atti áottvr vena er lo h(et). ^ ho/^ var kven^^a friðvz. ^
IvpZ/er viU sia þersa konv ok ferr heiman ok er Inací^s spyR iil
ferðar Ivp^'íers gengr hann moti hawí;m meó bliðskap. ^ ínaki;^ 15
sendi'r menn eíiir folki en vm morginin eftxr ser Ivpiter lo ok ser
at ho^ er allra kven/^a venst. ^ þa mœllti Ivpiter hinn riki I(nakvs)
segir hann oft hafa miklar sogvr gengii íra dott^;r þinni ok eigi er
þar ofmik^'í fra sagt ok spvrt mvntv hafa íra minv riki ok mætti
ok vil ek at þv gifte'r mer áottvr þina baðvm ockr iil sœmðar. ^ 20
hann svarar spvrt hofv Yer iil rikis yðars ok þaí at er eigvð kono
10 ok verðr ecki min dottí'r yðvr. ^ Ivpiter s(egir) kemr þer eigi þa/ i
hvg at ek mvn hafa valld iil at fa hawa moti vilia þinvm^.^ hann
s(egir) þaí er nv sem verðr. ^ ok nv er oll borgin fvll meó her ok
er nv engi kostr at hafa hans. i brott. ^ feR (Ivpiter) ^ vií? sva 25
bvið heim. ^ en ^ Htlv siþaR ferr Ivpiter eín saman Yiá Utið skip
ok kemr í riki Inak^s. ^ haww ferr me^ stafkorlvm ok fmnr þræla
nockora i skogi ok spyR þa tiðinda ok hvart kowi^w^r se í la^d(i)^
eða hvat þar er frægst. ^ þeí'r s(egia) konvng sitia i goðvm friði
en ecki er her tiðara at tala en vm Kritar-Þór hversv sneypilega 30
hann for. ^ haww s(egir) ek hefi nockot silfr ok vil ek gefa yðr ef
þer komit henm i skogin en þ^^'r Yarv heimskí'r ok tokv Yiá silfrinv
ok komv heni ^ i skogin enn Ivipiter greip hana. ok hafði hana
brott meá ser. ^ vií? þetta verðr vaR Inakí;s ok þick/r e/r/i avðvellt
eft^'r at sœkia. ^ en er þaí? ko?>ia heim i Krit er lo vanheil en 35
Ivnv konv Ivpiters Ukar þetta iUa ok bregðr lo i kvigvUki ok
mœllii sva íyri at hon skyUdi eigi lettari verða fyR en hon kvemi
1 Punktum er tilf. ^ Sdledes. ' C/wííer el og it er ííer ío — bet^jd-
ningsl0se(?) — prikker. * Skr. ianaki;s, men det ferste a er underpunkteret.
^ Mgl. i hdskr. ® Rettet i hdskr. fra finvm, ved at fi er gjort til þ og i
skrevet ovenover. ' i?e/íeí fra hdskrs er. * i w^?.
13*
196 ' HAUKSBÓK. Trójomannasaga c. 2-4.
þar er á felli i .víj. kvislvm úl siofar. ^ Ivnv ^ send^V iil flvgvna
Onestio at bita hana en Argvs þrell giætti hen^zar er hafði .c.
avgna .Ix. i nacka ok vocktv þav vm netr. ^ hon matti alldn || 2>
lettari verða fyR en Þór sendi ti/ M^rkvrivm harpslaga sin at
svæfa hann. ^ hann svæpði ^ þrælin ok drap hann siþan. ^ sva er 5
sagt at Sif kona Þors er lo skylldi lettari verða at hon hellt
hondvm fram vm kne ser ok spenti þar vm ok kvað galldra ok
þa v«r allt sen at drepin var þrællin ok henwi sprat hondin af
knenv ok þa varð hon lettari at Erkvles ok er hann ia i vogv þa
vackti ^ Sif vp^ hoGorma at sveininvm enn hann retti i motí lo
hendr ok kreisti hoGormana úl bana ok er hann vex vp^; %er\7.
hann allra kapjoa mestr. ^
c. 3 Likaon h(et) madY illr ok avðigr i Krit. ^ marg//' kollvðv
hann man ætv ok troll. ^ Ivpiter sæk/r haww heim oA; leyniz ok
vill vita hvart hann er sonr<v sagðr oA: hit fysta kvelld ser hann i5
at þar var maw/iaslatr i katli ok nv grvnar bondan hverr gestrin
man vera ok vill nv svikia ha«n ok er I(vpiter) íinnr þaí leitar
hann brott oA: litlv siþaR ^ send^V ^ Ivp/íer menn iU hans ok drepr
ha7ín ^ en tekr vpj9 feit. ^ þti trvðv heiðn/r menn at haww yrð[i ^
at varjgi ^. ^ 20
c. 4 Gonvngr h(et) Agenor a Girkla^^di ^^ rikr oA: íiohnennr. ^
hann atti .íj. born^^ Kaðmys h(et) svn ha??s en Evropa áottir allra
kven/ia^^ friðvz.^ Ksibmvs var^^ spekingr mikill.^ ha7in fanw stafrof
Girk/a. ^ hon var ok vitr ^* ok kwmú margar listir. ^ kommgr Ynn'i
þeim mikíií. ^ hann spyR hversv Inak^?^ hafði ^^ farit oA- orvent/r ^^ 25
ser ecki sUks ^'^. ^ haw?? setti svn sin at vardveita hansL ^^. lYpifer
^ Punktum er tilf. ^ Herefter en hetydningsles prik. ^ Sáledes;
mulig en fejl for svæf-. "* Ferst skr. \e- , men e er — dog ufuldkomment —
rettet til a; hogstavet ligner nu mere 0. ^ Den nederste del af dette ords hog-
staver er afrevne ved et hul pd perg. ® Den nederste del af fe ligeledes.
' Rettet fra hdskrs hatis. ^ Den nederste del af yrd afreven; i helt. ® Af
det afrevne ses kun enkelte smd levninger, uden at der ved hjœlp af dem he-
stemt kan konstateres , hvad der her har stdet; gi er omtr. helt hevaret; da
hullet lige foran disse hogstaver er meget smalt, synes der virkelig ikke at have
stdet noget lige foran g; der har sáledes vistnok oprindelig her været et —
mindre — hul pd perg., hvorved gi er hlevet skilt fra var; teksten har sdledes
vistnok vœret yrði at vargi, hvortil pladsen og levningerne af hogstaverne godt
kan passe. Noget ligtiende iagttages ogsd pd felgende side, tilsvarende sted.
^^ gi er heskadigede ved en rift. ^^ born synes fremkommet ved en rettelse (af
fvnvP>. 12 y beskadiget. " v er i hdskr. rettet fra h (0: het;. ^* ok v
heskadiget. ' ^^ h ligeledes. ^^ Sikkert sdl., skönt n ikke er ganske skr. som
sœdvanligt. " ks sammenskrevne. *^ Sikkert; h er overskdret formedelst
en rift.
Trójomannasaga c. 4-6. HAUKSBÓK. 197
spyR þetta oh kn yíir hafit vt i ein leyni vág en þaí sogðv
Kritar menn at hann svæmi vm hafit er hann for opt sva skiott.^
hann kemr þaðan skamt i íra sem konvngs áoiiir var ok ein
morgin er konvngs áoUir geck or borginfá ok sa a siofar strond
hvar lá griðvngr ein ok sva fagr at hveri hár þotti henni or gvlli 5
hon gengr at ok klapy^ar vm granar hans ok kyssir hann ok þickxV
hann fagr.^ hann sefr^ enn fylgis konvr hem/ar rœða vm at þetta
er mikil gersimi. ^ nv sprettr griðvngr vp/) oA: þrifr hana ^ oA:
l^ hefíV iil skips oA; fí^rr heim i riki sitt.^ konvngiuYm foðvr henwar
Kkar þetta illa ok segir syni sinvw at hann maw ecki riki eignaz lo
nema hann nai aftr d(ottvr) hans eða ella komi hann alldri aftr.^
hann íerr brott meá Hði o/í kemr i Krit ok ferr a fvnd lYpiters.^
þeir finwaz oA: sættaz at þd at Ivp/ígr geck at eiga systvr hans
ok kvez mvndv gefa hanvm þriðivng heims ok koma hanvm i riki
sitt. ^ svn þéi/ra Ivpiters oA- Evropa var Apollo solar gvð. ^ hn^ww i5
Yar miok fiolkvnigr oA^ gerði morg skripi * o^^ vndr. ^ Þorr fregn
þaí ok vifi e?(7Í at aðr/r dirfiz at þd. ^ haww send^'r menn iil hans
ok gerir at hanrm ellding ok verðr þaí ha^s bani.^
c. 5 Salomon h(et) sa konvngr er iafnaðiz vi(? Ivpiter. ^ hann
hafði latið gé?ra mikla holl ok dyrlega ok mikla brv iil meá miklvm 20
velvm ok or siorir ringar. ^ hann var þí;i vanr ef vvinír hans
kvæmv at gera elldingar at þeim. ^ ÍYpiter sœker þangaí ok vill
eigi þetta sitia 0/? ferr at Salomon konvngi meá her ok fleygir iil
hans elldingvm .ííj. at sogv heiðini^a manns. ok þar af þa dó hann
ok mikill Ivti folks hans ok syndiz Þor hanvm þaí makhg skript. ^ 25
Fra EdeloN
c. 6 Maðr het Edelon ok áoiiir hans Alkonia Ampitrion ^. ^
IvpíYer spyR þetta ok vill na henwi ok leita(r) ^ ser raðs. ^ hann
kemr a lavn ok "^ er hon sat i skemmv sinni verða þa^; vndr at
rign/r gvlldropvm | í kne henm. ^ hon gengr vt ok ser mikla skvr 30 23b
hvar ofan rigndi ok gengr þar eftir ok i þessv gripr Ivpiter hanu.
ok leiðir ti/ skips en faðir hennB.r biðr e?^i leita henwar ok þickiz
lö vita hverr hawa man hafa brott nvmit. * o^ er ÍYpiter kemr iil
skipa meó hana lætr ha/iw verða saman .íj. netr ok engan dag
i milhm. ^ 35
^ Punktum er tilf. ^ Reitet fra hdskrs fefr. ' Sijnes i hdskr. rettet
fra hapa. ^-^utr ferste i er forlœnget; skriveren vilde áhenhart ferst
skrive p. ^ Orrfeí er ikke ganske klart, sœrlig ikke forkortélsestegnene;
raderet synes det i hvert fald ikke at vœre. ^ r er glemt. ' Tilf.
over linjen.
198 9 HAUKSBÓK. Trójomannasaga c. 7.
c. 7 Peievs h(et) konvngv i Pela ponense i Girkla/^di agiætr ok
rikr. * broðir hans h(et) Eson ok bar ecki tignar nafn. ^ svn hans
h(et) lason. ^ hann var mikill ma(^r oA: sterkr vapndiarfr ok
vígkiænn. ^ hami var sva vinsæll at hanvm villdv naliga all/r
þiona i rikinv. ^ ham^ var miklv orvari af fe en nockorr anwaR i 5
þann tima. ^ þat ottadiz Pele^?s konvngr at skiott ^ mvndi lason
hafa vndan hanvm rikit ok gerði þaí rað at senda hann i þa
nockora íerb er engi hafði aftr ^ kowit sa er farit hafði. ^ haww
sendíV siþar^ orð lason * at han/^ komi ^ a haws fvnd ok er hanvm
komv bref konvngs for ^ haw/^ þegar a fvnd hans. ^ konmigv lo
fagnaði ^ [ha?í?;m vel ok] ^ er^ hann hafði þar vmt vm rið þa
ge/^gv þe/r frændr ^^ i malstofv. ^ þa mö^I/íi konvngr vlikr ertv
vorðin frændi flestvm mom^JM obrvm i heimí þersvm þeim er v^r
heyrvm sogvr af ok þyrfti nv at þv let^r skamt þrekvirkia miUim
meðan þv ^^ ert i þí;ilikvm bloma ^^ alldrs ok virðingar ok mætti i5
þaðan af vaxa þín tign ok vart riki en sv þick^r nv frama^^ ferð^^
merst at fara i Asiam i þan^i stað sem Kolkos h(eitir) at sœkia
þangaf reyfi þaí er gvllspvni ein^ er.^ heíir þeim þo ecki vel fariz
er eft/r hafa sótt.^ venti ek at þeir mvnv vraðlega hafa at farit.^
lason gerði sik fvsan þessar farar þ?;i at hanvm fell vel i eyrv 20
lofs orð konvngs. ^ heitr konvngr hanvm storsœmðvm ef hann
kemr aftr. ^ þickir lason ok fysilegt at koma i hina agiætvztv
staði veralldarinar ok iattar ferðinm.^ konvngr senáir efiir smið
þeim er Argvs h(et) er hagaztr var i rikinv ok viða er i bokvm
getit at hann skylldi skip gera ok vanda sem merst ok er þat 25
18 veglega skip var fram sett var þat kallat Argo. ^ þ^rsir menn
reðvz iil ferðar meá lason hin^ mikli Erkvles s(vn) Þórs Kastor ok
Pollox af Sparta bro^ðr Eline er venzt var allra kYenna. ^* i Girk-
ianái hana atti Menela?;s ok Klitemestre ok (atti) ^^ Agamewnon. ^
meó hanvm for ok Nector ^^ hin spaki or Pilo ok Telamon af 3o
Salomina ok Peievs af Figia. ^ e^^i erv fleiri menn nefndér ok er
þeí'r Yarv hwnir letv þe/r i haf ok komv siþaw YÍó ^at land ar
Frigia heiiir. ^ íyri þ7Í riki reð þa Lamedon. ^ hans s(vn) var
Priamí;s en dottir Hesiona. ^ kona Priami het Hecvba. ^ þe/ra
s(ynir) yarv þe/r hin>^ agiæti Ector ok hín fagri Alexandr er Paris 35
^ Punktum er tilf. 2 j)^^ sidste i lidt beskadiget. ' r
* n Ugéledes. ^ Áf at— kð den nederste del bortskáren. ® f beskadiget.
' ði Ugeledes. ^ Bortrevet; kun en Ulle rest af hm og v ses; mellem fagnaði
og hanvm har der oprindeUg vœret et hul i perg. , se s. 196 note 8. ^ e er
beskadiget. *^ æ Ugeledes. ^^ y er tilf. over Unjen med nedvisningstegn.
*^ b beskadiget. ^' f Ugeledes. ^* Herefter er skrevet, men igen underprikket :
venst. " Mgl. i hdskr. ^' Sdledes.
Trójoniannasaga c. 7-8. HAUKSBÓK. 199
h(el) oðrv nalhi Deiphebt'6* Helen^y ok Tvoihs. ^ dcptr þcira þær
Casandra ok Pohxena ok Troan. ^ atti Prianm' ok lavngetna
s(vnv). 1 Y^r'mmvs reð þa íyr\ Tyrkkwdi einv meðan Lamedon
lifði. 1 Hecvbo dreymði þa er ho^ var vravst at ein logbrandr liði
íram af mvnrá hen^^ar þar íyr\ þotti henni oll Troio '^ borg 5
brenwa. ^ hon var rædd miok ok sagði Priamo dravmin Qi\n
spekingar reðv sva at ho^^ mvndi fœða ein s(vn) þan/^ er íyrihan^
sak/r mvndi niðr vera brotin oll Troio horg.'^ ok er Pri(amvs)
konvnr/T heyrir þersa Ivti biðr hann sveininn vt bera ok er hann
vav fœdr var hann kallaðr Alexandr ok er \\ moðirin sa hversvio24a
fagrt þ«í barnw var villdi hon eigi lata vt bera ok feck hann iil
fostrs a lavn ok var hann þa kallaðr Paris. ^ enn er hann vox
vpp elskaði hann miok Freyiv en siþan er hann vissi vm ætt sina ^
oA- haw/^ gerði brvllavp sitt iil Thecidem þa bavð hann þangaí
20 ollvw gvðvm. ^ ho^ tok vp;:> eitt gvllepli a þri var þaí ritað at ^ i5
sv skylldi eignaz er fegri væri ok var þí;i kastat milKm þe/ra ^
Freyiv oZj Sif ok Gefion. * þær ganga íyri IvpíYer ^ at hann dœmi
vm hver þe/ra friðvzt er en hawr^ villdi ei^i dœma ^vi at ha^^i^
vgði reiði þeirar er hatm dœmði eigi vensta. ^ hrt/^w bað at þær
færi í skoginn Idew til hirðis þess er Alexandr h(et). ^ oA^ a 20
nockorí;m degi er hann giætti fearins kom iil han^ griðv/zgr .i.
mikill er hann hafði eigi fyR set ok barðiz mð eimi af hans
griðvngvm ok varð sa sigraðr er Alexawí^r atti. ^ þa setti Þorr
koronv af dyrlegvm blomv(m)'' yf^'r hofvð ham ok annan dag kow
griðví^igr ok for sem hin fyna dag ok hinn þridia dag kom hinw 25
sami griðvngr ok matti sa mina ^ fyrst ér Alexa/^í?r att(i) "^ ok þa
batt hami brodd ein mikinn i enwi han^^m ok matti sa þa ecki
við er iil var komin ok vndi þa Alexawc^r vel NÍð ok þm setti
hann koronv a hofvð ha^í;m ok tignaði hann þa svsl íyri sigr ^
(c. 8) sinn. ^ þesi atbvrðr var sagðr Priamo ok her eíiir geck hann vi(í 30
frændsemi Alexandrs ok er hann var i ætt ko/win tok ha^í^
virðing sem aðnr brœðr hans. ^ hann var allra mannsi kvrteisastr
ok ein dag er hann for a Idvs skog þar sem hann hafði hiorð
halldit syndiz hamm i svefni sem Ssiivmvs leiddi at hanvm konvr
22 .ííj. Sif ok Freyiv ok FrÍG ^^ ok bað hann segia hver þeira venvst 35
veri.^ hanvm þotti Freyia Ivta at ser ok bað hann þaí segia at hon
* Punktum er tilf. ^ Forkortet tio. ' i/er er der sikkert noget over-
sprunget af skriv. ^ Rettet fra hdskrs et. ^ Herefter er skr., men under-
prikket: frigiar | ok (dette dog ikke underprikket) ; jfr. dog nedenfor l. 35 og 200h.
* / hdskr. fejlskrevet vip. ' m, i mgl. ® na beskadiget. ® Skr. to gange.
^^ Urigtigt for Gefjoii; se ovf. l. 17.
200 • HAUKSBÓK. Trójomannasaga c.8-10.
væri vænst en hon kvez mvndv lavna hanvm at vera þí^rs raðandi
at fa hanvm þa konv af Girklar/di er venzt væri. ^ þa geck at
hanvm Sif o^ bað at hann skylldi hana vensta dcpma en hon
kvez mvndv gefa hanvm mikit Ví^ralldar riki ok tign ok er hann
dœmir eigi þa gengr FrÍG ^ at hanvm ok byðr hawt'm mikla speki 5
ok sigr i orrostvm hon var orrostv gvð ef hann segði hana fegrsta
ok dœmíV hami eigi.^ nv kemr Freyia at hanvm ok mœilti minztv
nv hveriv þv hefíV mer heitið. ^ hon beraði Hkam simi^ þa dœm??-
hann hansi fegrsta.^ þd var Sif siþaw i fiandskap wió Troiv menn^
c. 9 En ^ er þe/r Erkvles oA: lason var^; þar yíó laná komner þa lo
sendi Lamedon konvngr menn ti/ þ^?ra ok bað þa brottv verða
ella mvndi hann þa meá her fípra brott ok er ^eim komv þessi
boð se(a) * ^eir eigi anwan kost likara en fara brott. ^ lettv ^eir
ok eigi sinm fgrð fyR emi ^eir komv i Colkos. ^ þar reð þa íyri
konvngr sa er Medi?;6- h(et) emi Media h(et) dottzr hans. ^ hon var i5
kvenwa venst ok vitrvz ok Medirs konvngr byðr nv þeim lason tiZ
veizlv ok erv ^eir i Kolkvs vm rið. ^ nv berr lason vp/) eyrindi
sin íyri konvng ok segir at hann er sendr eftfr reyfinv þd er vp/^i
hangir i Tys hofi ok marg/r hafa eftir farit. ^ konvngr mœllti þv
ert dyrlegr ma(?r oA; skali vel me^ oss kominr^ en ek vil segia þer 20
hvat a har ef þetta reyfi er brott haft at \okit er ^ers konvngs
riki er her ræðr f?/ri ok vita sA;rlv þer þær þravtir er ti/ erv aðr
en naz mvn. ^ Arg^^s h(eitir) þræll er vak?r yfir hofinv. ^ hawn
hef^r .c. avgna ok sefr þa svmvm er ham^ vab'r svmvm oA; ska\
hann svæfa oA^ drepa si^an. ^ dreki er sa i hofinv er þv mvnt 25
heyrt hafa getið | ok er aHra dreka grimaztr. ^ ham^ hefir morg 24^
avgv ok mikit eitr. ^ hann ska\ ok drepa. ^ yxn erv þar .íj. or eiri
34 blasn/r ok sva grimir ok ogvrleg/r at elldr flygr af nosvm þe/ra
oA; mvmii ok efiir þaí s/calttv niðr br(i)ota ^ hofit oA: eria þar yf/r
m(?í? exnvnvm ok taka siþa/i iaxlana ór drekanvm ok sa þar i 30
eíiir. ^ si^an mvnv þar me?ín vp^ renym .ííj. sinvm .xíj. ok viHa
all/r drekans hefna. ^ þe/r erv sva stonV ok sierkir sem risar ok
Yiá þa verðr at beriaz ok sa er þersv kemr a leið mvn alldyi tyna
(c. IO)lofi sinv meðan v^rolldin stendr. ^ nv er lason heyr/r þetta fær
hanvm mikillar ^ a hyaiv hversv hann ska\ íram koma þersi þravt 35
ok nv leiðir konvngr hann at sia allar þravtirnar ok þick/r hanvm
þi;i meira vm vert er ha/iw veit gerr ok er lason nv '^ storlega
vglaðr. ^ Media komngs dottir ser þetta at lason er vkatr. * henni
^ Punktum er tilf. ^ Urigtigt for Gefjori; se ovf. 199.n. * / hdskr.
er her i virkeligheden intet egentligt kapitelskifte. Kun er E en stor initial.
* a er glemt. ^ i ligeledes. ® ar er sammenskrevne. "^ n er rettet fra f.
Trójomarmasaga c. 10. HAUKSBOK. 201
liz vel a hann ok þicbV mikill skaði ef sva dyrlegr maár skal
ít/ri 1 faraz. ^ hon kvnwi mik?7 af fiolkyngi foðvr sins. ^ þa mœlltí
hon iil systvr sinar miok harma ek þat min kiæra sysbV ef þí^rsi
himi dýrlegi maár ska\ tynaz ok eigi ma ek þaí vita ef ek ma
hanvm bót raða. ^ far þv nv ok seg hanvm at ek vil fm^^a hann 5
ok helldr vil ek allar þravt?:r a mik leaia enn þersi dreki f//n fari
hanvm. ^ nv íerr mærin iil hallar þar er lason svaf oA^ mö^K/^
herra soíi þer. ^ ha?^w mœlUi hver ertv ivng frv. ^ ho^ svarar ek
em syst/r hinwar rikv Medee konmgs d(ottvr) ok hon sendi mik
iil yðar. ^ hon harmar meá þer þina hvgsott oA: ris Yipp ok gack lo
meó mer, ^ ho^i fe?T iil skogo'r íyri hajwm sksimi íra horgimti ok
þar vöfr fyri hin agiæta Medee ok er hon ser lasonew stendr
hon vpjt? ok kvaddi hann. ^ hann fagnar henwi vel. ^ þav talaz yíó
marga Ivti ok fmnr lason skiott hversv vitr ho?? er ok rennr
hanvm skiott hvgr iil hen^zar ok veitir nv hvart oðrv fœgileg is
faðmlog ok bliða kossa ok eigi ga^ga þav þaðan brott fyn en
lason hef^'r framit vilia sin mð hana allan. ^ þa seg/r Media at
hann skal vera. katr ok ottalávs ok heitr hanvm þti at hann ska\
26 fram kowa sinv eyrindi. ^ nv gepgr lason hehn glaðr oA: er sa
timi kemr er fram sM kowa þetta þrekvirki ok a einni nott 20
koma sendi menn konvngs d(ottvr) iil lasons ok nv gangsi þav
brott .íj. ok iil hofsins ok þa svæKr hon drekan ^ ok þrælin en
lason reiðir vpp sverðit ok drepr þrælin. ^ þar eftir leor hann iil
drekans vndir bæxHt sem hor^ kendi hanvm ok þa vacknaði Yiá
sa hinw grimi dreki ok bles ogvrlegv eittri en meá fvlltingi 25
konvngs d(ottvr) skaðaði hann l^at ecki. ^ nv blistrar konvngs
d(ottir) at oxnvnvm ok gengr at þeim ok lear ok a ok knjiir YÍá
vagn ok ekr vt yíVr hofit ollvm fearlvt ok sva þersv hinv agiæta
reyfi er allt Yar sem gvll. ^ nv kveyk^'r hon galldra sva at hon
felk'r ofan hofit. ^ nv knytia þav saman yxnina ok eria yf^'r hofil so
ok taka ienn dreckans ok sa i iorðina eíiir ok þar renna vpjo
marg^'r me?i^ oA^ sterklegir meá vapnvm ok þa byðr lasoní mikin
otta. ^ þa mœlHí konvngs áottir hræz e(^i herra sialffr skvÍY þeir
sæfaz.^ ok meá henwar l^vnwattv bmaz þeir sisilfir ok drepaz niðr.^
þa ferr lason heim meá þersvm sigri ok vekr vp;? menn sina ok 35
segir þeim þersi tiðindi en Media for iil hallar f(oðvr) sinws ok
hefir með ser allt sitt gvll ok hin agiætvztv klæði sin ok ferr nv
iil skips lasons. ^ lason ok hans menn lavpa nv vm borgina meó
ópi* ok eaian ok drepa allt þaí sem f«/ri varð oA; sva || lyka^ þeir 25«
^ f e^' beskadiget ved en rift. ^ Ptmktum er tilf. ^ k er i hdskr.
rettet fra þ. " * p er uformeligt og rettet fra et andet bogstav (\). " y ser
nœrmest ud som v (med prik over).
202 f HAUKSBÓK. Trójomannasaga c. 10-11.
YÍð at þííi' íbllr Mediy-ó* konvngr ok mersír Ivti hers hans ok dvelz*
lason \my vm vetrin en konvngs áotUr Yav meó barni ok fœddi
hon .íj. s(vnv).^ ok er var kow for lason hei?n iU Girklandz meó
niikilli sœmð ok eitt kvelld komv þe/r yíó ey eina ok lagv þar vm
nottina. ^ þe/r lason svafv i lawdtialldi ok Medie konvngs áottir. ^ ^
hon vacknaði eigi fyR en þeÍT Yarv alhV ^ brottv. ^ how gewgr a
eyna oA; ser at þe^'r sigla þa ollvw skipvm vndan eynwi. ^ hon
kallar þa mfd miklvm grati ok mœVti veit ek at lason man eigi
28 þersv raðit ha/a sa er mersta frægð YB.nn í Kolkos. ^ hon talði
vpp margan sinn harm en lason villdi e?^i at siðr"^ brott sigla þvi lo
at hann atti aðra konv heima oA: vel ættaða. ^ kemr hof?m nv
heiw i lawd ok var hverr maár hanvm fegin nema Pele?;s \onvngv}
varð lason af þ(?rsi ferð miok frægr var hann iil konvngs tekin
(c. Il)eft/r Feievs.^ en er Erkvles var aftr komin þa vndi hann storilla
\id sina for ok vvirðing þa er Lamedon konvngr hafði hanvm i5
veítt. ^ hann for heiman iil þe/rar eyiar er Spartam h(eitir) at
íinna Gaslorem ok Pollvcem ^ þa hafði Lamedon konvngv \aná-
ílæmða ^. ^ þaðan fara þe^'r all/r saman tiZ Salominam ^ at fmwa
Thelamon oÁ: fara ^eiv þaðan alk'r tií Piciam at finwa Pelevm oA;
for hann með þeim i Pilvm þar er Nestor hinn spaki reð íyri ok 20
for hann með þeim oA- hafði hann .v. skip stór ok valði þar ti^
hina beztv merm. ^ siglðv þe/r þaðan i haf ok komv yió Frigia
la/id vm nott ok er þe/r vrðv lawdfast/r for Erkvles fra skipvm
ok meó hanvm Veievs ok Thelamon ok helmwgr Uðs þeira. ^
Lamedon konvngv var i borg þe/ri er lUvm h(et) en siþan Troia. '^ 25
ho?^ var þa hvarki sterk at veaivm ne mawwfiolða. ^ hann reið vt
at hov%inni ok iil ski^anna ok tokz þar bardagi ok eigi langr aðr
hanvm kom he/saga or borgmm*. ^ vendi ko/zi'Wýr þa aftr ok vill
veita þeim. ^ sneri Eirkvles ^ þa imoti hanvm ok varð þar harðr
bardagi ok lavk sva at Erkvles drap Lamedon konvng ok merstan Ivta 30
liðs hans. ^ þe/r tokv þar Hesionem áottvr h^meáons konvngs ok
allt ^at er femætt var. ^ f«ra þe?r siþan med sigri aftr ti^ Girk-
80 Ittwdz ok vnðv þa vel Yid sina ferð. ^ Thelamon feck Hesionem ok
íorv þav heim i Salomina. ^ þar fellv frillv s(ynir) h^meáons er
sva hetv Hipsifil?;s ok Voltvntes ok Amphiter. ^ ^
^ V er skrevet over linjen. ^ Punktum er tilf. ' Rettet fra hdskrs
alldíV. * at siðr skr. to gange. ^ P er rettet fra hdskrs f, ® ð er i hdskr.
rettet fra e. ^ i er skrevet over linjen og n er (i hdskr.) rettet fra ia (forst
skr. falomia^, hvorpd et nyt a er tilföjet. ^ Sáledes (eller erikvles?^.
ITrójomannasaga c. 12-13. HAUKSBÓK. 203
Fra Erkvles
. 12 Eft/r þersa atbvrði íbr Erkvles or lanái at leita ser frægðar.^
hami drap meó hondvm ser ein mikin leo ^. ^ Hercvlestef^* heyrði
mikla frægð fara af Ercvles ok girntiz at sia hann ok er þeir
fvndvz drap Erkvles hann, ^ hia einni keldv var ein ormr meó s
morgvm hofðvm ok ef eitt var af hanvm hoGvit þa komv .íj. i
staðin. ^ þan^ drap Erkvles. ^ hann tok ok gvlleplin. ^ hann for ok
i Spania ok drap hinn ogvrlega Gereons ok var þaí v^rk all ^
frægt. ^ þaðan for hann i vestr alfv heimsins ok er sva sagt at
hann kiæmi ti^ heims enda ok gerði þar mikla stolpa iil marks lo
við forli sinwar. ^ si^an siglði hann aftr vm Norva svnd ok i
Italia. 1 Gacvs s(vn) Evanders h(et) mikill kapjji er Erkvles drap. ^
þaðan íerr hann vt a India \a?iá ok drepr þar þav dyr er Gen-
tavros h(etv) en tamði svm.^ hann drap ok þar þa fvgla er agiæt-
azt/r ^ hí//a verit er Arpine h(etv). ^ eíiir þaí ferr ha^m vtan | ok i5 25^
sva sogðv heiðn^r menn at ha/z^i brygðiz i vilKgalltar liki ok þorðv
engir hanvm avé?rka at veita. ^ þvi trvðv þe/r ok at ha/^w bæri
himin ok þri kollvðv þe?r haw/i þangaí nvminw o^ þ?ji kollvðv þé^?r
(^•'3) Erkvles stiornv.^ hon stendr millim .íj. vagna. ^ Erkvles hafði att
þa konv er Deianira h(et) systfr Mehagri. ^ hann hafði hana latið 20
eina ^ en teb'í ser eina bonda do^if?;r iil konv. ^ Deianíra send/r
Erkvles eitt bref meó þersvm orðvm Margt kemr nv vi(í ErkYÍes
vm rað þitt þat er íi/ri skommv mvndi eif^i hclegt þickia. * þv
heUr nv fengit eina bonda do^/?'r þa er ecki kan^ at gera vtan
rifa vll i svndr ok sva segiz at þv greiðir stvndvm meó henwi enn 25
"^2 ef þv greiðir eigi vel fyri henni þa lystr hon þig með snældv hala
sinvm ok e(^i (er) ^ þersi hinn sami Erkvle^ ok sa er drekan drap
i garði Atlany;s risa ok tok þaðan gvIIepH .íj. mer er ok sagt at
þv dreckir vín vm netr ok daga ok eter hœns ok pafvgla ok eigi
hefðir þv yffr komit Erides hinn fr^kna ef þv hefðí'r þa sva gert 30
ok eigi mvndi Orpevs trva at þv mvnd/r slikr verða þa er þv vart
i niðr gang meó hanvm ok þv tokt Gerbervm ok drott hann all(t)^
vpj9 i lios veralldar ok lagðir a hann .ííí. fiotra. ^ eigi vartv þa i
balldikin/í ok eigi battv þa gvll a hals þer. ^ en e/gi þarf ek Yni
þig at an/^az. ^ min forlog mvnv mik taka sem frændr mína. * 35
faðir minn lagði sig sverði brœðr min^r vagvz systr minar drvcnvðv.^
nv sendi ek þer einn kyrtil roðin med minv bloði ok eigi vartv þa
i blavtvm pvrpvra er þv drapt Gorgonivm skrimls^ ^at er framan
^ PunJctum er tilf. ^ 1 er ííY/". over linjen. ' Farsí sA;r. allt, men t
er underprikket. * Det sidste a er i hdskr. rettet fra ei. ^ Mellem disse to
ord stár et underprikket i. ' Mgl. i hdskr. "^ t mgl. ^ Sdledes.
204 9 HAUKSBÓK. Trójomannasaga c. 13-14.
var leo enn i miðiv geit en ílvgdreki aí'tr ok þers inin/dr niik at
þv vær^V helldr i vargstacki þa er þv drapt Gereonem konvng i
Spania oh rett ein ollvm ^ Span. ^ nv sen(d) ^ hingat svn ockarn
at hann veiti mer nabiarg/r en ek sendi þer i moti* þetta klæði
bloðvgt *. ^ hon bra ^ þa sverði oh lagði i gegnvm sig ok let how 5
þar hf sitt. ^
Er Troo ^ var eflð anwan tima
14 Nv er þar iil at taka at þa er Lamedon kowwgr v«r
34 drepin oh s(ynir) h.am oh áottir '^ han^ Yieriekin en brotin borgm
oh rænt fenv var Priami^s ecki no^^r oh er hann fra þersi tiðindi lo
bra \ianvm. n\ó miok. ^ hann for þa tiZ l\m.m meó allt sitt goz. ^
hííím let þegar ti/ borgar efna myklv sterkari enw fyR hafði hon
verit enw eigi varð hon fyR allg^r sva sem þeír villdv fyR en
NeptvníJs oh Apollo solar gvð ^er^N hawa. ^ þangaí Yarv veit stor
votn meíí miklvM bro(g)ðvm ^. ^ þar ^arv þa gervir kastalar storir i5
oA: tvrnar ^. ^ eigi \arv oh borgar Hðin aptr ^^ læst avðvelldri at
sœkia en veGÚ-nir Hðlavszr. ^ kastah var yf^V hvm(v) ^* borgar
Kði.^ hann let gera hof mikit i borgin?íi oh hœlga Þor oh er þetta
var allt gert þa sendi hann orð ^^ ti^ Girkkndz eíiir Hesionem
systvr sinni. ^ hann for þegar ha7ivm gaf byr oh fsinn Pelei oh 20
sagðiz vera sendr af Priamí;s konvngi at leita vm sætt/r vid þa
Girki o/í tiaði hversv stort hanvm var at bcp'ta er þe/r hofðv
drep/í foðvr haws o/r brœðr en brotið borg hans oh rænt fenv oh
árepit fiolda folks en tek?7 systvr hans at herfangi er haw^ tregar
merst oh bað at haww skylldi eiga Ivt i ^^ at Hesionem Yceri heim 25
send.2 Peleas tok hanvm eríiðlega oh kalladiz || þeim minwa illt 26^
gert hafa en þe/r Yarv verðir oh bað hann brott fara þaðan. ^
hann hellt þa brott iil Boeciam oh lendi vií? Salaminam oA: for a
fvnd Telam?;s oh beiddi at hann sendi heim Hesionem iil Priami;í,'
broðvr sins. ^ Telam^^s s(egir) ecki er þersa Yiá mik at leita. ^ ek 30
heíi ecki gert Priamo ek drap ecki foðvr hans oh eigi tok ek
systvr hans en þav lavn er ek feck þar íyri mína framkvæmð
var^r mik at ek lata eigi þravtar lavst oh bað hann Antenor brott
^ o er i hdskr. rettet fra v (0: Ym), der folger tœt pá ein; Haukr har
forst skrevet einvm; forkortelsesstregen er — svagt — raderet. ^ Punktum er
tilf. ' d glemt. * Ocer v er en — urigtig — forkortelsesstreg. ^ r er i
hdskr. rettet fra a. ® o (1) skr. over linjen; oprindelig har der vœret skrevet
trio, men i er underprikket. ' Ferst skr. íyíiir, men dette er overstreget og
det rigtige skrevet ovenover. ^ g mgl. ® Over v er det sœdvanlige tegn for
er (ir) og a er (i hdskr.) rettet fra et andet hogstav. ^^ Rettet fra hdskrs
appr. " V mgl. ^^ Qj.5 g^ vistnok en forvanskning af antenor. ^^ Tilf.
over linjen.
Trójomannasaga c. 14-15. HAUKSBÓK. 205
36 fíira sem skiotaz. ^ haiin for þegar brott ok letti e^'^i fyR en hann
kom he'im iil Piiamo ok sagði hanvm alla sina ferð oA: sagðiz
fvndit hafsi alla þa me/m er hanvm attv sab> at bcpta ok sagði
I5)f2/n sakbœtr koma spott ok heiton. ^ eft^V pat sendi Priam^;^ eítir
s(vnvm) sinv7w ok vinvw ok s(egir) þeim at hann ætlar at gera 5
h^r ti/ Girkkwdz ok skvlv s(ynir) min?*r v^ra hofðingiar fyn þri at
þg/r erv reyndir at mikiUi capsemð ok frœknleik.^ Ector stoð Ypp
ok mœUti hann var ellztr ok agiætztr giarna villdi ver fara ef ti/
sœmðar mætti verða en ^at efar mik vm at eigi Ví^rði váR Ivtr
þti betri sew ver eigvmz fleira \\d en ecki kviði ek mer þri at 10
Kfa man ek þanw aildr sem mer er hvgaðr. ^ þa mœllti Alexandr
þat er min ti/ laga at ver ^ latim þa reyna vm stvnd at bera
skarðan Ivt fyri oss oA: vil ek bioðaz til at vera hofðingi þersar
ferðar ok kemr mer miok á vvart ef ek fer eyrendlavsv. ^ eft/r
þat sagði AUexandr dravm sinw þan// er hanw hafði dreymt i Iða 15
skogi venti ek at hann man nv ræsa. ^ man ek þanga/ sœkia
helldr ynði enn alldr tila. ^ man þa/ o/í allt eft?r gangsi er goðin
hafoi fyri sagt er oA: sa engi ^ feigri er ferv en hinw er heima sitr. ^
þetta mal stvddi Deiphobys s(vn) Priamr.s ok eGÍa(ði) * miok
ferðarinar. ^ þa stoð vp/9 Elent^s s(vn) Priamys ok mæUti annan 20
veg segír mer hvgr vm þersa ferh ^ en bro^ðrz;m minvm. ^ ætla
ek þíí/ hinn bezta kost varn at eyrindlavsa verði ok er þa/ þo
eigi hæðingar lavst en na?rr er þa/ mimn ætlan at Yer mvni?«
fara ok ha/a eyrinði at simá þa/ er \er vilivm en f</ri þaí mvnv
\er lata fe vart ok frændr ok sialfa oss a lesti. ^ þa stoð vpjj 25
Troiks hinn yngsti s(vn) Priamz;^^ enn engi var hanvm sterkari
vtan Ector ok fysti miok ferðarinwar. ^ konv7igr lætr nv þing stefna
oA: segir at hann ætlar he/- vt at bioða ok heria ti/ Girklawdz ok
38 Alexandr s(vn) haws sA:al þar hofðingi fyri vera.^ hann tiar^ sak/r
þær er hawn atti vií? Gircki ok sva svor þav er Antenor feck er 30
ha/m var þanga/ sendr.^ bað ha?in nv til leaia hvern þa/ er likaz
þætti enw q(vaz) ecki trva illspam Helenrs. ^ sa maór s(varar)
mali hans er Pand?;s '^ h(et) svn Eyporbiz;s frændi Priam^;s hí-r
megv þer þan/í sia er jlla ætlar verða mvnv forna þ?i at sva
sagði minn faðer mí'r ef Alexandr næmi konv af Girclandi at þar 35
af mvndv ver fa vdæwá ok alldr tila ok kallaði hann nœr sinv
skapi vera at lifa i atferðar leysi en deyia hæðilega i forsio leysi
^ Punktum er tilf. ^ Tilf. over linjen med nedvisningstegn. * i er
skr. over g (dittografi af det folgende -r\). * ði glemt ved linjeftkifte. ^ ð
er skrevet over linjen med nedvisningstegu. ® i er skrevet over linjen. ' d
er uformeligt og synes fremkommet ved rettelse.
206 ' HAUKSBÓK. Trójomannasaga c. 15-16.
ok heimskv með ofkap^i. ^ konvngr kallaði hmivm koma iil slikra
orða ræðslv ok hvgleysi. ^ fysti þa allt folk þersar ferðar.^ Kasandra
cl(ottir) Fr'mmvs konvngs kvn??i storilla þí'rsi ætlan ok q(vað) þar
mvndv vi(í gefna Troio ok lif foðvr sins ok brœðra ok drivgvm
allra mannB. virðing | ok flestra mmmsi fearlvtr. ^ engi gavmr var 5 261^
þa geíin henwar spám. ^ var þa bY'mn hmin^i ok var Alexandr
hofðingi ferðarinwar ok leystv þeir flotann ok bað Priam^js goðin
beina ferð þe^'ra ok er þeir komv no^r eyiv þe^ri er Geream h(et)
ok Menelavs reð ígri þa mœttv þe^'r Menelavs er hann ætlaði at
fara iil Pilvm a fvnd Nestoris ok spvrði Meneiavs hvert Alexandr 10
skylldi en ha^m letz fara at skemta sér. ^ Menelavs bavð hanvm
iil sin ok sagði drotniíigina heima vera at fagna þeim ok bað
hann þar hafa hvat er ha7in villdi. ^ þe/r Alexandr tokv Geream
en i þe/ri eyiv var mikil hofs hœlgi ok stoð hoíit nœr sío ok er
Elena kona Meneldivs íra at þé'rsi hin^ agiæti konvngs s(vn) var 15
þar vií? lawd komin þa for hon iil hofsins at vegsama goðin. ^
40 henwi var ok nockor forvitni ^ a at sia þetta hit vtlenzka folk er
sva mikil frægð^ for af.^ hon var friðvz kvenna í allri verolldvnwi.^
hen^i var ok sagt at Alexandr mvndi hana. heim sækia ef eigi
(c. I6)yrði aðr þe^ra fvndr. ^ nv var sagt Alexandr at Elena var komin 20
iil hofsins þa ferr hann þangaí meá dyrlegvm fornvm ok leiz
hvarvtveaia þeta vel a annat er þa(v) * saz ok tokv þav tal sin i
milUm. ^ Alexandr kastar gvllepH i kne Eienv en þersi orð Yarv
ritvð a epHnv ek sver þers y'ió goðin at ek sA:al Alexandr giftaz
ok vera hans drottniwg heðan af. ^ hon roðnaði y'ió er hon kvað 25
þ(?tta Ypp allt saman l^vi at ^at þorði engi at rivfa er i hofmv
var heitið. ^ hon þottiz vera svikin ok kallaði þaí ecki eiga at
halldaz er maór mœllti vvitandi ok vviUandi en Alexandr kailaði
þetta orðit at vilia ok ti/stilli goðanna er ecki dvgði í moti at
gera ok sagði hawa fgri þeira. reiði verða mvndv ef ho?^ ryfi yíó 30
þav heilvg scpri. ^ hann geck þa brott or hoíinv ok iil skipa en
vm nottina gengv þeir iil hofsins ok tokv brott Eienv ok nockorar
konor meó henni ok barv a skip. ^ en er borgar menn vrðv var/r
vid brott tokv henwar þa herklæddvz þeir ok viUdv sœkia eft?'r
henííi ok tokz þar barðagi ok lykr sva at lawdz menn fellv oA; sí
flyðv ^ en Alexawf/r hafði sigr ok íorv brott vi(? sva bvit oA: lettv
eigi fyR sinni ferð en þe^'r komv heim i Troio ok ^ tok Priamr.9
konvngr við þeim feginsamlega ok þicbV vel arnaz ha/a oA; q(vaz)
ætla at Girb'r mvni nv eigi betr vna y'ió sinn Ivt en þe?'r hafa
^ Punktum er tilf. ^ o er i hdskr. rettet fra et andet hogstav (y?).
^ gð sammenslijngede. * v mgl. ^ 1 er tilf. over linjen. * Tilf. over linjen.
TrójomannasagH c. 16-18. HAUKSBOK. 207
aðr vnað ok vettir mik at þí?/r sendi nv heim Hesionem systvr
mina. ^ Elena var fyst langa rið vkát en tok vrw siþíV at gleðiaz
mð vmtolvr Priamys ok \av þa %er samfor þe^'ra Alexandrs ok
tokvz þar bratt ast^V miklar. ^ Kasandra er Troan h(et) oðrv
nafni varð stya y\ó er h.on fan ^\env ok sagði at af hen^mR þangai 5
42 kvamv mvndi ^úm leiða allan vfagnað. ^ Priamí;í? varð reiðr viJ
spar henwar ok bað ha^a byrgia eina i hvsi ok sva var gert. ^
Fra 2 herferð ti/ Troio
c. 17 Nv er at segia hvat tiðinda varð i Girklawdi er Menelavs
(fra) ^ brottokv Elenv ok mmmB. drap þav er þar hofðv orðit at lo
hans h^rbergivw þa sendv þezr Nestor orð Agammon konv?igi
broðvr Menelavs ok er hann kom þar þa hvGaði hann broðvr sin
ok lysti þí^i at hann mvndi gera her iil Troio ok bioða þc/r þegar
ft leiðangri af ollv Girklandi. ^ en er herrin var saman kominn
þa II tokv þeir rað at ganga til frettar vi(? goðin i þan stað eri5 27a
Delp?5s het. ^ þa/ goð er þar v«r blotað var kallat Apollo. ^ þar
matti ec.ki Hvga. ^ ti/ þeÍRar ferðar reðvz þe/r hinn agiæti * Akilles
oZ^ Patrocks o^ er þe/r ko?wv þar gewgv þeim sva íreiiir at Girk^V
mvndv sigr hafa ok Troia mvndi a tivnda ari vnwin verða.^ En i
oðrí;m stað sendi Priamvs konvngv Galkas s(vn) Nestoris i Delpvs 20
iil frettar en þa^; svor komv i moti at hann skylldi gawga i hð
Girkia ef ham^ villdi hallda virðing sinm ok þri reðs hann í Hð
meá ^ Akille ok íorv ^eiv siþan heim aftr iil hersins en Priamo
komv engi orð vm frettina hversv farið hefði. ^ en er Girkir \arv
44 bvnir i hofn þe/ri er ^ i Athenis h(et) hofðv þe/r .ííj. skip hins .xi. 25
tigar hins .xij. hvndraíís. ^ þeir letv i haf ok tokv þar lawd er
Tenedon h(et) ok ræntv þar fe ok drapv menn. ^ Agamewon var
konvngr yfir her Girkia en þessir Yarv agiætazt/r menn meá han^m
Menelavs broðir haws Akilles ok Patroclrs fostbroðir hans Palamides
Diomedes Aiax Teleprs. ^ VUxes ök Nestor Yarv spekingar m^^rstfr 30
i her þe/ra. ^ en er Girkir Yarv wiá laná kownir sendi Agamewon
Diomedem ok VHxem a fvnd Priamí\9 ok beidi at Elenv skylldi
lavsa lata en leita siþa^i ,sattvm saman at koma en Fria.mvs neitti
(c. I8)þ?'i þvgrlega. ^ Crise?;8 h(et) sa ma^r er þionaði þí;i goði er Delpz;s
h(et). ^ Agammon konvngr tok dottor hans ok at vvilia hen^iar. ^ 35
Grisers vnni "^ henni sva mikí7 at hann matti eigi af henwi sia ok
^ Punktum er tilf. ' Dette ord er skrevet under her, altsá ferst glemt
af skriveren. ^ Mgl. i hdskr. "* Skr. to gange. ° Skr. over linjen
med et nedvisningstegn, der leber igennem et — i linjen fejlskrevet — i. ® Skr.
over linjen med nedvisningstegn. ' Rettet for hdskrs vndi.
208 • HAUKSBÓK. Trójomannasaga c. 18-19.
46 þí;i h(et) han a goðit at þa^ skylldi senda aftr dottor hans ok pvi
kom drepsótt i hð Givkia oh yíir allar þg/ra herbvðir ok varð sva
mikit msinnfaW af þessv drepi at .ííj. milvr Yarv þat a alla vega
er elldar ein^'r varí; þe/r er menn brendv iikami davðra manna
sem þa var siðr. ^ ^eir gengY þa ti/ frettar vií? goðin ók vrðv þg/r 5
þa visir. ^ var hon þa heim send oA; varð Grise^^s fað^r henar þ?;i
storfegin. ^ En er þe?'r komv aftr er send^V' vcírí? iil Priam?;^ ok
sogðv sin erindi þa let Agsimenon konvngr blasa vm allan herin
at herklæðaz skylldi ok sœkia ti/ borgarinar sva sem sohn var vpj^
komin oZj sottv þcer nv iil borgarinar Troio ok þen/^a morgin sa 10
Priamí^s at sva var i heiðskirv sem regnbogi Yœri at sia yfir allri
borginwi ok þw þottvz þeir vita at Girk^r mvndv a ferð komnir
ok þri let hann vt blasa ollvm herinvm af Troio i moti Girkivm.^
Proteselvs sotti harðaz fram a hendr Troio monnvu ok íorv Troio
menn a hæl ok fell þar mart af þeim. ^ þa reðs Ector i moti 15
hanvm ok felldi hann ok kom þa flotti i þaí hð er hanvm hafði
fylgt en Ektor hvarf þa aftr iil horgBVimiar en bardagin hellzt
eft^r. ^ þa kom Akilles iil meó sina sveit ok kom þa flotti i Troio
manna hð ok rak hann flottan allt at borginwi ok sleit þa nott
(c. I9)bardagan. ^ eíiir Ym morginin kom Agamenon konvngr með allan 20
herin ok setti herbvðir sinar a vollvnv/w hia hovginni ok let gí?ra
virki Ym ok grafa diki vm. ^ sa þe/r þa at Troia ^ var sva sterk
at engi von var at hon mvndi vnmn verða meðan folk væri iil
at vma ha;?a. ^ en þegar anwan dag eft?r geck Ector vtaf borg-
48 inni med fylktv Uði en Agamewon kouvngr i moti med Girkia her 25
ok varð þar hin harðazta orrosta.'^ kom þa brat mikí7 manw falL^
Hektor geck fram rosklega ok drap memt a baðar hendr. ^ | þa 27^
reðz i moti ha^?.?;m Menon ok attv þe/r vig saman ok fell Menon.^
. nv viU Ektor fletta hann ok i þíi kom at Meneste?;íJ ok sotti fast
Ektor ok særði ^ hann a fœti en er Ector hafði sar fengít þa Yar æ
hann myklv akafari ok hio bœði stort ok hart ok hefði hann þa
oUvíw Girkivm f//ri komit ef eigi gengi þa i mot hanvm Aiax 0/»:
borðvz þe;'r lengi ok kom hvargi sari a an^^an ok er þeir hofðv
barzt vm rið kendvz peir vid at þg/r Yarv frændr ok systra synir
ok let Ektor þa stoðva hð sitt ok gafvz þe/r frændr giofvm ok 35
mö^i/íi; iil vinattv. ^ eíiir þat beiddv Girkir griða vw .íj. vetr en
Troio me7in hetv þí;i ok Yarv þa grið sett ok vel halldin. ^ vör^/-
þe/r þa grafn?'r er drepnir Yarv. ^
^ PunUum er tilf. ^ a er i hdshr. retfei fra o. ^ Rettet fra
hdskrs rærði.
Trójomannasaga c. 20. HAUKSBÓK. 209
20 I þanw tima vandaði Palamedes miok vm y\ó Agamenon er
hann skylldi konvngr vera jíir o\\vm Girkia her ok kallaði hann
enga forsio íyri slikv striði kvnwa at hafa ok mælltv \mt marg^V
at ^vi talaði hann slikt at hann villdi k.onvng\: vera en monnvm.
var ecki vm ^at vm skipti ok var allt sem aðr. ^ En er .íj. vetr 5
\arv lihnir kom þeira orostv timi ok let Agamewo/^ konvngr þa vt
blasa ollvm h^r Girkia oA: meí? ha^ivm Akilles ok Diomedes ok
Menelavs en fgri Troio mannsi liði var Ector oA: Eneas ok Troihs
ok varð þa hin akafazta orrosta ok mikit ma^^fall. ^ Ector felldi
þersa hofði/^gia Boetem ok Archilocum ok Protenorem ok sleit nott lo
50 bardaganvm. ^ AgRmenoji konvngr hafði þmg a þem nót ^ oA;
eaiaði ^ herin frœknlegrr/(r) * framgo^^gv oA: bað menn merst sœkia
Ector oA: sagdi hvers hanvm var at hefna q(vað) hanvm þa þickia
oll borgin vnwin ef hann er áreipinn. ^ Menelavs let fara orð vm
at ha7in villdi bmaz YÍá Alexandr i einvigi. ^ q(vað) ^at vsanlegt is
at sva margr maðr gylldi saka þeira er vií eigvmz vií?. ^ en er
Alexandr íra þersi orð þa villdi hann giarna at þeir fyndiz en
Elena latti hann þers ok q(vað) þaí ecki hans fœri oA; mvn þig
allt vi^ hann skorta vtan hvg.^ Anan dag eft^r styrðv þeir Akilks
ok Diomedes Girkia her iil motz viíí Troio menn en i mot þeim 20
Ector ok Eneas oZ: tokz þa mikil orrosta ok mikit msinníslU Ector
felldi i þeiri atlogv .víj. hertoga af Girkia Uði en Eneas .íj. Akilles'
felldi .íííj. hertoga af Troio monnvu en Diomeðes .íj. bra Agsimenon
konvngr þa orrostv ok vndi YÍó illa er hann sa slikar vfar(ar)^ sina
manna. en Troio menn vnðv vel vií?. ^ En anwan dag eftir gengY 25
G^rkí'r alh'r af herbvðvw sinvm.^ eaiaði Agstmenon konvngr þa sina
menn i akafa a Ector ok Troio meíin^ en þeim i moti Troio menn
' ok \ar sv orrosta sva horð ok grimleg at henm letti eigi .Ixxx.
daga i samt. ^ gengY menn þar fram rosklega hvarirtveaiv ok
lifði hverr ser ok sinvm íelaga sem matti en a hvern dag fellv 30
margar þvsvndir mamm ok var ei^i iom ti/ at grafa. ^ þa sa
Agsimenon konvngr at ei^i matti sva lengr vera ok sendi hann þa
VHxem o^ Diomedem iil Vrisimvs konvngs meó sættar boðvm ^ ok
Yar þa friðr settr vm .ííj. vetr ok skylldv þa hvarir avka simi
viðr bvnað sem villdv. ^ helldv þeir ok sva vel grið sin at engi 35
Yar obrvm hættr þo at foðvr bana sinn fyndi '^ ok attvz \)eir
iamnan mart vit? þegar friðar timar Yarv. ^ bivevz nv ok vií?
^ Punktum er tilf. ^ Skr. i den indre niargen med henvisningstegn
over ok. ^ ok eGÍaði skr. to gange. ^ r er glemt. ^ ar glemt af skriv.
® Forst skr. biðvw, men i er underpriklcet og o skrevet ovenover. ' Over y
er en tilfœldig aksent af usœdvanlig form.
14
210 m HAUKSBÓK. Trójomannasaga c. 20-21.
c. 21 hvRYÍr tveGÍv sem bezt mattv Ok er .ííj. vetr Yarv libnir kom
^^ orrosíí? timi ok helldv þg^'r vt her or Troio Ektor ^ ok Troiks ok
Eneas oA: MeNon en a mot styrði ^ || Girkia her Agammoíí 0^:28'
Menelavs ok Akilks oA: Diomedes ok tekz þa hin harðazti bardagi
ok þa felldi Ector þegr/r i ondverðri orrostv Philippvm ok Antippvm 5
ok Merionem en Akilles felldi Licaonem ok Eyforbvm ok fell þa
fiollði mannsi af hvarvtveciv Uði ok borðvz þa i sifellv xxx. daga.^
þa Yarv en grið sett Ym .vi. manvðr.^ eftir \)at var harðr bardagi
ok mawwskiæðr .xíj. daga ok fellv þa margzr kappar af hvarvm
tveGÍvm. ^ þa beiddi Frisimvs griða ok Yarv þa grið sett xxx. daga lo
lik at grata ok sar mannsL at binda.^ en er orrostv tið kemr þa a
Priamí;s koítvngr þmg oA; setr Ector hertoga yíir ollvm her Troio
manno. þí;i at Priam^'s konvngr yar þa gamall. ^ lætr Ector þa
Ivka vp2? ollv??7 liðvm a Troio ok bað nv alla menn gangsi vt af
borginwi ok sva var gert. ^ þe/r fylktv ollvm sinvm her. ^ sva er i5
sagt at engi riddari i heiðniniá hafi^ agiætari vmt at ollv þd er
karlmfííír skal iil roskleiks hafa en Ector. ^ meá hanvm var Paris
Alexandr. ^ ha/zn hef?*r fegrstr ma^inSL vmt skapaðr i verolldina
an;?aR en Afsalon s(vn) Daviðs konvngs. ^ ok nv stoðv þersar
54 fylkingOT Troio mannsi ok Gi/'kia a einvm velli ok bvn^r at bmaz.^ 20
þa sa Alexandr Menelavs stanða gegnt ser i fylkingv með grimlegv
andliti ok ogvrlegv?;? vapnvm. ^ þa braz hann millim mannsi simiR
sva sem, hami rædiz sva sem þa er maór ser vaveiflega ^. ^ þetta
sa Ector ok maMti heyr þar eilifa vfrægð er þv skali nock^í ræðaz
eða venda bak moti vvinvm þinvw^ i orrostv ok eigi rædiz þv fyR 25
at gangsi i brvðhvilv konv hans þa er hami var hv^rgi nœr.^ hvi
ílyr þv nv eða ræðiz afl ha^is eða hvoss vapn hans. ^ nv mattv
her sia margan goðan dreng hella vt sinv bloði fí/ri þinar sak?'r. ^
rettara væri nv at þv geng^r .i. fram a vigvollin ok hann i moti
þer ok þreyti þit .íj. med yckr en sa yckarr er læzt vm yffrao
komin en*^ sa er þa lifir eft^'r hafi heímolega ast Elenv sva at
hvarki ban^d ^at Girk?'í' ne Troio menn. ^ þersv iattar Alexandr. ^
þetta eyrindi flytr nv Ector ok iatta þersv alh'r hofdiwgiar ok festa
nv þetta baðir konvngsir meó svardogvm. ^ nv gaí^ga þeir fram a
vígvoll Menelavs ok Paris ok liop hvartvcGÍ oðr^;m i gegn diarflega.^ 35
Alexandr skavt spioti 1 mot M.ene\avs ok kom a hann miðian ok
hefði \^at Yerii hans baní ef eigi hefði víj. fallig brynia hans lift
h«?ií5m. '^ þeir sœkiaz grimlega. ^ Menela^;s hoGr af mikilli reiði i
^ Over e eí* ew tilfœldig streg , nœppe en aJcsent. ^ Gentaget ved
sídesh'ffe. ^ PunJcfum er tilf. * Skrevet to gange. ^ Her mgl. muligvis
orm el. lign. ^ Bettef fra hdskrs er (J. Sig.).
Trójomannasaga c. 21-22. HAUKSBÖK. 211
hialm AXexandrs sva wúkit hoG at sv^rðit flavg i svndr i .íj. ok er
Girkir sa Menelavs vapnlavsan þotte ^ l^ehn hann raðin ti^ bana
ok hormvðv \)at stor miok ok þo at M.ene\avs hefði mist sverðs
sins þa var þo hvgrin vrvgr. ^ hann liop at Alexandr ok þreif i
56 hialmin sva fast at Alexandr fell allr ti^ iarðar. ^ Menelaí;^ dregr 5
þa Alexanc^r ok helldr i hialmin iil Girkia hers allt þar til er
hialmbondin gengv svndr. ^ þa varð Alexandr lavs ok Hop hann
þa til sinwa mamiB. ok ^at er heiðin^^a manna. trva at Freyia tœki
Alexandr ok hœri hann i borgina iil Elenv. ^ nv leitar Meneiavs
ok AgSLmenon konvngv Alexandrs ok finz hann eigi. ^ l^eir biðia nv lo
Troio menn hallda sattmal sitt ok svardaga at fara inn i borg
sina en fa Elenv i hond Menelavs en hin?^ sterki Pandart's | ^
skavt þa iil Menelai^s ok varð l^at mikit sar ok banvænlegt *. ^ var 28^
hann borin iil herbvða sin^a ok varð yíó þetta^ Agamenon konvngr^
miok reiðr ok tokz nv orrosta hin akafazta ok hin sterkazta er 15
m(?w?^ hafi sogvr af. ^ fellv þar sva morg .cc. "^ mamisi at vtal var
oZ: floðv alh'r vellir i bloði. ^ þeir bmaz nv þan?^ dag allan iil
(c. 22) kvelz ok falla margir hofðingiar af hvarvm tveaivw. ^ an^^an dag
íara. hvarir ^ tveaiv hofðingiar allir iil bardaga vtan Akilks. ^
hami var i h^rbvðvm ok lek strengleik fi/ri goðvm þeira oá; villdi 20
sva bhðka hvgi þeira ti/ sigrs vií? Girki oA: varð þann dag hin^
harðazti bardagi ok skiKa vw kvelldit en vw nottina eiga Troio-
58 memi þmg i borgm^i oA: er þaí raðit at senda menn iil Girkia ok
bioða þeim at Elena se send iil Meneiavs bonda sins ok allt ^at
hé^rfang er Alexandr flytti af Girklandi [en]da fari [Girk]ir þa 25
brott [or] Frigia lanái ^. ^ en er Girkir heyra þessi boð þa neitar
Menela^;s ^vi þverlega ok q(vaz) nv alldri sMv af letta fyR en oll
Troio Vö??ri niðr brotin ok er Ector heyrir sogð hans eyrindis lok ^^.^
eftir VM dagin gera, Girkir stor bal ok brenwa valin eft?'r siðveniv.^
ok er sa dagr var liðin ok anwaR kom þa hofv þeir bardaga afso
nyiv.^ sva er sagt at Ector gengr sva i gegnvm her Girkia at allt
flyr vndan hanvm hvar sem hann íerv. ^ hann heíir allar hendr
bloðgar vp/) ti^ axlar. ^ flyðv þa Girk^r tiZ herbvða sina. ^ ^eir
^ e er i hdsJcr. rettet fra v. ^ Punktum er tilf. ^ Her er — ved
sidesUfte — et ok (fork.) tilföjet. * Rettet fra hdskrs banvan-. ^ Herpd
er atter skrevet varð. * Forst er skrevet menelaí^S; men dette er underprikket,
og det rigtige (A. \.) skrevet ovenover. ' Sáledes. ^ Ferst er skrevet
hvara, men over a er '' (= ir^ anbragt, dog uden at a er underprikket.
® [enjda — lanái er skrevet — af skriveren selv — ude i margen, men da denne
er stœrkt heskdren er de indklanirede hogstaver hortskdrne; et kors inde i
teksten viser ordenes plads. ^° Her er noget oversprunget , men der antydes
ingen lakune af skriveren.
14*
212 HAUKSBÓK. Trójomannasaga c. 22-23.
senda þa orð Akilks at hann komi iil liðs Y\ð þa ok hialpi þeim
en Akilks neitar þvi þverlega fyri þa sok at Agsimenon konvngr
hefir tékit af hanvm Briseidam ok varðveit. ^ hann byðr þa at fa
hana. aftr vspillta Ackilks ok sva mik^Y fe sem sialfr hann vill en
ha?^w segir ^ at hvarki tey gir hann til liðveizlv vií? Girki gvll eða 5
silfr ok eigi ast wiá Briseidam.^ ok an^ian dag taka l^eir en hvar^r
tveoiv til bardaga. ^ Hector geck þa en hart fram með sina menn
sva at nv flyr en allr Girkia herr vndan ok sœk^'r til herbvða
sina.^ Troio menn sœkia fast eft^r ok drepa þa .cc. ok kasta þeim
60 i dikin.^ eft^r þaí flyia Girk^r a skip sin enn svmir lavpa a kaf.^io
nv akafaz Ector af nyiv. ^ þa kastar Aiax Thelamonii^s s(vn)
Hesionem^ d(ottvr) Frisímvs steini til Ector ok var þat sva mik^Y
hoG at hann fell nœr í vvit ok er hann vitkaðiz var hann allra
akafaztr ok drepr þa folk a .íj. hendr. * þa drap Aiax i þ^m
svipan .V. hertoga af Troio monnvm. ok falla nv Troio menn^ þykt i5
ok sva lykr þeim bardaga at Agammon konvngr flyr a skip ok
(c. 23) herr ha^s. ^ ein hofdm^i Girkia sa er Patrokks het fostbroðir
Akilles ok hinn mersti astvinr hann hafði þen?ía dag haft herklæði
hins frœkna Akilks ok er hann ser vfarar Girkia ok at þem vfœrv
var komit at Troio menn mvndv brenwa skip þg«Ta þa œdiz hann 20
ok sœkir vpp a strondina.^ hann sækir akaflega at Troio monnv^
ok af þt^i at hann var mikili kap^i þa hrædvz Troio ^ menn ok
hvGðv þar mvndv vera hinn agiæta Akilles ok flyia þeir nv. ^ ok
er þetta sia Girkir sœkia þeir a la?íd ok reka Troio mmw. ^
Patrokks drepr vgryn^^i mannz. ^ hann drepr ok þan/^ hofðingia 25
er Sarpedon h(et). ^ o^ er Ector ser flotta^ Troio manna hann
leypr vm hmn ok mœllti sva sem a vitandi þv hinn mikli AkiUes
hvi sœk^r þv vsterkar fylkingar Troio manna.. ^ snv moti mer ok
reyn hversv sterk min hægri hond er. ^ ok er Patrocks heyr^'r
orð hans þa snyr hann moti ok bmaz o^ lykr sva at Patrokk'5 || so
fellr en him^ "^ mikli "^ Ector fletti "^ ha^^ vapnvm ok er Aiax ser 29»
^at leypr ha?^>^ at o^^ tekr likit. ^ þessvm atbvrð fagna Tyrkir en
62 Girkir harma ok er Akilks heyrði fall Patrokk's þa lagðiz hann a
iorð ok bar molld i hofvð ser ok reif af ser klæði sin ok kysti
Ukit ok mœllti þv hin mikli ok hinn mattvgi Ector er vegr ok 35
* Punktum er tilf. ^ jjg^^^^ ^^.^^ hdskrs sek-. " D^í wœsí s*íísíe
hogstav er én klat og det kan derfor ikke bestemt afgöres, hvorvidt det er e eller
a (eller o?). * Herpd er atter — urigtig — skrevet nv. ^ Over t en he-
tydningslos streg. ® a rettet fra hdskrs o. '^ Over Verne er der — senere
— tilsat fede aksenter; pd hele siden er der ievrigt gennemgáende tilsatte
aksenter og prikker over i, hvortil der her intet hensyn tages.
Trójomannasaga c. 23-24. HAUKSBÓK. 213
pryði er allz Frigia lanáz sva sem nv erttv glaðr af sig/invw ok
lofaðr af ollvm Tyrkivw þa sMttv skiott fa þers neckinwg. ^ hann
þrifr nv vapn sin ok leypr nv fram i herin miðian.^ hanvm mcRÍir
þegf/r en frœkni Eni^as. ^ Akilks særir hann morgvm sarvm ok
storí;í/^ ok ef Eneas hefði eígi vndan snvit þa hefði eigi troversk 5
ætt vp/? haíiz ok eigi sialfir keisararn^r sinar ætt^V att iil hans at
telia. ^ Akilks feR nv sem leo i savða dyn Ym her Tyrkia ok nv
kemr af nyiv ræzla a Tyrki ok flyia nv margir iil horgarinnar
ok lata giæta sin hina styrkiv steinveGÍ ok veita þaðan vorn en
(c. 24) Akilles ok Girkir sœkia at. ^ sva segir meistari Dares at Andro- lo
ma(ka) ^ kona Hectoris at þa er ho;^ vaknaði þersa nott at hon
sagði dravma sina ok q(vað) þa vera forspa f^ri bana Ector ^ ef
hann giætti sin eigi þan dag er þa var komin en sagði ef hann
fengi giætt sin þani^ dag at þa mvndi haim langan alldr Ufa en
Ector q(vaz) ecki hirða vw kvein hen^ar ok q(vað) bana sin vera is
iamhosan þan?^ dag sem annan. ^ þa for Andromaka ti^ Priamí;s
konvngs ok sagði hanvm dravma sina ok svor Ectoris ok þegar
for Priamt^s konvngr ok 3i\lir hinir stœrstv hofðingiar ok baðv
Ector giæta sin ein dag ef spadomrin sagði at þa man dvga morg
ar ok íyri bœn þe^ra veitir hann ^at ok feck vapn sín Elent^s 20
broðvr sinvm ok skylldv þeir vera hoÍMngiar Troio mawna
Alexandr ok ^lenvs Troilt^s Eneas ok Menon en Ektor* var eftir
med foðvr sinvw. ^ en mð þersa dvol Yarv Girkir komnir ok
sk.i^vdv ollvm sinvw fylkingvm ok biðv sva Troio mannsi. ^ gangn
64 Troio menn þa vt af horginni ok verðr þa en snorp orrosta ok 25
bratt þickiaz Girkir fin^a at Ector var ei^i sialfr i herklæðvm
sinvm ok ganga. nv fram halfv diarflegaR ok fella þeir AkiUes ok
Aiax ok Diomedes marga hertoga af^ Tyrkivw en svmir flyia ok
(ppa Girkir þa mikií sigr op. ^ ok er Ector heyrir opit mikillar
orrostv ok ser at Tyrkir flyia en svmi^- eí-v drepnir þa herklæðiz 30
hann skiott ok tyr þa engvm ^ manni at letia hann. ^ leypr hann
þa vt af borginm ok iil orrostv ok kaUar ogvrlega ok eaiar Tyrki
ok biðr þa aftr snva ok veria sig. ^ ok er allir kemia. hann þa
snva aflar fylki^gar Tyrkia aftr diarflega moti Girkivm en sialfr
hertogi Ector var aflra ' framaz ok hío iil beaia handa ok i fystv 35
framgo^gv drap hann þan^ hertoga er Idonet^s h(et) ok þegar
* Punktum er tilf, ^ Kan ogsá lœses som andronia; snarere er dog
ka glemt og de 3 streger at opfatte som m (ikke xÁ). ^ Herefter en lille
hlœhklat, som vistnok er at opfatte som en del af v (i). * Synes skr. eckor.
^ Rettet fra hdskrs at. ® e er rettet fra m (den ferste streg).
214 HAUKSBÓK. Trójomannasaga c. 24.
eíiir .íj. aðra. ^ hann drap vtal Girkia a litilli rið ^ ok hersi nv
allr herr'm i akafa bcpði Girkir ok Tyrkfr.^ nv ser Akilles hvat
Ector gmr oA^ villdi giarna na hanvm. en fylkingar reiddi ymsa
vega ok naðvz ^eiv eigi sva skiott. ^ þa drap Ector agiætan
hoíbingia er Volvcrontem h(et) ok i þersv mœtaz þeir Akilks ok 5
sparir hvargi stor hoG vií? an/ian oA: hefz þar hit agiætazta
einvi^i er getið er i fornvm | sogvm at verit haíi ok syniz nv 29^
hvartveai þeira vliklegr^ iil at verða sigraðr ok sva titt hoGva þe^'r
ok leGÍa at varla matti grein sia. ^ nv vilia hvarir tveGÍv Girkir
ok Tyrkir at fvlltingia sinvm kap/?a ok falla nv mnn * af hvarvm lo
tveGÍvm ok er peir hofðv lengi barz þa fær Akiiles sár af spioti
Ectoris i lærit ok þd veik Akilks þa fyst vndan ok let binda sar
66 sitt. * Ector hefir nv framit einvigi vií? hin agiætazta kapj^aGirkia
ok heíir hann vndan vent en þo at alli^- Tyrk^r lofi hann þa lifir
hann ser eigi at helldr ok hoGr hann nv a íj. hendr ok drepr i5
marga hofðiwgm f^ri Girkivm ok verðr hann nv akaflega moðr. ^
en er AkiWes heíir bvndit sar sitt ferr hann aftr i orrostv ok ser
at Ecktor hefir drepií fiolða msinnz þa ieypr Akilles at Ector en
Ector Yar þa storlega moðr ok nv bregðr ^ sva f;^ri avgvn sem
\)ar standi hia hanvm Deiphobi^s broðir hans ok venti Ector ser 20
af hanvm Hðveizlv. ^ en þersi sion var sew nockors konar davða
takn ok ganga. þeir þa en saman ok beriaz með akafri sokn. ^ ok
nv ímnr Ector at mœðin hef^V* tapað f^ri hanvm aflinv ok litr nv
a lið ser vætti nv liðveizlv Deiphobí^s broðvr sins ok ser hann nv
hví^rgi ok i þí7Í lecr Akilles svei'ðinv i kverkina ok var ^at bana ^ 25
sar Ectoris.^ en þo at allir menn i heiminvw þeir er hann sa eða
sogvr heyrðv af hanvm hvgðv at hann mvndi alldri af einvm
manni Nmiin verða i einvigi þa dro nv ti^ hvartveGÍa þaí fyst at
hann barðiz mó þan^ kap^a er agiætaztr var i her Girkia ok ])at
an^at ^ at hann Yar sva moðr at hann hafði eigi fvllt afl sitt at so
v^ria sig. ^ þ«í hit .ííj. er hann hafði ei^i sin hin agiætv vapn. ^
[Mt hit .íííj. er nogt v«r þo at ecki væri hini^a at hann matti eigi
komaz yUr stvndina davða dœgrs sins. ^ nv mattv Tyrkir þar sia
sin alldr log ok eydda hialp ok vorn Troio horgar. ^ þetta gretv
Tyrkir en Girkir fognvðv. ^ þa mællti Ector þv Akilles hefir Yegit 35
mikin/^ sigr oA: ger nv drengilega oA; gef lik mitt frændvM ok \)ar
68 i nioti mantv þigia goðar giafar i gvlli ok silfri. ^ þa s(egir) hinn
^ Punktum er tilf. 2 ]i]figy 5 synes et hogstav at vœre skrevet, men
atter raderet(?). ^ l (2) rettet fra hdskrs k. * Skr. m (dog vel ikke = ^\JiS\mA?).
^ g og ö sammenslyngede. ^ Foran dette ord er forst skrevet akil, mm
dette er underprikket og overstreget med rodt. ^ Rettet fra hdskrs anwan.
Trójomannasaga c. S24-26. HAUKSBÓK. 215
agiæti Akilles þn siþr skal ek gefa likay^ þin írænáynt l^lmni at
meiri von er at ek rifa ^ þin likama allan i scpgi i svndr ella
skvlv hræfvglar rifa hræ þin. ^ ok eíiir þersi hin gyimlegv orð
andaz Ector ok tala allar fornar bo^kr a eina Ivnd at hann heíír
\eni agiætaztr maár af sialfví/^ ser. ^ en eftir fall hans ílyia allir 5
Troio menn i horgma ok byrgðv hana. sterklega. ^ þa let Akilles
taka hk Ectoris ok binða ^ yíó kerrv herstz sins ok draga .ííj.
25)sinví/^ Ym horginaJ nv grata Troio menn davða Ectoris ok ^at
eigi siðr er þe/r sa íyri avðn horgarinnar ok sialfa sig þrotna vera
at vega sigr a Girkivm ok davða sialfra þeira er þa lifðv.^ Akilles lo
let veglega iarða Patrocli;s en siþai^ let hann draga Hk Ectoris
YmhYeríis leiðit ok syndi sva oWvm Girkivm hversv ha7in hafði
hefnt hans. ^ en sva mikill gratr var nv i Troio at saman bar
hlioð gr^tana vm alla horgina en Prmmvs var sva akafr at hann
leit eigi aftr iil hin/ia dyrlegv s(vna) sina ok eigi hræðiz hann i5
davðan helldr geck hann vapnlavs i herbvðir Girkia ok eigi
hrædiz hann hmn grima Akilks. ^ || en er þetta sia Girkia 30 ^
hofðingiar þa er * þeir sia hann ok er hann kow íyri Gi/'kia
hofði/ígia þa fell hann allr ti^ iarðar ok retti hendr^ sinar iil
hi/mns ok mœiUi heyr þv Akilles styrkr allra Girkia ok YYÍnr 20
vars rikis þig ein ræðiz ^ afl ok styrkr t/'ove/'skra mannB. ok min
elH ma vií? kan/^az at engi man vera þer grimari en þo bið ek
þig at þv miskvn^^M- harmi minym ok tak gvll ok gersimar i moti
Uki Ectoris s(vnar) mins en ef þv villt eigi mykia reiði þina fyri
70 bœn mina ok eigi íyri fegiafar þa herð þina hœgri hond ok lat 25
mik fylgia hinvw agiæta Ectori s(yni) minvm ti^ helvita. ^ ok eíiir
þe/'sar harmtolvr naði hann liki svnar sins ok Yav \)at iarðat med
(c. 26) allri sœmð at þe^ra "^. ^ ok er þetta Yav tiðinda kallaði Palamedes
ti^ þers an/^an iima at vera konvngv yíir Girkiv(m) ^ ok sotti alla
hofðiwgia at þersv en talði at Agame/^on kynm enga her stiorn. ^ 30
AgSLmenon hafði þa þwíg wiá Girki ok bað þa f^ri sia Ym konvngs
tekiv ok sagði ser enga meingerð i þo at anwars væri freistað^ ok
Yav þa Palamedes iil konvngs tekin. ^ AkiIIes likaði illa konvnga ^^
skiptið ok q(vað) eigi vel vegna mvndv. ^ tokz nv ovrosta af nyiv. '^
Yav Deiphob^Js íyri Troio monnvm. ^ Yav þa ovrosta miok marga 35
^ i^eííeí fra /iíísA^rs ripa. ^ Punktum er tilf. ^ Sáledes. ^ Her-
efter er der omtr. dobhelt ordafstand i hdskr.; om dette skal hetyde, at noget
her mangler, er usikkert; i ethvert tilfœlde er teksten her forvirret. ^ Her-
efter er et iil urigtig tilföjet. ® æ er utydeligt; hogstavet ligner mest a.
' Her mgl. muUgvis sið. ^ m (eller forkortelsestegnet derfor) udeglemt.
^ i er rettet fra f. ^° Foran k stár et halvt udraderet g.
216 f HAUKSBÓK. Trójomannasaga c. 26-27.
daga ok fellv þa marg/r hofði??giar * ok fleiri af Priamo ok beiddv
þa Tyrk«> griða ok Narv þa grið sett vm .íj. vetr. ^ þa sendi
Palamedes k^^nnenon eíiir vistvm ti^ Misceam. ^ eflðv þa hvar?>* af
nyiv sin vigi.^ ok artið Ectoris þa sa Akilles Polixenaw áottvr
Priami ok vnwi hann þegar i hiarta sinv ^ hen^á sva at hann 5
gaði enkis ok eigi reis hann or reckiv en aðra nott sendi hann
menn iil Hecubo at biðia PoKxenam iil handa ser ok bað hann
þd heita meá at hann mvndi heim fara ok q(vað) þar eftir^
mvndv gera margir hofðingiar. ^ Hecuba flvtti þetta mal vid
Priamt;^ en P^'iamz;^ q(vaz) gæfa ^ mvndv Akilles áottvr sina ef lo
friðr tœkiz ok hyrfi alkV Girkir brott en q(vaz) ecki gefa mvndv
hanvm i vfriði. ^ en er AkiUes íra þetta þa talði hann ^at íyri
Girkivm at þ^^'r skylldi heim fara ok hversv mikit hlavtz af eini
72 \onv ok hversv margar þvsvnd/r mannsi fallit hofðv en þo varð
^at ecki at þeir villdi brott. ^ en er griða stvnd var Uðin þa leiddi i5
Palamedes Girki ti^ orrostv en Deiphobi;s Tyrkia her iil moz. ^
AkiUes for ecki iil haxáaga. ^ þe/r sottvz þa merst er stio(r)nar ^
menn \arv he^'sins ok lavk sva at Deiphobí^s fell f^ri Palamedem
ok þa fellv af hvarvw tveaivm margar þvsvndir. ^ þa drap
Palamedes an/^an hofðingm er Sarpedon h(et) ok i þd skavt 20
Alexandr i ost Palamedes ok fell hann ok sottv þa Troio menn
hart fram en Girkir flyðv ti^ herbvða en Troio menn sottv at
þeim i herbvðirní?r ok brendv morg skip þe/r(a) '^ ok sleit þa nott
(c. 27) bardagan. ^ i þenna tima var heim komin Agamenon ok Yar þaí
nv rað allra Girkia at taka hann iil konvngs ok var nv sva gert. ^ 25
ok an;^an dag helldr AgSimenon konvngr ollvm her iil bardaga en
Troilys geck þa fast a hendr þeim Girkivm ok felldi f^ri þeim
marga hofði^girí ok \ar þa orrosta .víj. daga ok fell Girkivm þvngt
ok Narv þa grið sett vm .íj. manvðr. ^ þa sendi AgSime^ion Vlixem
ok Nestorem iil AkiWes at teha vm iyri hanvm hversv avvirðlegt so
var slikví>^ kap^^a at ga/^ga eigi í orrostv ok verða sva at skom. ^
en er þe^'r tolðv þetta íyri hanvm neitti hann at ga/^ga i orrostv
en talði þat íyri þeim hver heimska þeim var i at | beriaz einart 30^
hjri sak/r * einar konv. ^ en er Agdimenon heyrði svor hans þa
spvrði haíin raðs Girki hvart nockot skylldi sina orðvm Akilks en 35
Menelavs s(agði) ok bad ei^i orrostv bregða þo at AkiWes villdi ei^i
nœr koma sagði þa engan iamstyrkan eftir sew Ector var en
^ ar skrevne sammen. ^ Punktum er tilf. » Rettet fra hdskrs
sitt. ^ e. er i hdskr. rettet fra p. ^ Over g er anbragt det sœdvanlige
forkortelsestegn for er (ir); forst er nl. skr. g'a, hvorpd a er rettet til æ og fa
ííY/". ö r w^?. '' Forkortet þr . ^ Forkortelsestegnet er for störste delen hortskáret.
Trójomannasaga c. 27-28. HAUKSBÓK. 217
IVlixes fysti sætta ok q(vað) Troibs Qigi vstyrkra en Ector ok
q(vað) vsynt hvarer sigraz mvm. ^ Kalkas spamfíí?r latti sætta ok
74 q(vað) þa sigmz mvfiY þo at þa gen^i Troio monmm betr.^ en er
ovrostv tið \om þa styrðv Girkia liði Agamewon o^- Menelavs Aiax
ok Diomedes ok tokz þa harðr bardagi ok særði Troihs Menelavs 5
oA; kom Gi/-kivw a flotta oA; sleit þa nott bardagaw ^. i eftir an^mn
dag borðvz ^ek ok særði þa Troiks k^d.menon ok Diomedem ok
þa felldi \iann fiolda af Gi/-kivw ok Yar þa horð orrosi^a nockora
daga.i þa Yarv en grið sett vm .vi. maní;íí/-.i þa for Agamewo/^ ok
Nestor tií fvndar vií? AkiUes oA; baðv hann fara. iil orrostv meó lo
[)eim en hawr^ neitti l>vi ok fysti þa sætta en het at fara skylldv
riddarar hans. ^ en er orrostv tið kow þa tokz þar harðr bardagi. ^
Troili;s geck fast a hendr Girkivm ok ongvm meÍR en R(iddvrvm)
Akilles er Mirmidone Yarv kallaðir ok fl(pðv þa Girkir en Aiax
einn Yar sa er Troilvs feck ecki fang a. ^ eft^'r þaí var bariz is
marga daga oA; varð mikít mmnfsLW ok vaz meÍR a Ivt Girkia oA:
beidi þa Agamenon griða vm .xxx. daga ok er sv tið v^ír Hðin þa
tokz mikit ma/m fall þí^i at^ Troilvs Yar þa allra akafaztr ok sotti
mersi a mew/i Akilks þar tiZ e^* þgir flyðv. ^ oA^ er Akilks sa vfor
simiB. mannsi þa liop hann Ypp ok þreif vapn sin ok for tií 20
bardaga meó mikiUi ecian. ^ þa var særðr herstr iil bana vndir
Troiks. ^ þa liop Akilles i mot Troilvs. ^ þeir hoGvaz iil i akafa
ok lykr sva at Troilvs fellr en Akilks verðr saR miok. ^ þa kom
at Menou ok særði Akilks ok tok af ha^^í^m Hk Troihs. ^ þeir
Mgnon oA: Akilks sottvz marga daga ok varð Mer^on saR ti^ vhfis 25
ok letz af þd. ^ Troio menn flyðv þa allir i horgina ok letv hana
(c. 28) geyma sin. ^ Hecuba fylldiz vp/? fiandskapar vid Akilles af drapi
76 .íj. s(vna) henwar Ector ok Troiks. ^ ho^^ hvgsaði þa at svikia
hami ok Alexandr s(vn) hennar. ^ hon sendi þa orð leynilega
Akilles at hann kvæmi a þem somv nott iil solar goðs hofs er so
stoð vtan borgar ef hanvm væri iamikill * hvgr a at eiga PoHx-
enam sem hann hafði aðr latið ok þa mvndv þav þetta mal semia
meó ser ok gera. frið sin i milHm. ^ Akilks sotti þen/ía fvnd. ^
Aiexandr ^ var i hofinv meá morgvm Mon^^/'m vel vapnvðvm ok
leyndiz þar. ^ ok at akveðinm stvndv ge/^gv þeir Akilks oA: 35
Antelocí^s s(vn) Nestores hins spaka i hofit hhfar lavser ^ ok hofðv
sverð i hondvM ok þegar veitti Aiexandr þeim at gongv ok hans
menn en þeir Akilles vofðv motlvm vm vinstri hond ser ok hofðv
^ Punktum er tilf. ^ á i hdskr. rettet fra g. * Herefter er ferst
skrevet dkiWes, men dette er igen underprikket og overstreget med redt. * Sá-
ledes. ^ sotti — KlQxandr er opfrisket. ® Opfrisket.
218 f HAUKSBÓK. Trójomannasaga c. 28-29.
\)at iyn hlifar ^ en vagv meó SYerbYm ok felldv þe/r Akilks marga
menn en þo vrðv ^eír ofrliði bornif* oA; fellv þeir Antilocys þar
baðir ok bar Alexandr ^ banorð af Akilles ok bað ham^ liki hans
vt kasta f«/ri dyr ok fvgla en Eleni/'s broð^V hans vill þaí ei^i ok
Yar hann þvi fengmn Girkivíw ok let Agam^no^? konvngv bva veglega 5
groft hans. ^ þa Yarv send orð eftir Neoptvleno er Pírvs h(et)
oðrv nafni s(yni) Akilles at hann kiæmi ok hefndi foðvr sins. ^ en
er griða timi Yav liðin tokz þa en barðagi af nyiv ok Yar Aiax i
ondv^rðri fylki^^g hlifar lavs ok van morgVM manni skaða. ^
Alexandr særði hann meó skoti í siðv || en er Aiax feck sarit lo 31
sotti hann Alexandr i akafa ok eigi letti hann fyR en hami felldi
hannJ Aiax var ok saR borin til he/'bvða ok do hann þa er orin
var tekin or sarinv. ^ Alexandr Yar ok davðr borin i hor gina ok
let Priamt's grafa hann virðvlega. ^ flyðv þa ok allar fylkm^ar
Troio mawna i horgina ok Ivkv ha^^a aftr. ^ Elena sytti ^ alla æfi 15
sina sil^an davða hans. ^ an/^an dag geck Agame^o^ konvngr meó
78 Girkia her allt at horginni ok ^ eaiaði ^ þa vt gongv iil orrostv en
engi möíí^r geck vt ok bioGvz peir þa en vi(í i horginni eíiir
fongv(m) '^. ^
Svikin Troia 20
29 I þan tima kom kona sv ti^ moz vií? P^-iamo er Pentisilena
h(et) meó miklv liði. ^ hon va sew karlar. ^ mart var kvena með
henni ok Yarv kallaðar Amazone. ^ ok er hon kom þa geck PrisLmvs
vt af horginni ok Yar þa en barz nockora daga ok geck þa
Girkivm þv^gt ok komv þeir oft a flotta ok fengv Troio menn þa 25
nockorar he^-bvðir ok brent nockor skip. ^ I þan^i tima kow
Neoftvlemi/'s ti^ liðs vií? Girki ok tok vapn Akilles foðvr sins meá
miklvM harmi ok er hann kom þa Yar harðr bardagi nockora
daga ok varð þa en mikií ma/mfall. ^ þa sottvz þat? i akafa Vm.vs
ok Pentisilena ok drap hami hawa. en hann varð saR a hendi. ^ 30
ílyðv þa Troio menn ok ko^^vz meá navð i borgina en Girkir
settvz þa vm horgina ok letv þa e^^i na vt at ganga.^ þa attv
hofð^V^giar^ þmg i horginni ok bað Priamz^s þa ti^ lcGÍa hvern þat
er likaz þætti þd at sva ma eigi lengi standa. ^ þa mœUti Antenor
stor skorð erv orðin a varvm fvllti/^gs monnvu Hector fallin ok35
aðr^'r varir kapj^ar þeir er nv erv engír þí^ilik^r eft^r en i þe/ra
* h reWeí fra þ cZí^r p. 2 Herefter er bar urigtig gentaget. » Punhtum
er tilf. * i^'^rsí er <íer /íí?/' sA;/-í;yeí fyft, men ft er re^eí sdledes, at der i hvert
fald er fremkommet tt. ^ Herefter er ferst skr. lavk, men dette er under-
prikket og overstreget med redt. ^ e er rettet fra h, som er underprikket.
' m glemt. ^ ar sammenskrevne.
Tró; omannasaga c.29-30 HAUKSBÓK. 219
liði e/T drivgvw all?*r eft/r enir sterkvztv en Yer nv inni byrgð/r
ok Yer nœr enskis sialfraða ^ ^ syniz os l^at nv rað er Alexandr
er fallin at Elena se fengin i valld Girkia ok mætti sva friðr
Ví'rða. ^ þa stoð vpp Amphimaci;s vngr s(vn) Priami^s fvllr kaps
hann amællti Antenor ok ollv//^ þeim er sætta fystv ok q(vað) 5
þeÍM hvgleysi ti^ gr/??ga ok letz hvartveai goðr þickia sigr ok bani
o^ bað menn vt gawga oA: beriaz iil þravtar.^ þa stoð vp/) Eneas^
ok fysti sætta ok er hve/T hofðiwgi hafði mœUt þaí er villdi þa
[80 stoð vp/í Priami;s oA: talar ^ af miklvm harmi ok amælti miok
Antenor ok Eneam ok ollvm þeim er sætta fystv ok þotti Antenor lo
skmnt mal i mvnwi ve/ða sva miok sew hor/wi fysti færðar ^ tií
Gi/'kl«/idz ok Yar i for meí? Alexandr ok sotti Elenv oA: fysti i ollv
rana ok hernaðar en nv vill hami biðia fnðar fiandr vara þa er
\er eigvw allt illt at lavna. ^ lavk hami sva sinv mali at hann
q(vaz) alld/i skylldv sættaz meðan hans lif væri ok bað þa alla is
vera bvna vt at ganga. af horginni ok let þa sva Ivka skylldv
þe/ri orrostv at hof/i/^ hefði sigr eða felli ella i fvUvm veg sinvm. ^
(c. 30)eftir þai sleit þmgi.^ Pnamí;s konvngr heimti svn sin Ampimacuw
a tal ok q(vað) ser grvn mikin a Yera. vm þa me?in er mersi fystv
sætta at [mr mvndv svikia hann ef ei^i tækiz friðr eft^V þeiraao
villd ok annan dag q(vaz) hann mvnv stefna þeim ollvm i hoU
sina ti^ snæðings ok vwraða en Ampimaci^s skylldi þa koma meá
her ok taka þa. ^ o^ a envm sama degi hofðv þeir lavnfvnd meá
ser Antenor ok Polidamas Delon ok Eneas ok abrir hofdmgiar. ^
þa inti Antenor iU þers fyst hvma þralyndi ^ konvngr syndi i \)vi 25
er hann villdi enskis mawnz raði hlyða ok villdi helld(r) '^ deyia |
sialfr med ollv liði sinv en sættaz Y\d Girki en hann er skapmikil 31^
ok storaðr ok kemr mer ^at i hvg at han^ ^ mvni ætla at vela
oss \)v\ at (hann) ^ trvir oss nv eig\ iil fvllz. ^ nv seð er rað íyr\
oss hvart yðr syniz at biða þe^-s hvat þar kemr Y^p en ei^i vari/'so
mik at lengi mvni þvrfa eða vili þer ^^ leita ^^ anwaRa orraða
þeira at ver verðim ei^i sein?íi. ^ þetta leitz ^^ oðryw ^^ hofðingivm
sva. ^ þottvz þeir þa sia hvern enda hafa mvndi ef þa skylldi
82 engvm raðvm at fö^ra sem Priami's hafði heitaz ohrvm en ga^iga
* r er íí?/". over linjen. ^ Punktum er tilf. * Skr. ejeneas (ved
Unjeskifte). * ar smnmenslyngede. ' For f í*(íe« íí^^VZ /leírsí skrevet f.
Skriveren vilde máske forst skr. fætta. '^ Ot?er þ e^- — urigtigt — et v
skrevet. ' r mí/'L ^ Rettet i hdskr. fra hm (= hanvm). ® JÍ^'Z.
^^ Herefter er fðrst skr. biða, men dette er igen underprikket og overstreget
med rodt. " Dette ord er skrevet ude i margen; jfr. nœst foranstáende anm.
^^ i er tilf. over linjen. ^' 0 er i hdskr. rettet fra 1; skriveren vilde forst
skr. \aná.
220 I HAUKSBÓK. Trójomannasaga c. 30 ;-31.
vt af horginni ok bmaz ok lata vina mam? medan mætti. ^ \)eÍY
tokv þa fastmælvw sin i millim at engi skylldi anars rað briota ^
eða her gera. ok þegar sendv þeiv Polidamantem a fvnd Agammo^^s
konvngs leynelega ok segia hanvm hvar komit var at \)eír þottvz
þa lifi sinv eiga at forða ok þeir mvndv þa bvn^V vera kavp y\ó 5
hann at eiga ok gefa þa vp^ horgina þeim ti^ friðar ok þeira
varnaði. ^ ok er hann kom a fvnd ÁgRmenons konvngs sagði hann
hanvm sin eyrindi. ^ þa kallaði konvngr saman hofðingia sina ok
spvrði hYern trvnað a hans orð skylldi leGÍa ok var þaí rað iékit
at senda msinn meó Pohdamante þanw er Sinon h(et) at fma lo
Eneam ok Antenor ok skynia hvart hanvm þætti þetta ílærða
lavst. ^ ok er hann kom i horgina ok hitti þa Antenor ok Eneam
þa reyndi hann allt af þeiw satt ok raðit er íyri þa var vpp borit
ok festv þeir þa með ser af nyiv þersa ætlan. ^ þeir gerðv iartegnir
med ser hvern tiwa horgarinnar skylldi vitia Ym nottina ok hveri i5
Hð vpp skylldi Ivka. ^ Sinon hvarf þa aftr ti/ Girkia ok sagði
AgB.menon konvngi sin eyrindis lok at þat \ar allt særvm bvndit
er [)eir hofðv viJ mælz ok a hin/^i somv nott koMV Girkir ti^
horgarinnar ok Ivkv þeir Antenor þa vp^ borghði ok leiddv þeir
þa allan herin i horgina ok barv siþan hos ^ f^ri Girkivm ti^ þers er 20
þeir komy a vvart i holl Priami;s konvngs ok Yar þa þar f^/ri merstr
Ivti þeira mannsi er borgina villdv vma en er Girkir kowv i
hollina þa neyttv þeir handa ok Yar engi akafari en Neoptvlemí^s^
PÍR?;s.^ hann hio fyst Priamí^s konvng íyri Þors stalla en þa hvern
at oðrí^m ok mvndv ^at flest/r ætla at hann væri eigi mennzkr 25
maár er hann liop albloðvgr Ym holHna ok hio a .íj. hendr
84 mikiUi breiðexi ok gengY Girkir alvapnaðir vm alla horgina vw
nottina ok drapv menn^ hvar sem þeir komv ok ræntu fe.^ Hecuba
árottning bað Eneam fela Pohxenam íyri þeira íiandmo^/ít*M en
hann feck hawa Anhice ok fal hay^^ hana vm stvnd en þær Gas- 30
(c. 3l)andra ok Andromaka falvz i FrÍGÍar hoíi. ^ en er Kost var a(f) ^
degi þa hofðv Girkir þing. ^ þa mœllti AgRmenon konvngr ok
þackaði fyst goðvnvm sigr þan^ er þeir hofðv feng^Y ok þar vt i
fra hofði/ígiví>^ ok roskvm riddor^;m ok allri alþyðv er þen^^a flok
hafa fylldan oss iil sœmðar en sialfvm ser iil frægðar en \)at er 35
skyllt "^ at ek gera yðr allt ^at goii er ek ma. ^ vil ek af yðr rað
hafa hversv griðvm ska\ haUda vií? þa menn er horgina hafa vpp
^ Punktum er tilf. ^ i er tilf. over linjen. * \ er i hdskr. rettet
fra f. . ■* n er i hdskr. rettet fra e. ^ Herefter et hetydningslost
punkt, i höjde med m'ets everste del. * f glemt. ' t synes i hdskr.
rettet fra á.
Trójomannasaga c. 31-32. HAUKSBÓK. 221
gefit. ^ allir fystv at þeir skylldv grið hafa er i særvw Narv
bvndn^V. ^ \arv þeim þa ollvm grið gefin ok naðv þeir þa alhV
sinv goðs(i) 2. 1 Antenor bað þa griða þeim Elen^^s syskinvm ok
Kasandre ok Yar þeim grið gefin.^ þa varv oU grið gefin Hœkvbe
ok Andromake ok Kasandre. ^ þí'^'r skiptv ollv herfangi med ser at 5
iamnaði. ^ þa vr/r Troia oll brend ok brotin. ^ villdi Agame^o/i þa
aftr venda með sinv Hði ti/ Girklandz ok mattv þ^ir ei^i brott
komaz f^ri andviðri. ^ \)eiv blotvðv þa helvitis goð úl byriar. ^
Neoptvlemrs for at leita Pohxenam || ok fanw hansi eig'i. ^ fleiri ^2.
menn iorv at leita henwar ok fvndv hana ei^i. ^ hann kiærði fí/ri 10
AgEimenon at hawí^m þotti Mflat foðvr h<:ms ha/a lotiz af henm ok
bað ha/í/^ me/i?^i iil fa at leita hen«r ok sva gerði haw/^ o^ fanz
ho^^ þo ei^i. ^ þa bað AgSLmenon Antenor leita Pohxenam iil þers
er how fyndiz eða ella mvndi vpp brvgðit friði viíí þa. ^ Antenor
86 sagði Enee ok treystiz ^ hann þa ei^i ok hans menn íyri at standa 15
ok fanz ho/^^ þa ok var how leidc? íyri Agdimenon en höíww feck
handi i valld Neoptvleno Píro en hann for meí? ha/^a iil leiðis
Akillí^s foðvr sins ok hio þar af hen^á hofvð. ^ Agame/^o?í v«rð
reiðr Enee er han/^ hafði forðat Polixene ok q(vað) hann iyri ^at
skyfldv flyia oðal sitt ok bio hann þa þegar ferð sina or kmdi. ^ ao
hann hafði þa skip þav er Alexawc^r hafði haft iil Girkkndz ok
fylgði hawí/*m brott þaðan .ííj. þvsvnd^V ok .cccc. vigra mannsi en
met^ Antenor Yarv efiir .ij. þvsvndir ok .v. hvndrvð ma^/^a. ^ her
eíiir for Agammow koi^^^/^j^r brott fra Troio alfari me(^ ollv \wi
liði er eftir var. ^ tok þa Menelavs yíó Elenv ko/ii; sinm harðla 25
dapri oA: forí; þav oH saman aftr iil Girklaíídz en þsiv forv oll
saman Helení^s ok Hecuba Casandra ok Andromaka i^ Geronensem
(c. 32)nieí? þvsvnd mannsL ok .cc. sva segfr meistari Dares at Girkir sæti
VM Troio .x. vetr ok .vi. msmvór ok .xíj. daga. ^ af Girkivm fellv
.d.ccc. þvsvnda ok atta tigir þvsvnda ok .vi. þvsvnd^V en af Troio so
monnvM fellv aðr en borgm væri vnmn .dg. þvsvnda ok .víj. tigir
þvsvnda ok .vi. þvsvnd^V en þat veit engi tol a hvat Girkir drapv
vm nottina þa er ^eir vnnv horgina. ^ en þersi þrekvirki van^
hverr hofði/igia. ^ Ector fefldi Protesilavm Pat/'oclvm Merionem
Archesilavm Oleopenonem Donvm Polixenem Philippvm Antippvm 35
Diomenevm Polamonem Epistropvm Askeðivm. ^ þersir Yarv alhV
88 hMogar.^ en Eneas felldi Amphimacum ok Nerevm en Alexandr
felldi Palamedem Akillem Antilocvm Aiax en Aiax Alexandr??m. ^
þa ska\ nv segia fra þrekvirkivm Girkia^ hofðiwgia. ^ Akilks felldi
* Funktum er tilf. ^ i mgl. ' Rettet fra hdskrs streystiz. * Herefter er e
skrevety men underprikket. ^ Rettet i hdskr. fra ok (fork.). ^ g rettet i hdskr. fra h.
222 f HAUKSBÓK. Trójom^nasaga c. 32-a3.
Evphemvm Hippotvm Philevm Asterivw Likaoneí^ Evphrobvm ^
Hector Troilvm MeNonem en Diomedes felldi Zantip^vm Nestew
Protenorem. ^ Palamedes ^ felldi Deiphobvm Sarpedonem. ^ Neop-
tvlemi;5 FÍRvs felldi Pentisilea?/^ Priamvm Polixenaw. ^ her fellr
nv niðr sv saga er Dares hefir sagt ok þickir sv saga sanlegvz 5
enda var hann þar vi^ ok vissi giorla en l^eir aðr^V er þersa sogv
hafa sagt Yarv komnir fra Enea ok hersi l^eir meÍR af hanvm velar
eða þaí? rað er hayíi^m somðv illa vií? sina tegnda^ menn ok þickir
^at flestvm vitrvm monnvu vtrvlegt en þaí vita menn at sv ætt
er gofgvz i heiminvm er fra honvm* erv komner oA; Cresve dotti^r lo
Priami konvngs sem erv keisararnir er hofvðs menn erv allrar
veralldarinar. ^
c. 33 Nv ^ er þaí saga Rvmvma at eptir er Pírí;s hafði drepiY
Pentisileam oA; Tyrk^r Yarv ííjbir i borgma oA: villdv ei^i vt
gangsi íyri nockvRÍ eGÍa(n) ^ Girkia þa atti Kgdjmenon konvngr þmg i5
ok sagði mow^2?M at ha^^^m þotti borgm torsottleg ok hanvm
virðiz sva at hon mvndi alldri vnin verða svika lavst ok þeir
hefði þa at eins sigraz er Troio menn hofðv eigi hhf af horglnni
ok q(vað) þat rað synaz at menn fœri heim iil Girklawdz ok
kallaði þo Priamvm konvng mvna mvndv at Girkir hefdi koMÍt ti/ 20
Tí'oio. ^ ok er hann letti at tala varv þefr margí'r er brott villdv
en himr er þar hofðv latið frændr eða fostbrœðr viUdv helldr þar
lif lata en brott íara. ^ þa mœilti Vhxes hann hafði | aðr lengi 32
þagaí sva at engi maór feck orð af hanvm morg dœgr vraðlegt
90 syniz mer nv fra at venda þ^^iat nv er komit at þg^'ri stvndv er 25
goðin ha/a fyri heitið sigrinvm oA: þegar villdv alhV hans raði
hlita. ^ ha?^w let þa ti/ smiðar taka ok gera. hersi sva mikin^ at
fademi Yarv í. ^ ha?^w var sva gerr at i hanvm matti v^ra íiolði
manna. með herklæðvm.^ vndíV ha^í;m Yarv morg hvel ok stór ok
matti ha>z>^ leiða meá ma^^^íiolða hvert er viUdi. ^ ok er hann Yar so
gerr þa liðv nockorir dagar aðr en Agamenon atti þmg vi(? Girki
oA: sva no^r horgimii at Troio menn mattv heyra hvat þ^ir tolvðv.^
Agamenon konvngr lysti þa brott férð sinni ok þackar monnvu
hðveizlv ok íram gongYr gaf þa siþö^^ leyíi hverivm manni iil sins
fostr lanáz at fara. ^ slitv ^ þeir vi(í þ«i þmginv. ^ tokv þe^'r þa 35
vpp allar herbvðir sinar ok logðv brott hina somv nott ok logðv
skipm vnder eina litla ey er þar la skamt i fra. ^ hon var ha ok
* Sdledes. ^ PunJctum er tilf. * Over det sidste e er en for-
kortelsesstreg. * o er i hdskr. rettet fra e, sa at hogstavet nu ser ud
som 0. ^ Ahen plads for initialen. ® n mgl. ' Over t en hetydnings-
I0S streg.
Trójomannasaga c. 33-34. HAUKSBÓK. 223
sæbrott ok matti Qig\ skipwz sia af horginni ^ en herstnn stoð
eííir nœr horginni ok \av Vlixes i herstinvm ok íiolði RÍddara med
34) vapnvm. ^ en Í2im dogvw siþaR sa Troio menn hvar madv liop
f/'a sionvm ti^ horgarinnar. ^ hann vr/r klæðfar ok Yarv bvndnar
hendr hans a bak aftr. ^ ha^?.^^ hafði band f^ri SiYgYm ok signað 5
þa nockot fra avgvnvm. ^ sa maár felmti miok ok liop æ sem
horfði. ^ borgr/rme?í?^ tokv haw^^ hondvw ok spvrðv hvat manna
hann væri. ^ ek sver þers vií? Palladew s(egir) hami at ek ska\
eigi livga þat sem ek segi yðr i fystv. ^ ek (em) ^ girzkr mofcfr sem
þer megvð sia ok heiti ek Sinon. ^ ek e^/^ frændi Vlixen hins spaca lo
en ecki ætla ek her iU griða er þer ervð. ^ þe^'r spvrðv hvi hann
for sva ok hvat hö^^w hafði iil saka gert. ^ hvat mvn mer tioa at
segia yðr ek flyða banan en ek venti mer skamt mvnv iil hans. ^
þe/r svorvðv at meá þm mvndi hanvm venst Hf at kavpa at segia
92 þeim þí/i er þe/'r villdv vita. ^ þ^í v«r fyst s(egir) Sinon at konvngr is
skipti verði meá liði Yarv en mer Ukaði þat illa oA; m«?l/ío^ ek ímoti
en Vlixes er skapmikiU ok langrækr sem nv heíi (ek) ^ ravn á. ^
hann let þa fyst sef^i ockr hefði ecki a skilið en þo fan^^ ek opt
siþan at hann styrði m^r meÍR iil maw/^haska en iil virðing^r ok
er Yer Yorvm iil brottf^rðar bvnir ok gerbi andviðri ok q(vað) þa 20
Galkas pat Ypp er Vlixes reð reyndar at blota skylldi helvitis goð
iil bvriar þa kvað ^ Vlixes l^at Ypp at ecki mvndi þegií vtan
ma^íwblot ok skylldi Ivta msinn iil blotz ok skylldi þan hoGva tiZ
dyrðar goðinv. ^ ok er sva Yar geri þa kom min Ivtr vpp af
raðvm Vlixes ok let hann sem ha^^^^m likaði ^at illa ok þo kallaðiz 25
hann eigi vilia briota login þo at sialfs hans lif lægi vi(?. ^ var ek
þa iil lanáz leidr ok iil hoGS bvin sva sem nv megv þer sia en
mer var sem mœ\lt er at hverr a ser vin meó (v)vinvm ^ at mr/íír
hio af mer ^at band er á mer var halldit ok er her nv svmt
bandit sem þer seð en ek liop þa þangaí sem ek horfða oA;30
skriðnaði þa bandit fra avgvm mer ok þorðv ^eir eigi eiiir at
sœkia þa er ek snera hinga^. ^ nv syniz mer sœmelegra at þer
takií? mik af lifi helldr en vinir eða na frændr en þo er nv litill
frami at drepa mik bvndin ok ein ok er her ok engra hefnda
eftir von þí^i at þeim man fagnaðr þickia er þeir spyria mittas
liflat. ^ þa komv þar allir hin?'r merstv spekingar ok þotti ollvm
þaí raðlegt ^ at hami væri til bana dœmdr ok sogðv vera mvndv
svik.^ þa svarar Priamí^s konvngr ek em nv gamall ok man skamt
1 g er i hdskr. rettef fra p. ^ Punktum er tilf. ^ Mgl. * Mgl.
i hdshr. ^ Rettet fra hdskrs kow. ® JSgííeí fra hdskrs vinvm. ' Over
r en hetydningsles streg.
HAUKSBOK. Trójomannaaaga c. 34.
eft?r minna lifdaga ok syniz mer ecki frægðar verk at drepa hann
en hafi (hann) ^ íyn þat verit brott rekin at þ^^r hvgðv hann
\ersL varn vin vil ek hanvm grið gefa. ^ ma^r(inn) ^ þackar hanvm
lif giofna. ^ þa mæUti Priamí;s forvitni er mer a hvi þeir brendv
94 eigi herstin sUka gersimi. ^ þeir þorðv ei^i h^a fyri goðvnvM oA: 5
ef h^rstrin || kemz i borgina þa man hon alldri v^rða vnmn. ^ 33^
konvngr spvrði hvi * þ^ir hefði þen^^a herst gert. ^ Vlixes blotaði
tií goðanwa ^ oA: visvðv goðin sva iil at herstin skylldi gera meá
slikvm hætti sew nv er hann ok hanvm man sigrin fylgia hví^rt
sem hann ferr. ^ þeir ætla ok hinga^ i an/^at sin iU hérstins ^ ok 10
koma hanvm i horgina an^íat hvart meá íiolkyngi eða smiðvelvm.^
ok er Sinon hafði þetta sagt somnvðvz saman hofði/^giar ok syndiz
ef þersi saga væri son at þeim mvndi hœfa at verða fym at
bragði ok koma herstinvm i horgina ok hafs. sigrin vndir sialfvm
ser. ^ þa svarar ein blot hgskvp at þar af mvndi þeim standa oll 15
vgifta ef hann kvæmi i horgina en almvgrin geystiz at ok viUa
koma herstinvm í horgina ok hera nv a festar ok vndit meá
vinwdasvm at horginni ok varð þa kallit sva mikit at engi heyrði
hvat amzaR sagði.^ þa geck blot hyskvip iil hofs ok villdi forvitnaz
tiðindi. ^ þa hroktvz ormar .íj. vndan stollvnvm ok drapv s(vnv) 20
hans, 2 hanvm þottv þaí ill tiðindi ok sagði þar hit meira mvndv
eftíV íarsi. ^ for hann þa meó miklv kalh at þm leidi eigi herstin
i horgina ok herv msinnz væri i herstinvm en ^eÍT æptv í moti ok
kvoðv ^at engv gegna ok íorv sinv fram ok er þeir komv at borg
hði meó herstin þa matti hanvm eigi koma i horgina nema brotið 25
væri vm Uðið ok var þaí geri ok eigi aftr bœtt. ^ þeir letv herstin
þar staðar nema sem hæð merst var i borgmm' ok bœði var synt
96 þangaí oA; þaðan oA; gieymðv þar yfir oA; þotti vel vm stillt oA:
fori; at sofa vm kvelldit miok vindrvkn/r ok ottoðvz þa ecki at
ser en þeir er i herstinvm Yarv gerbx vita sem þeir hofðv aðr rað 30
iil %eri sin i milli. ^ Girk^'r hofðv þegar allan her sin a lawdi oA:
%en%\ meó fylktv hði at ^vi borg Hði er opit var ok ^eir hofðv
sialfir brotið íyri herstinvm en er allr Girkia herr var komin i
horgina ok þe^'r Ylixes or gengnir herstinvm þa kvoðv Ivðrar vi(?
vm allan hmn. ^ taka þeir nv oA^ brenwa hvsin en drepa mennendi 35
ok vi^ þ«it vaknar Eneas er ham s(a) ^ loga vm alla horgina. ^
^ Mgl. ^ Punktum er tilf. ' inn mgl. * For v sí/wes /*0rsí fee-
gyndt pá n (^eZZer rn^. ^ JPor g er /iörsí skr. h(?). ® Sáledes. ' Æ^í Z*7Ze
f eí' íi7/*. over linjen med nedvisningstegn; enten har skriveren glemt at tilföje a
eller ^" (= ser/ det kan vel ikke vcere meningen at dette í i forbindelse med det
foregáende X) skulde vœre at opfatte som hvs?>.
Trójomannasaga c. 34-36. HAUKSBÓK. 225
hann tekr þegar vapn sin ok vill þangr/i sem konvngr var. ^ þa
ser (hann) ^ at sokn ogorlega a sialfv Ilivm er dyrlegaz vwr i
borginni (ok) ^ oll dyrð horgarinnar hneig tiZ. ^ hann ser hvar
PÍRí^s í>rr ok sœkir Ilivm. ^ haww hefir breiða exi ok sva sagði
Eneas at hann væri likari fiandanvm en mannl. ^ hann leypr bvk 5
af bvc ok hoGY a .íj. hendr. ^ hfm?^ er ahr bloðvgr. ^ hí/^í/? kemr
at þeim stalla er Þor v^r hœlgaðr ok drepr allt þí/f er hans hia
ogvrlega ex nemr.^ hann drap Pohdamante svn Priamrs ok þegar
eftfr P>'iam^6* fyri stalla Þors. ^ oá: er Eneas sa h(^í/m falhn þa
villdi hann giarnara þar deyia en ^ brott at ko7waz en þo mintiz lo
hann þí??*rar spasogv at hann skylldi iil Italia ]andz fara ok íra
hanvm mvndv hinir rikvztv menn koma þeir er engir mvndv vera
slikfr i heímínvm ok ^v\ for hann i brott með foðvr sin ok svn. ^
98 en er borgm var vnwin þa for?; Girkir i brott en at þeim gerði
sva mikin hafstorm at flest/r misforvz sva sem segir i * Theodolo 15
ok engra þeira varð siþaw mikil vppreist. ^ nv kemr her saman
sagan ok ^ sv er DaRes hef?'r sagt ok þick^'r ollvm þaí sanlegaz. ^
(c. 35)En er orrostv var lok?'í o^- hví'rr brott farin iil sins heimih's þa
feck I Neoptvlemrs Pír^^s^ Andromake er att hafði Ector ok forv 33^
þav siðan i Effirvm ok for Elení?s þa/^gat meá þeim. ^ Píri's var 20
mikill viafnaðar maór i flestv ok þa er þav Andromaka hofðv e^^i
lengi saman verit þa villdi hami hansi eina lata en villdi þa fa
Ermoenem d(ottvr) Menelavs ok Eleno him^ar fogrv ok sagði
Menelavs hana. hafa ser fastnaða þa er þeir satv vm Troio ok
letz hana sœkia skylldv enn Eienvs latti þ^rs miok ok qvez e^^i 25
þickia hennar frændr hin?'r nanvztv mikh'r giæfv menn ok þotti
ven^a at nockot illt mvndi af hliotaz ef þersv væri fram halldit.^
ok nv kom þersi ætlan fyri Orestem s(vn) Agsmenons konvngs. ok
varð haíin reiðr miok ok sagði ser Hermonew v^ra fastnaða af
Tindaro fostra hentmr ok q(vaz) anwat hvart þessvm raðvw 30
skylldv '^ renndi eða lata lif sitt ok nv sitr Orestes vm PÍRvm
iamnan ok ^at varð vm siþir at hann gat lostið hann meá orv ok
Yar hann þo lifandi heim færðr ok þa gaf hann Helenrs Andro-
makaw ok allt rikit meó^ i Epiro ok efiir þat do hann en þav
100 tokv rikit ok gerhY þar borg mikla i liking eftir Troio. ^ þar 35
fæddvz vpp s(ynir) Andromake ok Hectoris miklir ok sierkir ok
(c. 36) likleg/r iil hofðingia.^ En eftir^ Troio manwa orrostv vrðv drivgvm
allir æiimenn Priamí^s konvngs lanáfiæmhir ok bygðv i ymsvM
^ Punktum er tilf. '"^ Mgl. ^ Rettet fra hdskrs er. * Herefter er
skrevet et underprikket h. ^ Tilf. over linjen. ** Forkortelsestegnets everste
del er hortskdren. '' For k er i hdskr. skr. 1. ^ t skr. over f.
15
226 f HAUKSBÓK. Trójomannasaga c. 36.
stoðvm en mart for sva raðlavst at s\þan feck alldri ynði meðan
þí?i lifði en Antenor var þar eftir sem fyR var sagt i horginni
Troio þa er Girk^V fon; i brott ok ræstv þeir siþa/^ ok rvddv
horgina ok bygðv þar eftir vm stvnd at leyíi Agamenons konvngs
ok v«rð þo litil eíling borgarinar en \andii yar þo sva arsællt 5
þegar þar vf/r friðr at þeim var enkis fatt er þar bygðv. ^ en er
s(ynir) Ectoris yarv vaxnir ok þe?'r spvrðv hvat titt vot i Troio
er þeiíj? þotti sitt fostr \and at þar sattv ^ þa vskylld^r menn
þeim nv beiddv l^eir at Elení;s skylldi fa þeim lið ok skip ok
íarsL sialfr meá þeim i\l Troio ok ryddi brott þeim monnvií er þar 10
bygðv en vnm \ndir þa ok setti þa þar niðr en Elen^^s let þat
eíiir þeim oA^ íorv ]^eir með her iil Troio ok er borgar menn sa at
E\envs var þar komin ok s(ynir) Ectoris ok þeir mvndv oddi ok
eGÍv borgina sœkia helldr en fra hverfa þa sa [)eir engi sin efni
ti/ motstoðv ok gafv þeir þa allt saman \pp sig ok borgma i þe/ra 15
valld en Elení;5 setti þa þar niðr broðvr s(vnv) sina ok eílði þa
iil rikis ok Yarv ]^eir þar \m alla sina æfi ok þar bygði ^eirs. át
bogi si\)an en brott for oU sveit ok ætt Antenore ok bygði þar
ecki þaðan íra. ^ en Eleni;s for aptr i Epirvm ok sat at þvi riki
meðan hans lif var. ^ ok er nv yfir farit þa sogv er agiætvz hefir 20
vmt i verolldvnni i heiðni at allra mannsi virðingv þeira er vitrir
erv oA: flestar frasagn^V erv kvnwar en her eftir hefir sogv íra
Enea oA: þeim er Bretlawd bygðv. ^ ||
^ Punktum er tilf. ^ Sáledes.
EMatisti;s hef^V pvrpvralit sew vindropi. ^ hann er ok hvit- 34;
leitr sem vindreyp meó vatni. ^ hann kemr af India lanái. ^
avðvelldr er hann at skera. ^ hann er gagnstaðlegr dryckiv
monnvM. ^ hann væri dyR ef hann væri færi. ^ hann heUr .v.
myndir. ^ 5
CRÍsopatívs kemr af^ Eðopia haw^ er i myrkri hos en i
Hosi myrkr. ^ hann gloar seni elldr vw nott en vm dag er ha/m
sem bleikt gvll. ^
GErathises ^ / heit/r stein svartr asionar en ef maór heíir
hann i mYnni ser þa ma maðv þegar segia hvat anwaR hyar ^m 10
hííMw þd at hann heíir þegianda megin. ^ þa mattv vita hvart
kona vill iatta bidianda eða nitta. ^ en ef maðr hef«r þanw stein
þa rið a þann man miolk eða hvnangi ok mvnv þa þegar flvgvr
a hann setiaz ok svga ok stinga. ^
MAgnetis heit^r sa stein/^ er fm^zr a India \aná\ sv þioð er 15
Trogodi heit^r. ^ hann er svartblar. ^ hann dregr iarn at ser. ^
Medi fvnwv megin hans. ^ lea hann vndfr hals kono sofande ef
mam^ forvitnar vw dygð hemi^v en sv er skir er faðmar sofanda'*
bonda únn en hora velltr or reekiv sem hen^á se meðr hendi
kastað ok deyn^r ok merYir sa davn^z lavn lastar henwar. ^ En ef 20
þiofr %en%v i hvs at stela ok lear hann glœðr h^r ok var ^ oZ:- a
ofan nockot af ^ehn steini i hvern stað sva at híti ok reykr gangi
af i fiora staði ok hverr er i hvsi þt'i er flyr hví'rr i sin stað ok
VGÍr at hvs falli a en þiofr ma taka hvat er hann vill. ^ En ef
dryckit er af hanvm i vatni ok í hvnangi þa er hann goðr , vi^ 25
vatnkalfi ok ^ió brvna ef þv stockvir a meó hayivm. ^
ADamantes er hin bazti stein er kemx af India la//di or
malle kristaUi ok er hann eig'i sva skÍR at hann lati iarðht ok er
' Funktum er tilf. ^ Herefter er foi'st shrevet india lawdi, men dette
er igen overstreget med rðdt; ogsd det folgende ord er — urigtig — overstreget.
' Det forste e er pá grund af en 7'0d hlœkklat utydeligt. * Sáledes (for
sofandi?). ^ Sáledes for hvar.
15*
228 i HAUKSBÓK. Náttúrusteinar.
hann þd myrkblar. ^ hann er sva harðr at hann lætr eigi íyr\ ^
iarni ne elldi en brottnar hann íyn iarni ok steðia ef ham er
vættr i bvcka^ bloði en með hans broti ma gera aðra steina goða
en sa íinz eigi meiri en valnot. ^ Annars kyns kemr af Rabita
\aná\ sa er eigi sva harðr. harm brotnar ^ fyri hamri bloðlavst oA^ 5
eigi er h«im sva skÍR ok minwa er hann verðr. ^ hin .ííj. kemr or
Kípr .íííj. fra þeim monnvu (er) ^ PhiHppi;^ heita. ^ ham er fvndin
i iarnæði. ^ allir hafa þeir eitt megin at draga iarn en magnes ef
adamas er i hia ma \)v\ siðr ti^ sin drega iarn at hann lætr ef
hann heíir fengit. ^ Adamas er hœfílegr fiolkyngiberanda gmr lo
hann vtaman brott rekr hann fra manm skyssi ok hegomlega
dravma íÍRÍr hann leiðilegv eitri sigrar hann deilvr ok sen^^vr
gr(pðir ^ hann vheila harða íiandr íævir hann i hof en hann ska\
þa borin vera a vínstri hendi anwað hvart i gvlli eða silfri. ^
Allectorii's heitir sa er íinz i hana maga gelidvm .ííj. 15
vetr "^ eða .íííj. fœddr ú^an. ^ ha^in er meiri en bávn. ^ hann er
hkr gimsteini eða skirv vatni. ^ hann gerir hafanda miok graðan
slockvir ha7in þorsta i mvnm hafðr. ^ ein konvngr forðvm sigraði
marga konvngsi meó hans nattvrv ok er hann vrvar sigr stein. ^
hann kemr aftr brott recnvm ok fær manm nyian metnað ok^a
leiðrettir hann fornan metnað. ^ hann gerir hvern ma^m goðan
ok staðfastan i ollvm Ivtvm ok mikil magnaðan i allri kvensemi
en variz hann at hann veítí eigi of mart konv sinm. ^
GeUdonivs heitw^ sa stein^^ er svala heíir i maga. ^ hann er
ecki hos hann er htill ok fediar ^ at sia en vm fram er hann 25
marga dyra steina i nytsemi. ^ hans myndir erv .íj. hann er
svartr ok ravðr.^ hann \eiiir brotfaUi ha^m greðir vheila hann gerir
skammar sotter hann gerir menn malsniaUa ok þockaða vel ok ef
hann er vafðr i h'nklæði ok borin vnder vinstra armi en ravðr ok
svartr a somv Ivhd borin vnder hœgri hendi iil rettra lyckta 30
leiðir hann vp^ hafðar syslvr setr hann konvngSL reiði ok grœðir
hann sivk avgv skolaðr i vatni en ef hann er vafðr i gvlv klæði
ok vtan vm linklæði þa er sagt at hann bœtir riðv ok aUzkyns
meínsemðer. ^ IP
^ Punktum er tilf. ^ Herefter er forst shrevet vali^ men dette er over-
streget. ^ c ligner mere g, end c. * Disse to oi^d er skrevne to gange.
^ Mgl. * g er i hdskr. rettet fra d. ' Efter r synes noget at vœre ud-
raderet, mulig et forkoHelsestegn for vm eller a. * Over det forste r en he-
tydningsl0s streg. ^ De to. folgende sider: 34^ og 35<* er oprindelig ubeskrevne;
men de er senere mer eller mindre blevne fyldte med forskellige kradserier,
hvorom nœrmere i indledningen.
Gicio ianus epi cibi uendicat oct fe ma maran lanuarius 35b
Pris ma seb agn uincen bacon polcarp ag habentur Februarius
Bripur blassus a ued februo scolastica ualent ííj ^ Marcius
lul martir uirgo post petrus matque sequatí^r Aprilís
Marciws officio decoratur gregoriano gud ^ Maíus 5
Post ea cut benedict post Maria genetricis luníus
April in ambrosíj festis ouat Bique tibur magn ví ^ lulius
Succedunt hinc festa georg ^ marcique uitalis Augustus
Fil ma crúx alex io io post mig or hinc* nere iunc hall Sebtember
Inde que dun sequítur uenit urb augus ger ad est pe October 10
lun mar abet bonifa með prímí barbasi bas uí íííj ^ Nouember
Tunc bomar gerualeal elld ioa io que le pe pau December
lul suí promartiníís tho celi fra benedicti
Di suit a post que ^ mar a crist iaco dorpan ol abger thor prax ^
Petrus"^ ol aug trans sixt do ciri lau tibur ip/? ey íj^ step^ 15
Sumsio uírgínía tímo bartholo post a io feli
Egise trans bert post a ma gorg a pro sus co cru nic ey
Lanbertique ma maur festum íirmí da mi míc ie
Re leo francis íi mar ^ de di ger inde re calíst ííj ^
Inde lucas hinc unde seue cris abhinc simonis quint 20
Omnes eu nole uil quateo marque hTÍccique
Martir ad est ea cecle cricat post ea sat and
Post que de barba nicho ueniunt uicto lu nicasi íj ^
0 sapicuM thoma thola natalis domini sil
Frangit eglo dictis comítis anguít gueno fictis Ente cibat 25
bacus ^ aliquo gentes emo ásicus Glere baro gaRÍt felix ere druso
baRÍt Arte gregis facte durant carte bouis acte
^ Skrevne med redt. ^ Senere tilföjet. ' Over ge er senere skrevet
io og over or gi. ^ Tilf. over linjen med nedvisningstegn. ^ Herefter er
ferst skrevet mar hinc, men dette er atter udstreget. ° Disse to ord er til-
föjede med en yngre Mnd. '^ a er skrevet over linjen. ^ Tilf. med en
yngre hdnd. * ar sammenskrevne.
230 • HAUKSBÓK. Cisio ianus.
Frangit driiso aliquo eglo baRÍs gente dictis Arte emo
comitis gregis ^ dacus angvit ^ facte Glere gueno durant baro
fictis carte gaRÍt Ente bouis felix cibat acte ere hsicus
Sicca uiris , afia curuis rex bustet cauet sic Brito creans
stilbon ori ^ rís aud saba uiris as ^ 5
* s er skrevet omr linjen. ^ v er tilf. over linjen. ^ Utydeligt.
* Herefter er de arabiske taltegn skrevne: 7 899 0 1111 (midt pd siden) 0 9
8 7 6 5 4 3 2 1 (til höjre og noget höjere oppe); allernederst er en linje skrevet:
Tercia fexta quaterna fecundaqwe (Aqiie utydeligt pá grund af en klat) tercía
vina (fejl for luna^.
Uer hefr Breta sogvr 36»
c- • Nv 1 cr at segia af Enea env^M miUda at hami rakz lcngi i
hafe þa er hann for af Troio ok kom hann vm siþir (við) ^ Sikiley. ^
þar var?; þa fyri miklir hoí]^ingiar ok vinfr Troio ma^indi Erikneí;s
ok Acestes. ^ þeir tokv met^ myklv7w fagnaði * viíí Enea oA; var 5
hann þar vm vetrin.^ en er ^ vár kom byðs hann brott oA: lætr i
haf ok fengv ^ þa en st'a mikin storm at svm skipin svckv niðr
en vm siþir bar þa (at)^ landi.^ ^eiv hofðv þa nockvr dœgr vmð
matlavser. ^ Eneas ser þa hiort ein ok skavt hann ok var haný^
matbvinw. ^ ^eiv sia þar mikit land ok fagrt o^^ margar borg/r. ^ 10
þeir fengv goða hofn. ^ þe^'r sia þar nœr ser ena merstv havfvð
borg en a henwar veaivm \av skrifat fall Troio manndi. ^ þar sa
Eneas hvar Troilvs var drepin með þeim^ hætti skrifat sem vondr
væri snvin i har hanvm. ^ þersi syn angradi hann miok. ^ íyn
þersi borg reð en rikazta d^-ottning "* sv er Dido het ok er hon 15
veit þarkvomv Enea %en%v hon sialf moti hanvm ok byðr ha^í^m
til sin ok ^at þiggr hann. ^ ho^ let gleðia hann meó alzkyns leik
ok skemtan en hann var iamnan vglaðr. ^ Ok er drottning fann
^at mœllti hon þv en milldi Eneas gvðen gefi þer glatt hiarta ok
mikin veg sva sem þv ert til borin ok alla þa sœmð sem \er ^ 20
hofvm valld yfir skai yðr heimol vera ok y^vvm monnvíií.^ E(neas)
svarar frv ek ma eigi glaðr vera íyri þeim harme er nv er endr
104 nyiaðr þd at íyri minvm avgvm er a y^vvm borgar vegivm skrifaðr
skaði minna ættm(?/ma. ^ ároiining bað hann segia ser fra þeim
stortiðindvm er þar vrðv ok sva gmr hann. ^ drotning ^ let þa 25
gera veizlv mikla ok let þar fœra fram allzkonar leika.^ ecki fanz
E(nea) ^ vm ^at ok er ároiimn% fann ^at þa bað hon hann at ^
^ ífgZe cíewwe side er — pd enkelte hogstaver nœr — ojyfrisket; jfr. AM.
Katal. I s. 6'86*29— 87. ^ Stjnes at mangle. ^ Punktum er tilf. * Opfr.
-di. ^ Uopfrisket. ^ engv ligeledes. "^ Ordet iisikkert, navnlig de 4
ferste hogstaver. ^ Skrivemdde usikker. ® t synes at vœre skrevet over liujen.
« HAUKSBOK. Breta sögur c. 1.
pryða veizlv hen/mr meá sinvm leikvm.^ hann gerir sem^ drottni/?g^
bað ok leikr nv síWslji strengleik meá mikilli list fmmaR en nockor
maár hefði þar fyR heyrt. ^ drottni/2g virð/r hann vm fram alla
menn ok legr a hann mikla ast þt'iat ho^ hanvm vnwe vm framw
alla menn ok sva kemr at hann fær henwar oA^ vnir hon nv vel 5
sinv raði ok var han^ þar nockora vetr. ^ Ok ein tima dreymði
Eneam^ at Freyia kiæme at ha^ivm ok mœllti far i\l Italia lawdz
ok tak þar þa miklv sœmð er gvðin hafa þer þar íyyi hvgsað ^. ^
ok eftir þa^ byr hai?/^ skip sin leynilega ^v'i at hann vissi at hanw
kiœmez ei^i b/*ott ef drottning yrði vor \\ð ok for bvrt meá leynð lo
en er hon verðr vor at hann er brottv þa sendir ho^^ iil ^ ÍYnbar
wið Eneam ok mæhV til hans Herra Enea sendir Dido Kartago
borgar drotniwg q(veðiv) goðan/^a ok sina elskv. ^ þersi hersta
borg heimsens er þig gerði rikan er miok þvrfandi þin^ar íyri-
sionar. ^ bioðvm vier iil sUkaRar "^ s§mðar ^ sem þv hafþir með i5
ors. ^ mattv vel mvna þa er þv komt til var ok þinir menn
mattv eigi hialp af þer fa en ek fagnaða þer me(? allri dyrð let ek
aka þer i holl mina meþ allre sœmð ok setta ek þig i mitt hasæti
ok minir menn stoðv vp^ ok þionvðv þier ok þinvm monnvm.^ gvll
106 ok silfr ^ ok allzkyns gersimar gaf ek þinvm monnvu en sialfvm 20
þer allt rikit ok ^^ þa^ ^^ veitta ek þier er mer var nanazt er ek
var sialf en þv | sœrðir ^^ þig ^^ vi(? gvð þin ok sva viíJ var gvð 36b
at þv skylld^V min vgra hvar^^ sem þv værir.^ nv hef^V þv svikit
mik ok sva gvðin eð sama. ^ nv skyt ek ^^ ollv minv maU til þeira
at þa^; hefni min a þer. ^ gef gavm at að e^^i virðiz sva ^* þersi 25
þinm gerb at þv f^^i farir bcpðe mer ok þeim þinvm syni er (með) ^^
mer leyniz af þinm hervist ok þegar ek veit at þv viUt ^^ eigi til
vars rikis koma þa skaUtv raðin^ vita min bana ok sva barnsins
þers er ek fer með. ^ ger sva vel ef þv viUt eigi mik únna, meðan
ek Uíi þa ger nv fyri menzkv saker ok lat hylia leg mitt ok lat 3o
drecka erfi mitt þí^mt þat þicki mer nv miklv maU skipta vale. ^
En er hon spvrði at vist var at hann viUdi eigi iil hennsír koinai
þa íyri for hon ser siolf ok þers þottiz hefna Hanibal konvngr a
^ Punktum er tilf. ^ m uopfrisket. ^ d ligeledes. * Opfrisket
Ene. ^ jFV? /"or — det oprindelig (?) skrevne — hvgað. « Forst opfrisket
til a og derpá^ som det synes, rettet til i\l. ' Sáledes, men utvivlsomt fejlagtig
opfrisket. ^ Skrevet over linjen; oprindelig stod der vel slikrar vegsemðar.
^ r er skrevet over linjen. ^^ Uopfrisket. " Hele denne side er meget af-
hleget og et par ord opfriskede, og bcerer helt igennem vidne om, at stærke
reagensmidler er hlevne anvendte. ^^ Sikkert sdledes og ikke þik. ^^ Utyde-
ligt. ^* Disse to ord, sœrlig det sidste, meget utydelige, men temmelig sikre.
^^ Mgl. 1« Disse to ord er opfriskede.
Breta sögur c. 1-3. HAUKSBÓK. 233
RvmverivM þa er hann van Rom ok sva marga havfþmí^ia drap
hcmn i einni steinhoU at hann let ser leir bleyta meá bloði
Rvmveria ok gerði þar af borgar lim. ^ hann sendi oA: heim iil
Kartago borgar .Ixxx. vandlavpa fvlla meó íingrgvllvm þeira
Rvmver/a er hann hafþi yf/r vnið i þd striði. * 5
Fra Eneas oA: Latinvs
[ c. 2 Ko/it^ngr reð f^ri Itaha sa er Latinvs (het) ^. 1 dott^V h«ns
het Latina. ^ how fan fyrst latinv stafrof ok af hennsir nafni heita
aller Látínv menn þeir er þa tvngv kvn/^v. ^ var þaí ofe havfvð
tvnga Rvmveria meðan RÍki þe/ra stoð ok eígi^ at eins þeira helldr 10
oA: iamvel allz heims. ^ drottni/^g han^ blotaði Sif. ^ Latiní;s sat þar
er nv heit/r Rímína ok ein tima syndiz drottniwg Sif i svefni ok
mœlltí bviz \ió Eneas ^ at eigi gangi hann her yfir þetta Riki þar
108 se?^^ (hann) ^ er rekin af sinm fostriorðv ok af oðrí^m þioðvm. ^
Nv ferr Eneas þar til er hann kemr iil ItaUa la?idz oA^ tok þar i5
lí/nd sem nv fellr Tipr i sio. ^ þa var hanvm viirab at hann
skylidi hafa frið yíó Evandrvw konvng hann rikfr þar er ^ þv
skallt setia borg. ^ sv verðr hofvð borg allz Italia landz l^viai þv
skallt eiga allt ItaUa Riki ok at þv trvir þersv þa gef ek þer þetta
teikn. ^ sva sem þv ferr veg þin þa mantv finwa vndir einv tre 20
þ^7Í er vlex heitir hvita gyUti meá .xxx. grisvm alhvitvm ok i þeim
stað skalltv borg reisa ok sA:a/ltv kalla Albans borg. ^ þetta ^ ferR
allt fram eftir þd sem nv var sagt ok Eneas reisir borg i þersvm
stað sem hanvm \ar íyri sagt a þan máta sem Kartago borg var
er Dido drottning hafði gera latið. ^ hon \ar sterkari en nockor 20
onnvr i Italia. ^ hon var ok skipvð með miklvm kavp^vw. ^ Eneas
var ok ^ frægr viða vm land ^ ok vm alla þa menn þotti mikils
v^rt er af Troio varv komnir. ^
Af Tvrno
c. 3 Damií^s het konvngr er reð ígri Tvskania. ^ Tyrnvs het svn ^o
hans en mersti kap2?i i Italia.^ hann fregn at Eneas hefir orð sent
Latinio konvngi at biðia Latinv dotti/T^ hans'^ þe/rar erTvrnt's hef^r
fyR beðit ok verðr \ió þetta miok reiðr. ^ En konvngr segir at
hann viU eigi gifta dottí?r ^ sina vtlewdzkvm manne þeitn er flyð
^ Punktum er tilf. ^ Mgl. ^ Synes opfrisket. * s er skrevet omr
linjen. ^ Disse to ord meget utydelige. ® tta synes opfrisket. "^ Noget
utydeligt. ^ Snarere at lœse sdledes end som lond. ^ 0 er tilf. over Unjen,
som det synes uden nedvisningstegn.
234 f HAUKSBÓK. Breta sögur c. 3-4.
hafþi af sinvm fostr iorðvm helldr villdi hann gifta (hana)^ Tvnio
emm fí-emzta kapj^a ok þar inlenzkvm af envm beztvm konv7igSi
ættvm komin ok kvez viHa at hann yrði yfír maár þers rikis
110 helldr en vtlendr maór ^viai sa verðr yfir maór þe>-sa lanáz er
hana. á. ^ lavk hann sva sinv maU at hann bað alla sina mefin 5
þiona Tvrno ok iattaði hanvm dottor ^ sina. ^ Her e^iir samnar
Tyrnvs miklv Hði en þersir Yarv kaippar meá hanvm Mesapor ok
Nvmant'5 magr Tvrni Rampvrias* konvngr Sesrapnts ok margir ||
aðrir^ hsiYfþingiar. ^ En i borginm meá E(neas) Yarv þersir^37'
havfþm^mr Bissa Pandací^s Silvant^s^ Menestei^s^ Serestas Tvpid?;s lo
fostri Askaníj. ^ ok er Eneas fregn þetta þa a hann tal við sina
menn ok segir þeim þersi tiðindi. ^ hann segir at hann vill fara
(a) '^ fvnd Evandri konvngs ok Pallas svnar hans ok fa styrk af
þeim en hann setti Askanivm svn sin havfþm^ia yfír borgina ok
gefit alldri vpj9 bo^'gina ^ fyR en ek kew aftr. ^ Siþaw feR hann is
brott af borginm til þeira feðga ok tokv þe/r veglega vi^ hanvm. ^
hann segir þeim sin erindi. ^ þe^'r heiia hanvm smni Uðveizlv. ^
PaUas var en .ííj. maðr mestr ok sterkaztr ^ i landinv. ^
FaU PaUas konvngs SYuar
c. 4 Lavin^^s konvngr ok Tvrnt's samna Uði er þeir spyria at 20
Eneas er brott ok fara iil borgar E(neas) ok setiaz vm hana oA;
sia hversv torsottleg hon er. ^ Tvrn^;s talar þa f^ri folkinv ok
mæUti yðr er kvnigt hver skyUda ors ^^ rekr tU at rinda þersvm
monnvm af ors^^ er setz hafsi i vart RfA;i.^ vitv þer oA: þeira skap-
lyndi at eigi letta þetr ^^ her heUdr en anr^ars staðar fyR en ^^ þeir 25
hafa her sUkt sem þeir viUa ^^. ^ híz/a þe^'r nv rekiz nalega vm
aUan heim }^viai engi viUdi þola þeim ^* yf^'r gang sem ravn varð
a þa er Girkir ^^ rakv þa brott. ^ E(neas) hefí'r ok beðit þe^ra(r) ^^
112 konv sem mer var aðr heitin.^ höfn?^ biðr menn sina fara í'yrst iil
ok brenwa skip E(neas) þav er stoðv vndfr borginm. ^ þeir Tvrni^s 30
sœkia at borginm meá oUví/^ brogþvm en þeir vorðvz skorvlega
oA: er þeir hofþv lengi sott borgina þa gerðv borgar menn rað sitt.^
^ ilfþL * hdskr., men muligvis har det vœret tilf. i den ydre margen.
^ Punhtum er tilf. ^ Det forste o er tilf. over linjen, som det synes uden
nedvisningstegn. * Synes ikke at kunne lœses anderledes. ^ Denne side
bœrer pd flere steder mœrke af stœrke reagensmidlers anvendelse; opfriskninger
er der meget fd af. De overste linjer pd siden er meget utydélige. ® Meget
svagt. ' Mgl. i hdskr. ^ Utydeligt. ® tr synes at vœre skrevet over
linjen. ^°- Sáledes. " Forkortelsestegnet og v opfrisket. ^^ e ligeledes.
^^ Noget utydeligt. ^^ þ for en del opfrisket. ^^ k opfrisket. ^* r mgl.
i hdskr.
Breta sögur c. 4. H A U K S B Ó K. 235
þeir \arv .íj. menn i bo^-ginwi er fy/risiaztv'r warv ok mestir kappar
i liði Eneas. ^ het ^ anwaR Nisvs en anaR Ervle^s ^. ^ þeir veliaz
til at riða vt af bo/ginni ok segia Enea þennsi vf/ið. ^ þeir her-
klæðaz nv ok íara leynilega vt af borginwi ok er þeir komv i
herin Yarv marg/r vindrvkn/r "^ oA; sofnaðir. * þa brigðr Nisvs 5
sverði ok hoGr a tvær hendr ok sva eð sama gerir Ervle^'.s ^ oA;
drepa nv mikin íiolða Riddarsi ok fara^ nv sva vt af hmnvíw ok^
sva margan mB.nn hofþv þeir drepit at peir vissv eigi sialfir tolv
á ok sva vari? þe/r moð/r at nalega mattv þeir eigi ganga ok
þeim ^ sigri er vií? brvgðit viða i bokvm er þeir fengv þa. ^ En lo
er þeir kowv vt af hmnvM ok morna tok ok liost var orðit
ok morgon solin skein a hialma þeira sa þeir mikin^^ her riða i
moti ser. ^ þar var sa hofþi/^gi f^ri er Volcens het. ^ hann ætlaði
iil liðs viíí Tvrni. ^ haw^ ser ^ þersa .íj. Riddardi ok kennir a
vapnvm þeira at þeir (erv) ^ af Troio monnvm. ^ 'Nisvs sœkir nv 15
vndan ok iil skogs. ^ En Ervlet^s var þvngfœR ok komaz þeir
millim haws ok skogsins ok sœkia ^ nv at hanvm alla vega en
hann verst stgrklega oA: af þ?;i at ecki ma YÍd marginvm þa drepa
])eir hann. ^ ok er 'Nisvs ser þetta ^^ þa liop hann or skoginvm ok
114 hoGr a tvær hendr sva at ecki festir vi(?. ^ hann ryðr ser gotv 20
fram at havfþm^ia þeira Volvent ^^ ok lagþi hann meá swerbi
igegnvm ok allar erv hans hendr bloðgar vpp at oxl. ^ Nv sœkir
sva mœðin i Hkam hans af sokn ok sarvm at ha/^/i ma eigi
standa.^ kemr hann nv þar at sem felagi hans var fallin oA; legtz
a hann ofan oA; mæUti minn goði vin Ervle^^s i einvM stað skvlv 25
vií davða þola ok var þar saxaðr. ^ siþa?^ tokv þeir havfvð þeira
ok barv a stongvm f^ri Tvrni ok segia hanvm þersi tiðindi oA:
verðr hann V\ð ^at harðla glaðr. ^ hann lætr nv blasa ollvm
herinvm til borgarin/^ar ok hofþv hofvðin f^ri merki. ^ þeir ganga
nv at sva sterklega at Tvrnt^s getr brotið borgar vecin ok sva var 30
hann oðr at ha/ífi biðr ei^i siníía manna ok hop in í borgina oA^
drap þegOT .íj. havfþwýia en .ííj. greip hann ok snarö^r hann i
svndr.i | YAnn^^ hoíþingi i borgin(i) ^^ het Gvspidi;s hann kastö^r ^* 37^
at Tvrno skriðliosi. ^ vií? l^at Yarb hann sva reiðr at hann hœGr
a tvær hendr. ^ Bissa hertogi reðs fyst i moti hanvm ok hocr i 35
skiold Tvrni^ ok hallaz^ hann eíiir en er Tvrni;s ser at af hanvm
herr skioldin þa leGr hann kiesivnm i smaþarmana ok þegar eftir
^ PunJctum er tilf. ^ h opfrisket. ' SíMert sáledes. ^ drv meget
utydeligt; vin er sikkert. ^ Meget utydeligt. * Rettet fra hdskrs sva.
' Utydeligt. » Mgl. i hdskr. » s opfrisket. ^° þett Ugeledes. " Sá-
ledes. ^^ Siden er dels opfrisket, dels plettet ved reagensmidler. ^^ i mgl.
i hdskr. ^* ar utydeligt, men sikkert.
236 I HAUKSBÓK. Breta sögur c. 4.
Feisigivs felaga hans lagþi hann i gognvm meá sverði. ^ Þdta ser
Mersívs ok angraz miok ok mœUfi Eilif skom er at þoia at ein
maár gangi sva fmm. ^ þa ivpv mote hanvm .íj. kappar Serestei;s
ok Menenvs ok drap TYrnvs þa baða. ^ Nv fmna borgar menn at
116 litið lið var komið i borgina.^ þeir byrgia þa aftr oll lið borgarinar 5
oA; sœkia þa at hanvm alla vega en hann varðiz sva at þeir komv
engv sari a hann ok er nattaði þa varð hanvm ^ sem obrvm ^
monnvM at þreytvz oílin af mœðin^i. ^ þa hopaði hann vndan at
arbackanvm ok var hann þa sva moðr at hann steyptiz vt a ána
ok þar var vndir ein batr ok kom hann þar niðr i ok for hann i ío
myrkrinv ofan eftir anm ok kafaði vt vndfr mvrin ok kom sva til
sini^a mannsi ok þegar egiar hann þa at sœkia at borginni ok
seg^V at hon er iamgoð ok vnwin. ^ þa mœUti ein mddari Tvrni
þ^r heimskíV rnmw o^' vfroðir gefit borg yðra ok sialfa yðr i^ valld
Tvrni þ^;i at þer vitið at þer ervð meÍR vanir sællifi ok ske/^^tan is
leik oA: dryckiv ok kven^a halsfongvw en striði ok bardogvm. ^
hafi þer ok heyrt at ecki folk er harðara en Saxar ok ^vl heita
þeir sem stein ok ^vi erv þer miok heimskir ef þer viUð beriaz md
os. ^ Þa SYdiraði en vngi Askanias svn Enea ok mœUti eig'i er [)at
satt goðr ma^r at varir^ lanz menn kvnni e^^i nockot vi^ strið en 20
Utlar miniar mattv her sia at en sie^ nockot eftir Troio manna..'^
hann skavt ti^ hans með spioti ok igegnvm hann ok fell hann
davðr niðr.^ hefz^ nv orrosía af nyiv.^ Nv kemr Eneas i þ^rsv ok
Tarton konvngr AlrestíJs ok Meœnávs meá miklvm her. ^ þar Yar
118 ok Pallas svn Avandri ^ konvngs. ^ þersi er on/^vr frægivz orrosfa 25
en Troio manna. ^ allir rædc^vz Pallas ok hans eð ogv^-lega afl. ^
ecki hafþi ha?^m fyn i her komit. ^ hvark(i) "^ stenz vit? hai^z;m lifar
ne herstar. ^ ha/^n fcR kallandi vm herin ok spyR eftir TYrnvs ok
er Tvrnt;s ser hversv mikin skaða hann gerir ok hv^rsv ogvrlegr
hann er ok riðr nv mote hanvm. ^ Ok er Pallas ser þa^ skytr 3o
hann iil hans meó spioti.^ þat kom Ynáir hond Tvrni ok igegnvm
þrefallda brynivna ok rennir íyri vtan rifin ok þar i g^gnvm. ^ ok
er TYrnvs feck þetta sar þa skytr hann iil Pallas ^vi spioti er
skaptið var ei^i miara en hin^ digrazti ass. ^ þat kom a Pallas
miðian ok let hann þar lif sítt. ^ þa skilr nott bardagan. ^ Eneas ^ 35
let iarða lik Pallas med miklvm veg ok let smyria með ivrtvm sva
^ Punktum er tilf. ^ h er opfrishet. * ð ligeledes. * Tilf. over linjen.
^ Noget utydeligt. ® Sáledes. ' i mgl. i hdskr. ^ Fra og med dette ord er hele
den ovrige del af siden opfrisket, med undtagelse af enkelte trœk over linjen,
som böjlen i d osv.; over i'erne er der sat en prik, til hvilke her intet
hensyn tages.
Breta sögur c. 4-5. HAUKSBÓK. 237
at eigi matti fvna enn a dogvm Sigvrðar konvngs lorsala fara ok
þers keisara dogvm er Heinrekr het anwaR meó þd nafni þa Yar
graíinn grvndvollr i Rom iil herbé^rgia nockorra þa fvndv ^eir
þmna hans likama \ívmn i steinþroni. ^ hann hafþi eitt holsar a
miðivm Hkama þat var .íííj. fota a lengð ok lœfðar. ^ hans haleikr 5
sigraði Rvma borgar mvra. ^ loganda Uosker stoð at havfði hanvm
120 þa^ er hvarki matti slocwa íyri afli vaz ne vinz. ^ ei^i matti ^at
ok braðna ne eyðaz enn at gé'rri einm borv meó stali vnd/r logan
þa sloknaði þetta hos vm þa borv er nv var fra sagt af loftinv
inwanleiddv ok milU?^?. komandi ^ logans ok lampans. ^ þ^tta lo
VöfT skrifat a steinþroni at fotvm hanvm her hGr Pallas meá sið
sinvm svn Avandri konvngs ok hætti sa sem drap spiot l\Tni
Riddara.^ hann mvn íinw||az^ a dogvw Heinreks keisara an^ars sgí
með þd nafni. ^
Fall Tvrnvs ens agiæta 15
5 Nv er ovrosto tið kemr þa kemr nv til Uðs med Tvrno en
agiæti Mensencii's ok svn hans hdiSvs. ^ þeir beriaz nv ogorUga. ^
T\rnvs drap margan maw/^. ^ Eneas drap .ííj. hoi^ingia. ^ þa kemr
moti hanvm en kvrteisi Lassvs ok er þeir hofðv barðs \m rið
mœUti Eneas Lassvs Uf œskv þin^^e ok þreyt ei^i við mik. ^ hawn 20
er æ þí;i akafari ok vm siþir feU hanw íyri Enea. ^ þaí harmaði
Eneas storlega ok sva aUr herrinn. ^ var þa settr friðr med þeiw
vm stvnd en er ovrosto time kom þa skipa þeir fylkingar oA: %an%di
nv Ivðrar vm aUan herinn. ^ Tvrni^s sœkir sva hart fram at aUt
ílyr vndan hanvm þar sem hann íerv ok marga kapj^a drap hann. ^ 25
SUkt eð sama gerir Eneas. ^ hann mæiir envm mikla Mecencio ok
122 bmaz þeir lengi ok lykr sva at Mecencii?5 feU. ^ Nv er en harðazti
bardagi ok feUr nv hvndrvðvm folki^ sva at engi kvnwi at teUa
ok nv * snvz maww faUið a Tvrno ^. ^ en er ^ haw/^ ser þdta viU
ha^^w fín/ía sialfan Eneam ok i ^vi brestr ílotti a haws mowwt^M 0^30
varð hann þa navðigr "^ vndan at haUda ok var hann íyri vtan
rikit vm rið. ^ Eneas lear nv vndir sig þetta mki. ^ morg tiðindi
ok stor vrðv þar meðan Tvrni;s var burttv ^ af viðr skiftvm þeira
* Punktum er tilf. ^ Opfrisket lœses her vindin^ men dette er galt, og
de trœk, der skimtes, nemlig dr med en streg foran, der gar ned for linjen,
viser, at her har stáet noget andet (vindr?). ^ Med undtagelse af den folgende
overskrift og initial er den forste halvdel (til og med Nv 238.ío) af denne side
opfrisket. * Dette er opfrisket til vm. ^ Ordet er opfrisket til tvrnonem;
hvilket uden tvivl er galt; det felgende en er er af opfriskeren hlevet lœst som
nem. '^ Se foregáende note. "^ a er skrevet over linjen. ^ Pá grund af
et stort hul i mbr. er dette ord skilt ad; pd grund af opfriskningen (hvorved
bur|ttv er fremkommet) er det ikke muligt at bestemme den oprindelige skrivemáde.
238 f HAUKSBÓK. Breta sögur c. 5-6.
Eneas ok Lavviní ^ konvngs ok feck Eneas iamnan en betra Ivt. ^
konvngT sendi þa orð Nestor envm spaka at \iami skylldi ganga
moti Enea ok bavð hanvm þar i\l mikit goðs ok er þersi boð
komv úl Nestor þa mœUti hann ek sa þa handa ferð Eneas i
Troio at ek kemi ecki til striðs mote hanvm.^ er ok fam monnvu 5
kvnnigra hvelik^r Troio me7in Narv enn mer ok kew ek ecki þar.^
Nv vé?rða þa^ tiðindi at T\rnvs kemr aftr i lanáii meá miklvm
her ok fara þeir mágar Lavvini^s ^ ok Tvrní;^ moti Eneas með
vvigian her. ^ hann samnar ok liði i moti ok tekz með þeim enn
snarpazta orros^a ok gengr betr Eneas monnvM. ^ Nv ^ ser Tvrní;s lo
at Eneas man sigr fa ef sva feR fram veit hann ok ef hann gefr
vpp vapn sin þa er* Eneas sva milldr at han7i helldr lifi sinv ok
þa^ sama ætlar ok Eneas ok er (hann) ^ ser Tvrni;^ ok \)at eð
dyrlega bellti er hann hafði tekit af Pallas þa brigðr hanvm sva
miok vi^ at reiðin hitnar. ^ leypr nv hvaR að sivbrvm ok bmaz 15
sva sterklega at engi þe^na veg Girkkwdz hafs hafþi anað shkt
seð.^ matti þar sia morg hoG ok stor en sva. Ivkr at Tvrn^.'s fellr.^
En eftir þe^ma bardaga fær Eneas Latinv er TYrnvs hafþi att
124 dottt'r Lavvini ^ konvngs ok tok hann siþan vnd?'r sig allt þefra
Riki ok reð þvi iil davða dax en ellding slo hann til bana. ^ 20
Af svnvm Enea ok af Brvtvs
c. 6 Eít?'r Eneaw tok Biki Askanií^s svn hans. ^ hann let avka
Albans borg vií? Tífr. ^ þ«í er nv i Rvma borg. ^ Eneas reð .ííj.
vetr Italia en Askanit^s svn hans .xxx. ok .víj. vetr. ^ hann atti
svn er het Silvit^s. ^ ha?zw kvangaðiz vngr oZ; feck kono þeirar er 25
Lavvina het. ^ En er Silvit^s vissi at kona hans var e^^i ein
saman þa sendi ha^m efiir visinda monnvu ok spvrði meó hvart
hon fœri helldr svn eða dottí^r.^ En þeir sogþv at hon mvndi svn
fœða þan^ er mikill ævi maór mvndi Yersi ok mart illt gersi bæði
drepa foðor sin ok moðor en þo mvndi hann lengi Ufa ok agiætr 30
verða.^ þetta geck allt eft/r l^viai moðir ha^is do þa er ho?^ fœádi
hann.^ hann vc/r kallaðr Brvtrs.^ hann fædiz vpj9 med foðor sinvm
iil þers er hann var xv. vetra ok nam allzkyns atgiorvi.^ Ok ein
tima er hann for a dyra veiðar med foðvr sinvm þa sa hann híort
ein ok skavt at hanvm ok er at var leitað þa stoð orin i gegnim 35
Silvivw foðvr hans. ^ ok er menn vrðv þí^rsa var?'r þa rakv ^eir
hann brott af Italia.^ for hann til | frænda sinwa fyrst þeira (er)^ 38^
komn^V \arv af Troio ok þa Yarv þiað?'r a Girklöf^ídi ok gerbiz hann
^ Sdledes. ^ Punktum er tilf.
ei' opfrisket. ^ Myl. i hdskr. ® Det sidste v er forlœnget.
Breta sögur c. 6. H A U K S B Ó K. 239
formaí^r þé'/ra ok leysti þa alla vt. ^ gé-rðiz hann bratt rikr havfþ-
ingi ok storraðr. ^ \iann var mannB. avrvaztr. ^ dreif nv ti/ hans
sva mikit lið at hann hafþi nœr .vij. þvsvndrað mannsi vtan born
oA: kon?;r. ^ Sa maíír var i Girkkmdi er Assiriz^s het. ^ han^i var
girzkr at foðvr kyni en Troio manna. at moðor æt. ^ þersi maðr 5
styrkir Brvto at fe ok íióimenne ok rvddv þe?'r þa merkr ok gerðv
126 ser þar kastala ok vrvG vigi. ^ en er þeir þottvz vrvG/r vera þa
sendv þeir bref iil Girkia konvngs með l^ers\m orðvw Pandarato
Girkia konvngi sendir Brvtí^s vtlægðr hofþmi^^ Troio mamia. ættar
(kveðiv sina) ^ Vndarlega geri þer er þer skapið sva harðan rett 10
þeÍM monnvM er af Troio mannsi ætt erv at þeir skvlv verða at
byGÍa eyðimerkr ok Ufa þar við grasa rœtr ok dyra holld en þer
sitið i allzkyns sællifi ok haíit hvetvetna þa^ er hvgr girniz. ^ latið
nv verða enda Ym siþir a þeira vesold. ^ gerið nv anað hvart at
(þer) ^ takið þa i sætt eila bœtið þeim þær storv sak^r er þer 15
hdiíió vi(? þa gert .ííj. at þér gefit þeim frelsi at fara brott ok leGÍz
þa f^ri slikt sem ma. ^ En er konvngr hafþi lesið brefit þa varð
hann reiðr miok oA; samnar her saman ok ferr at þeim. ^ Brvtí?^
verðr vaR vi(? þ^tta oA: fm vt af kastalanvm meó .vi. þvsvndrað
manna. ok a skog þan er ko>^í??^^r skylldi vm fara ok kemr at 20
ha7ivm vm nott a vvart ok drepr fiolþa folks.^ flyr nv ko7ivngr ok
hans menn yíir a þa er Gallon het ok tyndiz þar i fiolþi folks en
svmt Yar drepit en svmt flyði hingað ok þingat. ^ i ^vi liði var
broðir konvngs sa er Antegon het. ^ ha^w snyr moti meá sinvm
monnvM ok varð þar horð orrosía ok eigi long aðr merstr Ivti ha^s 25
mannsi var drepin en hann sialfr handtekin ok settr i iarn oá; sa
maí^r með hanvm er Anakletí;s het. ^ Brvti;s hefrr sett eftir
þvsvndraí? manna. at geyma kasia.\ans. ^ at konvngi dreif nv mikill
herr ok hvgþi hann Brvtvm ^ ve^-a komin i kasia\ann ok settiz *
hííí^w nv þar vm ok sotti meí? allzkyns vigvelvm en hinzr vorðvz 30
vel ok drengilega ok barv vt a þa vellanda bik ok gloanda gríot.^
en er Brvti^s fra þ^rsi tiðindi þa let hann leiða fyri sig AnacIetvM.^
hann brigðr sverði ok mællti þav tiðindi hefir ek spvrt af konvngi
128 ok varvm monnvM at an^^að hvart skalltv þer lif kavpa eða deyia
i stað.^ Anacletí?s svarar hvi man ek mer eigi lif kavpa ok minvm 35
kumpanvm ^ ef kostr er a. ^ Brvti^s mœilti þv skallt koma mer i
herbvð^r Pandrasi konvngs ok minvm her en ek man setia rað til.^
Anacleti/'s (svarar) ^ ei^i vin ek ]^at iil lifs at rada ko^í^^^^i bana
rað.^ Brvtt^s leGr rað iil^ Anacletí^s feR ok hitti Ya.rbmenn konvngs^
^ PunJctum er lilf. ^ Mgl. i hdskr. * Rettet fra hdskrs brvmvm.
* Ferst skr. stett-, men t er underprikket. ^ u er fremkommet ved rettelse (af a ?).
240 • HAUKSBÓK. Breta sögur c. 6-7.
ok er þeir kendv hmm þa spvrðv þe/r hvar Antigoni-s konvngs
broðir var en hann sagþi at hann hefþi komit þeim baðvm or
myrkva stofv ok kvez eigi koma af hanvm fiotrvnvw ok sagþi
hann þar vera i skoginví^ skamt fra þeim. ^ forv þéir þa meó
hanvm i skogin ok var þar fyri Brvt^s ok Yarv SYmir drepnir en 5
(c. 7) svmí'r handtekn/r. ^ Brvt^;^ ferr þa meá (her) ^ sin ti/ herbvða
konvngs ok verða þar ^ efj^'i fyR varir vi(? en þeir heyra Ivðr
Brvt^^s. ^ vrðv þeir felms fvlhV er þ^ir vocknvðv vindrvcknir ok
fengv engir nö^r vopnin ok var drepin merstr Ivtr h^rs konvngs
en hííww var sialfr handtekin ok leidr f?/ri Brvtí;s. ^ þa mœXlti 10
Brvtí^s ti/ konvngs .íj. kostir erv þí?r gerYÍr sa annaR at þv ert
her drepin i stað ella gift mer Inwogen dottw- þina ok lofa þei?w
ollvm brott or RÍkinv meó mer sem af Troio manna. ætt erv
komníV ok fa ors skip ok alla Ivti aðra þa er ver þvrfvm at ha/a.^
konvngr swarar se ek nv at gvðin erv mer miok reið orðin er* || 15
broðir minw skylldi fyst vera hertekin ok siþan sialfr ek.^ hefir ek 39 í
ok latið merstan þora liðs mins. ^ þa em ek nv varla slikr til raða
gerðar sem fyR þa er ek sat meá heili i minv Riki. ^ Nv þo at
eigi lægi h'f mítt \ió þa gmz þv Brvtí^s sva agiætr maðr ok raðvgr
130 ok sigrsæll at ek veit varla þs.nn msLnn i heimenvm at Htilræði se 20
i við þig at tengiaz. * Nv man ek þa^ ti^ raðs taka at gangR
glaðlega at þersvw kostvm. ^ er ^at ok min ætlan at BrYÍvs nafn
man lengi \ppi vera i verolldinni ok hans kyns mannsi. ^ ma oA;
vera at var viðrskipti verði i sogvr sett. ^ Nv syniz mer l^at virð-
ingar venaz at efla þig meá oUv þí?i er Yer megvm ok raða þersvm 25
raðvm. * ventir mik at marg?V gavfgir menn eigi sina ætt að
(teha) '^ iil þín. ^ man ek þo en manwe firr^ vera i þem ættar
tolv. ^ Vil ek nv at þv kiosir hvart þv villt hafs. (með) ^ Inwogen
dottí^r mim^i i heiman fylgiv þriðivng allz mins ^ Ri^is eða villtv
at ek bva yðr brott eftir yðr^^m vilia. ^ Ek man ok YersL i gish'ng 30
með yðr þar iil er þat er allt fram komit sem ek hefir yðr heitið.^
her efiir sættvz ^eir Brvti^s meá þersY ok er nv Innogen gift
Brvto. ^ En eftir þai byz Brvtí;s iil brottf^rðar. ^ konvngr feck
hanvm .íííj. skip ok .xx. ok .ccc. skipa ok ^at allt an^^að sem hann
hafþi iáttað hanvm en er byr gaf sighV Brvtt?s brott. ^ Inwogen 35
fell sva ner brotferðin at ho^ vissi nalega ecki iil mannsi ok
hvGaði (Brvtvs) ^ hansi. ^ þ<?ir Yarv vti .vi. dœgr aðr peir tokv ey
þa er Liogocia heitir. ^ ho^ hafþi vmð fiolbygð en þa var ho^^
miok sva avð sakir vikinga. ^ Brvt?;s let kanwa eyna ok fYunY þgir
^ PunJctum er tilf. '^ Mgl. i hdsTcr. ^ Fejl for þeir? * Skrevet to
gange ved sideskifte. ^ f opfrisket eller klattet. * s ligeledes.
Breta sögur c. 7. H A U K S B Ó K. 241
engan man en fiolþa dyra a skogvnvw ok tokv þ^/r morg. * ^av
hittv þeir eit hof fornt ok mikit ok var þ«r i likneski Gieíivnrír ok
Satvrni^s ok Ivpité^rs. ^ þe?'r sogðv Brvto oZ; baðv hann a kwd
gf/7íga. ^ hnr^m geck vp/; siþa^? Y\d .xij. ma>m. ^ meíí h«m'm vf/r sa
Ki2 visinda mr/í?r er Geron het. ^ \].ann var annar gofgaztr m(7í?r med 5
lia7ii;m. ^ þí'/r hofþv bvndit tignar dreglví/^ v?w en?á ser ok er þek
komv i hofit þa gerdv þeÍT ellda .ííj. ein fyri Oðni anan fyri Þor
.ííj. fi/rl Gefion. ^ siþa^i geck Brvtt'í? fí/ri stalla Gefion^r oA; hafþi
k^r i hendi ok i vin ok bloð hvitrr/r hiartkollo ok mœUfi þv er '^
veitz himins tidindi o^ setni??g allrar veralldar ok kant hetvitis lo
deili seg mer min forlog ok hvar ek skal byaia at yðrv raði ok
hvar ek sM þig gvðleg meyia lata dyrka at eiHfv. ^ sva m«^l/^/
hami .íx. sinnvm ok geck .níj. smnYm Ym stallan ok hellti af
kíTÍnv i elldin.i Si^an vr/r breit niðr hiartkollo skinwit íyri stallan
ok lagþiz Brvti^í? þ«r a ok sofnaði. ^ hann þottiz þa sia Gefivn hía i5
ser ok mœ\Ui i vestrhalfv heiwsens \ió Gallia mki lÍGr ein ey vt
i hafit vbygð þftr bygðv ^ fyR meÍR risar. ^ þr/r hœf/r þ^r at byaia
ok þinv liði at eilifv ok þitt kyn man hr//a valld yf/r ollvw heime.^
En er hann vaknaði þa sagþi ha^in sinvm monnvu dravm sin^ en
þe/r vrðv fegnfr ok forv iil skipa ok siglþv þegar byr gaf iil^
Affrika. ^ þaþaw siglðv ^eir iil hova Philiastea ok þaþríTi ti/ grrr far
Salmacvm. ^ þaþan fori? þeir tiZ Mavritaneam o/; þaþrm iil stolpa
Ercvks. ^ þaþaw for?; þ^/r ti/ hafs þ^rs er Tirenvw heit/r. ^ þar
fvndv l^eir .íííj. þvsvndrvð Troio manna. þeira er flyð hofþv meó
Antenore. ^ hofþf>?,^/ þf'/ra vr/r Goriners. ^ hr/wn var hogvæR hví^rs- 25
daglega en hin diarfazti iil vapn(a)* ok sva sterkr at hann hafþi
kastað risa eimm sem barni. ^ Ok er þe/r Brvtrs fvndt^s ok bvndv
þ^/r sin vinskap saman ok forv si^an þí/r ti^ er þí^^r komv i
134 Aqritania. ^ þ«r reð fyri sa konvngr er Gofarií?s -' het. ^ Goriners ^
vrtr farin f>Yí skipví/^ meó .ccc. manna at veiða dyr. ^ konvngs 3o
mí?ww fvndv þa oA: sogðv at konvngr lofaði engvm manne at veiða
þar dyr.* Gorne^^s var þar þa kowin oA: mœl/í^' sva mvnv ver g^ra
sem aðr hofv vrr ætlað hvat sem hann seg/r. ^ Sa er f//ri v«r
konvngs monnvM bend/r vpp boga oZ; ætlar at skiota Gorners. ^
ha/m þrifr þawn ok brytr bogan ok \ rifr ' af hanvm hendrnar ok 35 390
slitr hann allan svndr i stycki en er hr/7^s kvmpanr/r sia ^af þa
flyia þe/r ok sogðv ^ kowí)?í^i. ^ hann vr/rð reiðr miok oA; sawnar
^ Punlctum er tilf. ^ Rettet fra hdskrs ert. " gð sammenshjngede.
" a mí^Z. '^ Oí'í'r g er senere tilf. et \. ® i^^ííeí fra hdsJcrs for-. ' Pa
denne side er der hist og her hrune pletter efter anvendte reagensmidler. ^ ðv
slejidt af en sort klat.
16
242 § HAUKSBÓK. Breta sögur c. 7-8.
miklv liði.^ þetta fregn Bvyívs oJc gengr a land meó sinv liði i mot
konvngi ok tekz þf^r harðr bardagi ok mikit msi7inM\ "K ^ Gorners
g^wgr i gegniw fylkingar^ konvngs ok hoar a tvær hendr ok i þí^rsv
slaz konvngs menn a ílotta en hann leypr eítir þeÍM meá brvgðit
sverð ok œpti a þa ok mæUti snvið aftr veslingar ok verðit eigi s
allir at skommvm er þer flyið þvsvnd^m ígri mer einvw.^ i þersv*
snm moti hanvm kappi sa er Svard«;s het meó .dc. mddaríi ok er
haw^ ser Conievs hoar ha^^?^ ti/ hrms en Gornei;^ bra vi(? skilld-
invw ok hoGr haw/^ svndr i miðiv. ^ koíw þa Brvtí;s iil meá .c.
RÍddarR ok drepa þeir þa drivgví^^ hvert þaí barn ^ er ez^i flyði lo
oA; attv þe/r at rósa fogrvm sigri ok miklv herfangi. ^
Af Brvto ok Gornei;s
c. 8 1 þewna tima reðv .xíj. konvngRY íyri Gallia ok sœkir Giofarii^s^
konvngr a þeira travst ok hetv þeir at koma hai^i^m aftr i Riki sitt
136 o^ reka hina brott. ^ þe^'r Brvtí;^ ok Gorinei^s logðv nalega allt is
Eqi'itaniam vndir sig brendv borgir ok drapv menn en ræntv fe.^
þe^r komv i þan stað er nv stendr Tvrons borg ok Brvtí;s let
hansi fyst g^ra ok bioGVZ þar Ym l^viai þeir ventv bratt hers a
hendr ser. ^ þeir .xíj. konvngsir reðvz i her með Giofario ^ konvngi
ok íorv dag ok nott þar ti^ er þe^'r mœttvz ok fylktv hvar^'r tveGÍv 20
sinv liði ok tekz þar en snarpazta orrosía ok i fysta ryck fellr af
konvnginYjn Giofarit^s ^ .íj. þvsvnd>V(? manna..^ slær þa ræzlv a
folkit ok flyr hann þa ok hans menn. ^ i þí;i komv konvngsir meó
sínar fylkingar ok hrvckv þe^'r þa alh'r vití. ^ þa vo^r sva mikíll
liðsmvnr at GaUi Yarv .íííj. Y?n ein. ^ vrðv Troio menn þa ofrliði 25
bornw^ oA: for?; a hæl ok naðv þo h^rbvðvm sinvm ok settvz þe^'r
nv vm he^'bvðirnar o^ hvgsa nv at pina þar Troio menn iil bana.^
Ðersa nott ferr Gorne^s a skogw^ leynilega meó .ííj. þvsvndrv<?
mannsi en er morgin kom þa reið Brvti^s vt or herbvðvm sinvm
meá fylktv liði en Galli reðvz i moti ok tokz þar horð orrosía ok 30
m\kit manfall af hvarvm tveGvm ^. ^ Sa var kapj9Í merstr meá
Brvto er Tvrní^s het an/^aR en Gorneí/'s hö^^M^ var systvr svn
Brvti;s. ^ hai^/^ geck harðazt frö^m allra mannsi. ^ hann drap meá
sinm hendi .dc. mannsi ok þa fell hann af sarvm oA: mœði. ^ En
er bardagin var sem harðaztr þa kemr Gorinet's i opna ^^ skiolldv 35
konvngvm með sitt lið ok snyr þa skiott mawwfallinv a landherin.^
^ Punktum er tilf. ^ 11 er i hdskr. rettet fra n. ^ Snarere end -ing.
* i^eí^eí fra hdsJcrs þ''si. ^ Æ//Zér hann? ® D^í /"^nsíe i er skr. over linjen;
sihhert ikke at opfatte som ri. "^ Forkortet -fo. ^ Det forste i skr. over
linjen lier ristnok med nedvisningstegn. ® Saledes. *° Noget utydeligt.
Breta sogur c. 8. H A U K S B Ó K. 243
slo þa a þa opi ok sogþv vgryn??i her^ yptsí kom'ú a bak ser. ^
[l38 slær þa felnit a folk ok ílyðv siþan all?/- en Troio menn fylgþv
þeiw ok drapv þa þvsvndrvðvw ok íorv s'il^an aftr til herbvða meó
s'igri. ^ En þo at Brvtys hefði fengit sigr mikin ok stort herfang
þa þotti hanvm þat litils vert sakir missv Tvrni frænda sins. * 5
hann iarðaði hann þar ok tok borgin nafn af hanvm ok heiiir æ
si[)an Tvrons borg. ^ Brvtt's mœlUi mikit manlat hofv ver her
fengit a varv>/?. m(onnv)M ^ er os ok seint iil leiðrettv l^viai laná-
herr'm kemr margr ^ viíJ hvern dag. ^ nv er þaí mitt rað at leita
brott meá slikv híírfangi sem nv hofv ver ok vitia vaRa forlaga lo
ok þeira Irmdkosta sem gvðin hafa. ors til visað.^ þeíta samþy(k)tv*
allir. ^ íorv þeir siþaw til skipa sin^^a ^ meJ vgrynwi íiar ok siglðv ^
tií^ þe/rar eyiar er þeim var ti^ visað. ^ þeir lendv þar sem heit^r
Nesio. ^ sv ey var þa kallað Albio. ^ þar vot nalega engi bygð
newa risar nockorir. ^ þeir þottvz ecki kw^d seð hafst íegra eða 15
byggilegra. ^ þor var hver a fvll meá fiskvm ok allzkyns giæzkv. ^
Brvtrs lætr nv ryðia landii ok hvsa en risar ílyðv vndan i fioll
ok hella. ^ þa var snvið nafni Brvto ok Yar kallaðr Brito "^ ok af
hans nafni var lawdit siþö^?* kallat Brittania. Gorneí;s ^ for norðaR
II meÍR ^ i iand'ii ok bygþi þar sem nv er kallað Gornbretak^^d. ^ 20 40^
þ«r \arv fíesiir risar.^ ein þeira risannB, Yar merstr ok sterkaztr.^
sa het Goemagog. ^ hann Yar .xv. alna har. ^ ^at hofðv menn seð
at ha7in reif stor tre vpp m^íí rotv?/i sem h'tin kvist. ^ En er
BrvtíJS gerði hatið gvðvw sinvm þa kom þersi risi þar oA; meá
140 ha^í^m aðrir .xx. ok drapv marga mem^ f«/ri Brvto. ^ haww samnar 25
þa hði i mote þeim ok Yarv drepnir .xx. en Goemagog Yar hand-
tekin ok varðveittr þcír iil er Gorne^^s^^ kiæme þvi at Brvt^;s villdi
sia fangtokv þí^^'ra ok risans. ^ En er Gornez^s ^^ kom þa vard
hann glaðr er hann skylldi reyna sig. ^ Takaz þgir nv ok sviptaz
st^rklega. ^ risin tok hann sva fast at .ííj. rifin gengY i svndr i 30
Gorneí;s ^^. ^ þa varð Gorneí^s ^^ reiðr ok fœriz i alla avka afls ^^
síns ok helir hann siðan risan vpp a bringv ser ok leypr siþa^
me^ hanvm a siofar gnípvr nockorar ok kastaði hanvm þar ofan
fyrir ok brotnaði hvert bein i hanvm. ^ sa staðr er kallaðr enn ^^
^ Punktum er tilf. ^ Forkoí'telsesstregen over iriM mgl. ' Oí?er g
síaí' eí \ hvilket nœppe er at opfatte anderledes. * k mgl. ^ Utydeligt pd
grund af en mork klat. ® Eller sigldv? ' Noget utíjdeligt. ^ Rettet
fra hdskrs Gornelivs. ® Ogsá pd denne side er et mindre parti ved den ydre
margen segt opfrisket ved plettende reagensmidler. ^° Rettet fra hdskrs
Gornelí?s. ^' ne synes at vœre sammenskrevne. ^^ Er ferst skrevet aml-,
hvorpd m er omdahnet til p uden at den sidste streg er slettet eller under-
prikket. ^' Rettet fra hdskrs e\
16*
^44 f HAUKSBÓK. Breta sögur c. 8-9.
i dag Risa fall.^ Brito let borg gera. i liking eftir Troio.^ hon v«r
sett Yiá a eína þc?r sein velbr slettiV Yarv nœr ok skaíwt v«r ti^
siofar. ^ h«ww let þa borg kalla Troio ena nyiv. ^ hon hef/r íengit
fleiri nofn af atbvrðvm þeim er siþaR koy;^v ti/. ^ ho/? var lengi
kallað Enouantuw eftir ^at Garelvð en nv heitir hon Lvndvna &
borg. ^ I þmna tima var HeU ken^^i maór a lorsala l^í^di ok v«r
hann tekin af Philistæi monnvM. ^ þa Yarv synir Ectoris i Troio
En Silvií;s svnar svn Eneas i ItaUa moðor broðir Brvti^s. ^ Brito
atti .ííj. syni meá Innogen konv smni, ^ het en eilzti Locriní^s en
anwaR Albanactí^s .ííj. Gambraw. ^ en er l^eir Yarv vaxnir þa tok lo
142 BvYÍvs sott. ^ hann skipti þa Riki með svnvw sinvm. ^ ^at skipti
helldv þefr siþaw.^ Brití;^^ andaðiz af þ^rsi sott.^ þa hafþi hann
verið i Bretkí^di .íííj. vetr ok .xx. syníV^ hans giorðv veglegan
hans groft i þem borg er ha?íw hafþi sialfr gera latið. ^ h«?m V(7r
miok harmaðr af sinvm monnvu ok allri alþyðv. ^ i5
Af Breta konvngvm
c. 9 Locriní^s tok þaí r?'M eft^V foðvr sin sem hanvm Yar skipat
ok Yar sa Ivtr r?'A^ís af hans nafni Loegrea (kallaðr)*.^ Kambra(n)^
tok þan?í Ivt er UGr vií? a þa er hæt Sabrin egvaUa en eft?V
hans daga Yar hon kaUað Kambra. ^ En Albanactí^s tok \,at Riki 20
er þa het af hans nafni Albaniam. ^ þaí heitir nv Skotkwd. ^
konvngr ^ reð %ri Hvnalo'í^di sa er Hvmbí?^ het. ^ h<7fm vca^ harðr
o^ iUgiarn. ^ híMít^ feR m^í^ h^r a hendr Albanacto ' ok byðr
hí/w«;m ti/ bardaga ok feU Albanactí^s i þem orrosto en þöi folk er
vndan ko?>?z sotti a fvnd Locrini ok sogþv hanvm þersi tiðindi. ^ 25
ham^ fé?rr iil motz vi(? Kambra?^ broðor sin ok samna þé'í'r Uði. ^
þe^'r mœtvz vií? a þa er Hvwbra heit?V nv ok tokz þar horð
orrosía ok mikit manfaU. ^ Bretr/r sottv fram sterklega sva af
Hvnir letv f^ri. ^ þeiw Yar hvergi kostr at flyia vtan a ana vt ok
Yar hon bœði divp ok strong.^ Uyw^dvs konvngr Uop vt a ana okso
hans menn ok tyndvz þar ok er landit er hia Ucr af þvi kaUað
Norðhvmbra land. ^ tokv ^eir brœðr þar þa mikit herfang. ^
Locrin^s tok þar .ííj. meyiar ok var ein venst aUra. ^ sv het
EstriUdis. 1 sva var hon horvnd h'os ^ sem smor ^ eða filsbeín. ^
Locrini).? feUdi sva mikin astr^r hvg tiZ hen^zar at hann viUdi þa 35
þegar fa henwar ef ha^m treystiz en hann hafþi aðr fest Gvende-
144 lionem áottvr Gornei ^^ konvngs er fyR var fra sagt af Gornbreta
1 Funhtum er tilf. ^ Sdledes. ^ Forkortet syn. " Mgl. i hdshr.
"• n mgl " k er i hdshr- rettet fra h. ' i?e«í'í />•« hdshrs -afío. » i
í/?^'A;r. over Uvjen. » n hetegnet ved en streg over i. ^^ ííí'ííí'í />•« /?í?sA.-rs
corneli.
Breta sögur c.9. HAUKSBÓK. 245
\andi ok villdi þa þersa eiga helldr. ^ en er Gorae?;s ^ íra þetta þa
varð hfm?í niiok reiðr oA; for þegar a fvnd Locrini ok geck in i
holl ham med brvgnv sv^rði ok mœlUi mikla skom ætlar þv
Locrint's at gera iil min ef þv ræðr ok htt min^íiz þv þ^^ra Ivta ^
hversv oft ek hefir íi/ri þínYm foðvr bloðgar hendr borít ok 5
morgv?^^ fogrví^^ sigri hanvm i hendr ko?/át ok margan risa hefir
ek fellt ha7ivm íyri fœtr þar sem þv ættlar at sUta festvm Y]d \
doítor mina ok miok em ek gamall ok orvasi ef þer dvgir ^at ok 40b
ætlaði þa at vaða at hanvm.'^ menn stoðv þa milhm þe/ra ok varð
sættvm a komit með þeim hætti at Locrint^s * skylldi fa Gve^^de- lo
loenaw sem fyR var ætlað ok feck hann hen/zar en ei^i gleymði
hann ast Estrilldes helldr en aðr ok let ha^a varðveita leynilega i
Lvndvnví/^ vm .víj. ár sva at þaí var a fara manna, viti. ^ hani^
ko/>^ ti^ henwar oft ok leynilega. ^ En kona hans Gvendeloena
grvnaði ok spvrði hvar hann væri þa er engi maðr varð vaR vií? 15
hann en hann kvez þa blota gvð sin a lavn ok kvað þa eina at
fvUv fa gott af þeiw er sva ger^Y.'^ hon let ser þaí vel lika.^ svsl
er sagt at Astrilldes fœddi mey eina sva fagra at alkV vndrvðv
henar fegrð þeir er sia náðv. ^ henm var nafn geíit ok kollvð
Uáhren ok Yar hon leynilega vpp fœdd at engan grvnaði nv helldr 20
en aðr hvat titt var. ^ Ktlv siþaR fœdfr Gve(n)doloena ^ svn ^smn
er Locrint's ^ atti ok Yar hann kallaðr Madanw. ^ ha^in for til
moðor foðor sins Gorneo "^ ok vox þar vp^. ^ Gornet'8 ^ lifþi eigi
146 lengi siþöfw. ^ hann var miog harmdavði ok þotti haws monnvM
sem þe^'r mvndv haws eigi iðgiolld fa. ^ en er Locrin?;s ^ fr« anlat 25
Gorneí;s ^ þa f^ri let hann Gvendeloenem kono sina en gerði þa
bravllavp iil -Astrilldes meó allri sœmð ok setti hans. drottningv
allz sins RÍA-is. ^ GYendeloena íerr þa ti^ Gornbreta \andz ok setz i
sina foðvr leifð ok Ynir illa sinvm Ivt ok hvgsar ^at iamnan
hversv hon mætti hefna sinnar svivirðingar. ^ hon let nv heria a 30
mki Locrini ok let bren^ia k//ídit ræna fe en drepa ^ vcienn ok er
Locrin^^s spyR þaí þa samnar hann liði at ser ok ætlaði at friða
mki sítt ok sættaz md GYendeloenam. ^ ok er henni kom níosn af
þersv þa samnaði hon he;- at ser ok sagþi sinvm monnvM. at hon
villdi engar sættir taka vtan hon siolf kvez anað hvart falla 35
skylldv eða vinna vndir svn sin bœði rikin. ^ þav mœttvz þar sem
heitir Strvann ok Yarb þar en harðasta orrosta ok er litla rið \ar
^ Punktum er tilf. ^ Rettet fra hdskrs cornelys. ^ Meget uttjdeligt.
* c er tilf. over linjen og n er i hdskr. rettet frci c. ^ n mgl. i hdskr. * Rettet
fra hdskrs loricrs. '' Rettet fra hdskrs cornelio. ^ I hdskr. rettet fra
loricí^s. ^ Rettet fra hdskrs dreda.
246 • HAUKSBÓK. Breta sögur c. 9-10.
barðs þa vot Locriní^s skotÍD avrv i gegnim iil bana.^ hann hafþi
þa konvngr verið .x. ár. ^ en er konvngr var fallin þa gafvz menn
vpp ok lagþi hon þa allt Rikii vnd/r þay m(pðgin oA: hafþi hon
rikis (stiorn) ^ alla medan Maddan var vngr. ^ hon Yar grimlynd
ok storrað. ^ ho?i let taka þær mœðgvr Estrillde ok Habre/i dottt^r 5
henö^r (ok drekkia) ^ i a þeiri er þa het Sabrina en nv heitir^
Habre/^ af nafní meyiarenmr. ^
Af Mada^in
,10 Nv er Gvendeloena hafþi raðit Riki .xv. ár þa feck hon
Maddan syni sinvm foðor leifð sína. ^ En hon reð Gornbretakndi lo
allt til davða dax. ^ I þan/^ tima var Samvel spama^ír a Gyðinga
landi ok allt þar iil hafþi lifat Sí1víí;s svn Eneas ok brodir
148 Askan^^s. ^ i ^ann tima var ok Homerrs skalld. ^ Maddan var
hogvæR ok vinsæll ok er af hanvm engi saga ger. ^ hann feck
konv ok atti meá henni .íj. syni. ^ het anmiR ínprici^^s en anwaR i5
Malnu?^.^ þeir Yarv þa fvUtiða er faðir þeira Maddan andaðiz.^ En
er hann Yar allr þa villdi hvaR þeíra h«/a allt rikit en vargi ^
villdi wnnsi iamnaðar o^rvm.^ menn geymðv þeira sva Ym nockora
stvnd at þeir naðv eigi at bmaz ok hvargi matti anan/^ svikia. ^
Inpricií;s send^'r þa orð Malun/^ broðor sinvm at ^eír skylldv 20
íinwaz ok semia sætt sina ok frændseme sagði þat vskaplegt at
þe^'r v«^ri lægri sinvm vndir monnvu. ^ þetta Hkar Malnuw vel ok
íinwaz ^eir brœðr ok \\ gawga a einmæU .íj. saman meá samþykt 41
anwaRa manna.. ^ þar nær Yarv a lavn menn Inprici^^s ok meá hans
raðvm Ivpv þeir fr«m ok drapv Malunw en eft^r hans davða tekr 25
Inpricivs Yndir sig allt rikit ok íen meá her yíir allt Rikii ok drepr
velflesta ena tignvztv^ menn ok gofgvztv in/^an lanáz l^viai hanvm
þotti þeir lengi moti hafs. staðit þvi vráði er hann hafþi þa latið
fram koma. ^ vissi hann ok at þeim mvndi sitz a vvart koma allar
hans illgerdir. ^ eyddi hann ok nalega allri sinwi ætt ^viai hann 30
vissi giorst sialfr at e^^i mvndi langt liða aðr en hYerr mvndi
an/^aRa hans frændi þickia betr ti^ fallin Riki at hör/a þar ok
konvngs nafn at bera en hami. ^ Gaf hann þar i staðin storar
eign^r ok tignar nofn þeim monnvM er aðr Yarv litils verðir en ser
letv allt l^at soma er hann villdi. ^ hann var kvangadr betr en 35
150 hanvm somði ^viai hon var vel at ser i alla staði. ^ svn attv þai;
þa^m (er) ^ Ebravtí^s ^ het. ^ ha/^w Yar mannsi merstr ok sterkaztr
^ Punktum er tilf. ^ Mgl. i hdskr. ' Disse 3 ord skrevne to gange,
den sidste gang underprikket og overstreget med rodt. * Sáledes. ^ Over n er
en hetydningslos streg, der ikke kan opfattes som aksent over v. ® Sdledes her.
Breta sögur c. 10-11 HAUKSBÓK. 247
a sinvni alldri ok vlikr foðor sinvm i skaplyndi ok for hann meÍR
fram heilvm radvM moðor sinnar en firnvíM foðvr sins.^ hann het
Ebraic?;s. ^ hann var vinsæll af alþyðv. ^ En er Ebraici;s v«r
vngr jia let Inprici^;s eina ^ konv sina ok varð hann siþan allr at
vndrí;m. ^ tok ham þa at þyþaz karla ok fmmþi yíó þa losta- 5
seme. ^ samþyktv þeir ])at þa meó hanvm er þa Yarv hans menn
þviai þeir þottvz i þeiri samþykt lavna hanvm miklar virþingar ok
storar giafer. ^ En er hann hafþi .xx. vetr konvngv kallaðr vmð
þa for (hann) ^ ein dag a dyra veði "^ meó hirð sini oA: verðr h«w/^
þeim fríí skila ok varð staddr einsáman. ^ þa kemr hann i dal lo
eín. ^ þar dreif at ha^ivm varga skreið mikil ok reðv þegar a ham^
ok rifv ha^wí allan svndr ok var þ«í makligt at sa dœi iUa ok
skamliga er illv híi hafþi lifat. ^ hofz hans Riki meó glœpv?^^ ok
for íram meá skemð ok endiz meó svivirðing. ^ I þmna tima Yav
(c. ll)Sav] konvngv yíir Gyðingalyð. Evbrací^s ^ svn ham tok mki eftiris
hann ok skipaði hann fyrst mki þar inbornvm monnv^ ok hof ok
sœmði alla sina frændr.^ en er hann hafþi Rikii skipat eíiir síuYm
vilia þa mintiz hann versv^ enfr fyni frændr hans hofþv heriað i
Gallia ok latið þ«r sina astvini ok nafrændr ok kowiz sialf/r
navðvlega vndan ok þottiz hann skylldr \)ersa. at hefna.^ for hannfo
si])an meá her i Gallia ok atti þar margar ovrosfov ok van þar
152 mikin sigr ok feck mikit hí^rfang ok for meó \wi hehn meó fogrvm
sigri ok nogv fe. ^ En er hann hafþi eigi lengi heií??a verit þa let
hann gera borg eina mikla ok kalladi eftfr sinv nafni Ebraicvw. ^
sv er nv kalkí? lork ok er þar nv aníiaR erki stoll. ^ margar 25
horgir stérkar let hann reisa aðrar. ^ hann let gí^ra a Skotl^f^di
vigi þaí er hann kaWaái Meyde clavstr. ^ þa Yav j ^ lorsala ]r/;?di
Daviá konvngv en Silvi?;^ Latin?;6' a Italia ok Gatnathan Osaphat
spsimenn. ^ Evbratt's * atti .xx. konw ok meá þeim .xx. syni ok
.XX. dcptr. ^ þerser erv s(ynir) hans nefndir ^ Brvt^\9 Grœnskiolld 30
IVIargaðvð Silvii;s Regin Mvrvið ^ Bladvd Gayl Dandan Elldað
Asarat Brvach en eigi erv nefndir íleiri. ^ en dætr hans Glorigin
In/^ogen Dvdas Gvenban Ragav Stadað Gladiað Agaes Stadiael. ^
hon Yav allra meyia fegrst þe/ra er i Bretlöfy^di Yarv.^ EhsiYÍvs^
sendi dœtr sinar allar svðr vw fiall i Italia iil Silvii;s svn«r 35
Albaní er þar rikti ok bað haw^ gifta þö^r þav. ^ Silvii;s gifti þær
þar gavfgvm mo/íw^'M af Troio manna ætt þeií;^ sew þar attv mki
^ Punhtum er tilf. '^ Rettet fra hdshrs eigna. ^ Mgl. i hdshr.
* Sáledes. ^ Synes rettet fra a. ® Herjyd tilföjes ved en gentagelse íynir
hans. "^ mv utydeligt. Det nederste hjörne pá denne side til höjre bœrer
mcerke af anvendelse af reagensmidler.
248 9 HAUKSBÓK. Breta sögur c. 11-12.
ok goðs. ^ I hann ^ sendi svnv sina ti^ Saxlandz at vinna \}at ok 41b
setti Assarakv^^ hertoga yíir þei?/^ hYCR^rvm ok íorv ^eir meó styrk
154 Silvíní Albrvsí iU Saxl^wdz ok gatv þat allt vnder sig lagt ok reðv
^vi Riki siþan. ^ Brvtí^s var heií^?a meá feðr sinvy^z. ^ en er Ebravtf^-
hafþi RÍM vm .ix. ar ok .xx. þa andaðiz hann ok bioGV þe/r 5
Brvtí^s ok Grœnskioll vegliga groft hans.'^ þeir tokv riki eftfr hann
(c. {2)ok er engi saga fra þeim ger.^ Brvttvs' atti svn er Leil het er Riki tok
eftir hann. ^ sa iet gera borg a norðan verðv Britania er þa var
kallað af hans nafni Kaerleíl. ^ i þanw tima reð Salomon vísi f^ri
lorsala ianái ok þa ko7n Sabba drottni(n)g ^ iil hans ok þa var lo
reist templvm dommi. ^ Leil reð Riki .v. ar ok .xx. Svn haws tok
r/A;í eftzV hann sa er Lvð Hvdibras het. ^ hann let gera storar
horgir Kantara borg ok Gvitoniam ok kastala þan er hann kallaði
BaladyR en þa er kastala veair Yarv laðn^V heyrðv memi aran
tala en ecki kom þat þar eíiir at nockot hefþi at þyða. ^ hann let is
gera borg þa er ha?in kallaði Bado. ^ hann Rikti .ix. ár ok .xxx.
þa Yar Elias spama^ír a Gyðinga \andi ok bað hanw þprs gvð at
156 e/^i skylldi regna ok veitti gvð hanvm þat at e/^i regnði vm halft
.íííj. ár. ^ ha/^s svn het Bladvð er Riki tok eft^V hann ok \ar hann
miok fiolkvnigr ok namv menn ^at miok af hani;m þar i la^^di.^ En 20
er hííw^ hafþi .xx. vetr konvngr Yerii þa let ham gera ser fiaðrham
ok villdi hann flivga oA^ sia yfir Riki sítt oA; þotte ser þa siþr
nokorr Ivtr a (v)vart * mega kowa. ^ En er hann skylldi flivga i
hamnvm þa bilaði hamrin ok fell hann ofan yíYr Lvndvnvw ok
kom niðr a þaí mersta hof er i var la^dinv ok sUtnaði aUr svndr 25
i stycki. ^ Svn hans tok konvngdom eftir hann sa er Leir het. ^
ha/^/i var rikr oA: hermaór mikill en fyrra Ivt ævi sinar. ^ ha/^w
van?^ Yudir sig Gornbretaland oA; Skotkwíd. ^ ecki var haw^ vitr
ma^r kallaðr. ^ han^^ atti .ííj. dœtr. ^ het ein ^ ellzta GordoníUa en
on/zvr Ragay en hin yngsta Gordoella. ^ hon var þeira venazt ok 30
vitrazt. ^ konvngr vnm henm oA; merst v?;^ langa ^ stvnd. ^ En er
hö^Tí^ tok at elldaz '^ þa villdi ha?^^^ profa hvelika ast hann ^ atti
hverri þeira at lavna.^ let hann þa^ kalla ti^ sin ena ellztv dotti;r^"
sína Goronillam ok mœUti Sva em ek nv gamalP^ at ek man bratí
mitt líf enda ok mitt Riki man koma yðr i hond dœtrvm minvw?. 35
ok vil ek nv vita hvat þv ant mer. ^ hon svarar þers ma ek svma
^ Punktum er tilf. ^ Denne side hœrer pletvis vidne om anvendelse af
reagensmidler, sœrlig for neden. ^ n mgl. i hdskr. ^ v ligeledes.
^ Sáledes. ■ ^ a og den ferste del af n opfrisket. ' e/— elldaz meget af-
hleget. ^ Herpá er igen skrevet aft \\ann. * hann l)a wo^eí utydelige.
^° 0 sA:r. oí?er linjen. ^^ a f2> opfrisket.
Breta sögur c. 12. HAUKSBÓK. M9
at ek SLUn þer meira en lifi minv. ^ konvngr mœllti mikils a ek
l^at að virþa at (þv) ^ elskar meÍR elli mina en œskv þina. ^ ska\
ek ok þer þai sva lavna at þv ^ o^ þin bondi skvlv ha/a þriðiv^^g
158 allz mins rikis.^ þti nest let ha^w kalla til sin Ragav* ok spvrð(i)-^
hvat hoM ymá hanvm. ^ hon svarrcr eigi kani^ ek at greina 5
avðrv viss ast yíó þig en ek an \)er meira en ollv avðr(v) ^ i
heimenvw.^ konvngr svarar hvat ma^ þersi^ ast h'gt verða ok skal^
her mikií gott i moti koma.^ ska\ ek gefa þer anwan þriðiv^^g mkis
mins ^ ok þan maim er þv kys þer siolf.^ Siþ^w let hann kalla til
(sin) ^ Gordoello ok spvrði hann sllks ens ^ sama ^ en hon svar^r lo
hvat ma áoiiir Y7isí foðor sínvm meira en sva sem sœmir ok sva
vil ^ ek þer vnwa sew bezt samir at goð doiiir vnni go^Ym
foðvr ok sva mikií gott sew ek ma pat vil ek þer vnna. ^ ha/m
svarar reiðvlega þv spottar elli mina ok eigi þarf^ mik at kalla
einvallz konvng yfir Engkndi ef ek skal eigi gera astar mvn meó 15
yðr systrvm ok þv skallt ecki Yera "^ min dottir ^ heðan fra ^ ok
ecki fe sM ek þer gefa ok enga virðing skalltv her ha/a. ^ En
systr II þinar ^^ sWv h^r ha/a virðing ok B.ik\. ^ hon mœUti ^at 42«
man m^r fgri beztv sem þv villt vera lata.^ hann gifti dcptr sinar
enar ellri iorlvm .íj. ok let fylgia þeim heiman halft ríM sitt 20
njeðan hami Ufþi en þ^'r skylldv eiga allt eftfr hans ^^ dag. ^
an^^ar þeira sat a Bretla^di en anaR a Skotlawdi.^ Aganip^ivs het
konvngr i Frawz vitr maór ok vinsæll. ^ hann spvrði at Leir
konvngr hafþi gift dœtr sinar enar ellri en sv var vgift en yngsta
er aller koUvðv beztan kost i vera. ^ sendi hann þa menn iil 25
Engkwdz at biðia Gordeillam til handa ser ok barv þeir vpp
erindi sin fgri Leir konvng. ^ konvngr svarar þo at AgSLnipipivs se
viðlewdr at ^^ Riki þa er h«^i/^ þo ei(/i vitr ne frettin er haw/^ veit
ei^i at ek hef^r gift dœtr minar i goða kosti en þersi er nv er
160 eftir er vvitr ok metnaðar fvll ok ek veit ei^i hvart er ho^ er ao
min dottir eða eigi. ^ man ek henm ok ecki goðs heiman gefa. *
þicki mer konvngi y6rvm þetta rað ecki sva sœmelegt sem tign
hans byriar en þi^i betr þicki mer er mið ervm fyR skilð. ^ sendi
menn forv aftr ok sogþv sin erindis lok ok þat meá at þeir
kollvðvz en^iga ivngtrv seð hafa. friðari eða profat vitrari ^^ ok^
^ Punktum er tilf. ^ Mgl. i hdskr. ^ Meget utydeligt. * Synes
skr. sdledes og ikke -ay. ^ i, v mgl. i hdskr. ® Vistnok sáledes og ikke
Y
\)im. ' Forkortet v i linjens slutning. " o er skr. over linjen. ® r
er tilf. over linjen. *" Nœsten hele denne side er, sœrlig forneden, plettet
af de anvendte reagensmidler. " Forkortet \). ^^ Rettet fra hdskrs
ok (forkortet). ^' r (2) er rettet fra hdskrs ð.
250 ♦ HAUKSBÓK. Breta sögur c. 12-13.
matti henni eigi ^at vallda at henni væri iil virðingr/r halldit. ^
KonvngY svarar eigi em ek vrikari en Leir þo at hann gefi ecki
heiman med dottor sinm ok skal mer ecki ^at fyri goðv raði
standa. ^ hann sendi nv þegar menn a fvnð Leirs konvngs meó
gvlli ok gersimwm ok bað þa fœra iil sin dottvr konvngs ef ho/i 5
villdi meó þeÍM fara. ^ En er þe/r koma ti^ Engl«/^dz be>a þeir
fmm sin erindi. ^ þa þotti Leir konv7igi rnikit at henwar forlog
skylldv sva ha ve/'ða en þo kvnni hann eigi moti þ?;i mæla sem
aðr hafþi hann iattað ok Yar \)at rað geri at ho;^ for heim iil
Franz m^í? sendimo/^wt*M ok let konvngv gera brvllavp vi/-þvlegt iil lo
henwar oA: þotti ho;^ vera en vilrazta drottning ok en virðvlexta
ok Yarv samfarar þe/ra goðar ok vnðv þai^ vel sinv ^ raði. ^
Af Leir kowí/^^gi i Ertgkmdi
c. 13 Nv er þar tiZ mals at taka at Leir konvngr i Englanái tekr
miok at elldaz. ^ þa hafa. magar hans stefnv sin i milli ok forv is
sil^an a ^ konvngs fvnd oA; mœUtv liðnar mvnv nv þær stvndir er
þer er at landraðvw sœmð þí^íat nv er farin stiorn rikis þins ok
vill nv engi sin/^a þ^-i er þer segit sakir elli. ^ viliv vií nv ha/a
ockarn skildaga at mið skylldvm taka mki eíiir þin dag. ^ ertv
nv davðr i virðingv. ^ hofv vií nv oA; allt yðart mk\ vndiV ockr 20
162 iQkit. ^ varð [)a konvngr navðigr at lata Riki sitt ok konvngdom ok
for haw/^ siþa;^ heim ti^ Skotlawdz meá Maglavio iarli er atti
Goronillam dottw* hans ok tok ho^^ feginsamlega yíó hanvm at
yíir syn. ^ ha/?;^ hafþi meí? ser .xl. mddara. en er hann hafþi þar
vmt .íj. vetr þa mæUti drottniwg \id la.r\inn hvat ska\ foðor 25
minvm sva mik^Y folk SiígomlYm. ^ þicki mer rað at þv sendir
brott ein ok ein ser þinna erinda ok lat engan aftr ko^na. iil
hans. ^ iallmn let sva gera sem hon gaf rað iil. ^ En er halfnaðir
Yarv mdda.ra.r Leirs þa varð hann reiðr ok for ^ brott þaþaw meí?
.XX. mddarB. ok for hrm/^ þa tiZ Henimi^s anna(r)s ^ mags sins a ^
Gornbreta land ok tokv þa?; vi(í hawi^m virðvlega i fyrstv en eigi
hafþi hann þar lengi verið aðr en þav settv rað ti^ at skilnaðr
varð millim konvngs ^ mddarsi ok iallsms ok settv konvngs menn
vndan þar iil er eigi vrðv íleiri eft^'r en .v. konvngr v«rð þa reiðr
ok for aftr iil Skotla/^dz ok hvgþi at dottir hans mvndi ei^i vilia a5
lata sœmð hans minka or þvi sem þa Yar er hann for þaþa/^. ^
En- ^at Yar varla sem han7i hvgþi ^^viai hon viUdi ei^i med hanvm
^ Punktum er tilf. ^ Rettet fra hdskrs sina. ' Meget utydeligt.
* o skr. over linjen. ^ r mgl. i hdskr. * Herefter synes et ok (forkortet)
at vœre raderet.
Breta sögur c. 13. H A U K S B Ó K. 251
taka vtan h.rm}i hefði ein svein með ser ok þo þa hann \)at. ^ hon
tok þa at asaka hann vm elli vorn ok vvirðing ok kallaði han^i
ættar i^koni. ^ konvngr varð þa rycr miok ok hvgsaði sitt mal ok
mæltiz vi(í ^ ein saman mikla skow. mæhV áoiiir^ min iil sins 42^
foðor sva gott sem ho;^ a mer'^ at lavna en of mikit hef/r hon iU 5
sins mals at ek em nv miok orvasi orðin þar sem ek lagþa ^
vndfr mik annajia konvnga. mki ok bar ek ægishialm yíir morgvm
164 þioðv?/^. ^ MimiYmz ^ ek nv er ek spvrða dætr minar hversv mikit
hYer þeirsL Ynni mer. ^ ma ek ])at nv sia at \)ersvm .íj. minvM
dætrvw hef ir allt anwað i hvg verit en;^ þær hafsi talað. ^ hafa. lo
þær hæðilega spottað af mer mitt Riki. ^ ma ek nv sanwa eð
fornkveðna orð at eftfr koma vsv(i)nnvw' rað i hvg.^ a ^at er nv
at min^^az hvat Gordoillam mœllti þo at mer giætiz eí^i þa at. ^
ma at mer hafi rangsyni gefit vm þetta sem vm ^at er ek hef^V
nv reynt. ^ hon sagþiz mer sva vnwa sem bezt semði ok hon i5
mvndi mer þvi meira gott vilia sem hon ætti meira kosti. ^ man
nv \)ers vitia vgrða þo at vverðvgt se. ^ meiri giæfv mann ^ er
hon nv enn systr henwar.^ ma ok at þat^ v^rði ííeirYm gagn at.^ for
konvngr þa svðr vm sio iil Franz ok hafþi vond klæði ok einn
svein ok (hlo) ^^ nalega hverr maór at hanvm ok spottaði hann 20
þar sem Yvann kom. ^ harm sendi þa sveinin?* ti^ dottw sinnar ok
segia hen^^i hvat titt var \m hans ferð ok hann þorði e^^i með
hofþingivm ^^ lata sia sig. En er hon spvrði þaí þa varð hon
miok ryG ok bað leyna konvng. ^ sendi ho/^ ^^ þa mote hanvm .Ix.
Riddara. ok alla þa Ivti er hann þvrfti at ha/'a oA: er sva varas
komit sagþi hon konvngi at foþor henwar \ar þangaí von a fara natta
fresti. ^ konvngr sialfr reið þa vt moti hanvm meó allri hirð sinne
ok tok meá hanvm af allri vi/'ðing ok setti ha?m i hasæti ok
scpmði hann i ollv sem framaz matti ha/iw. ^ Leir konvngr sagþi
hawzjm þa alla vvirðing er magar ha/is hofþv geri hanvm ok hann ao
var þri or Kiki stockin;^.^ Aganip^^^ konvngr stefnir þa þi^^g fiol-
mennt ok mcellti þer hafi^ mer vel vmð lyðnír ok eftir latir siþím
ek tok her yíó rikis stiorn.^ er her nv kominn Leir konvngr magr
* Punktum er tilf. ^ Denne side er nœsten Jielt opfrisket; everst og
nederst er den stœrkt plettet af reagensmidler og skriften pá de uopfriskede
steder meget afbleget. ' 0 tilf. over linjen. ^ Disse 3 ord meget svagt
fremtrœdende. * Utydeligt. ^ Med dette ord hegynder opfriskningen; kun
höjlen i ð er for det meste altid uopfrisket, nien synlig. ' i synes at mgl.
* Sál. opfrisket, vistnok urigtigt for maðv. * Sál. opfrisket; urigtig for þar?
" Mgl. i hdskr. " Gennem þ gár en forkoHelsesstreg. ^^ Forkortelses-
tegnet ^ er tydeligt; men ordet er galt opfrisket til ^ == hann. ^* Sál. —
med undtagelse af A — opfrisket; oprindelig stod der vel -i^pivs.
252 HAUKSBÓK. Breta sögiir c. 13-14.
166 min/? ok er stockini^ or sinv mk\ emi Yer ervm alhV skylldír sak«>-
drottni/^gar at sœma hann^ Nv vil ek biðia at þer tak^'í^ hann iil
konvngs yfir yðr ok þionið hanvm sem mer en ek vil afla mer
snnsLYS rikis þar sem avðit ma v^rða þviai ek vil eigi leiða yðr i
þami haska at bmaz obrvm monnvm iil rikis. ^ þa svori'^t* lö^^^dz 5
menn engany^ konvng viliv v^r anwann ha/a en?^ þig enw bmaz
viliv Yer meá þer þar sew þv villt. ^ konvngr bavð þa her vt vm
allt sitt RiA:i oA^ for meó þann her iil Bretlr^wdz ^ ok van þí7í allt
vnd^'r Leir konvng ok felldi baða iarla^a ok for sil^an aftr i RÍA;i
sitt. ^ Leir konvngr Rikti þa yfir ollv Bretk^ídi me(? slikri virþing lo
seM fyR hafði hann mersta haft. ^ hami hfþi siþaw .ííj. vetr ok
andaðiz i fvllv//? veg sínvm. ^ þa hafþi hann konv7tgr vmt .Ix.
vetra. ^ hd^^ís leizla Yar veghga ger en ^ erfi ha/^s var sva rikvlegt
at stoð yf^r .íj. man?;^r. ^ i^ganippt's konvngr Hfþi ok Utla stvnd
siþí??^ er hann hafþi vn?úð Bretlawd oA; Yar hann hverivm man/d is
miok harmdavði. ^ svn ha/^s tok mki eíiir hann en Gordoella for
siþan iil Bretk^^dz ok lagþi vnd?'r sig allt Bretknd ok reð ígri þd
Riki .V. ar. ^ ho/^ var vinsæl Yið landz folk ok er sva vot kowit
þa risv vpp mote heni^e .íj. systra syn^V" hen^iar. ^ het an/^ar
Margant^s en/^ anwar Enedagt's. ^ þeir hofþv tekií iarldoma eftir 20
feðr sína en þottvz a henm eiga sin/^a harma at reka. ^ samna nv
hverir tveciv Hði. ^ mœttvst {ok tokz þar ha)rðr ^ bardagi oA: lavk
sva ^ at Gordoilla varð handtekint^ ok sett i myrkz^a stofv. ^
min/áez ho/^ þa a harma sina oA: hversv ^ miok ^ var þrongt
heun^r virþingv ok af þeim harmi ^ lagþi ^ hon a ser saxi ok'^
(c.l4)lavk sva hen^ar ævi. ^ || þeir ^<^ brœðr skiptv þa mki með ser. ^ 43 a
lavt Marganvs norðr íra Hvmrv en Eneðag^^s en syðra Ivt. ^ þeir
riktv bað^'r .íj. vetr. ^ þa dro MargantJS Uð saman ok hmaði a
RÍM broðor sins en er Enedagí^s fra ^at for ham imote med her
ok tokz þar harðr bardagi ok endiz meí? ^vi at Marganvs ílyði oA:30
var fangin i ílottanvw ok drepin Yið þan stað er nv heit^'r Margan
en aðr het Kambaria. ^ tekr nv Enedag^;^ allt rikit vnder sig ok
reð .ííj. vetr ok .xxx. ok var hann miok harmaðr af sinvm monnviíí}
I þenna tima Yarv \)ersir s^dimenn a Gyðingakwdi Ysaias ok Ozee.^
^ Punktum er tilf. '^ Galt opfrisket til til ewgk/idz. ^ Oi>/";\ íi7
ger o^ (tilf. over linjen). * oA;— ha indsat efter gisning; det originale udtryh
er opfrisket til o^ bordust. ^ -rðr— sva; heraf er rðr— la uopfrisket; under
det derpá opfriskede (o: sva lykr at; kan vk fva folges. ® stofv— hversv er
uopfrisket. ' miok er dels uopfrisket (mio), men derpd er optfrisket miog (m
stdr, hvor k havde sin plads); herefter har der rimelig stáet et þa. ^ ok af—
harmi er uopfrisket. ^ Opfrisket til þa legr. ^^ Hele denne side er opfrisket,
med undtagelse af enkelte ð-höjler og prikker og gör indtryk af at være mere
nöjagtig opfrisket end det ellers er tilfœldet.
Breta sögur c. 14-15. HAUKSBÓK. 253
þa Yar Rvma borg reist a .xi. ksihndas maii msinaáar af .íj.
hrœhrvm Remo ok Romvlo. ^ Svn Enedago tok Riki efíw hann. ^
sa het Runvallo. ^ a hans dogvw rigndi .ííj. daga bloði ok kom
þar eíiir mawwdavðr mikill. ^ eííir hann tok mki svn han?, er het
Gargvsti^\9 þa hans svn Sisillií;s þa Rigo ^ þa Kirmac^;^ svn Sisilli 5
þa Gosbodaga þa syn^V hans, Ferevxen ok Porex. ^ ^eir deildv
bratt vw rikit ok stock Ferevxen or Xanái til Franz ok eílðiz
þaþai^ at liði ok for ú^an aftr ti^ Bretlr/wdz oA: varð meí? þeim
brœðrí;m mikill barðagi ok fell i þeim Ferevxew ok merstr Ivti liðs
hans} Moð^V þí^/ra het Vedo ok varð ho^^ miog ryG er hon spvrði lo
fall Ferevxen ^ ^viai hon \r\n\ hanvm yUr alla menn fram. ^ hon
for þegar i stað at Tmnsi Porex* svn sin ok Yar hann þa i svefni.^
hon geck i þaí herbyrgi er konvngr ^ svaf i. ^ hon visti vt ohrv^n ^
monnvM. ^ þa bavð ho^^ þionvstv "^ meyivm sinvm at leGÍa ko^ivng
meó þeim handsoxvw er ho7i feck þeim ok sva gerby þær at l^œr i5
170 drapv hann þar. ^ Efiir þetta eð illa verk vf/rð mikill vfriðr i
landmY \m .v. konvngs. ævi ok for rikii^ Htt at skilvm þar til er
sa maór hofz vpp er Dvn^zovalbs het. ^ ha?í/^ v«r svn Lothenis
konvngs af Ghornbreta la?/di. ^ hann var diarfr m<7(?r ok framgiarn.^
þa \arv .v. konvngSir yf^V Bretlí/wdi. * het ein Piner. ^ þan drap 20
hofíi/z fyrst. ^ þrtr nest risv moti hanvm Roáa.ávs konvngr af
Cawbaria ok Staciz^s konvngr af Albania ok er ^eir fvndvz vr/rð
þr/r harðr bardagi ok vmkit mann fall af hvarvm tvcGÍvm en sva
lavk at bað^V konvngsx fellv ok merstr Ivti liðs þ^ira ok lagþi
(Dvnvallvs) ^ vndir sig si^an allt þe?'ra riki. ^ hann let fystr þé'/ra 25
\anáz konvngsi gera. ser koronv af gvlh. ^ hör^í?^ setti log þar er
koUvð erv Malmvtini oA: heldvz þav þ^r lengi sipan at engi maór
skylldi sva illt gf^rt hafsi ef hann kvæme iU haiis þanw dag er
hann bar korono at hann skylldi eigi grið hafa.^ hann let ok viða
ryðia la/?dit ti/ bia ok ackra. ^ hr/ww eyddi ollvm ransmow??rM ok 3o
hérnaði. ^ hö5w?^ RiM .xl. ^ ara oA: andaðiz i Lvndvnvm ok Yar
iarðaðr i hofvð hofi þ^^i er hann hafþi sett iil laga stiornar i
lawdinv. ^
Af Breni«;s ok Belinvs ^^
c. 15 Synir Dvnvalks tokv Riki efiir hann.^ het anwan Beliní's35
172 en a.nnRR Brenmrs. ^ þez'r vrðv bratt eigi samhvga ok villdi hvar-
tveGÍ heita jfirkommgr en þo sættvz þeir meó ^vi at Belint'5
^ PunUum er tilf. '^ Eller n^\(?). ^ Rettet fra hdshrs porex.
" Eettet fra hdskrs íerevxen. ^ k er opfrisket til þ. ^ Orrfeí er ^íöpsí^
slet ikke opfrisket. ' stv uopfrisket. * Mö'^. * /^í^sA;*'. ^ I l er et for-
kortelsestegn anhragt. ^^ Denne rode overskrift er ikke opfrisket.
254 • HAUKSBÓK. Breta sögur c. 15-16.
skylldi heita yíir konvngT af ^vi at hann var ellri ok hn?/a en
syöra Ivt ^ m'Ms en Brenir en nerðra ok stoð sva þeira sætt vm
.V. ar. 2 ^at ^arv lóg med Troio mo/2Wí?M at sa skylldi œðri heita
er ellri var. ^ tolþv me^^/^ þaf þa íyri Brenm at hann skylldi fara
til Norex ok biðia dottí;r ^ Elfogii ko^^wgs ok fa þaþa/^ fvllan styrk 5
moti broðor sinvm.^ Siþaw for lnann i\l Horðalandz ok bað dottor^
\ionv7ig^ ok feck hen/^ar oA: var þar vm vetrin. ^ en er Belinrs
spvrði þ^tta ok hann var ecki eftíV þersv raði spvrðr þa ferr hann
meó her iil Norðhvmbrakwdz ok legr * l^at allt vndir sig. ^ þetta
spyR Brenwir ok samnar vvigivm her saman. ^ En er Gvðrikr lo
DRnakonvngr spyR iil hans ferðar | safnaði ^ (hann) ^ her sawan 43b
\)viai hann fyrimvndi hanvm kvanfangs þers er hann hafþi fengií.^
tekz her harðr bardagi.^ Danir sottv merst l^at skip er drottnii^gin
var a oA: þat gatv þeir vn;?ið o^ fengit hana. ok þegar logþv ^eir
brott oA: siglðv i haf.^ þa rak veðr i\I Norðhvwrv ]anáz meó .vííj. 15
skipví/i. ^ Brener siglði eftfr ok ko)n at Skotkwdi ok spvrði hvat
hervirki broðir hans hafþi gort a haiis Riki ok sva at kona hans
ok Dana \ionvngv Yar a hrms valldi. ^ sendi ha?in þa memi iil
broðor sins ok bað hann gefa aftr riki sitt ok kono ella mvndi
hann heria i R/Mnv ok þyrma ongv "^. ^ Beler varð reiðr Yiá þersi 20
174 orð ok samnaiM liði ok for mot Brenwe meó vvigian her. ^ ^eir
hittvz Yió skog þam er Kalaterií^s hetir. ^ tekz þar harðr bardagi
ok borðvz \)eir ailan dag en at kveildi flyðv Norbmenn iil skipa
ok drap Beler af þeií>^ .xv. hvndrvð manna..^ Brenwer kowz a skip
ok flyði ti^ Ssixlanáz en Bel^r tekr vnd^r sig allt rikit af nyiv. ^ 25
hann gerir sætt \iá Gvðrik Dana konvng þa at hann sor BekV
konvngí trvnaðar eiða ok hann skylldi af lianvm hallda Riki i
Danmork. ^ kona Bren^is skylldi ok hanvm fylgia enda skylldi
hajin Ivka Bela skatt a hveriv ari ok gaf þar gisla til. ^ Bei/r let
gera vegv ok brvar vni allt Bretla^íd ok setti þaz? log at a þeim 30
gotvw skylldi hvé^rr \iá an^^an frið hafsí hvat sem hann hafþi gert
ok hellz l^at en i dag.^ þorði þa engi maár hanvm moti at mæla.^
(c. l6)Nv er at segia af Brem?i at hann heriar i Franz ok feck ^ar þo
engan styrk. ^ hann for þa a fvnd iarls þers er Segim;s' heitir. ^
hann reð fyr?r Bvrgvnia. ^ hanw tok vií? ha/^^^m me^ allri virðing 35
ok bavð hf/>?rm mcí? ser at vera sva lengi sem hann villdi.^ hann
dvalðiz^ þar vm stvnd.^ virði isirMnn hann l^vi meira sem hann var
^ Dette ord stár uojyfrisket i linjens hegyndelse; alligevel er Ivt tilskrevet
af opfrisheren i slutningen af den foregdende linje. ^ Punktum er tilf. ^ o
skr. over linjen. * Nœppe legv/r. '"> Hele denne side er opfrisket pá samme
máde som de foregáende. « Mgl. i hdskr. ' Eller engv. ^ alðiz meget
afbleget (ikke opfrisket).
Breta sögur c. 16. HAUKSBÓK. 255
lengr meó hanvm ok \m siþ?> gifti idjMnn hanvm dott^^r sina med
176 þei?/? kavpmala at hann skylldi taka allt r?'A:í eftir mvMnn ef hann
ætti engan svn eft?V en ef l^Wmn ætti svn þa skylldi \vann styrkia
Yiann úl sins rikis i Bretlr/wdi. ^ alhV \ioí^mgiar ^ i Xanámy bvndv
þetta með fastmælvm. ^ idiúinn lifþi eitt ar siþa/? ok tok þa Brenir 5
vndir sig allt rikit.^ \2X\inn hafþi vmð fastr maðr en BreníwV ví/r
sva orr at \iann gaf a tvær hendr hvmvm er þigia villdi.^ gerðiz
hann þa vinsæll sva at þa villdi ^ hverr sitia ok standa i landinv
sem hann villdi.^ hann mintiz þa hvelika vinattv \iann atti broðor
sinvm at giallda. ^ byðr hann þa her vt ok feR ti^ Bretkndz ok 10
er Belir spyR ^at sanmar hann her ok for moti hanvm. ^ Moðir
þe^'ra lifþi þa en er Tonema * het. ^ ho^ for millim þeira ok villdi
sætta þa en er hon gat þa^ ei^i giort þa for hon íram milliw
hersins ok gengr at Brenwir^ lear baðar sinar hendr vm hals
hanvm ok berar briost sin bæði ok syndi hanvm ok mœlUi gratandi 15
Minztv þers svn min at þersi briost dracktv ^ í þinwi ^ bernskv ok
íyri þersv briosti bar ek þig þa er skaparen let þig at manne
verða en ^ nv ^ særfr þv þetta briost a mi^vm ^^ harme. ^ minz a
svn min hvat ek þolþa f^ri þig læg reiði þina Yið broðor þinn
fyri mina bœn ok þo at þv yrðir íyri hanvm land flotta þa er 20
þer þaí nv skemðarlavst l^víai þv ert nv ei^i minwi maÓY en hann
ne vviðlendari. ^ Nv er hitt betr at virða sva sem þv hafir þetta
af hanvm lotið at þv ert nv orðin mikill konvngr or litlvm sma-
sveini. ^ en ef þv villt hvarki giæta broðvrligrar astar ok moðor-
legrar gleði þa man hamingian fra þer hverfa ok fylgia þeim 25
er hansi viU elska. ^ En er Brener hafþi heyrt þetta^^ || þa^^ 44^
178 minkaðiz reiði hans ok villdi hann hvca hana ok lagði af ser
vapnin ok geck meá bliðv anliti at broðor sinvm ok er Beler sa
þaí þa lagþi hann af ser sin vapn ok mintiz þa hvaR y\ó annan
ok festv þa frændseme sina at fvllv sem vera atti. ^ Si\)an forv 30
þí?«r baðir saman iil Valla/^dz ok þaþa^ ti^ Franz ok herivðv þar
ok oll þai? R^'A^i er ígri norðan fioll erv logþv þeir vndir sig o^
^ PunJdum er tilf. • ^ Sáledes opfrisket, men pá grund af den lange
afstand imellem i og lawdinv er ordet' nœppte rigtig opfrisket. ^ Ved op-
friskningen er der opstáet en lœngere afstand mellem at og villdi; over linjen
(over afstanden) er |)a skrevet. - ^ Sikkert at lœse sáledes. ^ Sáledes op-
frisket (urigtigt for Brenni?;. ® tv utijdelig opfrisket. ' Disse to ord
usikkert opfriskede. ^ n uopfrisket. ® nv ligeledes. ^^ Sáledes opfrisket,
men vistnok urigtigt for me<) nyivm, sáledes som J. Sigur.'sson har ment at
kunne lœse det under opfriskningen; vi kan dog ikke skimte den opritidelige
skrift. ^^ Utydeligt; ser nœrmest ud (ved opfriskningen) som \mt. '^ Hele
denne side er opfrisket pd initialen og overskriften nœr.
256 • HAUKSBÓK. Breta sögur c. 16.
settv þr/r sina menn yíir. ^ Eííir l^af íorv ^eir svðr vw fiollin allt
til Romaborgar. ^ þa Yarv .íj. consules jfir Rom ok Italia. ^ het
anaR Sabií;^ en anT^aR Porsení^a ^. ^ oZ^ er Rvmvmr vissv afla
þeirsL sva mikin brœðra þa gafvz þeir i valld þ^ira ok Ivkv þeim
skatta ok fengv þeim gisla ti/ trvnaðar^ at sva skylldv ^eir gersi 5
iawnaw. ^ Siþí/í^ for?; þeir norðr vm fiall ti^ SaxlaMz ok somnvðv
Saxar her saman i moti ok borðvz þeir ok fengv þe^r bræðr
iamnan sigr. ^ en er Rvmvmar spvrðv ^at þa rvfv þe?'r sætt^r y\ó
þa brœðr ok reðvz ti/ liðs med Soxvm. ^ En er ]^eir brœðr spvrðv
þat þa gerhw ^eir þaí rað at Brennir skylldi fara meá her sinn lo
úl Rvmaborgflrr en BeKr skylldi Vé?ra eft?/r a Saxk/í^di. ^ en er
Rvwvé^rir vrðv þersa varir ætlvðv ^eir at gera sat fí/ri Brenwi
er hann hyrfi aftr. ^ Bebr varð varr við þetta ok for vm nott
mí?í? ^* her ^ sin i dal ^ann er leið Rvmvma la vm. ^ En er dagr
var ® sa Rvmví^rir f^ri s^r fiolða mamnR meó biortvm vapnví/? ok is
slo þa otta a þa ok hvgþv at Bren?r mvnði þar kowinw. ^ Vörri?
þeir þa ecki vi<? bvn?r braðvíw bardaga. ^ Bel?r veitti þeií^ harða
at sokn ok fellv mar g?r '^ Rvwverir "^ en alkV flyðv \)eir er lifit
þagv. ^ tok þa at natta ok skilði sva '^ m^í? þei?^L ^ Belfr for þa a
fvnd Brenis ok íorv \m'v baðir til Rvmaborg(7r ok settvz vm ha^ía.^ 20
180 þeir letv reisa galga f^ri borg Uðvm ok letv leiða þangt/i gislana. ^
ecki gafv borgar menn Ypp vornina at helldr. ^ letv ^eir brœðr þa
hengia .xx. ena rikvztv mamm syni er Yarv i gish^ígv. ^ vií? þ^rsa
syn hra þeim sva at l^eir Yarv bvnfr at^ gefaz^ vpp oA^ i þí;i kom
Uð \)at er flvð hafþi ^ fyri Beh'r oA: reðv þ^/r þa vt or borginwi til 25
orrosío vií? þa brœðr ok lavk sva at Rvmvmar flyþv ^^ vndan oA;
fengv mikin ma^mskaða hvarír tveciv. ^ þrtr feUv bað/r hofþm^iar
RvMvma Forsenna'^^ ok Gailt^^s.^ tokv þe/r brœör þa en borgina^^
i sitt vaUd ok settv sina memi yf/r. ^ þe?*r attv margar orrosíor i
Italia aðr ^^ þf /r giæti ])at YmM ok gerðiz Brenir þr/r havfþ?'^^?' 30
yf/r. ^ er ecki hí^r lengrr/ sagt af hanvm. ^ En ^* Belrr sneri heim
til Bretla/?dz meá her sinn ok settiz þar at riki. ^ hann let þ^r
grra margar borg/r oA; kastala \ ^ hann ^* let ^^ gí;ra ein hafan
tvrn yfv'r þri liði i Lvndvnvm er vt veit a ana Tems ok gyUtan
' Punktum er tilf. 2 Opfrisket til !»ors-. ^ ar uopfrisket. * eð
(forkortet) uopfrisket. ^ Uopfrisket. « Tí7/'ó>í oi^^r Zm>w. ' ^mm
ew^^eZíe írcp/íí opfriskede. ^ a uopfrisket. » Uopfrisket og meget utydeligt.
^^ Utydeligt og svagt opfrisket. ^^ por (i linjens slutn.) opfrisket; over r ses
et tegn, som mest ligner forkortelsestegnet for vs; i hegijndelsen af nœste linje
har opfriskeren sat en hetydningslos skrá streg. Navnet md saledes hetegnes
som usikkert. '^ Kun svagt opfrisket. ^s r uopfrisket. ^* Sd godt som
uopfrisket. ^^ l uopfrisket.
Breta sÖgur c. 16-17. HAUKSBOK. 257
knap a ofan verðv meó mMYm hagleik. ^ en er hann andaðiz þa
Yctr likame hans brendr ok latin askan i eitt gvlké^r ok sett vpp
a knap|;in þann er var a tvrninvm ^viai hann bar hæst ok yUr
alla borgina. ^
Af Gyrgvi ^ konvngi 5
1.17 Svn Beies het Gyrgvir. ^ hami tok mli eftir foðor sin. ^
hann var manna hogværaztr ok vitraztr. ^ menn \arv hanvm fyst
miok vlyðn/r i Iawdin(v ok) ^ reistv mote hanvm bardaga en þo
at hann Yœri daglega hogvæR þa var þat eigi minwa* fvrþa er -
hann ^ tok til hversv grimr ok vapndiarfr ^ han7i \av þa ok feck 10
hann þd iamna/^ sigr ok logþvz med þd^ bardagar immn kndz.^ |
Danakowt'nýr ' hellt skottvw þeim f^ri hanvm er ha/^^i hafþi golldit 44b
feðr hí?ns. ^ bavð haim þa her vt ok for tií Ðanmerkr ok varð
182 þf/r harðr bardagi ok fell þ«r Danakomv^(/r en?i hann lagþi kwd
allt vndir sig. ^ En?i er hann for hei?/^ kom ha^^i iil Orneyia * oA: 15
var þar íyri sa ma^r er Partholomis het med .xxx. skipa. ^ ha^m
hafþi ílyð af Spania ok rekiz .ix. mdínvór i hafi oA; bað hann
Yonvn% veita ser nockorar hialpir en ha>m visaði þeiw at byaia
þaí knd er nv heitir lúaná. ^ si^an íorv ^eiv þanga^ ok bygþv
þar ok þe^'ra afspringi siþan.^ ok litlv siþaR andaðiz Gyrg^r konvngr 20
oA: var haw/i miok harmaðr. ^ Eftfr ha/m tok Riki svn hans er
Gvitiliní/'s (het) ^. ^ ha?^í;m vm?i allt la^dz folk. ^ kona hans het
Marcia ho/i var spænsk at ætt. ^ konvngr Ufþi litla stvnð oA; varð
sott davðr. ^ eftir hann tok RiA^i Kananí?^ svn hans .víj. vetra. ^
drottni??g reð fyri R^'A^i meðan hann var i barndome. ^ ho/^ setti 25
log i landinv þa?; er koUvð erv marciane ok Yarv þaí? siþaw þar
lengi vel halldinn. ^ eftfr Canan^?s tok rí'A:í svn hans er SisilH^^s
het emi eíiir hami broðír hans ok er sa e^^i nefnðr enn efiir
hann Mordid«;5 ^ frillv svn Canani. ^ Enn er hann hafþi e^^i lengi
rikt koM einn herkonvngr ,af Norðhvmrvlor/idi ok heriaði ok er 30
Mordidi;s fra þofí þa varð hann reiðr miok. ^ haw?^ for meó her
sinn i moti hanvm. ^ verðr þar harðr bardagi ok eigi langr aðr
Morðidf;8 hafþi sigr enn sva var hann reiðr orðin/^ at hann villdi
engvm manne lata grið gefa. ^ let hí?/?/í þa leiða iil sin þa er
fangnir Yarv ok hio sialfr havfvð af ollvm þar iil er hann Yar 35
184 sva moðr at hann matti varla ganga.. ^ þa bað hann siþan þa sem
eftí'r Yarv at hvð skylldi fla af þei/w kvikvm ok hrenna. sil^an i
^ Punktum er tilf. ^ Noget utydeligt. ^ v ok synes at mangle.
* Sáledes. ^ Utydeligt. ^ va uopfrisket. ' Af denne side er de to forste
tredjedele (\)diXi^\ionvngv — ok var hann 258.\^) opfriskede; pá resten er reagens-
midler anvendte. ^ Mgl. i hdskr. ® Det forste d er noget kludret; opfriskeren
synes forst at have skrevet raorv-.
17
258 * HAUKSBOK. Breta sögur c. 17-18.
ellði. ^ enn er menn spvrðv þetta þa þorði engi mark a hans mkl
at striða siþ^??.^ A hans ðogvw i rikinv vr/r vnðarlegr atbvrðr at
vp/? or sio kom eitt mikit dyr oA: sva olmt at ^af reif oA: sleit allt
^at er íyri þd varð ok eyddi la?idit allt þar sem ^at íov^ kommgr
for mote þí^i ok skavt a ^at morg skot oA^ beit ecke a enw er 5
hann sa þaí þa geck hann nœr ok ætlaði at hoGva l^at ok er
hann kom at dyrinv þa svalg þat hann sem eínn ^ litin fisk ok
lavk sva hans ævi. ^ ha/zw atti eft?r sig .v. syni. * sa \ar ellztr er
Gorlomaní?s het ok vot sa til konvngs tekinn. ^ hann var blotma(?r
mikill. ^ þa var sva mikí^ ar i Bretk^di at engi mvnði an/iað lo
slikt. ^ hann \av ok allra manna. vinsælaztr ok ecki Ví/rð þaí a
hrtws dogvm er hans far sælð hinðraði ok andaðiz hann i fvllvm
(c. I8)veg sinvm ok \ar heygðr i Lvnðvnvw. ^ eftir hann tok Riki
Argallo broðir hans ok \ar hann ^ vandr ok illgiarn þtwt hann
fí/ridiarfaði * allt rikis folk a landinv ^ en hof þa iU rikis er enkis i5
\arv v^rðir ok sva koM ha^s vvinsælld at hann varð at flyia
lawdit en l^eir tokv ti^ konvngs broðor hans er ^ EUidvri^s het ok
gerðiz hann skiott vinsæll.^ Argallo for ti^ vina sin^^a at biðia ser
styrks en ha?ivm villdi engi lið veita. ^ Siþa^ for hann aftr i
Bretland ok lagþiz vt a skog þan/^ er Kaliterii;^ heit^r meó tivnda 20
mmn ok ein tima er Ellidvri;^ for i þan/^ sama skog a dyra veiði
þa fan hann þar Gallo "^ broðor ^ sin ok mintiz \ió hann ok hafþi
hann heim með ser sva at ^at vissi engi vtan ha^s skosvein ok
186 var hann varðveittr i sialfs hans herhergi. ^ konvngr tok sott ok
let þa gera orð ollvm hoípingivm i landinv. ^ Ok er (þeir) ^ \arv 25
ti/ haíís komnir þa let konvngr kalla til sin ein i senn. ^ konvngr
(let)^ þegf/r gripa hvern sem kom ok mœllti vmakliga geri ek meó
yðr en ek vil yðr kvnmgt gera at broð^r || minn ^^ er her kowin 45 ^
sa er la/*dílæmðr vOTð fí/ri mer ok af þí;i at ek veit at vaR
skilnaðr man skiott verða þa vil ek þetta mki gefa aftr Argallo. ^ 30
vili þer eigi þetta iatta mer þa sA:al ek lata halshoGva alla yðr. ^
ok þo at þe^'m þætti ^^ hvargi goðr þa iattv þeir ollv ^vi er
konvngr beiddiz ^^ ^^ y^p þ^^g^ ^^^^ eiðvm bvndit.^ fara ^eir si^an
iil lorkar ok tok þar koronv af hofði ser ok setti ^^ a havfvð
Argallo broðor sinvm en Ellidvrí^s ^^ sat þa sva sem ein ivstis.^35
^ Punktum er tilf. ' Skr. to gange i hdskr. ^ Hermed slutter den
sammenhœngende opfriskning. * '' (nœppe r; diarf) er skrevet over a. ^ allt—
lawdinv er svagt opfrisket. « tokv— er ligeledes. ' Sdledes. ^ Det forste
r tilf. over linjen. » Mgl. i hdskr. ^^ Den störste del af denne side er
opfrisket; minn— lata ((l. 31) de to forste linjer pd siden) er uopfrisket. " Op-
frisket til þætta. ^"^ De to sidste ord uopfriskede. ^^ af— se- uopfrisket.
'* Skr. ellididí^s^ hvor det forste d er i hdskr. rettet fra r/ ordet er uopfrisket.
Breta sÖgur c. 18-19. HAUKSBÓK. 259
Argalli\s tok þa allan^ antmn hatt vm rikis stiorn en fyR hafþi hann
haft ^. ^ gerðiz ^ hmin þa maór vinsæll. ^ hí7n?i Rikti x. ár oA^ ^
andaðiz i borg þ^/ri er Leira ^ heit?V. ^ þa tokv Bretar ti^ koni'ngs
anan tima EllidurtJs ^ ^ hí7ww hafþi ^ en/^ sama hátt sem fyR Ym
rikis stiorn.^ .íj. brœðr hí?;^s risv i mote hanvm het an?mR Vigenii's 5
en SimmR Pmdvrrs. ^ l^eÍY koíny at konvngm\m a vvart ok gripv
hr/>iw þi^ií^t hami venti ^ engra ^^ svika af þeiw ok settv hann i
stein i Lvndvnvw en ^eir skiptv r?1í m^'íí ser ok reðv .víj.^^ vetr.^
siþtt^ andaðvz l^eir baðir. ^ Eftir l^at tokv Bretr/r Ellidvrí^s or
steininví/? i Lvndvnví>« ok ^^ vr/r hann þa eð .ííj. sinn til konviigs lo
188 tekinn oA^ reð haím þar fyri ^^ alla ævi siþr/w mí'íí veg oA: vinsælld
ok andaðiz^* elligamall meá goðvm orðstir ok Yar hann barnlavs.^
þa for siþöfw rikit litt at skilvm^'^ l^viat þa warv ymser ko>*wgar
ok er engi saga fra þemi ger. ^ var fyrst Margam;s þa Ermiani^s
þa Tedivalks þa Nore Katelk's Porrex Kervi þa Sulgencirs þa 15
Eltvr^^s Klenðací.'5 þa Ganotí;s þa Gvrgicii's þa Mariani^s þa Gaften?\9
þa RiWvs þa Beredabel þa DoIvot þa Helií;s. ^ hann var ættstorr
maór. ^ hann Rikti .xl. ara. ^ hann atti .ííj. syni eftíV. ^ het einw
Lvðr anwaR Gasibelks .ííj. Venií^s. ^ Lvðr tok ko7ivngáom eftir
foðvr sin?i þí^iat hann \ar ellztr. ^ hann let gera nyia veai vm 20
Lvndvnaborg ok iok hrma bæði meó kastalvm ok tvrnvm. ^ hann
var þarfligr RÍkinY ok en vaskazti iil vapna.^ hann reð litla stvnd
Riki ok Yar iarðaðr i Lvndvnvw. ^ hann atti eft^'r .íj. syni vnga. ^
het annaR Androgent^s ^^ enn anwaR Tenvancií?s ^^. ^ Kasibellaní?s
tok Riki eíiir hann emi er broðor synir hans Yarv nockot vaxnír25
þa setti hann Androgevm yf?'r Lvndvn/r en Tenvantivm yf?'r
Kornbreta land. ^'^
Af luHo Gesare ^^
c. 19 P^ þ^nna tima for Ivlii^s Gaií^s Gesar norðr vm fiall ok lagði
vndí'r sig allt Gallia. ^ hanvm Yar sagt at ein ey la þaþaw skamt 30
er sv þioð bygði er kowin Yor íra Eneas sem sialfir Rvwvmar
ok ^at at sv þioð mvndi miok vera ætl^ra ok kvnwa ecki at
190 beriaz ok ^at \aná mvndi lavst fyri lÍGÍa.^ Ivlií^s sendi Gasibellano
eit bref meó ^^ þersvw orðvm at ^eir gialldi Rvmvmvm skatt ok
^ Ellidvrfs — allan er uopfrisket. '^ en — haft ligeledes. ^ Punktum
er tilf. * ðiz er opfrisket til þa. '" þa— oA; uopfrisket. ^ Ligeledes.
' áurvs rettet i hdskr. fra ricr (eller ritr^. ^ bret«r— hafþi uopfrisket.
® risv (l. 5) — venti uopfrisket med undt. af \ieir. ^° r er skrevet over linjen.
^^ ok—.NÍ}. uopfrisket. ^^ bretar— o^ ligeledes. " \>ar íyr\ opfrisket til
^v'i \m. ^* ok vin — an- uopfrisket. ^^ rikit— skilvm ligeledes. '" t er
af opfriskeren tilf. over linjen. " Punktum er (af opfriskeren) tilf. ^^ Denne
rúde overskr. ikke opfrisket. ^® Uopfrisket (rod). ^" Opfrisket til ra.
17*
260 * HAUKSBÓK. Breta sögur c. 19.
iatti sig vnd?V ^eira lyðni ^viai þ«i var þaww thnsi er þe/r vn?vv
yf^V alla veroldina. ^ Ca.sihé\\cmvs let senda anwað bref i moti ok
mœUti sva vndarleg er agirni yðvr Rví/iveria er þer krefit af ors
skatta þ«r sem yer hofvm^ rvðt^ merkr ok vbygð^V ors ti/ atvin??v.^
ví»ri yðr betra at binda vií? ors frið ok fara iil var ^ ok styrkia 5
vart * m^i meá y'bvvm mikla styrk. ^ en þo at \er hafim at varv
m'M navðvlega ^ komiz þa erv ver nv vvitandi allz vfrelsis ok þo
at gvðin sialf ^ viH ors þrælka "^ þa sWv v^r m^í? ollv megni moti
standa. ^ hveríit íra ^ersi ætlan þí;i«t v^r skvlvw med vilia ^ |
goðanwa^ moti risa.^ En er Gesar hafþi lesit þetta bref varð \iann\Q4,^h
miok reiðr ok fær ser nv skip ok feR með her sinvm tiZ Bretkwdz
ok lear vp^ i ana TeMS.^ Gasibella^?;^ hafþi mikinn viííbvnað bœði
a sio ok a \andi. ^ þar var þa meá hanvm Gridvosvs Danakowí;w^r
Gvendagí^s Ira konvngr ok Brittet^s Skota konvngr. ^ þar var ok sa
hoíj^ingi er BeHgt^s het. ^ hann gaf þaí rað vt at ren/^a a her i5
Ivlíj ^^ riðlvm en fylkia ecki ok sva ger^Y ^^ þeir ^^ oA: komv a þa
vvara.^ sneri þa mann falli i hér Ivlíj en er þe/r hofþv lengi barz
þa mœttvz þeir Mivs ok Nenivs broð^V Gasibelk^í^s ok hoar Ivlii;s
i hialm Nen^Vs ok festi sverðit. ^ Nenii^s skavt skiildinvm neðan
vnd^V sv^rðit ok varð Ivlio þaí lavst af þ?;i. ^ Nene^?s gripr sv^rðit 20
en kastar brott sinv sv^rði ok hoor a tvær hendr ok drepr margan^^
manw. ^ þa kemr moti hanvm sa hofþingi er Labien^^s het ok hío
Nenií^s^^ hann^^ bana hoG ok i þersv brestr flotti a Rvmvmvm ok
192 flyðv þeir iil skipa ok íorv ^^ aftr ti^ Saxiandz ^^. ^ Neniz?s Yar saR
orðin i hoffii af sverði Ivlíj ok slo i þat sar verk oA: do hann fam 25
nottvm siþaR ^^ þ?;^at sverðit var eitr hert. ^ Gasibellöf/i^?s harmaði
miok anlat broðor sins. ^ Ivlii;s vnði ^^ storilla sinvm Ivt ok dro
her saman anwan tíma af Gallia ok Saxkí^di ok ætlar iil Brett-
landz. ^ þetta spyR GasibellríMí?^. ^ haw/^ hefir ^^ þa mikinn viðr-
bvnað^o i Bretla^^di at^i bœta kastala ok bva vapn^^ ok v^rnder.i 30
hann setti ok hofþin^rm at geyma hverrar hafnar a Bretla^di. ^
^ PunUmn er tilf. 2 ^ opfrishet til u. ^ fara— var er opfrisket til
vinattv. " a er opfrisket til 0. ^ na er opfrisket til me); det ovrige
uopfrisket. « sial er opfrisket til .sie. ' -f (sialfj— þrælka ^r uopfrisket.
skvlvm — vilia ligeledes. ^ Denne side, hvis everste hjörne til venstre er
stœrkt afhlegety er i det hele meget lidet opfrisket. ^^ Herpd er punktum tilf.
i hdskr., som efter tal. " Opfrisket. ^^ Rettet fra hdskrs margar.
" Forkortelsestegnet utydeligt. ^* Noget utgdeligt, men sikkert. ^^ Op-
frisket til forv. 1« ok flyðv— Saxlawdz opfrisket med undt. af r * aftr.
" hof|)i (opfrisket til haf|)i; — siþ- opfrisket. ^^ Rettet fra hdskrs Ynni.
^* Saxlawd — heftV opfrisket. ^o j ^,. ^^^ ^^^^, n^j^^^^ 21 .að— at opfrisket.
*^ kastala— vap- ligeledes.
Breta sögur c. 19-20. HAUKSBÓK. 261
hann let ok stika ana Tems mcð bly ok iarni ok hafþi \)ar virki
ok viðr ^ bvnað. ^ En er .íj. ar var?; liðin þa kom IyWvs iU Bret-
\anáz meá vvigian her ok er hann lagði i ana Tems þa rendv
skipin a stikin^ ^viai þaz? Yarv i kafi ok gengY þeg«r in i gegnvw
ok íbrs þar mikill (Ivti) * Rvmveria hers. ^ mikill komz ok a \and 5
meí? Ivlio ok reðv þegar tií bardaga vi^ Breta ok ger^Y a þeim
mikin mannskaða en at' l^v'i at .ííj. vari; Bretar vm ein rvmverskan
þa mattv þeir eigi vií? ofrefli ok kow Gslívs IyIívs a flotta iil skipa
(c. 20)sinna o^- for iU YaWandz ok dvalþiz \)av vm rið. ^ Gasibelkw?;s
gerði blot imkit eíiir l^enns. sigr ok bavð iU sin ollvm hofþm^^^m lo
er i ha/^s RiA;i Yarv iU Lvndvna. ^ þar varí? drepin .xl. þvsvndraða
194 navta ok .xxx. þvsvndraða skogar dyra. ^ sma sveinar .íj. lekv i
konvngs hoHini. ^ het anwar Hirelgis hann Yar systr svn Gasibell-
anvs. ^ an/mR het Enehí^s ha?in var systvr svn Androgei^s ok varð
hann vfrœknari ok verðr reiðr ok gripr sverð ok hoar hofvð afis
konvngs frænda ok h'op siþan a naðir Androgits frænda sins. ^
En er konvngvinn Ca.sibeUanvs íra þetta þa varð hann reiðr oA^ bað
Androgivm fa ser sveinin en Androgit^s bavð konvngi sddiiir en
konvngr neittaði þí^i.^ Androgit^s rymði þa vndan pviai hann þottiz
eigi mega hallda moti konvngi. ^ let konvngr þa bren/^a allar hans 20
eignfr oA: tok svmar vnder sig. ^ Androgi^^s sendi þa bref úl
Gesaris ok segir hanvm allan þe^^na atbvrð ok ef þer vihð gera
min viha þa ma ek sva skipa at þer eigniz allt Bretknd af
minvm raðvm. ^ Nv virð meira yfirbot iil agiætz sigrs en hðna
mina moti stoðv. ^ er þat veralldar hattr ok viU goðana at þeir 25
verða oft vinir er aðr ha/a moti staðiz ok heíir l^at oft skiotan
sigr gefit. 2 geymið nv meÍR hyciandi en heipt. ^ En er IyMvs
hafþi þetta bref lesiö þa þotti hanvm vant at trva Bretvw helldr
en fyR enda þotti hanvm vant at nita ^ þersv boði. ^ tok hann þa
gisla af Anðrogevm ^viai hann sendi hanvm dottor ^ sina er íJO
Segerna het ^ || ok^ meó henne .xl. mddarB..'^ Siþa^ bavð Ivhi?s 46*
her vt eð .ííj. sinn. ^ Em^ er CasiheWanvs varð þers var^ þa for
hann moti hani;m. ^ hann hafþi sett IvH^js herbvðir siní?r vi(? þa
borg er Dvrvberina heitir sva sem kndrogevs hafði rað f^ri gort.^
þar Yar skogr skamt^^ i fra ok i þe/m skogi var Androgei^s ok med ?^
.V. þvsvndrað manndi. ^ CsiSÍheWanvs sœkir at herbvðvm Mivs meá
^ i er tilf. omr linjen. ^ Punktum er tilf. * t er i hdskr. rettet
fra k. * Mgl. i hdskr. ^ Sáledes snarere end hafna. ' Opfrisket til
dottr, men over d ses o overskrevet; der har altsd, som hyppig ellers, vœret
skrevet d'^ttor. "' Anðrogevm— het opfrisket. ^ Omtrent hele denne side er
opfrisket. ® Opfrisket til \ar. ^° t opfrisket til -tt.
262 HAUKSBÓK. Breta sögur c. 20-21.
196 s'mn her ok tekz þar harð(r) * bardagi oh fellr mart folk af hvarvm
tveGÍvm ok er þersi barðagi var sem akafaztr þa kom Anárogevs
meó sinv folki ok veita Bretvm stor bakfoll ok snyr nv ollv md.nn-
falli a Breta. ^ Ok er Gasibella?zí?s sa ^at þa ílyði hann vndan/^ i
eitt fiall meó sinvw monnvM. ^ þar vantaði eiíj'i nogt griot ok \ar 5
vigi gott. ^ Ivliys oA; Androgei?s settvz \m fiall/í o^- ætlvðv at sitia
þei>w þar mat. ^ enw er Gasibelk/^t's sa sig yf/rstigin?í þa sendi
hann mann iil Androget^s at hann skylldi koma sætt millim hans
ok Gesaris ok bavð hanvm fvlla sœmð sina at ha/a eíUr sm\m
vilia. ^ en er þersi orð komv Androgeo þa gekA: hann íyri Gesarm lo
ok mœllti illa er |»eiw hoí^ingia fallit er hann er i vfriði sem eitt
lamb enn i friði grimwr sem lion ok slœgr sem vargr. ^ Gasibell-
anvs er nv yfir konún ok veitið hanvm nv miskvn ok latið hann
hafsi Riki sitt meó skattgialldi. ^ megv þer ok mvna hvat ek hefir
yðr veitt þvíai þer hefðit alldri þetta mki wnnib ef ek hefða eigi is
rað ti^ gefit ok eigi fai þer þ^i halldit ef ek stend i moti ok veitið
mier^ fyrstv bœn er ek bið yðr. ^ Ivli?;s sa at Androgers var reiðr
ok gerði sætt vií? Gasibelkmi^s * meó þvi mote at Gasibellaní^s lavk
siþfm Rvmvmvw skatt a hvm(v) ^ are ok varð Gasibella/^í^s siþaw
(c. 21)en mersti vin Rvmvma. ^ Gaivs sat vm vetrin a Bretk/ídi þa 20
hafþi hann .x. vetr stritt f^ri norðan fioll ok for hann sil^an vm
svmarit eft^'r ti^ Romabo/-gar ok meá hanvm Androgers ok eíiir
])at varð strið þeira maganwa Fomipeivs magnt;^ ok varð Ivlifs
Gaivs Gesar si\^an einvallzherra yf/>* ollvm heime sva sem segir i
198 Romvma sogv?/i enn Cd.sibe\\anvs lifþi litla stvnd siþa>^. ° hann 25
andaðiz i lork. ^ þa tok Tenvancirs broðir hans Riki efiir hann ^
emi eíiir hann Bellini's svn hatis ok var hann meó Avgvsti^s
keisara. ^ hami Yar i sva miklvw? kiærleikvm Yið '^ keisaran^i at
hann gaf hanvm vpp allan/i skatt meðan?^ hann lifþi ok a hans
ðogvm let varr hma lesvs Christvs ^ beraz i þmna heim. ^ hann 30
rikti .X. ar. ^ ha^m atti eftir sig .íj. syni. ^ het an?íar Gvidí'r enn
SinnsiR Arpiragt's ^ enn eíiir Belint-s tok Gviðer R^A:i. ^ Ham^ hellt
skottvm f^ri Rvw^vmvm. ^ þa Yar Glavdirs ceisari. ^ ha^m for meí?
her ti/ Brei\a7iáz ok tok kí^d viJ Hvmrv ok settiz þar vw borgina.^
enn er Gvidir íra þ«í samnar \mmi her saman ok finf^az þeir ok 35
ganga Bretar þegar i gegniw íj^king Romvma ok brast þa ílotti
i keisaraws liði. ^ Lelit'ó' het einw volldvgr maór meó keisar(a) ^^. ^
^ r mgl. * Punktum er tilf. ' Sáledes opfrisket. * c «r skrevet
over linjen. ^ v mör?. ^' /ií76*^-r. ^ //e>7Ja er i</6^j skrevet mk\. ' Opfrisket
d o
íí7 V. ^ Forkortet i^c x. ® Æ'ÍZer Arf-. ^^ a mgl.; muligvis har ordet
vœret forkortet.
HAUKSBÓK. ^^^^^^ 263
hann tok bretzkan bvning. ^ hann kvnwi ok þe/ra tvngv. ^ hawn
let sem hann sœki ti^ motz vií? konvng iil liðz ok er h«?i/i kom
þar sem konvngr Yar þa lecr hann gegni?^ hann meó sverði ok
sne/'iz siþfí/^ tií sinwa mannB.. * en/i er h«^w naði e^^i skipvnvw ^
þa flyði hann i ein/i skog.^ Arviragt's broðír konvngs^ sa þetta þa 5
flettfr h«/í/i broðor smn ok klæðir sig meá hans vapnvw ok feR
nv i her Rvmvma a skoginw þ?;i at þeir hvgþv at keisarmn hefþi
þangaí flyð ok i þersaRÍ sokn drap Arviragí;s Leliv//í. ^ S'iþan fer
hann i bo/'g þa er Filistria heit/r. ^ keisarmn hellt þangt/í ollvm
200 sinv//i her ok settvz vm borgina m^íí ollvw sinvm her ok velv//^. ^ lo -
enn er Arviragt's sa hve/'sv navðvlega ham? vot kominn þa lykr
höí/m vp// borgina '^ | ok^ byðst ti^ bardaga. ^ oA; er keisar/m sa 46b
^at sendi hcm/^ menn a ha/^s ^ fvnd at bioða hanvm sætt þa sem
fyr hofþv þeír gort IvHys ok Gasabellan?;s '^ oA: þar meá mvndi
keisarínn gifta hanvm dottt'r ^ sina me(? miklv fe. ^ oA; er vin/r i5
hvaRa tveaiv gengv i millvm þa tokz þersi þe^'ra sætt ok þar meá
fvll vínatta. ^ oZ; i þersi ferð van keisarinn vnd/r sig Orkneyiar ^
me(í raðvM Arviragí?^ ok for siþan heim iil Rvmaborgar ok sendi
memi iil Bretk^^dz meó dotti;r sina er Gepissa//^ het ok feck
konvngr henwar ok þar sem brvðlavp ^^ þgira var let hann gera. 20
eina borg til min/ns. ^ I þenna tima setti em^ helgi Petr posíoli
hyskvpsiol sin i AnthiocHÍa ok a hans áogY?n for hann iil Rvma-
horgar ^^ ok setti þar sin/^ pava stol ok þa sendi hanw Marchvm
gvðspialla mRnn iil Egiptala/idz at boða þar trv.^ en er Arviragí?s
hafþi fengit dottt^r keisarans þa nigv ti^ hans allír þeir konvngair 25
er þar Yarv ok^^ leiddiz hanvm þrælkan Rvmveria ok hellt skottvm
f^ri þeim. ^ keisarmn sendi þa Vespasianv//^ at heimia þewna skatt
annað hvart meó goðv eða iUv.^ en er hann kom iil BreiXanáz |'a
settiz hann vm þa borg er Exonia heitir ok litlv siþar kom þ^r
Arviragrs konvngr meó smn her ok tokz þar harðr bardagi ok var 30
fioldi saR ok sva drepit ok stoð tií nætr. ^ Enn ym morgvnin/i
eft/r gat drottningm sætta þa ok hvarf Vespasiani^s aftr ti^ Roma
ok vndi vel vi^ sina ferð. ^ Arviragi;s gerðiz ^^ þa friðsamr ok
202 vinsæll i sinv RÍA;i ok varð ^* ellidavðr. ^ hawn var iarðaðr i horg
^ Punktum er tilf. ^ naði— skip- uopfrisket. ^ Saledes lœser J. Sig.
originalen istf. opfriskerens hans. ^ Herefter skr. bavð (?) uopfr. •"* Sd godt
som hele denne side er opfrisket. ® Urigtig opfrisket til t)S, medens ordet
opi'indelig, som sœdvanlig, er skrevet sáledes, at h og í er sammenslyngede.
^ Urigtig opfrisket for Casi— ?. ^ o skrevet over linjen. ® Urigtig ojyfrisket
til -ejar; originalen er her tydelig. ^® r er i originalen rettet fra 1 og ð er
skrevet over linjen (og opfrisket med undt. af höjlen). '' Forkortelses-
stregen over g er urigtig opfrisket til v (—av). ^* Synes opfrisket til o^
(oprl. skr. Qr?). *^ Opfrisket til ge/'ðz. ^* Ordet er én klat.
264 • HAUKSBÓK. Breta sögur c. 21-22.
þeiri (er/ Glavdiocestm^ heiiír sey>i hans brvllavp var geriJ Svn
ha/^s het Marii^s er RÍki tok eftir hamt. ^ sa konvngv geck a r^'M
haws af Peito er Rodrie ^ het. ^ ha/^;* hafþi mikin^ her ok varb
þrtr horð or/'osía ok long aðr Rodrie^ fell^.^ [)av let Marii?6' gera
hafan steinstoUpa iil sigrmarks. ^ ham^ stendr i þt?i heraði er 5
Vestmaria heitir. ^ ha/^?^ gaf sinv//^ mow/íi;M eitt nes af l«ndinv ok
let þa ryðia ok byeia. ^ þaí heitir nv Katanes. ^ mikla vvirðing
logþv Bret«r a þersa þioð ok viUdv ei^i gifta þangaí dœtr sinar. ^
enn (þo) ^ varð þ<7r bratt mikill fiolþi storættaðra manna. ok er
mikil saga fra þeim þo at eigi se hon^ her skrifvt'^.^ hann hellt lo
vingan viíí Rvmveri e meðan hann lifþi ok andaðiz vií? goðan
orðz tir. ^ Svn ha^is tok RÍki eíiir hann er Goiks ^ het. ^ hanu
hafþi foz ^ vpj? ^ i Rom ok Yav emi mersti vin þe/ra alla ævi. ^
Af Lvcivs ^^ 15
, 22 Lvcií^s het svn hans er RÍA:i tok eft^'r hann en er ha/^w
hafþi eigi lengi konvngv verið þa spvrði ha;m at nockorir mm/^ i
Rvma borg hofþv anwan sið en almvgíin ok þeir menn gafv
monnvm lif oA; heilsv ok sogþv þa mega gera ser eilifan/^ fagnað
meó goðvm Yerk\m. ^ Sil^an sendi hann bref tií Elevtheri^?s papa 20
ok bað ha/^/i senda ser lærða menn at koma kristni a h«ns land.^
papa varð þersvm orðvm miok fegin/í ok sendi þangaí ^^ agiæta
204 kenwi menn Faganvm ok Divianv;/^ ok boðvðv þeir gvós nafn Ym
allt Bretland i konvngs travsti ski/þv menn emi snerw hofvm i
kirkivr. ^ þar Yarv aðr .vííj. hof ok .xx. ok .ííj. havfvð hof vm 25
fram.^ vart; þm' yfir mew/^ allra manna. i kndinv er þeim^^ varð-
veittv. ^ konvngv ^^ sneri allri þersi villv i kristni ok let vera sva ^*
marga hgskvi^Si i kMinv sem aðr Yarv blotgvðar. ^ Yarv .ííj.
evkihgskvipdiY. ^ einn i Lvndvnvm anwar i Gantarabyrgi .ííj. i lork
ok gaf hann iil agætar eignir ^^. ^ for?; þe/r Faganí;^ iamnan ^^ 30
millim Rvma ^' borgar ok Bveilanáz ok snerY morgvm manne iil
veirav ^^ ti-var ^^ mé^íí sinvm kenwingvm. ^ konvngv andaðiz i borg
^ Mgl i hdskr. 2 Uopfrisket. ^ Punktum er tilf. * Sáledes op-
frisket. ^ Opfrisket til Mlur. « Opfrisket til her. ' Sdledes efter de
oprindelige trœk, der kan skimtes; der har ikke vœret skrevet ritvd; forkortelses-
tegnet er sikkert. »y fkrifvt er opfrisket til skrift. ^ Urigtig opfrisket for fœz ?
® Urigtig opfrisket til vp. ^o Dewwe r0(íe overskrift og den folgende initial
uopfrisket. " Forkortelsesstregen er opfrisket til t. '^ Sdledes. ^^ Synes
opfrisket til þeír. ^* Ved opfriskningen er der kun fremkommet sv. ^^ n
er af opfriskeren gjort til 2 (0: r; d. e. ei^ur). ^» Urigtig opfrisket til iawnan.
^^ Urigtig opfrisket til rowa. ^^ oAr— re- uopfrisket. ^^ -irav trvar saZ^íi^s
oprindelig; ved opfriskningen er det hele Jorkludret.
^^^fHragur c. 22-23. ^^fflffOTOT^^^^^^^^^^^^^ 265
þé?/ri II er^ Gla^dyocestm he'úir ok er ^av iarðaðr i [mri havfvð- 47^
kirkiv er hann let sialfr gera. ^ þa var liðit fra bvrð v«rs herra
hsY Chrísti^ .c. veira ok halfr setti tvgr vetra.^ hann atti engan^^
I svn eftir sig.^ En er Rvmverir spvrðv ^at sendv þeír iil Breilanáz
hoí^^ingia þan er Severart^s* het at vinna ianáii vndi/- þa sem fya 5
hafþi verit. ^ En iarl sa reis mote hanvm er Fvlg^^wcií^s het. ^ en
af \)vi at Rvmvmr hofþv afla mikinn þa for Fyigendvs ^ svðr
ym sio ok eflðiz þaþaw at hði ok kom sil^an aftr iil Bretlawdz a
vvart ok settiz þegar Ym bo/-gina lork. ^ enn er Severi;^ fra þaí
■ ferr hann meá her mote hanvm ok tokz þar harðr bardagi ok fell lo
\ Se\ersirvs^ i þemi bardaga en Fvllgencii;s votÖ saR tiZ vlifis.^ Severt's
atti efiir sig .íj. syni. ^ het an/iaR Geta oA; var moðir hans
\ rvmverks ^ en^^ anwaR Bassianí;s ok var hans moðir bretz ^ oA;
\ villdv hvar/r efla sin frænda tiZ rikis þar tií er mec? þeim varð
! harðr bardagi ok fell Geta en Bassiant;s tok konvngdom ok allt 15
íc. 23)i'ik^'^.^ I þewna tima vox vp/? a Bretkmdi vngr maór ok ættstorr
k 206 ok agiætr er Gassii?5 het ok er hann þottiz"^ þar onga vi/^ðing
f fa þa for hann til motz vií? Rvmveria bavðs^ þeim iil la/idvarnaR^
ok hei//áa skatt af Bretv/i^ ok þetta starf fa þeir ha^ivm meó s'mYm
\ brefvm. ^ feR hann meó her sinn iil Bretkndz ok heriar þar. ^ ok 20
þa ^^ er ^^ þetta spyR Bassianvs ^^ þa ferr hann moti h«w?;m oA;
tekz þar harðr bardagi ok feU þar Bassian^^s ^^. ^ en^* er RvmveriaR
spyria þetta þa verða þeir reið^r Garasio ok senda si^an þanw
ma/m er Allectí^s het ok er ha/?/^ koM ti? Breiiandz for Karicii;s
moti hawi^m ok varð þar en/« mersti bardagi. ^ fell þar Garasií;^. ^ 23
Tok Allecti;s þa allt niki Yndir sig oA; gerði hann landz monnvm
mikit ^^ harðretti. ^ en ^^ þe?T kvn/^v þi;i illa o^ tokv ser konvng
Runsinn sa het Glepidotí;s ok eflðv hí?/m mote Allecto. ^ þa var
formaíír fyri Rvmvmvm Galli?;s. ^ hann naði Lvndvnaborg en/^ er
Glepidotí;^ fra ^at þa samnaði hann at ser vvigivm her taka nv so
ok briota borgina. ^ gafz þa Gallií^s ok ætlaði vndan at komaz ok
er þeir kowv vt af horginni þa gewgv at l^ehn þioðir þær er
Venodoti heita ok drapv alla Rv//^vma a einv//^ degi. ^ lagþi þa
Glepidoti's allt BretkM Yndir sig ok reð .x. ár. ^ A ha/^s dogVM
hof Dioclecianí;s keisari ^^ vfrið vm allsinn heim cristnv//^ mo/mí;M.^ 35
* Nœsten hele denne side er opfrisket. ^ PunJctum er tilf. " For-
kortet i^v (opfr. ihu) xþi. * Oprindelig skr. feverarí^s (^sever-^; m^w oi?/"r. til
seYei'Ws(-vs). ^ c er opfrisket til t. '^ S'a?erfes opfrisket. ^ Opfrisket til þottz.
« s er opfrisket til z. » lawd opfrisket til land. ^° a opfrisket til æ. " e
opfrisket til g. " anvs er oprí. skrevet over linjen; synes forst at vœre skrevet
bas.sií's,- og sdledes er det opfrisket. ^^ Rettet fra opfriskningens cass-.
1* Opfrisket til -it ^^ Opfrisket til en. ^^ Opfrisket til keisari.
266 9 HAUKSBÓK. Breta sögur c. 23-24.
tok þa miok at eyðaz oll kristni a Bretkndi þtnat þa kom enn af
Rom sa hof þingi er Maximian?;s het ok \av hann iil þers sendr
at briota kirkivr ok hrenna. ^ hof. ^ drap hann svma cristna menn
enn vtlægþi svma. ^ þersa helga menn pindi hann i Alkialnva ^
borg Albani;^ IyMvs ok Aaion. ^ Albany^ tok \)ann mann i sitt 5
valld er * Anprolabí^s ^ het ok þa er ^ kvalarar '^ villdv taka hann
208 þa skifti Albanvs klæðvw vit? han?^ ok geck siþa/^ glaðr ^ til pisla
íyri ^ gvðz sakir. ^ I þewna tima reis vpj9 hertogi sa af Líncolni ^^
er Goel het. ^ ham^ barðiz vi(^ Glepidotvm ^^ oA; ^^ felldi hami en
Koel tok konvngdom yUr Bretlawdi ok er Rvmveriar spvrðv \iat lo
sendv þeir svnnsLn olldv/?g þanf^ er Gonstantini^s het. ^ hann var
vitr maár ok vinsæll. ^ hann hafði vn/át allt Spania vndir
Rvmveri. ^ Goel sendi hawt^m sættar boð ok bavð ha/^í^m skatt
eftir \)vi sem fyR var ok tokz þersi sætt.^ Goel andaðiz Utlv siþOT.^
tok þa (7o/zstantiní;s koww?gdom ok feck hann EÍinv dottor^^ Goels.^ 15
ho^^ var allra kvenna friðvz ok vitrvz.^ hon Yar einberni^* Goels.^
þav attv svn þa.nn er ^^ Co;?stantini;s^^ het ok gerðiz bratt mikill
atgervimaíír. ''^ Consis.niinvs^^ mkti .x. vetr hafin andaðiz i lork ok
er þar grafin ^^. |
Af ^^ Maxencivs 20 47^
c. 24 Eftir Gonstantiní^s tok r^'A^í (7o/ístantiní;s svn hans. ^ hann
Yar vitr maór ok stiornsamr rettlatr ok stilltr vel. ^ grimr var ^^
hann vi(í sina vvini. ^ hann refsti miok ran o/í stvlði. ^ þa stridc^i
vp/9 a Riki hans sa maí?r rvmverskr er Maxencií^s het oA: van
mikií illt a Bretvm bœði i stvlð ok i ranvm ok rak (7owstantin?;s 25
hann hæðilega brott. ^ Rvmveriar frændr hans tolþv oft fyri
hanvm at ha/z/^ skylldi fara meá her sin ti/ Roma borgar ok vinwa
210 aftr þa anavð er Rvwveriar hofþv lagt a Breta ok af þeira aeaian
byðr konvngr her vt vm allt Brittania oA; ferr svðr \m fioll oA;
lear vndir sig allt Italia ok Rom ok litlv siðaR varð hann keisari 30
yfir ollvm heime.^ meá hanvm \ar þa foðorbrgðr^^' Eleno drottning^
^ b opfrisket til b. ^ Pn^jctum er tilf. « Sdledes opfrisket.
Opfrisket til er. ^ Sáledes med undt. af forkortelsestegnet opfrisket; op-
rindelig har der dog vistnok vœret skrevet -lalrs. ** het— er sáledes op-
rindelig skrevet; er opfrisket til het ok er. ^ Sáledes oprindelig skrevet;
opfrisket til hiner. « g^i^^^g oprindelig skr., opfr. til glaðwr. » TJop-
frisket, men skjult imder det opfriskede a (pisla). '« Opfrisket til -in.
^^ Kun cl er opfrisket. ^^ Uopfrisket. '» i)eí /"örsíe o skrevet over linjen.
'* how— einberni uoj^frisket. i^ þav— er ligeledes. ^^ Con opfr. til Gow.
'^ andaðiz— grafin tiopfrisket. ^^ Denne side er sá godt som fuldstœndig
uopfrisket; derimod har den jJletter efter reagensmidler. ^^ Rettet fra hdskrs
V\d. 20 ^ g^ ^^^g^ uformeligt og det ser nœrmest ud som g; ligeledes er (det
sidste) r utydeligt og vistnok fremkommet ved rettelse (radering).
Breta sögur c. 24. H A U K S B Ó K. 267
Moðor hans er helv Tosoliv?í2 ok Traha^ ok Marivm ok gerbi hann
alia þa Rvma borgar olldvnga. ^ Eftir þetta heriaði Octavii^s
hertoge a Bretland ok van \)at vndir sig ok gerbh konvngr yíir. ^
En er keisarinn Gonstantinvs spvrði þ«í þa sendi hann Trahen
frænda sin úl Bretla^^dz at vinwa \mt aftr. ' En er Trahen líom 5
til Bretlíí^idz þa settiz hann yni borg þa er Postestria heitir ok er
Octavií?s fr« þersi tiðin(di) ^^ for hann mote Trahen ok tokz þar
horð orrosía ok hafþi Octavirs sigr en Trahen flyði iil skipa sinna
ok sigldi \mnn iU Skotla/dz ok heriaði þ«r ok bren^^'r. ^ ok er
Octavi?;s spvrði pat íerv hann iil Skotlawdz meá her sin. ^ þeir lo
fvndvz þar sem heitir Vestmar ok borðvz þar anwað sin. ^ hafþi
Trahen þa sigr en Octavii;s ílyði. ^ Trahen sotti þa eftir hvar
sem hinn for vndan þar iil er hann flyði or RÍkinY. ^ Trahen
lagþi Ynáir sig Bretk/^d ok gerðiz konvngv yf/r.^ Octavii;s flyði iil
^ovegs iil GunbertvM kofivngs er þar mkti. ^ Trahen vtírð agiar/^ ^ i5
vií? ianáz menn. ^ En er hann for vm dag vm vollv nockora hia
LvndvnvM þa Hop þar fram .c. mamidi med vapnvm ok drapv
konvng. ^ Eíiir ^at gerhy \andz menn orð Octavio. ^ for hann þa
iU Bretkwdz ok tok hann þar þa kowt;w^dom annat sin. ^ ha/^w
rak alla Rvmvma brott af Brettlandi ok frelsti * k?ídit af þeira 20
skottvm. ^ Octovianí;s ^ atti dottor en engan svn. ^ hennav feck sa
nirtí^r er Maximianí^s het. ^ hoín^ vö^r svn Leoncij foðor broðor
Elenv drottniwgar. ^ hann tok mki eiiir hann.^ Gananií;s systr svn
^212 Octavi hofz iil rikis moti hanvm ok attv þeir margar orrosíor ok
sættvz Ym siþir ok vrðv goðir vinir. ^ Maximiani;s for sil^an svðr 25
vm sio oA: van/i allt Vall(an)d ^. ^ ha?í^ drap Gracianvm keisara
ok rak brott Valentinvm broðor hans af Rom ok einvni vetri
siþaR^ \av Maximianí;s drepin i borg þeivi er Aq^'ila heitír.^ hann
hatþi haft mestan Ivta folks meá sev af Bretk^idi sva at þar Vö^r
miok avðn eft^'r. ^ Þa for?; .íj. iarlkr til Bretkwdz af Peito. ^ het 30
an/mR Gnaií;s en ani^aR Melga. ^ þa baða drap sa maóv er
Gracianí^s het. ^ hann hafþi lengi fylgt Maximiano ok var þa iil
konvngs iekinn yíir Bretla/«d ok bað hanvm hverr maáv illz ok
siþan drapv þeiv hann. sialf?'r. ^ þa reð Canonií;s ígri Armonica
þersa stvnd. ^ Ðionoti;s reð þa Bveilanái. ^ hann atti eina friða 35
dottor ^ er Vrsvla het. ^ hen^rnr ^ bað Ganonií;s ok Yav hanvm
^ Punktum er tilf. '-* di er glemt ved linjeskifte. ' / hdskr. er der
forst skr. agian, men n er vistnok rettet til r (eller ^?) og en skrá streg er
tilföjet ved dens nederste del, en forkortelsesstreg er derpá anhragt over n.
* Noget klattet. ^ Sdledes. « Forkortelsestegnet er glemt. ^ oZ;— siþaR
skr. to gange. ^ Det ferste 0 tilf. over linjen. ® ar sammenslyngede.
# HAUKSBOK. Breta sögur c. 24-25.
iattað hon.^ for hon s\\)an svðr Ym sio i Saxlrmd meá .xi. þvsvndrað
meyia ok er þær komv i Kolni þa var þar fyr'i Attila konvngr
Hvnakwdz meá her mikinn ok villdv þrongm þeim iil samvistv
y\ó þa en af þvi at þær Yarv k/-istnar þa villdv þær ei^i samþyckia
við II heiðna ^ menn. ^ þa let Attila konvngv halshoGva þær allar 5 48 ^
ok erv þær kallaðar Kolnismeyia(r) ^.^ Eft?r þetta la Bretkwd lengi
siþaw vndir h^rnaði vikinga ok rans mannEi. ^ hofþv Bretar þa
ecki travst af Rvmvmvm.^ I þenna tima for Gvitilint?s erkib?/sA:«;p
af Lvndvnvm til Armonica Armenia konvngs ok bað hann hialp-
214 ræða vm ]aná(z)ins * navðsyniar ok sendi hann heim meó hanvm lo
broðor sin er Consia.niinvs het iil Bretl«ndz ok þegar þeir komv
þar ða^ dreif iil ha^ts allt kndz folk ok tokv ConsÍB.niinvs til
konvngs ok rak hanw brott allt ilþyðis folk af Bretlandi ok hafþi
hann sil^an goðan frið meðan hann lifþi. ^ ha/m atti rvmverska
konv ok meá henni .ííj. syni. ^ het ein Constant ^ anan Avreli^^s i5
.ííj. Pendragon. ^ Oowstancii^s geck i klavstr ok varð mvnkr. ^ En
er (7o/^stantin?;s hafþi .x. ár konvngr verið þa kom til ha/^s vm
dag ein skozkr maór ok kvez eiga skyllt erindi vií? konvng ok er
^eir komY .íj. i eitt hvs lear sa madr konvftg meá knifi ok leypr
siþrtw vt o^- forðar ser en konvngs menn tokv lik konvngs ok 20
grofv \}at med miklvw harmi. ^
4- Af Vortigerno oA; Merllno spamanni '^
c. 25 Uortigerní;s ^ het ein rikr ^ iarl a Skotlandi ok hofþv menn
\)at íijri satt at hann hefþi raðit konvng en hann syniaði þers. ^
Siþan ferr isirlinn a fvnd Constantis mvnks ok^^ talði þaí fyri hanvm 25
at ha/i^?- leti taka sig iil konvngs ok sva fylgþi hann þersv mali at
hann var tií konvngs ieki?m en engi ^^ b^sA^i^p villdi hann korona
meó konvngs vixlv. ^ Siþa?^ tekr Vortigernt^s þí?í valld a sig að
hann setr a havfvð hfí?^í;m koronv ok \ar hann si^a^i i miklvM
kiærleikvm yíó konvng. ^ villdi ok konvngr ^^ hans rað ha/a vm 30
alla rikistiorn. ^ Vortigerni^s lavst þeim kvitt vpp at herr Vö^ri
ko;^?in i kíwdiþ ok bað gera efti'r Skotvm iXl la^dvarnar ok sva var
ge/-t ok er þeir komv þar gaf hann þeim fe ti^ þers at þeir segþv^^
^ Punktum er tilf. * JE'w stor dél af denne side er opfrisket; pletvis
vidner den ogsá oni anvendelse af reagensmidler. ^ r synes at mangle. ^ z
mgl. i hdskr. ^ Sáledes. ° t (2) er tilf. over linjen. ' Denne — op-
rindelig rede — overshrift er oj^frisket med sort hlœk; hvorved -gerno er
hlevet til gerno; den oprindelige forkortelse af det sidste ord er usikker.
^ Herfra — med iindtagelse af initialen, histrege og et par ord — og til s. 269i%
opfrisket. » Opfrisket til rikvr. ^° Uopfr. " Opfrisket til eingi. ^^ Op-
frisket til konvng. ^^ Urigtig opfrisket for segþi (?).
Breta sögur c. 25-26. HAUKSBÓK. 269
hctmi betr vera iU konvngs fallin en þan er þa var.^ \a.\\mn let þa
gera eina mikla veizlv ok at þeire veitzlv drapv Skotar konvng
sinn. ^ Enu Vortigern^^s let sem \iann yrði miok reiðr þeim ok let
taka þa alla ok drepa. ^ Eíiir þaí tok hann Riki ok líonvngdotn i
Bretkí^di ok Yav hann þar lengi konvngr ^ si^an en ^ þe^r Avrelit's 5
ok Pendragon * flyðv ti^ litla Bretk^idz ti^ þers konvngs er Beni-
dicti'S het ok Yarv þe?*r meá hanvm langa stvwd siþan *. ^ I þmna
tima kowv brœðr * .íj. af Saxk/di. ^ het an^^aR Hei^gestr enw
6 anwaR Horsi;^ ^ en ^ Þiðrik het ení^ .ííj. þéir foi^ ^ a konvngs fvnd
ok bvðvz hanvm iil landvarn^r meó .ccc. manna. ok sogþv MerkvrivM '^ lo
ser þangaí visað hafo..^ konvngr spvrði hvat Merkvrii;s Vö^ri.^ Heiw-
gestr sYSivar þann kalla svmir Oðin?^ ok hafs. varir forellrar mikin
trvnað a ha^ivm haft sva'^ ok a Þór ok Ty FrÍG ok Freyiv.^ hofvm
Yer þi/'i trvað at þai; raða heiíwe þersvm ok forlogvm mannB..^ tokv
þeir konvngr þaí rað at eigna l^eím daga i hverri vikv at þa^; i5
þættiz ^ at skylldari ti^ * at giæta allz saman manna. ok missera
ok \>vi koUvðv þe^'r Oðins dag ok Tys dag ok Freyiv dag. ^ Utlv
siðaR^ kom mikill herr af Peíto iil Bretkmdz. ^ þetta spyrr Vortig-
erms ^^ ok ferr moti þeiw meó her ok verðr ^^ þíír harðr bardagi. ^
gengv Saxar vel fr«m ^^. ^ flyðv vikingar vndan. ^ eftzV þat veitte ^^ 20
konvngr þeim Lindis herað ok gerðv ser ^* þar stérka borg. ^
konvngr let senda til Saxlawdz eftir meira Uði ok kom þa með
þeim dottir ^^ Heiwgestz. ^ ho/2 het Ranvæn. ^ ho/^ var hverri mey
fegri. ^ Heingestr gerði moti þeiw fagra veizlv ok bavð þanga^
konvngi ok aUri hirð hans. ^ Ranvæn skenkti konvngi meó gvlkm.^ 25
konvngi bra sva miok vií? at | hann ^^ bað hennar þö^r i stað ok 48^
þat varð afraðit at hann feck hen^^ar ok vnm konvngr henni sva
mikií at ham^ gaði enkis ígri henm. ^ konvngr atti aðr .íj. syni
(c. 26) het annSiR ^' Vortimer ^^ oA: annaR Pacencií;s. ^ I ^enns. tima kom
Germaní;^ hgskvp ok Lyi^vs hgskv^ iil BreÚaíiáz at boða trv þt'i 30
8 at þar \ar þa nalega alheiðit ok gerbY margar iartegnir.^ þa kow
ok svn/^an af Saxkí^di Otta svn Heiwgestz ^^ meá .ccc. skipa tU
10
^ Punktum er tilf. ' ^ Uopfrisket, men skimtes sikkert. ^ ú\>an en
urigtig opfrisket til sidan. ■* Uopfrisket. ^ Uopfrisket og sd godt som
ulæseligt. ® ForkoHelsestegnet meget svagt og uopfrisket. '' Opfrisket til merku-;
svo. ^ Opfrisket til þittiz. ® Her slutter den sammenhœngende opfriskning.
ti^— Vort. er opfrisket. " her—\er^r ligeledes. ^^ bardagi— fr«m ligeledes.
'^ Rettet i hdskr. fra veittv. »* o7í— ser opfrisket. ^^ 0 skr. over linjen.
'« Hele denne side er for en stor del opfrisket; pd de ikke opfriskede partier
er reagensmidler hlevne anvendte; de forste linjer pá siden er meget afblegede,
nien intet ord er dog helt usikkert. " Meget afbleget. ^* z skjult af en
Uœkklat.
270 § HAUKSBÓK. Breta sögur c. 26-27.
konvngs en Bretm- hotvðvz miok yíó Saxa ok baðv konvng reka
þa brott en \onvngr ^ villdi \)af eigi sakir tengða. ^ S'iþan tokv
Bretar iU konvngs Vortimer ^ svn * ha7is ok attv þe?'r margn^r
orrostor \\ó Heingest ok svnv hans ok ^ drapv .íj. ^ oA: mikit folk
an^að. ^ ílyði "^ þa Hei^^gestr ^ ti^ Saxkwdz. ^ var þa goðr friðr i 5
Brettkwdi meó raðvm German^^s ens helga. ^ stivpmoð?'r Vortimé?r^
reð "^ hanvm bana ok gaf ha/i?;m eitr at drecka. ^ Enw eftir anlat
hans tok Vortigern?;s an/iað sinm konvng dom. '^ h«n/^ sendi boð
Hei/?gest at hann ^^ kiæme i\l hans meó fa menn en Heiwgestr
kom me^ .ííj. þvsvndrað manna. ok Yar Bretvm engi þock a hans lo
kvámv. ^ konvngr k3i\\aái t\l sin marga hoíþingia iil stefnv ok er
þí??'r koma þar þa setz Heiwgestr nest ko^í;?^^i ok er Bretvm Yar
mínzt von þa lavpa Saxar vp^ meá siorvm knifvw ok handsoxvm
ok drapv þar .íx. hvndrvð mamm ok yarv þöfr marg^r iarlar ok
barvnr/r ok ^vi helldr er botar maór var i la^^dinv. ^ þar Yar þa is
in?^i Elldon iarl en sterki haiin þreif vpp ein stavr ok vc^rðiz meó
hanvm ok þar meá drap ha/^w .Ixx. mannsi af Soxvm oA: komz
vndan sialfr. ^ hé?r eft/r villdv Saxar drepa Vortigernvm. ^ hann
bavð þeim lavsn þa alla er þí??r villdv taka. ^ tokv þé?^r þa vnder
sig allar enar stírkvztv borgir^^ i Brettlandi^^ ok rakv þeir^^ þaþan^
(c. 27) brott alla Breta. ^ Vortigernvs varð ^^ ryar viíí þ^rsi tiðindi ok ^*
ætlaði ^^ at lata gera ser vrvgt vigi i einni íiallz lið ok er þeir
hofþv g-mfit grvndvollim^ þa rakv þeír niðr ^^ stora steina ok er
ti^ V(7r komit Yarv þeir horfnir. ^ þerse vndr Yarv sogð konvtigi. ^
hann kallaði ti^ sin visinda menn ok bað þa segia hvat þ^rsv 25
volldi. 2 þe/r baðv leita at þeim manné er engan ^"^ ætti foðvr oA:
blanda haws bloði vi(? limið ^^. ^ Siþaw sendi konvngr hv^?^vetna
vm lond at leita þersa mannz. ^ ^eir komv i þa borg er Morlangs
heiiir. ^ þ«r lekv .íj. vng/r sveinr/r. ^ het anwaR Dinabvci^js enn
anwaR Merhnvs ok reidiz Dvnabvciz^s ok mœllti ecki skalltv keppa 30
vi(? mik þídr/t ek em \onvngs svn en^i þv att ongdinn foðor. ^
sendi menn heyrðv þetta ok spvrðv hversv vií? vissi enn ^eir sogþv
at ongi maór vissi foðvr M.er\invs emi moUr hans er áoiiir
^ Ordet er skjuH af en Uækklat. ^ Punktum er tilf. ^ Opfrisket
til vortini. * SiþöTM— svn er opfrisket. ^ swwf—ok ligeledes. ® drapv .íj.
er sikkert, men ser nd som mr det raderet; det har vistnok vœret opfrisket.
' Sipies raderet. « ok mikit— Heiwgestr opfrisket. » i Br. — Vortimer er op-
frisket, hvorved det sidste ord er Uevet til vortini. ^^ bana (l. 7) —hann opfrisket,
hvorved hans er Uevet til t)Z. ^^ borg opfrisket. ^^ i Br. ligeledes. " Op-
frisket. ^* Herfra og til sidens slutning er alt, pd sœdvanlig máde, opfrisket.
" Opfrisket til vtlægi. '« Herefter har opfriskeren tilföjet i. " Opfrisket
til engvn. ^^ Opfrisket til lijmid.
■ Breta sögur c. 27. HAUKSBÓK. ^^^^m ^71
Domovarsij komngs ok Yav hon þa nvnna er hon fæddi hami. ^
sendi menn sogþv ko7ivngi sitt erindi oA; let ham^ kalla iil sin
Merlin«?5 oA: moðor hans.^ konvngr spyn hverr fað^'r er þersa sveins
e?^ hon sagþiz þai^ e/^i vita. ^ Enw sa var atbvrðr hans getnaðar
at ek svaf i herbergi minv læstv meá meyivM minvw þa kom iil 5
min vngr maór ok var hann þeiw samvistvm hia m^r at hann
hyG ek vera hans foðvr. ^ konvngr let kalla ti? sin Magancivm ^
speking oA;^ spvrði hvart sva mætti vera ok sagþi (hann)* þ«i
finnaz i bokvm at þav erv ^ dyR ^ i lofti milHm tvngls ok iarðar
12 (er)* anda ok brigþa mætti a sig mannz hkivm ok mætív born lo
geta. ^ Enn er Me^-linvs kom iil konvngs spvrði hann hvat hrm?^
villdi h«?it/'m. ^ konvngr sagþi hvat spekingar hrms hofþv sagt. ^
Merhnt^s bað at þeir skylldv við talaz ok sva var g^rt. ^ hörnw
möf?l/ti hvi tiZ sogþv þer heimskir ^ men/^ ^ at bloði minv skylldi
blanda vií? lim ^ iil gr^ná \\ vallar^. ^ leitið helldr hvat vnd?'r er 15493
þeim grvnd velli. ^ hann bað grafa grvndvoll divpara ^ ok sagþi ^^
at vatn var vndir ok sagþi ^vi steinana sockva. ^ Merliní^s bað
spekinga segia hvat vndir var vatninv enn þe?*r þogþv. ^ yierXmvs
mœMti vndir þ^^i vatni erv .íj. berg ok þar erv i hellar ok i
hell(vn)vm ^^ sofa .íj. ormar. ^ konvngr let veita brott vatninv oA^ 20
siðan Yarv bergin or stað fœrð.^ þa skriðv [mr vndan .íj. ormar
an^^aR hvitr en?^ anaR ravðr. ^ þeir blesv eitri sva sem elldar
brynwi ok kom enn ravði a flotta. l siþan snyz emt ravði moti ^^
ok kom þa enn hviti a ílotta. ^ en er konvngr sa þetta þa spvrði
hann Merlin^^s hvat þetta vig hafþi at þyða. ^ siðan sagþi M^rliní^s 25
langt fram^^ vw konvnga. æfi ok morg on^ivr stortiðinði þsiv er en
erv eigi fram komin.^ her eíiir heíir^^ Gvðlavgr^* mvnkr ort kvæði
þat ^^ er heiiir Merlin^^s spá i^ * 1
* Punktum er tilf. ^ kalla— M. syneft at vœre raderet — efter at vœre
hlevet opfrisket — og er derfor, navnlig det sidsfe ord, h'újst utydeUgt og
usikkert. » Ordet skimtes under det opfriskede g (speking), ^yien opfriskeren
har tilsat a over g. ^ Mgl. i hdskr. ^ Utydeligt — og rimeligvis urigtig
— opfrisket. « Svagt opfrisket. "^ Opfrisket til \\\m. ^ Denne side er
for störste delen opfrisket. ® Opfrisket til divpaw. ^" Opfrisket til sagdi.
" vn mgl. i hdskr. ^'' Opfrisket til mati. ^" Uopfrisket. " Sáledes
opfrisket. ^^ Herefter er oprindelig skrevet efUV (uopfrisket) . Mulig har
hele sœtningen — uopfrisket — lydt: her hef*> Gvnlavgr mvnkr ort kvæAi \wt
eftír osv. ** Opfrisket til spaa.
* Med hensyn til det folgende digt skal bemœrkes, at det ikke kan anses
for at vœre nodvendigt, at opstiUe ordfelge sotn ellers ved versene, da bdde
ordstilling og omskrivninger er yderst simple. Kun enkelte tvivlsomme eller
sœrlig omtvistede ord vil blive nœrmere omtalte.
272 # HAUKSBÓK. Breta sögur c. 28.
c. 28 Merlinvs spa ^
(v. 1) Raþvmz ^ segia svnbals viðvw spar spakligar spamaí?wz
gofvgs þers er a breiðv Bretlawdi (sat) ^ het Merlint^s margvitr
(v. 2) gvmi. * Sagðr ^ var lyðvm oA; lawdrekvm myrk ^ at raða morg rok
íyri kiæR var hann kristnv "^ kyni þioðar varað a molldv ma^r 5
(v. 3) vitrari. * Leita ytar * orð at vanda viti flotnar þa^ frœðis þersa
^^ helldr fysvmz nv fornra miníia miðsamlig rok monnvm segia. *
(v. 4) Lios man lyðvm lioðborg vera þo er i frœði ílest að raða þaí er
(v. 5) f^ri ^ iofvR olldvm sagþi brezkri þioðv nv skal brag kveða. ^ Varv
i ^ viðri Vintonia þa^ e^* borgar nafn brvnnar þrennir þeir ^^ lo
(v. 6) mvnv i^ laði lœkiví^^ skifta þrir ^^ vlikir ^^ i ^^ þria staði ^^ Ein
^^ er brvnwa beztr at ^^ reyna eykr avðstofvw alldr ef drecka ne
(v. 7) sott hofvg sœkir havlþa þa er b^rgt ha/a beiskv vatní. ^ Illr er
anwaR allw* svellta þeír ^^ er af beckiar bergia dreckv þo er enn
þriðia þyngst at reyna deyia þeir all/r er ^^ þar drecka af ne hræ i5
(v. 8) gvma hyUaz folldv. * Uilia havlldar hylia brvn^a ^^ þa ^^ er ^^
17 ílestvm haP^ fior^^ speil gera en þaí lyðir a log b^ra^^ allt verðr
at oðrv en aðr se ^^ grvnd at ^^ grioti griot at vatni viðr at
(v. 9) avsk(v) ^^ en at ** avskv vatn. ^ Farið er at meyiv margfroðazt^i
i kaps avðga Knvtz skogar ^^ bo?"g ^^ at ^"^ hon lækningar leiti 20
(v. 10) þioðvm ^^ ok hon fmi menn fari slikv. ^ Tekr ho/^ at reyna ^^ oA:
at raða íiolð tekr^^ hon iþrott^r allar fremia andar siþa^ snot a^^
(v. ll)brvn/?a ok hon brvð þvRa *** baða gerYÍr.^ Hon þa dreckr eð
dyra vatn ok mattr^^ vi(? þat magnaz brvðar | b^rr^^ ho?^ i hœgri 49^
hendi sinm kynstor kona Kolidonis skog en^* i lofa man Lvndvna 25
(v. 12) borg. ^ Gengr ho^ siþa^^ gott fron yfir sva at sporvm snotar
^ Overshriften er rod og meget afbleget; tydeligt er kun merl . . . pa og
enkelte trœJc af andre hogstaver; f (spa) kan folges. I samme linje, men hag-
efter den oprindeUge overshr. har man — vel selve opfrisheren — shrevet
MErlinus Spaa. og der nedenunder ölæs. ^ Initialen uopfrishet. ^ Mgl. i
hdshr. * Punhtum, er tilf. ^ r oj^frishet til i. ° Opfrishet til myrkt.
^ Opfrishet til kristin. » ]<^oget hludret i opfrishningen; dog nœppe at lœse
anderledes. » Opfrishet til Sar er; af den oprindelige shrift han Va tydelig
ses; Vaxa, som J. Sig. lœser, er sihhert urigtigt. ^° Uopfrishet. ^* Op-
frishet til staða el. staðæ. ^^ ^ ^^ shrevet over r i beztr. ^' er — þ^/r uop-
frishet. ^* r ligeledes. ^^ h hludret ved opfrishningen. ^^ Fra og med
dette ord er resten af siden, med undtagelse af enhelte ord og hogstaver, uop-
frishet. " Op)frishet. ^^ v mgl. i hdshr. ^^ ar opfrisket. 20 g^^gf^
men sihhert. 21 oA^— fiold opfrishet. 22 g^^g^ fremtrœdende. ^a g^ g^^^
som hele denne side er opfrishet; de forste 2^/á linje er uopfrishet (til þioðv
gerr V. 12. i). 24 shrevet to gange.
* Vistnoh med J. Sigurðsson at rette til Leitiga ýtum. ** Vistnoh
en fejl for af. *** brvðþvrr ~ brauðþurr H'ór som. hred'.
HAUKSBÓK
UDGIVEN
EFTER DE ARNAMAGNÆANSKE HÁNDSKRIETER
NO. 371, 544 OG 675, 4^
SAMT FORSKELLIGE PAPIRSHÁNDSKRIFTER
DET KONGELIGE NORDISKE OLDSKRIFT-SELSKAB
2. HÆFTE
K0BENHAYN
THIELES BOGTRYKKERI
1894
1 fortsættelse af det i áret 1892 udgivne 1. hæfte af
Hauksbók udsendes herved 2. hæfte, der indeholder resten af
teksten — besorget, som dennes f^rste del, af dhrr. stip. Arnamagn.
E. Jónsson og docent dr. F. Jónsson — , hvorefter stár tilbage
de i udsigt stiilede registre, indledning m. v. , som vil udgöre
arbejdets 3. og sidste hæfte.
Indholdet af det forehggende 2. hæfte er:
Breta sögur (fortsættelse) 273—302
Viðræða æðru ok hugrekkis ....
[ 303—:
Hkams ok sálar
Hemingsþáttr 331—349
Hervararsaga 350—369
Fóstbrœðrasaga 370—416
Algorismus 417—424
Eiríks saga rauða 425—444
Skáldasaga. 445—455
Af Upplendinga konungum 456—457
Ragnarssona þáttr 458 — 467
Pronostica temporum 468 — 469
Elucidarius 470—499
Tillæg I— XIII 500-506
Heraf h0rer alt, med undtagelse af Elucidarius og Tillæg,
til AM. 544 , 4^ (udfyldt ved hjælp af papirshándskrifter) ; Eluci-
darius udgör AM. 675, 4^ Tillægene er hæntede fra AM. 281, 4^
og 115, 8^
Forelehig fortale.
i
I Breta sögur c. 28. HAUKSBÓK. ^^^^^^W^ 273
I sprettr vp^ logi meá romvm reyk Rvteneos ^ sa vekr ok Yerk ^ *
Iv. 13) verþioðv ** gerr***. ^ Geriz * ogvrlegt op i \andi er gvllskogvl grætr
I l^ hástofvM ok þiota tekr þioð me(í hemii innan vm alla ey meá ringvm. ^
Iv. 14) Hiortr ^ drepr hana hin er tvenwa .v. hræs ^ a havsi horn kvstv "^
I berr^.^ hafa. koronv kvistir .íííj. en^ .vi. aðn> sialíVr verða at vis- 5
!(v. 15) vndar verstvm hornvm.^ Þe^'r þiotandi þrir^ vm ræra bvn^'r at beriaz
Bretla^^dz eyiar þa man vakna viðr en danski ok manz roddv
Uv. I6)m8ela sialfri. ^ Kom þv Gambria meá Gornbretvm segþv Vintoni^
I ^^vollr þig vm ^^ gleypir ^^ fœrðv hirðis siot ^^ hínig ^^ er lengra^
I Ivng at laði mvnv Uðir all^V havfþi ^^ fylgia þaí er hialp gvma. ^ lo
l(v. i7)En sætaz svndi fagna^ hans man stoU vera yfir^^ stoðvm ÍYenn-
\ vw þo ^^ hefir ^^ gvmnvm grandað ^^ morgvm hvitrar vllar hvers-
ux. 18) kyns litfr. ^ Borg man falla veit ek bana þioðvm þviai hon eiðrofa
I ^^ aðr vm gerðiz mvnv griðbitar giorla drepnir ^^ gelldr ^^ Vintona ^^
Hv. 19) vandra manna.. ^ Mvn biarnigvll borg vp^ gera smíðar ^^ hæsta holl i5
I k^dreki hansi " mvn ^^ remma rikr oddviti .d. fagra tvrna. ^
Hv. 20) Dat Lvndvnvm Ukar ^^ illa ^^ eykr hon ^^ .ííj. Ivtvm þycka veai
t 2^ kostar hon kepjjir vií? konvngibnir íerr ^^ svðr ^^ vm ^^ íiall frægð
Hv. 21) af smiði en Tems vm ^^ borg tekr at geisa. ^ Enn et ^^ horska
í dyr hleðst alldini harðla goðv þ^^i er hilmir velr koma fvglar þar 20
i(v. 22) flivgandi ti^ af vogvm ^ viða vitia epla. ^ Enn biarnígvll ^^ byr ^^
[ vm velar leynzV hann eplvm Lvndvnvm i grefr i grvndv gavtvr
[(v. 23) haligar ^^ fystr tiZ fengiar ^^ flaraðvgt dyr. ^ Þa man or molldv mæla
l ^^steinar ok Vérþioðar v^P^ vppkoma ey^^ man viðaz^* en ^^ vahV^*
t skialfa ok sior saman sækia fikivm^^ sva at millim^* landa^* maP^ 25
[(v. 24)vm^^ heyri.3 Kemr or^^ skogi^^ Kalaterio^^ fvgl flivgandi^^ saer fira^^
24 villir ^^ flygr vm nottvm nysir gerla kallar hegri ^^ hvern fvgl til
^ s skrevet over linjen (i linjens slutning). ^ Oprindelig er skr. v . . n
men efter v er af skriveren selv skrevet k (sortere end ellers, vistnok for tyde-
ligere at tilkendegive rettelsen), hvis sidste trœk er forlœnget lidt ind i n til tegn
páj at dette skal ga ud. * Punktum er tilf. * Her begynder opfrisk-
ningen. ^ Opfrisket til Hrottr. ^ Opfrisket til kræs (men hvad er hræs?>.
' Sáledes opfrisket for det oprindelige (?) kvistv. ^ r opfrisket til en.
^ Opfrisket til vontoiji eller voRtoiji. ^° Opfrisket \. ^^ Saledes
Scheving; opfrisket til skyf*V. ^^ jjopfrisket. ^^ man— yfir ligeledes. ^* gr
opfrisket til vv. ^^ Svagt opfrisket. ^® r uopfrisket. ^' Uopfrisket.
^^ Opfrisket til hann. ^® Opfrisket til mer. ^^ Disse tre ord opfriskede
til ey steins ok. ^' Opfrisket til vm. 22 sáledes. ^^ Uopfrisket.
2* Svagt opfrisket eller uopfr. ^^ Opfrisket til flvganda. ^^ Opfrisket
til hegra.
* 'smerte'. ** = sæþjóðu ^havets befolkning' 0: den lat. teksts subma-
rini. *** = gerir 5. pers. sing. a Fejl for þriar. b Fejl for leggia.
c Af Scheving rettet til: sæti hans | sunddýr fagna. d Urigtigt for \egym.
18
274 f HAUKSBÓK. Breta sögur c, 28.
(v. 25) sin ^ er vm tvivetri ^ talráð ^ samið ^. 3 Flyckiaz fvglar fara ^eir i
sæði eyða þeir* ockrvw ok alldini svlltr verðr ok sott se ekmart^
(v. 26)fyr«V mandavðr<^ mikill meín gengr vm þioð^^ Enn fvgl eftir þaf^
ferr ^ vestr ^ i ^ dal ^ þan er Galabes gvmnar kalla hmm man
25 hefiaz i ^ eð ^ hæsta fiall ok þar vppi ^^ i ^ eikrlimv reiðraz ^^ 5
(v. 27)hegri^^ híí^/i er^^ fvgla vestr^^. ^ Þria^^ klekr hann vnga þd reiðri
i e^^i er hegra^^ kyn hvgþekt firvm þ«r er vargr oA^ biorn ok að^''
(v. 28)vissv refr slægr ok sinvm sialldan verr ^^ alin. ^ Qaxa þar alUV
vpp brcpðr saman er || at ^^ giarníV þeir gott að vin^a refr af ^^ 50»
26 moðor ^^ ræðr ^^ grimlega tapar ^^ henm sa tynir ^^ savða ^^ er lo
(v. 29) grenbvi * giarn a Riki ^*. ^ Bræðr vill hann sina beita velvm tekr
hors hofvð hilldingr a sig enn hoddskata ræðaz baðir flyia barm-
(v. 30) ar ** brott or landi. ^ Ok ^^ svðr skal sveitar leita vekr vargr
ok biorn vilhgallta en gallti^*^ þeim gengi^^ sinv heitr^^ hvatlega
(v. 31) l^viai hann hvg trvir. ^ Deir snarlega svndravkn bva dragaz Htinn i5
þe^'r landher saman gnyr er manna. ^^ gmgr Uð roa hylr Hogna
(v. 32) siot *** herkorn skipa. ^ Hallda þ^ir svnwanw vm svalann ægi ^^
^^ Bretlawdz a vit bvaz tií romo enw refr ^^ hinig ^^ meó recka Hð
(v. 33) ferr ^^ fralega ^^ folld at vma. ^ Hrið geriz hialma hUfar klofna
erv ^^ rawlega ^^ rand^V kniðar ^^ gnesta ^° geirar er gvðr vakin ^^ 20
(v. 34) verðr ^^ viða lið at vallroði ^. ^ Dregr el yfir ognar homa gmr ^^
drivgan^^ dyn dyrra malma gnyr er a glæstvm gondlar himni ok
28 i horðvw hlamm hlackar tioUdvm ^^ erað skiolsamar skavglar ^^
(v. 35) kapvr ^^ hrytr ^^ hagl boga hUf i ^^ gegnim ^^. ^ Grenia graner ^^
^ OpfrisJcet til þin. ^ UopfrisTcet. ^ Punktum er tilf. * Opfrisket
til herv. ^ Svagt opfrisket eller uopfr. " r opfrisket til a. '' Böjlen i d
er galt opfrisket til forkortelsestegnet S ^ Uopfrisket og nœppe at skimte.
® e Ugeledes; ð uopfrisket. ^^ p udgnedet. Ordet uopfrisket. " re o^-
frisket til tre; iðraz uopfrisket; az si^a^í. ^^ Udgnedet og utijdeligt, men sik-
kert. ^^ Opfrisket til a. ^^ -la vestr uopfrisket. ^^ Kun þ opfrisket;
resten af ordet, sá vidt ses kan, nœsten uopfrisket, men noget utydelig.
^« Opfrisket. " ok að opfrisket. ^^ Noget utydeligt. *» Omtrent
(den ferste) halvdel af denne side er opfrisket; resten noget afhleget.
'° Skr. over linjen over et raderet bogstav. " q^^^. ^^^ sidste o er anhragt et
kommalignende tegn, hvis hetydning er uklar. ^^ refr— ræíír uopfrisket. ^' Uop-
frisket. ^* grenbvi — mA-i ligeledes. ^^ j\r^j^^g i, 26 Qpfrisket til
giallti. 27 a er ved opfriskningen hlevet utydeligt. ^s ffgrover (over
linjen) har opfriskeren skrevet ægi. ^9 Qpfrisket til refe. ^" Uop-
frisket. ^^ rai>?. ligeledes. »2 Qpfrisket til vakni. ^^ Forkortelsestegnet
uopfrisket. ^* i— tiolldvm ligeledes. 85 Qpfrisket til skavglir. ^e 1;^^,
frisket og noget iitydeligt. »^ hlif i opfrisket til hlift. ^^ Qpfrisket til gegnari.
* grenbúi 'rœvehule-hehoer' — rœv. ** = b^^edre. *** ' Högnes-sœde'
— havet. a Hil rodfarvning af marken', 'blodig dod'.
Breta sögur C.28. HAUKSBÓK. 275
garmf/r sliðra ^ bitr fran freki íerb halsg^rðar * ^ Yjír gramr ** ^
gvma gollor hallw^ * bregðr benlogi bygðvm ^ hiarna ero ^ brotnar
(v. 36) miok horgir heila. ^ Se ek ve ^ vaða ^ v^rðr ^ mitt ^ skaða syngr
saraklvngr ^ snyrti drengivm ^^ en a leið fara lægiorn ara ioð ok
29 ylgiar en tiZ sylgiar ^^ hrapa hernvmin hvartveai born. "^ Enn 5
(v. 37) rgfj. gg^-ip raða a gallta þí;iat hann reisa matt rond^^ \iá hanvm sva
lætr^^ doglingr sem hann davðr se erað^^ lik hvlið lofþvngs Breta.'^
(v.38)En/^ gallti J^at egg'iar at reyna blæs hann i anlit ok i avgv gram
en refr ^^ viíí þat ræðr a gallta fær hann af ha^í^m fot enw vinstra
(v. 39) hlvstina hœgri ok ^^ hryGÍar ^"^ nes ***. '^ Enn i íialli nest fadygt 10
^ hofvð hyar þær iofvðr ^^ flærð ^^ at œxla en ^^ villigolltr vargi oA:
(v.40)birni segir sarlega sorg ok missv. "^ Knn hravst^r^* brœðr^^
hvg^a^^ gallta kveðaz sar mvnv sialf^r grœða fara^^ skvlvm baðir^^
(v. 4i)fotar at leita hlvstar ok hala þer her bittv gallti. '^ En refr ofan
renn or fialli ferr fárhvgaðr finwa gallta hann byðr sætt^'r af svikvm 15
(v. 42) einví^ kvez hann mart vi(? svin mæla vilia. ^ Trvþv mer gallti
31 ek 2* man heill vera svik ek alldregi svín i trygðvm fvnd skvlvm
(v. 43) leGÍa ok frið gera skalltv ein gera ockar ímillim. "^ Er fvndr lagiðr
ok friðr samiðr koma milldingar malstefnv tiZ en a fvndi þeim
(v. 44) flærðir reynaz banar hertoga brezkr lawdreki. "^ Ok a sialfan sig 20
siþím fest^'r leparðz hofvð lofðvngr at þaí ræðr^^ hann lyðvm ok
(v. 45)lofþa fiolð þar þrytr þersa þengils sogv ok svins at^^ þaí a sig
hame ^' brigðr ok brœðra biðr slœglega. "^ En er þe^'r koma kosti
32 at fœra bitr hann baða .íj. ok banar hlyrvm. "^ Er a hans dogvm
(v. 46) hoGormr ahn ^^ sa er fyrðvm viU fiorspell gera sva er hann langr 25
at vm Lvndvn^'r heiðar hvalr^ hring of mæler ok sva oðr at vrðar
I
^ a uopfrisket. ^ hals noget hlattet. ^ r (2) skrevet over linjen.
* ryfr— halkV uopfrisket. ^ Uopfrisket. ® o skrevet over linjen. '^ Punk-
tum er tilf. ^ Sdl. opfrisket, men uden tvivl urigtigt; Schevings gisning flýtt
har i hvert fald ikke stdet her. ® -raklvngr opfrisket til rækrvngr; 1 er
tydeligt. ^'^ Opfrisket til dreywgivm. ^^ lægiorn — sylgiar uopfrisket.
^2 þ?;iat — rond uopfrisket. *^ Opfrisket til lætwr. ^^ e opfrisket til h.
^^ i anlit— refr uopfrisket.. ^^ J. Sigurðssons rettelse af opfriskerens íyri.
" Sdledes rettet fra opfriskerens meningslese hrydiar. ^^ ofvðr er uop-
frisket; þær i er sikkert galt opfrisket; ordet, der md vœre et navn pd eller
en omskrivning for rœven, har hegyndt med f. ^® Sdledes sikkert og uop-
frisket. ^o jj^^^g^ f^f j; sig. fra opfriskerens ef. ^i XJopfrisket. ^a kveðaz—
íard. ligeledes. ^^ Hermed slutter opfriskningen pd denne side. '* Skr. to
gange ved linjeskifte. ^^ at— ræðr utydeligt, men sikkert. ^^ t er skr. over
linjen. ^"^ Utydeligt. ^^ Muligvis opfrisket.
* freki halsgerðar 'halsvœrnets ulv' = svœrd. ** = svœrd. *** ^ryg-
gens nœs' = hale. a ^hedens hvalfisk' = slangen.
18*
276 II A U K S B Ó K. Breta sögur c. 28.
V. 47) sigðr 1 * vmliðendr ^ alla gleypíV. ^ Hanw Gambrie kallar sveiUr
ok Norðhvmrv nanar hiarðir ok vtravt Tems at þvRV drengs dolg-
v.48)þorins drecka lyðir.^ Uerða siþaR a sama Irmdi lepartar* .víj. linm
^bornzV ^eiv hafa. brvsa bolgiorn hofvð erv daðlavser doglings
V. 49) syn^V. ^ Þeir ílest taka flioða sveitar hervigs sam^V ok hora niengi 5
V. 50) ok sameignar sin/xar kvanar gersi geirvanir geigr er i slikv.^ | Langt^ 50b
er at tina \)at er lofða vinr vm alldar far ytvm sagði er fæst i þti
34fagrt at heyra læt ek liða \}at ok lok segia. ^ V^rðr a folldv kvað
^•5^)en froði halr styriolld mikil storar ogn^V vig ok velar vargolld ok
V. 52) koUd hrimi hv^rskonar hiortv lyða. ^ Ða ^ mvnv gleymaz galavser lo
menn ok sællif^V seGÍr drecka leita að fagna ok vií^ fe vna vell að
V. 53) œxla ok vexmvni. ^ Hagr gmz havlda hættr i morgv mvnað fyrða
rað fagr(t)'^ at reyna dyliaz drivgvm dra(v)ms^ i vaðendr Yiá sialfa
V. 54) sig siaz ecki at. ^ Verst er i heime ^ veitað svn foðvr slita þeir
sifivw sva synir vií? feðra ^^ kanwaz engi vi<? kvnwa menn ne nana i5
V. 55)frænðr nirðir bavga. ^ Havfvgt er að heyra þatz vw her gmz Hfa
fenaðar fyrðar hfi hycia a þmna þragiarnan heim ok hverskonar
V. 56) hafna giæzkv. ^ Mvn eð hvita silfr havlldvm granda ok gvll gera
gvmna blinda himni hafna en a havðr sia svikr ofdryckia yta
V. 57) mengi. ^ Liíir en danska drott at holldi gmr eyvið ser ollð at 20
moti þm mvnv en tignv tiðmork** hímins hosi sinv íra lyð snva.^
V. 58)Enw grvnd eftir þaí groða hafnar ne skvr ofan or skyivm kemr
^^ sol ok mani sialf anwan veg fara fagr skopvð en þai? fyR hafe. ^
V. 59) Ok ^^ þar ^^ a hiyrni heiðar stiornvr ^^ ma marka pvi molldar
hvergi svmar fara ofgar svmar an/^an veg af en?^e gomlv gongv 25
V. 60) sinwi. ^ Svmar ^^ sœkiaz at en svmar fmaz bregða liosi ok litvm
fogrvm bmaz vindar þav erv veðr mikil ok hhom g^ra meðal
V. 61) himintvngla. ^ Geisar geime g^^^gr hann wpp i lopt slikt er ogvr-
37 legt yta bornvm slikt er ogvrlegt ^^ vp^ at teUa man en forna
V. 62) molld af firvw verða ^^. ^ Uæri mart monnvm kynwa or folk stafs 30
fornv kvæði ek mvn þo" þeygi fleira Þrottar þiwgs þollvm segia. ^
V. 63)Þo hefir ek sagt^^ seaia kindvm slikt er bok brognvm kynwer nyti
^ Oi'det utydeUgt. ^ liðendr synes sikkert; vm mindre sikkert. ^ Punk-
tmn er tilf. « Eller lo-. ^ j)^^^ störste del af denne side er opfrisket;
den sammenhængende opfriskning gár fra Langt til verða (l. 30). « Ð uop-
frisket. ^ t mgl. i hdskr. » v synes glemt i hdskr. » i tilföjet
over linjen. ^" Fejlagtig opfriskning for feðr. '^ 0 uopfrisket. ^^ p^^._
kortelsestegnet ligeledes. '^ Forkortelsestegnet (w) opfrisket til r. ^* S uop-
frisket. 15 Forkortelsestegnet (n) er opfrisket til r. ^^ Her slutter den
sammenhængende opfriskning. ^^ kvædi-þo opfrisket. '' þings-sagt
ligeledes.
* 'stenhulens lé(?)' = slange. ** Hidstegn, tidsmdlere' = sol og máne.
Breta sögur c. 28-29. HAUKSBÓK. " 277
(v. 64) ser ^ níotar stala slika sogn ok sez iyn. ^ Sia n\ó synd ok svika
raðvm ok allzkyns illvm verkvm drygivm dað drottin ^ elskvm*
(v. 65) hrindvm ort illv ráðe. ^ Skrivpt er lif lyða barna vndir hreeska
^^hliðar^ tialldi^ en Ufs iavn**' iiða Qig'i goð eða ill gvmna mengis.^
(V. 66)GleðivMZ^ oll i goðvm hvg^ ok V\ó ván vex ok dyrðar giætvm goðs 5
(v. 67) gleymvm iUv oflvm optt andar pryði.^ Biðivm^ opt^ bragna stilH^
œztan eflð oUv hiarta at viðfrægr virða stiori dœgr ok dag drottar
(v. 68) giæti. 2 Ok herþarfr hrindi geHa gvmna liðs g/midi hvmv sva at
úl Hfs leiði gerfva þioðar vorðr "^ þetta mengi. ^
39 MerUnvs spa^ lo
c. 29 Nv ^ sM ek flotnvm ^at er forðvm Yar lyði froðzV ^^ mer
(v- 1) fyrðar segia at bvðlvngr sat Bretlawdi at het vellskati Vortigerni^s ^^ *
(v. 2) lorð var forðvm fyR'' kend "^ Bretvm sv er Englvm er eignvð siþan
(v. 3) þviai en enska þioð aðan velti breks vsama bretzka hale ^ ^ ok lad
40 þeira meó liði miklv sialf "^ eígnaðiz '^ i sogvm fornvm ok þar er 15
(v. 4) kristn^r kiæn^r bygia aðr tok heiðin þioð halkV smiða er attbogi
enskrar þioðar saxneskr sagaðr i sogvm fornvm þaþan eílðvz ^eir
(v. 5) iU þrimv geira landi at ræna lof þvi^g Breta. ^ Enn ^^ hers ^^ iaðaR
hallda mattið brezkri iorðv ne bavga íioldi^ allt for en heiðni herr
(v. 6) eð eystra elldi ok iarni eyla^dz iaðar. ^ En hertogi hœUs leitötr 20
geriz travstan tvrn iiggi að smiða ok \ I þangíítí ^* iil þe^rar gerðar 51*
(v. 7) samnar morgvm miUdingr smiðvm ^^. ^ Komv ti^ smiðar spakir
41 volvndar ^^ þaí er ytvm sagt vppi i fiaUi en þaí er dreng^V a degi
(v. 8) ger^Y ^'^ sa þers engan stað anan morgin. ^ KaUa let fylk^V froða
seGÍ fra gYuní^orinn ^^ gramr hvat voUdi er gerla hvarf grvndvoUr 25
sa brott sem grvnd gomvl gleypti steina eða hamloðin harmin
(v. 9) selldi ^9. 2 Ein ^^ var maár sa er myrkva frett fyri skata skyrvm
42 skynia kvnm het yngva vinr Ambrosi^^s ^^ en enn agiæti oðrv ^^
(v. 10) nafni ^^ MerUnt's sa maár kallaðiz. ^ Þat kvað vaUda ^* v^rdax
havtvðr at þar vndir^^ var vlitið vatn.^ Bavð grvnd gr^fa gvmnaso
^ Opfrisket. ^ Punktum er tilf. ' drygivm— drott- opfrisket. * 1 til-
föjet over linjen. ^b Rettet fra hdskrs lavsn. ^ Forkortelsestegnet udvisket.
® Gleðivmz— hvg opfrisket. ' Opfrisket. ^ Overskriften rod og uopfrisket.
® V opfrisket. ^'^ þaí— froð*> ligeledes. ^^ segia— vortigerní?s ligeledes.
^^ Opfrisket. ^' i skrevet over linien. ^* De 7 fúrste linjer er tildels op-
friskede. ^^úl — smidvm opfrisket med undt. af det sidste r * þeírar. ^* Utijde-
ligt; ar vistnok forkortet. " þaí er— gerðv opfrisket (\ i ^erh^ til i). ^^ KaUa—
þorinw opfrisket (^seai til seti^. '» sa— se- opfrisket (^sem til seim; harmin
uforstáeligt og noget opfrisket; selldi urigt. opfrisket for eUdi eller i elldi?>.
2° ilfw% Einw. '^^ myrkva— ambrosivs opfrisket. ^^ rv opfrisket. ^^ Op-
frísA^eí. 2* kalladiz— vaHda opfrisket. ^^ havtvðr— vnd- Ugeledes (^ar til ^at).
278 ' HAUKSBÓK. Breta sögur c. 29.
(v. ll)stiori reyniz spaklig spama^nz saga.^ Ok en froði halr fretti lofða^
hvat vnd/r vatni væri niðri ok er engi l^at anwaR vissi sagþi Fylki
(v. 12) fleínþollr spokvm. ^ Sofa þar i dimmv divpi niðri tvenir ormar
43tveimr hellvw í þeir erv lindar lanáz vlikir se ek ravða seil rás ok
(v. 13) hvita. ^ Lattv grvnd gmfa gera skornif^ga sagði Merlinvs menia 5
deili veitið vatní ok vitið si]^an hvat spað hafi spihir bavga þaí er
(v. 14) nylvnda niðr or fialh. ^ Gerðv grep2?ar l^at er gvmnvm bavð varð
vatni niðr veitt or fialU ok seím gefendr snaka þectv trygðar lavsa
(v. 15) sem tyr firvw haf þi hristar hvgspar sagat. ^ Ok drivglegir drekar
44 voknvðv gerðvz baðir brott or rvme rennaz si^qn snart at moti lo
(v. 16)frows fasyner frœkmr bavgar*. ^ Geriz sokn mikil snaka .íj. gapa
grimlega grvndar bellti * havGvaz hœkn^r havðrs ^ gyrðingar *
(v. 17) blasaz eitri a ok blám elldi. ^ Forflotti var frán en ravði bar en
hosi hann liðr at backa en hami haghga hrockr at moti ellti hann
(v. 18) en hvita hvgtrvr dreka. ^ Þeir vig gera. vaz farveg í ok lengi hvat is
45linwar bmaz mega ormar þar ymser meira ok ymser þ^^'r vndan
(v. 19) leGÍa. ^ Segþv Merlinvs kvað me^broti erttv froðari fyrðvm avðr^^m
(v 20)hvat takna ma.n .íj. orma ogvrlegt víg alldar bornvm.^ Gret gvmna
vinr er hann greiða bað þengill gofvgr þersa hegiv **. ok eftir þ«í
(v. 21) alldar snytrir ravkstællta spa reckvw sagþi. ^ Taknar en ravði 20
^^ ras fagrsiU kvað bioðr bragar * brezka lyði en hinn hviti naár ^
(v. 22) þa ena heiðna^ þioð er byGÍa man brezkar iarðir.^ £r harmr mikiU
havlþvm segia segi ek sigr hafa snac en hvíta ^ lað man leGÍaz
(v. 23) ok lyða fiolþ mvnv dreyrgar ar or dolvw faUa. ^ Faraz mvn
kristni kirkivr faUa sa er harmr hofvgr herr er i lanái þa man en 25
(v. 24) eflaz en avma þioð aðr er harðla hnekt henwar kosti. ^ Mvn þar
^'^i Uki lofþvngr koma sa er vegUgaztr viUigaUtar hann fvUtingir
(v. 25) faraðvM her ok Ynáir fotvm treðr ferðir Saxa. ^ Ferst vndir hann
foUdv grœní ok eyia fiolð i vthafi Ira ok Engla ok Vt skota
(v. 26) viðvm londvm valskm þioða Norex siþv » ok norðr Dana. ^ Ok æ
Rvmvmar ræsi VGa megvð reisa þe^'r rond Yiá stUU mart veit ek
(v. 27) anað vm menbrota en ek vglogt seg orlog konvngs. ^ Han mvnv
48tigna tvngvr lyða sa mvn gramr vera gvmnvm tiðaztr ey mvn
(v. 28) vp^i oðUngs fro^me ok hans hroðr íarsi meó hímínskavtvm. ^ Ok
attvngar ens ítra grams laða at lofþvngi \andi ok þegnvm en eftir 35
* Punktum er tilf. ^ Bauð— lofða (en hel linje) opfrisket. ^ s tilf. over
* Forhortelsen ferst skreven w (— ra^^ hvilket synes rettet til r
(^-= av). ^ Rettet fra hdskrs madv (J. Sig.). « Sáledes (fejl for heiðnv ?).
' Aksenten stár over v. « v synes rettet fra i\
* Fróns baugar 'jordens ringe' — slanger — grvndar belti -= hauðrs
gyrðingar. ** 'hegivenhed'.
Breta sögur c. 29. HAUKSBÓK. 279
(v. 29)Þcíí orms ens hvita \erbr meira valld en vmð hafþi.i Eanvm. fvll-
i'mgír fenrer siofar þeim er Affrikar vtan fylgia verðr kristni | brot 51^
Ym kyni þioðar þo mvnv sialfir siþar nockvi enskw- lyðar all/r
(v. 30) skiraz. 1 Liðr htjskvps^ stoll Lvndvnv?/^ or i ena breiðv borg Gant-
49 ara ok langa tign Legionvm taka mvn en ^ mæta Menelogia. ^ 5
(v. 31)Stor verða rok rignir bloði har * snarpr at ^at svlltr mafi/^kyni
(v.32)en^ en ravði snakr efliz sil^an fær hann af miklv matt erfiði.^ Liðr
navð yUr naðr en hvita er hans kyn kvalið ok konvr ristnar ræntr
er hann horgYm ok bvi morgv fe hverskonar folldv ^ grœnm erv
(v. 33) grimhga gvmnar drepnir. ^ Hniga ft/ri brezkvm bragninga kon lo
öOsiklingar .víj. sigri nvmnir ok heilagr verðr heria deilir ein af
(v. 34) enskvM avðhngvm siav.^ Sa er slikt gerír man^ sialfr taka eirmmn
a sig alldar stiorí ok of ha hliði hilm^r siþa^ eirhesti a itarlegr
(v. 35) sitr Getír ^ Lvndvna lofsæll konvngr. ^ þa gerviz þat \m þioð Breta
er þeim en hefir aðr vm grö^ndað at þeir sialfir sitz sattir verða i5
51 Deila^ þeir vm velldi ok vm viða folld erv kap^samar kínder brezk-
(v. 36) ö^r. ^ Kemr bardagi bvðlvngs ^ hímíns akafr vm her ari steyp^V
kvelr en harði helverkr fira megvð davdan her drottir hylia Hðr
(v. 37) svlltr ok sott at sigr viðvm missir manna. morg strið hofvg. ^ Lad
mvn lata þgir er hfa eftir ferr en þi/igdiarfa þioð or \andi byr blezaðr 20
gramr sa er brezkr iofvR skip sin a brott ok hann skiotla verðr
talidr tirgofvgr ^ i tolfta holl sæll með sælvw settr gvðs vínvm. ^
(v. 38) Sva tœmir lað lyða bornvm drifr hryar heðan herr ór lanái ^^ at
52skiotla þar skogar^^ vaxa er arsamir ackrar yarv fyR meó fyrðvm
(v. 39) 3- folld Breta. ^ Þa mvn en hviti hiarl þvengr fara snot saxneska 25
snarraðr laða ok meó miklvm^^ ma?^/ifiolða kemr fiarðbygs skogvl
(v. 40) folld at byaia. ^ Man sað koma sinm avðrv vtlent yfir ora garða
en svmt yfir a svalvm barmi eylawdz þrvm^'r ormr en ravði. ^
(v. 41) Fær hann þo ^^ litið af kndinv þa koronaz kaps hvitdreki ok sax-
53 nesk^r seair rikia en eiriofvR ofan at stiga verðr af brottvm borgar so
(v. 42)arme.^ Erv lavfviðar liosvm fiotri takmork gefm i taU ara mvnað
^ Punhtum er tilf. ^ Dette ord synes at std i linjens slutning , men de
enkelte hogstavtrœk er höjst utydelige. ^ Utydeligt (i linjens slutning). ^ Senere
overstreget. ^ Klattet og utydeligt. ^ Sdledes, som om et nyt vers her be-
gyndte; desuden har Haukr ferst skrevet Getr og derpá tilföjet forkortelsesteg-
net over i, uden at slette r. '' Sáledes, som om et nyt vers her hegyndte.
8 Rettet fra hdskrs bvðlvng. ^ -vgr rettet fra hdskrs -vg. *° drifr—
lawdi opfrisket. " Rettet fra hdskrs dittografiske skiotla. ^^ a folld— mik-
opfrisket. ^^ Over r (i ¥ær) er h skrevet; hann er noget klattet og derover
skrevet (af Haukr selv) med redt blœk þo; muUg har Haukr villet slette hann,
for hvilket þo skulde indsœttes, og derpd tilföjet h (- hann; stregen for ann
glemt) over linjen.
* = háir 'plager'.
280 • HAUKSBÓK. Breta sögur c. 29.
(V. 43) hann rikia vm en romv skop ne þí;i env fagm froni ráða. ^ Uera
mvnv ara i aga myklvm .xv. tigi folldar bellti en tirœð tiri gavfg-
aðr hvndrvð .ííj. hann man sitia Lvndvnvm at ok lyða íiolþ. ^
(v.^Þa mán gvmnvw ganga at mote landnyrdingr hvass Ivndar fiotri
(v. 45) ok bloma þa abrott reka er vestrœnir vindar græádY. ^ Man gvll 5
gloa gvðs hvsYm a en logþis veðr læg^V þeygi man travt taka
talsamr dreki hið sin mega ^viai hanvm nalgaz viti fyri velar þatz
(v. 46)haww verðr hersi^ í'a man hann vpj?gang afar litla stvnd hneckir
hanvm hringserkiað Hð kewr svnnan sv sveit \m œgi er hann Riki
(v. 47) mvn ræna myklv. ^ Sa man lof þvngr er Uði stynV bratt brezkv??^ 10
^^her byGÍa iarðir mvn sað iekit snaks ens hvita endr or vfam alldin
(v. 48) gorðvm. ^ Þa ^ man hann giallda grimra raða er hans tivndað
talavkið kyn verðr hann grœna grvnd að vin/^a ok hann vpp fra
(v. 49) þí^i alldri rikir tekr hann sva f^ri svik sarar hefndir. ^ Rik^V en
at ^at ormar tvennir missir anwar þar alldrs íyri skeyti en an^aR 15
(v. 50) man aftr vw hverfa vndfr skvaa nafns ^ at skopvm vinna. ^ Ða
^^man rikia rettlætis dyr ^at er eyverskfr ormar ræðaz ok íyr'i svnan
(v. 51) sæ sialf^V vaa viz ramlegir valskir tvrnar. ^ Þa man gvll snarað
af grasi morgv flytr or || klavfvw kalfsættar silfr erv fagrbvin 52 a
(v. 52) flíoð i \an6i verðrat snotvm siðbot at þí;i. ^ Sprett er i miðiv mot 20
57penmngvm mvn gíorst gleði glataz ranseme ten?^r mvnv gylþis
travsti nvmnar ok leo vargar verða at íiskvm hvassir hvelpOT hval-
(v. 53)tvnvm i. ^ Verðr meinlega mæki brvgðit se ek bloði ben blasa
moðor Uðr margt havfvgt yfir lyða kyn ryðr varðar bloð Venedo-
(v. 54) ciam ok ú^an .vi. snarp^V hira kyns menn drepa Corineí^s. ^ Ða 25
mvnv gvmnar grata a nottvm ok þioð gera þœgiar bœnír þa mvnv
(v. 55) havUdar tiZ hímíns kosta fa eð langa h'f lofðar nyt^V. ^ En mvn 1
58skogi skœð^V siþa^ vargar vakna veiða i horg\m þefr mvnv sina
sialfir dolga fella eða fiotra fair mvnv verða þeir er treystaz þeim
(v.56)telia at moti. ^ Ein sitr nytaztr Nevstrie (or)* Engkwdi at avðaræ
skelfir þo (erv) ^ siklingar svnan komnir fimm eða fleiri folldv að
(v. 57) raða. ^ Sa biartar brytr horgir Ira ok folldar ti^ felHr skoga gerir
(v.58)ræsir eitt m'M margra tekr leonis lavarð^r)^ havfvð.^ Er i reiðingv
rað þioð konvngs en fyna Ivt fylkis ævi en en œfri alldr avðvarpaðar
(v. 59) likar helgvm hímín stilU vel. ^ Mvn hann hyskvjpa. borgvm skryða 35
ok helgan stað hefia margan tignar borg^V tvær paUio gefr hann
(V. 60) þygivm Kristz þægiar nosser. ^ Uerðr af sUkv své^rðels havtvðr
60himna ferðar hvgþeckr grame ok at þetta Uf þiwgdiarfr konvnyr
(v.61)taUðr er tigia tvngls meá englvm.^ GUkgt^ man gavpa grams ioð
^ Punktum er tilf. 2 alldin— t>a opfrisket. » Noget utydeligt, men temme-
lig sikkert. * Mgl. i hdskr. (J. Sig.). ^ r mgl. i hdskr. (J. Sig.). « Sáledes.
Breta sögur c. 29 HAUKSBÓK. 281
vera vill þaí sinm þio5 sialfri steypa en af þeim sokvw þremlaz
hann bœði Ira ok Engla avðgrar iarðar Nevstria ok nvmin tignvm. ^
k 62) En efti/' þaí oðals a vít fara fralega fyrðar hreizkir, þo er illa aðr
|v. 63) ært i \andi erv vsattar enskar þioðfr. ^ Riðr en prvði til Peritonis
^^ár hvitvm hersti hvatr avlldvrma^ír ok hvitvm þí^r hann markar 5
f(v. 64)staf alldrœn yíir akvernar hvs.^ Kalla man Konan Gaðvalodria ok
skilvingar ^ Skotk^di af rykr af grimv gavndlar eli verðr eð mikla
|(v. 65) malmþing haið. ^ Svifr eð hvassa hagl tviviðar hnigr havlda lið
62hart af strengivM en geyst hinig gaflok fara megvð skoglar sky
(v. 66) vií? skotvm hallda.^ Bresta brynivr bita málmar erv dreyrfað dorr lo
a lopti fleína flavgvn folk i dreyra billdr i benivm broddr a skilldi
fv. 67) hialmr a hofþi hhf fyri briosti geÍR^ a gangi gvðr i vexti.^ Hittiz
targa ok en togni hiorr hialmr ok hneitir hlif ok orvar brynia en
brezka ok brandr roðinn mawnz mattvg hond ok meðal kafli hvit-
[v. 68) mylingar ok havllda briost *. ^ Rapa ræfa gior hatt gialla spior er i5
63 málm þrima mersi a hialli * verðr ein yíó ein valkostr hlaðin mvnv
[v. 69) bloðgar ár af bioðvm falla en vigroða verpr a lyrní. ^ Falla fyrðar
i fleindrifv verðr enskri þioð alldr spell skipað er vollr roðin en
[v. 70) víg boðin lytr hafan sigr helmmgr Breta. ^ Yp^er fiollvm fliot
valbreka mvnv Brvti;5 þav bera koronv grœnaz avflgar eikr Korn- 20
(v. 71) breta fagnar sh'kv fvs Gambria. ^ Eyðiz eyiar eð enska nafn mvn
Uhon Angha eigi kollvð hlytr hon at hallda heiti env forna kend
[v. 72) er Yió Brvtvm Brittania. ^ Man villigolltr vigdiarfr koma or kyn-
storri Konan^^s ^ ætt sa viga konr villdi a heer yngí^a svn eikr or
[v. 73) skogi þo mvn hilmir hollr smaviði. ^ Mvnv Rabitar ræsi vgga vt 25
65 i heime ok Affrikar far mvn visir ^ viðlendr g^ra a eð yira œgr
(v. 74) Hispaniam. ^ Sitr efter hilmi hafr at hndvm hans er at skilia skap
fra vifni herr hann a havfþi horn or gvHi er skea skata skapað
(v. 75) or silfri. ^ Blaés Mistar vinr or "^ nosvm tiossa ** þokv þf^ilikri at
þekr vm ey friðr vm fylkis fastr lifdaga brestr eigi þa ár i lande. * | æ
(v. 76) Þa mvnv folldv ^ fogr vif draga bUstrar meyivm metnvðr i spor 52^
66 mvnv kvenseme castra smiðvt svikr gvmna vín girnd en ranga. ^
(v. 77)Uerðr at bloði brvni^r en fagri þo er a grvndv gnott hverskonar
En a holmi hilldingar .íj. bmaz vm brvði biarthaddaða sv er i
(v. 78) viðri Vað batvH.^ Sia þersi rok þrennar alld^r þo er lyða rað liótt 35
^ Punktum er tilf. ^ Sdledes. " folk— geÍR opfrisket. * -rga
(targa)— briost opfrisket. ^ Opfrisket til komirií^s. ^ nafn (l. 21) — visir op-
frisket; for viga konr lœser J. Sig. vígtönnum og for villdi a valskar; det ferste
synes at vœre rigtigt; det sidste er derimod ikke rigtigt. "^ Rettet fra hdskrs
ok (forkortet; J. Sig.). ^ v skrevet over linjen.
* = hjarli 'jorden'. ** Disse to ord má være forvanskede, da rimhog-
stavet mangler.
' HAUKSBOK. Breta sögur c. 29.
%ri drottni vnz lanáreksLY Lvndvnv?^ i grafnir or grvndv gVMnvm
(v. 79) vitraz. ^ Kemr argalli en hin mikli ok meinliga ma/mdavðr vm her
67 eyðaz borgir yíó bragna tion er avðn ^ mikil nytra manuB. flyr
(v. 80) margr a brott maár or lawdi. ^ Kemr kavpskapar kap^godr þinig
villigallli virðvw samna þeim er af froni flyði aðan lætr hann 5
(v. 81)byGÍa þa brezkar iarð/r borgir eyddar bol goligvz. ^ Mvn hans
briost vera brognvm fœzla þeim er fatt hafa. fiar meá hondvM ^
(v. 82) ok en tallavsa tvnga hilmis slockvir þosta * þioðans hði. * Falla
68 or orða almæRÍ vok * dyniandi ár drottar styris þær mvnv dog^va
dyrar iarðir geðs ** i glæstvm gollor heime ok þvrrar kve/'kr þioðar 10
(v. 83) margrar.^ Up^ ren siþan se ek ])at íyri travst i tvrni tre Lvndvna
þrir erv kvistir þeim Ivndi a en hann lavfi þekr laná. med ring-
(v. 84) vm ***. ^ Kemr þar af lægi landnyrðingr hvass lystr hann illvm
byl eik af stofni ^eiv mvnv kvistir er þrvma eftfr þers rvm taka
(v. 85) ^cit se ek giorla.^ Hylia þeir alla ey med lavfi vnz anan þar avðr?;m 15
69bœg/r^ ok hann eyðir hans ollv lavfi tekr hann .ííj. rvm þrekstorr
(v. 86) hafdi. Ok hann ú^an þeckr þyckv lavfi ein vm alla eykarms fiorv
megvð þa flivga fvglar i kmdi ^viai hann œgir þeim en hann en
(v. 87) til sin laðar fvgla fliott ferð vtlendra. ^ Þa man ilHngar asní rikia
sa er fliotr taka fe gvllsmiða er lof þa vinr latr at hefna ^ gyldis 20
(v. 88) barna ^ gramr ranseme. ^ Ok a hans dogvm harðla brena ofs ram-
7oHgar eikr or skogvm en a litlvm hndar kvistvm vex avrlega akarn
(v. 89)i Ivndi. ^ Ok ranar vegr renn vm osa^ Sabriní;s .víj. se ek þaí
íyri en Oskar á ^at er vndr miki^ man manvðr .víj. mattvg vella
gervis fiskvíi^ fiortion at þ^;i er or sialfvm þeim snákar v^rða ^. ^ 25
(v. 90) Mvnv Badonís borgar verða liðr mart yf^'r lavgar kafldar ok henwar
(v. 9l)Votn heilnæm firvm gera þa davða drivgt ma/mkyni. ^ Verðr .xx.
7ltion þvsvnda líona ferðar Lvndvnvm í þeir mvnv drengfr drepnir
(V. 92) aller gmr karla tion Tems at bloði. ^ mvnv kaps monnv^ kvanfong
boðin erv eckivr þar orðnar margar En a kolldvm kaU þe^'ra nest 30
(v. 93) meíin Mvndio montvíM heyra. ^ her mvn ek letta Hoð at semia ok
spasogv spillis bavga ^^ þo erv fleiri orð ens froða msinnz hefi ek
(v. 94) svmt 11 af þeiw samit i kvæði. ^ Þav erv onnvr hoð vpp Tra þersvm
^ Punktum er tilf. ^ Vistnok en fejl for navð (Scheving). = o rettet
fra e, hvorved det er kommet til at ligne 0. * Ferst skrevet þiosta, men i er
underprikket. ^ ek —hœgir opfrisket. » hef- synes opfrisket. ' barna
ligeledes. « jj^^^g^ ^^^ hdskrs asa (J. Sig.). « Under v et hetydningslúst
punkt. ^o Opfrisket. ^^ Fra og med dette ord er resten af siden pd et par
ord nœr mere eller mindre stœrkt opfrisket pd sœdvanlig máde.
* orðavök 'ordenes váge' = mund (el. bryst?). ** geðs jardir 'sindets
(sjœlens) lande' =^ sjœlens holig, herved menes hjœrtet. *** = með hringvm
'fuldkommenf ; land m. hr. = 'det ganske land'.
Breta söguT c. 29—30.
HAUKSBOK.
283
72alviz^ eigi avðs bendravgar * bið ek þioðir þers vií? þe/^na brag þo
at ek mynt ha/'a mal að hætti þei?/^ er spár fyri spioU vm rakti
95) malmþiízgs hvatvðr ^ i morgv/^ stað. ^ Uiti bragnar l^at ^eir er
bok lesa hve at spiollvw se spamsinnz farið ok kvnni þat kalldyrs
viðvM hverr fyrða se framsynwa hattr ^ mal að rekia þa«; er menn 5
[v. 96)vitvð.^ Lesi^ salma spioll lesi si^dimanna. lesi biartar þe^r bœkr
73 ok roðla** ok fmm þat at en froði halr hefir horsklega hagað
IV. 97) spasogv sem ^ fyri hanvm fyrðar helgfr. ^ Uirði engi }^at vitlavsv
þott hann hoddskotv?/^ heiti giæfe viðar eða vatna eða veðrs mikils
eða allzkonar orma eða dyra taknar eðli talþrar skepnv spior- 10
[v. 98) raðanda spioll eða costi. ^ Segir Daniel dravma sina marg-
hattaða merkivm stvdda kvez hann drivglig sia dyr a iorðv þaí?
[v. 99)er taknvðv tiggia Riki þar er a havðri hofvz siþaw.^ Rekr en dyri
74 Daviá líonvngv ^ margfallda spa ok mælir sva fioll mvnv fagna ok
en friði skogr enn skæðar ár skella lofvm ok dalir ymna drottni 15
lOOjsyngia. ^ Hirtiz || havldar at hæða bœkr neme skynseme ok skili 53*
giorla hvat taknað man i tolv þersi erað en liðin oll spasaga þo
,101)erv morgvm myrk mal propheía. Fretti fyrðar þeir er a folld bva
en at ora ævi liðna hvat vm her geriz ok hvga leiði heri en nyiv
|v. 102) spioll vií? spasogv se sil^an þaí hve saman falli.^ Uarð sv en enskaao
^•^ætt íyri stvndv velldis missa nv er valskr konvngr. Þo er þeygi
en þeirsi hætti Hðit af laði ne lyðs Breta hvorsvm mæki hiall eign-
lv.l03)aðiz. HeiKr alkV þeir er hlytt hafa. fleinvarpað^r frœði þersv geri
gott gvmar en glati illv biði braða bót afrvna haíi hyUi gvðs ok
himinriki amen. ^ 25
c. 30 UortigerntJS spvrði þa Merlinvs hvat hanvm mvndi at bana
verða Mgr(linvs) svarar se þv \iá elldi svna Gonstantin^^s ef þv
matt a morgin mvn vhœgra. ^ þeir AvreHí;s ok Ydir mvnv hefna
foðor sins ok hrenna. þig inm ok eyða ollvm Saxa her. ^ Geck
þetta eft^'r sem hann sagþi at Avrelivs kom iil Bretkndz ok \ar 30
76 hann iil konvngs tekin ok kom at Vortig6rní;5 vm nottina ok geck
meó her at kdisíaíanvm hans i Kambria ok brenwa ok briota kast-
a\ann ok branw þar Vortigerni^s inm ok allt hans folk. ^ Heim-
gestr spvrði fra fall konvngs. ^ þa ottaðiz hann Avrelivm þt^iat
hann var mikill atgiorfi maár. ^ ferr hann þa norðr vm Hvmrv ok 35
fengv ser þar lið.^ Avrelií^s sœk^'r eft^'r ok fin/^az þeír ok verðr þar
^ Uopfrisket. ^ vatv Ugeledes. ' Punktum er tilf. * Opfrisket til
hattv. ^ dyri — konvngr uopfrisket.
* Her er teksten noget forvansket; der skal vístnok lœses berdravgar
= 'rigdommens bœrende trœer' = mœnd. ** röðuU 0: rotulus; ^rulle', rödlar
0: húger (mht. rodel 'papirruUe, liste').
284 ' HAUKSBÓK. Breta sögur c. 30-31.
harðr bardagi meá þeim sem nv heiiir Konvnga borg.^ Saxar gengv
sva fram hart at hellt y'ió at Bretar mvndv flyia þa kom lið Avr(e)-
livs ^ i opna skiolldv ok brast þa flotti a Soxvm. ^ meá Avrelio
var Elldon iarl. ^ hann mæiir Heimgest i flottanvm ok vot þar
eigi at fryia meá þeiw storra hoGva ok matti varla sia hversv riða 5
mvndi.^ Si[)an kewr þar Gorlin iarl af Kornbreta lanái^ \av Heim-
gestr þa handtekin. ^ Otta svn Heimgestz ^ flyði i lork með úmm
monnvu ok Gossa magr hans meó mikin her. ^ Avrelií;s kallaði iil
sin havfþingia * sina ti^ raðs hvat gera skylldi med Heimgest. ^
Elldon iarl svarar hann heíir marga moðor græt ok ska\ nv han^ lo
moðir grata eiga ok Hop vpp ok bra sverði ok hio af hanvm havfvð
ok \aT hann siþa/^ i havg lagðr. ^
Fœddr Artvr \ionvngv^
C.3I AvreUíJs feR nv meó her til lorkar ok setz vm borgina. ^
Otta sa at mikiU kraftr fylgði trv Aweiivs ok hann mvndi vin/^a i5
borgina ok meó ráði sinna. mannsi ok geck vt ok hafþi fiotvr i
78 hendi ok gfas hátt a havfþi ser. ^ hann geck ígri Avrelivm ok
mælUi Sigrvð erv gvð min af ybrvm gvði nv takið fiotvr þmna o^
leG a mik eda þaí anað er þv villt nema þv viUV ors meiri miskvn
gers.. ^ þa mœUti Elldalld?;s hyskv^ Galiante ^ komv ti^ Gyðinga ao
lyðs ok fengv miskvn eftir mikil af brot ok hœfir yðr h^rra eigi
verr at gera en þeim. ^ konvngr gerði sem hgskvp bað gaf þeiiw-
ollvm grið ok helldv þeir vel trv YÍð hann si^an. ^ þaþa/^ for
konvngr iil Lvndvna ok er hann kom i þaí mvnkH(fi) "^ er Heimgestr
hafði foðvr ^ hö^ws drepit þa felldi hann tar ok villdi þar nockora 25
min?áng gera var þa kallaðr M.erhnvs spama^ír. ^ konvngr sagði ^
at ham villdi lata bva vm leg foðors ^^ sins. ^ Merlinvs mcelZ^i ef
þv villt þersa vmbvð sva miok vanda þa lat fara. a ^^ land a Ir-
lanái þar erv miok agiætir steinar ok skioplaz alldri ef vel verða
sett/r.i konvngr hlo at ok mœUti vantar her griotið i Englandi þo 30
at \er takim ]}at eigi or oðr^?m londvm. ^ Merhnvs mœUti engir
erv her slikir steinar fgri þd at þeir erv sett^'r \ið ollvm meinvm
i heimenvm ok færðv risar þa vtan af Serkkwdi. ^ Síþa^i gerði
konvngr Pendrago eftir þersvm steinvm ok með hanvm .xx. þvs-
vnd^r manna.. ^ Merlim;s fylgði þeim ok er ^eir komv iil Manáz æ
^ Funktum er tilf. 2 g ^^^; ^- /jí^sA^r. ^ h er skrevet som det forkortede
hans. * Gennem þ ^ar ew forkortelsesstreg. ^ Denne — rede — overskrift
er urigtig. ' ^ Af J. Sig. rettet til Gibeoníte. '' fi er glemt i hdskr. » o
er skrevet som ð uden at der er rettet derpd. » Rettet fra hdskrs dittograf.
sagda. ^o Sáledes. ^^ Herefter er et par bogstaver udraderede.
Breta sögur c. 31-32. H A U K S B Ó K. 285
ok er GÆmanvs ^ fm þma erindi samnar hann her saman ok vill
vma steina þersa. ^ verðr þar harðr bardagi ok hafsi Bretar sigr
en konvngr flyði. ^ | Bretar hrv a fialhY ok hittv steína þersa oA: 5Bb
tokv stor reip ok fœrðv a steinana ok gengv a morg hvndrvð ok
fengv þa hv^rgi ro^rt. ^ þa for til Merlinvs ok fœrði Htla stvnd 5
þersa steina ti/ skipa o^ sigldv þgir si\)an heim ti/ Bretkwdz oA:
þackaði konvngr þeim sina ferð ok var nv bvið vm groft Gonstan-
80 tint's konvngs meá þersvm steínvm ok veitti konvngr þar þrig^ia
vikna veizlv ollvm envm hæstvm monnvu i landinv. ^
Yt^V tok kontJwgdóm iq
pC.32 E^t^"^ ^^ VortigérníJS var falHn flyði Pacencií;s svn hans iil
Saxkwdz ok feck ser þar lið ok for aftr iil Bretki^dz ok villdi
hefna foðvr sins. ^ Avrelií^s ferr moti hanvm meó her ok varð þar
harðr bardagi ok flyr Pacencií;s ^ ti^ Irlandz iil Galloman?;s konvngs
ok eflaz þe^'r baðer at liði ok fara aftr ti^ Bretlawdz. ^ þa la Avre- i5
hvs konvngr krankr i Tonícam en Yðer ok Pendrago forv mote
þeim meá her. ^ en er þe^'r spvrðv krancleik Avreli þa geck fram
ein irskr maór íyri kom^wga ok spvrði hvat þé^'r villdi gefa tiZ at
hann reði Avrek'o bana. "^ Pacenci^^s svarar ek gef þer þvsvnd pvnda
silfrs ok ef ek verð konvngr skalltv v^ra hvndraðs hofðingi. ^ Eoppa 20
skeR þa hár sitt ok tekr mvnks klæði ok letz vera lækn^'r ok ferr
si\)an i Tomiam ok baðv menn hann g«wga iil konvngs ok er hann
kom þar gerði (hann) * hanvm dryck ok er konvngr hafði drvckit
sofnaði hann ok er hann vaknaði kendi hann at eitr for vm likam
hans ok andaðiz hann litlv siðaR. ^ Eoppa komz iil sinns. manna. 25
ok sagþi þeim sitt erindi. ^ En þegar konvngr \ar andaðr var sen
biort stiarna a hímní ok stoð af henm biartr geisli vaxin sew
dreki ok rvnwv or mvnm drekans .íj. geislar ok skein en meiri
svðr yfí'r allt Fraclawd en anwaR tok yfir Irknd ok greindiz i .víj.
geisla. ^ en er þersi tidindi komv f^ri Yði þa spvrði hann MerYmvs 30
hvat þaí merkti. ^ yíerlinvs svarar 0 ho mikill harmr nv er Avrel-
ivs davðr ok er þaí hvers ma^wz skaði. ^ far nv ok strið ^^viai þv
82 fær sigr ok stiarna sv er syndiz i dreka Uki merk^'r þig en geisli
sa er yfir Frackla>?d stoð merk^r svn þín ^viat hann verðr sva
volldvgr at hann eignaz oll þa?; mki er geislin stoð yfir. ^ En 35
anwaR geisli merkir dottor^ þina hon mvn giftaz a Irla/íd oA: mvnv
.víj. kyn fra henm koma.^ Yðir ifaði hvart sva mvndi véra en þo
* Det forste a er skrevet óver linjen; der shal ikke lœses Gra-. * Pun-
tum er tilf. » c (2) rettet fra hdskrs e. ^ Mgl. i hdskr. ^ Det ferste o
tilf. over linjen.
286 - HAUKSBÓK. Hreta sögur c. 32-34.
for hmin mote þeiw Gallimarií'í? ok Pacencií^s ok tokz þr/r harðr
bardagi ok fellv þeir bað?*r Galliman^?^ ok Pacencií;s en Yter hafþi
sigr ok tok konvngáom yfir ollv Brettania. ^ haww let gera .íj.
dreka ór gvlli ok let hengía vpj9 yUr leg foðvr sins i Ambri en
aní^an let hann hersi fyri ser i bardaga hvar sem hann stridc^i. ^ 5
(c.33)var hann sipan kallaðr Yter dreka havfvð. ^ En eft^r andlat Avrel-
ivs samnar Otta Heimgestz svn her saman ok íerr iU Bretlawdz ok
setz vm lork ok þar kemr mote hanvm Yter með Breta her ok
tekz þar oTrosta. ok borðvz til netr. ^ þa tokv Bretar at flyia a
eitt hátt íiall ^ þat Yar allt Ivkt með homrvm hafvw. ^ Saxar settvz 10
vm fiallit. ^ En er natta tok ok myrkt var orðit þa steyptiz Yt^r
með her sin ofan af íiallinv a Saxa vvarandi. ^ fell þar fiolþi af
Soxvw en Otta varð handtekin ok settr i iarn ok færðr i Ytoniam
en at paskvm gérði konvngr veizlv ollvm rikis monnvM. i landinv.^
84 Gorlois Kornbreta konvngr var þa þíír ok hans kona. ^ hon Yar 15
allra kvení^a f^iðvst. ^ konvngr rendi hvg sinvw iil henT^ar ok
talaðe vií? hanB. leynilega. ^ þetta fan^ hertogin ok for brott fra
veizlvni með konv sína vtan konvngs orlof oA; setti hawa i tvrn
ein. ^ en er Gorlois villdi ei^i fara aftr iil veizlvn/^ar varð ko^ií^w^
reiðr ok sendi mew^í ti^ at sitia vm kastala/^^ sva at hvarki kiœmez 20
meww þaþan ti^ eða fra. ^ konvngr segir Merliní^s at hann ma eigi
heilsv sinwi hallda ef hann nær ei^i konv h^rtogans. ^ M.eriinvs
mœUti ^at er eigi miok hœgt ^^viai þangaí er eitt þrongt einstigi
^at er vma megv fí/ri ollvm Breta her .íííj. riddarar þefr er þar
vaka yf^'r bcpði netr ok daga. ^ En þo ma ek sva gera at þar 25
syniz Gorlois sem þv ert en Vlíin raðgiaíi || þin man synaz ok 54»
sva ek sem hen^ar .íj. þionvstv menn ok megv Yer þa fa orlof i
tvrnin. ^ þetta rað þig^r konvngr. ^ íara. þar sil^an iU kastalans ok
verðr þdta allt sva sem Merlinvs gaf rað til. ^ hvgði Igerna þa nott
(c.34)at hon svæfi hia Gorllois bonda sinvm. ^ En er herrin saknaði 30
konvngs þa hvgðv þe^'r hann svikin vera ok liopv a hendr Gorlois
ok drapv hann ok merstan þora liðs hafis. ^ menn sogþv Ig^rne
konv hans þa^ tidinði en hon vissi eigi hv^rsv þetta kom iil ^viat
hon þottiz hia hanvm sofið hr//a þa nott. ^ konvngr mœUti þa sia
mattv at ek lifi ok man þai rað likaz at fara a konvngs fvnd 0^:35
biðia miskvní/r. 1 gmgr konvngr þa brott oA: ti/ liðs sins ok tekr
86 þa aftr allan slikan hátt sin sem aðr hafþi hann. ^ hann %en^r
siþrtw iil kasia\a7is ok segir Igerne allt eð sanwa. ^ hon samþyck^V
þa vi(? konvng ok feck ha7in þa hen^^ar. ^ þav attv .íj. born. ^ het
1 Punktum er tilf. 2 ^^^^^, u ^,, ^^^ fte^í^Mífí i)íf eí hogstav (i?).
Breta söffur c. 34-35. 11 A U K S B Ó K. 287
svn þf/ra Artvrvs en dotbr ^ An/m. ^ ok litlv siþaR feck konvmjr
kranleika ^ mikin ok mœðelegan ok meðan konvngr la sivkr \ar
þeiw Otta leypt brott or myrkva stofv ok íorv iil Saxlawdz ok
forv aftr tiZ Bretla/ídz meó vvigian her. ^ ok er þetta spvrðv Bretar
fystv þe^r konvng at gifta Am^v dottor sina Loð konvngi af IrlaMi 5
ok l^at var til raðs iekit ok ferr hann si^an meó her moti Soxvm
ok varð þar harðr bardagi ok lavkst meó þi;i at Bretar flyðv.^ Ok
er Yter konvngr spyR þaí stefnir hann iU sin oUvm hs.YÍþmgivm
ok let bera sig i borvm mote her Saxa.^ þetta þotti Soxvm mikil
skom at þezr skylldv bmaz við sivkan mann. ^ \)eir forv þa i borg lo
þa er Værolamm heitir ok biog^vz þar fgri.^ Bretar brvtv horgina
ok er Saxar sa þat gengv þeir vt af borginwi ok varð þar harðr
bardagi. ^ fell þar Otta ok ílest hans folk en þe^'r flyðv er lifit
þagv. ^ konvngr varð glaðr vi(? sigr sin ok mœllti helldr villda ek
88 sivkr vega slikan sigr en flyia heill. ^ Ein saxneskr maór blanðaði i5
eitri i dryck hans ok do hann litlv siþaR ok flvttv þeir hk hans
til þers mvnklifis er broð^V hans hvikV i ok var bvið vm hans^
groft meá mikilU virðing ok var hann morgvm man^^e miok harm-
davðr. 2
Artvr til konvngs tekin ao
lc. 35 At þrim vikvtw liðnvm efiir anlat Yter vöfr Artvrr svn hans^
til konvngs iekinn ok koronadr i borg þeiri er Gilestria heit^V. '^
ha/^w \ar þa .xv. vettra gamall. ^ hanw var mikill a voxt venn
at aliti spekingr at viti avR af fe sterkr harðr ok vapndiarfr glaðr
ok goðr vinvm en grimr vvinvm fastnæmr ok forsiall sið(l)atr^ ok<^
sigrsæll vidfrægr ok at ollv vel mennir. ^ En litlv siþar en hann
var i\l konvngs tekin spvrðiz at Saxa herr ^ \ar komin i lanáii ok
hafþi eytt allt rikit fra Katanesi ok svðr til Hvmrv \ ^ Si^an for
ArtvR s meó her moti þeim. ^ havfþiwgi Saxa het Kolgrimr. ^ l^eir
hittvz þar sem Þverá heitir ok varð þar mikil bardagi ok flyðv 30
Saxar i borgina lork. ^ konvngr settiz vw borgina ^. ^ þetta spvrði
Balldvlfr broðir Kolgrims ^^ samnar hann at ser vi. þvsvnd?;w
mannsi ok ^^ ætla(r) ^^ ti^ hðs Yiá Kolgrim ok er þeir koma .x.
milvr fra lork namv þeir staðar. ^ konvngr varð vaR vi^ þe«'ra
ferb ok gerir i moti þeim Gador iarl meó mikin her ok reðv þe?:r 35
þegar iil bardaga ok fellv svmir Saxar en svmir flyðv. ^ Balldvlfr
2 o sA;ré^7eí Oí^ér Unjen. ^ Punktum er tilf. ^ Sáledes. " Forkortet
som hann ellers. ^ 1 mgl. i hdsJcr. ^ Nœsten udvisket. ' Over det forste
V en hlœkklat. » a udvisket ^ na udvisket. ^*^ g ít * /iíísArr. r^«^í /'m 1.
^* Udvisket. '^ r w^Z. * Jidskr.
288 - HAUKSBÓK. Breta sögur c. 35-36.
vndi illa \\á sín vsigr ok let klippa hár sítt ok raka skea sitt a
leikara hatt. ^ hann fær ser horpv ok íot i herbvðzV ko?ivngs ok
skewti þar oA; eina nott kom \iann ser med festi i borgina oZ; varð
broðir Yvam hanvm fegin. ^ g^rðv þe^'r þa mm^^ iil Saxk/^dz at
biðia liðs Kolldrik^ hertoga ok \ samnar hann siðan her ok íerr 5 54^
90 iil Bretlawdz með .dc. skipa. ^ þ^ir koma Yiá Skotkwd. ^ þetta spyR
Artvr konvngr ok gerer hann boð eft^r Koel systvr syni sinvm ok
kom hann til konv7igs meó .xv. þvsvndrað hermawía. ^ fon? þefr
siþan baðer saman mot heiðingivm ok mœttvz ^ þ^^'r y\ó á eína. ^
tokz þar harðr bardagi aðr heiðingiar ílyðv. ^ \o7ivngr rak ílottan 10
i skog þann er Gallidonii;s heit^'r. ^ þar tokv heiðingmr ^ mote ok
felldv þar mart af Bretvm. ^ siþaw let konvngr fella morkina at
þeim sva at þm mattv hvergi brott komaz. ^ heiðingiar sia nv at
^eir Yarv vpp gefn^'r sendv nv boð ti^ konvngs ok bvðv hanvm
gvU oA; silfr ser ti^ lavsnOT ok \arb sv þeira sætt at þeí'r skatt- 15
gilldv ^ ok gafv hííwí^m þar gisla tiZ en er þe^'r komv brott mintvz
l^eir sins maw^^skaða ok rvfv sættina vi^ Yonvng^ ok hmvðv a RÍA;i
ha/is. ^ en er konvngr varð þers vaR let haww drepa alla gislana
ok for siþö^w moti þeim meó her.^ Hoel systvr svn hans Yar sivkr
ok matti hawí/'m ez^i lið veita ok er þ^í'r sa herbvðfr heidingia þa
talar '^ Artvr konvngr íyri hmnvm ok eg^iar þa til framgongv. ^ 20
hann \ar sva herklædr at hann hafþi fiorfallda bryniv hann hafði
hialm af env sterkazta stali ok grafin a ein ormr með vndarlegvm
hagleik hann hafþi ^at sverð er Kalebvrnvm het. ^ þcíí var sva
92 mikit at þaí var fam monnvu vapnhœft.^ hans skiolldr var gm af
envm sterkvztvm hvðvm ok pentað a likneski vaRar frv ^viai hann 25
kallaði a hana iamnan ser ti^ travstz.^ hans stora spiot het Ron. ^
nv lystr saman liðinv ok borðvz þan/^ dag allan ok skilði nott
(c. 36) bardagawn. ^ Um morgonín er vigliost var hofz orrosía með þeim
af nyiv ok fell mart folk af hvarvm tveaivm ok fleira af Bretvm
ok er konvngr ser fall sinwa manna. v^rðr hann akaflega reiðr 0^:30
bregðr sverði sinv ok hoar a tvær hendr ok felldi a litilli stvndv
•Ixx. manndi ok .cccc. ok i þeiri svipan feliv þe^'r baðir brcpðr Kol-
grimr ok Balidvlfr ok margar þvsvnð^'r manna.. ^ ílyði þa Kelldrik
hertogi ok allr Saxa herr.^ konvngr let reka flottan ok fell Keldrik
i flottanvw ok mestr þori liðs hans. ^ konvngr for þa til Irlanz 35
» Punktum er tilf. 2 sáledes. ^ œ sijnes rettet fra e. * Efter n
sMr eí þ-Ugnende hogstav med en forkortelsesstreg gennem dets everste del. ^ Er
sik her glemt? ^ Forkortet som konvngs ellers. ' Forst skrevet taka^ derpá
er et punktum anbragt under den sidste del af k for at rette dette til 1; 1
synes derefter — fejlagtig for r — tilföjet.
Breta sögur c. 36-37. HAUKSBÓK. 289
ok lagði ^at vndir sig oh sva Skotland med sama hætti. ^ Systvr
synir Artvrs konv7igs Ycirv þa me(? hanvm Hoel oA; Modred Valveín
94 0^^ Lancelot oA; Yvein.^ hans faðir var Loth Havrða \andz konvngr
af Alrexstoðvm i Noregi. ^ kona Artvrs konvngs het Gvnvor ho/^
var dotter ^ Kadoris h^rtoga. ^ Artvr konvngr for en aðra herferð 5
iU Irlawdz ok lagði þaí vndir sig oZ; i þem ferð vani^ ha/m Orkn-
eyiar ok HmWiland ok Svðreyiar Danmork ok Noreg Færeyiar ok
Gotland ok lagþi skatt a oll þersi lond. ^ siþan sneri hann heim
úl Bretlawdz ok drifv þa ti^ hans margra havfþiwgia synir ok
gerðvz hanvm handgengnir ok eiðsvarar hans. ^ I þenna tima lo
andadiz Sighialmr Norex konvngr.^ hann var broðir Lothz k(onvng)s^
er þa atti On^v systvr Artvrs konvngs. ^ Sighialmr hafþi fostrað
Valvein broðor svn sin ok systvr svn Artvrs konvngs. ^ hann gaf
hanvm allt Riki efter* sig ^viai hann Yar svnlavs en Norðmew^
villdv eígi hafa. brezkan konvng yUr ser ok tokv þeir iil konvngs 15
þan^i mmn er Rikvlfr het. ^ en er þetta íra Artvr konvngr þa
íerr hann iil Norea? með miklvm her. ^ varð þar harðr bardagi ok
fell þar Rikvlfr.^ van/^ nv Artvr konvngr allan Nore^ ok Danmork
37)vndir Valvein. ^ Siþa^ ferr ArtvR konvngr til Frackla^^dz. ^ Leo
96 keisari hafþi þan havfþm^ia sett yfir Franz er Frollo het. ^ hann 20
Yar trollvm hkari en monnvni. íyri afls sakir.^ hann feR moti Artvri
konvngi ok atti strið vií? hann ok ílyði vndan i Paris || en konvngr 55 £
settiz vm borgina en er Franzesvm þrongþi hvngr ^ þa bavð Frollo
A(rtvri) konvngi iil einvigis ok l^at iattaði konvngr glaðlega ok
riðvz þeir siþa^ at meó spiotvm ok skavt konvngr FroUo af hersti 25
en þo varð hann ecki sárr. ^ FroUo hop vpj? ok lagþi hestin vndir
konvngi ok fell konvngr þa ti^ iarðar oA: hvgþv Bretar at konvngr
væri sáR vorðin. ^ konvngr hop skiot a fœtr oA; borðvz þeir lengi
en sva lavk at konvngr klavf ^ havfvð Frollo '^ meá hialmí allt i
hérðar niðr ok eignaðiz konvngr si^an allt Frakknd. ^ hann gifti 30
Biaðvorv dottí?r sina Estrvsiaw skenkiara sinvm en Adenagiam
gifti hann Kiæi raðsma^^æ sinvm. ^ skipti hann si^an ollv Frak-
landX meó sinvm monnv^. ^ Rikion het kap2?i ein i Franz. ^ hann
war nalega risi at afli ok vexti. ^ hann navðgaði konvngs. iil ^ers
at þeir ílægi af ser ^ skea sin ok seíidi hawí;m i skatt. ^ siþan 35
let hann l^at gera. iil foðvrs vndir eina skikkiv. ^ hííww sendi þa
orð Artvr konvngi at hann sendi hai^í;m skea sítt ok þt*i meiri sem ^
98 haw^ var en aðrir konvngsir þa skylldi hans skec iil kiols a þétta
1 Punktum er tilf. ^ 0 sA:r. oí^er Zwi^w. ^ Forkortelsestegnet i k w^/.
* Skr. to gg (sidste g. eíiir). ' g i hdskr. rettet fra d. « f rettet fra
hdskrs p. ' r rettet fra hdskrs 1. « i^^^^í /"ra /íí?sA:rs hawí^m. " Forst
skrevet e (^í); en> og siden rettet til fe.
19
290 - HAUKSBOK. Breta sögur c. 37-38.
klæði. ^ En er konvngi komv þersi orð mœUti hann fym man ek
gefa hann ollvm trollvm en hann fai mitt skea eða kampa. ^ feR
þa konvngr iU motz vití Rikonem.^ Tekz me(? þeim harðr bardagi.^
Rikon hio eitt mik^Y hoG i sk(i)olld ^ konvngs ok klavf hann allan
niðr at gvðs moðor likneskiv þa beit ei^i lengm. ^ konvngr hio þa 5
i hofvð risanvm ok beit ecki en þo varð hoGÍt sva mikit at havsin
lamðis. ^ risin greip þa konvng sva fast at konvngr hroG vndan.^
þotti monnvM þa vsynt hversv fö^ra mvndi en sak^V þers at havs
hans Yar lamiðr þa fell hann íyri konvngi.^ A(rtvr) konvngr gerði
þa boð ollvw konvngvm at hvérr tœki sitt skeG en þe^r þorþv eigi 10
at sœkia ok iattv sig vera i þd hans vnd?*r menn.^ En eftir þenna
sigr sat Artvr konvngr i Bretkndi kyR vm .v. ár.^ hann let reisa
eina mikla borg vií? a þa er Oska heitir ok sva storar .íj. hallir
at engar erv stœRÍ i kwdinv ok gervar a rvmverskan hátt.^ hann
bavð iil sin at hvita svnv ollv(m) ^ konvngvm hertogví;^^ ok iorkm
ok ollvM hofþingivm i sinv Riki ok Yar hann þa krvnaðr ok sva 15
drottningm ok er (sv) * veizla viðfrægivz orðin ^ a Nordrlondvm
bœði at fornv ok nyiv. ^
c. 38 Af Artvri kowí^^gi ok hans mow^í^M
100
Rvmvmar vndv storilla \iá at þeir hofþv latið allt Gallia fgri ^
Artvri konvngi en þeir fengv enga skatta af Bretlö^^di. ^ Leo keis-
ari war þa farin i Avstrveg ^ en yíir Rvmania haf þi hann sett
þan hB.\í]^ingia er Lycivs het.^ En þa^; tiðindi vrðv at en^^e storv
veizlv A(rtvrs) konvngs at þar kom sendi menn af Rom meó brefi
102 þí^i er sva sagþi Lvci^?s Rvmvma hofþm^i sendir Artvro slika 25
qi?6(?ií; sem ha^ií^m sœm^r. ^ Miok vndrvmz ver yðra dirfð er þé'r
þorið at hallda þeim skattlowdi;m er varir forellrar vvnwv af
Y^rvm frændv??? ors Rvmverivm iil styrks ok travstz. ^ nv stefni
ek yðr ti/ sialfs keis^rans at bœta þar yðvr en storv brot sva seí;?.
hans er miskvn iU en ef þv fgri nemz þersa f^rð þa man ek her 30
koma ok heimta þé^tta allt miskvnarlavst af yðr. ^ en er konvngr
hafþi lesið brefið reðs hann \m vií? vini sína hvat ti/ raðs skylldr
taka.i þa svarar Gador ^ Gornbreta konvngr þaí hefir ek ottaz at
þersi veizlv at wer mvndvm 'sak^r sællifis tyna vaRÍ vígfímí. ^
hofv Yer ok a þí^rsvw^ .v. vetrvm ecki gert vtan teflt ok leikit eða 35
faðmað konvr ok fyri slikt tapar margr veg ok virðing. ^ mvnv |
Rvmvf?riar engan sigr Yinn^ yfir ors. ^ konvngr mœUti þa^ vitv 55 b
* Punktum er tilf. 2 ^^^, ^^^ix^^ 3 j^ ^gi^ ^ hdskr. *
hdskr. (J. Sig.). & i^e^eí fm hdskrs orðit f-./. %.;. » íJwííí^r av í?w
nmí/.«??0í? prik. ' ÍSTöp^^^ oí /öPíf^ fador; niuUg er G rí'«eí fra f.
Breta sögur c. 38-40. HAUKSBOK. 291
\er dXMr at InMvs Gesar eignaðiz Bretlawd meó svikvíw vaRa Itmdz-
mamidi en með engvm rettindvm þo at ^ek hafi nockora rið heðan
skatt tekiY. ^ syniz mer þaz; mala efní vár htlv mmni at heimta
skatt af þeiíM en þeir af ors ^viai frændr var/r Brení^/r ok Beler
hengþv .xxx. Rvmvma a einv torgi i Rom ok eignvðvz siþan allt 5
Romania.i Gonstantiní;s Elenv svn vaR frændi eignaðiz ^at mk\ ok
hans synir. ^ hvi er þaí nv e^^i rett at ver heimtew stvndvm
skatt af þeiw en þi?i iatti ek at Franka Riki hofv yer af þeim vnmð
ok þcfí hafa þeir at kiæra. ^ Da mœllti Hoel konvngs systvr svn
yðr biðiv ver formew?^^ v^ra þersar ferðar en Yer viUvm aUir fylgia 10
yðr at sœkia Romania ^viai sva hafa. varir spame/m fí/ri sagt at
104 .ííj. bretzkir menn skylldv eignaz Roma RÍA;i. ^ nv hafs. .íj. eignaz
en þv ert en þriði. ^ takið nv sigrin er sialfr gengr heim at yðr. ^
man ek annað hvart falla i þersi ferð eða fa sigr.^ skal ek fa yðr
(c. 39) -^- þvsvnd/r vaskra manna. iil þersar ferðar. ^ En er konvngr 15
heynr þersa a eg^ian þa byðr hann her vt af ollv sínv Ri^i. ^
Sva er sagt at hann hafþi ei^i minna her en .xl. þvsvndraða ok
Ym ír3im fotgongv folk. ^ þersir hofþi/^giar Yarv meá hanvm Gador
Gornbreta konvngr GiHimar íra konvngr GYYinsiSÍvs Svðreyia konvngr
Palpaní^s Norex konvngr Askell Dana konvngr Angvsseks Skota 20
konvngr Hoel konvngs frændi ^ Malvasii^s Tile konvngr. ^ ^at húiir
nv Islaná. ^ A(rtvr) konvngr bað sendi menn Lvcíj segia sva
hanvm at hann mvndi úl hans koma ok heimta skatt af Rvm-
YerÍYm. ^ En er Lvcii^s fra þetta samnar hann her vm allt Rvma
Kiki ok Yarv með Lvcio þersir hoíþingiar Philip^i^s Girkia konvngr 25
100 Manasar Serkia konvngr Gorobia Spanlandz konvngr Síris Media
\anáz konvngr ok margir aðrir hofþm^iar bœði hertogar ok iarlar.^
^eÍY hofþv sva mikin her at tolv sem .ccc. þvsvndraða ok .xíj.
hvndrvð mannsi.^ Artvr konvngr setti eftir iil ianáz giæzlv Modred
systvr svn ^ sin meó Gvnwvorv drottningv. ^ 30
Strið Rvmvma ok Artvrs konv7igs
C.40 Hena^ fyrstv nott er hann hot ferð sina a Engia/^di dreymði
hann at hann sa ein biorn mikin flivga i lopti. ^ hanvm þotti oU
iorð pipra ok skialfa olt allt ^at sem a henni var af emivn þersa 35
ens mikla dyrs. ^ konvfigr þottiz sia ein mikin dreka er kom moti
birninvw. 1 hann ílavg or vestri ok lysti af hanvm \B.nga. leið vw
1 Punktum er tilf. ^ Over i stár et med Hauks hánd skrevet kors; det
er et henvisningstegn til noget, han har tilföjet i margen med en rod og sort
ramme om, men hogstaverne er omhyggeUg skdrne iid. ^ Skr. to gange.
* Súledes med stort, rodt H; enten fejl for Hina eller Ena.
19*
292 - HAtKSBÓK. Breta sögur c. 40-41.
hímínín ok tekz með þeim harðr bardagi en sa varð skilnaðr þeira
at drekin bles eitri a biornin sva at lciann fell til iarðar.^ konvngr
spvrði spekinga sina hvat þetta hefþi at segia. ^ þeir sogðv at
hans fylgia Yar drekin en biornin risa fylgia ok konvngr mvndi
sigra risan. ^ Ko7ivngr spvrði er hann kom i Franz iil þers risa 5
108 er Inwvis het. ^ hann var þar sem Mikials fiall heit^r. ^ allt var
Yiá hann rætt. ^ hann hafþi tek^Y ti^ sin þa mey er Elin het. ^
ho/^ Vö^r frænndkona Artvrs konvngs. ^ En er konvngr spyR þaí
for ha^^ brott frö^ sinvm monnvm eina nott meó .ííj. maw/^ o^ er
þeir komv at fiaUinv ^ sia ^eir ellda .íj. i heUi brenwa. ^ konvngr 10
geck ti/ heUisins o^ sa at Inmis Risi sat við eUd ok steikti ein
viUigoUt. ^ konvngr bað þa biða vti. ^ konvngr geck in?^ oA: er
þetla sa risin tekr hann klvbbv sina |! þa er sva var þvng at Qigi 56»
lettv .íj. menn af iorðv. ^ konvngr hio ti? risans meí? sv^rði i enwið
en risin lavst kylfvnm iil konvngs en konvngr veik ser vndan ok 15
kom hogit niðr a iorðina hia konvngi^ varð þaí sva mikit hoG at
aUt fiaUið skalf níó en þo at sár risans vö^ri eigi mikit þa hop þo
af hanvm stort bloð. ^ risin kastar þa kylfvnm ok Uop at konvngi
ok greip ha/m sva fast at konvngr feU a kne.^ \m siþíV þa mœðir
risan sva bloðras at hann gat þa eigi vp/> staðit ok Uop þa ko/^- 20
vngr vp^ oA: hio af hanvm havfvð.^ hann let geyma havfvðit til syniz
^viai konvngr hafþi aUdri fyR i lika ravn komit nema þa er hann
atti mð 'RikoriQm. ^ for hann si^an iil skipa ok varð miog frægr
vw aUa norðr halfv heimsens af ^^ersY storvirki. ^ ^i^an flytr
110 A(rtvr) konvngr her sin moti RY7nYeri\m ok er hvarir sia aðra þa 25
sendi A(rtvr) konvngr .ííj. havfþi;?^^ til Rvmvma Galven gamla
ok Berso sterka ok Gervin en frœkna ok bað Rvmvma ryma brott
af GaUia. ^ en er Lvcit^s fra þetta mœllti hann þí;i siþr mvnv Yer
flyia at wer skYhm taka aUl Riki Artvrs konvngs ok Sí;a sialfan ham^. ^
þa m«^l/í/ sa m^í^r er Kvínt«;s het míkla dvl hafi þer Bretar at þ^r 30
ætUð að taka mk\ vart Rvíwveria. ^ Galvein varð reiðr ok bra
sverði ok hio hofvð af Kvintí^s o^^ for si^an aftr tiZ sina manndi en
Rv7/^ve/-iar sottv eftw- ok varð þar mikiU bardagi ok fieU fiolði af
(c. 41 ) hvarví^^ tveGÍvw aðr þe?'r kowv aftr til sinwa manndi. ^ Nv spyR
A(rtvr) konvngr at Lvcíí;s v«r kowin i þa borg er Avgvstidvnvw 35
114 heítir ok ætlaði an^^an dag at fara til Langvionís borgar ok þa
somv nott bað ^ konvngr sína menn herklæðaz ok setti konvngr
.víj. fylkingar sinwa mamm i dal þeim er Lvcit^s skyUdi fara. ^
þetta folk var at tolv .xl. þvsvndraða ok .víj. þvsvndrað ok^ atian
' Punktum er tilf. 2 i^^u ^^^^^^^ udvisket. « .fíaw^br /^ar sy^rei^gí bað
let íírfí^/* at underprikke det ene. ^ o si/nes reftet fra et andet hogstav (v?).
Breta sögur c. 41—42.
HAUKSBOK.
293
me7in^ konvngr let þ^r segia mersY ok vigia kirkiv ^arb til graftar
þeÍM monnvM er þar felli. ^ Lvcivs verðr vaR fyriætlanar A(rtvrs)
konvngs ok setr hann niðr merki sitt a ein fagran voll ^at Yar
sva skapat sem væri ein ari or gvlli ok let siðan skipa sinar
116 fylkingar i* atta staði.^ Siþa^ talaði Lvci?;^' f^ri herinvw yðr man 5
kvnnigt vera vm þaí ranglega ti/kall er Artvr konvngr heíir vpp a
vart Riki ok hve mikla skom eða manna missi er ver ok vart Riki
hefir íyri hamm ok hans frændvm farið. ^ v«?ri ors nv hitt betra
at reka þewna fianda flock af hondvm ors med sœmð helldr en
leGÍaz vnd/r fœtr þeim med skemð. ^ míniz ok a at þersi dœme lo
- giorðv af ser var^r hinir fyRÍ frændr at \eir tokv fyRÍ sœmð med
sigri en peninga med skemð fengv \eir þa ia«^nan sigr er þeim
þotti davði synm.^ mvn þersi nott nv bratt liða ok kemr sa dagr
er V6r rekvm þersar vánmmnvr af hondvw. ^ En sva mikin her
hofþv Rvmverir at i hverri þeira fylkmí/ var .ví. þvsvndrað mamidi i5
'{c.A2)ok .xi.^ hvndrvð ok .vi. menn.'^ Efiir þetta riða Rvmveriar fram i
dalin ok mœtaz þar þeira fylkingar ok tokz þar harðr bardagi ok
vrðv þav tiðindi þar fyrst at Rocko Meðia konvngr reið moti Roð-
vero ok lagði spioti i gegnim ha^in en sira Kei^ villdi hefna hans
ok Yar særðr bana sari. ^ Hireglas frændi Roðveri varð reiðr ^ 20
miok er hann sa fall ha/is. ^ geck hann sva hart fr«m at hatifi
drap Rocki konvng. ^ gerðiz þa horð orrosía ok mawwskiœð. ^ | i 56^
þeiri orrosío fell Romithel Spanlandz konvngr af RYmYeí'ÍYm ok
Qvmivs Marcií;s Lepiávs Rvmveria olldvngar ok .ííj. he/iogar af
118 Rretvm. ^ Nv kemr Lvcii^s met^ sina sveit ok raðaz mote h«/^ym 25
Gaðor ok Hoel oA; rvckv þeir Gaðor vndan. ^ Nv ser Artvr kon-
vngr vfarar sinwa mannsi brigðr hann nv sverði sinv Galebvrnv
ok mœUti latvm engan nv lifs vndan koma fallið helldr meó so^mð
en flyið meá skomm. " konvngr hio s'i^an a tvær hendr ok íyri
hveriv hans havgi;i fell anwað hvart madr eða herstr.^ hann felldi 30
.íj. Rvmveria hof^ingia Sertoriys Libia konvng ^ ok Polite konvng
af Rithínie. ^ var þa mikit manfall af hvarví;^ tveaivw. ^ Lvcit-s hio
meá hcRgri hendi své^rði en lagði meó spioti vinstri hendi en þar
sem Artvr fór þa ravck allt vndan. ^ I þewna tima kow Morvið i
op2?na skiolldv Rvmvmvm ok fell þa þvsvndrvðvíw Rvwveria lið 35
ok i þersaRÍ orrosto fell Lvcit^s meó goðan orðs tír.^ brast þa flotti
a Rvmverivm. ^ A(rtvr) konvngr let reka flottan þar iil er þeir
gafvz i valld hanvm ok sorv konvngi trvnaðar eiða.^ A(rtvr) kon-
* Punktum er tilf. ^ Rettet fra hdskrs ok (forhortet),
fejl for .vi. (J. Sig.). * Rettet fra hdskrs Kemi (J. Sig.).
del af ðr bortrevet ved et hul. ° Rettet fra hdskrs konvngv.
' Sáledes;
^ Den Ðverste
294 H A U K S B Ó K . Breta sögur c. 42-48.
120 vngv let bva nw lik allra ^eívB. mamm sein þar hofþv fallit sva
Rvwveria sern sinwa mannsi. ^ sat konvngv pann vetr i Gallia en
Ym svmarit eftir for hann iU Rvmaborgar ok lagþi hana, \ndir sig
ok oll þaí; niM er þar til lagv. ^
Af Artvr konvngi 5
c. 43 En er þetta Yav tiðinda þa kowv sendi menn af Bretla^^di ok
sogþv konvngi at Modreð systvr svn hans lagþi vndw* sig Bveiland
ok hann hafþi brvllavp gort iil Gvn/^varar drottningar kono Artvrs
konvngs ok hann hafþi samnad at ser heidingivm at veria lawdit. *
vi(í þersi tiðindi var konvngv miog ryar ok sneri hann heim ti^ lo
Bretk^ídz meá merstan þora hersins en hann sendi Hoel frænda
sin iil keisarans^ at sættaz Yiá hann.^ geck hanvm þaí mal vel. ^
122 tokz þar sætt ok fvllr friðr. ^ En er konvngv kom til Bretlandz
kom Modret moti hanvm meá her ok v«rð þar horð orrosía. ^ fell
konvngi þvngt ok let haww marga sina menn en sva lavk þo at is
Modret flyði i borg þa er ^ Vintonia heitir. ^ konvngv let bva vw
Hk sin/ía manna. ok var miog rygi^rr af sinvm mikla sk(a)ða*. ^ en
er Gvnvor spyR þetta ferr ho^^ vw nott a lavn til Lvndvna ok
geck þötr i nvnnv klavstr ok endi þav sitt líf. ^ þriw dogvm siþaR
fvndvz þeir Artvr konvngv ok Modret ok tokz þ«r þa harðr bardagi 20
ok mikit manfall. ^ letti Modret þa en vndan. ^ gaði konvngv þa
en ^ eigi at iarða sina menn rak ha/m þa flottan allt iil ar þg/rar
e/' Kamla heitw*. ^ þar naí/^ Modret vi(? oA: fylk(t)i ^ sinv Hði. ^
hííw/í hafþi þa eigi minna Uð en .Ix. þvsvndraða. ^ þo hafþi kon-
vngv meira hð o^- eaiaði hann fast sina mewn ok sneri sialfr at 25
þeiri fylkm^ er Modret v«r íyri.'^ konvngv geck sva i gegnim haws
fylking sem ha>i?? væði mioll. ^ fell Modret i þersvm bardaga ok
morg þvsvndrat ma^ma meí? ha/^t'm oA: þersir hoí^ingiar Kelldrik
ok Elafirs Erhngtrs Brvnigrs Saxon Gilla Patrik ok fiolþi Ira ok
Skota ok Orkneyinga. ^ konvngv bavð nv grið oIIvm er þig(/ia so
vílldv.i en af hr/7?s liði fellv þÉ>r(s)ir^ havfþi/i^riar Loth Norex kon-~
vngv Askell Dana konvngv Gador ok Gasibellant^s ok margar þvs-
mynndir annaR[a] » mannd..'^ I þersv(m) » bardaga fcck konvngv sar
þí?^ er ha/m leiddi i\l bana.^ haw/^ var fœrðr i\l Avollo eyiar.i la
konvngv þar litla stvnd aðr hai^w andadiz ok vr/r harmaðr miok af 35
sinvw monnv^.^ lik h^í/ís var iarðat at K/dz kir/dv i Gantara byrgi.^
^ Punktum er tilf. 2 Forkortelsestegnet stár over ei. » Herefter stár
et p o(/ e# &oí/sírtí? herefter synes udraderet. * a (1) mgl. ved linjeskifte.
' (^^^rfl0digt(?). « t íw^rZ. ^ hdskr. ^ s m^?. í hdskr. (et stort hul mellem
\m' og ir. " a og den sidste del af r afrevet. » m mgl. i hdskr.
Breta sögur c. 43-45. HAUKSBÓK. 295
er ^at mal manna at hann \\ hafi allra Breta konvnga mersi styrkt 57a
kristni a Brei\a?tái. ^ þa er A(rtvr) konvngr andaðiz warv liðn/r
íra bvrð vars herra lesu Chrísti^ .d. ara ok .xl. tvav ár ofarlega a
dogvm Leonis keisara. ^
Anlat Artvrs konvngs ^ 5
c. 44 Eft/r anlat Artvrs konvngs tok Riki \Ur Bretl(an)di* Gonstan-
iinvs svn Gadors hertoga sem sialfr A(rtvr) konvngr hafþi skipat. ^
atti hann Utla stvnd vm kvirt at sitia aðr Saxar gengv a RÍMt. ^
Yarv fyri þvi Hði .íj. havfþiw^iar synir Modret.^ þeir vn?ív Lvndvna
borg ok Viton ^ ok satv þar i vm stvnd. ^ I þewna tima andaðiz lo
Daníel hgskvY> ok Davið hgskv^ i Gantara byrgi. ^ Gonstantint^s
dro mikin her saman ok for mote þeÍM brœðri;m ok tokz þar horð
orrosía ok eigi langr ^ aðr Saxar fellv en þeir brœðr ílyðv í Mariv
kirkiv i Lvndvnvm. ^ Gonstantin?;s liop in eftir þeiw ok drap fyri
sinv alltari hvarn þeira.^ Gonstantini^s Rikti vm .xx. ár.^ hann varð is
braðdavðr o/í er graíin i þeim stað er siþaw er kallaðr Anesko. ^
Eftir ha/^/^ tok Ri^i svn hans er Avreli^?s het. ^ ecki var hann
vitr m^í^r iil rikis stiornar. ^ ha7i7i let drepa foðvr broðor sin er
Avreli^Js het oA: .íj. svnv hans ok eignaðiz siþan allt Rikit ok reð
124 .XXX. ara. ^ Eftir hann tok Riki VortiporiiJs ok herivðv Saxar miok 20
Ym hans daga i la^dit. ^ Eftfr hann tok rikit Malgo. ^ ha?in lagði
vndir sig allt Bretla^d ok Skotlawd Irlaná Isiand Orkneyiar' Dan-
mork ok Gotkwd ok Yarv þersi lond oll hanvm skatt gilld en karl-
m.enn þyddiz hann en eigi konor ok þd varð gvð hanvm reiðr. ^
(c.45)Eftir hann tok r^'M Karsit;^. ^ hann var vvitr maór ok grimr við 25
sina menn. ^ varð hann af þt;i hvarki kiæR gvði ne monnv^ þolþv
landzme/?/^ hanvm illa vfrið oA; leita ser travstz i onwvr lowd. ^ en
er Saxar fregna þetta samna þeir liði oA: f«ra fyrst iil Irk^dz þar
reð sa konvngr íyri er Gvðnií^wdr het ok fengv þaþa^ mikin styrk
ok íorv^ si^an iil Bretkwd^; ok eyddv allt ianáii norðan.^ Karsií?6' 30
samnar her i moti ^eim ok varð þar harðr bardagi ok eigi langr
aðr konvngr flyði i borg þa er Girestria heitir. ^ Saxar settvz vw
borgina ok fa eigi sotta.^ þa kemr iil motz vi^ Ir^konvng Iskardi^s
systvr svn h«^s ok vinwa þa borgina. ^ Geck þa Garenci^;^ ^ vt
med sínvm monnv^ ok hio til beeia handa. ^ verðr nv Garencií;s ^ 35
ofrliði borin ílyr hann þa iil skipa ok for or ianái ok kom alldri
^ Punktum er tilf. ^ Forkortet W^u xpc. « Z7riö'í*V overskrift.
^ Forkortelsesstregen for an m^/. ^ -S'rt7gí?<?s. « i^^i^r?; för long; skriveren
kom til at tœnke pd bardagi. ' o i hdskr. rettet fra e, sd at bogstavet mest
ligner 0. » gy.^. hegyndte forst pd ey (eyMw); e er raderet, y œndret til f.
® Sdledes.
296 • HAUKSBÓK. Breta sögur c. 45-47.
aftr siþawn.* Ðeir G\ámvndr konvngr ok Saxar logþv nv allt ]n'/?d
vndir sig brendv ^eir bœði horgir ok kirkivr ok eyddv kristninin.^
flyðv þa hi/skvpsir brott meá alla helga doma ok svðr vm sio. ^
Geck sil^an Brettland or Breta konvngsi ætt ti^ forraða. ^ baro
Saxar þ^r þo eigi konvngs nafn ok skipti þa lanáii nafni ok Yar 5
128 silpan kaWat Engkmd. ^ Var þa Aðalbrikt konvngr yfir syðra Ivta
lanáz en Aðalraðr ok Ella f^ri Norðhvnirvkndi en kristni var þa
viðaz cydd ok niðr fallin vm allt \andit. ^
Kristnað England af Avgvstino
Q^ 45 I ^ennsL tima var en helgi Gregorií^s pap« i Romaborg ok lo
spvrði höf/^/í hvat fr«m for vw kristnina i Englandi. ^ hann sendi
þangfrf ein agiætan sin lærisvein en helga Avgvstinví^ ok marga
aðra kenni menn. ^ hann predicaði þar trv ok skirði Aðalbrikt
konvng ok Yar hann si^an mikill styrks maðr heila^rar kristni. *
hann setti sin erkistol ok klavstr i borg þezri er Bavgor het. ^ i5
þeim var skipt i .víj. staði ok \ar aboti yfir þeiw ein lærísvein
Avgvstini sa er Dinot het ok \arv vndir hanvm .ccc. mvnka. ^
þeir vvn^ív iorð ser iil matar. ^ Þa vari; konvngsir jíir Norðhvmrv
\andi Aðalraðr ok Ella sem fyR v«r ritað ok villdv þe^'r þí?i siþr
vió trv taka at ^eir gerbw fvllan vfrið kristnvm monnvu hvar sem 20
þeir naðv þeim þviai ^eir letv drepa ein dag .xíj. c. mvnka. ^ Yarv
þ6?'r siþa?^ dyrkaðir af kristnvm monnvu sva sem aðr^'r gvðs pin-
ingar vattar. ^ Eftw- þaí tokv Bretar ser þan konvng er Gadverfs ^
het oA; for hann meó her i moti Aðalrað konvngi.^ tokz þ«r harðr
bardagi ok fell þar e?"^i færa Uð en .x. þvsvndrað. ^ Siþan Yar \ 25
sætt ger at Gananrs ^ skilldi hafsi land íyri svnnan Hvmrv.^ vrðv 57^
þe/r si^an goð^r vinir.^ litlv siþaR let Aðalraðr konvngr eina konv
sína en tok aðra i staðin. ^ En hon for a fvnd Kadvani^ ko/^w^s
ok tok hann han^ í sítt valld ok setti hansi i hásæti ^ hia drottn-
ingv.^ þær for^; baðar sen at hvila ok fœddv .íj. sveina.^ het svn 30
Kadvant's Kaðall en Aðah^aðs Edvin ok voxv þeir bað^'r Y^p med^
konvngi. ^ ^eir ywiyz mikif. ^
c. 47 I þe/ma tima andvðvz feðr þe/ra. ^ íorv ^eir þa ti^ sinar
13^ foðvrleifdar. ^ tok Kaðall Norðhvmrv \a7td ok er ham^ hafþi Riki
haft VM .íj. ár villdi hann lata korona sig ti^ konvngs. ^ hann 35
talaði þetta ígri íosira sinví/^ ok systvr er Brian het en er haw/^
sagþi henni þetta þa koni sva mikill gratr at henm (at) * ^at Yar
fadípme. ^ þetta spvrðiz vm allt RiA:ií. ^ konvngr spvrði hvat voUdi
* Punktum er tilf. ^ Sáledes. ^ a er i hdskr. rettet fra i. ^ Mgl.
i hdsJcr.
Breta sögiir c. 47-48 HAUKSBOK. 297
hryaleikr sa er a hen^á var.^ hon svarrirr mer þick//- hormvleg þin
fyriætlan ok meÍR af litil mennzkv en af viti. ^ mvndi sva þickia
euYm fyRvm þinvw frændvw ^ r^i beiðaz koronv en h«/a e^^i þrek
ti^ þers at vinwa vndir sig lcmáii með sverði. ^ man þetta RÍA:i
sœmðar lavst þickia meðan Saxar hafsi valld her i kmdi. ^ hafa. 5
þ^^'r iamnan vmð ors ok varvm ætmo/^wi;M vtrvir fyrst Vortig-
ernvs ok hans æimonnv}í ok nv siþaw griðniðingar er þeir for^' i
sveit meá Modredo ok \nm þann skaða er alldri var her vn/ún
an^^aR slikr oA: sva mvn æ ve^*a meðan þeir erv her i k/di. *
Eftír þ«í sendi Eddvin orð Kaðali at hann villdi taka koronv ok lo
fylla konvfigs tign o/*; heita yíirkonvngv en konvngv iattaði þí?i
ei(/i. ^ Edvin varð þa reiðr ok sagþi at haw?^ mvndi eigi varða
hvart ha/m lofaði eða eigi. ^ en er Kaðall spyR ætlan Edvins
sendi hann þa menn iU Edvin at þ«í kostaði hans havfvð ef hann
leti sig tií konvngs taka. ^ siþa/^ samnaði hvartveai liði ok hittvz i5
vií? Hvmrv oA: varð þar harðr bardagi ok flyði Kadall iil Manáz
132 oA: let margar þvsvndir folks. ^ Eddvin heriaði nv i mki Aðalraðs
konvngs ok sotti þat oddi ok eoiv oZ; drap alla þa menn er hrmn
naði. ^ Kaðall samnar her o^- ferr ti^ Englandz ok naði hvergi a
land at koma f^ri samnadi lanáz manna.. ^ Edvin hafþi meá ser 20
þann mann er vissi allt vm þe^'ra ferð oA: n«^i' sigr dagar Yarv ok
(c. 48) bavrðvz þeÍY þa at eins. ^ Kaðal for þa at íinwa Solomon konvng
er þa var vitraðstr maí^r oA: hann hafþi vp^ fœtt oA: tok þa vedr
mikit ok rak þa iil eyiar þeirar er Grorndregia heití'r meó .íj.
skipvm. ^ ha^^jm fell þa sva nœr manna. missir meí? sinm vsigr- 25
sæli at hann átt ecki ne drack .vi. dœgr. ^ hanw lagþiz i hvilv
af þersv ollv saman. ^ En er sva var komit bað (hann) ^ at Brian
fostri hans skylldi fara at veiða hanvm dyr i eyni. ^ hanw for
allan dag at leita dyra ok fanw ecki. ^ En er hö^>?n kom heim
þa skar hann voðvan or læri ser ok steikti* ok gerði iil matar 30
konvngi ok sagþi hanvm dyra holld vera. ^ konvngv át oA: þottiz
ecki iamgott ^ etið ha/a oyt varð hann nalega heill a .ííj. dogvm. ^
fort; þe/r si^an ok fvndv Salvmon konvng ok spvrði ha?^í?^i raða. ^
gerðv þöir þaí rað at Brian for brott ok skylldi freista ef hann
næði spama/me Edvins.^ Brian tekr a sig stafkals bvning ok lætrss
gera ser hvassan iarastaf. ^ fm hann si^an þ«r til er ha^m kemv
i lork. ^ var þar f|/ri Edvin konvngv meó mikin pris. ^ Brian slæz
i stafkarla sveit ok settiz yíó hallar dyR oA; bað ser mat^r. ^ Ok
er ha^m hafþi htla stvnd setið geck kona ein or holhni. ^ hon Yav
* PunJctum er tilf. ^ Herpd er þinvm igen skrevet. ' Mgl. i Mshr.
Nœsten helt udvisket. ^ ott ligeledes.
298 HAUKSBOK. Breta sögur c. 48-49.
I3i sjsiir Brians. ^ hon skylldi taka vatn l^viat Edvin hafþi hmm
heriekit. ^ kendi hon Brian þegar hon sa híí^w oA: bað hon hann
skvnda brott aðr konvngs menn kendi hann.^ sagþi hami þa henwi
hversv ha^s £er^ vissi vií? o^ bað hana. gera s^/'a rað f^ri at her-
bergi spama/mz Vö^ri e^^i læst þa nott. ^ ho^ het hanvm þí;i ok 5
gerði sem h«/m bað.^ Brian var meá stafkorlvw ti^ netr en er allt
folk var i svefni for hann til herbergis spamam^z || þaí yar vlæst.^ 58^1
Brian geck in^ ok at hvilv ha^s ok lagði iarnstafnvw íí/ri briost
hanvm ok i gegnÍM hann ok let þar standa eftir staíin. ^ siþan
geck hann iil stafkarla ok var hia þeim þar til er jíir dofnaði lo
ok for hann siþa^ brott leynilega ok kemr hann a fvnd Kaðals
ok sagþi hant*m sitt erindi ok þotti ham;m þaí gott vera. ^ siþa/^
ferr Brian heim i borg sína ok litlv siþan kemr þar sa ma^r er
Pendrak het meá Saxa her. ^ Kaðall sendi (moti) ^ hanvm mibVm
her ok varð þar horð orrosta. ok eigi long aðr Pendrag varð hand- i5
tekmw ok drepin merstr Ivti hðs hans. ^ Detta spyR Edvin ok
samnar liði ok ferr iil fvndar vid Kaðal ok hittaz þ^ír a velli ]^eim
er Holoel het. ^ tokz þar mikiU bardagi ok harðr. ^ fell i þersvm
bardaga Edvin ok svn hans Vsvið oA^ sa konvngr er Balldr het ok
nalega allt þe^'ra folk. ^ Siþrm for Kaðall vm allt Engla^d ok lagþi 20
vndfr sig ok drap alla Saxa bœði born ok kontT. ^ eftir þat for
hanw i Skoiiand ok drap þar Eadan Skota konvng ok .íj. hafis
systvr syni. ^
C.49 Af Osvalldi konv/^ge
Eft/r ha;i/i tok mki en helgi Osvalldr konvngr yíir Norð- 25
hvmrv Ir^idi. ^ haww var yf/r ^ þí;i ríM .ix. ár. ^ hrtnw var tVið-
giarn ok fályndr avR \ió fatœkia menn. ^ Kaðall gieck ^ miok a
136 (riki) ^ hans ok letti Osvalidr konvngr vndan til Skotlandz þar er
mœttiz ok Englímd. ^ þetta spyR Kaðall ok gerir siþ«n her a hendr
Osvalldi konvngi ^. ^ var þar form«í?r fgri Pendan konvngr. ^ ok er 30
þdta spyR Osvalldr konvngr let h«ww setia niðr a einvm velU krosa
vaRS herrs. lesv Christl \ ^ hann bað þangaí sœkia alla sina menn
ok bað þa falla a kne ok biðia ahnatkan gvð at þ^ir vegi sigr a
sinv?M vvínvm. ^ þg^'r gerðv sem ha/^f^ bavð. ^ Gengv siþan i
bardaga ok gerdi gvð þai^ eftir þe^'ra bœn fyri verðleika ens helga 35
Osvallz konvngs at Bretar flyðv. ^ En er Kaðall fra þetta varð
hann reiðr miok ok samnar her ok for moti Osvalldi Unvngi ok
^ Punktum er tilf. 2 ^gi ^ j^clskr. » Meget afhleget. ^ e noget
klattet. 5 ^gi,^ hdskr. (J.Sig.). « i?e«eí fra hdskrs konvngr (J.Sig.).
' Forkortet i^c xpi.
Breta sögur c. 49-50. HAUKSBÓK. 299
tokz þar harðr bardagi. * hafþi Osvalldr ecki liðs y\ó. * En er
Osvalldr sa at engi viðrstaða mvndi verða settiz hann niðr ok sa
i gavpnfr ser ok bað iU gvðs íyr'i oUvw þeim er þar borðvz ok
si^an let hann þofT Hf sitt ok for sva iU almattix gvðs ok segia
menn at Pendan yrði hanvm at bana. ^ flyði þa allt lið hans þat 5
er lifit þa. ^ En efter bardagan geck at konvngiuYm ein gamall
maór af monnvM Kaðals haun hafþi fengit mikit sar a hendi. 1
hann skriðnaði ^ oA,- stack niðr hendinni i bloð Osvallz konvngs ok
er hann stoð vpp v«r heil hondin. ^ margar iartegn^V oA; storar
ge/'ði gvð f^ri hans verðleika þo at þær se eig\ her ritaðar. ^ Eftfr 10
hann tok Riki yíir Norðhvmrv \aná\ Osið broðir Osvallz konvngs. ^
hann sættiz Y\ó Kaðal sva at hann skylldi ha/a mk\ sitt i friði. '
Siþa/í setti Kaðal frið vm allt Bretla?íd sva at sa skylldi af hond-
\m ok fotvm er frið bryti in^^an \anáz. ^ I moti Vsið reis vp^;
AIf>'ið svn hans ok Orðvalld broðvr svn hans en þeim varð bœði 15
\\ó hann afla fatt ok sva giæfv skortr.^ flvðv þe?'r vndan ok sottv
138 a fvnd Pendrax ok baðv ha/m fvlltings moti Vsið. ^ En hann Yar
fvllr vela oA^ svika ok villdi giarna hialpa l^ehn en þorði ei^/i þo at
t. 50) briota frið konvngs ok hvgsaði wm velar. ^ I þe/ina tima gerði
Kaðal konvngr eina stora veizlv ok \arv þar allir Engla konvngwc 20
nema Vsið eín. ^ Pendrag spvrði konvng hvi Vsið Vöt^ri e^í/i þar. ^
En konvngr sagþi h«?«^ sivkan vera. ^ e^* anað hvart sagþi P(en-
drag) ella hefir hann sent menn i\l Saxlandz eftfr herliði ok hyggz
hefnaz Osvallz broðor sins. ^ hefir hann nv brotið frið þanw er
þer settvð. ^ Nv er yðr þaí rað at taka hann af lifi eða reka 25
hrrw/^i or lawdi. ^ konvngr talaði vií? sina mem^ hvat haw/í skylldi
til raðs taka þat at ha^/^ bryti eígi sialfs sins grið þsiv er hann
setti. ^ þa svarar Makadvð konvngr eigi mvni þer gerl[a] ^ hvat
\aná vart hef^'r þolað af þersi þioð eða hvern trvnað ver eigvm
henm at lavna. ^ hofv ver alldri siþö^í^ i friði setið sil^an Saxar 30
komv i þetta Irmd. ^ konvngr gaf i vald Pendrag at f«ra mÉ?d
þersv mali sem hanvm \ likaði. ^ Pendrago samnar liði miklv ok ^gb
he/'iar a RiA;i Osvið konvngs ok brendi boí^'gir ok bœi oA: drap
bípði born ok kony/*. ^ en er kotivngr spvrði þíí/ma vf/'ið þa reðs
h«n/i vw vi^ sina menn hvat ti^ raðs skylldi taka en ^ek fystv35
hann at leita sætta ef kostr \œri þtú at ekki v«r lið til moti
stoðv ok bavð hann iil sætta bœði gvll ok silfr oA: emi^ beztv
manna. dom a ollvm þeira malvm. ^ Pendrago neittaði þersv ok
kvez ætla ser Riki en ha/*i?m davða. ^ en er Osvið spvrði at
1 Punktum er tilf. '' \i er i hdskr. rettet fra f. ' Af gl er rfew
ncderste del, a ^e?í bortrevef.
300 HAUKSBÓK. Breta sögur c. 50-51.
engar fengvz sætt/r þa mœllti hann iU smnsi manna. oss iiivn \mt
íyn betm er ^ek neita sættvm.^ skvlv \er þang«í sækia ti^ travst
sem vrvgt er heitvw a almattkan gvð oss i\l fvlltings ok mvnv
ver í ham travsti fagran sigr vega. ^ Gongvm fram rosklega ok
140 synvw enga ræzlv a ors ^v\ at gott er hvart sem helldr ke^wr vp/; 5
at ver fallim a foðorleifð vam ella sigrimz. ^ siþ^n tokz harðr
bardagi med þeim ok eigi langr aðr Pendan fellr ok með hanvm
.XXX. iarla en Vsvið ok hans menn lofvðv gvð íi/ri fagran sigr. *
eftir Pendrag tok konvng dom Villifer svn hans ok reðs hann
þeg^r ti^ bardaga \ió Vsvið ok meá hanvm iarlar .íj. Ebba ok lo
Edbort en Kaðal íyri bavð þeiw at beriaz ok sætti þa heilvm
sattvw ok sat Vsið sil^an meó friði at sinv Riki. ^
c. 51 Andlat Kaðals konvngs
Nv er Kaðall hafþi konvngv verið atta vetr oA^ .xl. tok ha7in
sott oA: andaðiz ok var hann iardaðr i Lvndvnvy^ ok var þar kirkia i5
^er ok vigð envm helga Martino ok er þar hvern dag lesin salv
mersa fyri hans sal. ^ Si^an var þar steyptr af kopar ein hí»rstr
oA; þar maór a baki me^ ollvm herklædvm af eiri ok geri sem
likaz konvngimm ok settr si^an yUr borgarlið i Lvndvnvm.^ þetta
likneski var allt gyllt sem logi. ^ var þetta gort konvngi til 20
sœmðar.^ er hans artið .xv. kalendas decembris.^ Eft^V hann tok
Riki svn hans er Beda prestr nefn^V Tedvallvm. ^ hann Yar bœði
vinsæll ok friðsamr. ^ En er .xíj. vetr vari; liðnfr fra andlati
Kaðals þa tok konvngr vanmátt mikin ok gerðiz stiornlavst ianáii^
Yar þa váran mikit ok svlltr ok mannásiY^r sva mikill at e^^i varð 25
halft iarðat. ^ flyðv þa brott alhV ^eir er þvi komv vií?. ^ konvngr
for 0^^ brott met? nockvt ^ folk en er hann skildiz við Englawd
mö^Uíi hann með tara fellíng til illz ha/a sparaz var^V lifdagar af
142 syndvM varvm ok forsío leysi ok astleysi vi(^ gvð er nv skvlv þav
vdœme her yf^V ganga er alldri vrðv fyR ok megv ver ei^i dyliaz 30
vi(í at þetta er gvðs hefnd. ^ her ha/a ge^^git yf/r Rvmvmar allt
Breta mki ok margar aðrar þioðw- ok heíir her þo alldri slikt vmð
sem nv en f^ri avðrv verðv ver nv at flyia. ^ ei^ri þrongi;a ors nv
heiðnar þioðir ok eigi anwaR vfriðr helldr verðv ver at flyia meá
gvðs vilia oA: hans mætti oá; þvrfv vgr at þersi anavð snviz ors til 35
synda lavsnar. ^ konvngr kom úl Armonia rikis med sinvm monnvu
ok Yar þar med Alan^^s konvngi .xi. vetr. ^ hann var svn Salomons
konvngs fostra foðvr hc^ns ok Yar hann þar meðan volld hellzt a
Englawdi ^. 1
^ Punktum er tilf. 2 ^^ ^j^^^^ afbleget. » a englawdi wo^eí afUeget.
Brela sögur c. 52-53. HAUKS^BÓK. 301
c. 52 Bygðiz Englaná ^ an^iat simi
I Þe/ma tima kom iU Norðhvmrv \anáz drottnií?g sv er
Sæbvrg het meá mikit Hð. ^ hon lagþi vnd?r sig allt Norðhvmrv
hnd. 2 Ok er Thedvallas konvngr spyR hvat ^ titt vav i Engianái
ok þar tok ævi at batna ok þar var komit nytt Ríki yUr bað 5
hann Alanvm konvng ^ fa ser Uð ok skip ^viai hann fystiz aftr til
Engk^dz. 2 konvngr iattaði hanvm þai oA^ er skipin bioGvz vitr-
að[iz] ^ Thedvallo ^ konvngi gvðs engill oA: bað hawn ei^i fara
aftr ti/ Englawdz oA; sagþi l^at vera moti gvðs vilia ok bavð hant?m
at fara til Rvmaborgar a fvnd Sergíj papa ok taka skript afio
hanvm ok kvað hami þa mvndv hittaz i heilagra manns. tolv sagþi
at alldri si^an mvndv hans kyns || menn Riki ha/a yffr Englandi 59 a
ne;^?a ^eiv nyti hans verðleika viðr.^ En konvngv kendiz \ió at þa
gekk eftir spa Merhnt^s spamanz ef sva fœri.^ virði konvngr meira
144 boð gvds en fysi sina. ^ var þa rofm þersi skipabvnaðr ok sv 15
ætlan er aðr var ger.^ Bio þa konvngr íerb sina til Roms ok kom
a fvnd Sergíj paj?« ok tok hann feginsamlega \'ió hanvm ok styrkti
hann i morgVM fogrvm orðvm ok dyrlegvm dœmvm i sinm trv ok
sva segiz at hann gaf þar vpjp sitt konv7igsnB.(n ok allt Riki ok
siþfm vigði Sergiz;s papa hann til hgskvps. ^ hann hfþi siþa/^ eigi 20
lengr en atta daga ok andadiz í Romaborg til eihfs fagnaðar .xíj.
kaXendas maíj. ^ þa var Hðit fra bvrð vars herra lesn Christi ^ dc.
,53)ara ok .Ixx. ok .ix. ar. ^ Sva er sagt at siþaí^ Yar ecki Breta
konvng3i Riki yíir Engianái vtan af þ^ira sialfra ætt. ^ fyrir Norð-
hvmrv ianái reð Sæborg drottníng eitt ár. ^ Avll þersi tiðindi er 25
nv hof/a sogð vmð fra Bretlawdz bygð ok þe^'ra konvng^ vió skipt-
vm er þar van; yf/r erv ritvð eftfr þeir(i) ^ bok er historia Brit-
orí;m heitir ok er ho?^ ger af íyri sogn Alexandrs Lviidvna bí/5^«?ps
ok Valltara erki ^ diakn or Axna ^^ fvrðv oA^ GiIIa ens froða. ^
Kaðvalla var konvngr xxx. oA: víj. ar. ^ ha/í^i lagþi fyrstr Roma 30
skatt a allt Englrmd a hvmv ari at giallda. ^ Eftir haym Yar
Adalraðr .xííj. ar.^ þa var Simbvr drottni(n)gi^ eitt ar þa Kínívlfr
konvngr .vííj. ár ok .xx. þa Briávs .xvíj. ár þa Eggbrigt?;^ .xxx.
ara ok .víj. mdcnvdr. ^ hann lagði morg mki vndir sig. ^ þa Eid-
vlfr svn hans er mkti halft anað ár þa Edelalldr svn hans .v. ar 35
þa Aðalbrigt broðir Eiðvlfs .ví. ár þa Alfriðr broðir þe?ra .vííj. ár
^ ng synes sammenskrevne. ^ Punktum er tilf. ^ Afbleget. * híiww
—komng Ugeledes. ^ iz afrevet. ^ t /"or síörsíe í?e/ew afrevet; d «r r^ííeí
/ra hdskrs o ^J. S^í^.;. ' Forkortet mn xpi. » j ^y^gi 9 Herefter forst
skrevet hyskvips, men dette er atter overstreget. *" Sáledes. ^^ n mgl.
302 f HAUKSBÓK. Breta sögur c. 53.
ok .XX. hann eignaðiz fyst þersa konvngSi allt Rik'ú ok rak brott
alla vfriðar menn ok styrði RÍkmY vel ok lengi. ^ eft?'r hr/7?7í ríA^íí
latvardr svn hans .íííj. ar oA: .xx. Eftir hann Aðalstein goði xi.
ar ok XX. ok vi. vikvr ok þri(a) ^ daga. ^ han/i fostradi Hakon
svn Haralz konvngs harfa(g)ra ^. ^
^ Punhtum er tilf. ^ a m^Z. * g mgl.
59^ er oprindelig hlank, men er (i 15. og IG.árh.) hlevet heskrevet med
adskilligt kradseri med fo7'skellige hœnder.
Viíírœða likams ok salar ^
446 BOk þersa g^rði meistari ValltÍR af samburð ^ tveoia mann^ eOa
ok rœðir hvaR við an^an af sinv efni hvaR. ^ an>mR sky?iiar ^
heim þmna ok þa er hann byaia. ^ ham^ hefw^ þekt svndrþycki
manndi at anaR stvndar ^ ti/ friðar o^ giœzkv \\ó alla me/m oA: 5
447 viUdi vm sitt bua vnwa ollvm rettinda ok veita ollvw vingan ok
sva vill hann þÍGÍa. ^ AnwaR heffr hatt an^^an fagar illzkv elskar
vfrið vnir ei^i sinv tekr ok rænir hvat ^ er h.ann kanw fa otar
ollvm grimleik ok íiandskap ok vvingan. ^ Nv vndir stoð sa er
þetta setti saman at e^^i hafa all^r menn eina nattvrv. ^ Ef ein 10
er styrkr antmR er breyskr. ^ Ef an^^aR er harðr þa er an?iaR
blavðr ok ^v\ skipar hann tveimr i þersa \\ó rœðv \m v^ralldlegt
angr ok atbvrði. ^ Ok talaz við æðra ok hvgrecki anízat meó
kveínan en anað '^ med hvaan. ^ En ú^an talar madv N\d sal sina
hversv virk ^ hon var sinvm drottni meðan \ion hellt fegrð ú\\n\ ok 15
hversv fogr^ ok frið how var^ skapað ok hvÉ^/-ia ast er vaR drottin^it
hefir lagt viá hana er hann ^ heUr þo sin#i miskvn til hen^var
vent at ho7i hafi siolf sig savrgat ok af þ^i baki y\ó hanvm snvið
ok at hans miskvn er hen?u æ heimol oA; buin. ^ Ok birtiz þar
hversv sakir falla mein slockvaz synd/r fi/ridiarfaz ef somi iðran 20
kemr ok hellz ho/^ með staðfestv. ^ hefr æðra kvein sina fyrst Ym
andlat sem pat se heimsens anmarkí er ha)is oWvm anmarkvy^
lycter sem er vart liflat.^ Æðra gripr sva til orðs \'\ó elli^^ liv^rn
^ Denne — rode — omrskrift er kun til deh rigtig. Den hurde hedde:
viðræða ædrv ok hvgrekki ok likams ok salar. Det forste stgkke findes af-
trykt — foruden i Heil. manna sögur — ogsd i Brunetto Latino's Lerned osr.
af Th. Sundhy. ^ ð er meget svagt, hvis det ikke helt mangler. p. Bjarnarson
(hos Th. Sundhy) har lœst ordet som salibur, altsd som stedsnavn, hvilket
sikkert er urigtigt. ^ Punktum er tilf. * hvaR— skywi (linjeslutn.) meget
utydeligt. ^ anaR stvn (linjeslutn.) noget utydeligt. ^ I h. en klat. ^ ad
er skrevet over linjen med nedvismngstegn. ^ Noget dunkelt pd grund af en
brun plet. ^ er hann ligeledes. ^^ Sáledes skrevet to gange, sidste gang
overstreget; mulig en fejl for ein.
304 9 HAUKSBOK. Viðrœða æ«ru ok hugrekkis.
þrekv msinn med ognir ok segir sva Deyia skalltv.^ Hvgrecki svarar
Ecki er þetta nymæli. ^ meó þeim hætti geng ek i flest hvs at ek
ætla mer vt at ganga. ^ Sva var mer ok skipað i heimen at ek
skyllda or hanvm íara..'^ En mæhV æðra Deyia skalltv.^ Hvgrecki
svarar Nattvra manz er þaí en eigi pinsl. ^ æðra mœlir Deyia 5
skalltv.^ Hvgrecki svarar þaí erv allra landa^ log at lán se golldit.^
meá laní er mer þersi heimr en ei^i meá giof. ^ æðra mœlir Deyia
skalltv. ^ H(vgrecki) svarar þat er flestra siðr er gongv taka at
venda heim þa er fvllgengit er. ^ Orlendi er ^ manz Hf a iarðriki
ok a fostrlandi at vera meó fystum en vtlegð meó leiðv ok er eigi 10
rett^ at^ maí^r kveini vm þöfí at hawt/'m se heim visað or vtlegt^.^
æðra mœlir Deyia skalltv. ^ HvgrecH svarö^r til þ^rs kom ek ok
iil þers stvnda ek ok þangat draga mik allir min^V dagar. ^ þenna
stefnv dag setti mer nattvra ok verð ek hann sva at hallda sem
hann se meó eiðvm bvndin þi;i at hann ma engin aflaga^.^ Æðra 15
448 mæhV D(eyia) skalltv. ^ H(vgrecki) svarar heimska er at ottaz þaí
er maðr ma ei^i forðaz hversv lengi^ sem fyri ferst.^ Æðra mœUr
D(eyia) skalltv. ^ H(vgrecki) s(varar) e^^i em ek sa en fysti ne en
siðasti margiV hafa. fyrir* mer farið ok marg^V mvnv eftir.^ Æðra
mö^hV deyia skalitv. ^ H(vgrecki) s(varar) Allt þaí er vp2?haf hefir ^ 20
þaí sA:al hafa. niðrlag. ^ Æðra mælir Heyri ek at Utið er þer vm *
nattvrv davða.^ Nv lat sva tií bera at hofoð^ se af þer hoGÍt.^ H(vg-
recki) s(varar) pinsl er at skemri en andlat at skiotara.^ æðra mœlir
Sva kan^ ti^ bera at margir vinwi a þer ok verðir þv ígri margra
mannsi sarvm.^ Hvgrecki svarar e^^i'^ varðar*^ hve^ morg sar erv 25
eitt man vera bana sar enda ma ek eigi meira afla en einvm ^
davða*'. ^ Æðra mœiir fysiligra man þer þickia at deyia a þinv
fostrlandi en a vkvnwv landi ^ en þv mant þo vtlegð sæta ok
vtan lanz deyia.^ H(vgrecki) svarar þd missi^ ek eigi fostr^ lanz^ |
mins at ein er ollvm gata ^ iil himna ein framkvoma. ^ engi er ^ ^^^
hinvm davða vheimol gata. ^ æðra mækV Utanlanz mantv deyia. ^
h(vgrecki) svar«r Slik þicki m^r sœmð min vti sem heiwa. ^ æðra
mö^UV I œskv mantv deyia ok man ^ þer þaí hormvng þickia. ^
B.Ygrecki s(varar) Sam skyllda ^ a nattvra a envm vnga sem a
envm gamla hon avkar eða vanar vetra tal eftír villd sin^^i. ^ aller 35
bva vndir emni skylldv.i Enda er myklv betrí^ vngr at deyia en
sva lengi at lifa at þv cpskir at deyia. ^ Spekingr ein Seneca at
nafne mælir sva a latinv Meðan er bezt at deyia er msinn lysiir
"■ Punktum er tilf. 2 AfUeget. » Sáledes. * Vistnok sáledes,
noget afUeget. ^ tiZ— ho afUeget. « Meget afUeget. ' Klattet. » n af-
Ueget.
Viðrœða æðru ok hugrekkis.
HAUKSBOK.
305
at lifa Hec datur pena diu uiuentibws * ut renouata clare áomus
multis ín \uct\hus inque perpetuo memore et mgra^ ueste senescat.^
Þat er heimollt þeim er lengi lifa at æ se hvs þ^^'ra vnd^V nyiv
meini ok æ sorg i eilifvm grat ok at þaí elldiz i svortvm klæðnaðe.^
Þat Yar siðr forðvm at davða menn ok aðrar skapravnir ^ skylldi 5
449 grata i svortvm klæðnaði. ^ Æðra mœlir deyia skalltv. « H(vgrecki)
s(varar) þat er mer margra ^ meina lavsn ok \œri þo mi^it at
eigi væri meira en ek þyrfti ei^I elli at ottaz. ^ Ivvenalis seg^V
Eígi þarf at ottaz skiotan^ davða ne harðan elli þarf at ottaz eigi
davða þi'i at elli kvelr en eigi davði ok er hetra er vandræðvm lo
lyktir en þaí er nœr^V vanðræði*.^ Æðra mœUr vngr mantv deyia.^
H(vgrecki) s(varar) sv er min eUi er ek fæ.^ Æðra mœlir D(eyia)
skalltv ok missa graftar. ^ H(vgrecki) s(varar) Virgili?;^ segir lett
er graftar at missa. ^ Hímin hyl ^smn er eigi hyl ^ legstein ^ ^
Htlv varðar hvart dyr eða elldr svndrleysa msinn þvi at allt sœkir i5
i iorð hon gat ok hon við tekr.^ Æðra mo^hV missa mantv graftar.*
H(vgrecki) s(varar) ef^ ek kenm þ^rs ecki þa er mer þat^ ecki ^
mein. ^ Æðra mœiir vgrafin mantv ligia dyr mvnv slita þig eða
vrð man kiæfa ^ þig ^ ^ H(vgrecki) s(varar) En hvat þo þv liar
iarðaðr inni byrgðr fvU ^ ok snykiaðr meó fvnvm kvið gnagaðr ^ 20
ok gang ^ smogin moðkvm sva hatrs fvUr at eigi vilia vin^V sia
þig. ^ Æðra möel^V Allt . lætr þv þetta litið hvart er davði er meá
nattvrv eða meó vapnvm ok hvar Hkame er kastað enda mantv
ok missa iarðarinar. ^ En hvat mantv þa segia ef sott kvelr þig
lengi. 2 Hvgrecki SYarar þo at ek missa iarðanar þa missi ek 25
eigi iarðar. ^ Snvðarlavst er hinvm framfarna groft að oðlaz. ^
þeim er hfa er þaí til gagns ok hvganar til gagns at þeir dragi
e^^i meá nosvm vþefian þar af at spilla heilsv sini ti/ hvoanar at
^eir sia e^^i navng * sin svivirðlega Haia. ^ minkar ok harm þi?i
skiotara er Hkamr er fym folgin. ^ En langæ sott er manne 30
freistni.^ ei^i ma i þí^i env ^ reyna mannen hversv harðr hann er
i anmarka eða ravstr i bardaga. ^ ei^i reyn^V siðr manmn sott
en orrostSL. ^ þrek manz reyna bæði vapn ok reckia. ^ Æðra mœUr
hyern þrek mantv þa hafa ef riða skelfer þig.^ H(vgrecki) s(varar)
an/^að tveeia lætr hon mik eða ek hana. ^^ eigi megv vi^ eiHflega 35
saman bva. ^ Æðra mœiir Htils virðir þv en þetta. ^ En ef sva
kemr til af þrai þinv ok einlyndi at menn taH iHa til þin. ^ H(vg-
recki) s(varar) Engi ma orðlax missa en hormvng er mer l^at er ek
' e
® = einv.
Noget afbleget. ^ Punktum er tilf. « i tilf. over linjen. * r afbleget.
« V ligner meget y. ' Sáledes. ^ Rettef fra hdskrs nanvng.
1" Klattet.
20
3Qg HAUKSBOK. Viðrœða æðru ok hugrekkis.
f
heíir íyn gort sva at ek veit Qigi retta vorn orðvm þ^^'ra ef goð^V
menn ok staðfestv menn tala illa til min. ^ En vera kan^ at eig\
450 sva illa sem vondfr ^ þ^i at þaí er svmvm hvndvm holldgroið at
oft geygia þeir saklavst ok er ^at meÍR af illri venív en af nattvrv.^
sí?a gera ok vond«V menn af illri sinwi veniv veita ^eiv meÍR iUyrði 5
en af i\l verkvm ok er þat þeira svivirding en eigi min. ^ Æðra
mækV litils virð^V þv en þetta.^ En hvat ef þv verðr vtlægr gerr.^
H(vgrecki) s(varar) || her villiz þv. ^ hvmvm dvganda manne er 61^
hvert \aná sem fostrland.^ staðr einhverr ma mer íyri boðin Nera
en eigi fostrkwd. ^ hvert er ek kem ^ þa kem ek æ i fostrland. ^ 10
Skipti ek fostrlondvm en engv tyni ek. ^ ef nockot er vel meó
manmnvM þa skiptiz þaí eigi med staðnvm. ^ Æðra mœiir æ man
þer harmr vera i brottvisan þinm.^ H(vgrecki) s(varar) hvat skipt?V
þaí. ^ Ef litiU harmr er þa er lett at bera en ef mik^7/ er þa er
sœmð at viðfrægri en ombvn at meiri.^ æðra mö^kV margir alla*i5
ser mikin harm af slikv. ^ H(vgrecki) s(varar) ei^i ener beztv ne
en^V vitrvztv. ^ æðra mö^kV fair erv aðr^V þt?i at harðr Ivtr er
orlending.^ H(vgrecki) s(varar) e^^i er harðr en ef fair megv bera
þa vervm i þeira tali. ^ Æðra mö^hV ^at er eigi lett Ner ervm
breysk^V af sialfri nattvrv.^ H(vgrecki) svarar kenvm engan veyk- 20
leik nattvrv styrkia gerði hon ors. ^ Æðra mö^kV hversv þœtíi þer
ef ek ^ mætta flyia harmin. ^ H(vgrecki) s(varar) fella mattv en
eigi ílyia hvg^a sialfan þig meá gleði skal harme rinda. ^ Æðra
mö^hV mer er þvngt fátœki mitt.^ H(vgrecki) svarar þyngri er(tv)^
fatœke en þer fatœket. ^ lítið er l^at er nattvra kvedr ok henni 25
vinz ok er iyri ^vi med þer litið en eigi meó fatœkino '^. ^ hvgr
þin er fatœkr en eigi sialfr þv. ^ med minna komtv i heimen en
eun heíir þv ok minwa mantv a brott bera.^ Ef þv hefir ^at sem
nattvra beiðiz þa erttv eigi fatœkr en ef þaí þrotar þig þa er
heimili þitt íyri hondvm er YÍá þer tekr iil ævens vistar. ^ Hfa ao
fvglar ok onwvr kvikvendi ok kYnnY engar iþrottir ok er kynligt
er ma^ren kviðir þar sem hann ser hin kreatyr hialpaz. ^ Æðra
mœlir fair erv þe^'r er ei^i vilia fe hafa ok hefir margr mikit. ^
451 H(vgrecki) s(varar) Margir hafa ser fé iil mikilla meína l^vi at
morgvm veitir þaí dramb ok ofrhvga syndir ok savrlifi. ^ Æðra 35
mœiir Ryg^ir mik þaí er ek hefVr eigi fe mikit ok mki.^ H(vgrecki)
^ Punktum er tilf. ^ Her synes teksten at vœre forvansket. (Rigtigere:
eigi se sva illa, sem vondir mælaP; i latinen svarer hertil: Male de me lo-
quuntur qui bene nesciunt loqui;. » Rettet fra hdskrs dittografiske kemm.
* Sáledes, = ala el. fejl for afla? ^ k er i hdskr. rettet fra í. ^ tv mgl.
' œ i hdskr. rettet fra e.
Viðrœða æðru ok hugrekkis. HAUKSBÓK. 307
s(varar) þv segir rangt þ^^i at mikit fe ok Rik\ mætti þér rikri
maór af þer taka ok margr anwaR atbvrðr ok væri þa meó hinvm
synd en meá ^er skom ok vanvirðing. ^ En nv ma þig eig\ sv
svivirðing henda. ^ Æðra mœ\ir En megv mer mattvgir menn
sneypv vinwa. ^ H(vgrecki) s(varar) glez af þi?i at þv haf^V litið 5
megin til illz. ^ Æðra mœXir mikil gleði er þeim er feið hafa. ^
H(vgrecki) s(varar) Rangt segir þv þd at fiargeym(s)la ^ er med
hvgsott ok ihvga en ef geytlanar madv heiir þa minkar skiott
en ef agiarn madY heíir þa er nytialavst þvi at hann neyt^'r e^^i
ok er æ þystr at afla en otti at tyna.^ Æðra mœ\ir Orlyndr ma^r 10
má ok fe hafa ok gleðr hann meá fe hvskarla sina. ^ H(vgrecki)
s(varar) ætlar þv at menn fylgi manmnvw. ^ e^^i er sva. ^ flvgvr
fylgia hvnangi mavrar hveite vargar ræfange ^ fylgia þersir en
eig'i manne. ^ Æðra mœ\ir hvat velldr þz?i at flester menn harma
fetion ok sva harma ek. ^ H(vgrecki) s(varar) Bettríí er at þv 15
haf^r fe tynt en fe þer. ^ haski \iíir þ^r nv at minm (at) * vela
þig ef þv hefir tynt fe ok fiarfystvm. ^ En ef fe er farið ok fyst
lifir kvnn þo offvssv at efnvm er vndan kipt þo at fegraði life. ^
þin Ivtr er at betri þí;i at þv hef?r fe tynt en fe hefir morgvm
tynt. ^ Æðra mœ\ir fari þaí fe sem ma. ^ ryair mik feleysi ok þat 20
anwað at ek hefir eigi erfingia meá fenv. ^ H(vgrecki) s(varar) ef
þv harmar erfingialeysi þa glezt af þi;i er þv þarft eigi hann at
ottaz er þv missir. ^ Morgvm hef^r erfingi otta íengit þvi at hann
er meó miklvm ihvga ok vendir þat oft ti^ hormvngar er menn
venta ser ti^ hvgganar. ^ Nv virð eigi letti til skaða ne hialp til 25
harras. ^ Æðra mœ\ir Htið vin^ ek i orðrœðv vi(í þig en fina man
ek ^at er mer þickir hormvng vera. ^ hvat villtv vm þaí tala ef
ek hef^'r avgvm tynt | ok er þa sem tynt se nytsemð allra lima Q\h
SínnaRdi^ H(vgrecki) s(varar) Mikí'í illrar synar efni ok mikils hegoma
er snvið af þer.^ slokt avgv dreckia morgv meine en heil morgvm 30
manne. ^ AVgvn hafa. morgvm manwe a stvlð visað hordom ok
an/zað savrlifi ok a marga aðra misverka ok væri margr sæll ef
45í2 hann hefþi sialfr avgv sin vt stvngit en (eigi) * þi^i fylgt er þav
hafa a visað ok aðr?*r Umir hafa meá þeiw samþykt.^ Æðra mœ\ir
Gagn mæli lyt ek nv sem fyR. ^ htils virðir þv Ukams h'mí þina 35
en hvat vm born þin er aiin erv af Hkam þinvm grata mantv
frafall þeira. ^ H(vgrecki) s(varar) heimskr er sa er manna missi
grætr rangt er þat at syrgia at helldr hafi Kristr en ek. ^ meira
er at virða hans viðr tokv en brott tokv. ' Shk er senwa æðrv
^ PunJctum er tilf. ^ s mgl. » Herefter mgl. noget; mulig: fangi.
Eller skal der lœses: ræi. fangi.^ * Mgl. i hdskr.
20*
QQg HAUKSBÓK. Viðrœða líkams ok sálar.
ok hvgreckis sem nv er talt. ^ En sa hefir vel i oUvm malvm er
sva gmr sem spekingr ein mæler ^at hcpfir dvganda ma/^ne at
kiosa ser rett efni ok vera siþaw staðfastr a þd at e^^i skekr
fastan hvg freka borgar manndi er rangt vilia eigi grimt viðrlit
rangs yf^rboða þí;i at sva segir Lvkanvs Otti vkomins meins hefir 5
margan dregit i mikin haska ok er þí^i sa styrkaztr er hann er
meá staðfestv bvin at (taka)^ \ið l^vi er hann ottaz.^ Tvlli«;s segir
^at byriar staðfostvm man^e at drepa eig^' þegOT er nockot gengr
i moti lata helldr hvarki ymian eða vmgnaddan visa ser af rettv.^
Seneka seg^'r Marg^'r erv þe^'r Ivt^'r er ors þrongí;a. ^ opt er otti lo
vaR eftir ætlan vaRÍ ok sialfsmiði en ei^i af sonvm efnvm ok
hœfir eigi at maór geri sig avðkvisv vm fram þorf þfi at opt íí/ri
verðs ^at er sva þotti sem fyri dvrvm stæði. ^ þetta erv spekinga
orð ok er þat likara at varla megi gott efní leaiaz vnd^'r vandar
lykt^r þar er mal er meá rettv reist meá drengskap halldit ok meó i5
staðfestv fylgt. ^ Nv af þ?;i at vti er viðrípða æðrv ok hvgreckis
þa byriaz her onwvr rœða er maðr talar yíó sal sina ok byriar
þar eð ^ siðaRa sem eð fyRa lettir af. ^
453 Likamr mæler
Nv vil ek vingiarnlega ok kvnlega tala vi^ salo mína ok meá 20
astar ansvorí;m kveðia margs þers er mik forvitnar vm henwar
hatt. 1 skal sia viá rœða v^ra meá goðo tome sva at íyri mege
hvgsa bœði spvrdaga ok ansvór. ^ Engi skal ok en þriði hia v^ra
þí;i at oft dvel goð rað fiolmejin yfirseta ok verðr sem orskvrðr
þí)i at sitt þickir hverivm satt ok ^vi vil ek vií? hana eina tala þ^^i 25
at þa man mer eigi i avgv bita sanz at spyria.^ veit ek hana þa
eigi skamfyllaz satt at segia.^ Ok ^vi bið ek þig^ sala min at seg
mer hvat þv elskar bez ella ef nockor er sa Ivtr er þv lofar vm
fram alla aðra ok þer þickir sa ein oUvm avðrí;m betri þí;i at ek
veit at þv matt ecki elskvlavs vera ^vi at hv^rs lif stendr í nock- 30
ori elskv ok þi?i vil ek at þv segir mer vtan alla skamfylli hvat
þöfi er (er) ^ þv hefir kosið þer at elska vm fram alla Ivti ok af
þí?i at ek vil avgliosan-"* gera spvrdaga mín Ro^ðvm nv vm heimen
ok \m alla þa Ivti er i heimenvm erv.^ þv fmnv þar marga fagra
Ivti ok asynilega ok þo at e^^i se sí;a goð ravn a sem morgvw 35
þick^'r þa ^ vera með bloma þa er þo fiolð þ^^'ra er teygia manmn
til astar níó sig teygia meó fystvm hallda með mvnvgðvm. ^ Gvll
' Punktum er tilf. ^ Mgl. i hdskr. ^ Rettet fra hdskrs er. * ReUet
fra hdskrs þin. ^ i tilf. over linjen. « Herpá stár er þo, hvUket synes at
være dittografi af det folgende.
Viðrœða líkams ok sálar. HAUKSBÓK. 309
skin með mvnvgðvm ^ sva áyrir steinar pell ok fogr klæði gefa
fegrð^ þííí er seint er at telia þí?i at þv kant ok hefir kanwað
alla þersa Ivti meá iðvlegn syn ok sonwvm ravndaga.^ Nv bið ek
þig at þv seg mer hvat þv hef^V þer einkat af ollv(m)^ þersvm
Ivtvm er erv. ^ 5
Sala mællti
Nv er 5 farið lyndi minv at allt þaí sem ek se ynmlig(t) ^
mer iyrir avgvw þi;i anw ek en til þeira || Ivta sem mer erv vsyni- 62^
legir kan/i ek siþr at skipa elskvga rain ok ^vi er sa engi Ivtr er
ek hefir m^r til astar einkad. ^ en þaí íin^ ek at þersa heiws 10
elska er með flærð ok svikvm ok ^vi verð ek i anwan stað til
astar at leita ok em ek þi;i i þgiri reikan at ek veit eigi hvert ek
skaX i\l astar leita þí;i at bœði er sem þv seg^r at ek man e^^i
astar lavs vera enda fmn ek eig\ sva sanwa ast at meðr fvllri
se staðfestv. ^ 15
Likamr talar
A ^v\ er mer gleði er ek skil at þv hef^r hvergi staðfest hvg
þin a v^ralldar Ivtvm en ^at er mer meðr hármí er þv hefir eigi
speki fvlla eiKfs fagnaðar ok ^v\ er hvgr þin i reikan ok ner eigi
fvHri hvilld. ^ Nv medan þv hefir eigi allan hvg þin til veralldarao
snvið þa ertv i galeysi ok verðr íyr\ þi;i at visa þer aleiðis. ^ en
þa Vösrir þv avm ef þv hefþ^r til veralldar snvið þin/zi ast ^v\ at
454 þa hefðir þv íyr\ tapað fostrland þitt ok kosið þer vtlægð ^v\ at
enga hofv ver \\er heimilldar vist sem Pall posíoíi segir Non ha-
bemws hic manentem cíuítatem set futuram ínquíramus Enga hofv 25
ver her ævens borg helldr leitv ver hinwar er vkomin er. ^ Or-
lendvmz ler fra Kristi meðan ver byaivm þewna heim ok hefðir
þv þig þa vtlægia gerva fra Kristi ef þv hefðir með oUv til heiws-
ens vikið þinm ast.^ En þaí er gott vpj^haf þer til hialpar at þv
kant at skipta ast þinm ok flytia til ens betra þí^i at þv matt en æ
slitatz or veralldar ast þegar kyniz meiri frægð "^ ok sanwari sæla
er þv att ef þv mátt allan hvg til fella. ^
Sala talar
HveR fær mer ^at synt er ei^i ma sia eða hversv ma ek
þí?i vn/^a er ek spyr at eins til.^ VeraUdlegir Ivtir er ek se ok ek 35
^ gð sammenskrevne. ^ Herefter er skrevet gera. fegrd hvilket vistnok
kun er en dittografi af det foregdende. ^ Punktum er tilf. ^ m mgl. ^ Her
mgl. muligvis sva. ® t mgl. ' Foran frægð stár ast, men er overstreget af
Haukr selv.
3JQ f HAUKSBÓK. Viðrœða líkams ok sálar.
ma vnwa erv skriðaler ok hverfa bratt ok erv ^v\ slikir Ivt^V med
eymðvm. * En hitt er en vndarligra ef ek ska\ vm alla mina hf-
daga visa ast minwi til vsynilegra Ivta ok þí?ira leita ok þo eigi
finwa. ^ Veit ek at engi ma við astar leysi bva æ verðr rainzta
lagi sialfvm ser at vnwa ok mætti þanw þo varla msinn kalla er 5
sva hefþi menzkv íyn latið at ^id sig ein hefþi elskv en y'id engan
anwan. ^ Nv med ^v'i at vant er \\l vsynilegr« Ivta ast sinwi at
venda þa %er anwað hvart at syn mer ast þ^ira Ivta er ek se eða
hitt ella at kip/? þeiw fra mer ok syn mer aðra þa er mer vinm
meiri hialp ok elskv. ^ 10
Ansvor
Ef þv ætlaz ^v\ at fella ast a þe^'sa Ivti at þv ser þa ok
þ^r þickir mvnleg vera fegrð þeira hvi anttv eigi sialfri þer meÍR
en noQkovvm Ivt oðrvm þd at þv ert fegri en nockor Ivtr anwaR
ok ein sigraðir þv med þinvm venleik fegrð ok bloma allra syni- 15
legra Ivta ok allz heims.^ En hvat hycr þv ef þv mættír sia sialfa
þig hverra avita þv værir verð ef þv skipaðir til nockors veralldar
Ivtar ast þin/ii en i\l sialfrar þinwar þí^i at þv ert bo^ði mætri i
skipan ok fegri i asion. ^
Sala mællte 20
Avga ser allt ok ser þo eig\ sialft sig ok þo at avga se i andht
skipat þa fær þo e^^i anlit seð. ^ AnUt vart kynwir ors anwaRa
manns. til sogn ok vitv ver viðrHt vart af sogn en e^^i af syn ma
ok skvgsion nockot vitra ors af varv viðrhti. ^ mættir þv únnB.
þa skvgsion er ek mætti sia viðrUt hvgskotz mins eða fegrð mina 25
þa vö^ri þaí vndarlegt nymæU. ^ En þo at þaí \œri þa mvndi
þvigit betr virðaz ef ek | skyllda ast mína draga or einm skvgsion 52^
ok þar a sproga meÍR at vnwa þí;i er hon visaði mer a.^ Nv meá
þí?i at þat ma ecki vera ok eigi fæ ek sialfa mik seð þvi vendi
455 þanga^ sem kem syninm v'\á ok íyri ^vi at ek (veit) ^ at ast ma æ
ei^i einsaman hvarfa ok eigi er ast ef hon dreif^'r eigi sinv megne
ok miðlar framaR en vií? sig eina. ^
Gapitulwm
Sa hvarfar ecki ser ein er Gvð er með ok eigi slockiz meí?
þvi astar megin at madr vendi fystvm sinvm fra vandvm Ivtvm ok 35
svivirðlegvm iil dyrmætri^ Ivta.^ Sa gerir helldr rangt vií^ sialfa/^
Punktum er tilf, 2 ^gi ^ ^^^^^ , g^^^ ^^^ _^^^_^
ViírœíJa líkams ok sálar.
HAUKSBOK.
311
sig er vsœmelega Ivti leg^r i virðing ok tekr við sialfan sig i
astar felag ok er þvi vitanða hv^r rett er astar grein. ^ sa er
hann stvndar a retta ast þa sM hann i fystv skynia sialfs sins
tign hvat hanvm beR eða hvat Qigi þvi at hanvm beR e^^i at hann
geri rangynði sialfs sins astar. ^ En sa gerir rangyndi sialfs sins 5
astar er hann íyri litr eð betra en kýss eð herfilega. ^ En ^at er
rett ast at handvetta tva goða Ivti ok hinvm vnna er œfri er þ??i
at lytr ein godr Ivtr f^ri obrvm betra Ok hcpf^r þer íyrir ^vi
sala ef þv villt at eigi hvarfi ást þin einsaman.^ ger hana þo eigi
sva viðrefa ^ sem illkvende gera bioðaz ollvm en vnna engvm. ^ 10
Ef þv ser þig e^^i sialfa spyr aðra hver þv ert ok trv tilsogn
þeira. ^ vik allri ast þinm iil eins vnwasta. ^ Pvta er sv er ollvm
er heimol. ^ þv att þer festar m3inn ok kenner hann eigi hann er
ollvm fegri ok veiztv eigi. ^ Ef hann hefþi ei^i seð þig þa ynni
hann þer eigi. ^ En ef þv hefir eigi set ha?^w þo hefíV þv kent 15
giafir ham hann heíir þo gefit þer festar penmng. ^ ^at er ast
haws oA: margfolld miskvn ok margr an^aR beiner þaí er haws
astar mark. ^ Ok ef þv mættir sva han sia sem hann þig ecki
ifaðiz þv si^an vm hans fegrð Mætt^r þv sia hve friðr ok fagr
hann er ok agiætlegr ok ollvm œðri. ^ En hvat ef hann frestar 20
únni syn vi^ þig skalltv íyri þm f^rilita hans ast. ^ Ef þv matt
e^^i en sia hverr hann er skynia þo festar feið er hann heíir gefit
^er} agiæt er ham festar fe ok gofvgleg er hans, giof enda byriar
eigi sva miklvm litið að gefa Enda hípfþi eigi sva litils verðvm
sva mikilla giafa vn^að^.^ Mikils hefir hann virt þig er hann hefir 25
skefnv ^ veitt þer oA: vit med skefnvnm ^. ^ En er i þ^^i meira veitt
er hann an?^ þer en allra hellz er h«^w lætr þer^ heimolan sialfan
sig ok sitt R^'A^i.^ lit yf^'r allan heimen ok sæ at allt ^at er i heim-
envw er þionar þer.^ OII nattvra vikr vnd^'r þina þionkan himin
ok iorð loft ok votn ok sior. ^ or himninvm byriaz oll giæzka loft ao
veitir regn sol þvrkv iorð avox(t) ^ votn fœzlv. ^ Vetr ok svmar
var ok havst Ivta vndir þitt embœtti með likams nœring en hverr
ætlar þv at sva hafe skipað ok boðit nattvrvnm at hon ?>ka\ þer
456 oll þiona. ^ Eigi leynaz hvg giafarnar þo at sa se vsyniligr er
veitir. ^ Mikils er sa verðr er sva siorvm gefr ok veiter. ^ med 35
astvw er þeim vnanda er sva mi\.it matti gefa ok sva stort^m villdi
miðla ok er allt i mote leGÍandi þd at meó astvm var gefit.^ giofin
synir hverr gefr ok med hsferri ast er hann gefr oA; er þaí ^ œrsla
' Punktum er tilf. ^ e wo^eí hlattet (nœppe at lœse som o). ' Sd-
ledes. * þ (uformeligt) rettet i hdskr. fra f. ^ t m^f?. « I hdskr. rettet
fra ^ (0: hann).
312 # HAUKSBÓK. Viðrœða líkams ok sálar.
at draga vndan at elska þan?? er sva mikit ann ok sva Qiowm
gefr. * Se a nv en heimska sala hvat þv vinwr meðan þv lear ast
\\ð heimen ok ventír þaðan naða. ^ nangt sér ^ þv þa þd at allr
heiwr þíonar en þv elskar litin Ivt af hanvm er hvarki er fagr at
sia ne þarflegt til nytia. ^ Sala tak^ heiUt rað ef þv ant veralldar 5
Ivtvm vnn sem þinvw þd at þat (er) * þer aðr iattað íil þionvstv
ok vn þo eigi fmman en iil navðsynia ok \\ skylldra Ivta. ^ Elska QP
þöfí sem geíit er elska sem festar fe vnnasta þins sem giaf^'r vínar
þins sem velgerninga drottins þins. ^ Mvn æ hvat þv ^ att þeim
er veit^V ok vn eigi giofvm i stað hins er gaf. ^ hanvm skalltv 10
vnwa en eigi þí^rsv meá ha^í^m. ^ Ynn þerssv ígri hans sakir ok
af þersv vnw hanvm meó yíir alla Ivtí. ^ Skipa sva at þv megir
festar mær heita ok wersi en ei^i pytUngr sem þa ertv ef þv virðir
meira giafirnar en ast gefanda. ^ Ekki mattv meiri rangyndi leaia
íram vií? þanw en taka vi^ giofvnvm ok draga astina. ^ Ef þv 15
matt ok iyðir þer at níkvæða giofvm hans þa nikvæð ^ en ef þer
lyðir e^^i at nikvæða leG ast ok þackir a mote. ^ Ynn hanvm ok
þer \nn ok giofvm hans elska hann at þv megir nalgaz hami. ^
vn þí;i sialfri þer at hann an þer vn þd giofvm hans at hann
gaf. ^ Sia er rett o^ rein astsemð ok flecklavs. ^ Sia er sv forn er 20
Gvð kveykir vili flytr viðr leitni styrk^'r giæzla varðveitir iil þers
er gott vpphaf liðr iil avmbvna meá goðvw lyktvm. ^
Gapitulwm
ORð þin hafR mikit vnmð þ^ at nv þiðnar briost mítt ok
leysir þelan ok er komin i staðin astar ylr. ^ Ok af þinvm fortol- 25
Ym kviknar briost mítt ok kveykiz ast þo at ek mega en ei^i þan
sia er þv segir mer af. ^ se ek at ek verð þeim at Ynna. er Yiá
mek hefir sva mikin elskvga haft ok mer sva margfallda giæzkv
veitta en þo vantar mik enn a fvlla skynsemð vm þersa ast ok
^vi bið ek at þer greinið mer en framaR þar af þí?i at ek minwvmz æ
a orð nockor er þv mælltir at þann ein skal maðr einka ser til'
astar fvllrar ok ollvm framaR vnna er ors hefir sva mikla giæzkv
veitta. 1 En ef ek skal hanvm einvm vnwa þa þœtti mer fallið at
ha7in ynni mer einni þí;i at e^^i se ek voxt mins rettar ef hann
457 gefr til margra sUkt festar fe sem til min. ^ Ok en er eigi sem 35
þersi giof taki til mannsi einna. iamvel breidiz ho^^ yfir dyr ok
fvgla ok oll onnYY kvikvendi.^ hvat veitfr mer sol meira en frosk-
vm eða poddvm. 1 oUvm gefr hon hf ollvm andar dratt. ^ hans
' Punktum er tilf. 2 j^jcsenten stdr foran s. ^ Rettet fra hdskrs
tal. ■* Mgl. i hdskr. ^ v skrevet over linjen.
Viðrœða líkams ok sálar. HAUKSBÓK. 31^
giof er matr ok dryckr allra. ^ Nv þœtti mer þa einken;ælega
hanvm vn^^andi ef hann vendi einkenelega^ ti^ einshvers sinv lane
en ei^i i\l allra. ^
Gapitukm
Sva heyraz mer orð þin sem skiott takir þv retta ast þw 5
at þv stvndar a ^at at fa ok vita. ^ En i þrimr Ivtv/w skalltv
finwa orskvrð þersa spvrdaga. ^ Svmir Ivtir erv ollvm at iomnv
iattaðir svmir morgvm ok eigi ollvm svmir færvm. ^ þeir Ivtw- erv
at iomnv iattaðir ollvm er þer ok ollvm þiona at iomnv sem himin
loft ok iorð votn ok vtalleg^r aðr^'r Ivtir. ^ l^at er mart er þer er 10
iát meí? morgvm en eigi með ollvm. ^ Svmt er þaí oA: er þer einm
er iað en villtv þi;i min/za vnwa hanvm at ha/is lán tekr yfir
marga eða værir þv þa sælli at hann hefþi þer einm veitt heímín.i
en hvar er l^at er þv segir at e^^i er ast nema miðlað se enda
erv marg^'r menn ok viUtv ein allt eiga. ^* hvar er nv samband 15
Yió aðra menn. ^ Ht a hitt at mikit veitti hann þer þa er ha?«w
skop marga men þer tiZ hvcanar þo at eigi se þgr einm allt iatt
ok morg dyr þer til þionvstv. * Se ok skil hversv alh'r Ivtir erv
gervir þer til gagns svmir iil þionvstv svmir til hvaanar. ^ þeim
mvn meiri er hans miskvn er íleiri niota. ^ En hverr er sa hvs- 20
bondi er ein etr bravð sitt ein veler vm dryk sin klæðir ein sig
sitr ein yíó arin sin eða er einbvi i hvsi sinv.^ engi er sa þw at
fleiri niota ok er þo allt hans kallað þo at vití hina se miðlað er
haw?;m þiona meá ast eða meíí skylldv. ^ Nv se a ^at at hvart
sem þeir Ivtz'r er gvð heffr iatt þiona þer eða hinvm er þer þiona 25
avllv er þer þ^rsv iatt oA; allt þionar þetta i þínar navðsyniar ok
þítt embœtti. ^ |
Kvistað hefir þv spvrdaga min en eigi heíir þv ivan niína 63b
með rotvm vpp slitið. ^ Ek fvrða þat ef ek anw einvm ef ek hef^'r
e^^i einsaman hans ast. ^ En þv segir mer þat vera iatt er þeim 30
Ivtvm er veitt er m^r þiona ok hef ir þv sanlega svarað en e^^i
fvUiga. ^ Se ek at meiri er ast skaparans \iá menn en \iá avn/^vr
kvikvendi ok eigv alh'r menn af þd at iomnv at gleðiaz. En ecki
únn ek einvirðingv mer iatt þd at þeir gleðiaz at iomnv af mínv
feiagi ok þeira. ^ enga virðingar giof finw ek mer einkenwilega 35
veitta helldr svivirðingar samneyti þvi at i þd felagi erv svmir
458 vkristnir ok þo iUivir horðoms menn ok meinsvarar þiofar ok rans
menn ok margir aðrir glœpa fvUer ok bva aller vm eitt lán. ^ Nv
^ Punktum er tilf. ^ k rettet fra hdskrs 1.
314 # HAUKSBÓK. Viðrœða likams ok sálar.
syn þat mer hvat mer er einvirðingv iátt er ek skal einvm vnwa
með \ivi at* hans rniðlan tekr yUr alla sva illa sem goða. ^
CsLpiiulum
Eigi skal ryGÍa þíg ef veralldlegfr Ivtir erv at iomnv eða
fmmaR iattaðir hinvm vanda en hinvm goða ok skalltv eigi fyn 5
ætla at gvð miðli sva ast sinm sem efnvm þi?i at allt þat er illvm
er veitt þa er Ipat veitt goðvm monnvM til gagns en vandvm monn-
vií iU doms nema þm* vendi sinv skapi til goðs ok þig^i meó
þockvm ok vendi ser iil nytia þegit lán. ^ Er vandvm her ^vi
valld veitt eða fe at hin goði skal eigi travst a þat leeia er gvði 10
er eigi meiri virkt á. ^ shkv iattar hann vinvm sem vvínvm ok
af þí?i at þeir finwa þa^ þa fyri hta þeir þetta o^ heliaz æ a betr
oA: betr at gera. ^ Oft er goðvw manne myklv Riki iað oA; stor^'m
eignvm iil þers at goðr maðr er mikií gott hef^V mege mikit gott
vinna. ^ Oft gerir vandr maár mikit goðs af sinv ok þo eigi meó 15
rettvm kiærleik til skaparans ok þvi ma hanvm eigi þaí at fvllv
vinwa.^ En ecki gott ska\ vera vlavnað ok taka þe^'r Ij^vi her avm-
bvn^r ok missa þar sem þefr þvrfa meÍR, ^ Oft er envm goða sliks
syniað l^vi at þat skal eigi leiða hann i ofmikla freistni oA: er þat
þar en meí? hknvm at ef hin goði viU vinwa gott ok ma eigi þa 20
viní^r vili iamna ombvn sew efni ef gefit \œri.^ Oft megv vandir
menn mikit gott en villdv e^^i ok stendr þeim \iat iil tions at ^
þeir mattv gott en gerbY daligt. ^ stvndvm er hvarvmtveaivm
(i)átt * ok ef hinvm iUa einvm væri ^ veítt þa mvndi hann miklaz
af ok avka sva sakir sinar.^ En ef hinvm goða einvm vö^ri veitt ^ 25
þa mvndi hann ottaz at þ^i minna. mvndi hann hafa af anars heims
sælv at vitia"^ er^ veralldar æra vo^ri her meÍR miðlaþ vií? hann.^
Nv er engvm travst a þaí legianði hvmvm sem heimrin gengv
meá er bratt liðr ok medan er i er þa fylgir minm nytsemð en
vandi. ^ En bœði ma maár hafs. fe ok ^ valld abyrgðar lavst en 30
þaí er fgri boðit at hafa þar travst a sem i^rophetin mœlir þo at
avðœfi falli til yðar þa leaið eigi hvg á fear ast. ^ þaí ígri byðr
hann en ei^i fiar eign. 2 Nv skalltv sala min enga kviðv fgri þvi
hera. at vandir me?m hafe fe eða farsælv þd at þ^ira æra Uðr
bratt en þin stendr meá eilifvm fagnaði. ^ Hár er þin rettr ef þv 35
kant sawlega at sia er þv byr vi^; eiHfa ast ok biðr eilifra avm-
bvna. 2 er her skamætt lán ok Hðr sem vnd^'r avgabragði. ^ En
^ Herpd er skrevet \ná.ir, men aUer udstreget. ^ Punktum er tilf.
Udgnedet. * i mgl. ^ væ udgnedet. « tt ligeledes. ^ i (2) sTcrevet
over linjen. « ok (forkoHet) ligeledes, med nedvisningstegn.
Viðrœða líkams ok sálar HAUKSBÓK. 3j[5
þo at margw- menn sYmir goðer en svmir illir erv i einv samneyti
459 ok vndir samre gvðs miðlan þa ska\ þig þat e^^i ryaia ^vi at
goð^V menn (erv) i þer úl hvcanar illir iU frams. hvarer tveaiv iil
bata. 2 tekr þv af hinvm goða dœme iil goðra v^rka þv leitar ok
við at gera enn vanda að goðvw manne ok tekr af envm illa 5
viðrsio illra verka. ^ Ok hefir gvð f_^ri þvi ollv þersv (snvit) ^ þer
iil hialpa þd ef þv likiz hinvm goða þaí er þitt gagn sva ef þv
fiRÍz en illa af iUvm dœmvm |! hæiir þv ok en vanda þa snyz §43
þaí þer til hialpa. 2 Alldri veitir Gvð valld envm vanda vtan
goðvm monnvM. til nytia. ^ Ok þ^i þoler gvð vandra manna fram- 10
gang ok ofRÍki at a bardaga degi verðr reynt hvmr gvðs vin^'r
erv. ^ En hversv reynaz berserkir eda kap^ar ef engi byðr þeim
^ holmgowgv. ^ Ner reynir iarðlegr konvngr hirð sina vtan þa er
vvinir ganga a Riki hans. ^ Ner gefr ok gvð meira ravnar efni
vinvm sinvm en þa er íiandr vilia f«/ri koma sœmðvm hans. ^ 15
Ravn skal vin profa. ^ Sa er sannr vin er i navðsynivm hans
er bvin til hialpar eftir megni sva himna konvngs sem iarðlex
konvngs. ^ Með falsi er vinar nafn nema ravn fylgi meá sanwri
vingan. ^ Ok skal þer sala min vera fagnaðr i allra samneyti at
hin goði er i navðsynivm bœði ti^ styrks ok hvg^anar en hin 20
vandi skÍRÍR goðan mann fra vandvm verkvm ok er ast vars
drottins þí;i betri er hon dreiíiz iil fleiri goðra manna. ok vandra.^
hvgsa ecki at ast hans se þí;i minm yíó þig at margir nioti þd
at ^at er mikit at hann ann ollvm fgri þínar sakir ok þ^r fgri
allra sakir ok ma þer ^at nœgíaz þí;i at hverr er hann Sinn þa er 25
hann hvgrgi vti byrgðr af hanvm þi;i at hans ast er ein meó ollvm
ok minkar með engvm þo at veitt se olivm enda er eitt vart
havfvð ^at er vaR drottin En ver ervm alk'r hans \imir ok eigv
Yer þvi aller at vera sem ein madr ok er þí;i sem hans ast dreifiz
þa til eins er til allra ok þa til allra er til eins. ^ Ok er þd sem 30
l^at taki til þin eínar sem iil allra tekr þvi at hann fellir hvergi
sina ast sva vií? anwan at hon se e(^i meó fvllv meá þer.^ Nv Ukz
hamTO ok ger sem haww gerir vn sialfri þer oA: ollvm oðrí;m heil-
agri ast. ^ Vn sliks oðri;m sem þer allrar giæzkv ok eilifs fagn-
aðar. ^ þersor er einka ast oA: þo engvm einvm eignað ne ein- 35
kanað hon er miðlað en e^^i svndrað oll meá oUvm ok hvergi heft.^
hon minkar eigi meá miðlan ne þrotnar meó aftokv.^ hon fyrniz^
eigi meá tima ok er hon forn ok ny. ^ Sia ast er girndar verð
i fystvm mvnleg i ravndaga eilif til vegsemðar fvll fagnaðar.^ Sia
460 ast fœðir mmn ok seðr stendr æ meá fystvm ok meirvm girndvm
Mgl. i Mskr. ^ Punktum er tilf. " Noget utydeligt.
316 • HAUKSBÓK. Viðrœða líkams ok sálar.
ok er til henwar losti þí^i ^ meiri er meiri er aftaka ^vi at ho^^
stendr æ meá lívfv en alldri meá leiðv. ^
Gapitvlí^m
Með^ fagnaði koma mer sanwvr þinar ok meðr miklv gagni
^vi at sva sem mer blindri var engi vili tiZ þetor astar þa vex 5
mer þar nv síorvm girnð tiZ þ^^'rar astar. ^ þa leys mer ein* spvr-
daga. ^ Sa en reini vnasti er alla elskar ok krefr af ollvm astar
hversv ma hann ^ vilia sinn ok ast af ollvm fa med fvllnaði. ^ eigi
er mer ifan vm vilian en frö^mkvœmð verðr m^r myrkri. ^
Gap(i)tvkm ^ lo
Spvrdagi þin er goðr þ^^i at hann stendr af navðsynivm ok
goðvilia er þv spyR hv^rsv hans ast ma taka iil allra med fvllv
lani en sia spvrdagi er sem leystr se ef þv kenwer invirðilega
hans verk ok skipan \id þig. ^ Fyst at þa er þv vart eigi þa var
þa^ hííws giof er þv vart skapað. ^ e^^i gaftv h.anvm til þers ok 15
ecki matter þv þi^i at þv vart ecki þa.^ Með miskvn hans vartv. ^
mikit megin \av ^at at gera md^nn af engv en ^at var meira til
hvers hann gerði man/íen ok Yceri hann þo lofs verðr ok þacka at
hann hefþi eigi meira veitt þer. ^ En hann heUr þo stœRvm tií
lagt. ^ haww gaf þer at þv værir. ^ ha/^w gerði þig sva fagra at 20
ollvm iarðlegvm skepnvm venm ok ollvm mætri ok ollvm ertv ok
tignari þ^i at hann gerði þig eftir sialfs sins likneskiv. ^ hann gaf
þer vit ætlan ok min/^i þaí er oðrww veralldar skepnvm eigi veitt
þaí er þer iatt ok mart an^^að svmt meó ollvm svmt meí? svmvm.^
^at er þer me(í ollvm skepnvm iatt solar embœtti iarðar ok siofar 25
lopz oA: vatz en meó monnvu at ha/a trv ván oA; astsemð er allt
gott riss af. ^ þar me(? er þer gefin kening ok vizka. ^ | i ollvm 64^
þersvm Ivtvm hef^'r hann elskat þig vm fram flesta Ivti.^ Nv goða
sal min margar storgiafir hefir þv af hanvm þegit ok enga þersa
aflaðir þv siolf. ^ Allt hef^r þv meó miskvn þegit ok af hans or- 30
lyndi ok ertv þvi i mikilli skylldv bvndin vi(^ hann. ^ hya at hvat
þv hefir moti leGÍa ha^s sva mikilU giœzkv. ^ Ek ræð þ^r lea ast
i mote l^at hefir þv til ok þat vinz þer.^ Vn gvði þinvm ok ollvm
samkristnvm þinvm midla ast þina vií? alla sem lavarðr þín gerir.^
Ok trv þí;i at sá ma vin^az at œrnv avUvm at hialpa sa er alla35
^ Noget udvisket. ^ Punktum er tilf. ^ M og e tildels udvisket.
* e udvisket. ^ Rettet fra hdskrs hans. "^ i mgl.
Viðrœtía líkams ok sálar. HAUKSBÓK. 317
skapaði af engv ok ollvm styrir ollvm vp^jhelldr gefr boðorð ok
byðr fagnað. ^
Capitulwm
Sva skipaz nv at þeÍM mvn lengr er ek heyri þina fortolv
þi;i meiri fyrst er mer a at heyra þín orð. ^ Nv hvat er þv talar 5
461 þa vil ek heyra nema oh mer i nyt fœra ^vi at Qigx er rett at
ha/a eyrað til nytrar keningar en hiartað i oðn;m stað. ^ litið
áYgir eyrað ef hvgrin reikar þvi at sva mækV propheún yIó gvð
sialfan Viðrbvnað hiarta mins heyrði gvð eyra þitt. ^ Moyses la
ein tima þegiandi ok bað þo iil gvðs meó hiartanv þa kom rodd 10
af gvðs halfv ok mœUti hvat kallar þv til min.^ ma af ^v\ marka
at gvð virðir bœn akall i hiarta en þogn i mvnm. ^ Nv rœð slikt
er gvð kenwir þer en ek skal v\ó taka bœði med hvg ok hiarta. ^
Capitvkm
Gvð gaf þgr skepnv ok Hf med skefnv fegrð með lifi skyn 15
meó venleik ok Yceri litið allt anað ef skyn skorti. ^ hann heíir
eigi siðr hkaman sk(r)ytt ^ meá giofvm en sialfa þig. ^ þv ser meó
avgvm heyrir meó eyrvm bergir meá mvnm ilmar meó nosvm
handlar meá hondvm. ^ geym sala mín hve haleit ok frið þv ert
en hvert ætlar þv at stvnda skili þersi en tigni bvnaðr ok en 20
agiæti. ^ Ek segi þer sa enn same er þig hefir skrydda hann
heUr þig kosit ser iil vn^^astv þv ert hans festar mær. ^ Ok sva
sem hann heíir geíit þer festar fe ok heimanfylgiv sva hef^r hann
bvið þ^r heimilldar hvs meá sialfvm ser. ^ hann vissi en þv e^^i
iil hYers þv vart skopvð hann vissi til hvers hann skryddi þig 25
hann anw skepnv sinni ok sinv skrvði hann hefir vtan skrydda
þig meó Hkams kenzlvm en inwan meó viti. ^ Er Hkams atfœrsla
sem enn ytri bvnaðr en vizka sem en inwri. ^ In?^an ertv bvin
meó skyn oA: godvm kroftvm. ^ En hin/^ ytri ^ bvnaðr þin prydir
þig sem dyrzV steinar fegra eitt hvert smíði. ^ bvnaðr þin sígrar 30
allt smellt ok alla veralldlega fegrð.^ Enda hípfþi l^at at sva vö^ri
sv festar mær skrydd er ganga ska\ i faðmlag sialfs sins drottins.*
haleit er sv giof ok eigi oUvm iatt.^ þefri einm er iatt er elskar.^
Glez nv af sva miklv lane. * vel attv at geyma þ^rsa bvnaðar at
eigi savrgiz ne tyniz ok eigi kome spell a fegrð þína þí;i at en 35
avmazta vettr ertv ef ^at hend^V þíg.^ En ertv vesalH ef þv tyn^V
þ^rsv er þv hefir sva agiætlega þegit en þv vær^V þa ef þer hefþi
eigi með ollv veítt vmð ok v^rðr þa myklv svivirðlegaR vt rekin
^ Punktum er tilf. ^ r mgl. ^ Rettet fra hdskrs in«ri.
3|g HAUKSBÓK. Viðrœða líkams ok sálar.
en þv vænV þa ef eig'i væri meó ollv i fyrstvnííi \ió þer tekit. ^
Ek veit verk þin sala min ok þv mín. ^ þ?;i er verr at latið hef^'r
þv festar mmn þin^ ok snviz fra hanvm ok savrgatz meá morgvm.^
skert er nv reinlæti þitt spillt er fegrð þin brottv er nv bvnaðr þín
nv ertv^ sva líot sva savrvg ok vrein at þv ert e^^i nv verð at 5
sœkia i faðmlag vnasta þins gleymt hefir þv nv hanvm ok hans
velgiorníngvm. ^ eig'i dvgir þer nv staðfesta iil meá makleik at
4,62 þacka hanvm sina dyrlega skipan við þig.^ baki hef^r þv yíó hanvm
snvið ok lagz vnáir hans anskota savrgaz meó vvínvm gerz | pyt- 55 a
lingr avllvm heimol sva leikin ok sva hondlað i þinv savrHfi at 10
rockið er andlit a þer kínwr bleikar davð avgvn en blar vanar
visn^'r spenar hvð skorp megin þrotið.^ nv ertv eigi i bettra hátt
komin at nv hef?'r þv tynt en fysta vnasta. ^ horme^^ þin^'r sla
nv leiðv a þig. ^ hormvlegt er þat at sva fritt vpphaf hef^r ílvtz
vndir sva liotar lyktir. ^ 15
Gapitukm
Nestvn^i er þv hoft erindi þitt þa hvgþa ek at þv friddir
mik ok min bvnað ok þv mvndir glaða harta mítt meá fagnaði. ^
En er þv bratt erindi þinv i hatt verra þa kenda ek at orð þin
san/^aðv skomm mina at ek man nv hatri sæta i stað astar Ij^vi 20
at ek kvnwa eigi goðs at geyma ok ek lagða vþock moti goðri ok
agiætri tilgiorð. ^ Nv viUdi gvð at vgort væri ^at er geri er eða
gleymð mætti a falla alla mina ofdirfð ok þat? mein er þv hef^'r nv
mer iil neyxla fram borin vm mina vgiftv er ek skal bokvm hafa
snvið við minvm drottne. ^ 25
CsípiÍY\um
Til kenmngnr ok aminmngar hef?'r ek þetta fram borið en
eigi iil neyxla ^vi at ek vil at þv skik'r hYer þin skyllda er vi(í
gvð er þig skop ok leysti þig þa er þv siolf hafþir tynt þ^r. ^ iil
þers stvndörr hvgr mín at kenwa þer hversv mikin elskvga þin 30
vn/íasti hef^'r haft vií? þig i þinm tion þig at frelsa. ^ sva haleitr
sem hann er i sinv Riki sva Utill syndiz hann her. ^ hizvg veitti
ha^m þer mikla Ivti af sinv mikla valldi her þolþi (hann) ^ harðar
viíífarar meó litiUæti ^vi at þv hafþir fellda þíg en hann steig niðr
þangat er þv latt ok leysti þig. ^ Ok iil þers at þv megir na þem 35
sælv er þv tynder þa þolþi hann eigi þina pinsl meá sinm milldi. ^
han steig niðr or sinv mki tok a sig mandom þolþi pinsl sigraði
davða frelsti þig. ^ Skynia sala sva mikla giœzkv per veitta geym
^ Punhtum er tilf. ^ ^ ^^, ^^^ ^^^^, Unjen. ^ Mgl i Mskr.
Viðrœða líkams ok sálar. HAUKSBÓK. 319
hversv mikla elskv hann heíir þer teð. ^ fogr vartv i fystv ok af
hans laní fvl gerðiz þv ok af sialfrar þin^^ar illzkv en hann tok af
þer savrleik ok gallt þer fegrð þina me(? sinm milldi. ^ Ok af þ^m
ast er ham hafþi lagt yíó þig vnwi þer nv enn savrvgri ok lagþi
fram hf sitt þig at frelsa. ^ Nv eftzr sva mikinw kostnað ^ oý^ sva 5
mikla framlogv eigi brigðr hann þer þinv afbroti ok þv\ vill hann
siþr misgé^rðir mvna til hefnda at hann vill at hans viU standi
allr vskerðr y\á þig oA: en heitr hann mmsiorv^n giofvm sem fyR
hafþir þv ef þv vendir þig til nytz ok helldr meó staðfestv. ^
Sala mællti lo
463 Svms kostar man ek nv kynlega ti/ orðs taka. ^ Nalega er
nv sem ek vn^a glœpvm minvm þvi at mer syniz at gagn hafi at
vmð þar sem drottin min var meó glœpvm minvm kvaddr íil
minwar lavsnar.^ Enda hefþa ek alldri hans ast sva gerla vitað ne
sva fvliega reynt ef ek hefþa eigi aðr i misgerðir fallið.^ Með sælv 15
syniz mer fali mitt þar sem ek riss sælli vpp en ek fell ok velldr
\)vi hans ast.^ engi ma meiri vingan vera ok engi ast skirari engi
elska helgari en sia. ^ Do hin meinalavsi mer iil lavsnar ser iil
dyrðar þar sem (hann) ^ fanw ecki þaí meá mer er astar væri
Yeri. ^ Nv se lof gvði ok þer drottin min er sva miki^ vant íyri 20
minar sak^r. ^
Likamr talar
Avita þig sala min íyri gvði at þv hafi'r her til avfvssv lavs
verið mot sva morgvm ok storí;m velgiorningvm ok viUdir e^^i
kenwaz vi(? hans miskvn sva mikla sem þv hef^r þegit.^ þv hafþ^'rgs
horfit fra hanvm ok tynt sialfri þer þv vart selld fra hanvm brott
meó sialfrar þinar syndvw hann leysti þig meó sialfs sins bloði ok
frelsti þig or navð ok or herleiðing. ^
Sala mællti
Eigi a ek heðan af at svivirða mik ne leaia mik vnder spell 30
þar sem Gvð lagþi sva mikin þocka vp^ a mik at hann þolþi
davða f«/ri mínar saker. * |
Fyrir avgvm ^ mætti þer v^ra sala min hversv marg^'r íyri g^b
ntn^'r hafsi verið ok af þt?i tynd^'r þa mvnd^'r þv vera* i þockvw^
Yiá gvð. ^ heyrt hef^'r þv hversv margar ætt^'r hafa iil tions stigit 35
ok þo þegið þaí er þœr mistv.^ nyt þ^r þersa dyrlega þegv.^- Mikil
^ Punktum er tilf. ^ o * hdsJcr. rettet fra e. ^ Mgl. i hdsJer. * Noget
afhleget. ^ vm meget afbleget.
320 HAUKSBÓK. Viðrœða líkams ok sálar.
er sv virðing at lata þig kiosa þa en ætlar þv at nockor gangi
þin/i v^rðleikr til þersa. ^ Vartv þeim styrkri vitrari eða agiætari
avðgari eða mattkari. ^ Nei Margir yarv þar vitrer avðgir ok
agiætíV. ^ En allt þetta dvgþi hvarki þeim ne þer. ^ Miskvn ein
ok milldi leysti þig en engi þin til vérki.^ hann kavs þig vm íram 5
alla gaf þ^r nafn af nafni sinv sva sem hami heitir Kristr sva
heit^r þv kristin.^ mikil er sia tign en meira er allt saman ^at er
hann hef^'r veítt þ^r. * hallt nv ok tyn eig\. ^
Gapitulwm
Storvw hefir þv nv hvaað mik. ^ En med ^vi at ha^^t^m er 10
ast a mer þa seg mer hvi helldr hann mer sva lengi i íiarska ok
tekr mik e^^i helldr i\l sín vm siþir at ek mætta vrvalega hvilaz
ok gleðiaz i hans, faðmlagi. ^
Gapitvlww
464 Ek bið sala min at þv kvnwir andsvort^m ok eigi siþr ss.nn- 15
sogvm. ^ Veiztv eigi hve fvl ok savrvg ok Hot þv vart. ^ Vilnar
þig nockot þers at þv mvner fa sva dyrlegt faðmlag nema þv leaer
fyRÍ rcpkt a at faga þig ok manna. þig ok reinsa ok endrnyia
bvnað þín ok afla aftr þmar fegrðar er nv hefir þv mist. ^ þetta
velldr er þv missir hans navistar kviðiar hann þer kors ok faðm- ^
lag meó ast þi;i at eigi ma sva savrvg reínan handla ne sva Hot
sva fagran lita. ^ En þegar er hans viðr taka bvin er lyti erv af
fœrð. ^ nv lea a allan hvg at fegra viðrUt þitt skreyta bvnað þín
þva lyti þin endrnyia reinlæti bœta athœfi fylgia keningvm ok
koma sva i sætt Yiá þin vnasta. ^ Stig i engan ofsa ne of mikit 25
dramb af þvi at þv hefir Yerib kosin tak ei^i orvilnan af pvi at
aðrir vorv sakaðir en þv e^^i ok her til vil ek segia þer sogv
eína þar til. ^
Ævintyr
Konvngr ein var forðvm sa er Asvervs het hann atti drottn- 30
ing þa er Vastes het. ^ ho^ gerðiz mikillat af gnot fear ok
metorða fylldiz hon vpp drambs ok ofsa.^ ok ein tima er konvngr
sendi henni boð at ho^ skylldi koma iil hans borðs^ er hann hafþi
gort ollvm envm hæstvm monnvm af oUv ^ Riki sinv ok villdi syna
sialfs sins agiæti ok sva henwar þa f^ri leit hon hans boð ok viHa 35
ok hann i reiði sinni fí/ri leit hana. ok sagþi hana. af drottningar
nafni ok or hiv/iskaps bandi. ^ Orlendiz hon ok gerði þat hen^ar
' Punktum er tilf. ^ Herpá er igen skr. hans. ^ Rettet fra hdsJcrs ollvm.
Viðrœða líkams ök sálar. HAUKSBÓK. 321
dramb ok ofrhvgi at \yon misti kow^ngs sins ok metorða fiar ok
fostrlandz. ^ Bavð konvngr sinvm monnvií at samna ollvm meyi-
\m af hans Riki þeim er venstar Yarv i borg hans vnd^V giæzlv
gelldings þers er Egenvs het. ^ En er þær vorv þar komnar þa
pryddi hver sig eft^'r mætti sva sem hver skylldi sem betz þoknaz 5
fyri konvngs avgvm. ^ lit a her sala min hversv margar Yarv
kvaddar en ein var kosin sv er konvngi syndizt fegrst.^ fysti kosn-
iwgr var eft^r konvngs boðorði en anwaR eft^'r vilia hans. ^ nv
geym ef þersi dœme saga megi nockorn stað nema i þinv mali. ^
Gapitvlíím 10
Svn himna konvngs kom í heim þen/za er hann hafþi
skapað kono ser at festa einvalða ok þa er verð Ví^ri konvngs
faðmlax en Gyðinga lyðr er fgri hafþi spáð hans herkvamv ^vi at
þeir sa hann litil latan þa fyri Utv þeir hann ok varð hann þí;i
íyri Utín. ^ Bavð siþan konvngs svn posíok*m sínvm at fara yfir 15
allan heimen salvm at samna ok ílytia þær til borgar sinnar ^at
er vndir helga kirkiv ok retta .kristni. ^ Drottni/^gar skalltv her
skilia reínar salvr þaí er borg vars drottins sem Pall posíoli segir
^at er Gvðs mvstm segir hann Yió ors kristna menn er þer sialfir
ervð. ^ en þær salvr velr Kristr ser er eig^' erv vbyria þær er 20
465 bœði megi || geta ok ala en \)at er bœði at byria goð verk ok 66»
vinna ok avka sva hímín rikis folk en eigi veralldar ok er þo goðr
getnaðr veralldar ok gvði þeckr ef meó rettvm getnaði er getin
eftir gvðs skipan. ^ þær salvr erv gvði þeckiar ^ er hanvm þiona
meó ast en eigi meá otta ok ala fyri þz^'i frialslega vndir elði goðra 25
verka en þær erv eigi allar. ^ Marg^'r erv menn qvaddir til kristn-
inwar ok marg^r koma. ^ íiolði sækir heiga kirkiv meó vidtokv
trvar ok taka þar alla skyllda þionvstv ok erv þar dyr smyrsl til
salv hialpar. ^ En þo at marg^'r se kvadder þa er sem drottin
segir i gvðspiallinv at faer erv kosn?'r þi;i at Ipeir einir erv valðir 30
til eilifs fagnaðar er her leaia alla stvnd a sitt raal at reinsa ok
sik at pryða meó gobvm verkvm at þe^'r finiz slikt'r þa er þezr erv
heðan kvadder at þeir se verðir at vera kosn^'r. ^ Nv se hvar þer
er skipat ok mattv þa skilia hvat þer er skyllt at vin?^a.^ Vnwasti
þin sem Asvervs konvngr gerði hef^'r skipað þer i hvs þaí er tri- 35
kh'nívw heitir ok skailtv þar bva þig ok avka þina fegrð meá goðv
allt þaí er þer er til þvrfta. ^ Ver nv iðin sala min vm bvnað þin
Ycr hvarki lot ne vrœkin at verðleiki þin megi visa þer i faðmlag
þins dyrlega vnwasta þa er þv verðr heðan kvodd. ^ Nv bv þig
Funktum er tilf. ^ c ligner et g.
21
466
0^2 f HAUKSBÓK. Viírœða llkams ok sálar.
sem heíir konvngs vnwvstv ok eigi iarðlex konvngs einshvers nema
vnwastv himin rikis konvngs. ^ bv þig þeiw konvngi til handa er
íyri þer þolði davða ok sigraði davða ok er þo sialfr vdavðlegr. ^
Gapitukw
Nv hef^V þv anwan tima visað mer i mikin otta ok sva sem r.
ek skil orð þin þa hefir ek ætlan skipt sva at ek hefir slitið mik
íra veralldar ast er æ er hvé^rfvl ok hvgðv(m)z ^ ek flytiaz til
rettrar astar.^ en i þd hefir ek eigi haska forðaz at þv kveðr mik
e^^i mega nalgaz nyt þgrsaRar astar nema ek gera mik með allz
kyns hætti verða henwar at oðlaz.^ En ek se at \\at er med starfi lo
ok meinlæti. ^ en þo bid ek at þv þyð m^r hvat er trikHnívm er
eða hvat cubiculum ok allt ^at anwað er þar til heyrir þd at allr
viU mín stendr nv þangaí at vinwa aftr tynda ast. ^ Ok vnwí mer
gvð sva aftr at heimta min venleik ok en fyna bvnað at mín
vnasti megi segia mer fogr ertv nv ok vel bvin ok verð mins i5
faðmlax. ^ Sæl em ek þa ef ^at hender mik. ^ litils er vert allt
þaí er ek ma mik pína hia þ^;i er ek ska\ moti taka.^ lat þer e^^i
íyri þickia at tia mer alla þa hialp er ek ma til mins mals fella
þeim at þocknaz er m^r hefir sva mikla ast ok giæzkv veitta. ^
Gapitukw 20
Nv ertv a rettri gotv ok ger sem þv mækV ok sa veiti þer
megin iil f(ra)mkvœmðar ^ er vilia þin kveykfr til frambvrðar. ^
En þv leitar hvat trich'níum er eða cubiculum. ^ þaí er hvs þat
er konvr bva sig í.^ cubiculum er ^at er brvllavp er í veitt. ^ En
at skyra þaí gerr þa er Trikh'nivm i þyðing kristní vár ok heilvg 25
kirkm þar er goðar salvr bvaz i til giftv giftingar en þa er þær hafa.
bvið sig ollvm bvnaði þa sœkia þær i brvllavps hvsið ^vi at þa er
þær hafsi her þionað i goðvm verkvm þa taka þær meó gvði eiHf
giolld sinwa verka. ^ Ok er kristni var kallað tricKnivm þaí þyðir
þriskipað eða þriskift hvs þvi at þriar erv kristina mannsi skipan^r.^ 30
einir erv kvangaðir aðrir þo at e^^i se mogr eða meyiar kiosa
ser reinh'fi .ííj. erv meyiar ok a\\ir gvdi þeckir hverr i sinm tigvnd
ok ^o þeir fremstir er vbrvgþit ha/a sinvm meydome. ^ Ok er þo
gvði kiæR hivskapr sa er meó rettv er bvndin ok si^an loglega
varðveittr en sv er þar rett varðveizla a ok samkvama at hvart^s
varðveiti trvnað oðrv | ok \ió engan anan af bregþi vm Ukam 66^
sinn.^ Se ok samkvama þeira. íyri getnaðar sak^r en e^^i losta þo
at iil mikilla Hkna se lagt þo at mvnvgð skreíi* stvndvm vm fram
Punktum er tilf. ^m mgl. ^ra mgl. i hdskr. ^sk sammenshrevne.
Viðrœða líkams ok sálar HAUKSBÓK ^9^
getnaðar sok. ^ Nv bva þersir alhV i triclinio þaí erv kvangað^V
ok vspiimv ok hinir er nv hallda sig þo aðr Ví^ri í hivnskap eða
i obrvm horvndar losta. ^ En nv rœðvw vm þai; en dyrmætv
smyrls er betri erv vár i iartegnvm en þeira i bvðkvm ^ ok heíir
pat af skirn vam. ^ þogv ser konvr i brvðar hvs'i Asveris konvngs 5
ok minkadi meó l^vi Kkams savr.i En Yer ervm þvegnir i fontinvm
ok falla þar allar syndir. ^ allmyklv er þa betra vart vatn en
hvat velldr þvi. ^ navist enss ^ helga anda trv var ok yfir songr
kennimannz l^vi at aðr þersir Ivt^V koma tiZ hvat er ^at meira en
vatn en er þgrsir Ivt^V koma til þa er þat skirnar vatn. ^ ver lo
sigvm savrgir i ok komvm vpp reinir ok syndalavser. ^ aðr matti
ser vatn Ktið ti^ storra Ivta en nv send«V þai mmn til himin rikis.^
Gapitvkm
Smyrls er h^r ok til taknanar ok i\l reinsanar Grisma ok
oleum sanctum þí;i at þv ert nv kanaðr Gristi meó hans nafní 15
ertv nv k(r)istin* kallaðr ok sva ertv.^ Goð erv þersi smyrsl þvi at
þa^? binda þig vi(? himna konvng. ^
Gapitvkm
Myrra ^ erv vistir þær er vaR konvngr gefr af sinv borði
l^at er af sinv helga alltari. ^ þaí er holld hans ok bloð þaí er 20
ha?íw sialfr. ^ hin vistin fœddi Hkamin sia fœdir sah'na ok visar
henm iil himin Rikis. ^ M'ikit niegin er at þe^ri helgv fœzlv er
syndir slockv^V fœdir salv veiter himin Riki. ^
Gsiyitulum
467 Klæðnað gaf hann ok þv verðr at klæðaz. ^ hann er eigi 25
sva dyR sem hann er at ravn goðr. ^ þaí erv olmvsvr fostvr ok
vokvr ok oll onwvr miskvnnar verk er þin bvnaðr skvlv v^ra ef
þv villt i'il hans faðms ok fagnaðar koma. ^ Ok þv skallt hafa.
dyrmæt gros meó per ok \)Siv er fyrri kome ti^ hans en siolf þv. ^
Maðr ma gera goð v^rk ok erv þai; eigi gvði þeck. ^ maí?r ma 30
gera olmvsv fyri fræ(g)ðar ^ sak^V fasta ma maðr at afla ser orðs
þers at hann se trvr maðr.^ ^at kan^z ok \ersL at log þrysti hanvm
til fostv en e^^i sialfs hans viH. ^ fasta ma maðr f^ri sinkv sakir
at spara mat sín. ^ Sva er vm onwvr verk i hvan ^ tveeia stað
a rvm ti^ goðs ok hegoma ok ef iil hegoma horfa þa taka [)rv ^ 35
verk e^^i iil gods. ^ tion er þaí eða Ukams æðra ok allt þetta
^ Punktum er tilf. ^ b er i hdshr. rettet fra e. ^ Saledes. "* r mgl.
^ Rettet fra hdskrs Myrar. ^ g m^Z. "^ þ er i hdskr. rettet fra v.
21*
324 H A U K S B Ó K. Vi ðrœ ða líkams ok sálar.
avfvssv lavst ok avmbvnar. ^ En ^at er allt %n gvds sak^V gort
er reinlega er gort ok iil salv þvrftar. ^ Nv skipa vel verkvm
þinvm þa gmgr goðr ilmr af ok klifr sa ilmr allt vpj? til hímna
ok vattar þin verk ok þeg«r þv staðfestiz í þersv athœfi ok meá
þersvm hætti at oll Yerk þin lita til gvðs þa te(k)z ^ af savRÍn er 5
aðr var a þer fellr snykr ok vþeíian ok man þer þickia at þv ser
hin sama ok þv vart ok man nv allt þitt athœfi snvaz i goða gleði
ok helga teiti ok i rett hvgskot ok allt þat snvaz ^ þer til hialpa.^
en at þv meg«r en giorr marka i hvern avka fegrð þin liðr þa se
oft i skvGsio þina þa mattv sia hvat vel samir i bvnaði þinvm 10
sva ok ef nockot skortir a. ^
Ca.'pitulum
En þersi skvgsio er heilvg ritniwg lat hansi oft xera. íyri
avgvm þer hon kenmV þer þín bvnað les hana ok fylg þí;i er þv
heyrir. ^ Ok ef þv fylg^V þa manwtv skirUga Hfa ok reín bva ok 15
eigi oftaR savrgaz. ^ Man nv þgr i halld koma fontrin er þv vart
skirð i krisma ok óleYm er þar var a þig lagt sv en helga fœzla
ok sa en dyrmæti dryckr er þv heíir^ iékit af vars konvngs borði
ok meiri nyt dregr ok mætri langiori ^ er iU eilifs gagns helldr
en vistin er meyiar tokv af bor || ði Asveri konvngs.^ En hvat20 67a
ef sva illa verðr at þv fegriz vm rið ok þit mal i lag komit ok i
frið Yió vnasta þín ef þer vinz staðfesta iil ok gifta En þv bregðr
a hátt Yerrsi ok vendir þig iil vandra verka. ^ nv deyr goð tiZ
gerh en mein vex^.^ Nv ef þv fellr rís vpj? ei^i er sa farin er fellr
hin er farin er orkaz ma ok vill eiýi sialfr biarga ser. ^ En hvat 25
ef oft er veitt iil vmbota ok opt iil meina. ^ Rís æ vpj? er þv
fellr mart er ti/ vmbota. ^ Ef þv bleyðir hiarta þítt sv bleyði
468 grœðir þig. ^ kemr þv þer iil tara þav skola þig. ^ er ok fasta tiZ
vmbota b(pn^V vokvr mersvsongar olmvsv gerðir fí/ri gefa oðrí;m
sín misverka venda þeim rettleiðis er i misfelU heíir hitt hefna a 30
þeim illzkv er ofþrair erv at hallda a sínv meíní at eigi tyni
hann bœði ser ok obrvm meó illvm dœmvm af þí;i at hann er of-^
þrahalldr a illzkv sinm ok er minwa haws tion eins en margra ok
er þvi hefndin salv botar verk ok synda lavsn ef sa hefnir er
gvð hef^V þat valld i hond greitt. ^ Ok er sa rettr laga hoíþingi 35
er hefnir eft^V logvm ef log erv e^^i of frek ok hefnir hann
íyri Gvðs sakíV goðvm monnvu i\l friðar ok heínir meó astvm
en e^^i med heíftvm meó ast yíó gvð ok iolkit ok sal sialfs síns. ^
^ Punhtum er tilf. 2 ^ mgl i hdskr. » Rettet fra hdskrs snviz.
* 5íA:r. héf . 5 5'ílZe(ígs. « i^e^í^í /•/•« ;ií?sA:rs vax.
Viðrœða líkams ok sálar. HAUKSBÓK. 325
Slikir Ivt/r oh margzV aðríV lÍGÍa ti^ vmbota. ^ Se hversv mikil
milldi vars drottins er Yiann gerði þig þa er þv vart eigi i\l þers
fagnaðar at þv skylldir i hans mki þan stað fylla er engillin
tyndi. ^ ha#^ gaf þgr at vera vel þ^;i at ecki matt^V þv þer íyri
vtan ha/?s lán. ^ hann gaf þer ætlan at hyaia gott ok vilia at 5
vinwa ok megin.i Ollv tynd^V þv þersv.^ hann gelldr þersa miskvn
engan fær þv þer anan shkan beina maw^. ^ hann gefr þer stolin
ok vit ti^ at vma enda gelldr þer en me^ miskvn þo at þv tynir
með heiwskv enda er sia miskvn^ æ bvin hversv oft sem þv leitar
iil ok hversv synðvg ok savrvg þv ert. ^ sva er haws ast mikil lo
yió þig.^ Nv leG moti allt ^at gott er þv matt þo er þaí morgvm
Ivtvm min/^a hans, tilg^rðvm. ^ En þv matt svara ek em fatœk
snavð ok neis ek hefir engi efni iil framlogv. ^ Sala þv segir eigi
satt þv matt höí/'a ast ef þv villt hef^'r þv ok sialfa þig. ^ þersa
Ivti krefr hann ok krefr sins. ^ En hvat ef efni skortir leG fram 15
goðan viUan ef hann hef^V mikit veitt þer ok gerir þv ^vi mikit
gott. ^ þaí er h«/^s veizla. ^ en ef hann hef^V htið veitt þer þa er
þaí o^ þitt gagn. ^ hö^nn vill reyna þig i þinm neisv \iann veit
giorr hvat þ^r hœfir en sioif þv ok skalltv íyri þd með þockvm
taka oll ham verk ok æ Yian^ miskvnn at kenwa hvegi goð er þv 20
geriz. ^ kanw þaí vera at þv geriz sva goð at þv ser verð at
iartegnir geriz íyri þinar sakir en gvð viU e^^i ^vi at \\ann vill
eigi at ofsi megi spiUa þer oA; vill hann sva freista þin ^vi at ecki
avkar þaí ne vanar vgrðleika þinn ok er hanvm þeckra at giæta
þín i ntil læti en leiða þig i of mikJa freistni.^ sva er ok vm fiar- 25
efni hann veit hvi Yíann dregr íyri ^vi at h.ann hefir margan
tældan.^ Nv lofa alla ha^s til skipan bið hann styra þinv raði ok
þa hiolp veita þer er þv þarft taki af þer meín ef nockor erv vnwi
þer goðra verka ok staðfesti þig i goðvm verkvm hvarki er vm
469 avðœfi er ^vi at e^^i iattar lnann avUvm monnt'M oA: Qigi avUvm 30
iamnverðvm. ^ Se brœðr tveir tvibvrar erv aln^V som er ætt þeira
same bvrðar dagr. ^ an/^aR hefz iil avðœfa anwaR legz ti^ fatœkis
ok er hinn fatœki sivkr ok nvmin megni hin avðgi heill ok i
avUv afli ok megni. ^ Gvð an baðvm en annan lemr hann at
mega illt ok styrk^V anwan at mega gott elskar þo hvarntveGÍa en 35
sakar hvarngi.^ Shkt er hans ast vií^ ors at hvatki er vaR breysk-
leikr þokV af hans, i\l ætlan avllv skipar hann þ^i ors iil gagns
ok iil giæzlv. ^ Ok skvlv ver íyri ^vi i allri hans vi^ skipan hann
lofa ok meó þersvm orðvm vm hann ræða Uiðr kenvmz ek
drottin min oll þin miskvnwar verk skipa allt eft^V þinvm vilia ^viio
Punktum er tilf.
qag § HAUKSBÓK. Viðrœða líkams ok sálar.
at þv ert minn drottin þv ert mitt ynði þv ert líos | avgna 67^
minwa. ^ en hvat skal ek drottin mín mote l^vi ollv leaia er þv
hefir veitt mer. ^ viUtv at ek vn^a þer. ^ hversv mikit skal ek
vnwa þer.^ En fvl ok savrvg em ek at vnwa þer. ^ vnwa ska\ ek
þo drottin mín þí^i at þv ert min styrkr þv ert min viðr taka min 5
staðfesta lavsnari min ok V6rndar(i) mi^ ^ hiolp ok heilsa. ^ þv
gaft mer drottin min þig at kvnwa a þig at trva þig at elska þer
at fylgia. ^ þv gaft mer vit ok skilning ok min(ni) ^ tvngv skilna
þeckileg orð aheyrilega kening ok frambvrð meó frawkvæmð verka
vilia til náms megin tiZ skilningar varygð i farsælv hvaan i anw- lo
marka. ^ Ok hvert er ek venda mer þa var æ þin miskvn bvin
mer ok þa er mitt mal var at þrotvm komit þa leystir þv mik þa
er ek syndgvðvmz hirt^r þv mik þa er ek rygðvmz þa * gladdir
þv mik þa er ek orvilnvðvmz styrkt^'r þv mik þa er ek fell reistir
þv mik þa er ek stoð þa stvddir þv mik þa er ek geck leiddir þv is
mik þa er ek sotta iil þin toktv vi^ mer.^ Nv þetta allt ok marga
Ivti aðra veitt^r þv mer ok ^ þ^i a mer iamnan at vera þeckilegt
a þig at hyGÍa vm þig at rœða þer at þacka þig at elska þig at
lofa íyri allar þinar haleitar ok margfalldar velgiorningar er þv
hefir mer veítt mín lavarðr ok min drottin. ^ Nv hefir ek teð þer 20
sala min ast þíns vn^asta ok hans íestar fe ok ti^giof iil þín. ^
Nv er goðr vnasti gott festar fé nv lea gott a mote hallt þig vel
þiona reín reinvm hallt þer vspilltri ok lat flecklavst vera þitt Hf
heðan af. ^ Ht a at fyR meÍR vartv savrig sem Silmennéieg pvta
en þv ert nv med hans miskvn meyiar iamningi. ^ þ^r erv spell 25
fyrigefin fleckar af þerðir. ^ giæt nv þegin^ar miskvnar ok giæt
470 meá þockvm ok lytal'avst. ^ Se hvat hann heUr nv veitt þ^r er
alldri VOT þitt afbrigði sva mikit at eigi var hans miskvn meiri. ^
Sala talar til Ukamsins
Nv fínn ek bhndi mina er ek sagþa at eigi mætti vera 30
einkaast vtan til eins tœki. ^ Nv se ek at sv er meiri er til allra
tekr ok er þo fvll meó hvmvm þar sem ein er allra stiorn ok for-
vista ollvm nalægr allra giæzla avllvm bvin iil hialpa fyri lætr
engi skilz vií? engan htr yf^'r allra verk ok vinr sialfr meá þeim er
gott vinna.^ leyniz andUt en eigi navist hans.^ bœði er meó mer 35
nv skom ok otti.^ skommv(m)z ^ ek misverka ottvmz ek þann er ek
fæ e^^i leynz fgri þvi at hann sér alla mína leynda Ivti. ^ Avm
^ Punktum er tilf. ^ I hdsJcr. stdr verndarm; fejl for Vé'rndarmadr ?
^ Sáledes rettet af Unger (= hukommelse). * a skrevet over linjen. ^ Tegnet
af en usœdvanlig form og synes af skriveren senere tilföjet. ^ m mgl.
Viðrœða líkams ok sálar.
HAUKSBOK.
327
em ek er sva mart er þat er ek ma skammaz af hanvm en hitt
fatt er hanvm ma þocknaz. ^ missir mer at ek mætta sva mikla
stvnd felaz íyri hanvm at ek hefþa siolf af þert oll mín meín ok
birtví/iz ek hanvm eigi fyRÍ en ek mætta rein standa i hans avgliti
lavs fra syndvm. ^ Nv sny ek rœðv min/^i til yðar synda minnsi. ^ 5
Ek sœri yðr bolvaðar synd^'r ok hatrs fvllar meína fvlhV íleckar at
þer latið mik ok skiHz fra mer dirfiz ei^i oftaR iil þers mik at
íifla m^r at spilla ok sva reita min drottin ok lavsnar(a) ^. ^ Enda
man yðr iil sokn litið stoða þar sem hann veiiir vorn en ek
motistoðv þd at en angrar mik meÍR at ek gerði hann reiðan en 10
mik vreina þar sem hann ser oU min verk. * Nv i hans megni
segi ek skiHð vií? yðr nikvæði ek yðr ok allt yðart samneyti ^. ^
þarflavsv veiti þer mer atlavp. ^ Til annaRa Ivta vil ek nv skapa
mina Hfdaga ok vætti ek ok trvi ek fastlega at kviðiað skal yðr
vera mín til vitian ok innkvoma þt^i at skil ek nv hversv ek skal 15
yðr brott reka ok hversv yðr skal forðaz ok se þí;i nv endir a
vorv felage. ^
Gapitvlwm
ANsvor þin en fyrstv * ok þersi erv miok vlik ^vi at þa
þotti þer eigi einka ast nema iil eins tœki. ^ Nv þicki þer hon af 20
þd mætri at hon er eins ok allra. ^ þv kveinaðir ^ fyR at frestað
var viðr tokv þinm.^ Nv af ^vi at þv stvndar at bœta fallit || þa 68*
finnr þv hve mi\it gott þer ha/a veítt frestin ok gvðs biðlvnd ok
þolinmo^ði. ^ En þv ottaðiz ok en þicki mer sem nockot kenm
þers at þv ottiz at hans ast se fallin mó þíg þí^i at þv ert en e^^i 25
komin til vmbota þíns afbrigðis. ^ En þetta otta orð skalltv med
ollv fella dvena matti ast hans ^ið þig syndvga en eigi matti
471 falla. ^ vnm hann ^er Uotri tynd Vö^rir þv elligar farin vö^rir þv
ef hans ræiði stigi þegíir i fvlla hefnd en þolinmœði van freistn-
ina en freistni yfirbot en yfirbót ^ ast hans. ^ En þí^i meiri mvnr 30
er a ast hans er þv stvndar lengr iil yfirbota meina þinwa þí^i at
þegar vend^r hann sinv skapi er þv vendir þocka til hans. ^ Ok
þo at hann hati syndír þær er meó þer erv vbœttar þa kanw
hann þo þers ofvssv at þv hatar nv ^at er hamm mislikaði. ^
Miðr Htr hann nv a ^at hvat a skortir med þer en a hitt hvert þv 35
stvndar nv ok meÍR geym^V hann at iðran þinm en at hversv
^ Punktum er tilf. ^ a mgl. i hdskr.
hdskr. rettet fra v. ^ ^ v tilföjet over linjen.
aksent over.
am meget afbleget. * y i
* b synes rettet fra H med
328 HAUKSBÓK. Viðrœða líkams ok sálar.
f
mikil stvnd er til idranar ma.^ ok a litíUi stvndv lækna stor mein
ok margfolld. ^
Spvrdagæ
Seg mer eín tíma spvrdaga. ^ ek kenni meá mer stvndvm
ynði sva mikit ok hvaan fagnað ok gleði at mer þickir sem ek se 5
oll onmY en ek var skommv. ^ Nv fysvmz ek allz anars en fyn
ok nv er mer ^at leítt er aðr var lívft. ^ syniz m^r sem ek se oll
skipt ok oll ny ok mítt briost hef^V iekit nyian fagnað samvizka
mín er i gleði dvenar fyst at lita iil liðin/^a meína i ró er nv
hvgr min birtiz vit mitt lysiz hiarta mítt fyst min stvndar a 10
giæzlv heilagrar giœzkv. ^ En þv hefír rœt vm faðmlag vnnasta
míns at þaí skipt^r mmneuYm ok vender or vandskap iil naða ok
staðfestv. ^ Nv veit ek eigi meó hvmvm hætti þdta skipti kemr
en hvg^an er mer i skiptinv oA; vió þmna hatt villda ek bva alla
mina Hfdaga ok þar iil skal ek fram lecia allt mitt megin. ^ Nv 15
er sem hvgr mín beriz vi^ mik hin fornwi vi^ en nyia at hinn
megi falla en sia Hfa þvi at sva kenm ek hann nv nyian fagnað
hafa. iekit sem hann venti ser nv enda allra meína ok fvllnað
avmbvna ok biðr ^ hann nv e^^i framaR enkis o^sk^'r hann þersa
heims meira.^ Nv vil ek ^at vita hvart sia mvni vera^ mín vnasti 20
ef sva skiptw' mer ok þersa haleita hvgró hef^r veitt mé^r fellt
vnytan losta en kveykt fýst til allra goðra verka. ^
Gapitulo
Sia same er^ þín^ vnasti er sva hef^r vitiað þin þo at
hann kome hvlþr ok vsynilegr ok eigi (megi) ^ með avgvm sia ne 25
hendi ^ hondla. ^ hann kemr iil amíningar en eigi iil synar tiZ
keningar en eigi iil handlanar viUa þinn at teygia en eigi alla
fyst þína at gera astar fyst ter hann þer en e^^i en avmbvnar
fvllnað. 1 Ok ^at er sa Ivtr er þer hœf^r tiZ festar fíar at her
kenmr þv hans mvnvgð ok sva vaxi fyst þín \)at at hafB. annars 30
heims með fvllnaði er her kennir þv ok hergir meó fagnaði ok at
472 \^at \iiir þv meá fvUri hopan at sa skal Yera. þín eilifr i eign er
nv er i þíní vitían ok se sv vitian er nv kenmr þv styrkr iil stað-
festv von iil framkvomv.^ Ok. er sv bœn mín ok lykt ro^ðv mínnar
Yió þig sala min Vnn þeima sœk eíiir hanvm lett eigi fyR en 35
þv tekr hann ok eignaz hann þegar er þv fær hann.^ En þ^rsaRar
tavkv ok eignar vnm þer sialfr hann vtan enda. ^
^ Punktum er tilf. ^ Afhleget. ' Tilf. over Unjen med nedvisnings-
tegn. * Mgl. i hdshr. ^ Sáledes snarere end hendr.
Viðrœða líkams ok sálar. HAUKSBÓK. 329
Gapitvlwm
Sia er fyst min til þers er oll girnd mín hengat stvnda ek
meó trv flytivmz ek meá hopan venn ek meó astsemð ok vnni gvð
mer her at leita en annars héms at fin^a ameN. ^
GscpiiYlum 5
Nv meó \>vi at vm hvgrecki er talað oA^ vm æðrv oA; þersv
hvarvtveGÍa ti^ salv vent er anwað er gagnsemda fvllt en | anwað 68b
afbrigða ok byrgða þa gefi gvð æ iil hins at lita er þvrft beiðir
en hitt fyrúiÍR er iil haska heyrir. ^ En þaí er salv skyllt at
skynia þi^i at gvð hefir henm skyn iattað er ha/m hefir avðrt^m lo
kvikvendvm syniað. ^ Ok sem hon \eiiir hf hkaminvm meó sinwi
navist fyrst at alaz í heim þí;i nest i voxt at fœraz ok eííir spena
meá vistvm fœðaz biargaz meá atfœrslv sva er ok henar at skynia
at Ukamin styri ser meó viti kynwa hanvm at .íj. Ivt^r erv meó
maninvm illt ok gott lostr ok nattvra. ^ Ok er ti^ þers leaiandi i5
oU ætlan ^ skilningr ok vizka at lyti se vti byrgð þ^^i at synd er
ill iamnan en nattvrv se^ holpið^ vi^^ er^ reín var skapat ok er þo
logð vndir lyti hon lyta laÝs þí;i at eftir þí^i sem hon er nattvra
þa^ er hon hvergi ill ok eigi meó envw versta manm.^ Ok af þí;i
at mac^ren kanf^ sUkt skynía i þd er hann gvði hkr þi;i at af þersv 20
kanw hann satt at sia ok fremia sig i goðv til salv þvrfta. ^ Ok
er hanvm iað hkams þvrft at vita hvat han^ næringvm gegn^'r
sem vist mot hvngri dryckr md þorsta klæðnaðr mó kvlþa vorn
mot alavpvm hiolp Yið svttvm. ^ ok er fyri ^vi tvefallt verk med
m^LnnexiYM anwað þaí er gvð vinnr en annað ^at er sialfr maÓYeii 25
vinnr Ef maÓY rœk^r salv sina. ^ rœkt salvnwar erv góð verk ok
forsio hkamens en manzens verk ok þo gvðs lán þd at þrir erv
vínnendr goð nattvra ok maðrin. ^ Gvð skapar ^ þa^ er skapað
er. 1 Ok i fyrstv var vskapað sem Moyses segir In principio íetit
áeu^ celum et t^am ^ Gvð gerði i vp^hafi himin ok iorð.^ en þaíæ
vp^haf er skihandi gvds svn. ^ En nattvrv verk er ^ at ^ flytia ^
^at i hos oA^ iil nytia er ei^i var aðr avghost sem mann iil bvrðar
473 sað ok anan iarðar afspring ^ ti/ ^ avaxtar. ^ Sem Moyses sepr
meó gvðs mvnfíj Producat terra herbam uirentem Flyti fram^ iorðin^
gras grœnt. ^ en manzins verk er at annaz vm sina at yimiw. ^ 35
Ok hof ^at eíiir gerfa synð at sv at vinwa varð meó vilsinm
Sem seg^r i samv bok Gonsuerwwí sibi perizomata þav savmvðv
ser hvlningar en ^vi vohdv synðer. ^ nattvra \av aðr friols en
^ Punktum er tilf. ' Noget afUeget. » s gr tilf. over Unjen, mulig
ferst skr. é.
330 « HAUKSBÓK. Viðrœða líkams ok sálar.
syndin varð at liða iil vils ok vela iU starfs ^ oJc ahyaiv ok verðr
maðrin nv ^at at aíla m^í? vinwv er avnnvr dyr ha/a meó nattvrv.^
Ok hvgleiði sa er fyrsta sinm fann klæðnað hversv flestar skepnvr
hafa. meó nattvrv verki nockora hialp mot sinvm anmarka.^ Næfr
hyl tre fioðr fvglin fiskin reistrið^ hveUvr^ hvalin^ vll savðin skogar 5
dyr ok bvfe hár íyri klæðnað.^ Svm kreatyr hylz i skelivm svm i
kvfvngvw Ross versk med hofi eða ionn sem hvndr rein meó
hornw^ ok er þersor vapn ok klæðnaðr allt veitt med nattvrv en
e^^i er sva maninvm nocktr kemr hann ok vapnalavs ok varnar. ^
Ok er þ^tta med mikiHi ok dyrlegri íyn ætlan er nattvra ^ skapar 10
þeim vorn ok þarfenði er e^^i hotþv vit i\l aflanar en maðren
aflaði er med^ viti^ var skipaðr i heimen ok er \\am tign at meiri
at hans aflan er með víti en þeira med giof ok stendr \\ann i\l
meira ^ ef hann giætir sín í gœzkv ok i rettvisi ok htr æ i\l hins
at hann se þeim mivkr ok lyðin ^ er hann hvetia i\l eihfra þvrfta 15
en eig\ hinvm er draga til meins med vandvm verkvm. ^ ^viai
maðrin hefir .v. eaiendr ok þo eigi alla med einvm hætti ^at er
heimr ok horvnd sal ok illzka ok en helgi andi. ^ horvnd eg^iar
hoglifis heimr hegoma sal sanenda illzka meina gvð goðra Ivta. ^
Til þers lystír horvndit at ha/'a klæðnað asynilegan mat lystilegan 20
drecka með ofsa * lig^ia hœgt sofa nogt finaz heims haska ser i\l
mvnvgðar ok salv tions.^ en heímr eaiar hegoma ^at er at hehaz
a veralldar* il
^ Noget afUeget. ^ Punktum er tilf. ' Utydeligt. * s rettet fra
hdskrs l.
* Her slutter hl. 68.
J6728 . . . viss * orðin af sanninda monnvM at annaR er konvngr yíir
Englandi. Nu at iolum er kemr . . . ^ yðr þvi þess vallz bezt. ^
mællti nv oc Tosti slikt len af Haralldi sem af Sveini konvngi ef
landit ynniz. Tosti segir hanvm oc at Sveinn konvngr villdi ecki 5
vikiaz við hans erinde. ^ konvngr segir at hann skal eiga rað við
368 sina menn hversu þersu skal svara. var nu Tosti með konvngi um
vetrinn. Þenna vetr aðr hafði Haralldr konvngr sent Þorarin
Nefulfssvn ^ oc Hiort austr i Holmgarð eptir þeim Hafrbelg er
hann kt þar eptir með Ellisif drotning sem fyR segir oc skylldu lo
þeir eigi aptr koma nema þeir næði belginum oc þvi goðs ^ er i
var. 2 þeir komu aptr þa er Tosti hafði Htla stund verit með
konvngi. Hiortr geck fyri konvng oc heilsaði hanvm oc segir at
Ellisif heilsaði konvnge. en sva var hanvjn akaft um tal við Tosta.
at hann gætir eigi þeÍRa er komnir varv. Þa kvað Hiortr visu i5
Pr0ngvir ** gulH
gramr fast saman
veitir *
sonr faskonar
* Aben þlads Cji af en linje). ^ Punktum er tilf. * Sáledes.
* Aben plads for resten af linjen; veitir sýrar G. Vigf.
* Asgeir Jonssons afskrift i AM. 326 b, 4^.
** Verset bör skrives sáledes:
I»r0ngvir golli land skyldi lítit
gramr fast saman, Lafhamðir hafa,
veitir [sýrar] þá myndi hölðum
sonr fás konar; Haraldr svara.
Kongen samler guld af al magt, men sönnen af (Sigurðr) sýr giver bort
kun lidt deraf; kongena. skulde besidde et lille land; da vilde Harald [fá tid
til atj svare folk.
a Lafhamðir er en betegnelse for kong Harald, men hvorledes den er at
forstá, er ikke klart. Eller er ordet simpelt hen en fejl for lofðun^r?
332 § HAUKSBÓK. Heniingsþáttr c. 15.
land skylldi litit
lafhamþer hafa
þa mundi hauldum
Haralldr svara. ^
hversu litið segir konvngr. eigi meira segir Hiortr en þu mættir s
liggia a. ^ konvngr brosir. oc spyR hversu hefir fariz Islendingr.
Hiortr q(vað)
Hafr * er uti
hvitr i tuni
skumir augum lo
hefir skeG mikit
brestir klaufum
vill born taka
sa er geitar sun
gerr við eRU. ^ 15
Konvngr bað þa lata bera inn feið. ^ er þa borin in haf(r)-
belgrin^ fyri konvng. þa spyR (hann)^ hvart"^ su leti orðalaust er
framselldi fe. Þorarinn kvað hana engi orð um hafa. konvngr
mællti þann skal þa spyria er rettorðari er. hvat segir þu til
369 Hiortr. hann svarar þat segi ec at hon kvað visu. konvngr mællti 20
hversu er su. Hiortr q(vað)
Munað i vari
vestr langskipum
Punktum er tilf. ^ r mgl. i hdskr. * Mgl. i hdskr. * Skr. hyeri.
* Verset bör skrives
Hafr er úti brestir klaufum,
hvítr í túni, vill börn taka,
skúmir augum, sá er geitar sonr
hefr skegg mikit, gerr við erru.
En hvid buk a er derude i gárden, den skeler merkt^ med öjnene og har
et langt skœg; dens klove brager ^, den vil tage börn d; den gedesön er rede
til stride.
a Den af guld fyldte , af Hjörtr hentede gedebukkebœlg. b skúma
synes at betyde ^at se merkt frem for sig eller til siden'. c brestir vb. transit.
d En antydning af, at gedebukken er bleven anvendt til at skrœmme börn med.
e Har den sidste sœtning hensyn til, at bukken er fuld af guld, „der voldte
strid og ufred"?
Hemingsþáttr c. 15.
HAUKSBOK.
333
hugragr um haf
Haralldr fara
þvi rnun lengi
lafræddr konvngr
allz andvani 5
Englanz oc vex. ^ *
Þa mællti Tosti þetta er spasaga er þeir biðia yðr fara til Eng-
landz. ^ er eigi von yðaRar þangat komu konvngr. ^ þu skallt
ganga til skrins ens helga Olafs konvngs. oc skalltu sveria eið at
þu skallt alla luti sanna segia fra aíla . . . ^ en ec mun þa gera 10
her or landi at vinna England. en ec vil einn hafa oll rað fyri
hernum. T(osti) kvez mvndu vinna eiðana. ^ en eí nockut bregðr
yðaRÍ ferð þa skvlu þersir eiðar a yðr falla. ^ konvngr kvað sva
vera skylldu. Siþan sendir konvngr bref um allan Noreg oc bauð
ut ollum almenningi.^ Þa kom til konvngs Eysteinn orí. sun Þor- 15
bergs Arnas(vnar) oc festi þa Mariv dottvr Haralldz konvngs oc
Ellisifar dottor Jarizleifs konvngs af Holmgarði. ^ hennar moðir
var Ingigerðr dottir Olafs konvngs svænska. Nikulas Þorbergs svn
hafði þa syslu i nerztu þinga a Halogalandi. þers(i)^ herr allr kom
saman i Solundum. þar var kominn konvngr oc T(osti) i(arl) oc 20
vm V tigi* lendra manna.^ oc einn morgin er konvngr la til byria
s(agði) hann Tosta draum sinn at hanvm þotti maðr ganga a skip
sitt oc þottiz þar kenna Ol(af) konvng broðor sinn. hann var miok
reiðulegr sagði hann oc kvað v(isv)
Gramr va frægr til fremdar
flestan sigr en digri
laut ek þo at heima sætim
heilact fall til vallar
95
^ Punktum er tilf.
* Urigtigt for i\%\v(?).
2 En aben plads for et kort ord.
Skr.
Verset bör skrives sáledes:
Munat í vári
vestr langskipum
hugragr of haf
Haraldr fara,
því mun lengi
lafhræddr konungr
alls andvani,
Englands ok vegs.
Ikke vil den feje Harald til foraret sejle pá langskihe vest over havet; der-
for vil den modlose konge lœnge mangle alt, bdde England og hœderen.
334 HAUKSBÓK. Hemingsþáttr c. 15-16.
UGÍ ek efzt rað tiggia
yðr man feigð um byriað
trollz geíit fakum fylli
íiks velldrað gvð sliku. ^ *
370 Tosti svarar eigi mvn Ol(afr) konvngr hafa kveðit visuna. helldr 5
venti ek at se íiolkyngi enskra manna. Þat venti ec segir konvngr.
at engi se sva fiolkunigr at liki Ol(afs) konvngs bregði a sig. Goþr
maðr var Olafr konvngr segir Tosti. en þo hafa fiolkunigir menn
synz i þeÍRa manna likium er eigi eru uhelgari enn hann. kon-
vngr svarar ek vil fara til Englandz með þer til þers at leita um lo
sættir. en eigi til anars. Tosti svarar a þig skulu falla eiðarnir ef
þu ryfr leiðangrin. konvngr s(egir) eigi man ek þat i hættu eiga. ^
(c. l6)Sva er sagt. þa er konvngr sigldi ut eptir Þrondheimi oc hann
2 einn maðr til skips hans a bati. oc bað konvng leaia
at landi oc hialpa konv hans siukri. konvngr spurði hvat siuk- is
leika hon hefði. ^ bondi sagði at hon hefði sofnat hia brunni
2 tti sem nockor ^ væri i munni hennar oc vill
siþan iafnan drecka vatn. ^ konvngr segir at skipinu skal at landi
leGÍa. þa vitu þer at þer eiguð eigi konvng drambsaman. þo at
harðr se kallaðr oc sinkr. konvngr gengr a land. oc Þioðolfr skalld 20
með hanvm. þeir koma til kononnar oc bað konvngr at konona
skylldi bera til þers sama brunnz sem hon feck krankleikann.
hann bað snua henni a grufa oc leggia vaRannar niðr at
brunninum. konvngr sat hia oc hafði spenni tong i hendi. hann
let tendra hia ser litinn elld. konan gret sarliga oc bað at henni 25
^ Punktum er tilf. ^ Aben plads (^/3 af en linje).
* Verset bör sTcrives sáledes:
Gramr vá frægr til fremðar uggik öfst ráð tyggja,
flestan sigr enn digri; yðr mun feigð of byrjuð;
hlautk, þótt heima sætim, troUs gefið fákum ^ fylli
heilagt fall til vallar; fíks; veldrat goð slíku.
^ Trolls fákr 'jætte[kvinde]ns hest' = ulv; til trolls föjes fíks 'grisk'.
Den berömte tykke fyrste (jeg) vandt mangen en sejr til sin berömmelse;
jeg fik et helligt fald til jof^den [jeg faldt og vandt hellighedenj , skönt jeg for-
blev i hjemmet a; jeg nœrer angst i anledning af kongens [HaraldsJ sidste plan;
doden vil hurtig ramme eder; I giver ulvene fode b. Det er ikke gud, der rdder
for sligt.
a „Jeg behovede ikke at rejse udenlands for at falde og blive hellig".
^ „Ganske vist vil I kœmpe tappert, men máske selv blive ulvene til fede"; sæt-
ningen er dbenbaH tvetydig.
Hemlngsþáttr c. 16-17.
HAUKSBÓK.
335
skylldi gefa at drecka. en konvngr let hana eigi na vatninu. þa
þrongir meini hennar upp i halsinn. slær þa sundr munninum ok
kemr þar ut orms hofuð. konvngr tok spenni tongina. oc lagði a
orms hofuþit. oc dro or henni ut Ufanda orm oc kastar hanvm i
elldinn.i er siþan konan flutt heim. oc varð hon skiott heil. Siþan 5
feR konvngr til skips. oc sigh'r suðr með landi með ollum þeim
her er þa var til hans kominn norðan or landinu.
[(c. 17) Sva er sagt þa er konvngr la i Sulundum ^. þa sigldi þar
^^^ eitt Grænlandz far af hafi. fyri þvi skipi var sa maðr er Lika-
Loðinn het. þvi at hann hafði flutt Hk Finnz fegins oc þeÍRa 10
skipara or Finnz buðum fyri austan iokla a Grænalandi með boði
Olafs konvngs nelga. þviat Finnr var sun Ketils Kalfs af Ringu-
nesi af Heiðmorc oc Gunnilldar systur Olafs konvngs. Þeir skiota
bati oc roa til konvngs skipsins. oc heilsaði Loðinn konvngi.
konvngr spurði hversu lengi þeir hefði i hafi verit. Loðinn svarar 15
vij netr. ^ konvngr spurði urðu þer við enga nylundu varir. Loð-
inn svarar engi nylunda þicki mer nu. þa vindu^ hans kumpanar
batinum. ^ þa mællti konvngr eigi þickir þinum monnvm sem þu
segir satt. oc seg nu. Loðinn svarar þa er ver hofðum siglt íj nætr
undan landi. þa sam ver elld brenna. hann var sva langr at ver 20
sam fyri hvarngan enda. ^ hann var blar sem einn logi. byr var
en bezti. oc matti hvergi hia sigla. var mitt rað at sigla þar a
elldinn sem ver komum at oc lægztr var loginn. ^ ver *
hita af elldinum. oc brann hvartveggia skautið ok ^
skautin oc likin með nyRÍ grœnlenzku oc er ver hofðum siglt25
. . . ^ skyfloki yfir skip vart. þar fylgþi sva mikit myrkr at
menn sa eigi hendr sinar. ^ þa heyrðu ver brest mikin. oc leit ec
upp. var þa skyflokinn sundr brostinn. oc bloddi or hvarom-
tveggia . . . ^ með storu forsfafli. oc þersi bloðstraumr kom ofan
i skipt vart. oc let ec setia undir . . . ^ oc ma þat bloð enn 30
her sia. oc er nu samanlaupið siþan kolnaði. þviat varmt var þa
372 er ofan kom.^ oc er ver hofðum enn siglt iij d0gr. þa heyrðu ver
gny mikinn.i ver sam þa marga fugla fliuga sem ek veit þar nofn
til i Noregi. flugo þeir nest oss er . . . ^ varv. ^ þeir gullu oc
kloka^ðu með mikilh gleði. þersi flæg vanz um eina eykt dags. 35
sva at ei "^ matti sia heiðan himin fyri oc flugo þo alldri enir
somu. Siþan sigldu ver i íj dægr aðr ver komum at landi i gær-
kvefld. þa sam ver ena somu fugla fliuga vestan ^
^ PunJctum er tilf. ^ Sáledes. ' Sáledes (=^ vendu.^^. * Aben
plads (Vs af en linje). ^ Áhen plads (^/i Unje). ® Aben plads for et ord.
' Sdledes ur. for eigi.
336 HAUKSBÓK. Hemingsþáttr c. 17-18.
varv þa brottu allir enir stærstu fuglarnir. flugu þeir þa allir þegi-
andi. oc sva sem sorgfullir. oc er þeir komu at landi dreifðuz
þeir. oc settiz ser hverr. nu hefi ek yðr ecki meira at segia. kon-
vngr mællti leyna villdir þu mik þersu. þar þu kallaðiz ecki || seð* 69
hfí/a.^ Loðin svarar sva sagða ek at^ herra, at mer þotti þetta nv 5
engi vndr er ek veit yðra ferð raðna or \andi.^ hvar fí/ri sagþi
konvngr. ^ Loðin mœUti þd at þer mvnvð eigi aftr koma en þ^rs
er von at mikil fvrða v^rði fgr'i sHkra havfþingia frafalli. ^ kon-
vngr mœUti villtv fylgia ^ mer. ^ Loðin svarar þ^r verðit at raða
en sœkia ma ek hk yðaRa manna þe^'ra er lataz. ^ betra man mer lo
iil manna. verða meðan ek Ufi en þt^i mantv fara verða at þv kall-
az vita vm varar ferðir. * þa mœllti konvngr þicki þ^r Tosti þetta
nockor vndr. ^ T(osti) s(egir) hefþi f^ri merkan mB.nn borið þa
Yceri þetta nybreytni.^ Loðin s(egir) myklv mvndi kavpanda at þv
Tosti ly gir e^^i fleiri ly g^r * milKm landa en ek. ^ konvngr gaf i5
Loðni orlof. ^
Dravmr Hvga prestz
c. 18 Hvgi het prf^str er song a Avallznesi i Kormt. ^ hann
dreymði eina nott at hann þyckiz sia i kirkivgarðin ok syniz
hanvm allt l^at folk a fotvm er þar Yar iarðað. ^ þ^ir hofðv ein 20
373 mann millim sin ok rvndv hvarir ti^ sin en anan veg kirkivnar
hofþv þeir annan msinn ok togaði þan hverr iil sin.^ þaðan^"* geck
fra kona ok iil pr^stins ^. ^ hon var alber. ^ prestr spvrði hvat
svcki þar Yœre. ^ hon svarar Hk kemr \)at iil kirkiv i morgin er
sol er i landsvðri er hvarigfr viUa vií? taka en ^at man koma at 25
miðivm degi er alhV vilia iil sin draga en þat hk er fyR kemr
villda ek at grafið vö^ri i avstan Yer^Ym kirkiv garði en þat er
siðaR kemr villda ek at grafit Yceri íyri norðan þar er kirkian
mœtiz ok songhvsið ok þar mvnv þgr manzbein ímnsi ok villda ek
at þeim Yæri laðit alla vega vtan at hkinv ^vi at ^at erv bein æ
mín.^ segþv mer þa seg^r prestr hversv man konvngi varvm faraz
or ianái. ^ hon svarar fellr hann. ^ préstr spvrði hYerr man þa
raða mki. ^ Frileifr s(egir) hon. ^ hve lengi ræðr hann s(egir)
prestr. ^ .víj. vetr ok xx. s(egir) hon. ^ hvat tekr þa vií? s(egir)
hann. ^ Styrlavgr ^ man þa koma s(egir) hon. ^ hversv lengi man 35
hann rikia segir prestr. ^ tiv vetr seg^r hon, ^ hvat tekr þa vit?
1 Punktum er tilf. ^ Bör muligvis udgá. ^ Synes opfrisJcet. ^ Sá-
ledes; másJce rigtigere at opUse til ly^ar? ^ n nœsten udvisket. ^ Sáledes.
' Det forste r er tilf. over linjen med nedvisningstegn.
* Her begynder bl. 69.
Hemingsþáttr c. 18-19. HAUKSBÓK. BB7
s(egir) hann.^ Goðraðr^ ok Goðvili ok Harðraðr s(egir) hon.^ hverr
verðr þeira langœztr. ^ Harðraðr s(egir) hon (hve) ^ lengi ræðr
hann segír ^ prestr. ^ .v. vetr ok .xx. segir hon en eftir hann
verða morg illvirki ok mvn ek nv eigi segia framaR.^ prestr vaknar
ok koma sva lik vm dagin sem hon sagþi en þar var Olafr kyRÍ 5
er (hon) ^ kallaði Friðleif en Magn^s berfœttr þar er hon nefndi
Styrlavg Eystein þar er hon nefndi Godrað en Olafr þar er hon
nefndi Goðvilia en lorsala-Sigvrðr þar er Harðraðr var en gvð
fí/ribavð at hon segþi þav illvirki er siþaR vrðv gor. ^
B.B.TaUdr h(arðraði) \endir við England^ lo
[f9 Nv er þar iil at taka at HsiYaUdr konvngr siglir a haf meí?
her sin. ^ kom hawn fyrst iil Orkneyia ok let þar eftir Mai:iv
^74 dottor sina ok mart folk an>^að. ^ þaðan siglir konvngr iil Eng-
lanáz ok komv at Skarðaborg. ^ þa fell veðrið i logn ok lagv þeir
þar Ym nottina. ^ me^/^ voknvðv vi(í þaí er kveðit var i lofti oA: i5
þotti hverivm sem yUr sinv skipi væri. ^ alHr Uta i loftið ok sia
eina troUkonv riða vargi i loftinv. ^ ho^ hafði trog i kníam ser
fvllt meó bloði ok mannB. Kma. ^ how qvað visvr .ííj. þersar Vist * v.
^ Punktum er tilf. ^ ðra afhleget. ^ Mgl. i' hdskr. * -r hann se-
afbleget. ^ Den ferste del af overskriften er ikke ganske tydelig; dog synes der
hestemt at stá har h.; forkortelsesstregen over ar er tildels udvisket; dir (lenáir)
synes sikkert; 1 med forkortelsesstregen er udvisket; endelig er 1 i england tilf.
over linjen.
* Versene bör skrives sáledes:
Víst 68, at allvaldr austan þar mun valþiðurr ^ velja
eggjar vestr at leggja (veit œrna sér beitu)
mót við marga knútu steik af stóði Gjúka
(minn snúðr es þat) prúða; :|: stafns^; fylgik þér jafnan :|:
^ ^valtiuren', ravnen. ^ Gjúka stafns-stóð 'Gjukes (sekongens) stavn- (med
stavn udstyrede) heste' = skihene.
Det er sikkert^, at kongen fra esten (Norge) œgger^ at holde mede med
mangen en herlig henknokkel c i vesten; det er til fordel for mig; dér vil ravnen
skaffe sig (steg =-) fode [af mœndenej fra skihene; den ved, at der er tilstrœkke-
ligt œde; jeg folger dig stadig. '
a Man mœrker den juhlen, disse ord udtrykker. b Vistnok 'mig' under-
forstáet. c Jfr den foran verset stáende heskrivelse af utysket.
Stór taka fj^ll at falla, Vesa munk yðr sem ^ðrum
ferr sótt of kyn dróttar, angrljóðas^m þjóðum
eyðisk friðr, en fœðisk (ylgr nemr suðr at svelga
fjandhugr meðal landa. :|: sveita) Urðr af heitin :|:
Store hjœrge hegynder at styrte^; sygdom hœrger menneskeheden , freden
forstyrres og fjendskah opstár mellem lande. For eder ligesom for andre folk
338 9 HAUKSBOK. Hemingsþáttr c. 19-20.
er að allvalldr avstan eaiaz vestr að leaia mot vií? marga knvtv
min snvðr er þaí prvða þar man valþiðr velia veit hann cprna ser
beitv steik af stoði Givka stafns fylgi ek þar iamnan stafns f(ylgi)
ek þar iamnan. ^ Stor taka íioll at fialla krr sott vm kyn drottar
eyðiz friðr en fœðíz ^ fiandhvgr meðar landsi vera mvn ek yðr sem 5
oðn;m angrlioða som þioðvm ylgr nemr svðr at svelgia sveita vrðr
vm heiten s(veita) vr(ðr) vm h(eitin). ^ Skoð lætr skina ravðan
skioUd er dregr at hialldri brvðr ser avrnis ioða vfor konvngs
gerva sviptir sámleitr | kioptvm svanm bloði manna. vlfs mvn^ 69^
Htar ini^an oðlat konan bloði oðlat k(onan) b(loði).^ konvngr spvrði 10
T(osta) hvart hann \Bkir. ^ T(osti) svarar vaknað hefir ek nv
Yió lioðan þersa.^ konvngT mœUti þicki þer nockors vert vm þ^tta.^
enkis s(egir) T(osti). ^ þa ertv davðr i hiartanv seg^r konvngr þí;i
at ek hef^'r i morgvm bardogvm vmð ok sa ek alldri fyR slikar
bendingar.* þm taka laná ok ganga. þar ypp sem Khílond heita.Sö
konvngr spyR T(osta) hvat heit^r hæð sv er þar er norðr a lanáit^
T(osti) s(egir) eigi er her hverri hæð nafn gefit. ^ konvngr s(egir)
nafn man þo þersi eiga ok skalltv segia mer. ^ T(osti) s(egir) þaí
375 er havgr Ivars beinlavsa. ^ konvngr svarar fair hafa. þe^'r sigrað
England er at hans havgi hafa. fyrst komit. ^ T(osti) s(egir) forn- 20
(c.20)6skia er nv at trva slikv. ^ þeir gangs. a \and meá herinvm en
svm^r geyma skipa. ^ þé^^'r brœðr Morvkari i(arl) ok Valþiofr i(arl)
ok Aki magr þeira samna her saman þegar þe^'r spyria ti^ hers
Norbmannsi. ^ þe^'r mœttvz Yiá a þa er Vsa heitir ok tekz þar en
^ Punktum er tilf. ^ í er i hdskr. rettet fra a.
vil jeg blive kaldt Urdh (ulykke) fuld af bedrovende sange (spádomme); ulv-
inden vil i syden c sluge blod.
a Betegner de nœrforestdende begivenheder som en konges fald. b Er
mulig et appellativ: 'skœbnesvangert vœsen', ulykke. c ==- i vesten (sydvest).
Skœð lætr skína rauðan Sviptir sveiflankjapta ^
skj^ld, es dregr at hjaldri; svanni holdi manna;
brúðr sér ^rnis jóða ^ ulfs munn litar innan
ófgr konungs g^rva. :|: óðlát kona blóði :|:
* ^Tnis [jœttensj jóð [barnj = jætte. ^ ^den, der svinger noget med
kœben'.
Den skadelige lader sit rode skjold [krigsskjoldetj skinne, ndr kampen
nœrmer sig; jœttens brud ser kongens ulykkelige rejse beredt. Kvinden fiœnger
med sin kœbe mœndenes ked; den rasende kvinde redfarver ulvens mund ind-
vendig med bloíi.
Hemingsþáttr C.20. HAUKSBOK. 339
harðazta orrostsi ok hellzt framan iU nons. ^ þa hafþi Eystein
gengit i gegnim fylking emidi enskv ok drepit Aka en mikla.i ser
hann þa at Mavrvkari hef^V gengit a bak fylking Tosta snyz
hann þa meá sinvm monnvm a bak fylking Mavrvkara ok er i(arl-
inn) M(avrv)k(ari) ser þetta biðr þa sina menn snvaz at bokvm ok 5
veriaz vel ok drengilega ok vm siþ^V brestr flotti a hans monnvvi
ok flyia vt a ana ok er Morvk(ari) i(arl) þar drepin ok merstr
þori folks hans. ^ margir svckv ok niðr. ^ i þan tima hafþi
E.a.r alldr konvngr handtekií Valþiof i(arl). ^ þa ^engr T(osti) iil
konvngs ok mœllti lati þa eina for fara brœðr.^ konvngr svarcír þa lo
skailtv drepa er þv fangar en ek man hanvm raða. ^ konvngr
mœllti iil V(alþiofs) ek man gefa þer grið ef þv villt þers svma at
bmaz alldri moti mer ok gera. mer niosn ef þv veitz mer sam-
dœgris svik raðin. ^ V(alþiofr) s(egir) e^^i man ek svma ok eigi
man ek þaí mer iil lifs vin^a at veita ei^i E.3iraUdi broðor minvm 15
meðan ek ma en gera man ek þer níosn ef ek veit þer svik raðin
ok vinna þaí iil lifs mer en eið man ek engan Yinna. þvi at mer
Utz sem Tosti mvni mer Utla erfð ætla.^ konvngr gaf Valþiof hð-
vgan at fara hv^rt er hann villdi. ^ T(osti) s(egir) vvitrlegt bragð
at lata þanw ma.nn lavsan fara er yðr þickiz ofgoðr eiða at vinna.^ 20
konvngr mœllti betri ætla ek heit hans en handsol þin.^ Tosti mœUti
forvm meó her varvm til Lvndvna ok eY^vm lanáii meó elldi ok
iarni ok gefvm (engvm) ^ manne grið hvarki konvm ne bornvm. ^
376 sva war gort ok eíiir þat íara. þeir til skipa ok svðr med ianái ok
lcGÍa skipvm sinvm vp^ iil Rafns eyrar. ^ hvarki finna ^eir þa 25
íyri ser i þorpvm menn ne fe sva flyr allt vndan. ^ ok ein dag er
konvngr lá i einm hofn þa reið ein kona af \andi ofan ok spvrði
at ^ Norðmawwa koni;/^ýi. ^ konvngr sagþi tiZ sin. ^ hon mœUti ek
hefir kndtiafld er ek vil gefa yðr. ^ T(osti) mö^l/íi þigþv tialldit
ok lat bren^a þaí siþaw. * konvngr mœUti hrenn l^at er þer er ao
gefit en ek verð ecki vaR yíó at la^dz men/^ þinir bioði þer nock-
orar sœmdir. ^ ha/^w biðr lata setia vpp tialldit ok sogþv alhV
eitt vm at engin sa iamvent tialld. ^ konvngr spyR hver lavn ho^i
vill ha/a íyri tialldit.^ hon s(egir) svnv a ek .íj. oA: villda ek þÍGÍa
þeim baðvm lif. ^ konvngr sagþi at bæði skylldi grið hafa. menn 35
henwar ok fe ef haw/^ vissi hvar ^at væri.^ ho/^ reið siþaw i brott
en konvngr sefr i tialldinv þa nott en vm morgonin segir kon-
vngr Þioðolfi skald* at hann hycr Tosta þaí satt ha/a sagt at
tialldit mvndi e^^i vera atkvæða lavst ^vi at ek þickivmz seð hafa.
1 PunUum er tilf. ^ Mgl. i hdskr. (tilf. af G. Vigf.). » BeUet fra
hdskrs af (G. Vigf.). * Sáledes.
340 f HAUKSBÓK. Hemingsþáttr c. 20-21.
.víj. ráð til hversvetna her til en nv þickiz ek engi ráð kvn^^a. ^
Þioðolfr svarar ^ yðrí^M raðvw mvnv ver þo lita. ^ konvngT mœUtí
breyta skal nv raðvnvm. ^ ver skvlvm ganga. a knd meá .xx.
hvndrvð manndi en .ix. hvndraða skvlv vera viíí skipin.^ s^í;1v þar
íovmenn Yera. þeir brœðr Eysteín ok Nikvlas. ^ T(osti) skal fylgia 5
mer. ^ sva gmr konvngv at hawi^ g^/^gr a la/^d ok hrennir ok
rænir ok er hann kemr at þeim stað (er) ^ i lork heitir þa senda
staðar menn hanvm boð at þeir vilia gefaz i ha^s valld. ^ || þe^'r 70«
binda þaí meó eibvm. ^ þetta þig^r konvngr. ^ ferr hann si^an i\l
skipa sin^ia en vm morginin skylldi hann ganga a \aná at skipa lo
sinvm monnvM staðin ok la konvngr at skipvm vm nottina eftfr. ^
(c.2l)en þegar dagr kom byz konvngr at ganga a land til staðarins. ^
377 þeir hafa skiolldv ok hialma en engar brynivr vtan .c. ma^msi ^at
er lettaz var a ser.^ Tosti mœllti þ^tta er mikit raðleysi at ganga
nalega vapnlavs i hendr vvinvm sinvm þí;iat eigi þvríi þ^r at trva i^
enskvm monnvm ef þeir fa valld a yðr ok illa hefir þer konvngr
brvgðit Yió \andúa.\\z giofina htJspreyia^. ^ konvngr mœUti hvart
ræðiz þv nv T(osti). hann s(egir) myklv þikM mer þetta ræði-
legra er þv ert orðin vitstoli en þaí er visvr hafa verið kveðnar
f^ri ors. ^ ek sW þó * ráða seg^'r konvngr. ^ Sva Yar Tosti vvin- ^o
sæll af Norbmonnvm at engi villdi heyra hann.^ þetta sama kvelld
er HaraZícír konvngr for til skipa met? Norðmanwa h^r kom Har-
alldr konvngr Gvðina svn með vvigian h^r svnan af Englawdi ti^
lorkar ^ ok íra þar son tiðinði iil Norbmannsi. ^ en þegar staðar
menn vissv at konvngr Yar komin þa rvfv þ^ir oll heit vií? Norð- ^
menn ok forv i her meó HB.raUdi konvngi ok þegar Ym morgonin
rœrir konvngr her sin ofan iil Steinfvrðvbryaiv er nv er kallað
Stamforð ok íardi nv hvarir mote obrvm. ^ Raralldr konvngr Sig-
vrðar^ (svn)^ mœUti hvart er at sia vpp a \andii hvirfil vindr eða
ioreykr. ^ Tosti svarar vist er ioreykr ok mvnv þer nv sia trvnað so
\andz manna. ^ konvngr stoðvar herin ok biðar ok ser skiott at
(v)vigr ^ herr vapnaðr ferr mote þeim. ^ 1 þe^^na tíma kom ein
maór ridanði ok spvrði eft^r RsLraUdi konvngi. ^ hanvm Yar sagt
ti^ hans. ^ T(osti) mœUti þar er nv Valþiofr broðir mín ok ðrepi
hann. ^ konvngr íyri byðr ^at. ^ Yalþiofr riðr fi/ri konvng ^ ok 35
heilsar hanvm ok biðr hann vikia sem skiotaz ti^ skipa sin^a þí;i
at RB.raUdr konvngr broðir min feR moti yðr ^ (með) ^ vvigian
^ PunUum er tilf. ^ sv synes i hdskr. rettet fra þ. « Mgl. i hdshr.
^ ó synes rettet fra œ. ^ Rettet fra hdskrs arkar (G. Vigf.). ^ Si er i
hdskr. rettet fra t. -> y mgl. i hdskr. » Rettet fra hdskrs konvngr.
® Vistnok i hdskr. rettet fra þer.
Hemingsþáttr C.21. HAUKSBÓK. 341
her ok hafi þ^r ecki afl ti^ viðr tokv þo at þer Vísrið væpndir en
nv en siðr. ^ konvngr mœUti far vel Ysilþiofr ok fylg vel broðor
þinvm ok heUr þv vel halldit þin orð.^ k(onvng)r2 spvrði þa hvat
ti^ raðs skylldi taka ok warv ^eir fiesiir at baðv at konvngr fœri
Í78 iil skipa i mot folki sinv. ^ konvngr svarar alldri flyda ek en ^ 5
orrosto lavst ok eig\ ska\ ek en þti at ek ann eig'i þers sigrs ensk-
vm monnvu at ek se bœði elltr ok drepin *. ^ sendir haww þa
mmT^ ti^ skipa at segia Eysteini^ orra at hann þarf manna vi(? en
hann lætr blasa ok skipar fylkingOT.^ nemr þa ok en enski herrin
stað ok skipar sinar fylking(ar) ^. ^ var þa ok litlv lengra millim 10
þ^í'ra en tvav ordrog. ^ ok i þewna tima riða þrir menn at fylking
Normannsi '^ ok spvrðv ef Tosti i(arl) mætti heyra mal þeira. ^ ein
af þeim sa er talaði var ecki mikill maár ok lettvaxinw ok allra
mannsi kvrteisaztr ok hafþi gylltan hialm ok ravðan skiolld ok
dregin a havkr meó gvUi. ^ anwaR ma^r var allra manna. merstr 15
ok sterkhgaztr ok manna. sœmelegaztr. ^ þriði var hár maór ok
miðmior ok herði breiðr. ^ sa reið siðarst. ^ T(osti) bað hann tala
hvat hamt villdi. ^ RÍddarin mœllti ERralldr broðfr þín sendi þer
gvðs q(veðiv) ok bavð þer sættir. ^ T(osti) s(egir) hvat byðr hann
nv framaR en fyR. ^ mddari s(egir) hanvm þickír nv min^^i boða 20
V6rt er shkt er af gert. ^ T(osti) s(egir) ecki mvnv ver ^at bœta
med fe en hvat er nv boðit. ^ R(iddari) s(egir) hann bavð at þv
skylldir ha/'a fímtvng Engla^ídz en hann skylldi ha/a botalavsan
broðor sin en þaí er þer hafir '^ gert til skaða i \anám\ þa kvez
ha/?.?^ þaí mvndv bœta.^ T(osti) s(egir) ecki þÍG ek þetta.^ R(iddari) 25
mœXlti eigi sM ek þ^^i leyna hvat hann sagþi at framaz skylldi
bioða at helldr villdi hann bioða þer halft Engl«nd en þit þrættið^
með bardaga ok þ(^r meó konvngs nafn. ^ hvat vill hanu þa bioða
E.SiraUdi konvngi af Noregi. ^ mddari s(egir) af þí/i at híífm vnði
ei^i sinv mki þa sA:a/ ek gefa hanvm af Englawdi halfa fiorðv alin so
a lengð ok ^ \ ^vi meira sem (hann) ^^ er meiri en mehdXmadr cn 70^
ecki fær hann her meira þri at mer er vvant vi(? haníi. ^ T(osti)
mœUti of seint híí/a þí?rsi boð fram komit en ^at heíir ek heyrt
379 lilordmenn ^^ oft mæla ef mer væri goð boð boðin at ek mvnda
þegar níó þeira mal skiliaz en nv skal }^at eigi vera. ^ mddari 35
m«?l^íi þer bað konvngr þa alla abyrð a hendi binda oA; vikr si^an
^ Punktum er tilf. ^ onvng mgl. ' e skr. omtrent som o (vilde Hauhr
skrive or P^. ^ þ«?i at— drepin er «/" Haukr tilf. i den ydre margen med en rod
og sort ramme omkring. ^ e (1) rettet i hdskr. fra y. ® ar mgl. i hdskr.
' Saledes. ^ ^ er i hdskr. rettet fra f. ® Gentaget ved sideskifte. ^^ Mgl.
i hdskr. (G. Vigf.). " Herefter findes et urigtig gentaget þaí.
342 • HAUKSBÓK. Hemingsþáttr C.21.
brott. ^ B.a.raUdr konvngr Sigvrðar svn reið ^ a hersti svartblesott-
vw ok sagþi f«/ri hversv fylkia skylldi meðan ^eir tolvðvz vi^. ^ i
þvi fell herstrin vnd^V konvngi ok íerr sva þrysvar i riðinwi.^ kon-
vngr mœllti hvi skal nv sva Olafr broðir segir hann.^ T(osti) hlær
ok mœlUi ætlar þv at Olafr konvngr felli herstin vndir þer. ^ 5
hann^ s(egir) eigi man ek anwars manz meÍR at giallda en þin ef
hann litr af mer. ^ hann ^ stigr af herstinvm ok gengr i fylking-
ina. * konvngr mœUti iil Tosta hvOT var riddari þersi er talaði
\ió þig.^ T(osti) s(egir) UaraUdr konvngr broðir min. ^ hvi sagðíV
þv þetta sva seint seg^V konvngr. ^ T(osti) s(egir) eigi villda ek 10
svikia hann þar sem hann reið a trvnað min. hann er hœverskr
maár ok goðmanlegr ok stendr nv vel i stigreip ok man þo ecki
lengi londvm raða en hverr var iil hvarö^r handar hanvm. ^
T(osti) s(egir) Helgi Heinreks s(vn) var annaR en anaR heit^V
Biarleifr. ^ litil van \ar mer þers mannz her ^vi at ek kenm 15
manwin ok eigi mvnda ek hingat heríerb farið ha/a ef ek vissa
hann a Híi. ^ T(osti) s(egir) engv man ors þaí varða. ^ þa spvrði
EsiraUdr konvngr Gvðina s(vn) Leif hverr sa var en mikU maór
er hestrin fell vndir. ^ Leifr svarar þaí var konvngr 'Nor^manna,. ^
konvngr s(egir) hann er grimlegr maór ok eigi langælegr þt^i at ek 20
get Hðna nv hans daga. ^ Noregs konvngr hafþi sva fylkt at hans
menn þeir er skiolldv hofðv skylldv standa i kring ok horfa vt
alhV en þeir er Mfarlavser erv skv\\ standa inan i ok vega vt hia
380 hínvm. ^ En er saman (komv) ^ fylkingOT þa kringia ensk^V menn
vm fylking Norbmann3i.^ Hemingr hafði sagt nafn sitt ok allt hvat 25
yfir hann hafþi Uðit aðr hann for iil bardagans. ^ sla þa enskir
menn vp2? heropi. ^ þa kvað E.SiraUdr konvngr Sigvrðar svn visv
V. Fraw * gongv ver i fylkingar bryniv lavser vndir ^ blar eaiar
hialmar skina hefkað ek mína nv har skravt vart at skipvm
niðri. ^ llla er nv kveðit segir konvngr ok ska\ vm bœta 30
* Punktum er tilf. ^ Over r en hetydningsles streg. • Eller VLar-
álldr? * Mgl. i hdskr. ^ 'Skrevet to gange.
* Verset bör skrives sáledes:
Framm g^ngum vér hjalmar skína,
í fylkingar, hefkat ek mína,
brynjulausir nú Hggr skrúð várt
und bláar eggjar; at skipum niðri.
Vi gár frem i fylkingerne, uden hrynje, for at fá hug af de hlanke œgge;
hjælmene skinner, jeg har ikke min (hrynje) pá; nu ligger vore rustninger nede
pd skihene.
Heraingsþáttr C.21. HAUKSBÓK. 343
!■ hialldri halldorð ^ i bvg skialldar hatt bað mik þar er mœttvz
H menspong hera, longvm hlackar ís vm havsa hialmstofn i gny
H malma. ^ Earalldr konvngr S(igvrðar) svn bað sina menn ecki
H beriaz akaft en standa fast ok felmta ecki. ^ Enskir menn heíia 5
l| þa at sokn en Norðmeww vmaz sva vel at ecki ^engr a. * þa
mœllti URraUdr konvngr Gvðina svn vi^ Helga HeinreA:^ s(vn) hvat
skal l^at iU raðs taka at bry(g)ðiz ^ staðan þeira ^vi at von er
skiott at þeim kome lið fra skipvm ok man eigi þa vel sœkiaz er
nv vinz ecki at ok ha/a þe^r riðvl ein manna. ^ ver skvlvm sagþi lo
Helgi sœkia at sem rosklegaz ok ef þa vinz ecki at þa ^ skvlv
(ver) 5 letta fra ok ma at þez'r ætli at ver flyivm ^. ^ mvnv þe^'r
þa rivfa fylkingina ok sœkia eftí'r ok si^an skv\v \er snvaz i mote
sem skiotaz ok"^ sva ger^\ þm. ^ ok er Norðme/^n sa at þe^'r vikv
vndan þa sottv ^eir eíiir ok er hinir sn^rvz vií? þa gatv þe^'r e^^i i5
komit stoðvnm a anwad sin^. ^ var nv bardagin manskœðr en
þar sem þeir stoðv HsiraUdr konvngr ok Tosti geck ecki á. ^ þa
381 mœUti HsLraUdr konvngr G(vðina) s(vn) iil Hemings hvar kewr nv
hepni þin ok harðskeyti er þv skytr e^^i konvng'm þar sem þv
einkenm'r hann. ^ Hemingr s(egir) ecki dyl ek at ek kenna hann 20
en ei^i þori ek at skiota hann iyri Olafi konvngi. ^ eigi veit ek
^ o tilf. over linjen nied nedvisningstegn. ^ Punktum er tilf. ' g
mgl. i hdsJcr. (G.Vigf.). * Rettet fra hdsJcrs þv (G.Vigf.). ^ Mgl. i
hdskr. (G. Vigf.). * v tilf. over linjen med nedvisningstegn. ' Tilf. over
linjen uden nedvisningstegn.
* Verset hör skrives sdledes:
Krjúpum vér fyr vápna hátt bað mik, þars mœttisk,
(valteigs) brykun eigi menskorð bera forðum,
(svá bauð Hildr) at hjaldri hlakkar íss ok hausar,
(haldorð) í bug skjaldar, hjalmstofn í gný malma.
Vér krjúpum eigi í bug ^ skjaldar fyr vápna br^kun at hjaldri ;
haldorð^ valteigs Hildr ^ bauð svá, menskorð * bað mik forðum bera
hjalmstofn^ hátt í malma gný ^, þars hlakkar íss ^ ok hausar mœttisk.
^ bugr 'runding' , 'krumning' , 'hulhed'. ^ 'ordholdende' , hvorledes dette
egl. her er at forstá, vides ikke. * 'falklandets [armensj Hild', kvinde; hvilken
her menes, vides ikke. * ^halshándets hœrerske' , kvinde. ^ 'hjœlmens stamme',
hovedet. * 'pilenés el. spydenes gny', kamp. ' 'kampens is', svœrdet.
Vi kryher ikke sammen hag skjoldet for vdhnenes hragen i kampen; den
ordholdende kvinde hod mig det; hun hefalede mig fordum at hcere mit hoved
höjt i kampen, hvor svœrdet og hjerneskaller modtes.
344 HAUKSBÓK. Hemingsþáttr c. 21.
segir Eairalldr konvngr iU hvers þv fort iil bardagans ef þv villt
ecki at gera. ^ Nv skiottv sva at ek mega kenna. hann af þt^i at
ek þori fyr^V Olafi konvngi at skiota hann.'^ Yíemingr skytr þa at
\onvng\ rí\ed mollv ór ok kow a hva || ftin ok læsti orina i holld- 71 a
inv. ^ konvngr skar þegcír or orína en af þ^rsv varð konvngr 5
avðkendr. ^ Yidiralldr G(vðina) s(vn) skytr þa i ostin a HsiraUdi
konvngi. ^ setz þa konvngr niðr. ^ hann mæilti til Þioðolfs skallz
farðv hengat ok setz vnder havfvð mer lengi hefir ek þinv havfþi
vpp halldit. ^ T(osti) geck at konvngi ok spvrði hvart hann var
saR. ^ konvngr svarar Htið iarn var mer sent en þers venti ek at lo
þaí hafi ei^i ti? enkis erindis ór aíli vmð borið. ^ vii ek at þv
takir sætt^r af broðor þinvm en ek man þÍGÍa þaí af rikinv sem
mer var boðit i morgin. ^ T(osti) s(egir) ein kall skvlv Yit baðir
gista i kvelld. ^ konvngr s(egir) þar getr þv þers kals er ek villda
alldri gisting at þÍGÍa. ^ ok ú^an salaðiz konvngr. ^ enskir menn i5
(ppa þa heróp ok segia at Norðma^^wa konvngr er fallin oA: bioða
Tosta sættir. ^ T(osti) þrifr þa merkið ok segir at þaí skvlv þeir
finna at eigi erv allir Norðmawwa hofþingiar fallnir meðan ek ma
vega. ^ ok helldr Tosti nv vp^ bard(ag)anvm ^ vm stvnd. ^ þa
mœilti Hemingr hvi eGÍ þer mik ei(/i nv at skiota herra. ^ kon- 20
^n^r svarar þri at ek vil eigi raða bana ráð broðor minvm. ^
Hemm^r svaröír þaí er vndarlegt er þer vilið lata drepa niðr menn
yðra oA^ senda man ek hanvm eina sending ef þer f;?/ri bioðit eigi.^
konvngr s(egir) eigi man ek nv maw/^hefnd lata fí/ri koma þo at
hanvm se geigr vnwin. ^ þa skytr Hemm^r i avga Tosta. ^ þa 25
283 mœllti T(osti) er h«?2/^ feck skotið þé'rsi markaði mik gvði ok do
þegar. ^ HsiraUdr konvngr byðr þa grið ^orhmonnvM.'^ I þan tima
kom Eystein orri ok spvrði Þioðolf skalld hver tiðindi þar ^arv
orðin. 1 Þioðolfr q(vað) Avlld * hefir afrað golldit illt nv kveð ek
her stilltan bavð þersa for þioðvy/z þarflavst í^araUdr avstan sva so
* Punktum er tilf. ^ ag mgl. i hdskr.; n synes rettet (fra \?).
* Verset bör skrives sdledes:
Old hefr afráð goldit Svá lauk siklings ævi
ilt (nú kveðk her stiltan); snjalls, at vér rom allir
bauð þessa f^r þjóðum (lofðungr fekk enn leyfði
þarflaust Haraldr austan. lífs grand) í stað v^ndum.
Mœndene har lidt et slemt tab (nu siger jeg , at hœren er ilde stedt);
Harald hefalede uden nodvendig grund mœndene dette tog estfra; sdledes sluttede
kongens liv, at vi er alle i en vanskelig stilling; den lovpriste konge (fik
livets skade =) er falden.
Hemíngsþáttr c. 21-22. HAUKSBÓK. 345
lavk siklings ævi snialz at ver ervm allir lofþvngr feck en leyfði lifs
gran(d) ^ i stað vandvw. ^ Eystein ma^Ui gongYm fram rosklega
ecki s^al lifaz \\ó þo at ver ætlaðim anwað eftir at taka en her
beina lag. ^ lavpa þeir sva hart fmm at a bak gengr oll fylking
enskra mannsi. ^ þeir segia konvngi at nv er ei^i vi(? menn at 5
eiga. ^ konvngr svarrír mewn erv þí^tta ok fior ha/a þeí'r. ^ En er
þe^'r hofþv lengi barðs þa mœlUi Nikvlas eígi megv ver ^ vallda
sokn þersi lengi sakir mcpði. ^ Eystein svarar satt er l^at ok þi;i
skvlv ver leita ors raðs.^ ver skvlvw hopa at skoginvm en enskir
menn mv(nv) * eigi miog eftir sœkia þviat þ^^'r mvnv vgrða fegnir 10
hverri hvilld er a verðr. ^ skvlv ver þa fara af herklæðvnvm ok
hefia siþöfw soknína ok skal hverr vaR vinwa iil frægðar en e^^i
iil langlifis. ^ þetta kvoðvz aller giarna vilia ok taka þeir nv þetta
rað. ^ nv œpa enskir menn ok bioða frið NorbmonnvM. ^ þa leypr
Eystein fram ok 'Norbmenn ok segia at þaí skvlv þeir finwa at 15
l^oT^menn vilia ei^i grið hafsi.^ tekz þa bardagi af nyiv.^ stockva
þa enskir menn hvndrvðvm brott fra konvngi. ^ Nikvlas Þorbergs
s(vn) berst vií? Helga Heinreks svn ok sœkir N(ikvlas) sva fast at
H.e\gi ma ecki an/?að en hopa vndan ok vma sig en Eystein orri
sœkir at konvngi ok Valþiofi.^ sva var sa bardagi harðr at iamnan 20
er orra rið viíí brvgðit si])an i Englawdi þa er manwravn?'r verða.^
383 verbr þa miki^ manwfall ok meira af Norðmo/íni^M þvi at þeir Yarv
herir fyri.^ þa ser Yiemingr at Helgi er yf^'r komin fijri N(ikvlasi).^
þa skytr Remingr a þvnvembið N(ikvlasi) sva at kom anwan veg.^
fell þa Nikvks ok Þioðolfr skalld ok fiolþi Norðmawna. ^ Eystein 25
hellt vpj9 orrosíoni ok geck sva ner konvngi at hann drap mé^rkis
m^nn hans. ^ þetta ser Hemm^r ok skytr or vndir hond Eysteiní
ok i hiartað ok fell md mikin orztír. ^ Norðmen/^ flyðv alh'r
þegr/r er Eystein var falKn þeir er þt'i komv NÍd en enskir menn
rakv ecki flotan. ^ reið þa Harrt?/í/r konvngr eigi m6<? meira Hð ti/ 30
Lvndvna en með .d. maniza. ^ hann feck menn til | at flytia iil 71^
kirkiv lik þe?:ra manna sem fallið hofþv sva Norðmanwa sem sinna
manndi. ^ hann lofaði ok brott af Rafns eyri Olafi RaraUdz syni
ok ollvm þeim l^^ordmonnvu sem eftir lifðv. ^
•
ViUalmr bastarðr^ sb
g 22 Uihalmr bastarðr reð fyri Vallawdi « sem fyR var sagt. ^
hann spyR herferð EsiraUdz konvngs iil Engkndz. ^ hann senáir
1 r er skrevet over linjen uden nedvisningstegn og d mgl. ^ Punktum er
tilf. 8 Tilf. over linjen. * nv mgl. ^ Rettet fra hdskrs bastastarðr. « Fðrst er
skrevet eng-, men dette er underprikket og val skrevet ovenover af Haukr selv.
346 HAUKSBÓK. Hemingsþáttr c 22.
boð vm mki sitt ok siefnir til sin miklvm her. ^ þa talar hann
íyri þeim ok segir yðr er kvn/^igt hversv for felax skapr ockaR
UavaUdz G(vðina) s(vnar). ^ er mer nv sagt at herr gengr a Rik\
hans. ^ nv vil ek fara meó her þmna at hefna hans ef hanvm er
nockot orðit en man ok eig'i an^^an tima avðvelldra at hefna Har- 5
alldi ^eira skawma er hann hefir mer geri ok kalla tiZ Englrmdz
þo at hann hafi sigraz þd at allt hans eð vaskazta folk man vera
sart ok vigmott. ^ en þan dag er ViHalmr reið or Rvðv borg þa
geck at hanvm drottni(n)g^ hans er hann var a herst komin ok
tok i istig hans ok villdi tala yíó hann en hann slær herstin meá lo
s^iorvm ok fellr hon íyri herstin ok leypr herstrin ofan a handi
ok fær hon þegar bana. ^ hann mœllti bysna sA^al til batnaðar ok
er þaí véna at for vár vérði goð. ^ stiga þeir siþaw a skip ok
sigla tiZ Englawdz ok hmar þegar er hai^/i kemr i laMit. ^ sva
384 er sagt at hanw let bren/^a Ivar en beínlavsa aðr hann tok at i5
hma. ^ þetta spyR Rsiralldr konvngr ok stefnir at ser monnvu. ^
þa Yar folk hans sem saraz. ^ konvngr byðr þeim at ryma lawdit
ef þer þœttiz ei^i fcpr^r at fylgia hanvm en allir sogðv at hanvm
villdv fylgia. ^ konvngr s(egir) vp^ geíi þer mik ef þ^r fylgið mer
e^^i trvlega. ^ þeir sogþvz alldri skylldv \ið hann skiHaz. ^ hann ao
stefti^r her sinvM mote ViHalme ok tekz þar harðr bardagi. * sa
\ar xix. nottvm siþaR en HaiaUdr konvngr S(igvrðar) svn fell. ^
þar verðr ma?iwfall mikit af enskvm mowwí^M þí^i at marg^'r varv
^eir i bard(ag)anvm ^ er til enskis Yarv íærir. ^ þeir beriaz allan
dag ok vm kvelldit fell B.3iraUdr konvngr G(vðina) s(vn) en þ^ir 25
Hemm^r o^ Hel^i ok Valþiofr ski(o)ta* a svinfylking ok ge^igr þar
ecki á. ^ þa mœUti y'úialmr gefa man ek þ^r grið Yalþiofr ef þv
villt svma mer trvnað skalltv þa hafa. foðvrleifð þína ok iarldom.^
\d\þiofr segir enga sver ek þer eiða en heita man ek þer trvnaði
ef þv efnir þetta. ^ at þersv mvnv vií sættaz seg^r Yúialmr. ^ Val- ao
^iofr spvrði hvern korst skvlv ^eir hafa Hemingr ok Hel^i ef þeir
sættaz. ^ YWíalmr svarar Helgi skal hafsi foðvr leifð sina ok iarl-
dom. ^ hím/i s^al svma mer trvnað ok raða mer oll þav rað er
hann kann gerr at sia en ek en Hemm^r skal vera meá mer ok
ef hann er mer trvr þa skal ek han/^ merst manna, meta. ^ Val- 35
þio/r spyR hvat vili þit iil raðs taka.^ Hel^i svarar Hemm^r skal
raða. ^ Hemmf/r svarar veit ek yðr enskvm monnvM man mal
þickia at letti þersvm vfriði en mer (man) ^ ecki þickia gaman at
lifa eftir þe/ma bardaga en þo vil ek eigi lengr hallda yðr i haska
^ Punktum er tilf. ^ Rettet fra Mskrs drottnigs. » ag mgl. i hdskr.
* o mgl. i hdskr. ved Unjeskifte. ^ Mgl. i hdskr. (G.Vigf.).
Hemingsþáttr c. 22-23. HAUKSBÓK. 347
en þer vilið en ^at venti ek at Valþiofi YeÆ skamæ griðin.i Val-
þio/r svarar betra er at ver veltvm en trva engvm ok eig'i skvlv
fleiri lataz íí/ri minar sakw-. ^ þ^ir gefa vpp orro.síona ok ganga
ti/ griða. ^ er þa tekin Vilm^mr til konv^tgs ok þaþan riða þeÍT iil
385 Lvndvna. ^ Valþ/o/r bað orlofs ti/ heimferðar ok feck oA: reið brott 5
meá .xíj. man/^. ^ konvngr leit eft^V þeim oA; mœ\Ui vraðlegt er
at lata þan mB.nn brott riða ^ liðvgan er ors vill eigi eiða sveria
ok riðit eftir hanvm ok drepit ha/m oA; sva gerbv þeir. ^ Valþio/r
ste af baki ok fí/ribavð sinvm monnv^í at vma sig. ^ ham^ geck
til einar kirkiv ok var þar drepin ok þar er haw/^ iarðaðr ok hyaia 10
me/^/^ ha/m goðan mdnin. ^
c. 23 Grœdc^r EsiraUdr konvngr G(vðina) s(vn)
Nott þa eftir er Hara/^c?r konvngr G(vðina) svn var fallin
þa ok iil valsins kotkarl ein ok kona hans at fletta valin ok fa
ser fiar. ^ þav sia þar stora valkostv þav sia þ«r biart hos. ^ þav 15
talaz Yiá ok segia at þar man vera heik^r maór i valnvm.^ Taka
þav nv at ryðia || vahn þar er þav sa hosit. ^ þav sia at manz 72»
hond kom vpp or valnvm ok Yar a gvllringr mikih. ^ bondin tok
iil handarinar ok spvrði hvart sa madr lifði. ^ sa svarar hfi ek. ^
kerlmý mœlUi ryð af hkvnvm ek hya þetta konvngen vera. ^ þav jo
setia vpj? manin ok spyria ef hann er grœðandi. ^ konvngr s(egir)
eigi syn ek at mik mætti gro^ða en ecki geti þit ^at gori^ kerhng
mœUti a þaí skal hætta. ^ þav tokv hann vpj9 ok logþv i vagnin
ok aka heim meá hann.^ kerhng^ mœUti þv skaht skera or voðv-
ana or eyknvm ok af eyrvn ok ef menn koma at leita hks kon- 25
vngs til þin þa skaUtv segia at ek em (pr en ross þitt hafa. rifit
vargar. ^ þav fœgia sar konvngs ok binða ok leyna hanvm meó
ser. ^ htlv siþaR koma þar menn Yilialms konvngs ok spyria hvi
hann heUr flvtt iil sin RsiraUd konvng hfanda eða davðan. ^ kall
svarar þat heUr ek eigi gort. ^ þeir svorí?(?t? ecki er at dyha þt?i 30
at iil þinna. hvsa har bloðdreifin. ^ karl ^(egir) vm kowí;w(/ yðarn
þicki mer engi skaði meiri skaði þicki (mer)* at eyk minvm er
vargar rifv fyRÍ nott er bardagin hafþi vmð. ^ þeir svor^^íít? satt
man þetta vera l^vi at ver sam her eykin rifin^ en þo vihv ver
386 her inn ganga ok ransaka hvat her er tiðs.^ karl mœlUi mer þrytr 35
eigi iha at gangs. kona min varð œr af ^vi at how (heyrði)^ Ivðra
ok heropit.^ \)eir viha þo ganga in at eínv en er þeir koma in þa
sat kerhng Yiá arin ok att kol oA; er hon ser mewmna leypr how
* Punktum er tilf. ^ Bettet fra hdskrs ridi (^ö^. Vigf.). « i2e«eí /ra
/itórs kersl- eller \er\\-. * if^í. * Mskr. (G. Vigf.).
348 0 HAUKSBÓK. Hemingsþáttr C.23.
vpp ok þrifr skalm eína oJc banwaz vm ok segir at hon ska\ drepa
þa.^ þeÍT ganga vt ok læia at henwi ok íam heim \\ó sva bvið ok
segia kowwýi at ^eiv fina eigi lik H(aralldz) konvngs. ^ En þai;
kerling grcpða konvng a lavn þar ti^ er hann var heill.* þa sendir
konvngr kerlingv ti^ Hemings ok segir hon hanvm hvar konvngr
var.^ Hemm^r s(egir) þyrfti nv fostra at þv vissir noekot.^ k^rling 5
svaríír ecki var ek cpr.^ An^an dag eftir kemr Hemm^r iU konvngs
ok verðr þar mikill fagna fvndr.^ tala ^eir ^SLiin dag allan.^ Hem-
ingr byðr konvngí at íara vm allt \and ok draga her saman ok
megv þer skiott fa \aná\i vndan VWialmi. ^ konvngr mæ\lti se ek
at þetta ma fram ganga en of margr verðr þa eiðroíi ok vil ek 10
eigi at sva iUt leiði af mer. ^ nv vil ek gera eft^'r dœmvm Olafs
konvngs Trycva s(vnar) at siþa?^ er hann for vsigr ígri Vinla^di
þa villdi hann eig'i fara aftr i\l rikis sins helldr for hann vt (i) ^
Grecia ok þionaði þar gvði meðan hann lifði. ^ nv vil ek ^ lata
gera mer ein ermita kofa i Kantara byrgi þar sem ek mega sem ib
oftaz sia NWialm konvng i kirkivn/^i en þan^ eín ska\ ek mat ha/a
er þv íœrir mer. ^ þ^rsv iattar Hemw^r. ^ konvngr gefr þeim
karli noga penwinga en gengr siþan i einsetv. ^ hann er þar sva
.ííj. vetr at engi maár veit hvat manna. hann er vtan Hemm^r
ok pr^str sa er hanvm skriftaði. ^ ok ein dag er Hemin^r kom ti/ 20
B.Siralldz þa segir hann hanvm at hann hefir sott íengit þa er
hann man til bana leiða. ^ oA: ein dag (er) ^ Vilmímr konvngr sat
yf/r borði þa heyrðvz hringingar* vm allan staðin. ^ konvngr spyR
hvi sva fag(r)t ^ ringi. ^ Ilemingr svarar ek get at mvnkr ein se
387 andaðr sa er RsiraUdr het. ^ hverr Haralldr er sa segir konvngr. ^ 25
Gvðina s(vn) segir Hem^'^i^r. ^ hverr hefir hann varðveitt segir
konvngr.'^ }iemingr svarar ek hefir þat gert.^ ef pat er satt seg^'r
konvngr þa sA;d þf/i vera þin davði en sia viliv ver lik hans. ^
gengr hann s\^an i kofan þar er Ukit la. ^ var ^at þa berað. ^
kendv þa d\\ir l\m:aUd konvng. ^ \\kit var fagrt ok þeckileg(t) ^ ok 30
kendv \i\enn þar sœtan ilm sva at alhV vndir stoðv ^eir er hia
Yarv at hann Yar sanheilagr maár. ^ konvngr spvrði þa \ieming
hvat hann villdi ser iil lifs vinwa. ^ Hemmýr spvr<íi hvers beiðiz
þer konvngr. ^ at þv sverir mer þ^rs at þv skallt vera mer iam-
trvr vm alla Ivti sem Hsiralldi konvngi ok fylgia mer sva sem 35
hanvm. ^ Hemingr s(egir) helldr vil ek deyia meá hanvm en
lifa meá þer en longv matta ek þig svikit hafs. ef ek hefða '
^ Punktum er tilf. 2 j^^gi ^ i^^skr. (G. Vigf.). ^ e er i hdskr. reUet
fra 1 (forst er der nemlig skrevet y\\\). * Det forste r er tilf. over linjen uden
nedvisningstegn. " r mgl. i hdskr. « t mgl. i hdskr. ' Rettet fra hdskrs hafða.
Hemingsþáttr c. 23. HAUKSBÓK. 349
viliað. ^ ^at er sant?az sa.g^i konvngr at er einvm vaskazta manne
færa i Engl(an)cli^ ef þv ert drepin.^ vil ek nv bioða þer at ^ | gera 72b
þig framaztan barvn ^ i Engla^idi ok vera i min^ii hirð ok stiorna
hen/íi allri ella vil ek gefa þer ef þv villt e^^i þetta .ccc. pvnda
ingialld a hvmvm .xíj. maní7í?t;m ok ver hvar i Engk/idi er þer 5
gott þickir. ^ Hemm^r þackaði konvngi boð sin ok mœlUi þat vil
ek þÍGÍa at vera i Engla/ídi en goðs lystir^ mik ei^i að eiga heðan
af en þers vil ek biðia yðr at þer loíið mer ok geíið þmna sama
kofa ok vil ek her min alldr i enda. ^ konvngr l^egir langa stvnd
ok mœllti af þ^^i at þersa (er beðit) ^ af reinv briosti þa ska\ þetta 10
veita þer. ^ s'il^an let YiUahnr klæða Uk RdiraUdz konvngs meó
konvngs skrvða ok let gera hans vtferð sem sœnielexta ok var
hann iardaðr meá enne merstv sœmð. ^ litlv siþaR geck Hemm^r
i fyrir nefndan kofa ok þionaði þar gvði ti^ ellidaga ok varð vm
siþir sionlavs ok andaðiz i þeiri einsetv ok lykr þar nv fra Hem- 15
ingi at segia. ^
^ Punktum er tilf. ^ an mgl. i hdskr. ^ Gentaget ved sideskifte.
* Rettet fra hdskrs barnvn. ^ For i er forst skrevet r (forlænget). ^ Mgl.
i hdskr. (G. Vigf.).
203 Her hefr vpp sogv Heiðreks konvngs ens vitra
c. I Sva er sagt at i fyrndin/íi ^ var kallað lotvnheímar norðr i
Finwmork en Ymis ^ \aná íyn svniian ok miUim ^ Haloga \anáz. *
þrtr bygðv þa risar viða en svm^V ^ Narv halfrisar. * \av þa m\kit
sambland þioðan^a þí^i at risar fengv kvenwa af Ymis \aná\. ^ 5
Gvðmi/'wdr het }Lonvngv i lotvnheimvm. * haww var blot madY
mikilL* bœr ham het a Grvnd ew heraðit a Glasis vollvm.* Yvann
\av vitr ok rikr. * hö^w>^ o^ menn \ians> lifþv marga ma/zwz alldra
ok ^vi trva heiðnir menn at i ha/^s m'M se Vðaíns akr en hverr
er þar kemr hverfr af sott ok elU o^ ma e^^i deyia. * Eft^r davða 10
Gvðmz;/zdar blotoðv menn hann ok kollvðv hann goð sitt. ^ hans
svn het Hofvndr. * hann var bœði forspar ^ ok spakr at vití o^
var domandi allra mala yfir þeim rikivm er þar Yarv i nand. *
haw?^ dœmði alldri rangan dóm ok engi þorði at rivfa hans doma.'*
204 Maðr het Herg(ri)mr ^ hann wav Risi ok bergbvi. * hann nam af 15
Ymis \anáí Amv dottor^ Ymis^ ok feck siþa^L* þeira svn var H^r-
grimr halftroll. * hann nam af lotvnheimvm Ogn alfasprengi ok
feck siðan. ^ Grimr het svn þe/ra. * hansi hafþi fest Starkaðr alv-
drengr. * haww hafþi .vííj. hendr. * haw/i var farin norðr vm
Elivaga i^ er Ogn vot ^^ brott tekm.* en er hann kom heim þa 20
drap hann Hergrim a holmgowgv. * Ogn ^^ lagði sig ^^ sverði i
gegnvm ok villdi ^* ei^i giftaz Starkaði. * Efter þaí nam StarA:a^r
AlfiUdi dotor ^^ Alfs konvngs ^^ or Alfheimvm ^^ en Þorr drap
Starkað. * for þa AlfiUdr iU frænda sina ^^ ok Yav Grimr meá
^ va— fyrndinwi er opfriskeL ^ F .— ym- ligeledes. « Af Bugge rettet
til milliin ok. " Punktum er tilf. ^ Noget afhleget. « p synes rettet fra
f el. þ. ' ri m^/. « J)et ferste o í*7/'. oí^er linjen. » iíer ítV/'ö/es ««gr
ooltvr (sál.). 1" Svagt, men sikkert. " er — var sí/wes sikkert, men er
meget afhleget. ^^ Skr. ong. i^ -di sig utydeligt. '^ Skr. vil | lldi
(linjeskifte). i^ Z)eí f^rste o s^r. oí?er linjen; nœppe to fer. ^® alfh- svagt
men sikkert. " Nœppe sinwa.
Hervararsaga c. 1-2* HAUKSBÓK. 351
hmne þar ti/ er hann fór i hernað ok varð en m^rsti hermaór, ^
hann feck Bavgeiðar ^ dott?;r ^ Starkaííar alvdrengs. ^ hí^w/^ feck
ser bvstað i ey þeiri a Halogalawdi er Bolm heitir. ^ ha/^/i var
kallaðr* Eygrimr bolmr^i svn þe^'ra Bavgeiðar het Arngrimr b^r-
serkr er siþa?^ bio i Bolm ok var en agiætazti maðv. ^
5
Csipitulum
e.2 Kowt^ngr het Sigrlamí.^ sva er sagt at hann Yceri svn Oðins.^
205 hans svn het Svavvrlame ha^tn tok mk\ eftir foðor sin. ^ hann var
en mersti hermaár. ^ Ok ein dag er konvngr reið a veiðar oA: ha^w
varð ein sinwa manna.. ^ hann sa ein steín mikmn vi(í solar setr jo
oA: þar hia dverga tva. ^ konvngr vigði þa vtan steins meó mala
saxe ^. ^ þg^r beiddv íiorlavsnar. ^ konvngr mœllti hvat heiti þitt. ^
annaR nefnðiz Dvahn en anaR DvHn. ^ konvngr mœUti af þí;i at
þit ervð allra dverga hagaztir þa skvlY þit gera mer sverð sem
bezt kvnm þit. ^ hiolltin ok meðaikaflin skal vera af gvlli. ^ þaí 15
s^al sva bita iarn sem klæði ok alldr(i) ^ ryðr á festaz. ^ þí;i skal
fylgia sigr i orrosíom ok einvigivm hverivw er herr. ^ þersv iatta
þeá'.^ konvngr riðr heiw.^ en er stefnvdagr kemr þa riðr konvngr
úl steinsins. ^ erv þa dvergarn^r vti ok fengv konvngi sverðit ok
Yor eð friðazta. ^ en er Dvalin stoð i steínsdvrvm þa mœMti hann ^
sverð þitt Svafrlame verðr manzbane hve/-t sin er brvgðit er ok
meó þri skal Ynn'm vera þriv niðings verk. ^ þaí s^^d oA: verða
þinn bane. ^ 1| þa hio konvngr sví^rdinv Wl dvergana Ivpv þ^^r i 73^
steinin.^ hoGÍt kom ok i steinin ok fal baða eateina þri at dyrnar
Ivkvz aftr a steininvw. ^ konvngr kallaði sverðit Tyrfmg ok bar 25
hann iamnan siþaw i orrosíom ok eínvigivm ok hafþi iaí^nan sigr.^
konvngr atti dottor ^ er hei Eyfvra hon var kven/^a venst ok
vitrvz.^ Angrimr^ var þa i vikin(g)^^ i Avstr veg Ym Biarma laná.^
206 hann hmaði i mki Sigrlama konvngs ok atti orrosto vi(^ hann ok
attvz þe^'r vapna skipti vi(í oA; hio konvngr til hrms. ^ Arng/'im(r)*^ 30
kom f^ri sig skilldinví/^^ ok tok af skialldar sporðin ok udim sverðit
i iorðv staðar. ^ þa hio Arngrimr af konvngi hondina ok fell þa
niðr Tyrfingr. ^ Arngrimr þreif sverðit Tyrfing ok hio med kon-
vngen fyrst ok siþan marga aðra. ^ tok hann þar h<?rfang mik^Y
ok flvtti brott meá ser Eyfvrv konvngs dottor ^ oá; flvtti haww 35
1 Punktum er tilf. ^ Sál. hdskr. aldeles sikkert. ^ o ikke skr. over Unjen.
* Disse ord er ikke skrevne to gange. ^ Synes at vœre skrevet bolr med en
streg (^ m^ over r; Haukr har vistnok ferst skr. ur. bolr. ® Ikke sxxe.
' i m^?. ^ Deí f^rsíe 0 sArr. over linjen. ^ Sáledes (am-); forkortelsestegnet
er ved linjeskifte to gange anhragt: over g og m. ^° g mgl. (lig er ikke sam-
menslynget). " r mgl.
352 f HAUKSBÓK. Hervararsaga c. 2-3.
hansi heim til bvs síns i Bolm hann atti meó henni xíj syni
Angantyr var ellðs(tr) ^ þa Hervarðr þa Hiorvarðr Sæmingr ok
Ráni Bramí BaRÍ ReifmV Tinddr ^ ok Bvi ok .íj. Hadingiar ok
wnnY þeir baðir eins verk þ^i at þeir Yarv tvibvrar ok yngst//- en
Angantyr van tvecia verk hann var ok hofþi ^ hæRÍ en aðrir 6
menn. * alh'r Yarv þe^'r berserkir ok \m íram aðra menn at aíli
ok aræði. * En þo at ^eiv fœri i hernað þa Yarv ^eiv alldri fleiri
a skipi en .xíj. br(pðr. * þeir fort; viða Ym lond at heria oA: Yarv
miok sigrsæHr o^- vrðv ^ enir frægztv. ^ Angantyr hafþi Tyrfing
en Sæmingr Místil tein Hervarðr Brota ^ ok aliir hofðv þeir agiæt lo
holmgo/2gv sverð.* En ^at var siðvenía þeira þa er þar Yarv med
207 sinvm monmm einvm at þa er þe?'r fvndv at berserksgangr kom
at þeim for^; þeir a \aná vpp ok brvtvz viíí skoga eða stora steina
þi;i at þeim hafði þaí ordit at þeir hofðv drepií me/^/^i sina ok róðit
skip sín. "^ storar sagvr ' forv af þeim ok mikii frægð. * j^
Heítstrengi/^g
p^ 3 Ein ^ iola aftan i Bolm þa strengðe ^ Angantyr heit at
bragar fvlli sem siðvenia Yar til at hann skylldi eiga dott^jr Yngva
konvngs at Up^solvm Ingibiorgv þa mey er fegrst var ok vitrvz a
danska ^^ tvngv eða falla að SLYdrvm kosti ok eiga enga konv aðra. * ^q
eígi er sagt af fleirvm heitstrengingvm peira,. ^ Sv nattvra fylgði
Tyrfingi at hvert sin er ha?m var or sliðrvm dregin þa lysti af
sem af geisla þo at myrkt vœri ok hann skylldi sliðra meó vormv
maw/izbloði.* ecki lifþi þaí ok til an/iars dax er blœddi af hanvm.^
hann er miok frægr i ollvm fornsogvm. ^ Þat svmar íorv peir ^
bræðr iil Vp^sala i Svia Riki ok gengv imi i holhna ^^ ok segir
hanvm heitstrenging sina ok þat meá at hann vill fa dottyr hans.^
aWir Jyddv er inni vórv. * Angant^r bað konvng segia hvert þ^e'ra
erindi skylldi vera.* I þm ste fram yfir borðit HialmaR en hvgvm
2Qg stori ok mœllti iil konvngs miniz herra hversv mikla sœmð ek 30
hef/r þer vnmð siþaw ek kom i yðart Riki ok i morgvm lifs haska
íyri yðr verið ok ígri mina þionvstv bið ek at per giftið mer dotti^r
yðra. ^ þickiz ek ok makhgri mina bæn að þÍGÍa en herserkir
þersir er hvmvm manne gera illt. ^ konvngr hvgsar ígri ser ok
* tr m^?.; igennem d ^ar ew lœngere streg (höjle) end sœdvanlig; nœppe
et forkortelsestegn. ^ Sáledes. ^ þ er i hdskr. rettet fra f el. p. * Funk-
tum er tilf. ^ v (1) skr. y med prik over (der stdr altsá yrdv, ikhe yrði;.
« Sáledes (for hrota;. ' g er í /^í?sA;>-. rettet fra k e/í^r ífew forste del af dette
bogstav; Haukr vilde forst skrive sakir; a har han ladet stá urettet. ® Skr.
Eien. » e (2) er i hdskr. rettet fra v. ^^ Skr. donska; Haukr har forst
skrevet donskv og rettet v til a, men ladet o stá. " Her mgl. noget i teksten.
Hervararsaga c. 3-4. HAUKSBÓK. 353
þickfr þétta mikill vandi hversv þersv skal svara sva at minz
vandræði mætti af standa ok svarar vm siþ^r þat vil ek at Ingi-
biorg kiosi ser siolf msinn hvern hon viU ha/a. ^ hon s(egir) Ef
þer vilið mig maw/ze gifta þa vil ek þan eiga er mer er aðr kvnw-
igr at goðvm Ivtvm en ei^i þanw er ek hefir ecki af annað ^ en s
sogvr einar ok allar illar. ^ Angantyr mæUti ecki vil ek nip^az
orðvm vi(í þig þi?i at ek se at þv elskar Hialmar en þv HialmaR
kom svðr i ^ Samsey ti^ holmgo^ígv vií? mik ella ver hvers mannz
niðingr ef þv kemr e^^i at miðiv svmri at ari. ^ H(ialmarr) kvað
sig ecki dveha at bmaz. ^ íorv Arngrims(ynir) heim úl foðor sins lo
ok sogðv hanvm sva gert. ^ hann kvez ecki fyR hafa ottaz vm þa
en nv.i Yarv þe^r heíma vm vetrin ok vm varið bioGvz ^eir heiman
ok íorv fyrst tiZ Biartmars iarls ok tokv þeir þar veizlv.^ | ok vm 73b
kvelldit beiddiz Angantyr* at iarl gifti hanvm dotti^r^ sína ok
þetta sem annað var gert eftir þeira vilia at brvðlavp var gort 15
209 ok siþan bioGVZ Arngrims synir brott. ^ ok þa nott ^ aðr þeir
forí? dreymði Angantyr drávm ok sagpi iarlmi;m ek þottiz vera
stadc^r i Samsey ok brœðr min^r. ^ þö^r fvndv \er marga fvgla ok
drapvm alla er wer sam ok sil^an þotti mer seni þeir snm annan
veg a eyna oA: ílvgv moti ors ern^'r tveir ok geck ek mote oðr^^m ^
ok attvmz vií hart viðrskipti "^ saman ok vm siþir settvmz ^ vií
niðr oA: vorvm til enkis fœr^V. ^ En an^aR arin atti vi(í .xi. brœðr
mína ok Ysnan alla þa. 1 I(arl) s(egir) þar var þer synt fall rikra
manna.. ^ Sil^an forv ^ þeir brœðr brott ok komv tiZ Samseyiar ok
gmgv vpp a \aná at leita Híalmars o^ fon; ^ þeira skipti sva sem 25
greinir i Orvaroðz sogv fyrst at þeir komv i Mvnarvaga ok drapv
þar alla menn af þeim .íj. skipvm sem þeir HialmaR ok Oddr attv
ok siþaw fvndvz ^eir vppi a eyní. ^ drap Oddr .xi. brœðr Angan-
tyrs en HialmaR drap Anganty ok do þar sialfr siþaw af sarvm. ^
siþa^ let Oddr leGÍa þa i stora havga alla meó ollvm sinvm vapn- 30
vm en flvtti Hialmar heim til SviaRÍ^is ok þegar Ingibiorg kon-
vngs dottir^o sa hk Hia(l)marsi^ þa fell hon davð niðr ok erv þa«;
heygð bœði saman at Vpj>solvm. ^
Fœdd Hervor
C.4 Nv er þar ti/ at taka at dotter ^^ Biartmars i(arls) feddi 35
210 meybarn ok þotti flestvm rað at vt vö^ri borið ok sogðv at ei^i
^ Punktum er tilf. ' Dette ord er tilföjet over linjen, over af en,
uden nedvisningstegn; fordoUingspunktet over n vistnok sikkert. ' Sáledes,
ikke a. * n (2) rettet fra hdskrs r (dittogr.). ^ 0 skr. over linjen. ^ Her
er er ur. tilföjet. ' i (1) tilskrevet over linjen. « Rettet fra hdskrs settvmm.
• Sikkert sdledes. ^^ o tilf. over linjen. ^^ 1 mgl.
23
354 g HAUKSBÓK. Hervararsaga c. 4.
mvndi konv skap hafa ef foðvr frændvm yrði likt.^ I(arl) let avsa
vatni ok vpp fœða ok kallaði Hervorv ok sagþi at eigi var þa
aldavða æt Arngrims svna ef hon lifði. ^ en er hon vox vp^? þa
var hon fogr. ^ hon tamði sig vií? skot ok skiolld ok sverð. ^ ho/^
vötr mikil ok sierk ok þegar hon matti nockot gerþi hon hvatki ^ 5
illt en (ecki) * gott ok er henni Yar ^at meinað þa liop hon vt a
skoga ok drap menn til íiar ser. ^ En er i(arl) varð þers van þa
let hann taka hawa oA; fœra heim oA: var ho/^ þa heima vm stvnd.^
Ho/^ kewr at i(arli) ein dag ok mœllti brott vil ek heðan þvi at
ecki fæ ek her yndi. ^ Litlv siþaR hvarf hon ein saman meá kall- 10
mmnz bvnaði ok vapnvm ok for ti^ vikinga ok var meí? þeim vm
stvnd o^ nefndiz Hiorvarðr. ^ oA: Htlv siðaR do havfþingi vikinga
ok tok þá Hervarðr * forræði Uðsins. ^ Ok eitt sin er þeir komv iil
Samseyiar geck Hiorvarðr a \aná ok villdi engi hans, manna. fylgia
haníz-m þt?i at þe^'r sogðv þar engvm manne dvga vm netr vti að 15
211 v^ra. ^ Hiorvarðr kvað vera mikla fevon i havgvnvm ok for a
laná ok geck vpp a eyna ner solar glaðan. ^ þeir lagv i Mvnar
vagi. ^ þar hitti ho>í hiardar svein eín ok spvrði hann tidinda. ^
hann s(egir) er þer vkvnmgt her i eyivnni ok gack heim meá mer
þ^?i at her dvgir engvm manne vti at vera eft^r solar setr ok vil 20
ek skiott heim.^ Hervarðr* svarö^r seg mer hvar Hiorvarðs havgar
heita. ^ sveini/^/^ svarar vanfarin erttv er þv viUt þaí forvitnaz
vm netr er fár þor^'r a midivm dogvm oA: brenwandi elldr leikr
þar yfir þegar sol gengr vndir. ^ Hervarðr kvez at visv skylldv
vitia havganwa. ^ fehirðir mœllti ek se at þv ert drengilegr maór 25
þo at þv ser vvitr þa vil ek gefa þer men mitt ok fylg mer heim.^
Hervarðr segir þo at þv gefir mer allt l^at er þv att fær þv mik
eigi dvalt. ^ En er soHn settiz gerðvz dvnvr miklar vt a eyna ok
Ivpv vp^ havga elldarnir. ^ þa ræddiz fehirðir ok tok iil fota o^
hop i skogin sem merst matti hann ok sa alldri aftr. ^ Þ^tta er 30
V. (v. 1) kveðit eftir viðrœðv þeira Hitt hefz'r mær vng i Mvnar vage viíí
212 solar setr see at hiorðv hverr (er) ^ ein saman i ey komin gacktv
V. (v. 2) greiUega gistingar til. ^ Mvnkað ek ganga gisting^r iil þd at ék
engan kan^ eyiarskecia segðv hraðlega aðr heðan hðir hvar ^ erv
V. (v. 3) Hiorvarði havgar kender. ^ Spyriattv at þd spakr ertv eigi vinr 35
vikinga þv ert || vanfarin foTvm fralega sem ockr fœtr toga allt 743
v. (v.4)er \ti amatt firvm. ^ Men bioðvm þer mals at giolldvm mvna
213 drengia vin dælt at letia fær engi mer^ sva friðar nossir fagra bavga
' FunUum er tilf. ^ Rettet fra hdskrs hvarki. » Mgl i hdskr. (Ant.
Russ.). * Sáledes. ^ Mgl. i hdskr. « a tilf. over linjen. ' Tilf. over
linjen med nedvisningstegn.
Hervararsaga c. 4-5 HAUKSBOK. 355
r.7)at ek íara. eigl^ Var þa fehirð?> fliotr ^ til skogar miok íra mali v.
'^^^ meyiar þersar en harðsnvin hvgr i briosti vm sakíír slikar svellr
5) Hervorv. ^ Heimskr þicki mer þa er heðra feR maÓT einsaman v.
myrkvar grimvr hyR er a sveimvn havgar opnaz brennr folld ok
[v. 6) fen íorvm harðara. ^ Hirðvm at fælaz yió fnosvn slika þott \m 5 v.
alla ey elldar brenni latvm eigi ockr recka hðna skiotla skelfa
skvlvw viíí talaz. ^ Hon sa nv havga elldana ok havgbva vti
standa ok gengr úl havganwa ok ræðiz ekki ok óð hon elldana
sem reyk þar iil er ho7i kom at havgi^ berserkianna þa kvað hon.^
Visvr 10
ie.5
r.8) UAki þv Angantyr vekr þig Hervor einga dotter* yckvr v.
Tofv selþv mer or havgi hvassan mæki þann er Svafrlama slogv
(v. 9) dvergar. ^ Hervarðr ok Hiorvarðr Hran(i) ^ Angantyr vel ek yðr v.
alla vndir viðar rotvm hialmi ok meá bryniv hvorsv ^ svérði rond
(v. 10) ok meá reiði rodnvm geiri. ^ Miok ervð orðnir Arngrims s(ynir) 15 v.
^l^ megir at meinsam^r moUdar avka er engi skal svna Eyfvrv \iá
(v. iijmik mæla i Mvnar vagi. ^ Herv^ðr HiorvOTÖr Rani Angantyr sva v.
se yðr oUvm inan riíia sem þer í mavra mornið havga newa
sverð seUð mer þaí er slo DvaUn samir eigi dravgvw dyr vapn
(V. I2}fela.^ þa svarar Angantí/r Hervor áottir hvi kallar sva fvll feikn- 20 v.
216 stafa f^rþv þer at illv œr ertv orðin ok orvita viU hygiandi vekr
(v. 13) menn davða. ^ Grofað mik faðir niðr ne frændr aðrir þeir hofðv v.
(v. 14) Tyríing tveir er lifðv varð þo eigandi ein vm siþir. ^ Segþv ein v.
satt mer sva lati oss "^ þig heilan i havgi sem þv hetVr ei^i Tyrf-
217 ing meó þer travtt er þer at veita arfa þinvm emar hænir. ^ þa 25
var sem eín logi Yceri allt at lita vm havgana er opnir stoðo. *
(v. 15) þa q(vað) Anganiyr Hnigin er helgrind havgar opnaz aUr er i v.
elldi eybarmr at sia atalt er vti vm að Utaz skyntv mær ef þv
(v. 16) matt til skipa þinna. ^ hon s(egir) Brenm þer eigi sva bal a nott- v.
vm at ek við ellda yðra fælvmz skelfrað meyív mvntvn hvgar þo 30
(v. 17) at hon dravg siaí i dvrvm standa. ^ þa q(vað) Angantgr Segi ek v.
218 þer Hervor lyttv iil meðan visa dottir^ þötí er verða mvn sia mvn
(v. 18) Tyrfmgr ef þv trva mættir ætt þinni mær allri spilla. ^ Mvndv v.
svn geta þan er siþ(an) ^ mvn Tyrfmg hera ok trva afli þann
mvnv Heiðrek heita lyðar sa msín rixtr alin vnd roðvls tialldi. ^ 35
1 PunUvm er tilf. ^ i tilf. over linjen. ^ a rettet i hdskr. fra v.
* 0 tilf. over linjen. ^ i mgl.; n noget uformeligt. * Over v (1) er for-
kortelsestegn for er; Haukr tœnkte pd hversv. ' Dette ord er vistnok fejU^
skrevet for det folgende þig; Haukr har selv bemœrket det urigtige uden at
slette oss. * o skr. over linjen. ® an mgl.
23*
356 HAUKSBÓK. Hervararsaga c.5-6.
V. (v. 19) hon q(vað) Ek vigi sva virða davða at þer skvlvð albV lÍGÍa davdir
meá dravgvw i dys fvnir* sel mer Angantyr vt or havgi hlifvm
V. (v. 20) hættan Hialmars bana. ^ hann s(egir) Kvedkað ek þig mær vng
219 monnvM lika er þv vm havga hvarfar á nottvm gravfnvm geiri ok
(v. 21) meá Gota malme hialme ok meá bryniv fyri hallar dyR. ^ hon 5
y^ q(vað) Maðr þottvmz ek mennzkr iil þ^rsa aðr ek saH yðra sœkia
reðag selþv mer or havgi þan^ er hatar brynivr dverga smiði
y. (v. 22) dvgira ^ þer at leyna. ^ Angantyr q(vað) Licr mer vnd herðvm
Hialmars bani allr er hann vtan elldi sveipin mey veit ek enga
V. (v. 23) molldar hvergi at þan hior þori i hendr nema. ^ Ek man hirða 10
220 I s(egir) hon \^ ok i hendr nema hvarsan mæki ef ek ha/a mættag
VGÍ ek eigi elld brenanda þegar loga lægir er ek ht yíir \ hann
V. (v. 24) q(vað) I * Heimsk ertv Hervor hvgar eigandi er þv at avgvm i
elld rapar ek vil helldr seHa þer sverð or havgi mær en vnga
y. (v. 25) makað ek þer synia. ^ hon q(vað) Uel gerðir þv vikinga niðr er 15
aai þv selld^r mer sverð or havgi betr þickivmz nv bvðlvngr ha/a en
V. (v. 26) ek Norege næða ollvm. ^ hann q(vað) Ueitz eigi þv vesol ertv
V. (v. 27) mala flarað kona | hvmv fagna skal. ^ hon s(egir) Ek mvn ganga. 74^
ti^ gialfr mara nv er hilmis mær í hvgvm goðvm litt ræðvmz ^at
V. (v. 28) lofðvnga ^ niðr hve synir min^'r siþaw deila. ^ hann q(vað) Þv 20
skallt eiga ok vna lengi hafþv a hvlðv Hialmars bána takattv a
V. (v. 29)eg^ivm eitr er i baðvm sa er nianz miotvðr meini verri.^ Far vel
^^^ dottir ^ fliott giæfa ek þ^r .xíj. mamidi fior ef þv trva mætt^r afl
ok elivn allt eð goða þaí er s(ynir) Arngrims að sig leifðv. ^ hon
V. (v. 30) q(vað) Bvi þer alk'r brott fysir mik heilir i havgi heðan vil ek 25
skiotla hellzt þottvmz nv heima i millim er mik vmhverfis elldar
brvn^v. ^ Siþaw geck hon iil skipa ok er lysti sa hon at skipin
\arv brottv. ^ hofþv vikingOT ræz dvnvr ok ellda i eyni. ^ fær
ho?i ser far þaðan ok er ecki vm henna.r ferð (sagt) ^ fyR en hon
kemv a Glasis vollv iil Gvðmí;Mar ok var ho^ þar vm vetrin ok 30
nefndiz en Hiorvarðr. ^
Hofvndr feck Hiorvarar *
c 6 Ein dag er Gvðm^^^dr lek skaktafl ok hans tafl var miok
sva farið þa spvrði hann ef nockorr kynm hanvm rað til at leGÍa.^
þa geck iil Hervarðr ok lagði htla stvnd iil aðr Gvdmi;/zdar var 35
venna. ^ þa tok ma^r vpp Tyrfing ok bra. ^ þaí sa Hervarðr ok
^ Skr. fymV (dittogr.). ^ Punktum er tilf. ^ a rettet fra hdskrs æ.
* Sáledes med streger hdskr. ^ a synes rettet fra r. ® o skr. over linjen.
' Mgl. i hdskr. ^ Overskriften — rod — afhleget, men sikker; hior- er
fejl for her-.
Hervararsaga C.6. HAUKSBÓK. 357
þreif af hanvm sverðit ok drap hann ok geck vt siþ«w. * menn
villdv lavpa eiiir hanvm.'^ þa mœMti G(vðmvndr) vmð kvimV
[223 ecki man sva mikil hefnd i manmnvm sem þer ætlið þd at ^er
vitið ecki hverr hann er. ^ man þersi kvenma^ír yðr dyrkeyptr
aðr þ^r faið hans lif. ^ Siþaw var Hervarðr langa stvnð i hernaði 5
olc varð miok sigrsæl ok er henne leiddiz þaí for how heim i\l
i(arls) moðt^r foðvr sins. ^ for how þa fram sem aðrOT meyiar at
vanðiz \\ó borða ok hanyrðíV. ^ þetta spyR Hofvndr svn G(vð-
mvndar) ok feR hann ok biðr Hervarar ok fær ok flytr heim. *
Hofvndr var ma/í/^a vitraztr oA; sva rettdœmr at hann hallaði lo
alldri rettvm dome hvart sem i Ivt attv inle^n^zk^r^ eða vtlenzker
ok af ha^s nafni skylldi sa havfvndr heita i hvmv ^ mki er mal
manna. dcpmði. ^ þai; Hervor attv .íj. syni het an/^aR Anganty(r) *
en anwaR Heiðrekr. ^ bað«'r Yarv þe^r mikhV menn ok sterk^V
vitrir ok venir. ^ Anganty(r) ^ var likr feðr sinvm at skaplyndi ok 15
villdi hvmvm manne gott. ^ Hofvndr vnm hanvm mikit ok þar
meó oll alþyða oA; sva mart gott sem hann gerði þa gerði Heið-
rekr en fleira illt. ^ Hervor vnm hanvm mikit. ^ fostri Heiðreks
h^t GizvR ok ein tima er Hofvndr gerði veizlv var oUvm hofþm^^'-
vm iil boðit i hans Riki vtan Heidreki. ^ hawi^m hkaði þaí illa 20
oA; fór allt at einv ok kvez skylldv gera þeim nockot illt. ^ ok er
hann kom i hoUina stoð Angantyr vp^ mote hanvm ok bað hann
sitia hia ser.^ Heiðreý^r var ecki katr.^ hann sat lengi vm kvelld-
it sil^an Angantt/r var geng^Vm. ^ ha^w snmz þa iil þeÍTR manna.
ok kom hann sva sini (rcpðv) ^ wió þa er hia ha^í^m satv at þeir 25
224 heitvðvz vi^. ^ oA; er Kngantyr kom aftr bað haní^ þa þegia. ^ oA;
oðrv sinm er Angantyr geck vt minti HeiðreA;r þa á sitt mal ok
kom þa sva at hvaR slo anwan. ^ kom þa en An%antyr aftr ok
sætti þa tiZ morgons. ^ oý^ eð .ííj. sinw er Angantyr geck brott þa
mö5l/íi HeiðreA^r ti? þers er slegin var hvi hann þyrði e^^i at hefna 30
sin ok sva kom hans fortala at sa hop vp^ er slegin var ok drap
felaga sin. ^ þa kom Angantyr inn ok let illa yfir þersv verki. ^
en er Hofvndr varð þersa vaR bað hann HeiðreA: flyia or hans
Riki eða fa ella davða. ^ geck þa HeiðreA^r vt ok meó hanvm
broðir hans. ^ þar kom þa mod^V hans ok feck hanvm Tyrfing. ^ 35
þa mœllti HeiðreA;r eigi veit ek ner ek get sva mikinn mvn gert
foðor míns ok moðor sem þaí? gera mín. ^ faðír mín gmr mik
vtlægían en moðir min gaf mer Tyrfmg er mer þick^V betra en
» Punhtum er tilf. * n mgl. * Herpá tilföjes i. * r mgl. » Mgl.
i hdskr.
358 • HAUKBSÓK. Hervararsaga C.6.
mikit Riki * ok skái ek gersi ^at eitthv^rt er hanvm ma Yersi
þickia. ^ hann bra þa sverðinv ok lysti af miok ok sindraði ^ hann
eiskraði þa miok ok hellt yíó berserks gang. ^ Nv me^^ þí;i at þe^'r
brœðr Yarv .íj. saman en Tyríingr varð msinnz bani hvern tima
er hí7n!;m var brvgðit þa hio hann broðor sinw bana || hoG. ^ 5 75^
þetta var sagt Hofvndi. ^ HeiðreA^r varð þegar brottv i skogi. ^
Hofvndr let gera eríi eft^r svn sin ok Yar Angantí/r hvmvm
manne harmðavði. ^ HeiðreA:r vndi storilla vií? Vé^rk sitt ok var
hann lengi a skogvm ok skavt dyr ok fvgla iil matar ser.^ En er
hann hvgleiddi sitt mal þa þotti hanvm sem eigi veri gott fra- lo
sagnar ef engi vissi hvat af hanvm yrði. ^ kom en i hvg at hann
mætti en verða frægr maár af stor^jm verkvm sem seimenn hans
225 emr fyRÍ. ^ fer nv heim ok fann moðor sína ok bað hana biðia
foðor sin at raða hanvm heilræðí at skilnaði. ^ hon geck f«/ri
Hofvnd ok bað hann raða syni sinvm heilræði. ^ Hofvndr svarar i5
kvez fa mvndv ken^a hö^^í^m en let hanvm þo veR mvndv i halid
koma. ^ hann kvez ok ecki mvndv fyri hans bœn ^ gera. ^ Þat er
eð fyrsta at hann hialpi eigi þeim manne er drepit hefir lanar-
drottin sin. ^ Anwað at hann gefi ei^i þeim man^e frið er drepit
hefir felaga sín. ^ Þriðia at kona hans se e^^i heimanforvl iil 20
frænda sin^^a.^ Fiorða at vera ei^i sið vti hia friUv sinwi.^ Fimta
at riða ei^i bezta hersti sínvm ef hann skai skvnda. ^ Setta að
fostra ei^i ser rikara manne barn. ^ Þat eð víj. at skylldi iamnan
eiga kerski vi^ komanda gerst^.^ Þat eð .vííj. at^ setia alldri Tyrf-
ing Að "^ fotvm ser. ^ en ecki mvn hann ha/a af. ^ modir hans 25
segir hanvm þersi heilræði. ^ HeiðreA;r svarí^r meá illvm hvga
mvnv raðin vera kend enda mvn ek ecki af ha/a. ^ moð^'r hans
gaf hanvm mork gvllz at skilnaði ok bað hann ser iamnan lata i
hvg koma hversv bitrt hans sverð var ok hversv mikit agiæti
hverivm heíir fylgt þeim er bar ok hversv mikit travst þeim er i 30
226 hans bitrv eoivm er þaí berr i orrosío eða eínvigivm ok hv^rsv
mikill sigr þí;i fylgþi ok skiiþvz þav sil^an. ^ for hann leið sina pk
er hann hafði ei^i lengi farið þa mœtti hann monnvm.^ þeir forv
er — Riki er skrevet i randen med rod og sort ramme omkring; et kors
i teksten viser , hvor ordene skal indsættes , og et lignende tegn findes i margen.
» Punktum er tilf. » \ (2) noget uformeligt, mulig e. * Man kunde vœre
fristet til at lœse bœnír, men hvad der ser ud som et forkortelsestegn er en del
af et bogstav pd den felgende side; hlœkket har sldet her igennem, da perga-
mentet er noget tyndt; lignende findes her fiere steder. ' þaí— gerst er tilf. i
margen med rod og sort ramme om, samt med et henvisningskors over og et
andet inde i teksten. « Forst skr. .vií. at^ hvorpá Haukr har tilf. j i a og
raderet at; dernœst har han tilföjet at over linjen. ' / heg. af linjen langt a (di).
Hervararsaga c.6-7. HAUKSBÓK. 3 59
meó bvndin mawn.^ H(eiðrekr) spvrði hvat * þersi m^í^r hefði
geri^ l^eir sogðv hann svikit hafa. lanardrottiw sín.i hann spvrði
vili þer fe íyri hann. ^ l^eir iattvðv þi;i. ^ hann leysti hann íyri
halfa Mork gvllz. ^ þersi madv bavð ha^í;m sína ^mnvsU. ^ hann
s(egir) ei"^i mantv mer trvr vkvnwvm er þv sveikt herra þin þanw 6
er þv att^'r mart gott að lavna. ^ Ok litlv siþaR fanw hann menn
ok ein bvndin. ^ hann spvrði hvat sa hefði gert. ^ þe^'r sogðv
han/í myrt hafa. felaga sin. ^ hann leysti haw/^ f^ri aðra halfa
mork gvllz. ^ sia bavð hanvm sina þionvstv en hann neitaði. ^
Siþí?^ for hann þar tiZ er hanw kom a Reiðgotak/^d. ^ ham for lo
a fvnd konvngs þers er þar reð fyri ok Haralldr het. ^ haww var
þa gamal. ^ konvngr tok vel vií? h«Mí?m oA; dvalþiz hann meá
konvngl vm rið. ^
Heiðrekr . . . . ^
C.7 Tveir iarlar hofþv hmað fyR a Riki Ear alldz konvngs okib
lagt vndir sig ok af þ^ji at hann var gamall þa lavk hann þeim
skatt a hvmv ari. ^ Heiðrey^r kom ser i vínattv vií? konvng ok sva
kom vm siþíV* at hann gerðiz formaðr herskapar konvngs ok lagðiz
ha^^ i hernað ok gerðiz brátt viðfrægr ok sigrsæll. ^ haww heriar
nv a iarla þa er vndir hofþv lagt Riki UsiraUdz konvngs. ^ varð 20
meó þeim horð orrosía. ^ H(eiðrekr) va meá Tyríingi ok stoðs ecki
227 vií? hanvm nv sem fyR þí^i at þaí beít sva stál sem klæði ok vm
siþir drap hann iarlana baða en allt þma folk flíyði ok for hann
siþan yf^'r rik^Y ok lagði vndir Hsir alld konvng ok tok þ«r gisla ti^
ok for hann sil^an heim ok geck sialfr B.SiraUdr konvngr mote 25
hííWí^m me^ miklvm veg ok varð híí^w miok frægr af þersv. ^
konvngr gifti haw^m dotti;r sina er Helga het ok gaf hanvm
halft RfA:i o^ varði HeiðreA^r la/^dit fyri baða þa ok for sva fram
vm rið. ^ E.SiraUdr konvngr atti svn i eUi sinm en anan svn
atti HeiðreA^r sa het Angant^r. ^ siþan kom hallæri mikit a Reið- 30
gotalawd þaí heitir nv Ivtlawd ok horfþi iil lanázdiYbnar. ^ Si^an
var felldr blotspán ok geck sva frettin at ei^i mvndi fyRÍ koma
ár a Reiðgotala/^d en þeiw sveini vö^ri blotað er œztr vö^ri.^ Heið-
re/í:r s(agði) svn E.SiraUd2; konvngs vera œztan en konvngr kallaði
svn HeiðréA^s vera œztan en or þ?;i maU matti engi leysa vtana^
Hofvndr þí^i at þar \arv allar orlavsn^r trvar. ^ Heiðre^r | for 75i>
þa a fvnd foðor sins ok var hanvm þar vel fagnað. ^ beiddi
hann nv foðvr sin doms vm þetta mal. ^ EsLYÍvndr sagði hans
^ Punktum er tilf. ' Rettet fra hdskrs hvar. » Besten af over-
skriften fuldstœndig udvisket; desuden sldr skriften fra den modsatte side her
igennem. * Forkortet som siþan ellers.
360 - HAUKSBÓK. Hervararsaga c. 7-8.
svn (pdstan Yera. i þt'i lanái. ^ H(eiðrekr) mcellti hvat dípmir þv
þa mer íyri min skaða.^ lAoivndr s(egir) þv skallt skilia þer i
mote anwan hvern m?ínn i hirð UaYaUdz konvngs.'^ Siþaw þarf^
engi at kenwa þer rað at slikvm her ok þinv skaplyndi. ^ siþa;^
for Heiðrekr heim ok kvaddi þi^gs ok sagði dom foðor sins at 5
hann dœmði svn min iil blotz en mer iil hvaanar dœmðe hann
mer annan hvern mRnn þan/^ er meó Ha.Talldi konvngi er ok vil
ek at þer sverið mer þetta ok sva ger^Y þeir. ^ þa baðv bœndr
at hann leti fr«m svn sin ok bœtti arferð þe^'ra. ^ H(eiðrekr)
mœUti þa \iá sina menn si^an skillt var hðit þa beiðiz hann af 10
228 nyiv trvnaðar eiða af sinvm monnvu ok þeir gerbv ^at ^ at sorv
hanvm at fylgia hanvm vtanlawdz ok inwan ti^ þers er hann villdi.^
hann mœUti þa sva litz mer golldit mvni vera Oðní fyri ein svein
ef þar kemr íyri HBraUdr konvngr ok svn hans ok herr hans allr.^
hann bað nv setia vpp merki sítt ok veita RsiYaUdi konvngi at- 15
gongv ok drepa hann ok allt Uð hans.^ kveðs* hann þetta fo(l)k-'^
gefa Oðní fyri svn sin ok let rioða stalla bloði konvngs ok Half-
danar svnar hans. ^ kona ha^^s for ser i disar sal. ^ \aY nv Heið-
Yekr iil konvngs iekinn jfir allt þaí RÍM. ^ hai^^z tok ser til frillv
dotor ^ Hvmla hertoga af Hvnalandi er Sifka het. ^ þeira sw het 20
Hloðr hann vox vpp me^ moðt^r feðr sinvm. ^
Af Heiðreki konvngi "^
g, 3 Heiðre^r konvngY for i hernað ok kom vií? Saxlawd ha^íw hafði
mikin her. ^ konvngY af Saxlandi sendi ha/^vm mewn ok ger^Y l^eÍY
frið sín i millim ok let konvngY bioða Heiðreke ti^ veizlv oA: þ</i 25
þa hawn. ^ at þem veizlv bað HeiðreA^r dotor ^ konvngs ok feck
hennar met? miklv fe o^ Riki ok \iá ])at for HeiðreA^r heim i Riki
sitt.^ hon beiddiz oft at únna. foðor sin.^ hann let þaí eftir henwe
ok for m^í? henni Anga(n)tyr ^ stivpsvn henwar. ^ ok eítt sin er
Heiðre^r kom or hernaði lá hann Yió SaxkM i einv leyni. ^ hannm
geck vw nott a laná ypp ok kom ^ ham i þa skemmv er drott-
ni(n)g 8 ha^tö svaf í. ^ ein ma(?r geck meó hanvm. ^ YaY^menn
alh'r svafv.^ hann sa fagran mann i sæing hia ko/i^? sinni.^ hann
229 tok^o svn sin Angantí/r oA; haíþi med ser.^ hann skar or lea^i or
hari þ^rs manz ok for siþrm til skips. ^ Um morgonin lagði hann 35
Punktum er tilf. ' f tilf. over linjen med nedvisningstegn. ^ Herpá
tilföjes igen þeir; Bugge ombytter ordene þeir at til at þeir, muligvis med rette.
s utydeligt. ^ 1 mgl. « o (%) skrevet over linjen. ' Snarere med i ewrf e.
« n mgl. » JKeííeí fm /^íísA^rs komv. ^" 5A:r. ío ^aw^e, den sidste gang
underprihket. " Fejl for lepi^», jfr. Bugges anm.
Hervararsaga c.8-9. HAUKSBÓK. 361
i konvngs lægi ok geck þa allt folk inoti hanvm ok Yar hanvm þa
bvin veizla. ^ Litlv síþaR let hann þlng stefna ok spvrði hvat
memi vissi til svnar hans. ^ (]roiining sagði at hann varð brað-
davðr. ^ hann bað fylgia ser iU leiðis hans. ^ drottning sagði at
^at mvndi avka harma hans.^ hann kvez ecki þaí hirða.^ var þa 5
ti/ leitað ok var þar hvndr sveipaðr i dvki. ^ HeiðreA:r kvað ei^i
svn sin vel ha/a skipaz. ^ let hann nv leiða fmm sveinin á þingit
ok seg?r þa allan atbvrð vm fmmferð drottningar.^ let konvngr þa
leiða íram þan mam^ er i hvilvnni hafþi verið ok var þaí þræll
ein. ^ E.eidrekr sagþi þar skiMd vií? drottningv ok for heim siþöfw lo
i mki sitt. ^ Eitt svmar er H(eiðrekr) var i hernaði kom hann i
Hvnala^d ok hmaði þar. ^ Hvmli magr hans ílyði vndan. ^ tok
H(eiðrekr) þar herfang mikit ok dottor ^ ha^^s er Sifka het oA: for
hann si^an aftr i m'M sitt ok var þeira sí;/^ Loðr sew fyR var
ritað ok Htlv siþaR sendi hann hansi heim. ^ hawn tok en af Fin- i5
\anái at herfangi konv þa er en het Sifka. ^ how var allra þeira
kvenm friðvzt er me^w hofðv seð. ^ Eitt svmar sendi hann menn
avstr i Holmgarða at bioda Rollavgi konvngi barnfostr er þa var
rikaztr konvngr ^vi at H(eiðrekr) konvngr villdi oU rað foðor sins
á bak briota. ^ sendi menn koma iil Holmgarðs ok segia konvngi 20
sin erindi.^ konvngr atti svn vnga(n e^r^ Herlavgr het.^ Konvngr
svarar hver von man þers at ek senda hanvm svn min iil fostrs
þar sem hann sveik HaraZ^íí konvng mag sin oA: aðra frændr sina
ok vini. ^ Drottniwg mo^Uíi afsvarið þersv ecki sva skiott ^vi at
víss er þ^r vfriðr ef þv þiar ei^i þetta boð. ^ venti ek at þí?r fari ©
230 sem flestvm oðrí;m at þvngr verði hans vfriðr. ^ hef?*r hann ok
SYerb II þaí er ecki stenz vií? oZ^ sa hefir iamnan sigr er herr.^ tok 76*
konvngr ^at iil ráðs at senda svn sin iil Uei^reks ok tok H(eiðrekr)
vel vií? hanvm ok fœddi hann vp^ oA; vnm mik^Y.^ ^at hafði faðí'r
haws en raðit hanvm at segia eigi friUv sinm leynda Ivti sina. ^ so
0.9
Tekin Heiðrekr konvngr
Svmar hvert for Heiðrey^r konvngr i h^rnað. * iamnan for
hann i Avstr veg oA: atti friðla/^d meíí Rollavgi konvngl^ ein tima
bavð Rollavgr hanvm til' veizlv. ^ HeiðreA^r Reðs vm vió viní sina
hvart hann skylldi þÍGÍa boð konvngs.'^ fiesiir lottv o^ baðv hannB^
minaz heilræða foðor sins. ^ hann svarar oll ha^ís rað skal ek
rivfa ok sendi þa?; orð konvngi at hann mvndi sœkia veizlvna. ^
HeiðreA:r skipti Hði sinv i þria staðe. ^ ein let hann giæta skipa
anf^aR for meá hanvm þriðia bað hann ganga a lawd oA: leynaz i
Punktum er tilf. ' 0 (1) over linjen. » RetUt fra hdskrs vngar.
362 HAUKSBÓK. Hervararsaga c.9.
skogi hia hœmm þar sem veizlan skylldi Yera ok hallda níosn ti^
ef hanvm yrði liðs þorf. ^ HeiðreA:r kom iil veizlvnar ok anwan
dag er konvnga.r Yarv komnir i sæti þa spvrði Heihrekr hvar Yera.
mvndi konvngs svn fostri hans. ^ leitað Yar hans ok fanz hann
eigi. ^ H(eiðrekr) var miok vkatr ok geck snemma at sofa. ^ En 5
er Sifka kom þö^r spvrði hon hvi hann var vkatr. ^ hann svarar
vant er vm þaí at tala þd at þar har vi(? hf mitt ef vpp kemr. ^
how kvez leyna mvndv ok %er íyr\ ast ockra ok seg mer. ^ hö^?«^
segir ek reið i giær a skog at skemta m^r ok sa ek ein vilh goUt
ok lagða ek ha/^/^ meó spioti en þ«í beit ecki ok brast svndr lo
skaptið.^ Ek liop þa af herstinvm ok bra ek Tyrfingi.^ hann beít
sem vant var ok drap ek golltin en er (ek) ^ sa vm mik þa var
231 engi maðr nœr mer vtan konvngs svn.^ en sv nattvra fylgði Tyrf-
ingi at hann skal shðra meá vormv manz bloði ok drap ek þa
sveinin. ^ nv er þ^tta mín bane ef RoUavgr konvngr spyR ^viai i6
ver hofvm her Htin her. ^ En vm morgonin er Sifka kom tií
drottningar spvr^?^ ároiining hvi ^ var H(eiðrekr) * vkatr. ^ hon
kvez ei^i þora at segia. ^ droiining talði henwe hvghvarf sva at
how sagði droiiningv allt þaí er H(eiðrekr) hafþi henm sagt.^ hon
sYarar mikil tiðinði ok geck brott meá harme miklvm ok sagdi 20
konvngi en þo hef^r H(eiðrekr) eigi gert þetta eftir viha sinvm. ^
konvngr mœllti nv gafvz m^r rað þin sem ek hvgsaða. ^ gengr
konvngr nv vt or holhni ok biðr nv sina menn vapnaz. ^ H(eið-
rekr) þottiz vita hvat Sifka hafþi sagt ok segir monnvm sinvm at
þí^^'r herklæddiz leynelega ok gangit sva vt i riðlvm ^ ok vitið hvað 25
tiðs er. ^ Litlv siðaR kom Rollavgr konvngr inn ok bað H(eiðrek)
ganga meó ser a einmæle ok er þeir komv i ein grasgarð þa Ivpv
þar menn at H(eiðreki) ok gripv hann ok settv íiotvr a f(ptr oA;
bvndv hawí^ sterklega. ^ .íj. mem v«rí; þe/r er fastaz bvndv haww
ok kendi ham þa at þaí varz? þe^'r me'/m er hann hafþi leyst 30
vndan bana.^ konvngr bað flytia haw^ ti^ skogar ok hengia hann.^
þeir Yarv .cc. mawwa en er þeir koniY i skogin þa Ivpv eftí'r þeim
menn H(eiðreks) konvngs með vapnvm hans ok merki ok Ivðri ok
blesv þegar er þeir komv eftir þeim. ^ þaí heyrðv þeira kvmpanar
er a skoginvm leynðvz. ^ þa sottv þgir mote þeim en er þ^tta sa 35
ÍRnzmeun þa flyðv þeir alkV er liíið þagv en ílestir Yarv drepnir.^
tokv Gotar þar konvng sin ok leystv. ^ siþaí^ for H(eiðrekr) iil
232 skipa oA; hafþi með ser konvngs svn þvi at ha^/^ let ha/iw v^ra hia
* Punktum er tilf. 2 j^^;_ ^- /^^^^^^^ (Bugge). » ríZ/". Oí?er Zíw/ew meti
nedvisningstegn foran var. •* íígr/?a tilföjes atter var. '' 1 i hdskr. rettet
fra r (j).
Hervararsaga c. 9-10. HAUKSBÓK. 363
^eim momivM er i skoginvw leyndvz. ^ Rollavgr konvngr samnar
nv her oh varð miok fíoXmennv en H(eiðrekr) heriaði i haws * mk\
hvar sem \vann for. ^ KoWavgr konvngr mœllti þa til drottni/^gar
illa hafa. mer þín rað gefiz ek hefir spvrt at svn ockaR er meó
H(eiðreki) ok sva sem hann er nv reittr þa man hanvm með 5
iUvirki sin litið þickia íyri at drepa hann þar sem hann drap
broðor sin saklavsan. ^ ároiining mœUti hallzti hofv ver verið
avðtryG. ^ Sattv þegar vinsælld hans er engi villdi fiotra haww
nema .íj. ilhV menn en svn ockaR er vel halldin. ^ hefir þetta
vmð preítr hans ok iil ravn en þer villdvð illa lavna hawt?m barn- lo
fostr. ^ ger nv menn iil hans ok bioð hanvm sætt oA: slikt af mki
þínv sem yckr semr ok bioð ho!ní;m dotti^r þína meó mki ef vií
nám syni ockrvm helldr en þít skiliz | vsatt^r en þo at hann eigi 76^
mk\ mikit þa a hann eigi konv íamfriða. ^ konvngv s(egir) eigi
hafða ek ætlað að bioða hawa nockon^m^ manne en af* þi^i at þv 15
ert vitr þa skalltv raða. ^ yarv nv sendir menn iil H(eiðreks)
konvn^s at leita vm sættir ok var komið a stefnv lagi ^ oA: sættvz
þeir meí? þí;i at HeiðreA^r feck Hergerðar áoiivr'^ B.o\\avgs konvngs
ok fylgði henwe heiman Vindknd "^ er nest liar Reiðgotalawdi ok
skilþvz þe^'r satt^r. ^ for HeiðreA^r konvngr heim i mki sitt meí? 20
kowi' sinwi ok ein "^ tima er konvngr reið bezta herstæ sinvm er ha?ín
skylldi lata flytia Sifkv ^ heim þaí var sið vm kt^elld ^ ok er kon-
vngr kom at a einm þa sprack hcstr hans ok ^^ litlv siðaR kom
233 hon millim herða haiivm. ^ hann kastaði henni þa ofan ok bravt
i heni^e fotleain. ^ Sipan settiz HeiðreA^r konvngr at mki sinv ok 25
gerðiz spekingr mikill ^^. ^
c. 10 Dottir^^ þeira heí Hervor ho/^ fœddiz vpp meí? þeim ma/me
er OrmaR het. ^ how var allra meyia venst ok mikil ok sierk sem
karlar. ^ hon vandi ^^ sig meó vapn ^^ oA; boga. ^ Gestvmblindi het
ein rikr ma^r i Reiðgotalawdi. ^ haw>? var i vbliðv H(eiðreks) 30
konvngs. ^ I konvngs hirð Yarv þeir .víj. mew^ er dœma skylldv
oll mal manna. þar i kndi. ^ H(eiðrekr) konvngr blotaði Frey. ^
1 Punktum er tilf. '' haws er af HauJcr rettet fra et forst sJerevet
ok (forkortet), hvorpá i i formen j er indsat i den ringe plads, der var mellem
heriaði og hans. ' o (2) uklart, næppe v. * manne en af * slutningen af
linjen meget afhlegede, dog temmelig sikre; navnlig er af og forkortelsestegnet i en
usikkert, men der er nœppe plads til ordet fuldt udskrevet. ^ -fnv la- utydel.
" 0 tilf. over linjen. ' Meget utydeligt. » Rettet fra hdskrs sifka (Bugge).
^ k er i hdskr. tydeligt i linjens slutning , nœste linje begynder med elld; v er
betegnet ved en streg gennem k. ^° Er fuldkommen sikkert. ^' Sdh, ikke
mic-. 1' Af den oprindelige — rede — overskrift er der kun et par prikker
tilbage. " Noget utydeligt, men sikkert. ^* Sáledes sikkert.
364 • HAUKSBÓK. Heivaraisaga c. 10.
þarín gollt er m^rstan feck skylldi hann gefa Frey.^ kollvðv ^eir
hann sva helgan ^ at ^ yíir hans bvrst skylldi sveria vm oll stor
mal oJc skylldi þeim gellti blota at sonar bloti. ^ iola ^ aptan ^
skylldi leiða^ sonar goUtinw i holl fyri \onvng ok^ logþv memn þa
hendr * yf^'r byrst ham ok strengia heit. ^ H(eiðrekr) konvngr b
stren(g)ði^ þers heit at engi maár skylldi sva mlkit hafa af^ gort
234 Yiá hann ef a valld hans kœme at e^^ri skylldi korst eiga at ha/a
dom spekinga hans.^ Sa "^ skylldi "^ ok^ friðheilagr vera íyri hanvm
ef hann bæri vpp gatvr þær er konvngr kynm e^^i or at leysa.^ En
er menn freistvðv at hera. vp^? gatvr f?/ri hanvm þa varð engi sv lo
vpp borin er hawn reði ei^i. ^ konvngr sendi orð Gestvmblinda at
hann kiæme iU hans ok setti hanvm dag ella sag(ð)iz ^ konvngr
mvndv lata koma iil hans, ^ hanvm þotti hvargi goðr kostrin þí;i
at hann vissi sig vanfœran at skipta orðvm y\ó konvng. ^ hanvm
þotti ok sin von e^^i goð ef^^ hann yrðe ^^ at hafa dom speking- is
annsi þvi at sakir Yarv nogar. ^ veit hann ok ef konvngs menn
koma iil hans at þaí kost[OT] ^^ hf hans. ^ Si^an blotaði hann
Oðin ok bað ha/^n fvlltings ok het hawí^m storí;m giofvm. ^ Eitt
kvelld kom gestr til G(estvm)blinda.^ hann nefndiz Gestvmblindi.^
þeir Yarv sva likfr at hvargan kendi íyri annan. * l^eir skiptv 20
klæðvm ok for^^ bondi að hirða sig en aller hvgðv þar vera bonda
er gestrin Yar.^ þersi maár fen a konvngs fvnd ok heilsar hanvm.^
konvngr sa vií? hawí;m oA: þag(ð)i ^*. ^ G(estvmbh*ndi) mœllti þvi em
ek her komin herra at ek vil sættaz vi(? yðr. ^ konvngr spvrði
villtv ha/a dom spekinga. ^ G(estvmbhndi) mœlíí^' erv engar fleiri 25
vndanlavsnir. ^ konvngr s(egir) bera mattv vp^ gatvr ^^ skallÍY ^^
lavs ef ek se ei^i. ^ G(estvm)b(lindi) svarar litt em ^^ ek þar tií
235 fíPR en harðr er a an/^að borð. ^ konvngr mœllti villtv ^^ helldr
domin. ^ nei s(egir) hann helldr vil ek bera gatvrnar vp^. ^ kon-
vngr mœUti ^at er ok rett en mik^Y liar a. ^ sigrar þv mik þa 30
skalltv eiga dottor ^^ mína ok a þer e^^i þersa at varna. ^ En
vlikr ertv til mikillar speki en alldri varð ^at en at ek sa eigi
gatvr þær er f^ri mik Yarv vpp bornar. ^ var siþan stoll setr
^ Punktum er tilf. 2 jy^o^eí utydeligt. ' Sdledes sihhert. * en * ^m-
>ws slutning meget utydeligt. ^ g w^fZ. ® hafa af i Unjens slutn. utydeligt.
' Sikkert, men noget utydeligt. ^ Meget svagt. ® ð mgl; den af Bugge om-
talte „rundagtige figur" over g er den nederste del af g * engi (l. 10). ^° Utyde-
ligt; endel deraf mulig afrevet ved et lille hul i pergamentet. ^^ Snarere sdl.
end Yerör. ^^ ForkoHelsestegnet afrevet. " Noget utydeligt. ^* ð mgl.
" at utydeligt. ^^ Utydeligt. " Rettet fra hdskrs ef. " Noget utyde-
Ugt, men sikkert. " o (1) tilf. over Unjen.
Hervararsaga c. 10-11. HAUKSBOK. 365
Yuáir^ G(estvm)b(linda) ok hvgþv menn gott iil at heyra þar
vitrleg orð. ^ þa mœllti G(estvm)b(lindi). ^
Heiðreks gatvr
^ll Hafa ek þaí.villda er ek hafða i giær konvngr gettv hvat
^l) ^at var lyða lemill ok orða tefill ok orða vpphefiU. ^ Heiðre^r kow-
í;wýr hygðv at gatv.^ Goð er gata þín G(estvm)b(lindi) getið er þe^r- 5
ar. 2 fai hant-m mvngat þat lemr margra ma^ma vit svmir verða
margmælltir þar af en svmvm vefz tvngv bragð. ^ G(estvmblindi)
32) mœllti Heiman ek for heiman ek for gerðag sa ek a veg vega vegr
VOT vndir ok vegr yfir ok vegr a alla vega. ^ H(eiðrekr) \onvngv
h(ygðv) at gatv.2 Goð er g(ata) þ(in) G(estvmblindi) getið er þe^'rar.^ jq
þar fortv yfir brv ok var arvegrin vnd^r henm en fvglar flvgv
yfir havfði þer ok tveiwmegin þin ^at var þeira vegr.^ þv * || sást
237 lax í ánni ok var þat hans vegr. Gestumblindi ^ mællti Hvat er þat dryckia
(v. 33) gj. Q^ drack í giær var þat ecki vín ne vatn mioðr ne mungát ne matar
ecki þó geck ek þorsta lauss þaðan. Heiðrekr konungr hygg þú at gátu. 20
Góð er gáta þín Gestumblindi getit er þeirar. þar lagðiz þú í forsælu
ok kiælldir varir þínar á dogg en ef þú ert sá Gestumblindi sem ek
ætlaða þá ertu vitrari en ek hugða þvíat ek hefi spurt orð þín óvitrlig
en giorast nú á leið spaklig. þat er vón at* mik þrióti brátt segir Gestum-
238 blindi ^ en þó viUda ek enn at þér hlýddið. Hverr er sá hinn hvelli er 25
(v. 34) gengr harðar gotur ok hefir hann þær fyrr of farit miok fast kyssir ok
hefir munna tvá sá er á gullheinu^ gengr. Heiðrekr konungr svarar þat
er einn^ gullsmiðs hamarr sem gull er með slegit. Gestumblindi ^ mællti
(v. 35) Hverr er sá hinn mikli er ferr molld yfir svelgr hann vatn ok veisur
239 glygg hann óast en guma eigi ok yrkir á sól til saka. Heiðrekr kon- 30
ungr hygg þú at gátu. Góð er gáta þín— þat er myrkvi ' fyrir hanum
sér eigi sól en hann hverfr þegar er vindr kemr ok megu menn ecki
at hanum giora hann drepr skini sólar. en vélasamliga berr þú upp •
(v. 36jslíkar gátur ok vanmæli hverr sem þú ert. Gestumblindi mællti Hverr
er sá hinn mikli er morgu ræðr ok hverfr ^ til heliar hálfr holdum ^ 35
240 hann bergr en við hiorð ^ sakast ef hann hefir sér vel traustan vin.
^ Den 0verste del af d er noget uformelig; v har ogsd en usœdvanlig
lang (forlœnget) form; ordet er vistnok oprindelig forskrevet og derpd rettet.
2 Punktum er tilf. » Rettet fra hdskrs Gestur. * Optaget fra 281. ^ Fejl
for gulli einu. ® Vistnok ur. tilf. af afskriveren. ' Rettet fra hdskrs myr-
kur (281). 8 horfir 281. » Urigtigt for oldum og iorð.
* Her slutter U.76. Det folgende er hentet fra AM 597 b, 4% der vist-
nok umiddelhart er en afskrift af Haukshók, men ikke ret pálidelig; derfor er
stykket trykt med en anden skrift, retskrivningen tildels normaliseret og inter-
punktionen rettet; enkelte lœsemdder er optagne efter AM 281, é^, der ligeledes
er en afskrift efter Hauksh.
366 § HAUKSBOK. Hervararsagac.il.
Heiðrekr konungr hygg þú (at gátu). Góð er gáta (þín) þat er ackeri
með digrum ok sterkum streng. þat ræðr morgu skipi þat hrífr oðrum
íleini í iorð ok horfir sá til hehar hann bergr morgum manni en miok
undrast ek orðfimi þína ok vitrleik. Gestumblindi mæilti ek em nú ok
(y. 37) náliga ^ þrotinn at gátum en frekr er hverr til fiorsins. Hverr byggir 5
241 há fioU. hverr fellr í diúpa dah. hverr anda lauss lifir. hverr æva ^
þegir. Heiðrekr konungr h(ygg þú at gátu). Góð er gáta þín Gestumblindi.
Hrafn byggir iafnan á hám fiollum en dogg fellr iafnan í diúpa dali. fiskr
lifir andalauss. en þiótandi foss þegir alldregi. Vandast mun nú segir
(v. 38) Gestumblindi ok veitka ek nú hvat fyrir verðr. Hvat er þat undra er jo
ek úti sá fyrir doglings dyrum hofði sínu vísar hehar ^ til en fótum til
242 sólar snýr. Heiðrekr konungr hygg þú at gátu. Góð er gáta (þín) þat
er laukr. hofuð hans horfir í iorð en bloðin í lopt. Gestumblindi mællti
(v. 39) Hvat er undra er ek úti sá fyrir doglings dyrum ókyrrir tveir anda
lausir sára lauk suðu *. Heiðrekr konungr hygg (þú at gátu). Góð er gáta 15
(þín) Smiðbelgir eru þat þeir hafa vind en ongan anda. Gestumblindi
(v. 40) mællti Hvat er þat (undra) ^ er (ek) ^ úti sá fyrir doglings dyrum
243 Hvítir fliúgendr hellu hósta en svartir í sand grafast. Heiðrekr konungr
hygg þú (at gátu). Góð er gáta þín Gestumbhndi smæckaz nú gáturnar
en þat er hagl ok regn þvíat hagli Ij'str ^ á stræti en regns dropar ^
(v. 41) sockva í sand ok sækia í iorð. Gestumbhndi mællti Svartan gollt ek sá
í sauri vaða ok reis hanum eigi burst á baki. Heiðrekr konungr hygg
(þú at gátu). Góð er gáta (þin) þat er tordýfiU '^ ok er nú mart til
244 týnt er tordýflar ' eru ríkra manna spurningar. Gestumblindi svarar
frest ^ eru bols bezt en margr maðr viil at meira leita ok sést því 25
(v. 42) sumum yfir. sé ek nú ok at allra útfæra verðr at leita. Hvat er þat
(undra er ek) ^ úti (sá) ^ fyrir doglings dyrum x heíir tungur xx augu
xl fóta ferr hart sú vættr. Heiðrekr konungr hy gg (þú at gátu). Góð er
gáta þín Gestumblindi þar sáttu sú ok voru í henni ix grísir. lét þá
konungr drepa súna ok voru í henni ix grísir sem Gestumblindi hafði 30
sagt. þá mællti konungr eigi veit ek nú nema vitrir^^ eigi nú hlut í ok
eigi veit ek hvat manna þú ert. Gestumblindi svarar Slíkr em ek sem
þú mátt siá ok villda ek giarnan þiggia líf mitt ok vera lauss af þessum
þrautum. Konungr svarar upp skalltu bera gátur þar til er þik þrýtr
(v. 43) ella mik at ráða. Gestumblindi mællti Hvat er þat undra er ovarliga ^^ 35
^^ flygr armloð gellr harðar eru hillm ^^. Heiðrekr konungr hy gg (þú at
^ Rettet fra hdskrs nalegana. = ^g^^^^ ^^^ hdskrs æra (281). » Rettet
fra hdskrs heliu. * Rettet fra hdskrs sudur (281). •"* Fejlagtig udeladt i
hdskr. « Rettet fra hdskrs lyster. ' Rettet fra hdskrs torf-. » Rettet
fra hdskrs fyrst (281 har det rigtige). * Mgl. i hdskr. '^ vitrare 281.
'' D. e. ofarliga. ^" sdledes.
Hervararaaga c. 11. HAUKSBÓK. 367
gátu). Góð er gáta (þín) or er þat segir konungr. Gestumblindi mællti
|44) Hvat er þat undra (er ek úti sá) ^ fyrir doglings dyrum fætr hefir
átta en fiogur augu berr þat ofar kné en kvið. Heiðrekr konungr hygg
(þú at gátu). Konungr mællti er nú bæði at þú hefir hattinn síðan
enda sér þú niðr undan fleira en flestir menn aðrir er þú huxar hvert 5
|. 45)sknpi iarðarinnar en þat er kongurvófa. Gestumblindi mællti Hvat er
246 þat er lýðum lýsir en logi gleypir ok keppast um þat vargar ávallt.
Heiðrekr konungr (hygg þú at gátu). Góð er gáta (þín) þat er sól
hon lýsir lond oll ok skínn yfir alla menn en Skalli ok Hatti heita
vargar þat eru úlfar er annarr þeira ferr fyrir en annarr eptir sólu. 10
46) Gestumblindi mællti Hvat er undra (er ek úti sá) ^ fyrir doglings
|247 dyrum Horni harðara hrafni svartara skapti réttara skialli hvítara.
Heiðrekr konungr hygg (þú at gátu). Góð er gáta (þín) þú sást hrafn-
tinnu ok skein á sólar geish er lá í einu húsi. eða kanntu ecki á
annan veg gátur upp at bera en hafa hit sama upphaf at þar sem mér 15
(v. 47) virðist þú fróðr maðr. þá mællti Gestumblindi Báru brúðir bleikhaddaðar
ambáttir .íj. oJ til skemmu vara þat hondum ^ horfit ne hamri klappat
248 l^á er fyrir eyiar utan orðigr sá er ker giorði. Heiðrekr konungr hygg
(þú at gátu). Góð er gáta þín GestumbHndi þat eru æðar .íj. þær er
eggium verpa. eggin eru eigi gior með hamri eða hondum en þion- 20
ostu meyiar báru olit í eggskurninni ^. Gestumblindi mællti liðar verðr
sá at leita er h'tit sax hefir ok miok er fáfróðr ok villda ek enn tala
(v. 48) fleira. eða hveriar eru þær rýgiar á regin fialH , elr við kvón kona
249 mær við meyiu mog of * getr ok eigut ^ þær ^ varðir ' vera. Heiðrekr
konungr (hygg þú at gátu). Góð er gáta (þín) þat eru fiallhvannir íj 25
saman ok rennr upp hvannkalfr a millum þeira. Gestumblindi mællti
(v. 49) Hveriar eru þær brúðir er um sinn dróttin vápnalausar vega enar iorpsku
lífa alla daga en hinar fegri frýia. Heiðrekr konungr (hygg þú at gátu).
Góð er gáta (þín) þat er neftafl. toflur drepast vápnalausar um nefann
(v. 50) ok fylgia hanum enar rauðu. Hveriar eru þær leikur er h'ða lond yfir 30
2-^ at forvitni foður hvítan skiolld þær á vetrum við síðu bera en svartan
um sumar. Heiðrekr (konungr hygg þú at) gátu. þat eru riúpur. Gest-
(v. 51) umbhndi mællti Hveriar eru þær snótir er ganga syrgiandi at forvitni
251 foður hadda bleika hveriar eru ^ þær enar hvítfoldnu ok eigu ^ í vindi
at vaxa^^. Heiðrekr (konungr hygg þú at gátu). Góð er gáta 35
(v. 52) þín þat eru bylgiur er heita Ægis meyiar. Gestumblindi mællti Hveriar
eru þær meyiar er margar ganga saman at forvitni foður. morgura hafa
^ Mgl. i hdskr. ^ Rettet fra hdskrs hórdum (281). " Skr. -skurm-.
* Rettet fra hdskrs ef (281). ^ Rettet fra hdskrs eigu. *» Herpd tilf hdskr.
ur. þess. ^ Rettet fra hdskrs vardar ad. » ^^^^ hveriar eru bör vistnok
lœses hafa. • Rettet fra hdskrs eige. ^^ Ur. for vaka (281).
368 - HAUKSBOK. Hervararsagac.il.
252 manni þær at meini komit ok eigu ^ þær þess varar at vera. Heiðrekr
konungr (hygg þú at gátu). Góð er gáta þín Gestumblindi. En
(v. 53) þetta eru bárur sem ádan. Gestumblindi mællti Hveriar eru þær brúðir
er ganga brimserkium í ok eigu ^ eptir firði ^ for harðan beð hafa ^
253 þær enar hvítfoldnu ok leika í logni fátt. Heiðrekr konungr (hygg þú at 5
gátu). Góð er gáta (þín) þat eru enn Ægis meyiar ok forlast þér nú
miok framburðrinn ok muntu nú vilia þola dóm spekinga. Gestum-
blindi segir tregr em ek þess en þó væntir mik at þar* komi nú skiótt.
(v. 54) Fara ek sá folldar molldbúa á sat nár ^ á ná bhndr reið blindum
brimreiðar ^ til iór er andarvani. Heiðrekr konungr (hygg þú at gátu). lo
254 Góð er gáta (þín) þar komstu at á einni ok rak ísiaka eptir ánni ok lá
þar á dauðr hestr ok á hestinum einn dauðr ormr ok bar þar blindr
(v. 55) blindan er þeir voru þrír saman. Gestumblindi mællti Hvat er þat dýra
er drepr fé manna ok er iárni kringt utan horn hefir vííj en hofuð
ecki ok rennr sem hann má. Heiðrekr konungr hygg (þú at gátu). ib
Góð er gáta þín Gestumblindi. í:»at er húnn í neftafli^ hann heitir
255 sem biorn hann rennr þegar hanum er kastað. Gestumblindi mællti
(v. 56) Hvat er þat dýra er Donum hh'fir berr blóðugt bak en bergr firum gefr h'f
sumum leggr við lofða h'f sitt gumi. Heiðrekr konungr (hygg þú at gátu).
256 Góð er gáta (þín) þat er skiolldr. hann bergr morgum hann berr opt 20
(v. 57) blóðugt bak. Gestumblindi mællti Miok var fyrri forðum nosgás vaxin
barngiorn sú er bar bútimbr saman hh'fðu henni halmbits skalmir þó
lá dryckiar drynraun yfir. Heiðrekr konungr (hygg þú at gátu). Góð
257 er gáta (þín) þar lá ond á eggium millum nauts kiálka er þú halmbits
(v. 58) skálmir kallar ^ en drunraun hausinn en búiimbr hreiðrit. Fiórir ganga ^ 25
íj veg vísa íj hundum veriast einn eptir drallar ok optast óhreinn. Heið-
rekr konungr hygg at gátu minni. Góð er gáta (þín) þat er kýr hon
hefir fióra ^^ fætr ok fióra spena tvau horn ok tvau augu en halinn
(v. 59) drallar eptir. Gestumbhndi mællti Hverr er sá hinn eini er sefr í osku-
258 grúa ok er af grióti einu gior foður ok móður áat ^^ sá en fiárgiarni 30
þar mun hann sinn aldr ala. Heiðrekr konungr (hygg þú at gátu).
Góð er gáta (þín) þat er fólginn elldr á arni er drepinn er við tinnu.
(v. 60) Gestumbhndi mællti Hest sá ek standa hýddi meri ^^ dúði dindil drap
laun undir kvið or skal draga ok giopta at góða stund. Heiðrekr kon-
259 ungr (hygg þú at gátu). þá svarar konungr þessa gátu skulu ráða hirð- 35
menn mínir. þeir gátu margs til ok eigi fagrs miok. þá mællti konungr
1 Skr. eiga. 2 ^^^^^^ ^.^ hdskrs fride (281). » Rettet fra hdskrs hia (281).
* Rettet fra hdskrs þad (281). ^ Rettet fra hdskrs madur. • Rettet fra
hdskrs brun- (281). •' Rettet fra hdskrs nefn-. « Rettet fra hdskrs br (281).
« Her mangler fiorir hanga (281). 10 Skr, fiórar. " Rettet fra hdskrs
eigad. 18 Rettet fra hdskrs manne (281).
Hervararsaga c. 11. HAUKSBOK. 369
sem hann sá at þeir giorðu ekki at Hest þann kallar þú línvef en skeið
meri ^ hans er upp ok ofan skal hrista vefmn. Gestumblindi mællti
il)Hverir eru þeir þegnar er ríða þingi at ok eru sextán saman lýði sína
senda þeir lond yfir at byggia bólstaði. Heiðrekr konungr (hygg þú at
gátu). Góð er gáta (þín) þat er tafl Itrex konungs. Gestumblindi b
L62) mællti Sá ek á sumri sólbiorgum í verðung vaka vilgi ^ teita drucku
iallar ol þegiandi en æpandi olker stóðu. Heiðrekr konungr (hy gg þú
at gátu). Góð er gáta (þín) þat er grísa sýr ^ þá er grísir siúga hana
þa hrínn hon en þeir þegia. en eigi veit ek hverr manna þú ert er
þvflíka hluti giorir svá miúkhga af litlum efnum. ok nú biðr konungr í lo
* 63) hUóði at byrgia skal hallardyrnar. Gestumblindi mællti Meyiar ek * sá
moldu h'kar varu þeim at beðium biorg svartar^ ok sámar^ í sólviðri en
þess at fegri er færa of sér. Heiðrekr konungr (hygg þú at gátu). Góð
(v. 64) er gáta (þín) þat eru glæðr folnaðar á arni. Gestumbhndi mællti Sat ek
^^^ á segli ^ sá ek dauða menn blóðs hold bera í bork viðar. Heiðrekr 15
konungr (hygg þú at gátu). Góð er gáta þín þar saztu á vegg sástu val
(v. 65) fliúga ok bar æði í klóm sér. Gestumblindi mællti Hverir eru þeir
^^^ tveir er x hafa fætr augu ííj en einn hala. Heiðrekr konungr (hygg þú
at gátu). Góð er gáta (þín) Margs freistar þú nú, er þú finnr þau rok
til framburðar við mik er forðum varu. þat er þá er Óðinn reið hestin- 20
um Sleipni \ Hann hafði átta fætr en Óðinn tvá en þeir hofðu ííj augu
(v. 66) Sleipnir íj en Óðinn eitt. Gestumblindi mællti Hvat mællti Óðinn í eyra
(v^67) JBalidri » áðr hann var á bál ^ hafðr. Konungr svarar Undr ok argskap
264 ok alla bleyði en engi vissi þín þau orð utan þú einn iU vættr ok orm.
Konungr brá þá Tyrfingi ok hió til Gestumbhnda en hann brást ^^ í vals ^
hki ok fló út gegnum hallarglugg einn en sverðit kom á vélit valsins ok
er hann því vélstuttr iafnan síðan svá sem heiðnir menn trúa. Ok var
nú Óðinn honum reiðr orðinn síðan hann hió til hans ok á þeiri nótt
var konungr drepinn. *
1 Rettet fra Mskrs mane (281). ^ ji^ttet fra hdskrs vige. » ReUet
fra hdskrs su. * Rettet fra hdskrs eru (281). ^ Rettet fra hdskrs -ur.
« Skr. segl. ' Skr. -ir. ® Rettet fra hdskrs Balldurs. ^ Rettet fra hdskrs
bále. ^^ Rettet fra hdskrs brá (281).
* Hermed slutter den opskrift af gáderne efter Haukshók, der findes i
AM. 597 h, #; andre afskrifter af resten efter Hauksbók gives der ikke. Bugge
har trot i enkelte fra det andet hovedhándskrift af Heiðreks s. (i det kgl. hihl.)
afvigende lœsemáder, der findes i visse papirshdndskr., at kunne se lœsemáder,
optagne fra Haukshók; herom henvises til Bugges udgave (se s. 265, 269, 270).
c. 11(1) kenmngar*^ nafn at þv skallt kolbrvnar skalld heita.^ 77^
^^' Þormoór þackaði Kotlv gioíina ok siþan festiz þat nafn við Þormoó
sem Katla gaf hanvm. ^ h^jskarlar Bersa komv þar er þeir forv
vtan or vikiní ok geck Þormoór a skip meá þeim ok þackaði hvs-
freyiv s'mn^ velgerning ok skilþvz þat? vin^V.^ for 'Þormoár heim iil 5
foðvr sins ok var heima vm svmarið. ^ en er isa lagði ok vetra
tok þá mintiz hann þers vinskapar er hanvm hafði vmð viíí Þor-
disi i Avgri oA: gengr ein dag i Avgvr ok Grima fagnaði hanvm
bliðlega en Þordis skavt nockot oxl viá hanvm, ^ Þormoór setz
nidr hia Þordisi ok minmr hana, a eð forna vinfengi þeira. ^ Þor- lo
dis mœlUi ek hefir spvrt at þv hefir íengit þ^r nv nyia vnvstv
ok ort vm þa lofkvæði Þorbiorgv kolbrvn vt i Arnardal. ^ Þor-
moór s(egir) ecki er þaí satt at ek hafa vm hana ort. ^ hitt er
satt at ek hefir ort vm þig lofkvæði þa er ek var i Arnardal þí;iat
mer kom i hvg * hversv langt millim var vænleiks þins ok Þor- 15
biargar.^ em ek þ^i nv her komin at fœra þer kvæðit. ^ Þormoór
kvað þa Kolbrvnar visvr ok snyr þeiw erindvm tiZ lofs Þordisi er
merst Yarv akveðin orð aðr vm Þorbiorgv.^ gefr nv Þormoór þetta
kvæði Þordisi ti^ heils hvgar ok astar ok tekz nv vpp meá þeim
64 ny vinatta. ^ kemr Þormoór nv iamnan i Avgvr ok er hanvm þar 20
vel fagnað. ^ Ok er sva hafþi fram farið vm stvnd þa dreymði
Þormocí eina nott er hann \av a LavgaboU at Þorbiorg kom at
ha7ivm ok spvrði hvart hann vekti eða svæfi.^ hann sagþiz vaka.^
hon svarar þv sefr en þaí er fyri þig berr man sva eft^r ganga
sem þv vakir eða hef^r þv gefit lofkvæðit þaí er þv ortir vm mik 25
anaRÍ konv. ^ ÞormoíJr s(egir) eigi er þat satt. ^ Þorhiorg mœUti
satt er þai vist þv hefir mitt lofkvæði geíit Þordisi Grimv dott^^r
' Det everste hjörne til venstre og den sidste halvdel af siden mere eller
mindre afhleget; reagensmidler er hlevne anvendte. ^ Punktum er tilf.
^ Vistnok et forkortelsestegn over n. * ^viai (sidste gang: þí?iat> — hvg skr. to
gange, forste gang overstreget med to streger, hvilke dog ikke stammer fra
Haukr selv.
* Hermed heg. igen AM. 544, hl.77.
Fóstbrœðra saga c.ll(l). HAUKSBOK. 371
ok snvið i\l henwar ollvm þeim visvm er merst heyrðv mer til. ^
Nv mvn ek lavna þer lavsyrði þína ok lygi sva at þv mvndt taka
avgna verk þan er bœði þin avgv skvlv vt springa nema þv lysir
}^vi íyri alþyðv at ^at er mítt kvæði ok kaller þaí sva iamnan
siþaw.^ hawí;m syndiz how miok reiðvleg ok þickir^ hann sia svip b
hen/^ar er hon geck brott. ^ hawn vaknar Yió þaí at hanw hafþi
sva mikin avgna verk at hann fær valla þolað vœpandi. ^ hann
la lengi vm morgonin. ^ En er allir menn erv klæddw* þa vndrar
Bersi er Þormoíír HGr sva lengi ok gengr tií Þormoós ok spvr ef
haw^ væri sivkr. ^ Þormoíír seg^'r at hanvm var illt i avgvm. ^ lo
Bersi ma?l/íf e^^i er sa heill er i avgvn verkir. ^ þa q(vað) Þor-
moór (visv) Illa * reð ek þi;i at allar eydravpnis gaf ek freyiv ^
mer barst doms i dravma dis Kolbrvn«r visvr þa tok ek þorna freyiv
þrvðr kanw mart en prvða liknvmz ek helldr \ió hiUdi hvitings a mer
65 viti.^ Ber(si) spvrði hvat hefir þig dreymt.^ Þormoár segir hanvm 15
dravmin ok allan mala voxtin. Ber(si) mœUti vþarflegar vnvstvr
attv lavtz af annam avrkyml þai; er þv verðr varla heill en nv
e^^i minni von at þv latir bœði avgvn íyri annam. ^ En þo ræð
^ Punktum er tilf. ' Fejl for þickiz? ' f ligner noget p; fr er mulig
segt œndret til m, sál. at ordet bör lœses meyiv.
* Verset hör skrives sáledes:
IUa réðk því 's allar þá tókk þetta, freyju
ey (Draupnis) gafk meyju þrúðr kann mart en prúda,
(mér bar dóm í drauma (líknumk heldr við hildi
dís) Kolbrúnar vísur; hvítings) á mér víti.
Ey réðk því illa , es gafk meyju ^ allar vísur Kolbrúnar ; mér bar
Draupnis dís ^ dóm í drauma; þá tókk á mér þetta víti; en prúða sfreyju"
þrúðr ^ kann mart ; líknumk heldr við hvítings hildi *.
^ 0: þórdis Katla's datter. ^ 'Draupners, ringens, dis, gudinde' = þor-
björg Kolbrun. » freyju md, forudsat, at vor opfattelse er rigtig (^þetta er, lige-
som bar * l. 3, Flat's lœsemáde), vœre forvansket; det hele er en kvinde-kenning.
* hvítings (hornets) hildr = kvinde.
Altid var det ilde gjorf af mig , at jeg gav moen alle^ Kolbruns vers;
hun bragte mig sin dom i drömme^; da fikjeg denne legemlige straf; den herlige
kvinde forstár sig pá meget c; jeg vil dog hellere forsone mig med hende.
a Digteren beklager ikke, at han har givet alle versene i st. for kun nogle
af dem; det er naturligvis ikke meningen. b Hvis barsk er den rigtige lœse-
máde, mdtte man opfatte ordene sdl.: Draupnis dís barsk mér í drauma 0: Kvin-
den viste sig for mig i drömme, hvilket er nok sá naturligt; men sd ved man
ikke, hvortil dóms el. dóm skal henfores; den redigerede tekst giver dog en sœr-
deles tilfredsstillende mening. ^ Kolbrun fremstilles her som fjölkunnig, fordi
hun formár at vise sig for et menneske i drömme og tilföje det et legemligt onde.
24*
372 # HAUKSBÓK. Fóslbrœðra saga c.ll(l)-12,2).
ek at þv snv aptr kvæðinv ^ sva sem var ort ^ íyri ^ andverðv *. ^
^i^an lysir Þormo^r %ri alþyðv hversv farið hafþi ok gefr ^or-
hiorgY ^ kvæðit af ^ nyiv viíí morg vitni. ^ en Þormo(?^ batnaði *
þegar avgna v^rks o^ varð alheill ^. ^
ÞorgeÍR drap Snorra ^^ a Hvitstoðvm 5
c. 12(2) Nv er að segia af Þorgeiri Havars s(yni) þat var eitt svmar
er hann kom skipi sinv i Hvitá ok hellt siþan vpp i Glivfrá.^ hann
var vm vetrin a Reykia holvw enn snemma vm varið for hann til
skips oA: bioðs. ^ en litlv f«/ri þing for hann vestr eftir vor^? ^^
sinm oA: flytr ha^a iil Skogarstrandar ok fær ser þar hersta 10
ferr svðr yf^'r heiði ^^ ok ein maór meó hanvm er reið íyri ok hafði
kly(f)ia ^^ herst i tavme. ^ Þorg^irr reið eftir ok rak klyíia h^rst-
ana. ^ ha/m reið meá skiolld ok spiot hialm ok exi. ^ sa matír
bio a Hvitstoðvm er Snorri h^t ok var kallaðr Hekil-Snorri. ^
hann var mikill m^í^r ok sierkr liotr oA: grimligr illr ok harðfengr.^ 15
Helgi het svn ha^s.^ Man^a hvsin Yarv þa neðaR i tvninv en nv
erv ok war þa bœrin a Mel kallaðr.^ lamba hvs stoðv vestr i tvnið
^at erv nv Snorra tvft^'r kaWaóar.^ Þorgeirr ferr þar hia garði ok
riðr forvnavtr ha^s vm bœin fram en klyfia herstar þ^^r er Þor-
geirr rak Ivpv i tvnið. ^ Snorri kemr vt vií? ^at er Þorgeirr eWiir 20
herstana ok vill reka þa or tvnínv.^ h^rstvnvm þotti þar gott beiti
ok stoð sa iamnan er hann reið eigi að.^ Snorri gmgr in ok tekr
mikit kroka spíot leypr vt ok hsmnar h^rstvnvm | ok ^* sva Þor- 77^
geiri herr herstana meá spiotinv ok sserir. ^ Þorgeiri þickzV e^^i
minm von at (hann) ^^ drepi herstana. ^ Þorgeirr leypr þa af baki 25
ok 16 hefir skiolldin fyri ser ok helldr þar m^íí vi(n)stri ^"^ hendi
66 exinm en hefir spiotið i hœgri hendi ok sækir at Snorra en hann ^^
\err sig meó spiotinv ok hopar vndan iil lambahvsíns.^ tveir
hvskarlar Snorra sa at hann greip spiotið ^^ ok hop vt reiðr ok
tekr sina exi hvaR i hond ser ok fara iil dv^naðar wiá Snorra. ^ 30
^ at þv (371.1 s) — kv- er opfrisket. ^ var ort Ugeledes. ' Deí 0/?-
friskede t * ort <íoeA;^er íyn, hvilket sidste dog er tydeligt. * an- i linjens
slutning noget utydeligt, men sikkert. ^ Punktum er tilf. « hafþi— þor-
hior^- opfrisket. -^ Noget utydeligt. « en— batnadi opfrisket. » varð
alheill ligel. ^^ Noget afbleget. ^' er (l. 6) —Yorv opfrisket med undtagelse
af enkelte bogstaver (þat 1.6, \ i vestr;; i, forkortelsen i vetrin, er opfrisket
til V. 12 Ordet ser nœrmest ud som hrði med en lille afstand mellem r og ð.
I mgl. i hdskr. '* ^^ dettne side er det overste hjörne til höjre meget
morkt og bogstaverne temmelig utydelige. ^^ Mgl. i hdskr. 1« ^f—ok meget
afbleget, men sikkert. " n mgl. i hdskr. 1» Sit—hann meget afbleget, men
sikkert. i^ at— spiotið noget afbleget, men sikkert.
róstbrœðra saga c.l2(2). HAUKSBÓK. 373
'Þorgeirr Yerst þeiw mivklega en ^ sœkfr með miklv afli ok verða
hí^skallar bratt sarir af Þorgeiri þviai þeir hofþv skamskep/^t^r
exar. ^ Snorri ^ ravk ^ inn vndan i lavðv^ia ^. ^ dyrnar varv lagar
a lavðvnm ok var þar illt in að s(Pkia eftir þeim. ^ hawn leypr
þa vpj9 a hvsið ok ryfr en Snorri lear þar vt sem ravfz hvsið ok 5
varð Þorgeirr þar af nockot sár. ^ en vm siþir gat hann hoGÍt
spiotið af skapti ok þegí?r i stað leypr hann in i þan glvG sem
hann hafði a roíit ok hío exinm i hofvð Snorra ok k(l)avf^ allan
havsin. ^ siþa?í sœk^'r hawn grimlega at hí^skorlvnvm ok lavk sva
at hann drap þa alla. ^ siþa/i gewgr haww vtt ok stigr a herst sin lo
ok riðr ti/ dvra ok segir monnvM at Hækils-Snorri ok hvskarlar
hans biða yðar i lamba hvsi sinv ok vill finím yðr. ^ siþa?^ riðr
hann brott.^ forvnavtr hans rak or "^ herstana or tvni meðan þeir
borðvz. ^ siþa/^ ferr hann til skips oA; byz ok siglir i haf. ^ byriar
hcíní^m vel tekr Nore^ ok ferr a fvnd Olafs konvngs ok er nW ib
hí?ni;m þan vetr.^ sva seg^r Þormoár i Þorge^'rs drapv Hvs* bravt ^.
snart tií Snorra sverðrioðr ok styr gerði hinn er heiftir mawwa
Hækils svnar rækir varð eGÍadr þar þrÍGÍa ÞorgeÍR a hvot meiri
* Si/nes sJcr. ef. ' Punktum er tilf. * Fordohlingspunktet over r
me^eí sí^a^í. * Noget afhleget, men sikkert. ^ Skr. lavðv; Haukr har forst
skrevet lavðvdyrn«r som ét ord; men da han af sammenhœngen sá, at dette var
urigtigt, har han anbragt en forkortelsesstreg (altsd i den usœdvanlige hetydning
na^ over v for at hetegne den rigtige sammenhœng; nogen anden œndring har
han ikke fundet nodvendigt at göre. ^ 1 mgl. ved linjeskifte. ' Dette or er
i en senere tid — med urette — hlevet overstreget; K. Gisl. har da ogsá heholdt
det i udg.
* Verset hör skrives sáledes:
Hús braut snart til Snorra varð, eggjuðr, þar þriggja
sverðrjóðr ok styr gerði, Þorgeirr, á hv^t meiri,
hinn es heiptir manna, (leygs hefk síks frá sœki
Hœkils sonar, rœkði, sann spurt) bani manna.
SverðrjóðrS hinn es rœkði ^ heiptir manna ok gerði styr, braut
snart hús til Snorra Hœkils sonar ; þorgeirr, eggjaðr á meiri hv^t, varð
þar bani þriggja manna ; hefk spurt sann » frá sœki síks leygs *.
1 'Svœrdrodfarver' , máske rigtigere sverðruðr, som Flat. har. ^ Nod-
vendig rettelse for rœkir; prœs. er umulig her i et arvekvad. ' Sdl. snarere
end sannspurt. * síks (conj. for slíkt, sh'ks i 132; de to sidste linjer mgl. i
Flat.) leygr = 'strömmens ild' = guld (^sík = kanal); guldets sœkir (s0ger,
erhvœrver) = 'en dygtig mand'.
Krigeren, han som straffede folks forhitrelse og kœmpede, hred rask (et
hul pá) huset for at ná Snorre Hœkilssön. Torgeir, ophidset til en större dád,
hlev der 3 mœnds hanemand. Jeg er hleven rigtig underrettet om helten.
374 f HAUKSBÓK. Fóstbrœffra saga c. 12f2)-13(3).
leygs hefi ek slikt fra sœki sanspvrt bani manm. ^ Helgi s(vn)
Snorra bio lengi siþaw a Hvitstoðvm.^ hann var vlikr foðvr sinvw
67 bœði at asion ok skaplyndi.^ hann fœrði hvsin þangaí sem nv er
bcprin. ^ hann yav Hellgi en hviti kallaðr oh er við hann bœrin
kendr a HvitstoðvM. ^ hann deilldi vm Gvfv fit mó Þorstein Egils 5
svn. ^ Helgi villdi Qig\ selia íitína en Þorstein villdi kavpa. ^ ein
vetr for Helgi eflíV hey^ a Gvfv íit ok ekr heiw heynv med yxnvm
sem hann var vanr * svn^mn vm myrar. ^ Þorstein for eftir þeim
með sina m^ww. ^ þ^^r fvndvz i ey þeiri er liar i Langá svðr fra
Hvitstoðvm. ^ þar fellv nockorir menn en Helgi varð sár. ^ þa lo
komv úl vinir þeira oA; sættv þa. ^ keypti þa Þorstein Gvfv fitiar
en bœti av^rka Helga. ^
Vig Þoris at Rófá
c. 13(3) Þorer het maðv er bio at Rofá i Steingrims firði. ^ hann
var harðr maóv ok illgiarn. ^ hann varð missattr vií? hirðmann i5
Olafs konvngs þan er Þorfinr het o^' særði ha^in ok bœtti h«^n
engv fí/ri.^ en er Yonvngv fra þaí þa mislikar hawí?m þaí miok ok
kallar ti? sin Þorgeir Havars sí;/? oA; mö^Uíi ^at vil ek at þv hefnir
þers avf?rka er Þorfinnr hirðmotíír min feck a Islawdi ok lavgvnavtr
þin ok leiðir sva Isl^/idin gvm at skemma hirð mina. ^ Þorgeirr 20
svarar ^at skal ek giarna gera. ^ byr hann si}^an skip sitt iil Is-
lanáz.^ hanvm byriaði vel ok kemr skipi sinv i Vaðil. ^ hann íerv
heim a Reykia hola. ^ sa maóv \av þar smiðr er Vealagr het. *
þeir %er^Y þar skala vm ^ vetrin ok gerði sinvegar hvaR þe^'ra. ^
hann er .xíx. alna ok xl. alna langr.^ hann stoð en^ er Arni b?/sA:t?p 25
en siðaRÍ var vigðr iil Skalaholltz.^ hann er þiliðr vm endilangt.^
^or^eirr for vm vetrin norðr i Steingrimsfiorð til Rofár ok með
hanvm Vealagr smiðr. ^ þeir komv þar sið vm kvelld ok drapv ^ a
dyR.^ kona ein geck vt ok spvrði þa at nafni.^ ^or^eirr segir eð
sanna iil nafns þeira. ^ haw/^ spvrði hvart '^ Þorir væri heima. ^ 30
how segir ham^ heima vera. ^ Þorgeírr (mællti) ^ bið hann ganga
68 vt. 1 hoí^ ^engv in ok segir Þori ^ hvmr menn erv komnir oA: þe^'r
vilia hann finwa. ^ Þorir ^^ tekr spiot i hond ser ok gengv vt i
dyrnar ok setr spiotz oddin ^^ i þreskelldin oA; heilsar þeiw er
^ PunJctum er tilf. ^ Sdledes. ' r shr. over Unjen. * fi>r^<f er
atter skrevet vw, í senere tid overstreget. ^ Dette ord er nœsten aldeles for-
svundet dels pá grund af en mork plet, dels pá grund af et hul i perg.; dog
má det betegnes som sikkert; men der stár ikke enn el. enn. * Herover en
hrun plet. ^ Over -ði hvart ligel. » Mgl. i hdskr. « Bettet fra hdskrs þorv.
^° Igennem \>'ets everste del gár der en — her oveiiledig — forkortelsesstreg.
" Det sidste d i linjens slutn. utydeligt.
Fóstbrœðra saga c. 13(3)
HAUKSBOK.
375
komnir varv. ^ Þorgeirr tok ecki kveðiv hmts ok mœMti ^at er
erindi mitt hingat at ek vil vita hvma sœmd þv villt gera. Olafi
konvngi íyri ^at er þv særðir hirðman?í hans. ^ Þorir svarar ertv
nokot rettr sœkiandi þersa mals. ^ Þorgeirr svarar f«/ri þaí man
ganga þviai ek hef/r konvngs vmboð her iil. ^ Þorir svarí^r vera b
ma at þv hafir konv7igs vmboð en varla þicki mer sem ek heyra
konvngs orð þo at þv tahV eitt hvert. ^ þeir talaz \ió nockorvm
orðvm ok er minz var von þa leypr Þorgeirr at Þori ok lecr spiot-
inv i gegnim hann. ^ letz Þorir þegar en Þorgeirr for brott ok
heim a Reykia hola. ^ sva seg^'r Þormoár Hlyra * hrafns meá lo v.
geiri II happavðigr^ reð davða dyR^ hefndi sva sára shkt fór* Tga
allt ^ af Riki ^ oddz ok ernir soddvz iostyrandi hlyra '^. ^ vetr þan/t
Yarv stvlþ/r mikiir á Reykia holvm ok hvrfv monnvu gripir or
kistvw^ ok or hvers msinnz hirzlv hvarf nockot alldri var sva ram-
lega læst en þo Yarv lasarn^'r heíler. ^ En eft^'r iol vw vetrin ib
kalla þe^'r Þorgils ok Illvgi hívn sin saman ok mœilti Þorgils l^at
er yðr kvnwigt at her ha/a verið mikU'r stvlþ^'r i vetr ok skal nv
hefia ransak ok fyrst meá ockr hrœbrvm ok Þorgeiri en eftir þat
* Punktum er tilf. ' Af denne side er det overste hjörne til venstre
meget merkt og det nederste hjörne til höjre noget afbleget; dog er alt nogen-
lunde sikkert. * Opfrisket. * r ligeledes. ^ a ligeledes. * r lige-
ledes. ' yra (i linjens heg.) noget svagt, men sikkert.
Dýrr hefnði svá sára
(slíkt fór alt af ríki)
Odds ok ernir s^ddusk
jóstýrandi hlýra.
* Verset bör skrives:
[Ár mank þegn, hinn's póri,
þarfan Hávars arfa]
hlýra hrafns, með geiri
happauðigr réð dauða.
Linje 1 — 2 findes kun i 132; opfattelsen af enkelte ord i den forste halv-
del af verset er usikker.
Mank þegn, hlýra hrafns ár ^, þarfan Hávars ^ arfa, hinn's happauð-
igr réð þóri dauða með geiri. Dýrr hlýra jó-stýrandi hefnði svá sára
Odds ok ernir s^ddusk; alt slíkt fór af ríki.
^ hlýra (stavn-sidernes) hrafn (hest) = skib, = hlýra jór i l. 8; ^skibets
árr (tjœner) omtr. = stýrandi * l. 8, = én, som ofte gör rejser til ses, her en
sœrdeles passende betegnelse for þorgeirr. ^ Rettelse af hdskrs þarfs fagrliga.
Jeg husker helten, skibstyreren , Hávars nyttige s'ón, som rig pd sejre
bibragte Tore doden med spydet. Den herlige skibsstyrer hœvnede sáledes Odds^
sár og örnene fik fode. Det gik alt for sig af kraft (blev udfort med vœldig
kraft).
a Sáledes kaldes her dbenbart kong Olafs hirdmand, medens teksten urig-
tig har þorfinnr (374. \9, Bergfinnr 377.6); navnet findes ikke i 132 eller Flat.
376 HAUKSBÓK. Fóstbrœðra saga c. 13 3).
aðra heiwa menn her. * en ef ecki finwz her þa sJcal fara a aðra
bœi ok ransaka. ^ oJc er ransakaðar Yarv hirðslvr mannsi þa fanz
69 ecki ^at er stolið var. ^ Vealagr smiðr atti eina mikla kistv hon
var e^^i ransakad. ^ Þorgils bað hann vpp lata ^ sina kistv. ^ Vea-
lagr svarar alldri var ek en ransakadr sem þiofr ok man ek ei^i 5
vpplata.^ Þorgils mœllti þetta er ecki iU eins manz leikr gerr þt^i at
varar kistvr hafa fyst vmð ransakaðar oJc ma þer þaí er jUr
margan gengr. ^ Vealagr villdi e^^i vpp lata at helldr. ^ Illv^^' Hop
þa iil oJc hio vp^ kistvna oJc mœUti ek hefir konvngs lykil að varð-
veita þeim er at ollvm lasvm gengr.^ þar íinr íllvgi í marga lykla 10
oJc marga þa gripi er stolnir Yarv ym vetrin oJc þo at ei^i Yceri
þar i alkV þ^^'r gripir er menn místv þa var Vealagr pindr iU
sagna. ^ geck hann þa vií? at hann hafþi ollv pvi stoKð. ^ Illvgi
mœUti vlifis maór er Veala^r oA; er þa^ mitt rað at hann se
hengðr. ^ ÞorgeÍR mœUti eigi mantv sva viHa skiha \iá smið þin 15
oJc heima. mmn. ^ Illvgi ^ mœUti eigi syniz mer at sva mikill þiofr
gangi vndan.^ Þorgeirr mœUti hvat sem þer syniz rað her vm þa
mvn hann dyrkeyptr verða at sinm ef ek ma raða. ^ Ilk-^^' mœUti
illt mantv i moti taka af hanvm þo at þv leoir sva mik(it) * kap^
a at fylgia hanvm en e^^i mantv iamnan íyri hanvm standa þo at 20
nv gangi hann vndan en vtlægr sJcal hann vera af Reykianesi. ^
Þorgeirr lætr þa fylgia hanvm vestr a Lavga bol tiZ þe^'ra Bersa
oJc ^ormoós oJc biðr þa lata hann þar vé^ra vm vetrin oJc fylgi
hanvm að svmri iil skips i Vaðil. ^ þe^'r gerðv þaí sakir Þorgeirs
at tokv vi^ V(egglagi) en vm varið for Vegla^r til skips oJc tok 25
Þorgeirr vió hanvm oJc flvtti hawn vtan.* þeir komv yíó Orkneyiar.^
þa VOT Þoríinnr iall oJc Brvsi iall broðir hans bvin i herferð ti?
Sko(t)lawdz ^ oZ; selr þa Þorgeirr skipit oJc ræz i lið meá Brvsa
iarli en Vegla^r for vpp a Skotla^d oJc varð þar vm siþí'r hengðr
íyri þiofnað.^ meá Brvsa iarli var þa Rognvalldr svn hans oJc var 30
70 ^orgeirr meó hanvm oJc fengv þeir sigr hvar sem þeir íorv oJc varð
Þorgeirr miok frægr af sinvm hernaði þ^i at hann v«r æ þvi
. vaskari sem meiri ravn var at. ^ sva segir Þormoár Niordr * geck
^ Punktum er tilf. ^ Herpd er atter tilf. — men senere overstreget —
et vpp. » g er í hdskr. rettet fra 1. * it mgl. i hdskr. ^ t mgl. i hdshr.
Verset bör skrives (jfr K. Gisl. Nj. II 122—24):
Ni^rðr gekk á skæ skorðu Lítt sparði fj^r fyrða
skeljeggr (enn þann teljum fremðar mildr at hildi,
hjaldr), at herja vildi drengs varð dáð at lengri,
hj^rgaldrs, með R^gnvaldi. djarfra Hávars arfi.
Fóstbrœðra saga c. 13-14(3). HAUKSBÓK. 377
a ske skorðv skelear er þ^'^ telivm hialldrs at heria villdvm hior-
galldrs meá Rognvalldi h'tt sparði fior fyrða fremðar miildr at
I4)hilldi drengs varð dað at lengn diarfr Havarar arfi. ^ Sið vm
havstið for 'Þorgeirr til Noregs ok þá aðr goðar [gijafir^ af iorlvn-
VM ok var hann meá Olafi konvngi vm vetrin ok hafði af hanvm 5
mikla scpmð fyr'i þaí er hann ^ hafþi ^ drepit Þori ok hefnt Berg-
finz. ^ Illvgi Ara svn var ok þanw vetr meó Olafi konv7igi ok bio
hann ^ vm varið skip sitt ti^ Jsianáz. ^ Þorgeirr bavð at fara meá
ha?ivm IWvgi svarar vraðlegt þicki mer at þv farfr iil Isla^^dz. ^
attv þangaf fas goðs at vitia en þv ert her vel komin með kon- lo
vngi. ^ heíir þv þar vnið ^ morg * storvirki ok attv þar i flestvm
stoðvm illa fritt. * mantv a Isianái mina gott vp^ taka en her *
hvern dag. ^ Þorgeirr mœUti ma at ek komv(m)z ^ þo til Isianáz
at þv flytfr mik eigi. ^ Illvgi byr skip sitt ok lætr i haf ok þegar
haw/^ er brottv þa gengr Þorgeirr íyri konvng ok biðr ser orlofs i5
\il Manáz. ^ 'konvngr s(egir) mini ^ mawwheill "^ hef^'r þv a Islawdi
en meó ors ok meira soma veitv ver þer en Islei^dingar. ^ Þorgeirr
bað þí^i fastara en ^ konvngr dro helldr vndan oA: vm siþir mogUíi
konvngr nv man þaí fram koma er ek sagþa fyrsta tima er ek
sa ^ þig at þv mvndir eigi vera at fvllv giæfv maór. ^ Nv man 20
ek gefa þer orlof iil Islanáz ^ eð siþasta sinn þd at vií mvnvm
71 ei^i oftaR^ siaz ef Yit skilivmz nv. ^ Þorgeirr mœllti Gvð þacki yðr
orlofit en a yðarn | fvnd ^^ ætla ek þegar at svmri. ^ konvngr 78^
mœUti ætla mantv en koma ei^i. ^ ferr ÞorgeÍR iil Islawdz meó
þeim mawwe er lokell het. * þeir kowa skipi sínv i Vaðil ok var 25
pö^gg^y^ a Reykia holvm vm vetrin^. ^ En Illvgi kow sinv skipi i
^ Punktum er tilf. ^ gi bortrevet. ' JV^o^íeí sí?a^í, wew sikkert.
* Meget svagt; nœppe morg, her. ^ m w^?. * hdskr. ® -ni me^eí sí^a^f og
mulig -nni. ' maMw meget svagt, men synes sikkert. ^ Ligeledes. ^ Ligel.;
s tildels skjult af en klat. ^^ Det everste hjörne til höjre og de sidste 8—10
linjer noget afhlegede.
Hj^rgaldrs Nj^rðr ^ gekk skeljeggr ^ á skorðu skæ ^, at vildi herja
með R^gnvaldi; teljum enn þann hjaldr. Lítt spardi fremðar mildr arfi
Hávars fj^r djarfra* fyrða at hildi; dáð drengs varð at lengri.
^ 'Svœrdsangens (kampens) Njord' = kriger. ^ ' Uforfœrdet' ; máske egl.
'skarp, hvas som skaV (jfr skelþunnar eggjar^ og oprl. hrugt om hvasse svœrd,
siden ogsá overfort pd personer. ' ^Rullestokkens hest' = skih. * K. Gisl.s rettelse.
Krigeren gik uforfœrdet omhord pd skihet, fordi han vilde gá i leding
med Rögnvald; jeg opregner endnu den kamp a. Kun lidet sparede den pá
heltegœrninger rige Hávars sön de djœrve mœnds (fjendernes) liv i kampen.
Heltens bedrifter hlev sá meget flere.
a Med hensyn til denne ^opregning' jfr f. eks. verset i udg. s. 22.
378 HAUKSBÓK. Fóstbrœðra saga c.l4(3)-15(4).
Ravnhavfn a Melracka slettv ok setti hann þar vp^ skip sitt ok
for siþan norðan ok ætlaði heim a Reykia hola. ^ Gavtr Sleitv
svn er fyR var getið kom til Illvga ok^ tok af hanvm far Wl
Norex. ^ i Miðfirði kom sa madv i\l \ians er Helgi selseista het. ^
hann matti meira lavpa en nockorr herstr. ^ ha?íw tok ok far af &
Illvga til Norex meá þeim hætti at hann skylldi koma iil hans at
vari ok flytia \orv hans meó hanvm. ^ ferr siþaw Illvgi heim a
Reykia hola ok var þar vm vetrin. ^
Drap Þorgeirs Havars svnar
c. 15(4) Tveir brŒ^ðr bioGV i Garpsdal. ^ het anwaR Kalfr en anwaR lo
Steinolfr. ^ þeir vari; rik^'r menn ok vinsælir. ^ Þordis het kona er
bio i Olafsdal. ^ hon atti svn er Eyivlfr hd.* Þorgeirr het frændi
hans. ^ hann hafþi Þordis vp^ ^ fœtt oA: fostrað.^ hann var kallaðr
hoílavsa þi^i at ha^^ hafði ti^ hversvetna meira en hann þvrfti. ^
\)eir * varí? fostbrœðr Eyivlfr ok Þorgeirr ok var meó þeim mikil i5
vinatta. ^ Ein framfœrslv kí^rling var meá Þordisi ht^spreyiv ^. ^
^eir Yarv miok glenzmikler en kerhng angraðiz miok vid þaí en
þefr ertv ha^^a þí?i meÍR sem hon var angraðari. ^ ein dag þa er
^eir glenzvðv hia kerlíngv ok ste anwaR þeira a fot henni þa varð
kerling reið ok mœllti litil sœmð er yckr i þvi at troða mik meá 20
fotvm en sva vel sem nv semr yckr þa mvnv þit .íj. fostbrœðr
verst skilia yckað vinfengi a Mandi. ^ þeir svorvðv miok ertv
vspalig kí^rliwg. ^ hon svarar þetta man þo eft^r ganga sem nv
mæli ek. ^ En er váraði þa send^'r Illvgi varni(n)g ^ sin tiZ skips. ^
72 þa skylldi ok fara. vtan meó hanvm Þorgeirr Havars svn ok þeir ^
brœðr i Garpsdal Kalfr ok Steinolfr ok íorv þeir Þorgeirr norðr
íyri at bva skipit en Illvgi reið iil þiwgs.^ ok er þ^ir komv i Ravn-
hofn settv þeir fram skipið. ^ þar var þa Helgi selseista. ^ Gavtr
Sleitv svn var til skips komin ok var eigi i motvneyti meó Þor-
geiri. ^ þoír var illt íil elldi viðar ok forv sin dag "^ hvar^'r at afla ^
elldi viðar. ^ En ^ dag for Þorge^'rr ok hans kvmpanar en Gavtr
\ar heiwa.i matgerðar menn Gavtz þravt elldívið ok sogþv Gavt.^
ha7in gmgr til tialz Þorgeirs ok tekr spiot haws o^ hoGr af skapti
kastar spiotinv i hvðfat hans. ^ hann tok ok skiolld ^orgeirs ok
klyfr svndr skiolldin ok spiot skaptið ok elldir vndir katlinvm ok ^
varð þa vel matbvið. ^ Þorgeirr kom heim ym kvelldit ok saknar
spiotz sins ok skialldar. ^ hann spyR hverr iekit heUr. ^ Gavtr
* PunJctum er tilf. * Meget svagt. * pp meget svagt. * S'í^a^'í; rwm
sikkert. ^ Snarere med p end t « n w^r?. ' g i Atór. reííeí /ra d.
® Sáledes, = einn.
Fóstbrœðra saga c. 15(4).
HAUKSBOK.
379
segir at h£inn klavf hvartveoia vnd^V ketil varn er eigi matti aðr
matbva er engi var elldiviðr en ors þotti illt at eta ratt. ^ Þor-
geirr svarar navðsyn var ^at at matbva yðr þt^iat hraæti erv
fyri boðin her i k-^dzlogvm ok min herra Olafr \onvngv íyri byðr
ollvw sinvm monnv^ at eta hratt. ^ engi madv fann at Þorgeiri 5
mislikaði þetta. ^ An^an dag for Gavtr ok hans kvmpanar at
elldiviði en svenar Þorgeirs sogþv hanvm at [þa] ^ vantaði yíó. ^
Þorgeirr tok þa sk(i)olld^ Gavtz ok spiot ok hio vndir ketiL^ Gavtr
kow heim ok ser spiot sitt lÍGÍa skaptlavst i hvðfati sinv. * hann
saknar ok skialldar sins. ^ hann spyR hvOT tek^Y hefir. ^ Þorgeirr lo
svarar þat klavf ek vnd^r ketil i dag þí?i at sveinvw v«rð elldi-
viðar skortr. ^ Gavtr mœUti seínt lettir þv af at avka vsœmðir *
vi^ ors frændr. ^ Þorgeirr s(egir) sva er leikr hvm' sem byriaðr
er. 1 Gavtr hio þa iil Þorgeirs en hann lavst ^ vi(? exi sinm Yiá
hoGÍnv ok bar af ser ok skeindiz þo nokot ^ a ^ fœti ^. ^ Ivpv þa i5
memi meðal þe?'ra ok helldv þa Þorgeiri. ^ hann mœUti ekki þvrfv^
73 þí?r mer at hallda ecki geri ek að sinm. ^ \arv l^eir nv skilþir oA:
for hvaR i sitt tialld ok hrv sil^an at^ sofa.^ ok vm nottina stendr
Þorgeirr vp/? ok tekr exi sína ok gengr i tialld þö5í er Gavtr svaf
i oA; vekr hann. ^ Gavtr sprettr Yipp ok villdi gripa vapn sin. ^ 20
þa hio Þorgeirr i havfvð Gavti ok klyfr hann i herðar niðr ok
geck brott siþaw ti^ tiallds sins. ^ kvmpanar Gavtz voknvðv wió
brestin er ha^?^ \ar vegin oA: bioGv vw likið. ^ sva seg^r Þormoíír
Gavt* veit ek at svn Sleitv | snarfengr* meó lið drengia havlldr 79» v.
var harðar deilldir hiorkrafþan naf fiorvi vfeigvm varð eigi '^ alm-
* Punktum er tilf. ' Afrevet ved et hul i perg.; kun en del af staven
i þ ses. • i mgl. i hdskr. * Forkortelsestegnet svagt. ^ Sáledes sikkert.
' ot noget svagt. "^ Meget svagt. ® De forste 12 linjer af denne side er
meget afblegedey dog ikke alle i samme grad.
* Verset bör skrives (jfr K. Gisl. Nj. II, 124—27 og 331—2):
Gaut veitk at son Sleitu ófeigum varð eigi
snarfengr með lið drengja (almþing) í gný malma
h^lðr við harðar deildir (opt verðr rík þeim's rœkir
hj^rdjarfan nam fj^rvi; raun) stynfullu launat.
Veitk, at hglðr, snarfengr við harðar deildir með lið drengja, nam
hjprdjarfan Gaut, son Sleitu, fj^rvi. Eigi ófeigum varð launat stynfullu ^
í malma gný ^ ; opt verðr raun rík, þeim es rœkir almþing ^.
^ Dat. s. ntr. 'stönfuldf , omtr. = med smœrte. ^ ^Malmenes [skudváb-
nenesj gny' = kamp. • ^Bue-ting' = kamp.
380 m HAUKSBÓK. Fóstbrœðra saga c 15-16'4).
þiwgs ^ i gny inalma * ok Yerbr rik þeim er rækir ravn stynfvllv
(c. I6)lavnað. 2 Ein dag sa þeir "Þorgeirr at ^ skip ^ siglði af hafi þanga^
iil hafnOT. ^ l^eir kostvðv ackeri ecki miog r\œr skipi Þorgeírs. ^
hann for mec? skipvmvm sinvm^ a bati at spyria tiðinda eða hverir
formenn væri fi/ri skipinv.^ hanvm var sagt at maðr ^ grœnle/^zkr ^ 5
sa ^ er Þorgrimr trolli het ^ reð fyri skipinv. ^ ha^w spvrði hVersv
msLTgir menn Yarv a skipinv"^.^ Þorgeiri^ var sagt að þefr var^?^ .xl.
vigra mawna þar a. ^ Þorgeirr sa at þar ví?r mikill hðs mvnr ef þa
greindi a þí^i at þeir Þorgeirr Yarv eigi meÍR en ^^ .xx. menn. ^ þa
mö^Uíi ^orgeirr af þd at þaí er mælU at hér se hvar^r tveaiv ei^^i lo
at fvllv iamnaðar ^^ menn þa syniz m^r at Yer seiim grið var a
miHim sakir varygðar. ^ Þorarin ofsi het an^mR styri maór a skipi
meá Trolla ok Yarv siþaw grið sett með þeim. ^ sva segir Þormoíír
V. Gvllz * reð ÞorgeÍR þolla þt^i næst griða æsta ser er hann seyðis
* Meget svagt. ' Punktum er tilf., * skipverivm sinvm meget svagt og
ikke ganske sikkert; skriften fra den modsatte side slár her igennem og gör
lœsningen endnu vanskeligere. ^ m er tildels bortrevet. * Sáledes nogen-
lunde sikkert. ® er — het svagt, men vistnok sikkert, isœr de to sidste ord.
' pinv meget svagt. ^ Meget svagt (eller stdr der ^eim?). " var — Yarv
svagt, men synes aldeles sikkert. ^° a — en nogenlunde sikkert; a er svagest
fremtrœdende. '^ Navnlig det forste bogstav svagt eller mulig bortrevet.
Jeg ved, at helten, rask i hdrd strid med mœnds skare^, berovede den
svœrddjœrve Gautr, Sleitas sön, livet. Den, hvis skœbne var at do, fik [dodelig]
smœrte /== dodeligt sárj til lön i kampen; ofte bliver erfaringen mœgtig [o: over-
vældendej for den, der regter buetinget.
a Det er , som K. Gisl. har bemœrket (Nj. II, 127) , usikkert, hvorledes
ordene með lið drengja rigtigst bör opfattes; se dog hans bemœrkninger s. 331 — 2.
* Verset bör skrives:
Golls réð þorgeirr þolla 9II tók seggr enn snjalli
því næst griða æsta, sgnn, leygs, friðar mgnnum,
sér es hann sáat fœri fljóts, þás fergir nýtan
svinngeðr við lið minna; fullmæli, réð tæla.
þorgeirr réð því næst æsta golls þolla^ griða, es hann svinngeðr
sáat^ sér fœri^ við minna lið; enn snjalli seggr tók^ m^nnum 9II full-
mæli friðar ^ s^nn, þás fljóts leygs fergir ^ réð tæla nýtan.
^ 'guldets fyrre-trœer' = mœndene. ^ Conj. for seyðis el. sá. ' Conj. for
fjarri el fari. * Nodvendig rettelse af tekr. ^ fullmæli friðar = full friðmál
(Lex. poet.) = 'fuldkomne (gensidige) sikkerheds aftaler'. ® 'Flodildens fergir'
(conj. = 'údélœgger') = en gavmild mand; her Torgrim trolle.
Torgeir bad dernœst mœndene om sikkerhedstilstand (vábenstilstand) , da
han, den kloge mand^ sá, at han ingen udvej havde [til at kœmpe mod over-
FÓ9tbrœ«ra saga c. 16-17(4). HAUKSBÓK. 381
I74 fiaRÍ svíngeðr meá lið minna allt tekr segr en snialli sanlavgs ^
friðar monnv^ fliot þa er fyrðar nytan fvllmæli reð tæla.* Nv Yarv
grið sett meðal þeira.^ for þa ÞorgekT til skips sins.^ flvtti hann
þa vt allt fe skipvma sínnsi ok let skip sitt lÍGÍa \m akkeri ^ all-
nœr \aná\ ok Yarv menn ha^is iawnan alkV a scipi * þti at hann 5
trvði (eigi)^ þeim Þorgrimi ok Þorarni þo at grið v«?rí millim þe^ra.^
^eiv Þorgrimr spvrðv þa vig Gavtz Sleitv ^ svnar ^viíú Þorgeirr
hafþi eigi sagt þeÍM vigit.^ en er Þorarin ofsi spvrði þaí þa mœUti
hann vi(í Þorgrim trolla ei^i mvnda ek grið ha/a sellt Þorgeiri ef
ek hefða vitað víg Gavtz vínar míns ok frænda. ^ vil ek nv vita 10
ef þv villt mík til styrkia at hefna hans.^ Þorgrimr segir þer mvn
ek at þ^rsv fylgia en torsotlegr syniz mer Þorgeirr þar sem nv er
hann komin. ^ Þorarin mœUti \er skvlvm bera a \aná dyrgripi
vara ok ma at hans menn fari a Xaná. at sia ok forvitnaz ' gripina
ok mvnv ver þa fyrst drepa ok fætta sva Uð ^eim} þeir Þorgrimr 15
ok Þorarin Narv * felagar ok hofþv ætlað at fara ti/ Grœnalandz
ok barv ^ ^eÍY þd eig'i fé sítt af skipi.^ Ein goðan veðr dag barv þeir
Þorgrimr a^^ laná. skrvð ok marga goða gripi.^ þan dag forí; þeir
Kalfr ok Steinoifr .xíj. saman ti^ Xanáz a bati eftir vatni ok Ivpv
þegar .ííj. af (monnvm)^ þeira þangaí sem varningrin var ok Yarv m
]^eir þegar drepn^r. ^ þeir Þorgrimr ok Þorsinnn farsi þa meá Uði
sinv at þeim Kalfi ok Steinolfi ok bvndv þa en drapv .ví. þeira
menn. ^ Helgi selseista drap i fyrstv ein forvnavt þeira Þorgrims
ok Uop brott sil^an. ^ menn Uopv eftíV hanvm ok nadv hanvm
eigi. ^ Uop hann eð œfra vm fioU netr ok daga þar iil er hann 25
kom iil alþi/^gis ok sagþi þeim Þorgilsi ok Ilivga ^av tidinði er
/c_l7\gerðz hofðv i Ravnhofn þa er hann for brott. ^ En eftir þav vig
75 er nv var fra sagt tokv þeir Þorg(ri)mr^^ kavpskips batin þan/i er
Kalfr hafþi haft iil lanz.^ Þorgeirr var vt í skipi ok vissi e^^i þav
tiðindi er a I(an)dinv ^''^ hofðv gerðs ok fani^ ha^n ei^i fyR en þeir 30
Þorgrimr flvttv kavpskip sitt at skipi hans meó .íj. batvm ok Yarv
alHr herklæddir ok leaia borð vií? borð. ^ þe^'r Þorgeirr gripa þa
vapn sin ok veriaz vel oA: drengilega en af þí;i at liðsmvnr var
1 lavgs noget utydeligt. * Punktum er tilf. ^ Noget utydeligt pá grund
af en rift i perg.j men sikkert. * sc rettet i hdskr. fra Id- = \aná-. ^ Mgl.
i hdskr. ® 1 tilf. over linjen med nedvisningstegn. ' f * hdskr. rettet fra v.
» Herpá skr. fe. ® Rettet fra hdskrs bari. *° Tilf. over linjen. " ri
mgl. i hdskr. ^^ an mgl. i hdskr.
magtenj med sit mindre talrige mandskab. Den modige mand opfattede alle
fredelige forsikringer som oprigtige (og pdlidelige) for mœndene, da manden
sveg den brave helt.
382 f HAUKSBÓK. Póstbrœðra saga c 17(4).
s(v)a * mikill at meÍR var en .íííj. vw eín þa gengv þe^'r Þor-
grimr vpp i skip Þorgeirs. ^ ÞorgeÍR(s) ^ menn fellv bratt. ^ hann
hafþi e^^i fleiri vapn en eina * exi. ^ hio hann meá henni bœði
stort ok akapt oA: var þaí lengi er þeir komv e/^i sarvm a haww
þ2;mt engvm þotti girnihg gisting vnd^r exi hans ok er hans menn
yarv fallnM* liop hann aftr i stafnin ok varðiz þaðan. ^ sva q(vað)
V. Þormoíír Stirðr* reð stapn að varða strengreins togvm drengia itr
^ V mgl. i hdskr. ' Punktum er tilf. ^ s mgl. i hdskr. * Herefter
skrevet ex, men overstreget med rodt. ^ Noget afhleget.
* Versene bör skrives:
Stirðr réð stafn at varða áðr sigreynir sínum
strenghreins t0gum drengja (sár hlutu meðr at hváru)
(ítr þvít) árr (vas heitinn út við eigi h'tla
auðstjóri þrek) íjórum, erring fell á knerri.
Stirðr strenghreins árr^ réð at varða stafn fjórum togum drengja,
þvít auðstjóri^ vas heitinn þrek-ítr, áðr sigreynir^ fell út á sínum knerri
við eigi lítla erring ; meðr hlutu sár at hváru ^.
^ 'Tov-renens (rensdyrets; skihets) tjæner' y = sefareren; jfr ovf. hlýra
hrafns árr s. 375. ^ ' Rigdoms-hesidderen' , þorgeirr. ^ 'kamp-rön' = kriger.
(^sig = kamp; reynir snarest = rönnetrœ). * Egl. H hœgge tilfœlde' , d. v. s.
hvad enten þorgeirr var den sejrende ellev, som i dette tilfœlde, den hesejrede;
eller horer ordene máske til ádr sigreynir fell?
Den standhaftige sofarer forsvarede stavnen mod fyrretyve svende — ti
manden galt for at vœre herlig ved sin styrke — , för krigeren faldt ude pá sit
skih under ikke ringe strid. AlUgevel (endskönt han faldt) fik mœndene sar
(slap mœndene ikke usárede).
Kent hefr fj^rs hvé frændum (þægs) frák Þorgeir eiga
folkbeitir skal veita (þau eru orð komin norðan
dýrr, þótt drengi væri handar grjóts frá hreyti)
dylgjusamt at fylgja. hug þanns við mun brugðit.
Dýrr folk-fj^rs-beitir ^ hefr kent, hvé skal veita frændum^, þótt
væri dylgjusamt at fylgja drengi ^. Frák þorgeir eiga hug þann, es við
mun brugðit ; þau orð eru komin norðan * frá hreyti þægs ^ handar grjóts ^.
1 'Mand-livs-heder' (^beitir af at beita, hede, fange) = en vœldig kriger.
' Synes her at have en mere almindelig hetydning: 'frœnder og venner'. ' Ene-
stáende dat.-form af dette ord. ^ o: fra Hraunhöfn pd Melrakkesletten (Nörre-
Tingesyssel). ^ þægr (af þág-, þiggja^ 'modtagelig', som kan modtages, omtr. =
'som man gœrne vil modtage, tiltrœkkende' . ® ' Arm-stenenes (= armringenes)
udslynger' = gavmild mand.
Den herlige kriger har vist, hvorledes man skal std sine venner og frœn-
der bi, uagtet det kunde vœre forhundet med kamp og strid at folge helten.
Fóstbrœðra saga c. 17(4). HAUKSBÓK. 383
þd at ár var heitin avðstiori þrek fiovvm aðr sigreynar sínvm sar
hlvtv meðr að hvarv vt vií? eigi ern ^ iitin erring fell a knem. *
Kent hef^V fiorr hvæ frændvm folkbeitir skal veita ^ dyrs þo at y.
drengi Yœri dylgiv samt at fylgia þægs fræ* ek Þorgeir eiga þaí;
erv orð komin norðan handar griotz fra hreyti hvg þan er við 5
76 man brvgþið. ^ Aller mœlltv eiit \m haws vorn ok frœknleik at
engi þottiz hans iamníngia fvndid ha/a.^ hann hio hart ok tiðvm
ok Narv hanvm. lengi | sin hoG bœði íyri skiolld ok bryniv.^ þeim 79b
Þorgrimi sottiz (seint) ^ ^vi at harfengra * var íyri en þeim kom i
hvg ok varð þeim hann dyrkeyptr þd at Þormodr hefir sva ort 10
at hann va þar .xííj. menn aðr hann let lif sítt en .íj. erv nefndir i
Þorgeirs drapv. ^ Mar hæt avstmadr er fystr kom sari ^ a hond
Þorgeiri ok hio hann þann bana '^ hoG. ^ Þorir het sa niö^r er
lagþi spioti i gegnim hann en ÞorgeÍR geck a spiotið vpp at hond-
\m Þori oA: hio i havfvð hanvm ok klavf hann i herðar niðr. ^ 15
sva segir Þormoár Havs * fra ek hræfa lækia ^ harðræðis þrot v.
^ Vistnok at lœse sáledes; det ferste hogstav ikke ganske tydeligt; der ses
intet tegn til en udslettelse af ordet, der er overfledigt og urigtigt (et slags gen-
klang af det folgende erringj. ^ Punktum er tilf. ^ e er rettet fra i, i er
uaœdvanlig tykt og mdske rettet fra et andet hogstav(-trœk). ■* Saledes.
* Mgl. i hdskr. (indsat efter det andet hdskr.). ® Herefter er skrevet a hans,
men det sidste er underprikket; meningen er, at det, og da naturligvis ogsá den
foranstdende, ikke underprikkede prœposition hör udgá. "^ Over a (1) ses en
streg, som mulig er et — her urigtigt — forkortelsestegn. ^ En del af æ er
forsvundet ved en rift i perg.
Jeg ved, at Torgeir hesad et mod, som lœnge vil mindes; sádanne udtalelser om
den gavmilde mand er hleven os hragte nordfra.
* Versene hör skrives:
Hauks frák hræva lœkja Már hét madr ok þórir
harðrædis þrot bræði málsnjallr es lét falla
við sviprunna sennu (áðr frágum) þá (þeira)
sverðs aldrigi verða. porgeirr (lokit eirum).
Frák aldrigi verða hræva lœkja hauks bræði ^ hardræðis þrot
sennu ^ við sverðs sviprunna ^. Már hét maðr ok þórir, es málsnjallr
þorgeirr lét þá falla; frágum eirum þeira lokit áðr *.
^ Hræva lœkir, 'lig-hœkke' = hlodströmme; disses 'hog' = ravn; dens
'foder' = kriger, porgeirr. ^ 'i el. ved kampen'. ^ 'svœrdets hevœgelses (=
kampens) trœer' = krigere. * 0: för end de 2 sidst nœvnte mœnd faldt.
Jeg har hert, at krigeren aldrig lod det skorte pá modige (og dröje)
handlinger i kampen overfor fjenderne. Már hed en mand og (en anden) Tore,
som den veltalende Torgeir dengang fœldede. Jeg ved, at freden mellem dem
(Torgeir og hans modstandere) i forvejen var hrudt.
384 f HAUKSBÓK. Fóstbrœðra saga c. 17-18(4).
bræði y\ó sviprvnwa sennY sverðz alldregi verða Már het maðr ok
Þorir ^ malsniallr er let falla aðr fragvm þa þeirsi ÞorgeÍR lokið
V. e'irYm. ^ OUi fiorr aðr felli flvgtravðr ^ hiarar davða sa vot rœki-
andi en Riki reGS .xííj. seaia þaí let ek hialldrs fyri havlldvm hinn^
er þrek gat vin/^a mal tia min ad deilaz mivk vissa ek tal Ivkaz.^ 6
nv er Þor^V var fallin en spiot stoð i gegni/w Þorgeir þa fell hann
eigi. ^ Ivpv þeir Þorgrimr ok Þormnn þa at hanvvci ok vnwv a
77 hanvm bað/r. ^ þa fell ^ Þorgeírr. ^ Þorarmw hio havfvd af hanvm
ok hafði meá ser brott. ^ þeir skarv vp^ hkam hans ok villdv sia
hiarta hans ok var þaí eigi meira en valnot ok hart sem síg ok lo
(Q Igjecki bloð i. ^ En eftir bardagan skilðv þeir Þorgrimr ok Þorsirinn
felag sítt ^VL at Þoraxinn venti ser mikilla scpMÖa oA: framgangs
af sigri þersvm er hann þottiz vn/^id hafa. ^ Þorgrimr hafþi skip
or felagi en Þorarin lavsa fe.^ siglði Þorgrimr tii Grœna lanáz en
Þorarin feck ser hersta ok reið nordan með .xíj. mam^. ^ hann i5
hafþi havfvd Þorgeirs viíí slagalar ser i belg iil agiætis sigrs sins. ^
þaí var skemtan þeira vm daga þa er þe^'r beittv herstvm sinvM ^
at þéir tokv havfvð Þorgeirs oA: settv vp^ a þvfvr oA: logv at. ^
En er þeir komv i Eyia fiorð þa aðv þeir skamt fra Stocka loðv.^
þeir tokv þa en havfvð Þorgeirs ok settv vpp a eína þvfv sem 20
þeir var^? vanir. ^ þeim syndiz þa havfvðit sva ogvrlegt at avgvn
rœrövz ok vm snervz tvngan var vti ok blaðraði. ^ þeir vrðv sva
ræddir at engi þorði nö^r at koma.^ grofv þeir þa grof meá exYm
sinvm ok rvndv þar siþa/z i hofþinv ok barv siþan a torf ok griot.^
^ Forkortelsestegnet svagt. ^ Punktum er tilf. ^ En del af a er bortrevet.
* Snarest sáledes, skönt ordet er noget utydeligt i linjens slutning / sá meget
mere, som riften gár ned igennem ordet. ^ e ligner meget o og er máske
rettet fra 0. ® Ski: to gange, sidste gang i senere tid overstreget.
OIIi fj^rr áðr felli þar lætk hjaldrs fyr h^lðum
(flugtrauðr) hjarar dauða hins, es þrek gat vinna
(sá vas rœkjandi enn ríki (mál téa mín at deilask
reggs) þrétían seggja. mjúk) víga tal lúkask.
Hjarar fj^rr ^ olli dauða þrétían seggja, áðr felli; sá enn ríki
reggs rœkjandi^ vas flugtrauðr. þar lætk hjaldrs víga taP hins, es gat
vinna þrek, lúkask fyr h^Iðum; mín mjúk mál téa at deilask.
^ 'Svœrdets trœ' == krigeren. 2 ^skibets rogter, plejer' = sofarer.
* 'Optœllingen af drabene i denne sidste kamp'.
Krigeren voldte 13 mœnds dod, för han faldt; denne den mœgtige sefarer
var uvillig til flugt. Dér lader jeg optœllingen af de drab i kampen, som han,
der kunde udfere bedrifter, udovede, sluttes for mœndene (der lytter og herer
digtetj; mine letflydende (digter-)ord fremfores.
Fóstbrœðra saga c. 18(4)-19(5). HAUKSBÓK. 385
Eftí-V bardagan Yarv ^eiv Kalfr oh Steinolfr leyst^V or fiotrvm ok
letv þeir iarða likin med ^ Slettv korlvw. ^ litlv siþaR kow Illvgi
i\l skips ok for \\ann vtan þaí sama svmar. ^
Af Þormoði
J9(5) Dormoðr Kolbrvnar skalld vndi illa eft^V fall Þorgeirs ok for 5
\)at sama svmar vtan ok Eyi(o)lfr ^ or Olafs dal ok Þorgeirr
hofleysa fost broðir hans i Gnmsár osi. ^ þeir tokv \aná norðr a
Haloga landi i Lofót. ^ Þormoðr for a fvnd Olafs konvngs ens
helga ok sagði konvngi at hann var svarabroðir Þorgeirs Havars
svnar. ^ sagði hann hanvm þa alla atbvrði vm fall hans. ^ kon- lo
t?w^r mœUti velkomin skalltv meó ors vera oA; þaí villda ek ef mer
78 viniz * Hf iil at hefnt yrði Þorgeirs. ^ þa q(vað) Þormoíír Þarf * sa
er þer ska\ hvarfa þengill fgri kne lengi svarar þv hoglega hvmvm
hvgborð konvngr orði fair erv vm ^ en frævit frændr vorvm þa
vændir minvmz meÍR a an/^að mitt starf konvng diarfir. ^ konvngr is
möf^l/íf skemtan man vera at skalldskap þinvm. ^ litlv siþaR gerðiz
Þormo^r hirðmaíír Olafs konvngs.'^ þaí svmar kom skip af Grœna-
\anéi ^at atti sa maðr er Skvfr het grœnle^dzkr m«(?r ok \ar vin
líonvngs ok hirðmaðr hans. ^ Skvfr var ^ metí ko/^t'^^i vm vetrin. ^
^ 5A;r. ío ð'öwí'e ved Unjeskifte, ferste gang i senere tid overstreget.
^ Punktum er tilf. ' o mgh, glemt ved Unjeskifte. * v er noget kludret og
kunde lœses som w; Haukr har forst skr. noget urigtigt og rettet dette; skal
der lœses vinz (indikativ)?. ^ Sáledes, nœppe at lœse som Yer. " Skr. to
gange ved Unjeskifte.
* Verset hör skrives:
þarf sás þér skal hvarfa Fáir erum vér, né frýju,
þengill fyr kné lengi frændr, órum þó vændir,
(svarar hóglega hverju) (minnumk meir á annat
hugborð (konungr orði). mitt starf) konungdjarfir.
Sá, 's skal lengi hvarfa fyr kné þér þengill, þarf hugborð ^;
svarar, konungr, hóglega hverju orði. Fáir erum vér frændr konung-
djarfir ; órum þó né vændir frýju ^ ; minnumk meir á annat mitt starf.
^ 'Hu-hord' = hjærte, mod; muUg er hugborð ingen kenning, da ordetfindes
i prosa (Fms. VII, 143) i forhindelse med þrekr Hhoende kraft'. ^ vændr
frýju (dat.) omtr. = bleyði vændr; frýja egl. 'hehrejdelse for mangel pd mod'.
Den, som lœnge skal opholde sig for dine knœ, konge, hehever dristighed,
(og dog) svarer du venUg pá hvert ord. Kun fd af mine œtUnger er konge-
djœrve mœnd, og dog har man egenUg aldrig haft grund til at heskylde os for
fejhed. Jeg mindes fremdeles noget andet, jeg skal udfore (o: hœvnen efter
Torgeir).
386 j HAUKSBÓK. Fóstbrœðra saga c.l9(5).
eftíV vm varið en ÞorgeÍR fell bio Þorgils Ara svn mal Wl alþingis
vm vig ^or^eirs a hond Þorarni ofsa ok þeim oðrí;m er at viginv
hofþv vmð ok ^arv gerver ^eiv vtlagir skogar memi er at viginv
yarv en Gvðm^^wdr en ríki ok Þorgils Ara svn letv drepa Þorariw
ofsa a manna moti i Eyia íirði. ^ Eyivlfr ok Þorgeir hofleysa forv 5
^at svmar vt ^ ti^ ^ ls\anáz. ^ þeir Yarv lengi vti \m svmarið ok
komv sið YM havstið a Borgar fiorð.^ þar skilði þa a vm lawdtokv
villdi Eyivlfr hallda ti/ Stravmfiarðar þí?i at þanga^ var byn en
Þorgeirr hofleysa villdi leeia í || rett^.^ en af þd at monnvM hafði 80»
leiðs i hafinv þa Yarv þeir margir er ]aná villdv ha/a. ^ þeir lo
fostbrœðr Yarv sva reið^r ^ at þeir tokv ti/ vapna. ^ Ivpv mmw þa
i millim ok geymðv þeira sva at ecki hindraði. ^ siglðv ^ þe^'r ti/
Stravmfiarðar oA: þegar geck ÞorgeÍR a la?íd ok feck ser herst oA:
reið vestr i Garpsdal ok tok ser vist ^ me^í þeim brœðri;m Kalfi ok
Steinvlfi.^ Eyivlfr var viíí skip iil þers er þaí var vp^ sett.^ sil^ani^
for h«/^w vestr i Olafs dal iU moðor sini^ar ok var þar vm vetrin.^
79 Spakerling sv er fyR var fra sagt anðaðiz þanw vetr nestv nott
fyri palmsvnnv dag.^ lik henwar flvtti Eyivlfr a skipi iU Rey(k)ia^-
hola þí^i at þa var engi kirkia no^rr Olafs dal ok er þ^^'r komv
fram meá likinv þa gerði a frost mikil sva at lagði fiorðin sva at 20
ei^i var skipfœrt ok var Eyivlfr eftir a Reykiaholvm fram vm
paska vikv en hans menn gengY heim ok letv eftir skipií. ^ fimta
d(ag) eftir paska vikv reið Eyivlfr af Reykiaholvm ok bavð Þorgils
hanvm menn iU fylgðar en Eyivlfr villdi fara ein saman ok sva
var. ^ reið hann vtan af Reykia nesi ok inn vm Bé^rv fiorð ok 25
Krox f(iorð). ^ en er ^ hann atti skamt iil Garpsdals þa Yarv þeir
vti vnd^r vea einvm Kalfr ok Steinvlfr ok sa hvar menn fara
vtan eft^r vellinvm vapnað^r. ^ þeir snerY íram íyri hvsin eð
neðra. ^ þ^ir kendv þar Þorgeir Havars svn ok þeir ^ .viij. menn
er fellv meó hanvm i Ravnhavfn. ^ þeir Yarv allir bloðg^r. ^ þeir 30
gengY at a þeiri er fellr f^ri innRn bœin ok hvrfv þar. ^ vit? þersa
syn varð þeim sva illt at ^eir ganga. in i skala ok setiaz þar niðr
ok fellv drivgvw i vvit. ^ Avnvndr het navta maár i Garps dal. ^
höTí^w gmgr vt or fiosi ok ser at maí^r riðr vtan efter vellinvm
meó skiolld oA: spiot hialm ok sverð. ^ haw^ kenmr þar Eyivlf. ^ 35
Avnvndr gengr i stofv. ^ þar var ecki manna. vtan ÞorgeÍR hofleysa
ok konvr nockorar. ^ Avnvndr mœUti Eyivlfr fostbroð^r þín reið
her vm garð ok let miok vænlega. ^ en er Eyiv(l)fr '' heyrði þáí
1 Punktum er tilf. 2 jyjr^^g^ afbleget. ^ -ðv ligeledes. * k mí/?. *'
AdsA:r. ^ r (forlœnget) rettet i hdskr. fra n fweíí síí^sí^ streg forlœnget).
^ Sál., men vistnok en fejl for |)a. ' 1 mgl. i hdskr.
^óstbrœðra saga c. 19(5)— 20(6). HAUKSBÓK. 387
liop hann vpp ok vt ok greíp spiot eítt. ^ hann ser at Eyivlfr er
þa komin a in^^an verðan vollin. ^ hann liop þa eftir hanvm en
ÞorgeÍR sa hann eig'i fyR en hann kom at Garps dals á. ^ ÞorgeÍR
kallar þa at Eyivlfr biði hans ef hann þorir.i Eyivlfr heyrir kallit
ok leypr af baki o^ leypr moti hanvm ok lecr hvaR an^an i gegnim 5
meá spioti o^ do þ^ir bað^r þegar i stað. ^ kom þa þaí fram er
kerling haf(M spað. ^ en er af þeim bra^ðri;^/^ leið vmegin þaí er a
80 þa hafþi komit af fí«/ribvrðinvm þa spyria ^eir hvar ÞorgeÍR var. ^
þeim var sagt at hann hafþi gengii vt ok iekit spiot þa er hann
heyrði sagt af ferð Eyivlfs. ^ þeir brœðr ganga inn til arinmr oZ; lo
Yarv þe/r fostbro^ðr þa nyfallner en eigi davðir. ^ þeir satv yf^'r
þeim til þers er þeír Yarv salaðir ok fœrðv þ^?r sipan lik þeira
til kirkiv.^
Drap Þorgrims ^ troUa
'c. 20(6) Þa ^ er Þormoðr Kolbrunar skalld. hafði verit ein^ uetr með
Olafi konvngi þa bio Skufr gr§nlendingr skip sitt til Gr§nlandz. is
Þormoí^r gengr þa fyri konvnginn ok mællti þat villdi ek minn
heRa at þu lofaðir mer at fara ut til Gr§nk/^dz. konvngrinn
spvrði huart §tlar þu at hefna Þorgeirs svara brodr* þins. Þor-
moár mœllti eigi veit ek hvers avðit ma verða vm þat. ^ konvngr
mœUti eigi mvn ek ban^a þer forina. þvi at ek veit hvat þv vill.^20
tekr Þormoðr ser þa fari med Skvf. ok er \}eir erv miok bvnir þa
fara þe^'r a fvnd konvngs ok þakka hanvm alla vingan þa er hanw
hafði þeim veítt. ^ konvngr bað þeim vel faraz. ^ konvngr gaf Þor-
moði. sverð ok gullhring er þ^^'r skildu. Ganga þeir Skvfr a skip
\i.-ok er l^eir voro albvmr. þa gengr madr vt a skipit at bryoiv 25
sporðinum. sa maðr var miki(ll)^ vexti ok herbi breiðr ok herði
þykkr. ^ hann hafði siðan hott a hofði ok ^ mattv þeir ekki sia i
anlitit a hanvm. Enn þat er þeir mattv af sia þa syndiz þeim
hanw skolbrvnw ok skeaiaðr ok greppUgr i asiono. sa maðr kvaddi
Skvf. Skvfr tok vel kveðiv | hans ok spvrði hann at nafni. ^ hann 30 gob
kueðs Gestr heita. Skvfr mœllti hvar er kyn þitt. ^ Gestr SYaraói
viða stendr kyn mitt fotum. Enn þat er eyrinwdi mítt hingat at
ek vil vita hvart þv vill veita mer"^ far vt til Grenlandz §da eigi.
Skvfr SYaraði okvnnigr maðr ertv mer ok mvn ek radaz vm við
skipvma mina hvat þeim syniz rað. Gestr mœUti l^at hvgða eksö
81 at styrimaðr etti fyri skipi at raða en^ eigi hasetö^r. Ok er þat
^ Punktum er tilf. ^ Skrevet þro-. ^ Hermed hegynder en ny hánd
(Hauks „forste isl. sekretœr"). * Sáledes. ^ 11 mgl. i hdskr. « Herpá er
igen skrevet, men udstreget: hafði sidan. ' Skr. to gange.
25*
38g . HAUKSBÓK. Fóstbrœðra saga c.20(6).
likiligaz at ek vinna hlvtverk mitt. sva at eigi mvnv hasetar þvrfa
fyri mik at vinwa. Nv lavk sva þe^'ra viðr§ðv. at Skvfr tok við
Gesti. Gengr G(estr) vpj? i bein^ ok kemr aptr Ktlu. siðaR með
mikla byrði. Sva at varla mattv .íj. menn valldit fa. Gestr tok.
ser rum aptr a bulka brun hann atti fatt við adra menn ok let 5
fatt til sin taka. Skvfr let þegar i haf er byr gaf. Gestr var §
þvi betn liðs maðr er meÍR þvrfti. Sva syndiz monnvm. sem Gestr
mvnái hafa .íj. mannsi megin §da .ííj. helldr skarst allt i odda m^ð
þeim G(esti) ok Þormoói. þat sem við bar. Sva bar at einn dag at
^eir Þormo^r ok G(estr) attv avstrmal at hallda badir saman. I þat lo
mvnd var byttv avstr a skipvm enn eigl d§lv avstr. nv var. Þor-
moðr nidri i kiH. ok sokti bytunuw. enn Gestr tok við a þiliunum
ok bar vt fyri borð.^ ÞoYmodr var. ekki sterkr madr ok selldi opt
ekki langt vp^ byttvrnar. G(estr) r§ddi um at hann skylldi lengra
vpp. selia byttvrnar. Þovmodr SYaraói ongv enn gerði rett sem 15
aðr. Nv er minnstar vanir var^ þa l§tr G(estr) falla ofan byttvna
fvlla af sio i fang Þormoái. ^ varð hann alvatr ok hleypr vp^ or
avstrinum ok þrifr vapn. ^ G(estr) tekr. þa ok. sin vapn. ^ vilia
þe?r þa a beriaz. Skvfr mœUti þaí er eig'i sami at menn se vsattir
a kavpskipum i hafi. þvi at þar fylgir mart til meins ok sialldan 20
mun þeim skipum uel faraz er menn erv osattir innan bordz. Nv
vilium ver beiða ykkr at þit setit grið meðal ykkar meðan þit
erut i haíi a skipi. ^ Nv var sva gert ^ skip velkir vti lengi. ^ fa
þeir veðr stor ok i envm^ stor(mi)* gengr i svndr. skip ra þeirsi.^
for þa seglit utan bords. taka menn seglit ^ ok heimta at ser in^an 25
borðs ok voro til tok G(ests) harðfengligust. Skvfr vissi at ^eir menn
voro litt hagir er farit hofðv af Grenlawdi með hanvm enn hann
hafði set þa Þormoá ok G(est) mart hagliga telgia. S(k)vfr^. mœlUL
82 þa við Þormoó. vill þv skeyta ra vara saman. Þormoíír sYaraái
ekki em ek hagr biðv G(est) gera at ranm hann er sva sterkr at 30
hann mun stinga mega saman rarendunum. S(kvfr) gekk þa til
G(ests) ok bað han^ beta rana. G(estr) sYaraói ekki em ek hagr
mel þv at Þormoór geri at þvi at hsmn er sva orðhagr at hann
mun yrkia saman rarendana. sva at fastir se. enn fyri naudsynia
sakir þa mvn ek telgia an^an hlutin^^ rarin/^ar enn Þormo^r telgi 35
annan. ^ nv er fengin sin ox. hvarum þma ok telgir sinn hlut
hvaR þma. G(estr) litr. nokkut um avkxl ^ til Þormoóar. ^ þa er
^ Punktum er tilf, 2 Sáledes, men vistnoJc en fejl for varv (sml. Flat.)
jfr. s. 391.16. 3 sáledes. * mi mgl. i hdskr. (^myklum stormi har Flat.).
^ Rettet fra hdskrs segllt. « k mgl. i hdskr. ' Rettet fra hdskrs avklx.
Fóstbrœðra saga c.20(6)-21(7). HAUKSBOK. 389
hann hafði telgt sinn hlvt rarin^^ar seðz^ hann niðr a bvlkan?« en^
G(estr) telgir nokkoro lengr þat tre er hann var at ok er lokit
var at telgia þa bar hann saman hlutina ok þvrpti ^ þa af huarig-
um hlut at taka. ^ nv festi G(estr) saman rana ok eptir þeíta
festa þéíir segl vi(?. ra. || ok siðan sigla þeir. Sið vm havstit toko 5 81-
peir Greiúaná. skip kom i Eirix f(iorð). Þorkell Leifs s(vn) var þa
hofðingi. yíir Eirix f(irði). Þorkell var mikill hofðingi rikr ok vin-
sgll. ^ hann var vin mikill cns helga Olafs. konvngs. Þorkell korn
bratt til skips þa er \iat var laná fast orðit ok keypti at styri
monnvm ok at hasetum þa hluti er hann þvrfti at hafa. S(kvfr) lo
gerði. Þorkatli. i kvn^leika at hirðmaí^r Olafs konvngs var þar a
skipi. sa er Þormoí^r h(et) sagði at konvngr hafði Þormoó hanvm
til handa ^ sent til travstz ok hallz ef hann þyrfti meira við. ^ Nv
af þessum oráum S(kvfs) for Þormodr iil vistar i Brattahd. Skvfr
atti bu a Stokkanesi þat uar i Eiriks f(irdi) odrum meglmm en 15
Brattahd uar. Vid S(kvf) bio sa madr er Biarni h(et) ^ vitr maár
ok vins^ll. gior at ser i morgv hagr vel. ^ hann varðveitti bv ^
þeira becia þa er "^ hann var i forum. ^ l^eir attv felag saman ok
for vel meb ^eim. ^ormoðr for til vistar i Brattahlið. G(estr)
uistadiz. i Einars f(irði) a þeim b§ er h(et) i Vik. ^ þar bio sa 20
madr er Þorgrimr. het.
Vig Þorgrims trolla
c.2l(7) Þorgrimr troUi Einars s(vn) bio i Einars. íirði a Longv nesi.
83 þorgrimr var goðords. maðr mikill hofdingi rikr ok fioXmennr garpr
hir\n mesti i skaplyndi. við Þorgrim bio systir hans er Þordis 25
het. ^ hana hafði atta sa maðr er Hamwdr h(et). syn^V Þordisar
.íííj. voro a uist * með Þorgrimi. einn þeira h(et) BodvaR anwaR
FalgeÍR þriði Þorkell. íiorði Þorðr. ^ þeir voro allir garpar miklir
ok fraligir menn. ^ Þorunw h(et) aunnur systw* Þorgrims. trolla. ^
hvn bio i Einars f(irði) a þeim b§ sem ^ heitir^^ a Langanesi. ^ 30
hvn atti svn þanw er Liotr h(et). (hann) ^^ var mikill madr vexti. ^
^ ð synes i hdskr. rettgt fra t (el, et andet hogstav) , nœppe omvendt.
2 p er noget uformeUgt; nœppe at lœse f. ^ Punktum er tilf. * n syfies i
hdskr. rettet fra r el. Y (ufuldstœndig skrevet). ^ for (l. U) — h(et) er
skrevet med en anden og mindre evet hánd. ' ® Herpá tilföjes i hdskr. þv, en
dittografisk fejl fremkommet ved det foranstáende bv og det folgende þ-. ' Rettet
fra hdskrs var (K. Gisl). ^ i er tilf. over linjen; efter t er et hogstav (eller
to?) raderet; mulig er der ferst skrevet austr. » Efter b^ har skriveren forst
ved gentagelse skrevet a þeí; det sidste har han rettet til fem (forkortelsesstr.
raderet). ^^ Ogsd h synes i hdskr.rettet fra h (dittografi af h i h^). ^^ Mgl.
i hdskr.
390 • HAUKSBÓK. Fóstbrœðra saga c.21(7;-22(8).
allir fr§nðr Þorgrims voro miklir hauaða menn ok viafnadar fyllir ^.
Sigridr h(et) kona er bio a þeim b§ er at Hamri het. Sigridr atti
gott bv ok gagn samt. Sigvrðr h(et) s(vn) henwar er at bvi var
með henm.^ Sigvrdr var frahgr madr vinsgll ok litill hauada maðr
ok þotti eigi alla uega^ iafnt. Lodinw het verk þrell i Bratta hlið.^ 5
hann var verkmaðr goðr. ^ honuw fylgði at lagi kona su er Sig-
riðr h(et). hun var fengin til at uÍNa^ ^OYmoói. Skemma var i
Brattahhð eigi afost husum er Þorkell suaf i .i. ^ ok setv menn
hans. ^ þar hTSLnn lios i skemmvnm hveria nott eptir aðra en^
SLnnSii folk svaf inm. Nv þotti Lodni Sigridr hellsti longum dveliaz 10
i skemmvnwi a kvelldum þotti hanvm hun ga sin mmnr enn verit
hafði. kom hanvm þa i hug kviðling(r)^ sa er kvedin^ hafði verit
um lavsvngar konvr a hverfanda hveh voro þeim hiorto skoput
brigð i briost lagit ^. hann reddi vm við Sigriði at hann uill eigi
vistir hennsi langar i skemunm a kvelldvm. ^ hvn svarar hanvm 15
sem henwi var i skapi til. þat barst at ein^ aptan þa er Þorkell
ok Þormo^r villdv ganga vt til skemmv ok Sigr(i)ðr^ með þeim þa
84 tok Lodin/^ til Sigridar ok hellt henm enn hvn togaz or hondvm
hanvm. ^ ok er ÞormoJr ser þeíta þa tekr hanw i honð Sigriði ok
vill kippa henm or honduw Lodni enn þat gengr eigi skiott. Þor- 20
kell. ser a þr§tv þe^'ra. ^ hann m§lir við Loðin lat Sigriði fara
leiðar ^ smnar vskvggasamHgt er allt vm | vistir hennar a kvelld- 81i>
vnvm i skemvnm.^ mvn ek g§ta hennsi sva at þer se skamlavst
vti þar. ok sva henm enn þv g§t hen^ar þess a milh.
Þormoðr drap Loðin 25
c. 22(8) Þa er at iolum dregr l§tr Þorkell mvngat heita þviat hann
vill iola drykkiv hafa ok gera ser þat til ag§tis. þvi at sialldan
voro drykkivr a Grenlanái ^^. ^ Þorkell bavð þangat vinvm sinvm
at iolum ok var þar fiolment. Skvfr af Stokka nesi ok Biarni
voro þar vm iolin.^ þaðan var hafðr hvsbvnadr. ok ker. ok kl§ði 30
um iolin. Nv drvkkv menn vm iolin með mikiUi gleði ok ^^ skemt-
an. 2 af fara dag iolanna biogvz menn a brott. Loðinw greiðði ^^
monnvm kl§ði. sverð. ok handa gervi er hann hafði varðveitt. ^
hann setti ok fram skip þeira S(kvfs) ok Biarna. ^ hvskallar barv
ofan ker ok kl§ði. ^ Loðin/í var i selskinnz stakki ok selskin/zz 35
fl
* Sáledes. ^ Punktum er tilf. ^ g * hdskr. rettet fra d. ^ 'm er i
hdskr. rettet fra n med forlœnget sidste streg. ^ Sáledes hdskr.; = einn.
« r mgl. i hdskr. "^ Se Hávamál v. 84. » i mgl. i hdskr. * Skr. leiðiar.
^® g (over hvilket et e = ren er skrevet) er vistnok i hdskr. rettet fra if-.
^ ' Rettet fra hdskr. i; jfr. Flat., der har ok. ^^
Fóstbrœðra saga c, 22(8). HAUKSBÓK. 39 1
brokum. þa kemr Loðinw i stvfv við hinn fiorða mann.^ þar Yarv
aðr eig(i)^ fleiri menn enn þeir Þormoðr ok Biarnwi^.^ Þovmoór la i
bekkinum a frawanw verduw stokki. ^ Nv er þeir koma i stvfvna
þa greip Lodinw i f^tr Þormoói ok kippti \ianvm fram a golfit ok
dro \iann vtar ept^V golfinv. ^ þa hl§ypr Biarni vp^ ok gripvr * 5
vm Loðin miðian tekr han/^ vpp ok rekr niðr við golfinv hart ok
boluar þeim er ^ovmoó drogv ok bað þa lata hann la^san oA: þeir
gera sva. Nv stendr Þormoí^r vpp ok mæ\lt\. til Biarna engi til-
kvama þykkir oss Islendingum um slik brogð þvi at v§r ervm opt
sHkv vanir i skinwleikvm. ^ ^eii' ganga vt ok lata sem ekki hafi i 10
orðit. Nv er þeir Skvfr voro albvnir til ferðar þa gengr Þorkell
til skips með þeim ok heima menn hans.'^ ^eir hofdv eina feriv
85 ok la ein bryggia a land vpj9 af ferivnm.^ Biarni stoð hia ferivnm
ok beið Skvfs er hann hialadi við Þorkel.^ ho^inn var vppi skamt
fra skipinv ok hafð(i) ^ af henwði * greitt kl§ði manna. ^ormodr 15
var þaðan skamt ok er min^star vaner voro bregdr Þorm otír
hoggeyxi vndan skikkiv sinm ok hoggr i hofvt Loðini * sva at
hann fell þegar da^ðr til iarðar. ^ Þorkell heyrir brestin?^ ok litvr *
til ser hvar Loðinw var fallinn. hann m§lir þa við sina menn at
^eiv gangi ok drepi Þormoí? enn þeim varð bilt. ^ Biarni mœUti 20
at Þormoíír skylldi ganga vt a skip. ^ hann gerði sva. ^ Biarni
gekk eptir hanvm ok sva Skvfr ok er þe^'r komv a skipit þa heimta
þeir bryggivna vt. ^ Þorkell eggiar þa at gongv ok villdi bmaz við
þa Skvf ok Biarna ef ^eiv villdi eigi Þormoíí fram selia. Skvfr
mœ\lt\ þa braðlitit gerir þv a þeíta Þorkkell* bonði* ef þv vill drepa 25
Þormod heima man^ þinw enn hirðman/^^ ok skalld Olafs konvngs.'^
mvn yðr madrinw dyrkeyptr verða ef 0\afr konvngv spyR at þer
latit drepa hann siWra hellst er hann hafði sent « hann þer til
tra^stz ef hann þyrfti nokkvrs við. Syniz þaí i þessv mali sem opt
at reidni"^ litr e^^i hit sanwa.^ nv vilivm ver bioða ydr feb§tr fyri 30
Þormo^ vm vig þerta ok vansa þann er yðr hefir gior veritt* i
viginv. Nv af þessvm ordum Skvfs þa sefaz Þorkell ^. ^ attv þa
margir hlvt i vm s§ttir þeÍRa. ^ for l^at ok fram at S(kvfr) hanw-
salaði Þorkath sialfdgmi^ fyri vig Lodins.^ for^^ Þormodr^^ || þa til 82«
vistar a Stokka nes.
' Punktum er tilf. ^ i mgl. i hdskr. « r er tilf. over linjen med
nedvisningstegn. * Sáledes. " Over m er en fordohlingsstreg. '' n er i
hdskr. rettetfra 11. "^ Snarere sdledes end reidiii; da den mellemste streg (ikke
den sidste) er forlœnget nedad. ^ e er i hdskr. rettet fra l. « Krollen i e
svag. ^" Disse to ord gentagne ved sideskifte.
392 HAUKSBOK. Fóstbrœðra saga c.23(9).
f
Vig Þorgrims troUa
c. 23(9) Egill het ^ hvskall. þeira Skvfs. ^ hann var mikill maðr
vexti ok sterkr liotr yíirliz víimr ok vvitr. ^ hann atti kenmngar
nafn ok var kallaðr Fifl-Egill ^. ^ Þormoíír var longvm vkatr.^ þeir
spvrdv Þormoí? ept^V Biarn(i)*. ok Skvfr ef þeir mgtt^'^ nokut b§tr 5
raða a hliodleikvm haws. Þormo(ír sy araói þat villda ek at þit
fengit mer fylgdar man^ þann er mer fylgði hvert er ek villda fara.
þe^'r sogdv sva vera skylldv badv hann kiosa ^smn msLUn af hvs-
86 korlum. sinvm. sem hann villdi. ^ Þormoór mœUti Fifl-Egill hann
er mikill vexti ok ste(r)kr ^. hann kys. ek. ok mvn e^^i of hyain/^ 10
at gera slikt sem fyri hann er lagt.^ þeir kvodv sva vera skylldv.^
menn vnðrvdvz ^ þo hvi hann ka^s Egil. Biarni smidaði Þormoói
eyxi breiða at Þormoáar íyri sogn.^ hvn var slegin ofan oll af ok
fram til eggiar. ^ eigi var eggvolr íyri henm. ^ hellsti var hvn
bitrlig. vm svmarit eptir þessa atbvrði foro menn til þings i Garða 15
i Einarss fiorð.^ þeir or Eiriks. firði hofdv. tialldat bvdir sinar ok
var leiti a medal. ok þess er þeir hofdv tialldat or Einarss f(irði).
Nv er menn hofðv flestir tialldat bvdir þa var Þorgrimr eigi
komini^. ^ litlv siðaR var sen for hans. ^ hann hafði skrautligt
skip ok sva liðs kost vaskligan * ok vel bvin^. ^ sva var ofsi Þor- 20
grims mikiU at menn þordv varla at m§la við hann. ^ veidar feri
hofðv þ^ir Gr§nlendingar iafnan a skipi sinv. Nv er skip Þorgrims
rendi at \aná\ þa gengv menn til strandar at sia skraut þeira ok
vapna bvnað. ^ Þormoíír var þar vidstaddr ok tok vpj9 selskvtil
Qmn er þeir hofdv a \aná kastat ok litr a enw forvnavtr Þorgrims 25
tekr til skvtilsins ok mœUti Ivmi af skvtlinvm maðr s(egir) hann.
þvi at þer mvn til litils koma þottv halldir a ok þaí §tla ek at þv
mvnir litit kvmia at beita skvtlinvm. hann svaraái sva. v. vist.
þikk(i)^ mer hvart þv beitir betr (en) ^ ek. ifa laust mvn ^at
sagði hinn. þa qvað. Þormoíír visv þessa. Betr* lez beita skvtli 30
^ Skr. to gange. ^ PunUum er tilf. ^ Det sidste f (p) er i hdskr.
rettet fra 1. * i mgl. i hdskr. ^ Skrevet noget utydeligt i hdskr.; for m
stár n med et punkt foran; over tt findes en buet streg, der her er opfattet som
forkortelse for i. « r mgl. i hdskr. ' Sdledes. « Sáledes bestemt og ikke
valz- (rettere da Y2í\\z-) , som tidligere lœst; det i ordbogerne opferte, pd dette
sted i Fóstbr. begrundede adj. valzligr bör derfor udgd. ^ Mgl. i hdskr.
* Verset bör skrives:
Betr lézk beita skutli G^rr mank hitt, hveim harri
(Baldr hœlir því skjaldar) hugdyrstr skipar fyrstum
— þollr hleypr hart of hellur (veitti oss, sás átti
hlunnjós— , an vér, kunna. orms torg) í skjaldborgu.
Fóstbrœðra saga c. 23(9). HAUKSBÓK. 393
balldr h§lir þvi skialldar þollr hleypr hart vm hellur hlvnwioz enn
v§r kvn^um. gior man ek hitt hve ham hvgdyrstr skipar fystum
87 veitti oss. sa er atti orms torg i skialldborgv. Þormoár gengr þa
heim til budar Þorgrims. hann l§tr þa tiallda bud. sina með míklum
soma ok buaz um vel. þat barst at einn godan vedr dag a þin/ig- 5
inv at allir menn voro gengnir i brott fra bvð þéira Skvfs. ok
Biarna nema ^ormoór hann la heima i bvð ok svaf. ^ hann hafði
breitt a sik felld tvilodinw er hann atti. ^ felldrinn var audrv
migin ^ suartr enn audru migin huitr. ^ Nv er Þormoí^r hafði sofit
nokkvra stunð þa uaknar han?* ok ser at alhV menn voro i 10
brottv. ^ hann vndradiz þat þvi at þa var mart manna i bvðinm
er hann sofnaði ok i þv(i) ^ kemr Egill farandi i budna ok mœUú
Of. íiaRÍ ertu mikilli skemtan. ^ ÞoYmoár spurði huadan komtu at
§ða huat er nu i leikum til skemtanar. ^ Egill s(egir) Ek var at
buð Þorgrims Einars s(vnar) ok þar er nv mestr hluti þingheims- 15
ins Þ[ornioðr mællti] * | huat er þar till ^ skæmtanar ^. ^ Egill. 82^
mœllti Þorgrimr segir þar sogu. ^ Þormoár mœUti fra huerium er
saga su er hann segir. E(gill) svaraói eigi ueit ek giorlla fra
huerium sagan er enn hitt veit ek at hann segir vel fra ok skemti-
liga ok er stoll settr undir hann vti hia buðinm ok sitia menn 20
þar umhuerfiss. ok hlyða til sogunar. ^ Þormodr mœUti kunwa
mi;^tu nokkurn mdcnn at nefna þan^. semm ^ i er sogunm allm
^ Punktum er tilf. ^ Sáledes , men -in er noget forskrevet. ^ i mgl.
i hdskr. * Det nederste hjörne af hladet til höjre er afrevet, og dermed et
par hogstaver i linjens slutning. ^ Sdledes. ^ æ noget uform^Ugt; dog
snarere at lœse sá, end ie.
Betr lézk kunna beita skutli an vér; skjaldar Baldr ^ hœlir [fejl
for hœliz = hœlisk?] því; hlunnjós þollr ^ hleypr hart of hellur. G^rr ^
mank hitt, hveim hugdyrstr harri * skipar fyrstum í skjaldborgu. Sá, 's
átti ormstorg ^, veitti oss.
^ ^Skjoldets Balder' --- kriger, manden. ^ 'Rullestokkens hests [=skibetsj
tal (trœ) -= manden. ^ ^ Fuldkomnere , bedre'; digteren mener hermed, at han
ganske vist ikke er sá vant til at hándtere sœlhunde-harpunen, som til en anden
— og œdlere — id, og den husker han bedre. * 0: Olaf d.hellige. Med hvad
der her udtales kan 01. helg. kap. 218 (Hkr. 475) sammenlignes. ^ 'Ormens,
slangens torv, plads, hjem' = guld.
Han foregav hedre at forstá sig pd [sœlhunde-Jharpunen end jeg. Man-
den roser [snarere: roser sigj det [derafj; han leber [forstár sig i det mindste
godt pá at lebe, smöre haserj stœrkt hen over stenene. Grant husker jeg,
hvem den modige fyrste stiller forrest i skjoldborgen. Han, som ejede guld nok,
gav os deraf.
394 m HAUKSBÓK. Fóstbrœðra saga c. 23(9).
hellst er þu segir sva mikit fra at^ Egill mœUtx Þorgeirr nokkvrr
var mikill kappi i sogunwi. ok sva virdiz mer sem hann Þorgrimr
mvnái verit hafa nokkut við sogna ok gengit miok vel framm sem
likligt er. villda ek at þu gengir þanngat ok hlyddir til skemtanar.
vera ma þat sagði Þormoór. ^ riss han^ nv vpp ok tekr ifir sik 5
felld. sinn. ok snyr ut hinv. svarta a felldinuM. ^ hann tekr. oxi.
sina. i hond. ser. ok setr hautt a hofut. ser gengr til buðar Þor-
grims. ok. Egill. með. hanvm. nema. þeir. stað undir budar ueain-
um. ok hlydaz þaðan um. ok matti þadan ei^i gerlla heyra þat er
sagt var. ^ veðr hafði a ^ verit biart ok. sols(k)in * mikit. ^ enn er 10
Þormo^r var komini^. und^V bvdna þa tok ueðrit at þykkna. Þor-
moár gerði ymist at hann horfði i himinin/^. vpp eða niðr i iorðina.
fyri sik. E(gill) mœUti hvi letr þu þan veg. Þormoár svarar. þann-
inn er himinwinw i at. sia ok. sva iorðin. sem þa er va brestir
verða. E(gill) mœUti fyri hueriu er uant at uerda uabrestir. Þor- 15
moár suaraói fyri tidindum uerða uabrestír auallt. nv ef. sua kann
at. beraz at þu heyrir vabrestinn þa forða. þu. þer sem þu matt.
ok hlaup heim til budar sem. skiotaz ok get þin þar. Nv er þeiv
hialaz þeíta við þa gerir a skur mikla ok mikit uat uiðri. ^ hlaupa
menn i brott hueR til sinnar budar þui at menn hofdu ekki uid 20
uatni buiz. Svmir foro inn i buð Þorgrims ok \ar mikil þrong i
buðar durunum. ^ Þorgrimr sat eptir a stoHnum ok beid ef nokkut
ryddiz i budar durunum. Þormoíír mœUti þa við Egil. bið. þu her
enn ek mun ganga fram fyri budna ok uita huat þar. se til tiðinda
enn ef þu heyrir. vabrestin^ þa hlaup þu heim til budar sem 25
skiotaz. Nv gengr. Þormoíír fram fyri buðina. ok þar at. sem
Þorgrimr. sat hann m(ællti) hvat sogv var þat er þu sagdir adan.
Þorgrimr s(egir) ei^i getr þat i fam ordum sagt stormerki þeirrar.
sogu. §da hvert er nafn þitt. ^ hann s(egir) Vtryggr heiti ek. ^
hvers s(vn) ertv. sagði. Þorgrimr.^ ek em TortryGS s(vn). þa villdi æ
Þorgrimr vpj? risa af stolinum. ^ Þormoí^r hocr þa i hofut hanvm
ok klyfr hann i herðar niðr bra sidan oxinm vndir felld sinn ok
sez undir herdar Þorgrimi ok kallar fari þer hingat a er unmt a
Þorgrimi. Nv snvaz margir þangat. ok sia averkanw. þeir fretta
huat hann veit til þess mannz er a Þorgrimi vanw. ^ Þormoí^r ^ 35
SYaraái her sa ek. hann fyri skemstu enn ek hUop þegar undir
herðar [ha7zi;m]^ er a verkinn var orðin/^. Sa ek þa eigi hvert sa
for er a hafdi unwit.^ || Nv taki her nokkvrir til ok styði Þorgnm 83^
^ Her mgl. vistnok ordene: gaman se at; J/r. Flat. ^ Punktum er tilf.
^ Sáledes sikkert. * k mgl. i hdskr. ^ En del af þ afrevet (se anm. 4 foreg. s.).
^ Afrevet, har sikkert vœret forkortet; med hensyn til selve ordet jfr. Flat.
Fóstbrœðra saga c. 23(9). HAUKSBÓK. 395
89 enn sumir fari at leita þess sem a hanvm hefir unmt ^ þa settvz
þe^r YTidir herðar Þorgrimi enn Þormoór for i brott. ^ hann gengr
þa fram með sionum fyri nes nakkvart. ^ hann snyr þa felldinum
ok let þa horfa vt hit huita. En er E(gill) heyrir bYesiinn. er Þor-
moár Yann a Þorgrimi hliop hann. þa heiw til bvdar. Skvfs menn 5
geta at lita hvar maðr hliop ok §tludu at sa mvnái vallda a uerk-
um uið. Þorgrim. Egill varð sioYvm hr§ddr er hann sa manwa for
eptir ser. ok með vapnum ok er hann var hanðtekinw ^ þa skalf
a hanvm lecr ok hðr sakir hr§ðlu ^. En þegar er þeÍY kendu Egil
þa þottuz þeir uita at hann mvnái eigi hafa unnit ^ (a) ^ Þorgrimi. lo
Ran?i hr^dsla af hanvm sem hita af iarni. Nv fara þeir i budirnar.
ok leita man^zins. oA^ fini^a e^^i. ^ þéir fara ^ fram til siouarins ok
fram fyri nesit. þat. sem. fram. gekk i sioinw. ^ þar meta þeir
man^i i huitum felldi ok spyria hann at nafni. ^ hann nefndiz
Vigfuss. þeir. spvrðv hvert hann ^tlaði at fara. hann s(egir) ^ §k i5
leita þess manz er a Þorgrimi hefir vn;?it. ^ þeir gengvz at moti
ok foro hvarirtveaiv hart. miok. skilr nv skiott með þeim. ^ þeir
Skvfr oA; Biarni sakna ^OYmoóar ok þykkir þeim eigi orv§nt at
hann mvni vera valldr auerkans. þvi at Skvfr hafði h§yrt i Noregi
konvngs a tekiur um hefnð ept^'r Þorgeir. Havars s(vn). Nv er afao
hðr hit mesta hlavpit man^anwa þa tokv þeir Skvfr ok Biarni bat
einn a lavn ok letv i nokkvrar uistir. ^ þeir rerv. fram fyri nesit
^viaí. sagt var at þar hefði sez madr i hvitum felldi. sa er nefnðiz
Vigfvss. Enn er ^eÍY koma fyri nesit. þa sa þeir hvar. PoYmoór
var. reyrv þeir þa at lanái ok mela at ÞoYmoÓY skvh ganga a 25
skipit vt. ^ hann gerði. sva. ^eÍY. spyria hvart hann hefði vnwit a
Þorgrimi. ^ hann kvað þaí satt vera. ^ þeir spurðv hann tidinwda
eda hvf^rssv mikill vera mvndi averkin^. Þormoíír kvað. þa. v(isv)
90 Avrvende *. trez. vnðir. opt finwvmz þat minm avll er fremð of
^ Punktum er tilf. ^ Sáledes. ' i synes i hdshr. rettet fra a.
^ Mgl. i hdskr. ^ Skr. to gange. ° Herpá er tilf. hann, men overstreget.
* Verset hör skrives:
Orvendi trezk uqdir, ef hreggboða h^ggvit
(opt fmnumk þess minni) hefk vart í sk^r svarta,
9II es fremð of fallin, nadda borðs þvít Nirði,
fj^rneppr, í strá greppi, nættings, bana vættik.
011 fremð es of fallini greppi í strá^ — fjgrneppr trezk undir
^rvendi^ — (fmnumk opt minni þess), ef hefk hgggvit vart^ í svarta
skgr nættings hreggboða*, þvít vættik bana nadda borðs Nirði ^.
^ falla í strá 'at falde ned i (gulvets) halm' ; oprl. vel brugt om smáting,
der ved at falde ned pd det med halm hestrúede gulv mátte anses for fortahte.
396 I HAUKSBÓK. Fóstbrœðra saga c.23(9).
fallin fiornefs i stra grep^i ef heraboda ^ hoggit hefi vart. i skavr.
svarta. nadda borðs þvi at nirði n^ttings. bana v§ttag. Vera ma
segir Þormoór at eigi hafi rnikit orðit hoGÍt þvi at orvendr maðr
hio enn þvi hio ek eigi fleiri at ek hvgða at þeíta. skylldi at fvllv
Yinna. S(kvfr) mœUti þa g§fv hafdir^ þv a er þeir. kendv þik eígi s
er þv saz vndir hofdi lcLanvm Þorgrimi. §da þa er þeir fvndv þig
vppi a nesinv. þa q(vað) Þormoí^r v(isv) Vndr ^ * er hvi eigi kenndv
elborvar mik giorva stals. hefi ek mark a mali mart ok skopt hit
svarta bvrgvz langs. þviat lengra Hf var mer skapat drifv þremia
lindz emi þollum þeiw alldr tili seima. avðkenðr madr em ek lo
s(egir) Þormoár svartr maðr ok hrokkinh§rdr ok maihalltr en^ ek
var eigi i þv(i) ^ sinm feigr. ok ma vera at ek hafa til nokkvrs
i
* Sáledes. ' f i hdskr. synes rettet fra 1; dog er hogstavet noget uforme-
ligt (^hafdir Flat.). ^ For Vn forst skrevet Vm med forlœnget sidste streg i
m; men da denne delvis er henyttet til en del af det felgende d, har skriveren
selv rettet ordet. * i mgl. i hdskr.
^ Dativ af örvhönd 'en kejthdndet person' ; hentydning til Tormods egen
legemsfejl (se sagaen (1852) s.34). ^ vart 'nœppe, med umœrkelig kraft'.
* nættings hregg 'svœrds-storm', dens boði 'hehuder' = en kriger; boða er vistnok
dativ. ^ nadda horö = 'pilenes hrœt' = skjald, dets Njördr = ew kriger.
Digterens (min) hele fremgang er fuldstœndig horte — den, hvis liv stun-
der mod enden [hvis skœhne det er at vœre dedsensj hliver [trádt under=J
undertrykket endogsá af en kejthdndet — minder derom finder jeg ofte — , hvis
jeg har hugget kraftlost (forgœves) i krigerens (Torgrims) sorte hoved, ti jeg
vœnter (hestemt), at manden dor.
* Verset hör skrives:
Undr 's, hví eigi kendu burgumk, langs þvít lengra
élb^rvar mik g^rva líf vas tý skapat drífu
stáls (hefk mark) á máli þremja svells, en þolli
(mart) ok skopt et svarta; þeim aldrtili seima.
Undr *s , hví stáls élb^rvar ^ kendu mik eigi g^rva á máli ok et^
svarta skopt (hefk mart mark) ; burgumk, þvít langs þremja svells drífu
tý^ vas skapat lengra líf, en aldrtili þeim seima þolli ^.
'Stál-hygens trœer' = krigerne , mœndene. ^ þremjar^ en uhekendt del
af et svœrd; dens svell 'is' = svœrd; til dette herer langs (= langstrakt) ; svœr-
dets 'hyge'^kamp, hvis Tyr^kriger, digteren selv. » 'Guldets stav ^ trœ',
manden, Torgrim.
Et under er det, at mœndene ikke skulde kende mig fuldkomment af mit
mœle (min — stammende — udtale) og mit sorte hár — jeg har kendemœrker
nok ~; men reddet hlev jeg, ti et lœngere liv hlev mig givet, derimod hlev doden
bestemt for den mand.
Fóstbrœðra saga c. 23(9). HAOKSBÓK. 397
vndan rekit. ok Ivti mn fym i gras nokkvrir fr§nðr Þorgrims enw
ek. Biarni mœllti þa þv vavni nv vera la(ta)^ sva bvit vm hefndir
ept^V Þorgeir. oh hefir þv þo leyst þinar hendr. þa. q(vað) Þormodr
v(isv) Matt ka * ek hefnð enn hrafni hrings fekk ek brand. a þingi v
91 balldrs let ek vigi valldit varga setvrs^ við marga. meÍR hefni þo^ s
þeÍRa Þorgeirss vin^V | fleiri gnyþolli let ek giaila giort hefi ek fyri 83^
mik svartan. Sva syniz mer. segir Biarni sem þv þvrfir Qigi meira
at. at gera vm hefndina eptir Þorge^V. þvi at mikit storvirki hefir
þv gert é\mi vtlendr maðr ok einmani sem þv ert her drepit þanw
hofdingia sem an^^aR er mestr (a) ^ avllv Gr§nlörMi ok eig'i synt lo
hvar(t) ^ þv kemz i brott þvi at Þorgrimr a marga fr§ndr þrifliga
eptir ok mikla kapps menn. Nv flytia þeir Þormo^ til Eirikss ^
f(iarðar) ok fylgia hanvm i helli þan^ er nv er kallaðr 'Þormoós.
hellir. sa hellir er i sefar homrvnvm odrv megin fiardarins enn
Stokka nes. hamrar erv. vpp ok niðr fra heUinum ok hvarttveggia 15
illt at fara. þeir S(kvfr) ok Biarni. m§la. þa við Þormoó. vertv nv
her i hellinvm en^ við. mvnvm koma til moz vid. þig. þegar lokit
er þinginv. "^ sidan fara þeir brott ok aptr til þingsins. Þormoóar
var saknat a þinginv. '^ þikkiaz menn nv vita at hann mvn vegit
hafa Þorgrim. BodvaR ok FalgeÍR bioggv mal til a hendr Þormoái 20
ok varð Þormoíír sekr skogar madr vm vigit. Nv er lokit var
1 ta mgl. i hdskr. ^ Sdledes. ^ Ferst skr. þo2 (hegyndelsen til det
folg. þorgeirs), men þ (i þeÍRa^ er shrevet umiddelhart efter 2, vistnoJc for at
hetegne, at dette skulde udgá. ^ Mgl. i hdskr. ^ t ligeledes. ® Rettet fra hdskrs
Einarss. ' Punktum er tilf.
* Verset hör skrives:
Matkak hefnð, en hrafni, Meir hefni þó þeira
hrings, fekk bráð á þingi, Porgeirs vinir fleiri
Baldrs (létk vígi valdit), gnýþolli létk gjalla
varga, setrs við marga. g^rt hefk fyr mik svartan.
Matkak hefnð hrings setrs Baldrs^ við marga, en fekk hraftii
bráð varga á þingi; létk valdit vígi. — Den sidste halvdel má vœre
meget forvanshet, da gnýþollr Cgny-trœ') ikke er nogen fuldstœndig ken-
ning, da man vœntede et ohjekt til gjalla f. eks. : h^gg el lign., og endelig
da þeira er uforstáeligt i sammenhœngen (hvilke?). Men meningen
synes nogenlunde klar.
1 hringr = 'svœrd', hvis setr 'sœde' = skjold, dettes Baldr 'kriger', her
Torgeir.
Jeg vilde ikke overlade hœvnen efter Torgeir til mange, men jeg gav rav-
nen ulvenes fode (den fœldedes lig) pd tinget; jeg hegik drahet. — Nu kan flere
af Torgeirs venner hœvne ham (hvis de kan) ; jeg lod hugget runge i krigerens
hoved(?); jeg har nu gjort min del af arhejdet, jeg sorthdrede mand.
398 HAUKSBÓK. Póstbrœðra saga c.^3(9).
þinginv for hveR heim til sins heimiliss. þeir Skvfr .ok. B(iarni)
komo til. fvndar við Þormo^ ok f§rdv hanvm vistir ok ^at annat
er hann þvrfti. ok sogdv \\amm. sekt hans. mœlltw at hann skylldi
þar vid hafaz i heUinvm. sogdu at hann mvná\ hvergi frid hafa
ef menn vissi hvar hann var. sogdvz ^eiv mvnáw koma endr ok. 5
sin/ivm til fvndar vid hann. ^ fyri helliss. dyrvnvm var gras to
mikil ok mattv na^dvliga þeir menn er firir voro hla/pa af hamrinvm
92 ok i gmstona. Þormoí?^ þoíti daufligt i hellinvm þvi at þar va(r) ^
fatt til skemtanar. ^ einn godan veðr d(ag) r§ds Þ(ormoðr) brott.
fra hellinvm ^ hann khfr * \pp hamrana ok hafdi eyxi. sina. m^ð. lo
ser. ^ ok er hann er skamt komin/^. fra hellinvm. þa m§tti hann
manni a leid. Sa var mikill vexti ok vsinmhgr hotr ok eigi goðr
yfir bragds. hann hafdi yfir ser veriv savmada saman af morgvm.
totrum. ^ hvn var fehott sem laki ok hottr a vpp með slikri gerd.
hvn var oll Ivsvg. Þ(ormoðr) s(pyrr) þenwa mdinn at nafni. hann is
s(egir) ek heiti. Oddi. Þ(ormoðr) s(pyrr) hvat manwa ertv Oddi.
hann SYaraói ek em einn gongv madr fast(r) ^ a fotum ok em ek
kallaðr Lvsa-Oddi. nen^ingarlæss maðr ok eig'i alllyginw. frodr
nakkvat ok hefi iafnan gott af godvm monnvm. eda hvat h(eitir)
þv. Þ(ormoðr) SYaraói ek heiti. Toradr. Oddi. spYrði hvat manns. ao
ertv Toradr. ^ hann s(egir) ek. em einn ka^pmaíír. eda hvart villtv
Oddi eiga kæp vid mik. Oddi s(egir) ek hefi fatt til ka^pa. §da hvmv
villtu (við) ^ mik ksrpa. ^ ek vil kæpa at þer yfirhofn þa er þv att.
Oddi s(egir) eígi þarftu at spotta at mer. Þ(ormoðr) s(egir; e^^i er
þetisL spott. ek man seha þer kapvna er ek em i enn þv skallt gefa 25
mer við vmvna er þv ert. i. ok fara sendi for mina i^ Stokka nes
ok koma þar i aptan. ok. seg þeiw Skvf. ok. B(iarna) at þv hefir
hitt mdinn. i dag er Toradr. nefndiz ok skipti hann yUr hofnvm
vid þig. ^ ekki byd ek þer fleiri eyrinndi. ^ skalltv þa eignaz kapvna
ef þv kemr þessv eyrindi fram. Oddi s(egir) e^^i er a^dvelldligt at so
komaz yf^r fiordin || þar þarf skip at hafa en^ þo ma vera at ek 84^
koma þessv til leidar ef ek vil at koma a Stokka nes i kvelld. nv
skipta. þeá' skikkivnvm tekr Oddi við blari kapv enn fer Toraði
verivna ok feR hann i. Þa for. ÞoTmoár til Eintírs f(iarðar) þar til
er hann hiiiir smala mann Þordisar a Longvnesi. ^ hann s(pyrr) 35
93 huart. synir. Þordisar veri heima. ^ smala msL^rinn sYaraði eigi er
Bodvarr heima enn br§dr. hans voro heima. i nott. enn nv erv
* Punhtum er tilf. ^ r mgl. i hdskr. ^ Synes skrevet hetlinvw; men
ned til 11 gár halen af þ (^þar l. 8), hvilket har hevirket, at bœgge 11 kun har
halvdelen af den sœdvanlige længde. * Skrevet kllfr, men det forste 1 er i
hdskr. rettet fra a. ^ Mgl. i hdskr. « Rettet i hdskr. fra a.
Fostbrœ ðra saga c. 23(9). HAUKSBÓK. 399
^eir ronir a fiski. ^ Povmoár sYaraói sva ma vera. nv hvgdi.
smala maár. at hann yœri Lvsa-Oddi^. ^ nv skiliaz. ^eir. Þormoár.
ok. smala maór.'^ feR Pormoór til na^sta Þordisar ok hefsz þar vid
ok er kvellda tok. þa sa. Þormo^r at ^ þeir. br§dr rerv at lanál
Þorkell reri i halsi Þorðr i midiv. skipi *. FalgeÍR i srstrvmi. i nv 5
er. skipit rennir at k^di. þa stendr. Þorkell vpp ok for fram i
stafnin/2 ok etladi at taka vid skipinv. ^ Þormoór gengr. þa vt or
na^stinv. ok þikkiaz þeir þar ken^a Lvsa-Odda. þa snarar. Þ(or-
moðr) at Þorkatli. ok hoggr badum hondum i hofut Þorkatli. ok
klyfr havsinw. fekk hann þegar bana. þa snyr Þormoí?r i brott ok 10
steypir af ser vmvnm. ^ Þordr. ok Falgeirr hla^pa eptir hanvm. ^
hann tekr vndan fast ok fram a siovar hamrana yUr hellinw ok
hleypr Þormoár fyr ofan i tona þa er fyri helliss dvrvnum var. ^
ok er hann kom niðr þa hleypr Þorðr eptir hanvm ok lyknar i
knessbotum (er) ^ hann kom nidr i tona ok lytr afram. ^ þa hio 15
Þormoór medal heráa. hanvm sva at eyxin sokk at skapti ok fyR
enn hami geti eyxina or tekit sarinv þa hliop FalgeÍR ofan i tona
ok hio þegar til Þormoðar. þaí ha^G kom. medal herda Þormoái ok
vard þaí mikit sar. ^ þa ran Þormoór vndir hendr Falgeiri þvi at
hann var vapnlæss. Þormoár únnr þat at hann verðr aflvani fyr 20
Falgeiri. ^ þikkiz hann þa vera midlvng staddr slyp^r maár ok
saR miok. ^ ren^ir þa hvgnvm þangat er var Olafr konvngr. ok
v§tti ho^^s hamingiu at hanvm mvnái dvga. ^ felir þa eyxin or
hendi Falgeiri nidr fyr hamrana ofan a sioinw. ^ þikkir hanvm þa
nokkorv v^nnR er hvartveai var slyppr. ok þvi n§st falla þeir badir 25
fyri hamrana ofan a sioini^. reyna. þeir þa svndit med. ser ok
94 f?raz niðr ymsir. fmnr Þormoí^r at hann m§ddiz af miklu sari ok
blodras enn fyri þvi at Þormoái varð ei^i daudi §tlaðr þa slitnadi*^
brokkhndi ^. F(algeirs). rak. Þormoór þa ofan um hann brgkrnar.
Falgeiri dapraz þa sundit. feR hann þa i kaf at oðrv h(v)mv ^ ok 30
drekkr nv vm§lt. ^ skytr þa wipp þionum ok herdunum ok við
andlatit skaut vp^ anlitinv var þa opinn mvdrinn ok avgun ok var
þa þvi likaz at sia i anlitit sem þa er maðr glottir at nokkveriu.
sua lykr med Þ^im at Falg^^rr. druknar. þar. Þormoíír var þa miok ^
farin. ^ hann lagðiz þa í eitt sker ok skreid. þar up^ a griotit ok 35
la þar ok vgtti þa einskiss anwarss enn hann mvnái þar lif lata
þvi at hann var miok modr ok saR enn langt til ianáz. Nv er
^ Punktum er tilf. ^ i er i hdskr. rettet fra a. " Skr. to gange.
* Det ferste i skr. over linjen med nedvisningstegn. ^ Mgl. i hdskr.
^ Rettet fra hdskrs selitn-. ' Sáledes. « v mgl. i hdskr. ^ o er skr.
omtr. som ö.
400 I HAUKSBÓK. Fóstbrœðra saga c.^(9).
at segia. fra Lusa-Odda hann for sem melt var med þeiw Þormoói
ok segir þeiw Skvf. ok Biarna at hsmn \\ hafdi fvndit man a leið 84^
sinm of d(aginn) ^a.nn er Thoradr ^ nefndiz. ok skipti vid hann
yfirhofnum ok mæUti at hann skylldi. fara a Stokka nes. ok
s(egia) þeim S(kvf) ok B(iarna) fvnð þeira, ok kl§ða kavp. ^ ^eir 5
kenwa kapvna ok þikkiaz vita at Þormoár mvn þvi sent hafa Lusa-
Odda til fvndar vid þa at hann mun §tlaz fyri nokkut. storvirki
at gera. ^ þ^^'r toko þa einn bat a laun um kvelldit ok roa um
nottina yf?r fiordinn. ok er ^eir nalgaz hellinum þa sia þ^ir kvikt
nakkvat i einv skeri ok r§da vm hvart^ þat (mvni)* vera selr eda lo
anwat. Roa nv at skerinv ganga vpp a skerit sia þar manw liggia
ok kenna at þar er Þormoár spyria hann tidinda en^ han. segir
þav tidindi sem gerdz hofdv um nottina. S(kvfr) mællti vist hef^V.
þik eigi til einskiss vndan rekit a Garða þingi er þu hefir ordit a
einv kvelldi bani .ííj. kap/)a ok kynstora mannsi. Þ(ormoðr) mællti i5
^at eitt kom mer i hug aðr þitt ^ komut hingat at ek munda her
lif mitt lata i skerinv enn. nv þikki mer eigi aurv§nt at ek verða
95 gr§ddr ok ma þa enn vera at ek hafi undan rekit til nokkurss.
þe?'r spyria at um saman eign þ(ei)ra ^ Falgeirss. Þormoór kvad.
V. þa v(isv) Skopta * ek enn þa er vpj?i vndarligs a svnd ^ hrokr ^ 20
^ Sdledes. ^ Punktum er tilf. ' r er shr. over linjen med nedms-
ningstegn, men dette er ur. anbragt mellem \ og a. ■* Mgl. i hdskr.; jfr.Flat.
Udenfor denne linje er der i margen tegnet en hánd, som mulig stdr i forhin-
delse med de her hegdede skrivefejl. ^ ei mgl. i hdskr. ® Skr. umiddélhart
efter det foregáende ord.
* Verset hör skrives:
Skoptak enn, þás, uppi, alla leitk á Ulli
(undarligt) á sundi, eggveðrs hugar gleggum
hrókr dó heimskr við klœki (setti gaurr ok glotti)
(hans razaklof ganði); goðfjón (við mér sjónir).
Skoptak ^ enn uppi á sundi, þás heimskr hrókr — hans razaklof
ganði undarligt — dó við klœki ; leitk alla goðfjón ^ á hugar gleggum ^
eggveðrs Ulli*; gaurr setti sjónir við mér ok glotti.
^ Jfr. norsk skofta ^hvile ud efter et Arhejde' (Aasen). ^ 'Gudehad',
d. V. s. et udseende, som viser, i hvor höj en grad gudforhadt vedkommende per-
son md have vœret. ^ Egl. 'sparsom, karrig pd mod', d. v. s. fej. * eggveðr
'svœrdœggens storm' = kamp, dens \J\lr = Falgeirr.
Jeg hvilte mig endnu (og flod) pd vandet, medens den dumme tolper —
hans skrœv gahede underlig — dede med vanœre. Jeg sd, hvor modhydelig
den feje „kriger" (ironisk) sd ud; den plumpe karl fœstede öjnene pd mig
og grinte .
FÓ3lbrœðra saga c. 23(9). HAUKSBÓK. 401
do heimskr vid kl§ki hans raza klof gandi ; ^ alla leit ek a Ulli
eggvedvrs ^ hvgar gloGvm setti gauR ok glott ^ gud íion við mer
sionir. þeir S(kvfr) ok B(iarni) bera Þormoó ^. a skip ut i fiorum
skautum l^viai hann matti e^^i ganga. ^ þa s§kia þeir i helUnw
kl^ði hans. ok vist ^viai þeim syndiz hann ekki þar mega vera. 5
þeir rero þa in^ eptir Eirikx ^ f(irði). Gamli h(et) maór er bio i
Eiriks f(iarðar) botni vp^i vndir ioklvnum. hann var. felitill. maðr.
ok eim^nn veiði maðr mikill. GamU var kvangaðr ok h(et)
Grima. kona. ha^is. hun var svarkr mikill. ger at. ser um mart
l§kn^V goðr ok nakkvat. forn frod. ^ ekki voro þar. fleiri hion en lo
þæ. ij. þa^ komo sialldan til anwaRa manna. ok sialldan komo menn
til. þeira. l^eir. Skvfr ok Biarni lendv bati sinum skamt fra bygd
Gawla. ^ gengr S(kvfr) vp^. til huss en^ B(iarni) sitr yf^V Þ(or-
moði). S(kvíi) var þar vel fagnat. ok bodin greiði*. Saran mainn
hofum v§r meb at. fara er ek villdi at þer l§knadit. Grima s(egir) is
hverR er sa maór. S(kvfr) s(egir) Þormoór. skallá. ok hirdmat^r.
Olafs konvngs. er vordiní* fyri averkum. ^ hverR hefir a hanvm
Ynnli s(egir) hun. Skvfr s(egir) henni. tidindin. þav. sem gerðz.
hofdo. ^ mikill atburdr er sia ordinw ok mikil uandkv^di hef^V
þessi maár radit ser. ok mikit er at takaz a hendr skogar mann 20
frenda Þorgrims ok aWra hellst er hann hefir nv vnit sva mikit
96 storvirki. i sekt. sinwi. S(kvfr) mœUti ek. skal fe. fyri hann b^ta
eptir þvi sem vert er ef þer erv sakir gefna(r) ^ of þeíta mal ok
hvergi skal þik skaða i vm kostnað þan/^ er þv hefir fyr hanvm.
Nv lykr þeira vidrí^dv ok tekr Grima við Þormo^i. ^ er hann þa 25
f§rðr vpp til b^iar ok f§gir Grima. sar hans ok bindr.^ er hanvm
þegar nokkverv hegra. S(k)vfr ^ ok B(iarni) fara heiw a Stokka
nes. þessi tiðinnði þotti a^Wum monnvm mikil vera ok varð e^^i.
skiott. spvrt hit sanna um þeíta þvi at margir hofdv þaí fyri satt
i fyrstv at Þorm oí?r mvnbi þar drvkknat ^ || hafa þa er lik. Fal-3o85a
geirs. fanz. Sar Þormoííar hofdvz illa ok la hann .xíj. manadi. i
sarum. þa er einn vetr var Hdin^. fra þessvm atburdum þa gengr.
Þormoíír milli stvfv ok elldhvss ok var þo eigi groit sar hans. '
vm varit vard sa atbvrdr at Þordis a Longv nesi let illa i svefni
um nott ok r§ddv menn um at hansi skylldi vekia. BodvaR. svn 35
henwar mæUti lati þer moðr ^ mina niota draums sins. ^viai uera
ma at þat nakkvat beri fyri kerhngu er hun uiU uita ok er hun
e^^i uakit. enn er hun vaknar hratt hvn mgdiliga aundunwi.
' Sáledes. * Skr. to gange. « Funktum er tilf. * S(kvíi) — greiði
er skr. to gange; sidste gang stár heilsat for fagnat (fagnnat Flat.). * r mgl.
i hdskr. ^ k Ugeledes. '' -at noget utydeligt i linjens slutning.
CIR
402 f ÖAÚKSBÓIÍ. t'óstijrœðra saga c.^(9),
B(oðvarr) son h(ennar) mœUtl þa. þii lez illa i suefni modir. eða
hefir nokkvt fyri þik borit. ^ Dordis^ swaradi vida hefi ek gondum
rent i nott ok em ek nu vis orðin þe^'ra hluta er ek uissa Qig'i
adr. B(oðvarr) mœ\lt\ huat er þat. Þ(ordis) SYaraái ^ormoór. sona
bani. min^ enn brodr ^ bani þinn er a Hfi ok er hann a uist med 5
þeim Gamla ok Grímv. inn i Eiriks f(iarðar) botni. Nu uil ek fara
a fund þeira ok taka Þormoí? ok launa hanvm med Hotum dauda
þanw mikla skada er hann hefir oss. gert. Munv u^r koma i
Brattahlið. ok bidia Þorkel fara med oss þyiat hann nmn illa
kunna ef þeim Gamla ok Grimv er gert nokkut til meins. l^viai lo
Þ(orkell) helldr miok hendi yfir þeím. ^ B(oðvarr) kvez humn til
ferdar þegar villdi. ^ nv standa þav vpp um nottina ok taka eina
97 skvtu er þau attu ok stiga þar a skip. við .xv. man. roa um
nottina til Eirix f(iarðar). þa uar. sua m(i)ssorum ^ komit at nott
var farlios. Nv er Þoráis. uar a leid komin uid sinu forvneyti. i5
Er þaí. sagt at Grima l§tr. þessa somv nott illa i svefni. Þormoðr.
mœUt'i at GamH skylldi uekia hana. G(amli) sYaraái ekki vill Grima
at hun se vokt l^viat iafnan verdr hvn i svefni þeira. hlvta vis er
henni þikkir uarda. Nv hetta þeir hiaUnv enn G(rima) vaknar
skiott. ^ G(amli) mœUti. þa illa lestz þv i svefni. Grima. eda huat 20
bar fyri þik. G(rima) SYaraói þat bar fyri mik at ek veit at Þordis
af Longv nesi er a leid kom'm. með xv. hvs. karla sina ok §tlar
inn hingat til uar. þviai hun er nv uis ordin af trollskap sinum
at Þormoár er her a vist med okkr ok ^tlar hun at drepa hann.
Nv vil ek at þv. ser at husi i dag ok farir ekki at ueiðuM ^viai 25
eig'i erv þit of margir þott ið set .íj. fyri. enn .xv, menn sgki ykkr
he'im Silh-a hellst er Þormoc^r. er eigi vapn f§rr enn. ^ þo nenm ek
eigi at senda ykkr a iokla i brott helldr mvnv þit heima vid hafaz.
Nv for Þordis vm nottina til þess er hun kom i Bratta hlið. Þor-
keU. fagnor þeim vel ok byðr þeiw greiða. ^ Þordis s(egir) sa er 30
mala voxtr at ek etla at fara a fvnd þe/ra G(amla) ok Gri(mv).
þing man/^a \)'mna. þviaí. ek þikkiumz þess uis orðin at þar er
konúnn Þormoðr skoaar ^ maár vaR. er marg/r menn hyaia at
drvkknaðr. se. Nv villda ek at þv f^rir med oss ok hallt til þess
at ver naim?/^ , logum af þeií/^ Gamla | ok Grimv. ^ veistv þa gí?rla 35 85^
hvat ver eigvmz vid ef þv heyrir r^dur varar. Þorkell SYaraái
ulikligt syniz mer vera at G(amli) mvni vardveita. skogar man
þin. enn þo mvn ek fara ef þer vilit. Nv eta þav Þordis þar
dagv^rd. Enn Þorkell sopaz at monnvm þvi at hann villdi ekki
^ Punktum er tilf. ^ Sáledes. ^ i mgl. i hdshr. * Herefter igen
sJcr. skogar.
í'óstbrœðra saga c. 23(9). ÖAtJKSBÓK. 403
vndir þeim Þordisi ok B(oðvari) eiga ef þav eyrdi ^ Qigi a eitt
satt. 2 ok er menn voro mett^V. þa stigr Þorke^^ a skip vid .xx.
98 menn ok fara þa hvarirtveciv \\d sva bvit. Enrí G(rima) kona
Gamla atti stol emn mikin;z enw a brvdvm stolsins. var s(k)orinw ^
Þor ok var ^at mikit likneski. G(rima) mœ\lt\ vm myrginin?i nv 5
vil ek skipa til verka. i dag. stol mmn mvn ek setia a stvfv golf
mitt þar vil ek Þormoíír at þv sitir a. þa er menn koma. ^ vil ek
ekki at þv risir vp^ af stolnum meðan Þordis er a benum. ^ nv
þoat þer þikki nokkvrar nylvndur i geraz eda þer syniz vfridr at
þer hovmn þa ris þv ekki vp^ af stolinu/^. þvi at ekki mvn stoða lo
at hrokkva i hyrningar vndan ef þer verdr bana avdit. Gamli
okal festa upp ketil ok sioda sel. þv skaít bera sorp a elldin^ ok
lat verda mikin?^ reyk i hvsunum. ^ ek mun sitia ^ i dvrum ok
spinwa garn ok taka vid komendum. ^ nv er sva gert sem Grima
sagdi fyri. ^ ok er skip þeira Þorkefe. ok Þordisar siaz at landi 15
fara. sez Þormo(?r a stolin/^. ^ GamH hafdi vppi ketilin^. ok bar a
sorpit a elldinn. ^ vard miok reykfast i hvsvnv^/z þar fylgdi ok
myrkr mikit sva at ekki matti sia. Grima sat a þreskelldi ok span/^
garn. ok kvad nokkvt fyri ser þaí er adrir skildu ekki.^ nv ren/^a
skip at \aná\ ok ganga menn vp^ til b^iarins. gengr Þorke^^ vpp. ^ 20
Grima heilsar hanvm vel ok bavd \iamm þar at vera. ^ovkell.
mœ\lt\. Þordis af Longv n(esi) er her i for ok hefir hun þat.
fyri satt at Þormoíír skogar ^ ma^^r hen^iar se her með þer. '^
viHum v§r at þv sehr Þ(ormoð) fram. §f þv veiz hvar \iann er
^viai þer mvn þat ofrað verda at hallda. skogar man/^ fyri þeim 25
Þordisi ok Bodvari s(yni) hen/^ar. Grima s(egir) vndarhgt syniz
mer vera at Þordis §tlar at ek mvni hallda. skogar man?i fyri sva
rikum monnvm sem þav erv a Longv n(esi) þar sem ek sit vid
annan mdinn i hvsi.^ vist er þat vndarKgt enn þo vihum ver ran-
saka. herbergi þin. Grima xaaAlti þess mvnv þer kost eiga at 30
ranwsaka b§. m\Y\n þo at þer hefdit Qig\ sva mikit f\o\menn\. Nv
99 þykki mer avallt gott er þv kemr i min hvs. Enw illt mvn mer
þikkia. geis. þeira Einars f(irðinga) ok spellvirkni um herbergi min.
^ovkell. mæUti vid Þordis. nivnum. ganga mn .ij. ok ranwsaka.^ Nv
gera þa^ sva foro þav 'mn ok ran/zsokvdv. ok var þat ekki long dvol. 35
^viai hvsin voro einkar Util. ^ þjy Ivkv þa vpp stvfvnni. ok var
þar fvllt allt af reyk ok sa þa^ ekki til tiðinda. ramt var i hvsvnví/i
af reyk ^ ok voro þa^ helldr. skemr inm enw þa^ mvndi\ ef reykla^st
^ Sáledes. ^ Punktum er tilf. » k mgl. i hdslcr. * Rettet fra hdskrs
sta; jfr. Flat. ^ o er skr. omr linjen med nedvisningstegn. ® Herefter er
skr.f men fiere gange overstreget: ok var helldr.
26*
404 m HAUKSBOK. Fóstbrœðra saga c.^3(9)-34(10).
hefði vmt. nv koma || þau ut ok uar þa Ranwsakadr börrinw utí.^ 86a
þa mœUti Þoráis. EÍgi þottumz ek mega sea giorla íyri Reykinuw
huat i stofunwi uar títt nú manuni uid fr/ra upjj a stouuna ok
taka af skiana ok lata leggía ut reykin^i ok sea þadan huat i
stofunm er iil tidenda. nu fara þau Boduarr ok Þord^'s a stofuna 5
upp ok taka af skiana. ^ leggr þa ut reykin^ ma þa sea um alla
stofuna. ^ geta þa at Hta stol Grimu þar er hann stod a midíu
golfi. ^ þau sa Þor med hamri sinum skorin?^ a stols brudunum
en7i þau sa ekki Þormod. ^ fara þau af stufunm ok ganga til
duranwa. ^ þa mœllti Þordis eptir er enn nakkuat fyrnsku Grimu lo
er Þors Hkneski er skorit a stols brudum henar. G(rima) SYaraái
ek kem sialldan til kirkiu at heyra kenmngar Igrdra manwa þui
at ek a langt at fara enn fa meni heima. ^ nu kemr mer þa
helldr i hug er ek se likneski Þorss af tre gert þat er ek ma briota
ok bren^ía þegar ek uil huerssu miklu sa er meiri er skapat hefir i5
himin ^ ok iorð ok alla hluti syniHga ok vsyniHga ok oWmn hlutuw
gefr Hf ok engi madr ma yf^'r stiga. Þ(ordis) sYaradi vera ma at
þv hvgsir sHkt enn nakkvat etla ek at ver mvnáim nv navdga
þer meÍR til sagna ef Þorkell v§ri ei^i her með sitt fiolmenni þvi
at sva seg^r mer hugr at þv vitir nakkvat til hvar Þormoór er. ^ 20
G(rima) sYaraói nv kemr at þvi sem mæUi er opt verdr viHr er
100 geta skal ok hitt an;^aRss ^ a(t)^ hvmum b^rgr nakkvat er eigi er
feigr emi þer er ^ navdsyn ^ þat er Ineihg gezla er sua yfir þer at
fiandin?^ a ekki þig sua heimila til iWra hluta sem þv viHdir gert
hafa þvi at þaí er varkunw at menn geti stundum anarss enn er 25
en þat er engi uarkunw at hann trui ei^i þvi er satt er þa er
hann reynir sanleikin??. nv skiHa þa^ at sua mœUtu. ^ feR ÞorkeH
heim i BrattahHð.i Þ(ordis) feR ok heiw.^ þeir S(kvfr) ok B(iarni)
koma a laun til fvndar vid þau Gamla ok G(rimv) f§ra þeim þa
hluti er þeim bar naudsyn tU ok launa þeim morgu þan kostnad 30
er þau hofdu fyri Þormoí^i.
Fra þui er Þ(ormoðr) uar heiH uordmn
c. 24(10) Þa er Þormoíír var ordin heiH madr þess er FalgeÍR hafdi.
a haíivm vn^íit þa fluttv. þeir Skvfr ok Biarni Þormoá heim a
Stokka n(es) ok vardveittu hdiun þar a laun i einu buri. þar varas
Þ(ormoðr) .ííj. vetr.^ þam^ vetr seHdv þeir S(kvfr) ok B(iarni) b§inw
^ Punktum er tilf. ' Fra þau ut (sidens hegyndelse) og hertil shrevet
med en anden hánd, eller mulig med to andre, forskellige hœnder. ' Sáledes.
* t mgl. i hdsTcr. « Skr. to gange. ^ Herpd synes noget at vœre udfaldet;
Flat. har: at |)u þackir þat gude at íiandinn 0. s. v.
Fóstbrœðra saga c. 24(10). HAUKSBÓK. 405
!.......„„ ,.,.,.
IH §tludv at radaz i brott. af Grenlanál ^ snemen?ídiss um varit
IB bioGV þeir skip. sitt ok settv fram. ^ þa fystiz ^ormoór or vtibvr-
H inv hann, sagdiz eiga eyrindi nordr i úoTámn. ^ hann fer ser þa
p einn bat. ^ Fifl-Egill rez til ferdar med hanvm. ^ sez EgiII til ara 5
enn 'ÞoYmoár styrir. ^ EgiU ^ uar goðr r§ði ^ oA: vel synðr. ^ vedr
var biart | ok gott solskin o^ uindr litill. ^ þeír fara ini^ eptíV 86^
Einars f(irði) ok er þeir voro komn^V inw. i f(iorðinn) þa vkyRÍz.
Þormoíír. miok ok roaz um ok hallar. skipinv. ymsa vega. E(giII)
m(ællti) hvi I§tr. þv. sva heimskliga. ok feR sem. §rir memi. eda lo
hvart vill þv hvelfa vndir okkr skipinv. Þ(ormoðr) sYaraái yy^tí
er mer. E(gill) mœUti eigi ma ek roa fyrir latum þinum ok er
navdsyn a at þv latir eigi. sva ferliga. at þv hafir okkr a kafi. ^
enn hvat sem E(gill) r^dir um þeíta. þa lykr sva at ÞoTmoór
hvelf^V batinum vndir þeim. kafar Þormoíír vndan skipinv. ok þegar 15
101 eptir tekr hann a.nnB.i kaf at odrv til þess er hann kemr a laná. ^
hann hefir eyxi sina med ser. E(giII) kemr vp^ hia skipinv ok
kemz a kiol tekr þar hvilld ok litaz um ok hyGR at ef hann siai
Þormoí? nokkut ok fer e^^i set hann. reitir E(giII) þa batinw ok
epiir þat. sez hann til ara ok r§r vt ept^V f(irði) ok þar til er 20
hann kemr heim a Stokka nes. segir þeÍM S(kvfi) ok B(iarna) hit
sanna fra sinum. ferdum. let ^at fylgia sogvn^^i at hann hvgdi
Þ(ormoð) da^dan mvnáY vera. þeim syndiz sia at bvrdr vndarligr
ok þikkiaz ei^i sva bvit mega hafa at. enn lennB. nokkvt grvnum
a hvart Þ(ormoðr) man tyndr vera. Nv er at s(egia) fra Þ(ormoði) 25
hvat hdinn hafdiz at þa er hann kom a ]aná. hann vatt fyrst
kl§di sin ok eptir þat tok hann a sik gongv ok for til þess. er
hann kom a Hamar til Sigridar. ^ þat var sid dags. ^ hann barði
þar a dyR ok gengr vt kona ein ok heilsar hanvm ok snyr inn
aptr ok gengr til stvfv. Þ(ormoðr) gengr eptíV henni til stvfv 0^:30
sez vtarliga a v§dra bekk. Sigridr tok til orda ok mœUti hverR.
kom þar.i hann. sYaraói Osvifr h(eiti) ek. Sigridr. mællti. sva er
hverR sem h(eitir). vill Vs(v)ifr5 Yera. her. i nott. hann SYaraái.
kvez þat vilia. vm myrginin kom Sigriðr at mali við hann ok
spvrði hvernveg af st§diz um ferdir hans. ÞoTmoór m(ællti) Satt 35
var þat at ek nefndvmz Osvifr^ i ger. hvn. sYaraði kenwa þottvmz
ek þik þo at ek hefdi ekki fyRÍ set þig at þv ert ÞoTmoór Kol-
brvníír skalld. hann. sYaraði eigi gerir at dylia þvi at rett kendan
hefir þv manmn enn ek etla at fara a Longv n(es) til Þorvnar
1 Punktum er tilf. ^ Sdledes. « v mgl. i hdskr. * i er tilf. over
Unjen med nedvisningstegn.
406 H A U K S B Ó K. Fóstbrœðra saga c. 24(10).
f
Einars d(ottvr) ok hitta Liot s(vn) hen^^ar.* þa^ hafa opt liotliga '^
til min lagt. S(igriðr) m(ællti) þa skai Sigvrdr s(vn) mmn fylgia
þer lengi hafa þæ Liotr ok Þorvn/i þvng vmt til var. ^ ÞormoJr
m(ællti) vraðligt syniz. mer at. Sigvrdr fari m(e)d3 mer þvi at
102 þit mvnut eigi hallda mega bvstad ykkrum her ef nokkut ske(r)z * &
i m(e)d ^ okkr Lioti. giarna vil ek lata bustad til þess. sagdi
Sigrið ^ at Liotr fengi nokkvra svivirding. Nv feR. Sigvrdr m(e)d ^
Þ(ormoði) a Langa ^ n(es) til Þorvnnar. ^ þeir drepa þar a dyn oh
gengr ^ vt ein kona ok heilsar þeim. S(igvrðr) spvrdi huart Liotr
Ví^ri heiwa. hvn s(egir) hann er i stvfv. S(igvrðr) mœlUi biðv lo
hann vt koma. ^ gridkona g(e)ngr ^ inn ok mœllti Liotr skylldi vt
koma. ^ hann. svarar "^. || hveR mœllti þat. S(igvrðr) af Hamri 87^
s(egir) hun ok annaR madr sa er ek kenda eigi. ^ huern ueg uar.
sa madr sionum er þu kendir eigi. hun suarar. Suartr maðr ok
hrokkin h§rdr.^ Liotr m(ællti) hkan. segir þu hRnn. ^ormoói saka 15
dolgi uorum. ^ nu gengr Liotr fram ok konur med hanvm þ§r.
sem þar uoro. ^ Liotr tekr eitt spiot i hond ser. ok gengr i dyRÍn
ok kenmr. Þormoí? ok lear þegar sl hanvm midium. ^ ÞormoJr laust
uið laginu eyxini er hann ha(fði) ^ ok beR nidr spiotit. ^ kemr
lagit. i fot hanbm fyri nedan kne ok uerdr þat mikit sar. ^ Liotr 20
lytr eptzV er hmn lagði til Þormoóar^ ok þa hoar Sigurdr medal
herda Lioti ok sgrir hsinn miklu sari. ^ hdinn hhop inn i dyRnar.
Enn konur hlaupa fram fyri hmn. snua þeir þa i brott. ^ melir
Þormo^r at S(igvrðr) skyh fara heim a Hamar ok seg modr þinwi
tidindin enn ek mun leita fyri mer s(egir) Þ(ormoðr). Nu skihaz 25
þeir. ^ feR Sigurdr heÍ7n a Hamar. ok segir modr sinwi þau.
tidindi sem i hofdu gerdz. Sigrid^. mœlUi. þat er mitt rad at þu
farir a fvnd Skufs ok skorir a ha.nn til uið toku.^ seg hanvm at
ek uilldi selia land mitt ok r(að)az ^ með hanvm brott af Gren-
lanái. Nu feR Sigurdr a fund Skufs. ok beR upj? eyrindi sin fyri 30
hsinn. S(kvfr) tekr uid. Sigurdi ok selr laná Sigridar ok tekr up^
bu henízar ok ílytr til skips. Þormoár bindr. sar sitt ok fen ofaniz
til naustz. þess er Þorunw atti. ^ ser hann at skip hafdi uerit
103 dregit fram or nausti ok þikkiz uita at huskarllar Þorunwar munu
uera ronir. ^ gengr Þ(ormoðr) þa til siofar ok gerir ser rum i einu 35
þara bruki Har þar um dagin??.^ ok er aptnaz tok þa heyrir hsinn
ara glamm. ^ uerdr þess (varr) ^^ at huskallar Þorunnar eru komnir
^ Punktum er tilf. ^ Det forste i er tilf. over linjen uden nedvisnings-
tegn. » e mgl. i hdskr. ^ r ligeledes. ^ Sdledes. ^ Det sidste g er i
hdskr. rettet fra d. "^ Disse to ord er ved sideskifte gentagne og sidste gang
forkortet. » fdi er glemt ved linjeskifte. » að mgl. i hdskr. ^^ Mgl. i hdskr.
Fóstbrœðra saga c. 24(10). II A U K S B Ó K. 407
Iat landl ^ þeír mela sua. Gott uedr mun ^ a myrgin ok munuí/i
uer þa roa munum ekki bryna up^ skipi uoru ok lata íliota her i
hofnin>d. i nott. ^ þe/r gera sua fara heim sidan. ^ þa uar miok
kuelldat. Nu er þe^r eru heiín farnir þa riss Þormoór upp ok feR
þangat sem skipit ílaut leysir festar ok sez til ara rer a fiordin/^ 5
ok stefnir til bearins í Uik; A þvi kuelldi lagdiz Þordis nidr a
Longu n(esi) tiJ suefns. hun let illa i suefni ok er hun uaknaði.
mœUti hun huar er BoduaR s(vn) min^.^ hann sYaraái her em ek
modir eda huat uill þu. ^ hun. sYaraái. ek uil at uer roim a íiorðin
þt'M þar eru ueidar efní. B(oðvarr) sYaraði huernueg er ueidar 10
efni þat. Pordis mœUú Þormoár skogar madr uaR er a f(irðinum)
einn a skipi ok skvh uer fara til fun/^dar uid hann. ^ þa foro .v.
hu(s)kallar^ með. Þordisi.^ þau roa a fiordin um nottina. Þormoíír
heyrir rodrin ok man/ia malit ok grunar at Þordis se a for komin
mí^ð huskorlum sinum. syniz * | hanvm þvigit venwi sinn kostr ^ 15 87^
(ef) ^ hami verdr fundinn. ^ holmr ein litill var skamt fra Þ(or-
moði). þat var land lagt ok gengu þar ifyr ^ ha fl§dar enn eigi
gekk þar sior yfir at medals. dogum. ^ þat uard ^ovmoði fyri at
hann hvelfdi skipinv enn hann legz til holmsins. ^ þara bruk uar
um holmin/i allan. ^ grefz Þormoíír niðr miUi tuegia steina ok beR 20
a sik ofann þaran/L^ þau Þordis fara um notina ok sia um nottina
sorta nokkurn a sionum ok uita eigi huat þat er. roa at þangat
ok sia at þar holfir. skip a sionum ok eru arar i homlubondum ^ ^
huskarlar Þordisar. mela þa her mun Þormoíír hafa roit a stein
104 vpjr? ok meiri von at hann se drukknadr. Þordis s(egir) Eigi mun 25
^ovmoðr her drukknat hafa helldr mun hann hafa ordit var vid
for uara ok mun hann sialfr hvelft hafa. skipinv ok gert þat til
þess at ver skolim han etla davdan. enn han^í mvn hafa svimit i
holmin/i ok mun hann folgiz hafa. ^ nv skolu ver leaia skipit vid
holminw. ok leita her i holminum. ^ Nv skvh þer stanga með 30
spioz oddum allan þen/za holma optaR enn eitt sinn. ^ þeir gerdu
sem hun mæMti. ok fvndv hann eigi.^ þa syndiz þeim avrvent vera
at þeír fyndi hann. ^ Þordis mœlUi. þat hyc. ek at hann se her i
holminuíii þott þer fmmt hann eigi. Nv ef Þ(ormoðr) ma heyra
mal mitt þa s(vari) hann mer. ef hann hefir helldr manwz hugas
enn. merar. Þ(ormoðr) heyrði huat Þordis m(ællti) ok uilldi s(vara)
henni enn hann matti ekki m§la þvi at hanvm þotti sem tekit
1 Punktum er tilf. ^ Skr. min el. nun. ^ s mgl. i hdskr. * Hele
denne side er skreven med en anden hánd, den samme, som et par gange tid-
ligere har afiost hovedskriveren. ^ Herpá er ordene þvigit venni gentagne,
hvorved ef er glemt. * Sáledes. ^ Fra fundinw (l. 16) og hertil synes skrevet
med samme hánd som foregdende side.
408 HAUKSBÓK. Fóstbrœðra saga c. 24(10)
f
xœri fyri mvn^ hanvm.^ nv fara þav Þordis. a brott vid. sva bvit.
taka skip þat er^ hann hafdi þangat haft ok hafa ^at með. ser. ^
Nv er þav voro brottv stendr. Þorm o(?r vp/) or brvkinv. hann
svimr þa þangat a leið sem hanvm þotti. skemst til lanáz. hann
hendir sker þav er a leidinwi voro ok tok þar hvilldir. ^ oA; er 5
skamt var til megin lanáz þa komz Þ(ormoðr) a eitt sker. ok var
þa ordinw ^. sva at hann matti hv^rgi þadan komaz. A þessi nott
dreymði Grim bonda i Vik at madr kom at hanvm Yenn ok merki-
ligr medal madr vexti. rid vaxin^ ok herdi mikill. sa maðr
spvrði G(rim) hvart hann vekti §da sv§íi. hann sy araói ek vaki lo
enn hxerR ertv.^ dravm maór s(egir) ek em. Olafr kommgr Harallz
s(vn) ok er þat eyrindi mitt hingat at ek vil at þv farir eptir.
Þormo^i. hirdmanm minum ok skalldi. ok veitir. hanvm biorg. sva
at hann megi þaðan komaz. sem hann Har i einv. skeri. skamt fra
lanái. Nv s§gi ek þer ^etia. til merkia at þa^ er satt er fyri þig i5
beR at sa maór vtlendr er verit hefir a vist m(e)d*. þer i vetr ok
105 Gestr nefndiz. ha^in heitir. SteinaR. ok er kalladr Helgv-SteinaR
ha7in er isle || (n)dzskr ^ madr. ok for þvi hingat til Grenlanáz at 88
hann §tladi hefna. 'Porgeirs. Havarss s(vnar). Enn þo at Steinö^rr
se garpr mikill. ok hardfengr þa mvn hanvm. verda htils af avdit 20
vm hefnd eptir. Þorgeir. ok mvn hans hardreði anwarss. stadar.
meiri. fram koma. Nv er Olafr konvngr hafði sva mœllt þa vaknar
Grimr. ^ hami vekr G(est) ok bað hann vp/; standa. hann gerir
sva ok tekr vapn i hond ser gengr vt með Grimi. setiaz ^eir nidr
ok m(ællti) G(rimr) hvat segir þv til þess. hvat þv h(eitir). Gestr 25
s(egir) Mantv þat Grimr hvat ek sagda til þess. G(rimr) s\araái.
man ek þat vist hvat þv nefndiz enn at þvi spyr ek hvart þv
heiíir. sva. sem. þv nefndiz. Gestr SNaraði. hvi e^^i. G(rimr) mœllti.
þvi ef þv h(eitir) SteinaR. ok ert kallaðr Helgv.-SteinaR a þinv
kndi. Gestr. mœUú hveR s(agði) þer at sva veri. Gestr. s\araói^
Olafr. konvngr. Gestr. mœMt'i hvener fantv hann Olaf. \onvn%.'^ þa.
SYaraói. Grimr ok sagdi hanvm dra^min. E.ann. SYaraái. satt er.
þat i dravminum er til min kemr. Nv fara þe^'r SteinaR at leita
Þ(ormoðar) ok. hmm hann þar sem Olafr konvngr. hafdi til visat
f§ra hann heim i Vik ok vardveita han þar a lavn ok grgda hann.^ 35
ok er hann var heill madr ordin þ(ei)ra^ averka er Liotr hafdi a
hanvm vnmt. þa flytr. SteinaR Þ(ormoð) til. skips. þe^'ra. S(kvfr)
var þa ei^i vid skip. rez SteinaR þa brott or Vik ok er þa vid.
^ Punktum er tilf. 2 ^^g^^g^ y^^^ hdshrs ek. » Her mgl. der vistnok
noget; jfr. Flat.: var bade stirdr ok modr suo at o.s.v. * e mgl. i hdskr.
^ n ligeledes. « ei ligeledes.
Fóstbrœífra saga c. 24(10). HAUKSBÓK. 409
skip ok sva. ^ovmodr. Skvfi frestaz miok allt þar til er lokit v^r
þingiriv. BoðvaR Þordisar s(vn) gerdi sekian. Sigvrd ^ Sigridar
s(vn) vm averka við Liot. ^ eptir. þingit var. Skvfr albvin til
brott. ferdar ok þan?^ morgin er S(kvfr) etladi vt at. sigla foro.
þeir Þ(ormoðr) ok. Gestr. i oleyfi ^ S(kvfs) fra. skipi. a einum bati. * 5
^eiv foro til Einars f(iarðar) ok mn eptir f(irðinvm) fyri b^. Þor-
106 vnar. ^ þar sia þeir .íííj. menn a skipi sitia a fiski. þezr kenna þar
Liot Þorvnwar s(vn). ^eiv leaia þegar at Lioti ok beriaz. lykr sva
þessvm fvndi at Liotr. fellr. ok. þeir menn. ííj. sem (með) * hanvm
voro a skipi.^ fara þeir Þ(ormoðr) þa aptr til. skips. ok var S(kvfr) lo
þa bvinw til sig(l)ingar ^. stiga ^eiv þa a skip Þ(ormoðr) ok S(kvfr)
enn Steinarr sez ept^V. feR hami þa til vistar i Bratta h(lið) til
Þorkels. S(kvfr) ok B(iarni) lata i haf.^ ^eiv fa goda byri.^ ferstz
þeim vel taka Noreg ok er þeir voro \aná fastir þa skiptv ^eiv fe
sinv hafdi Biarni skip or. felagi þeira ení^ S(kvfr) la^sa. fe. helldr i5
B(iarni) svdr til. Danmerkr ok gengr vt til Roms ok sekir heim
hin^^ heilaga Pettr. posída. ok Pal. posída ok^ i þeÍRÍ for andaz
B(iarni). Sigridr ok. Sigvrdr s(vn) hennar keyptv iardir i Noregi
ok bioGV þar til dæda. dags. S(kvfr) ok Þ(ormoðr) foro a fvnd.
konvngs ok voro með hanvm til da^da dags. konvngvmn var ekki 20
margr til Þovmoóar i fystvnni. Madr sa kom til konvngs er Grimr.
nefndiz. ^ hann var islendskr madr. ^ hann \ kalladiz ^ hafa. hefnt. 88^
Þovgeirs. Havarss s(vnar) fyR en Þormoíír. konvngv lagdi a hann
virðing. ok gaf hanvm. giafir. Enw Þ(ormoðr) vissi deild a Grimi
at hann var illr maðr ok hafdi myrt mB.nn a Manál þa. gengr 25
Þ(ormoðr) fyri konvng ok q(vað) v(isv) Þer* fengut fe fleira. flim v.
1 Rettet fra hdsJcrs -vrdr. ^ Punktum er tilf. ^ 0 rettet fra hdskrs b.
* Mgl. i hdskr. ^ 1 mgl. i hdskr. ° Gentaget ved Unjeskifte. ' Linjen
legynder med et ok (forkortet), hvilket, da hann stár i forvejen, er urigtigt.
* Verset bör skrives:
Ér fenguð fé fleira hann hefr hunds verk unnit,
(flím 's opt kveðit) Grími hvinn gerir slíkt at vinna,
mér ok miklu færa, mætr, en ek mennsku bœttak
mæringr, an þgrf væri; mína, gramr, ok þína.
Ér fenguð, mæringr, Grími fléira fé ok mér miklu færa, an þ^rf
væri; flím es opt kvediti; hann hefr unnit hunds verk - hvinn gerir
at vinna slíkt — en ek bœttak mennsku mína ok þína, mætr gramr.
^ Med denne sætning má digteren vistnok hentyde til den nedsœttende om-
tále af Grimr, som han har hort og hvis herettigelse han kender.
Du, konge, gav Grim fiere penge (kostharheder) , men mig langt fœrre,
end der var grund til; ofte horer jeg ham hlive lastet; han har udfort en hunds
410 HAUKSBÓK. Fóstbrkeðra sagac. 24(10).
I
er opt kvedit. Grimi. fengvt myklu meira m^rings enn til v§ri.
hanw heíír hvndz verk vnmt hVmn gerir sUkt at vimm m§tr enn
ek m§ztv b§ttag mina gramr ok þina. konvngr. mœllti. þikkiz þv
Þ(ormoðr) meiri frend ^ hafa vnwit a Grenla?^di en^ Grimr a Is-
107 \anái. Þ(ormoðr) sYaraái. raðit er þat. Olafr. konvngr. mœllti. hvat 5
vanwtv til fr^gdar a Grenlanái. Þ(ormoðr) SYaraói. Þollr * va ek
Þorgrim troUa þar la^t harðr ^ iardar aðr reð ek odda skvrar
otravdr Lodins. davda þar nam ek Þorkel fiorvi. Þorðr let avnð
hinn fiorði. felldr var fr§gr til molldar FalgeÍR. skorvngr. þefra.
Olafr konvngr m(ællti) framaR. hef^V þv þa geri vm vigin a Gren- lo
]anái Enn fiski madrin kallar aflavsn vera. fiskin/zar. þvi at hann
kallaz leysa sik ef hann dregr. íisk f«/ri sik en^ anan fyri. skip.
sitt .ííj. fyri avngvl. fiorda fyri vad. nv hefir þv framaR gert. §da
hvi dr(a)pðv ^ sva marga menn. Þ(ormoðr) SYaraði. illr. þotti mer
iafnadr þeira vera við mik þvi at þeir iofnvdv mer til merar toldv i5
mik sva vera meb monnvm sem meri með hestmn. konvngr maAlti
varkvn/i var ^at at þer mishkaði þe^ra vmreða hefir þv ok stort
at gert. * þa q(vað) Þ(ormoðr) v(isv) Els * heíir ilian dila ekkils
* Sáledes. ^ Her er vistnok til glemt ved linjeskifte. " a mgl. i hdskr.
* Punktum er tilf.
handling (en niddings ddd) — kun en kœltring kan hegá sligt — ; hvorimod det
er mig, der har höjnet min og din menneskeværdighed , herlige fyrste, (ved
hœvnen).
* Versene bör skrives (jfr. K. Gisl. Nj. II, 127—38):
þollr, vák Þorgiím trolla þar namk Þorkel fj^rvi,
— þar laut harðr til jarðar — þórðr lét Qnd enn Qórði,
áðr réðk, odda hríðar, feldr vas, frægr, til moldar
ótrauðr Loðins dauða; Falgeirr, sk^rungr þeira.
Odda hríðar þollr^, vák Þorgrím trolla — þar laut harðr til
jarðar — , áðr réðk ótrauðr dauða Loðins; þar namk Þorkel fj^rvi, þórðr
lét 9nd enn íjórði; feldr vas Falgeirr, frægr sk^rungr þeira, til moldar.
^ 'Oddenes hyges trœ' -^kriger (kongen).
Kriger, jeg drœhte Torgrim trolle — det var en kraftkarl, der dér
faldt til jorden —; för havde jeg ufortroden voldt Lodins ded; dér herevede jeg
(fremdeles) Toi-kel livet og Tord var den fjœrde, som lod sit liv; (endelig) mátte
Falgeirr, deres (o: Grönlœndernes) herömte helt, hide i grœsset.
Éls, hefk illan díla, sá munat sœkitívum
Ekkilsþeir 's mik sekðu sverðéls fr^mum verða
geig vannk gervidraugum hrings á hryggjar tanga
Grœnlendingum brendan; hóggrœddr, nema mér lógi.
Fóstbrœðra saga c. 24(10). HAUKSBÓK. 411
^ek er mik sektv geig ^ vanw ek gervi. áis/gmn GTerúenámgum
brendan sa mvnat s§ki tiri sverd els fromu/n verda hrings a hryaiar
tanga hog gr^ddr ^ nema mer logi; Sva mvn vera s(egir) konvngr.
seint mvn sa diii groa er þv hefir þar brent. ^ Nv var Þ(ormoðr)
med. Olafi. konvngi i godri virdingv ok þotti himi roskvasti madr 5
i ollum mRmi ravnuírí^. Þ(ormoðr) for or. lanái meb Olafi. konvngi
108 ok þolði með hanvm alla vtlegd. hann for ok aptr með hanvm til
Noregs þvi at ha^ivm þotti betra at deyia m(e)d* hanvm en Hfa
eptír han/i. Emi er konvngr ko7n i Þrandheií/i i dal þan^í^ er Vera
d(alr) h(eitir) ok hann. vissi vm satir Þrenda vm sik. þa s(pyrr) lo
konvngr Þ(ormo9) i gamni ok mœllti sva hve^-t mvnái nv vera rad
þitt ef þv Ycerir hofdingi fyri lidi þvi er v^r hofvm nv. Þ(ormoðr)
q(vað) þa v(isv) Bren/^vm* oll íyri in/ían innin þsr er v§r fin/ivm.
^ g (2) i hdskr. rettet fra d. ^ Foran dette ord er et hogstav (g?) ud-
raderet. ^ Punktum er tilf. * e mgl. i hdskr.
Hefk brendan Grœnlendingum illan díla^; vannk Ekkils éls gervi-
draugum ^, þeir 's sekðu mik , geig ; sá (díli) munat verða hóggrœddr á
hryggjar tanga ^ sverðéls-fr^mum * hrings sœkitívum ^, nema lógi mér.
^ 'Fletj hrandsár'; at brenna díla i overf. hetydn. = 'at tilföje skam og
skade'. ^ Ekkils él = 'sokongens byge', kamp, dens gervidraugar (foranstaltende
trœer), krigere. ^ 'Ryggens tange' = rygradens (langstrakte) land = hele ryggen.
* 'Svœrdhyge- /= kamp-J -dygtige'. ^ hringr = ring el. svœrd; dets sœkitívar
= 'segende, erohrende, guder' , omskrivning for krigere el. mœnd.
Jeg har indhrœndt Grönlœnderne en slem plet; jeg har tilföjet krigerne,
som gjorde mig fredles , stor skade; det hrandsár pd de kampdygtige krigeres
rygstykker vil ikke hlive let at helhrede, medmindre de omhringer mig (den eneste
helbredelse, o: hœvn, hestár i at tage mig af dage).
* Verset hör skrives:
Brennum 9II fyr innan ýs, taki allra húsa
inni, þaus vér finnum, Innþrœndir kol sinna,
(land tegask herr með hj^rvi) angr mun kveykt í klungri,
Hverbj^rg (fyr gram verja); k^ld, ef ek má valda.
Brennum 9II inni ^ fyr innan Hverbj^rg ^ þaus vér finnum; herr
tegask verja land með hj^rvi fyr gram ; Innþrœndir taki k^ld kol ^ alira
sinna húsa ; ýs angr ^ mun kveykt í klungri *, ef ek má valda.
^ Flere hdskrr. har Inney (f. inni, innin^ 0: Inderoen; hvis det er rigtigt,
md man i Hverbjprg (et ellers uhekendt stedsnavn) se en omskrivning for huse(?),
obj. til brennum. ^ k^ld kol jfr. udtrykket at brenna til kaldra kola 0: sá-
ledes, at der intet bliver tilhage undt. de udslukte kul. » 'Takstrœets sorg' = ilden.
* klungr egl. = hybentorn, her hrœndhart materiale overhovedet.
412 HAUKSBÓK, Fóstbrœ ðra saga c. 24(10).
I
\aná. skal heR m(e)d ^ hiorvi hver biorg fyri gram vma. ys taki
allra hvsa inn Þrendir kol simm angr mvn kveykt i klvngri kolld
ef ek ma vallda; Olafr. kofivngr. mœlltl vera ma at ^at hlyddi at
Ví^ri geri sem þv melir en anwat rad mvnv Yer taka enn brena
laná vart sialfm en^ þo grvnuw Yer ekk(i)^ þig vm at þv mwdir 5
sva gera sem þv melir. þan^. dag er bardagi var a Stikla stodum.
mœllti. Olafr. konvngr || bad Þ(ormoð) skemta nokkvmv. Emt hann gOa
kvad Biarka mal hin fornv. ^ konvngr mœllti vel er til. kv§dis tekit.
fyr^V sakir þeira hluta er her mvnv at beraz. i d(ag) oJc kalla ek
kvedit hvskarlla hvat. l^at er. sagt at Þ(ormoðr) var helldr vkatr 10
vm. daginw fyri bardaganw. ^ konvngr fan/^ þat ok mœllti hvi ertv
sva hlioðr Þ(ormoðr). hann SYaraái. þvi heRa^ at mer þikkir e^^i
(vist) ^ Yersi at við mvnim til ^ einnar gistingar i kvelld. nv ef þv.
heitr mer þvi. at vid mvnim til einar gistingar. badir. þa mvn ek
glaðr. Olafr. konvngr mœUti eigi veit ek hvart min rad megv vm. 15
109 þaí til leidar koma enn ef ek ma nekkvmv vm rada þa mvniY.
þangat fara i kvelld. sem ek. fer. þa gladdiz Þormoár ok kvad
v(isv) Ala*. þrong at eh a^rstiklandi miklv. skylldv e^^i skelkner
^ e mgl. i hdskr. ^ i Ugeledes. ^ Punktum er tilf. ^ h. er i hdskr.
rettet fra e. ^ Sál. K. Gisl. i udg.; mgl. i hdskr. ° Rettet fra hdskrs tU.
Lad os opbrœnde alle de huse indenfor Hverbjörg (Kedelklipperne?), som
vi finder; folket (hefolkningen) he7^eder sig jo til at vœrge landet med váben-
magt for kongen. Lad Indtrúnderne fá alle deres huse forvandlede til kolde
kul; ilden skal hlive tœndt i vedet, hvis jeg md 7'áde.
* Verset bör skrives:
Ála þryngr at éli, Brott komumk vér, en veitum
^rstiklandi, miklu; valtafn frekum hrafni,
skyldut skelknir h^lðar (vizk eigi þat vága
(skalmgld vex nú) falma. viggruðr) eða hér liggjum.
L. 5—8 er i 01. d. hell. saga helt anderledes, men findes der som sidste
halvdel til den forste halvdel af det næste vers.
Orstiklandi^ þryngr at miklu Ála éli^; skalm^ld^ vex nú; h^lðar
skyldut falma skelknir. Vér komumk brott eða liggjum hér — þat
vizk * eigi, vága viggruðr ^ — , en veitum frekum hrafni valtafn ^
Pilenes udskyder' ^ kriger, Olaf d. hellige. ^ 'Sokongens byge' = kamp.
Oxetid' ^ kamp , jfr. styrjpld, rómpld. ^-vindsk «/• vinda 'dreje' , œndre.
B0lgernes- hest /- skibetsj -vánd' = skibs-styrer, her kong Olaf. ° 'Fode, der
1 (
8 í
5 i
hestdr i valr'.
Kriger, nu trœkker det svœrt sammen til en stor sekonge-byge; kampen
kommer snart i gang; mændene skulde ikke frygtsomme tabe fatningen. Vi vil
slippe med livet eller ogsá blive liggende (pá valpladsen) — det vil ikke slá
Fóstbrœ ðra saga c. 24(10). HAUKSBÓK. 4l3
havlldar. skalm olld vex nv falma. brotl komvmz v§r. en vgttir
valtafn frekum hrafni vex eigi þar vaga viarvdr eda her lÍGÍvm.
konvngr. sy araái. sva mvn vera skalld. sem þv. segir at SLnnat
(tveggia) ^ mvnv þe/r menn er nv erv her komnir komaz brott §da
lÍGÍa her eptir. þa q(vað) Þ(ormoðr) v(isv) Þer* mvn ek eun vndz 5
oárnm allvalldr nair skalldum ner Y^iiir þv þeira þingdiarfr fyr
kne. hvarfa. Rikr vil ek m(e)d2 þer rgsir randar lindz enn. svinm.
stondum ar avndru??^ eybeygs. hfa ok deyia. Olafr. konvngr mæUti.
Sighvati skalld þikkiz þv nv. sneida. ok þarftu þess e^^i þvi at
hann mvndi sik nv her kiosa ef han vissi hvat her Yceri titt. ok 10
ma. sva vera at han^ komi oss at mestv gagni. Þ(ormoðr) swaraái.
\ersi ma at. sva'. se enn þat hyG ek at þvn/^ skipat vö^ri þa vm
merkiss. stongina. i dag ef þam^ veg hefdi margir farit. þat hafa
menn at agetum. gert. hverssv reyskliga Þ(ormoðr) bardiz a Stikla-
sioóvm þa er Oiafr konvngr fell þvi at han hafdi hvarki skiolld ne 15
bryniv. hann hio avallt .íj. hondum m(e)d ^ breid eyxi ok gekk i
gognum fylkingar ok þotti ongum gott þeim er fyri hanvm vrdv
110 at ei^a nattbol vndir eyxi hans. sva er sagt þa er lokit var bar-
daganvm at Þormo^r Yceri ekki saR. * hann harmadi þat miok ok
^ Mgl. i hdskr. ^ e ligéledes. ^ Skr. to gange. * Punhtum er tilf.
fejl, konge — ; men lad os (hvad enten det ene eller det andet vil ske) give den
grddige ravn valfede (0: kœmpe drahelig).
* Verset hor skrives:
þér munk eðr unz gðrum, Ríkr, vilk með þér, rœkir
allvaldr, náir skaldum, randar linns enn svinni,
(nær vættir þú þeira?), (st^ndum ár á ^ndrum
þingdjarfr, fyr kné hvarfa. eybaugs) lifa ok deyja.
Munk eðr, þingdjarfr allvalldr, hvarfa fyr kné þér, unz náir ^ðrum
skaldum — nær vættir þú þeira? * — . Enn svinni ríkr randar linns
rœkir^ vilk lifa ok deyja með þér; st^ndum ár á eybaugs ^ndrum ^.
L. 5—8 findes kun i Fósthr.; de synes ikke synderlig godt at passe til
1. 1—4, og er vistnok ved fejlagtig tradition föjede til dem som sidste halvdél.
* En stikpille til den i Italien vœrende Sigvatr. ' randar linnr = skjold-
orm (slange) = svœrd, dets rœkir (plejer) = kriger. ^ '0-ringens (havets) skier'
(pndrum af pndurr) = skihe.
Jeg agter fremdeles, tingdjœrve konge, at opholde mig foran dine knœ
(hos dig som din trofaste mand), (i det mindste) indtil du fár fat i dine andre
skjalde — nár vœnter du dem forresten? — ; du vise, mœgtige kriger, jeg vil
leve og dú med dig. Tidlig fœrdes vi pd soskierne a.
a Dette sidste synes at hentyde til en sorejse, rimeligvis til rejsen 1028
over 0sters0en til Garderige, pá hvilken Tormod fulgte kong Olaf.
414 . tíAtJKSBÓK. t*óstbrœðra saga c.á4(lÖ).
m(ællti) þat etla ek nv at eigi mvna ek til þeÍRar Gistingar. sem
koiivngr. i kvelld. Enn verra þikki mer nv at lifa enn deyia. ok
i þvi bili er hann. mœUti. pettsi þa flo avr at Þ(ormoði) ok koM
fyr briost hanvm. ok vissi hann eigi hvadan at kom. þvi sari vard
hsinn íeginn þvi at hann þottiz vita at þ(et)ta ^ sar mvn hanvm 5
at bana verða. ^ hsinn gengr til einwar byGhÍodv. þar er margir.
konvngs menn voro inni. sarir. kona eín vermdi vatn i katli til
þess at þva sar man??a. Þ(ormoðr) gengr at einvm vandbalk ok
styz þar við. ^ konan. mæilti vid Þ(ormoð) hvart ^ ertv konvngs
madr eda ertv af bonda Hði. Þ(ormoðr) q(vað) v(isv) A * ser at 10
ver vorum vigreifr m(eð)^ Oleifi. sar fekk ek helldr at hvarv hvit-
ings ok frid litin^ skin a skilldi minum. skalld fekk hrid til kallda
n§r hafa §skiaskar | avrvendan. mik. gervan. konan. mœllti. hvi 89^
l§tr. þv ei^i binda sar þin ef þv ert nokkvt saR. Þ(ormoðr) SYaraói
þav einn^ heíi ek sar. at ei^i þarf at binnda.^ konan mœllti hvmr 15 '
gengv bestz. fram. m(e)d ^ konvnginnm i. dag. 'Þormoór s(egir)
V. Haralldr** var bitr at bmaz bodreifr meb Oleiíi. þar gekk hardra
^ et mgl. i hdskr. ' Funktum er tilf. * Over v stdr et (overflodigt)
forkortelsestegn for er. * ed mgl. i hdskr. ^ Sdledes. ® e mgl. i hdskr.
* Verset hör skrives:
Á sér, at vér várum skínn á skildi mínum,
vígreifr með Áleifi, skald fekk hríð til kalda;
sár fekk ek, Hildr, at hváru, nær hafa œskiaskar
hvítings, ok frið h'tinn; ^rvendan mik g^rvan.
A sér, at vér várum vígreifr með Áleifi, hvítings Hildr ^ (konj.);
sár fekk ek at hváru ok lítinn frið; skínn á skildi mínum^, skald fekk
til kalda hríð ; nær hafa œskiaskar ^ g^rvan mik ^rvendan.
^ 'Hornets Hilde' = kvinde. ^ Meningen er her helt igennem dunkel;
l' 5 — 8 lider vistnok af en stœrk forvanskning. ^ Er ingen fuldstœndig kenning;
Svb.Eg.har lœsteski- = a,sk- = 'svœrd' (snarere: spijd); dettes 'asketrœer'=mœnd.
Man kan se det pd mig , at jeg har vœret kampglad hos Aleifr, kvinde.
Sdr fik jeg da under alle omstœndigheder og en stakket fred; „det skinner pd
mit skjold"; skjalden (jeg) fik en kold hyge(=hdrd medfart, kamp); „mœndene
har nœsten gjort mig kejthdndet" a.
a Er meningen, at Tormods anden hele arm skulde vœre hleven sd sdret,
at ogsd den var hleven uhrugelig — altsd en humoristisk vending?
** Verset bör skrives (jfr. Sn. E. II, 93, Den 3. og 4. grt.afh. 161—63):
Haraldr sák at vel varðisk réðu þeir und rauðar
vígreifr með Áleifi; randir prútt at standa
þar gekk hára hj^rva (fekk benþiðurr blakkan
Hringr ok Dagr at þingi; bjór) d^glingar fjórir.
í*Ó3tbrœðra saga c. 24(10). HAÚKSBÓK. 4l5
Hringr ok Dagr at þingi redvz þeir vnd ra^dar randir prvtt at
111 standa fekk benðiðvR blakkan bior doglingar. fiorir. konan s(pvrði)
þa enn Þ(ormoð) hverssv gekk \onv7i%nmi íram. Þ(ormoðr) q(vað)
v(isv) Avrt * var 0\afs hiarta oð fram konvngr bloði rekin bitv
stal a Stikla. stodum. kvaddiz lid borva. elþolla sa ek alla. ialfads 5
mema^ gram sialfan reyndr verdr flestr i fastri. fleindrifv ser hhfa.
margir menn voro i hlodvnwi þeir er miok voro. sarir. ok let hatt
i holsarum. sem nattvra er til sarana. Nv er Þ(ormoðr) hafdi.
kvedit. þessar. visvr þa kom madr ein^^ af bonda. liðinv. i hlodvna
'mn. ok er ha^in heyrir at hatt letr i sarum man?ía. mœUti hann 10
ei^i er þo undarligt at konvnginnm hafi eigi uel gengit. bardaginn
við bendr. sva. þrottlavst. folk. sem. þeíta er sem konvngimm heíir
fylgt. þvi at mer. þikkir sua mega at kueda at þeir me^in sem her
eru inm. þoli varla v^pandi. sar sin. Þ(ormoðr) s(egir) syniz þer
sva. sem eigi se þrottigir. þe^'r menn sem her erv inm. hanú s(egir) 15
sva syniz mer vist. at her. se margir menn þreklcrsir saman komnir.
Þ(ormoðr) m(ællti) sva ma vera sa se her nakkvaR maðr i hlodunwi
inm er eigi. se þrek mikill. ok eigi mvn þer. synaz. sar mitt. mikit.
^ Sáledes. I det sidste m er de to sidste streger forlœngede.
Sák, at vígreifr Haraldr varðisk vel með Áleifi; þar gekk Hringr
ok Dagr at þingi hára hj^rva^; þeir fjorir d^glingar réðu at standa prútt
und rauðar randir; benþiðurr ^ fekk blakkan bjór.
^ 'De lange svœrds ting'^kamp. ' ^ Sdr-tiuren' = örnen.
Jeg sd, at den hampglade Harald vœrgede sig mandig tilligemed Olaf;
dér gik Hringr og Dagr til kamp; disse é fyrster stod modig under de rede
skjolde; örnen fik múrk lœdskedrik (hlodet).
* Verset hör skrives:
Ort vas Áleifs hjarta, ÉlþoUa sák alla
óð fram konungr (blóði J^lfuðs, nema gram sjalfan
rekin bitu stál) á Stikla (reyndr vas fiestr) í fastri
st^ðum, kvaddisk lið b^ðvar. fleindrífu sér hlífa.
Hjarta Áleifs vas'^rt; konungr óð fram á Stiklast^ðum; stál,
blóði rekin, bitu; lið kvaddisk b^ðvar. Sák alla J^lfuðs élþoUa ^ nema
gram sjalfan, hlífa sér í fastri fleindrífu^; flestr vas reyndr.
1 'Jölfuds (Odins) hgge' = kamp, hvis \>o\\ai.v =^ krigere. ^ 'Pilenes hyge'
= kamp.
Olafs hjœrte var modigt; kongen trœngte voldsomt frem pd Stiklestad; de
hlodsprœngte stál (váhen) hed; hæren kaldtes frem til kamp. Jeg sá alle krigere,
med undtagelse af kongen selv, skdne sig i den stœrke kamp; de fleste hlev
(hárdt) provede.
416 HAUKSBÓK. Póstbrœðra saga c 24(10).
bondi gengr at Þ(ormoði) ok villdi sia sar hans. enn Þ(ormoðr)
sveipar eyxinm til hans ok. serir han miklv sari. sa. kvad vid hatt
ok stvndi. fast. Þ(ormoðr) mœ\lt\. þa. þat. vissa ek at vera mv7i6\.
nakkvaR sa madr inm er þreklavss. mv7iá\ vera. ^ er þer illa saman.
farít leitar a þrek anwaRa manwa þvi at þv ert þreklavss. sialfr. ^ b
erv her margir menn miok. sarir ok stynr engi þeira. enn þeím er
112 vsialfratt þott hatt lati i sarum þeira eN þv stynr. ok veinar þoat
þv hafiV fen/^git eitt litit ^ sar. N(v) ^ er Þ(ormoðr) m(ællti) þeíta.
stod. \\ann y'ió. vandbalkinw þann er i byGhlodvn??i var. ^ ok er
lokit var* r§dv þe^'ra. þa m(ællti) konan. sv er vatnit vermdi \\ó -íq
Þ(ormoð) hvi ertv sm. folr maóv ok htla^ss. sem. nar. §da hvi l§tr
þv eigi binwda sar þin. Þ(ormoðr) q(vað) v(isv) Emka * ek ra^dr
ne ra^dum. r§dr gron^^ kona manni i^rn. stendr farst hit forna
fenstigi mer benia ^at velldr mer hin mo^ra marglodar nv troda
dra^pniss dyRa vapna Dags. hridar. spor. svida. Ok er hann hafði 15
þeíta m(ællt) þa. do hann standandi vid balkinw ok fell til iardar.
dædr. Haralldr. Sigvrdar s(vn) fylldi v(isv) þa er Þ(ormoðr) hafdi^
kvedit. ^ \iann lagdi þeíta mð. sviða sv^ mvnái hann viha. kveda
Dags hridar. spor sviða. ^ Nv la^k. sva sem. sagt. var §fi Þ(or-
moðar) Kolbrvnar s(kallds) ok lykr her fra sogn þem er wer kvnvm 20
at segia fra Þ(ormoði) kappa hins. helga Olafs. konvngs;
^ Punktum er tilf. ^ Rettet fra hdslrs lltit. • v mgl. i hdskr. * ar
sammenskrevne. ^ f er tilf. over linjen med nedvisningstegn.
* Verset bör skrives:
Emka rauðr, en rauðum þat veldr mér, en mæra
ræðr gr^nn kona manni; marglóðar, nú, tróða,
járn stendr fast et forna djúp ok danskra vápna
fenstígi mér benja; Dags hríðar spor svíða.
Teksten er i Olaf d. helliges saga i Hkr., Fms. og Flat. meget afvigende,
medens den legend. Olafss. nœrmer sig mere til Fóstbr.s tekst. Mulig er den ferste
gennemguende at foretrœkke; dog holder vi os her til sagaen, sá meget som muligi.-
Emka rauðr , en gr^nn kona ræðr rauðum ^ manni ; et forna járn
stendr fast benja fenstígi^ mér; þat veldr mér, en mæra marglóðar tróða^,
(at) djúp spor Dags hríðar ok danskra vápna svíða mér nú.
^ En hentydning til hendes tilstedevœrende rodhdrede og rúdskœggede
mand? ^ benja fen = 'sár-vœsken', blodet, hvis stígr (vej) synes at hetyde'sár'.
^ 'Hav-ildens [guldetsj stang' = kvinde.
Jeg er ikke rodmussef, men den smœkre kvinde har en red mand; det
gamle jœrn stár urokkeligt i mit sár. Det er det, herlige kvinde, der volder, at
Dags-kampens og de danske vábens dybe spor volder mig nu svie.
HAUKSBÓK
UDGIVEN
EFTER DE ARNAMAGNÆANSKE HÁNDSKRIETER
NO. 371, 544 OG 675, 4^
SAMT FORSKELLIGE PAPIRSHÁNDSKRIFTER
AF
DET KONGELIGE NORDISKE OLDSKRIFT-SELSKAB
K0BENHAVN
THIELES BOGTRYKKERI
1892-96
INDHOLDSFORTEGNELSE
INDLEDNING
I. Om Haukr Erlendsson I— V
II. Hauksbóks historie og beskrivelse V— LXIII
L Hauksbóks historie V — VIII
2. Dens integritet VHI— IX
3. Dens bestanddele (læg) IX- XI
4. Dens beskadigelser m. m XI— XV
5. Dens hænder XV— XVI
6. Overskrifter XVI-XVII
7. Marginalnotitser og lign XVII— XIX
8. Retskrivningen XX— LVIII
Aa. Bl. 1—14 XX-XXXI
b. Bl. 15-18 XXXI-XXXVI
B a. Hauks egen retskrivn XXXVI— XL VI
b. Hauks sekretærer XLVI— LI
G. Elucidarius LI-LVIII
9. Papirshándskrifter LVIII— LX
10. Gengivelse af hándskrifterne LX— LXIII
in. Hauksbóks indhold og dettes betydning LXni- CXXXVI
De enkelte grupper LXIII
A a. Sagaer vedr^rende Island o. s. v LXIII— LXXXVI
1. Landnámabók LXIIl— LXV
2. Kristnisaga LXV-LXXIV
3. Fóstbrœðrasaga .... LXXIV— LXXXI
4. Eiríks saga rauða . . . LXXXI-LXXXVI
A b. Sagaer vedrerende Norge LXXXVI-XGVII
1. Skáldasaga LXXXVI— LXXXVIII
2. þáttr af Uppl. kon. LXXXVIII
3. Hemingsþáttr . . . LXXXVIII— XCI
4. Ragnarssonaþáttr . XCI— XCIII
5. Hervarars.okHeiðr. XCIII— XCVH
A c. Trójumannasaga XGVII — GIII
Bretasögur CIII— GXI
Merlínússpá CXI— CXIII
B. Skrifter og afhan Jlinger af teologisk-
geografisk-etnografisk indhold m. m. GXIII— CXXVIII
1. Elucidarius GXIII-CXVI
2 a. Heimslýs. ok helgifr. CX VI— CXXIII
b. Heimsp. ok helgifr. CXXIII— CXXV
3. Viðr.æðruokhugr.osv.CXXV-CXXVn
4. Pronost.temp.m.m. CXXVII— CXXVHI
C. Naturstene CXXVIII-CXXIX
D. Kalendervæsen og matematik CXXIX— CXXXII
1—4. Cisio janus m. m. CXXIX— CXXXI
5. Algorismus CXXXI-CXXXII
E. Völuspá CXXXIII
F. TiUæg I-XIII CXXXIII-CXXXVI
IV. Slutningsbemærkninger om Haukr Erlendsson som for-
fatter, samt udgivelsesmáden m. m CXXXVI- GXXXIX
Fortegnelse over hándskriftproverne CXL
HAUKSBÓK
Landnámabók (Haukr—Jón Erl^) 3—125
Kristnisaga (Haukr—Jón Erl.) 126—149
Heimslýsing ok helgifrœði (halvnorsk) 150—177
Heimspeki ok helgifrœdi (halvnorsk, dels isl.) 178 — 187
Völuspá (isl., c. 1350) 188— 192
Trójumannasaga (Haukr) 193— 2í26
Náttúrusteinar (isl.) 227—228
Gisio janus (isl.) 229—230
Bretasögur (Haukr) 231—302
Viðræda æðru ok hugrekki, h'kams ok sálar (Haukr) 303—330
Hemingsþáttr (Haukr—Asgeir) 331—349
Hervararsaga (Haukr—papirshdskr.) 350—369
Fóstbrœðrasaga (Haukr — 1. sekretœr m.fl.) 370—416
Algorismus (1. sekretœr) 417—424
Eiríks saga rauða (Haukr—1. og 2. sekretœr) 425—444
Skáldasaga (Haukr) . 445 — 455
Af Upplendinga konungum (Haukr) 456—457
Ragnarssona þáttr (Haukr) 458—467
Pronostica temporum (isl.) , 468—469
Elucidarius (norsk ?) 470 —499
Tillæg I -XIII (papirshdshrr.) 500—506
xNAVNEREGISTRE
I. Person-register 507—547
II. Stedsnavne m. m 548—561
Tillægsbemærkninger og Rettelser m. m 562
^ Betegner skriverne.
B.er byriar algorismum ||
c. I List þessi heitir algorismí;s. ^ hana fvndo fyst indverskir 90«
'^ menn ok skipvdv med .x. stofum. þeim er. sua erv ritnir
♦^^^ACr'Q^BHl* En>^ fyrsti stafr merkir einn i fyrsta stað enn
anaR .íj. hin^i. þridi. þria ok hveR eptir. þvi sem skipadr er allt til &
hins. sidasta. er cifra heitir ok. skal þessa staíi fra h§gri heNdi
vpj) hefia ok rita til vinstri handar sem. ebreskv;^
Vm merking stafa
c. 2 HveR þessi stafr ^ merkir sik einfalldhga i fyrsta stað. ^ enw
356 ef hann er i odrum stad. eu^ hann er skipadr merkir hann .x. lo
sinnvm. sialfan. sik ok i hvern stad er þv setr figvrv þessa BXinsni
enn skipat er. þa merkir hun avallt .x. hlvtuw meira i þeiw. stað.
er til uinstri handar veit helldr enn i n§sta stad adr. sifrö^ merkir
ekki fyri sik enn hun. gmr stað ok gefr oáYvm figvrum merking.^
Um grein stafa i5
C.3 Þar nest heyrir þat til at uita þren^^a. grein; stafana ok
allrar tolu þvi at avll tala * minm en^ .x. heitfr. fingr enn sv
tala avll er tigum gegnir. heitir Uðr hvart sem hvn er meiri eda
minm en su tala er allt er saman Uðr ok fingr. heitir samsett tala;
Um fingr ok figí^ru ^ ao
C.4 Ef þv uiU rita nakkueria tolv þa hya. þv at ef þat. er fingr
ok rita i fyrsta stað eina hveria figvrv. sUka. sem þarf a þessa leid.
8. Enn ef þv viU Uð rita þa settv cifrv. fyri figvrv a þessa iunð.
70. Vill þv samsetta tolu rita. þa setv fingr fyri Uð. sem her. 6.5.
^ Punktum er tilf. ^ Dette tegn bruges her og pá lignende steder i
det folgende, vistnok for at adskille det foranstáende fra den efterfolgende
rede overskrift. ^ Herefter er igen skr. hveR. * ta er i hdskr. reitet
(fra ul?;.
27
418 HAUKSBÓK. Algorismus c.5-9.
Hu^rssu iofn edr viofn tala uerdr
C.5 Hveria tolo er þv ritar. þa er hun iofn ef tigvm gegnir
eða. iafn fingr er um fram. enn aull tala er oiofn ef oiafn fingr ^
er um fram ''^. lafnir finwgr erv fiorir; 246.8. enn viafnir adrrír.
fiorir; 3579; Enn einn er hvarki þvi at hann er eigi tala helldr 5
vpphaf allrar tolv. ^
Gapitukm
C.6 I siay^ stadi er skip(t) ^ þessarar hstar greinum; heitzr et
fyrsta vidr lagnign* ani^at af drattr. þridia tvefalldan fiorda helm-
inga. skipti .v. margfalldan .vi. skipting .víj. at taka rot vndan. lo
ok er sv grein a tv^r leidir. Annsit er at taka rot vndan fer
358 skeyttri tolu ^. Enn Sínnsii er þat at taka rot vndan att hyrndri '
tolv þeÍYÍ er verpils voxt hefir;
Huersu af skal taka taulum ok vid leggia
c. 7 Fra hinm h§gri hendi. skalltv af taka ok vid leaia ok skipta is
i helminga enn fra. vinstri hendi ska^tv tvefallda ok skipta ok
margfallda ok sva draga vndan rot hvaratv(e)GÍv^;
Eer segir a huern hatt uid skd leggia adra tohi uiíi^ adra
c. 8 Ef þv viU vid ^ adra tolv adra leaia þa rita yf^'r vpj9Í hina
meiri tolvna ok set hina mlnm tolv ^^ iafn fram til h'mnar h^gri 20
handar ok lee þa figvrv fyst vp^ ^^ vid tolvna er vtarst er til h§gri
handar ok ef sv tala^^ arll saman er fingr. þa rita hann i sama |
stað. Enn ef talan uerdr samsett. þa rita i fysta fingr en^ lea ^^ 90b
vid Hðin þa tolvna sem i nesta. stad er aðr. Enn ef liðr verðr af
vidlagning i fyrsta stað. þa rita þar. cifrv enn lea hbinn við þa 25
tolu er n§st stendr ef þar er nokvr tala ella rita þar hann einn
saman. Enn ef þar er. cifRa ^* þa tak hana brott enn set hdinn
þar niðr. lec. sidan adrar. figvrvr. vid a(t) ^ slikvm h§tti;
c. 9 Ef þv vill adra tolv af anwam taka. þa rita tveimar tolvr.
sem i vidrlagning ok set iafnan hina minm tolv vndir. ellar. iafna. 30
þa tak þv af enni fyrstv figvrv. þa tolo. sem vndir stendr. ef þat
ma. ok rita ef nokkvt er eptir i sama stað. ella. set þar. cifrv.
^ Skr. to gange ved linjeshifte. ^ Rettet fra hdshrs frarm. ^ Punktum
er tilf. * Sáledes. ^ t mgl. i hdskr. « Eettet fra hdskrs tololu. "^ i synes
i hdskr. rettet fra n. ^ e mgl. i hdskr. ® Tilf. over linjen med nedvisnings-
tegn. *» Ligeledes. ^^ Ligeledes. ^^ Herpd gentages ordene ok— tala, dog
sáledes, at ef er onibyttet med er. '' enw lea skr. to gange. ^* r * hdskr.
rettet fra a.
r
Algorismus c. 9-12. HAUKSBÓK. 419
Enn ef þv matt eigi hina fyrstv. figwv af taka ok er sv tala meiri
er undir stendr þa takðv einn af nestv. figvrv. gaí þess at hvn ^
gerir .x. i fyRa stadnum^. Tak þa af þeiw alla tolv þa sem vndir
er ok^ i sama stad þat sem af hleypr. enn ef. ciffrvr. standa yfir
vp/9Í þa tak ein^^ af þeiri. úgvry er n^st. stendr. cifrvm. ok rita 5
nio. þar sem cifrvr. voro. allt þar til er þv kemr i þann stað. er
þv vill af taka Ok takðv þar af þeim. tio. sem þarf ok rita i sama
stad þat er Kfnar.
360 Hv^rsv tvefallda skal tolvna
c. 10 Ef þv vill tvefallda nokkvra tolv þa rita fyrst. slika tolv er lo
þer likar þar. n§st tvefallda þv þa figvrY. er mest veit til vinstri
handar. ok rita i n§sta stad þat er af hleypr. sem i vidr lagning.
E^ ef semiss stendr yfir vppi i ysta stad. þa lea. við. e\nn. þvi at
þar var * adr iofn tala ^ er i helminga var. skipt. ^
c. 1 1 Enn ef þv vill helming af taka. þa rita slika tolv. sem. þv i5
vill ok tak af helming enm fyrstv. úgvrY. ef hvn er. iofn. Enn ef
hvn er viofn. þa skipt i helminga. þvi er af einvm hleypr. ok tak
vpp einn. enn rita yUr vp^i þanw staf er helming hverss hlvtar
méirkir. ok v§r kollum. semiss. ok sva er gior. . y' . enn set. cifrv i
stadinw. þar n§st. tak af an^am. fig^^rv. helming at sama h§tti ef 20
hvn er iofn. Enn ef hvn er viofn. þa tak af helming. af þvi at
iafnt er ok af vpp. þan^ "^ ok ger af hanvm fimm. i nesta stad.
þvi at þat er helmingr af .x. Enn ef i odrum stad stendr. einn.
þa tak hann vp^. ok rita .v. i nesta stað enn set þar nidr. cifrv
sem hanw. stoð. Ekki gmr. cifra nema nokvr. figwa standi til 25
vinstri hanwdar henni. far sidan íram at slikvm h§tti hverssvgi
maYgar sem. figvrvr erv.
Ym margfalldan
c. 12 Ef þer Hkar at margfallda adra tolv; i adra. rita tvenwar
rasir. stafan^a með þeim hetti at hin ysta. figvra. þeÍRar tolv er þv 30
margfalldar. slandi vndir fyrsta. staf. ennar efri tolv en^ til vinstri
handar allar adrar. fra þeiri þ§r. sem vndir erv. þar n§st skaltY
362 hvgsa hversv mikit hina meiri figí;rv. þa er þv vill margfallda
skortir a .x. sva opt^ skaltv hina mini tolvna þa er þv vil
1 Herpd tilf. i hdskr. at (dittogr.). ^ d er i hdskr. rettet fra n, og n
fra V, hvorved der er fremkommet en streg for mange; dog sikkert ikke — med
Munch — at lœse stadinum. ^ ^g,. ^gi^ vistnok rita (Munch). * Tilf. over
linjen med nedvisningstegn. ^ iofn (fejl for viofn^ tala skr. to gange. ® Punktum
er tilf. ' af vpp. þanw retter Munch til tak upp I þadan. ^ t er skrevet
satnmen med foregdende bogstav, idet det er rettet fra den anden streg i ufuldst. pi?.
27*
420 HAUKSBÓK. Algorismus c. 12-13.
margfallda ^ || taka af. tigvM hennar. Ok at þv skilir ^etia. marg- 91^^
fallda .víj. ok niv. ^ Nio skortir einn a .x. þvi takðv eina .víj. af
.víj. tigvm. þa verda eptzV .ííj. ok .vi. tigir. þat erv .víj; sinwvm.
niv. At slikv skapi mattv adrar tolvr reyna. Margfallda. hina.
fyrstv ú^vrY. rettliga i allar þer er vndir. stanða ok rita yfir hv^rRÍ 5
fig^^rv. þa margfalld er hvn hefir ok tii vinstri hanwdar. þat. sem.
eigi ma yfir henwi i n§sta stad m^ð viðlagning rettri. Ok þa er
þessi. figvrsi er margfa^lldvt f§r hina ystv af þeim er undir standa.
vndir nestv. íigí;rv. ok margfallda við l^smn sva sem vid hin^ fyna
ok ef margfalldan gefr þer hð. set. cifrv. yfir vppi enn skipa liámm. 10
til vinstri handar. Enn ef b§di verdr af íingr ok Uðr. þa rita fingr
yfir þeiri. figvrv er þv. margfalldaðir ^ enn Hd § ^ nesta stad. Enn
ef fmgr ein^ verdr af^ margfalldan. þa rita hann jfir vppi. ef
cifra er i hinm efri tolv. þa hlavp yfir hana þvi at ekki ^ er ^ henar
margfalldan. þess skal ok ga at taka af figí/Tvr. þer. sem. yfir 153
vp^i. standa. lafn. skiott hveria sem þv hefir margfalldat ok rita
þan^. íingr i stad hverar ^. sem til heyrir eda. cifra ef. þat. er
rettara. enn lea þat við hinar er til vinstra vegs standa sem af
hleypr. ef cifrí^. stendr yfir þeiri. íigí;rv er þv margfalldar. þa tak
hana af. ef. fmgr verdr ok margfallda ella standi hvn kyR. Ef. þvtao
grvnar hvar(t)^ þv heíir rett mOTgfalIdat. þa skipt i svndr alla
tolvna. vm margfalldan. þat er sv tala er. vndir stoð ok mvnÍY fa
hina. somv tolv ok. fyR hafdir. þv.
364 SvndrskiptiHg tala
c. 13 En ef þv vill skipta i svndr tolvnm þa rita tveni^ar rasirnar 25
stafanwa ok rita vndir hina minwi tolvna. ok skal hin meiri tala
halfv meiri eda. þriv. slik. eda meiri mvnr. Settv hina. fremstv
íigvrY þa er vndir stendr gegnt hinm fyrstv. yfir Yppi ok adrar til
hegri handar iafn fram. sem þ§r endaz er vndir standa. þar nest
hvgsaþv hverssv opt hinn fyrsti fingr er ok i envm efra sva at 30
iafn opt se þ§r er fylgia hemii hver i þeÍRÍ tolv er jfir. stendr. ok
set þv þan/i fingr gegnt hinni ystv fig?;rv. er vndir stendr ok þo
vppi yfir badar radir. Tak sidan hina fyrstv af hinwi fyrstv fig^^rv
ok þar nest hveria at hendi iafnopt af hinm efri tolv. Enn ef ein
tala er vndir þa tak hana af hinm efri tolvnm. þar n§st flyt alla 35
, ^ Det sidste a er sJcr. over Unjen (pd grund af pladsmangel) med nedvis-
ningstegn. ^ Punktum er tilf. ^ ö er i hdskr. rettet fra r. * Skr. lige
foran folgende ord. ^ f er i hdskr. rettet fra t. » Det forste k sgnes i
hdskr. rettet fra et andet hogstav og ovenover det findes en forkortelsesstreg.
' r er i hdskr. rettet fra \(?). ^ sl er i hdskr. rettet fra i. » t mgl. i hdskr.
Algorismus c. 13— 14. HAUKSBÓK. 421
tolv þa er vndir stendr vm ein^ ok íinn ^ an/«an. kotiens. ok set
þan^^ hia hinum fyrsta. ok tak hina nedri tolv .i. qvotiens sva opt
af hinm efri ok ger at sama h§tti sva opt sem þarf. Ef þv matt
eig'i hina nedri tolu i figvrv. fin/^a i henni ^ efri | þa set þan?^. 9lb
fingr er vndir. stendr. fremstr n§st hinm fyrstv ok adrar at sama. 5
h§tti til hegri handar. ok finw. sidan kotiens eptir shkvm h§tti ok
f^r aptr. figvrv^. sem. þarf* ok rita alla sama kociens. yf^V vpj?i
sva marga sem. þarf. En/í ef. cifm. stendr vndir nidri þa hlErp
yfir hana. þvi at ekki ma henm. skipta. þa er þv kemr vndir hina
ystv. figtírv. ok hefir hinm skipt mattv ekki lengr ^ skipta Ok ggt. lo
þv þa þeÍRar tolv er eptir. stendr ef hvn er nokkvr. Enw ef þv
vill profa hvart þv. skiptir rett þa margfallda þa tolv er vndir stoð
við kociens. ok mvntv fa somv tolv ok fyrst hafd/r þv. En^ ef
nokkvt hhop af íram i skipting þa lea þat vid sidan er margfalldat.
er. ok mantv. fin^a hina somv. tolv; 15
Gapitubm
c. 14 Þa er þv leidir eina hveria tolv ok margfalldar i siolfa sik.
366 heit^V sv tala ferskeytt. ok. qvadrans^ ok hin fyrsta tala"^ sv er þv
margfalldadir heitir. rot. ok er hver tala rot vndir nokkvRÍ tolv.
En/^ eigi er hver tala. ferskeytt. Ef þv vill rot finna vndir nokvrri 20
tolv þa rita fyrst. sUka tolv er þer hkar. ok. §. envm^ fyrsta
oiofnvm stad. rita VNdir fingr þanw er þv leidir. i sialfan. sik. ok
taki af þat sem yfir vp/)i er. eda. sva sem nest ma. hann ganga.
Sidan tvefalldadv þann. sama. fingr. ok h(eitir) þat. dvfl. tak. þa.
vpp. fing(r)inw9 ok. húiir. hann. svbdvp(l)^o. g§t. þv. svbdvps. enw 25
rita. dvfl i n§sta. stað. ef þat er fingr enn ef liðr. er þa rita þar.
sem. fingr enn fyRÍ. stoð ok set. cifrv. fyri ella fingr ef samsett
tala er. Fmn sidan nyian. fingr ok " hann i dvfl ok tak af hinm
efri tolv þa tolv er þv margfalldar. Sidan margfallda þv. fingr. i
sialfan. sik ok tak þa tolv af hinm efri gegnt sialfvm hanvm. þar 30
n^st. tvefalldaþv. fing(r)in/^ ^ ok g§t hans. meb fyRa svbdvpli. enn
sct dvfl i nesta. stað. sem. fyR. F'mn þar n§st nyian. fingr. ok
leid. i dvflin. b§ði. samt. ok flyt dvflit fyRa at hinv dvfli vm emn
stað. ok lee þar við ef þar stod liðr. fyri af hinv dvflinv. Marg-
fallda þa nyian. fingr i b§ði dvflin. ok tak þa tolv af hinm efri. 35
1 Sdl. rettet fra hdskrs .v. (= fimm, Munch, i henhold til 1812, 4° i Gml.
kgl. saml.). ^ Sdledes. » Rettet fra hdskrs fiorv (Munch: figúrur;. * Ferst
skr. þafrf, men det forste f er understreget og en prik tilf. ovenover. ^ g synes
i hdskr. rettet fra ð. ® Disse to ord er skrevne over linjen med nedvisnings-
tegn. ' Rettet fra hdskrs tald. ^ e er i hdskr. rettet fra et andet bogstav.
' r mgl i hdskr. ^° 1 ligeledes. '* Her mgl. vistnok leið (Munch).
HAUKSBOK. Algorismus c. 14-15.
•
gegnt dvílinv. Ger at sama h^tti sva opt. sem þarf ok leid nyian.
íing(r)in i oll dvílin. ok ílyt þav eptfr avallt vm einn þar til er þv
kemr i hinn ysta stað.^ ef vpp gengr oll talan sv er þv ritadir. i
fyrstvnwi. þa var sv tala ferskeytt. Enn rot vndir þem tolv erv
íingr all/r saman þí^ir er þv tvefalldad^r meb sidasta. fingrinvm 5
þeim er þv fant. Margfallda. þv rotina || i sialfa sik ok rnvnU hafa 92^
hina sornv tolv sem i fyrstv ef þv gerdir rett. ^ ef af hleypr nokkut
tolun/zi. þa er þv dregr rotina vndan. þa var sv tala eigi ferskeytt.
368 ok lec þv þa tolv við hina er þv margfalldar r§trnar til. ok mvntv
fa hina fyrstv tolvna. ok er sv tala avll saman rotin ok af hlæp 10
rot meiri tolv. ^ Ef iiin^ fyrsti stadr þeÍRar tolv er þv ritadir var ^
iafn þa fin^ fingr vndir n§stv ^. figvrv ok margfallda a somv leid.
Gapitubm *
c. 15 Enn ef þv margfalldar rettliga; a ða leið. ferskeytta tolv i
sialfa. sik. ok sv tala er af þeiri margfalldan kemr. heitir vgrpils 15
tala ^. cvbikvss. ^ hvn er alla vega iafnmikil. En rotin vndir
cvbito. var hin. sama ok ferskeyttrar. tolv. Hver tala er rot
nokvrar verpils. tolv. i cvbici ^. en eigi er hver tala kvbitvs. Ef
þv vill fmnsi (rot) "^ vndir kvbito. hvgsa hverssv mikil tala. er ok
hverssv margir stadir erv. fin^ þar n§st fingr i hinvm fremsta 20
þvsvnða. stað.^ þvsvnda stadi kollum ver þa alla er vm þvsvndir
einar briotaz þat er hinn fiordi ok h.inn siænði ok enn. tivndi ok
hinn. þrettandi ok a/allt hleypr yfir .íj. staði. Fra vinstri hendi
skaltv þeíta verk vp^ hefia.^ leid þsinn fingr þv fant i sik cvbice.
þat er tysvar sinnvm margfalldat fyrst i sialfan. sik ok an^at sinn 25
i þa tolv er þar kom af ok þar nest tak af efri tolv. þessa tolv
alla. gegnt. fingrinvm. þeím siolfvm. ok þrefallda þar n§st fing(r)inn
ok hop/»a yfir einn. stad með þa tolv. ok set i þridia stað fyri
hinvm þa tolvna ef þat er fingr. ^ enn ef þat er liðr. þa set þar
cifrv enn Viáinn i n§sta. stað. En^^ ef samsett tala er þa set 30
fingrinn. i sama stað enn Hð hit n§sta. þar n§st fmn nyian fingr i
nesta stað þrefalldri tolv. er tripl heitir. ok leið han^ med hinm
figvrv er fyrst fanwtv ok ver kolium. svbtripl ok di^ h§gra veg
henm. i tripht med margfalldan ok þar nest leid hann einn saman
370 i þa tolv er af margfalldan kom ok v§r kollvm. prodvctvm. Tak 35
þa þessa tolv alla samt af hinwi efri gegnt þvi sem triplit stoð.
Punktum er tilf. ^ Tilf. over linjen med nedvisningstegn. ' n synes
i hdskr. rettet fra et andet bogstav. * c er udvisket. ^ Disse to ord er tilf.
over linjen uden nedvisningstegn. ® Ligeledes; rimeligvis er i urigtigt. ' Mgl.
i hdskr. » Rettet fra hdskrs c.
Algorismus c. 15—17. HAUKSBÓK. 423
Iþvinest leid. fingr þan^L sama. i sialfan sik kvpice ok tak þa tolv
af hinm efri gegnt sialfvm. fingrinvm. tak af fingr þan/^. ok þre-
fallda. her. sem \i\mi fyRa. ok í\mi þa nyian fingr. leið þany^. með
badvm. svbtriplvm ok triplín samt ok flyt a^allt triplin fornari
ept^V. sem þv gerir. i mina rotardratt við dvpl nema her skalltv 5
avallt einw stad hop^a enw lecia þo at sama hgtti tripl við tripl
med rettr(i) ^ vidrlagning. far. fram at slikv hofi; | medan þarf ok 92^
þv kemr i ysta stað. ^un þat skalltv með mikilli. vandvirkt hvgsa.
þa er þv ímnv fingrna ^ at þeir taki eigi sva mikit af efri tolv at
sv tala hafi e^^i stað. er þv margfalldar triplin til §da hin on/^vr lo
er þv margfalldar. fingrin þani^ sidana til. Varðvettv avallt svbtripl
med tripH. g§t þess. ok ef. cipprvr koma. i svbtripl at engi er
margfalldan eða. þrefalldan þe^'ra. Enw hallda þ§r stodvm. sinvw
medan nokkvr figvra er. til h§g(r)i ^ hawdar þeim. ok er ^at
ovandaz i vidrlagning tripls. at avallt feR þat. sem. fyR er. ritat. i i5
vidrlogv Hst. Fingr alhr samt þeir er svbtripl voro. ok. ystr fingr
með. erv rot en^(ar) * meiri tolv þeÍRar er þv ritadir fyrst. ef
vpj? gekk oll talan i af dn^ttinvm ok margfalldaþv svbtriplin. i
sialf sik cvbite. ok mvniw finwa hina fyrstv tolv. en ef af hliop
nokkvt tolvn^i i afdr§tti. þa er sv tala e^^i cvbicvs enn þo er afao
hla^p þat með. svbtriplvm ^. rot nokkvrss. cvbici. ok ef þv marg-
falldar rot hina minm cvbice. ok lea vndir þa tolv er af marg-
falldan kemr af hla^pit ok mvni\ fa fystv tolv. er þv ritadir.
(c. 16)0^ nv ritvm ver at. únn\ eigi fleira þar af. Þessar. erv fingm.
372 margfalldanar ferskeyttar ^ af. 3.9 qvadratí^^s af. 2.4. af 4. 1.6. 25
qYSíársLÍvs. af. 5.2.5. af. 6.3.6. qi^adrat^'s. af. 7.4.9."^ qvsidrsitvs. af.
8. 6.4. qvadratvss. af. 9. 8.1. Ok sv list til at. fin^a fingm marg-
falldan. sem ritat er fyR. þessi er fingra. margfalldan cvbice -^ . rot.
2.7. cvbvss. 2. rot. 8. CYhvs. 4. rot. 6.4. c\hvs. 5. rot. 1.2.5. cvbi^s
.6. rot. 2.1.6.8 cvbvss. 7. rot. 3.4.3. cvb^^s. 8. rot. 5.1.2. cvbí^s. 3o
(c. 17)9. rot. 7.2.9.^ cvbvss. hver ferskeytt tala hefir .íj. mglingar^^ þat
tala
er breidd. ok lengð. Enn cwhvs nvmervss " hef^V. þrenwa. m§ling.
þaí er breidd ok lengd ok þykkt. eda h?ð. ok þvi kalla. spekingar
hvern syniligan hkama med þessi tolv. saman. settan. B.t hann
heíir avallt þessa meling þrenwa. Med. þvi at eilif speki ok einn 35
Gvd villdi heimínn. syniligan ok likamligan skapa þa setti hann
^ i mgl. i hdskr. ^ r tilf. over Unjen med nedvisningstegn. » r mgl.
i hdskr. * ar ligeledes. ^ i er tilf. over linjen med nedvisningtegn og pl er
rettet fra hdskrs Ip. ^ Rettet fra hdskrs -skeyttrar (Munch). ' Herpá til-
föjes i hdshr. ur. af. « Bettet fra hdskrs 1.2.6. * Rettet fra hdskrs 7.1.9.
^° i tilf. over linjen med nedvisningstegn. " Sáledes.
424 HAUKSBÓK. Algorismus C.17.
f
fyrst. íj. hinar ystv hofvt. skepnvr. elld ok iord. þvi at ekki. ma
nattvrliga syniligt. vera vtan. þer. þar. sem elldr. gerir lios ok
hr§ring enn iord stadfesti. ok halld. Enn með þvi at þæ hafa
þren/^a viafna hviligleika. ok gagn staðliga þa var nattvrvlig
navdsyn at setia nakkvat miUi þeira þaí er samþykkti þeirsL os§tti. 5
ok sem fyR var. sagt at elldr ok iord. ok þat allt. sem Hkamligt.
er. þa er meb þrefalldri tolv er ver kollvm kvbikvm. saman. sett
þa riivm v§r þessa. tva. cvbi(c)vss ^. ^ Ritvm iorðina þessa leið.
tysvar. sinwvm .ij. tysvar. 2.4.8. Enn ^ elldinn. sva. þrysvar .ííj.
þrysví^r 3.9.2.7. Enn með. þvi at ekki eitt miðskeið || ma medal. lo 93»
þessana talna. einna þat er iafnri hlvtekníng heyri til hvartveaia.
ok eyngra anwaRa. tveoia cvba. þa. íin^vm ver. tv§r hlvtfellingar
tolvr a þessa Ivnð. leidvm rot hins meira kvbs. i kvadratum hins
minwa kvbss. þat er tysvar .íj. þrysvar. 2.4.1.2. ok rot hins min/ia
kvbs i * k(v)adratvm ^ hins meira kvbs. þat ^ er þrysvar þrir. i5
tysvar. 3.9.1.8. þessar tv§r tolvr heyra iaft til tveaia hinwa enna.
fyrstv ^ cvba. þvi at. 2.7. hafa i ser. 1.8. ok helming af. 1.8. Enn.
.374 1.8. hafa i ser. 1.2. ok helming af. 1.2.8. Sy^ hafa. ok. tolf. 1.2.
i ser. 8. ok helming af. 8. at sama hetti skalltv avallt Ivttekningar.
finwa. milli tveaia. cvba. Sva. skipaði. Gvð tven^iaR hofvt. skepnvr. 20
milli elldz ok iardar. lopt ok vatn. ok heíir vatn. tva. hviligleika
af iorð ok .íj. tolvr af elldi einn hviligleik. ok eina tolv. Enn lopt
hefir .íj. hviligleika af elldi. ok .íj. tolvr ^ enn. einn af iorð. ok
eina tolv. ok er elldr. þvi lettari en^ lopt. sem. 2.7. erv ^^ meiri
emi. 1.8. Enn lopt þv(i) " lettara. en. ^^ vatn. (sem) ^^ 1.8. erv 25
meiri enn. 1.2. vatn þvi lettara enn iorð. sem. 1.2. erv meiri enn.
8. Ma þ(et)ta ^* fvHigaR skilia. i þe^'ri. figí^rv er her er sidaR. ger.
ok kollvt er kvb^s perfectí;^ ^^. ^
^ c mgl. i hdskr. ^ Punktum er tilf. ' Herpá tilföjes atter enn.
* Rettet fra hdskrs ok (forh.; Munch). ^ v mgl. i hdsJcr. ^ Rettet fra hdskrs
þeiw (Munch). ' Foran y har der vœret skrevet et í, men dette er raderet,
vistnok ved misforstdelse. ^ Rettet fra hdskrs 2.1. ^ De 3 sidste ord tr
herpá gentagne, dog sáledes, at talordet skrives fuldt ud (U^v). '^ r er *
hdskr. rettet fra n med sidste streg forlœnget. ^^ i mgl. i hdskr. ^^ Ferst
skr. sem, men s og den sidste streg i iri er raderet. ^' Mgl. i hdskr. ^* et
ligeledes. ^^ Denne figur mangler.
c. I Olafr * het her konvfigr er kalladr var Olafr ^ hviti ; hsnin
3 var s(vn) Ingiallz konvngs Helga s(vnar) Olafs s(vnar) Gvdredar
s(vnar) Halfdanar s(vnar) hvitbeins. Vpjjlendinga. konvngs. OXafr.
heriadi i vestr viking ok vanw Dyílin?íi. a. Irkwdi. ok Dyflin^ar.
sker ^. þar gerdiz hann konvngr. yíir. hann. fekk Avdar divpvdgv 5
d(ottvr) Ketils. flatnefs. Biarnar s(vnar) bvno ag^z mannz or
Noregi. Þorstein^ ravdr h(et) s(vn) þeira. Olafr. fell a Irkwdi. i
orostv. enn Avdr. ok Þorsieinn. foro þa. i Svdreyiar. þar. fekk
Þ(orsteinn) Þoridar d(ottvr) Eyvinwdar avstmant^z. systr. Helga
hins. magra. þav attv morg born. ÞoYSÍemn^ gerdiz her konvngr.^ lo
4- hann. rez til lags. með Sigvrdi. iarlli hinvm rika. s(yni) Eysteíns.
glvmrv. þgir Ynn\ Kata nes. ok Svdrland. Ros. ok M§r§vi. ok
meÍR ^ enn halft. Skoiianá. gerdiz Þ(orsteinn) þar konvtigr yfir
adr Skotar. svikv hann. ok fell hann. þar i orostv. Avðr var þa
a Kata nesi er hvn spvrði. fall Þ(orsteins). hvn let þa gera ^ knor i5
i skoGÍ a lavn. ok er hvn var bvin hellt hvn vt i Orkneyiar. þar
gipti hun. Gro d(ottvr) Þ(orsteins) ravðs. hvn var modir. Grelaðar
er Þorfinnr iarl. hæsa khvfr atti. ^ eptir þat. for Avdr at leita
Islanáz. ^ hvn hafði a skipi .xx. karlla. frialsa. ^ Avdr kom til
Isianáz ok var hinn fysta | vetr i Biarnar hofn. meb. Birni. broðr. 20 93^
sinvm. Sidan nam Avðr oll Dala loná miUi. Dogvrdar ar. ok
Skravmv hl£rps. ar. hon bio i Hvami. ^ hvn hafði bena halld. i
^ Mellem Algorismens slutning og sagaens hegyndelse er der omtrent 3
linjers plads, hvor sagaens oversTcrift engang har stdet, skreven med rede bog-
staver; heraf er der nu int^t lœseligt, undt. det meste af sidste linje: \íra þw't*]
er ^eÍY fvndv vinland eð goda ok [markland?] ok | hellv land, hvilket sidste
ord stdr efter hviti i slutningen af den ferste linje af teksten, samt enkelte bog-
staver hist og her. Det hele bliver endnu mere vanskeligt derved, at Arne Mag-
nusson over den gamle skrift har skrevet folgende overskrift: Her hefr upp
Sogu þeirra þor- | íinnz Karlsefnis oc Snorra frorbrandz- | -sonar.; men det er
höjst tvivlsomt, om Arne her har lœst rigtig. Overskriften er skrevet af Haukr
selv. ' Skr. oloafr. » Sál., ur. for skiri. * stei er i hdskr. rettet fra idr.
^ Punktum er tilf. ® Foran m stdr et e; skriveren synes ferst at have villet
skrive (det folgende) en. ' g synes i hdskr. rettet fra f.
HAUKSBOK. Eiríks s. rau ða c. 1—2.
Kross holum þar let hvn reisa krossa. þvi at hvn var skirð. ok
vel trvvd. m(e)d ^ henni komv nt margir gofgir menn þeir er her-
tekn/r hofðv uerit i uestr uiking. ok uoro kalladir anaudgir. einn
af þeim h(et) Vifill. hann var §ttstor maðr. ok hafdi vmt hertekinw.
fyri. vestan haf ok var kalladr anaudigr adr Audr ^ leysti hann. 5
ok er Avdr. gaf bvstadi skipvmvm. sinvm þa spvrði Vifill hvi
5 Avdr gefi hanvm avngan bvstad. sem odrum monnvm. ^ Avdr
kvad ^at eyngv. mvná'j skipta kalladi hann þar gofgan mvnáw
þikkia sem hann var. hvn gaf Yíanvm Vifils d(al) ok bio hann
þar.^ hann atti þa kono er het ^ þ^fra synir voro þeir Þor- lo
biorn ok ÞorgeÍR. ^ þg^'r \arv efnih gir menn ok oxv vpj? með
fedr. sinvw. ^
Eirikr ravdi fanw Grcpnla/^d
C.2 Þorvalldr hett^ madr.^ hann var s(vn) AsvalldzVlfs s(vnar)
Yxna.-Þoriss s(vnar). Eirikr h(et) s(vn) ^ haws. ^ þeir fedgar íoro 15
af ladri til Iskwdz fyri viga sakir ok namv \aná. a Hornstrondum
ok bioGV at Drongum.^ þar andadiz Þorvall(ir. en?í Eirikr. fekk þa
6 Þorhilldar d(ottvr) lorvndar. Atla s(vnar) ok Þorbiargar knanar
b(ringv) er þa atti ^ovbiorn. hmn hækdelski '^ ok bio a. Eirix.
stodum sidan er. Eirikr rez nordan þat er hia Vazhorni. ^ þa 20
felldv þr§lar Eiriks. skridv a b§ Valdiofs. a Valdiofs. sioóvm.
Eyiolfr sæR frendi haws drap þrelana hia. Skeids brekkuM vpp
fra Vaz horni. fyRÍ ^at^ va Eirikr Eiolf savr.^ hann va ok Holm-
gowgo-Hrafn at Leikskalum^. Geirsteinw ok Oddr a lorva frendr
Eyiolfs. villdv eptir Yiann mela. ^ þa var Eirikr geR brott o(r) ^^ 25
Ha^ka d(al). hann nam þa Brokey ok Eyxn ey ok ^^ bio at Trod-
um i Svdr ey. enw fyrsta v(etr). þa ledi Yíann Þorgesti setstokka.^
sidan for Eirikr i Eýxney. ok bio a Eiriksstodum. ^ hann heimti
þa setstokkana ok naði eigi. Eirik(r) ^^ sotti þa setstokkana a
Breida bolstad enw Þorgestr for eptir hanvm. ^ ^eiv borduz skamt 30
fra ^^ garði at Drongum. þar fellv .íj. s(ynir) Þorgestz ok nokkvrir
menn adrir. Eptir ^at hofdv hvarirtveGÍv setv fiolme/^wa. ^ StyR
veitti Eiriki ok Eyiolfr or Svin ey. '^ovbiorn. Vivils s(vn) ok s(ynir)
7 Þorbrandz i Alfta f(irði). Y^nn Þorgesti veittv s(ynir) Þorðar. gelliss.
ok ÞorgeÍR or Hitar d(al) Aslakr or Langa d(al) ok IUvgi s(vn) 35
hans. þe/r Eirikr vrdv sekir a Þorssness. þingi. hann bio. skip. i
* e mgl. i hdskr. ^ Skrevet to gange. ' Punktum er tilf. * Áhen
plads for navnet. ^ Sdledes. » vn mgl. i hdskr. "^ e synes i hdskr.
rettet fra v. ^ Tilf. over linjen med nedvisningstegn. ® Det sidste k er
rettet fra hdskrs 1. ^" r mgl. i hdskr. ^^ Rettet fra hdskrs i. ^^ Disse
to ord er skrevne to gange; sidste gang er fra skr. fuldt ud.
Eiríks s. rauða c.2-3. HAUKSBÓK. 427
Eiriks vagi. enn Eyiolfr leyndi hanvm. i Dimvnar vagi medan \)eiv
Þorgestr leitvdv hans. um eyiarnar. ^ hann sagdi ^eim at han/i
gtladi at leita \anáz þess. er Gvn^^biorn s(vn) Vlfs krakv. sa er
hann rak vestr vm haf. ok hann ÍB.nn Gvnnbiarnar sker. han^í
kvez aptr mvnáy leita til vina sinna ef hann || fyndi landít. þeir 5 94'
Þorb/om ok Eyiolfr. ok StyR. fylgdv Eiriki vt vm eyiarnar,^ skildvz
þeir med hin^^i mestv uinattu. ^ kuez. Eirikr þeiw. skylldu uerda
at þui hku trausti ef hann metti ser uid koma ok kyn??i þe/r hans
at þvrfa. Sigldi Eirikr a haf undan Sniofellz iokli. ^ hanw kom
utan at iokli þeim er h(eitir) Blaserkr. ^ for hann þaðan. suðr at lo
8 leita ef þar v^ri byaianda. hann var hinn. fyrsta uetr i Eiriks ey.
ner. midri hinm vestri bygð. ^ vm uarit eptir for hann til Eiriks
f(iarðar) ok tok ser þar bustað. ^ hann for þat sumar i uestri
obygð. ok uar þar lengi. ^ hann gaf þar uiða ornefni.^ hann var
ani^an uetr i Eiriks holmum. fyri Hvarfs gnvpi. Enn hit þriðia i5
svmar for hann allt nordr til Sniofellz ok inn i Hrafns f(iorð). þa
kvez hann komin^ fyri botn Eiriks f(iarðar). hverfr hann þa aptr
ok uar hinn þridia vetr i Eiriks. ey. fyri minni Eiriks f(iarðar).
9 En^ eptir um sumarit for hann til Manáz ok kom i Breida f(iorð).
hann Yar þanw vetr með Ingolfi a Holmlatri. vm varit borduz 20
þm Þorgestr ok fekk Eirikr vsigr. Eptir }^at voro \>eir s^iiir. þat
svmar for Eirikr at byGÍa \aná. þaí sem \-iann hafði fvndit ok
kallaði. Gr§nlímd þvi at hann kvad menn þaí miok mvnwdv fysa
þangat ef \anáii heti. vel;
Af Þorbirni ^
C.3 ÞorgeÍR Vifvils s(vn) kvangadiz. ok fekk Arnoro d(ottvr)
Einars. fra Lavgar brekkv. Sigmwdar s(vnar) Ketils s(vnar) þistils.
er nvmit hafdi Þistils f(iorð). Avnnvr d(ottir) Einars^ h(et) Hallveig.^
10 henar fekk Þorbiom ok tok med hd/gar brekkv. \aná. a Helliss
vollum. rez Þorhiorn þangat bygdum ok gerdiz gofvgmenni rnikit. ^ so
hann var godr bondi ok hafdi ravsnar rad. Gvdridr h(et) d(ottir)
Þorhiarnar. ^ hvn var kven^a v§nst ok himi mesti skorvngr i
ollv at hefi sinv:^ Madr h(et) Ormr er bio at Arnastapa. ^ hann
atti konv er Halldis h(et). Ormr var godr bondi ok vinr Þor-
hiarnar mikill. ok var Gvðridr þar longvm at fostri með hanvm. 35
ÞorgeÍR h(et) maár. hann bio at Þorgeis ^ felli.i ^ann var avdigr
at. fe ok hafdi. vmt leysingi. hann atti s(vn) er Einarr h(et). hann
var v^nn madr ok vel man/iadr.^ hann var ok skarz madx mikiU.
EinaR. var. i sighngvm medal. lawda ok tokz hanvm þat vel.^ var
Punktum er tilf. ' Bettet fra MsJers Einks. « Sáledes.
HAUKSBOK. Eiriks s. rauða c. 3.
hann iafnan sinn vetr. hvart a Iskndi §da. i Noregi nv er fra þvi
at. segia eitt havst þa er E(inarr) var a Islanái for hann með
varning sin;^ vt eptir Sniofellz strond ok villdi selia. hann kemr
til Arna stapa.* Ormr byðr hanvm þar at vera ok þat þiar. Einarr.
þviat þar var vinatta. ^ var borinw inn varningr hans. i eitt vti 5
bvr. Einarr. bræt vpp varning sin ok syndi Ormi | ok heiwa 94^
11 monnvm ok bavd hanvm af at hafa slikt er hann villdi.^ Ormr þa
þgíta ok taldi Einar v^ra godan fardren(g) ^ ok avðnv manw
mikinw.^ enn er þe^'r helldv a varninginum gekk kona fyri vtibvrs
dyrin. ^ Einarr s(pvrði) Orm hver Yceri sv hin fagra kona. er þar. 10
gekk fyri. dymn. ek heíi e^^i hana her fyRÍ set. O(rmr) SYaraði
^at er Gvdridr fostra min d(ottir) Þorhiarnar at La^gar brekku. ^
Einarr mœUti hun rnun uera kostr godr. §da hafa nokkvrir me7in
til komit at bidia henwar. O(rmr) s(egir) bedit hef^r henar vist
ve^-it ok lÍGr. þaí e^^i lavst fyri. íinwz þat a at hun mun vera 15
msínn vond ok sva f(aðir) henar. sva með þvi. sagdi Einarr at her
er sv kona er ek etla mer biðia ok villda ek at þessa mala leitadir
þv vid. Þorbior^ fodr henwar ok legdir allan hug a at þg^a m§tti
fram gengt verda. ^ skal ek þer fvllkomna vinattu firi. giallda. ef ek
get radit. ma Þorhiorn. bondi pat sia at okkr va^ri vel hendar 20
tengdir þvi at hann er soma madr mikill ok a stadfestu. goda
enn lavsa fe hans er mer sagt helldr a forum enn mik skortir
hvarki laná ne lavsa fe ok okkr feðga ok mvnái Þorhitmi verda at
þessu hinw mesti styrkr. ef þeíta t§kiz. O(rmr) s(egir) vist þikkivmz
vinr þinw vera enn þo em ek eigi við mitt rað fvss at vid berim 25
þeíta Ypp þvi at Þorhiorn er skapstor ok þo metnadar madr
mikill.^ Einarr kvez ekki vilia an/^at en^ vpp Yœri borit bonordit.
12 O(rmr) kvad hann rada skylldv. feR Einarr svdr aptr vnz hann
kemr heim. nokkvrv sidaR hafdi Þorb^or^ havst boð. sem hann
atti vanda til þvi at hann var stormenm mikit. ^ kom þar Ormr 30
íra Arnastapa ^ ok margir adrir uin^'r * Þorhiarnar. O(rmr) kom
at mali vid Þorhiorn ok. sagdi at EinaR var þar skommv fra Þor-
geirs felli ok geráiz hinn efniligsti madr. ^ hefr O(rmr) nv vp/j
bonordit firi hond Einarss ok s(egir) ^at vel hent. fyri svmra hluta
sakir. ^ ma þer bondi verda at þvi styrkr mikill. firi fiar kosta 35
sakir. Þorhiorn SYaraái eigi vardi mik slikra orda af þer at ek
mvndi gipta þr^ls s(yni) d(ottvr) mina ok ^at finm þer nv at fe
mitt þveR er slik rad gefit mer ok eigi skal hun með þer vera
* Punktuni er tilf. 2 g ^g^ ^ Mskr. ' r tilf. over linjen med ned-
visningstegn. * uin- synes i hdskr. rettet fra un (med forlœnget sidste
streg i n).
Eiríks s. rauða c. 3-4. HAUKSBÓK. 429
Ilengr er þer þotti hvn sva litils giafordz verd. siðan for Ormr
heim. ok hverR anwaR bond man/^a til sins heimiliss. Gvdridr var
eptir m(e)d ^ f(oðvr) sinum ok var heiwa þan?^ vetr. ^ en?2 at vari
hafði Þorbior?^ vina boð ok kom þar mart manna ok vot hin besta
veizla ok at veizlvnwi krafdi ^ovhiorn. ser hHoðs. ok m(ællti) her 5
heíi ek bvit langa §fi. ok hefi ek reyn(tj ^ godvilia manwa við mik.
ok astvd. 2 kalla ek vel farit hafa var skipti. emi nv || tek(r) * 95a
hagr min^ at vhggiaz fyri lavsa fiar sakir Qnn her til hef^r kallads
verit helldr virdingar rad. Nv vil ek fyR bvinv bregda enn semd-
'mni tyna. ^ etla ek ok fyR af kndi fara enn ett mína svivirda lo
13 ok vitia heita Eiriks hins. ravda vinar mins er hann hafði þa er
við skildum a Breida f(irði). etla ek nv at fara til Grenlandz. i
svmar ef sva feR sem ek villdi. Monnum þotti mikil þessi rada
breytni þvi at Þorbiorw var vins§ll madv enn þottvz vita at Þor-
hiorn mvnái sva frewi þeíta vpj? hafa kvedit at ekki mvndX tioa 15
at letia hann. Gaf Þorbior^i monnvm giafir ok var brvgdit veizl-
vnm.^ sidan. for hverR til sins heiwa. ^ovbiorn selr lond sin ok
kíFpir ser skip. er vpj^i stoð i Hravnhafnar osi. ^ redvz til ferdar
með hanvm .xxx. ma/ma. var þar i ferð Ormr fra Arnastapa ok
kona hans ok adrir vinir ^ovhiarnar. þeir er Qig'i villdv vid ]\ayin 20
skilía. Sidan letv þeir i haf ok er þeir voro i hafi tok af byri. ^
fengv þeir haf viUvr ok forstz þeim ogreitt vmm svmarit. þvi ngst
kom sott i lid ,þeira ok andadiz Ormr ok Halldis kona haws ok
helmingr hðs þeira. ^ sio tok at st§ra ok þoldv menn hit mesta
14 vas. ok vesolld a marga vega. enw tokv þo Heriolfs. nes a Gr§n- 25
Xanái við vetr sialfan. Sa madr h(et) Þorkell er bio a Heriolfs.
nesi. \iann Yav hinn besti bondi.^ hann tok við Þovhirni ok oWum
(c. 4) skipverium hans vm vetrinw. Þovkell veitti þeim skorvhga. I ^enna.
tima var haUgri mikit a Gv^nlandi. hofdv menn fengit litit fang
þeir er i veiði ferdir hofdv farit. enn svmir ekki aptr komnir. ^ sv æ
kona var þar i by(g)ð ^ er Þorbiorg h(et) hvn var spa kona ok
var kollut litil volva. ^ hvn hafdi att ser .ix. systr ok voro allar
spakonvr. en^ hvn ein var þa a lifi. ^ þat var hattr Þovhiargar vm
vetrvm at hvn for at veizlvm. ok (bvðv) "^ þeir menn henm ^ mest
heim er forvitni var a at vita forlog sin. eda ar ferd ok með þvi 35
at Þovkell. var. þar mestr bondi þa þotti til hans koma at vita ner
letta mvnái oarani þessv sem yfir stod.^ bydr Þovkell spa konunwi
heim ok ev henni þar vel fagnat sem sidr var til þa er vid þess
1 e mgl. i hdsJcr. ^ PunUum er tilf. ^ t mgl. i hdskr. * r lige-
ledes. ^ d er i hdskr. rettet fra t; nœppe omvendt. ^ g mgl. i hdskr
' Mgl. i hdskr. ^ Herpd tilföjes atter þe*r.
430 HAUKSBÓK. Eiríks s. rauða c. 4.
hattar konum skylldi taka. ^ var henm bvit ha sgti ok lagt
vndir hauR hegindi. ^ þar skylldi i vera hesna fidri. ^ enn er
hvn kom vm kvelldit ok sa m«í?r er moti henni var senðr þa
var hvn sva bvin at hvn hafdi yíVr ser tvgla mottvl blan. ok var
15 settr steinum allt i skavt ofan. ^ | hvn hafdi a halsi ser gler tokir 5 95^
ok lamb skin;^s ^ kofra svartan a hofdi ok vid inwan kattskin??
hvit ok hvn hafdi staf i hendi ok var a knappr.^ hami var bvinw
m(e)d ^ mersingv ok settr steinum ofan vm knap/>in. ^ hvn hafdi
vm sik hnioskv linda ok var þar a skiodv pvngr mikill. ok vard-
veitti hvn þar i tavfr sin þav er hvn þvrfti til frodleiks at hafa. ^ 10
hvn hafdi a fotum kalfskin/^s skva lodna. ok i þvengi langa ok a
tinknappar miklir a endvnuw. ^ hvn hafði a hondvm ser kattskins
glofa ok voro hvitir innsiu ok loðnir enn er hvn kom \nn þotti
avllvm monnvm skyllt at veUa henni semihgar kvedivr. ^ hvn tok
þvi sem henni vorv menn gediadir til. tok Þorkell bondi (i)* hond 15
henni ok leiddi hana til þess s^tiss sem henni var bvit. ^ 'PoYkell
bað hansi þa ren^a þar avgvm iíir hiv ok hiord ok sva hibyU.
hvn var famalug vm allt. * bord yarv vp^ tekin vm kvelldit ok er
fra þvi at segia hvat spakonvnm var matbvit. ^ henm var. geR
gravtr a kiðia miolk ok mat bvin hiortv or avlluM kykvendum 20
þeim er þar varv iil. ^ hvn hafdi mersingar spon ok knif tan^^-
skep(t)an^. tviholkadan af eiri. ok var brotinw af oáá{r)inn^. Enn
er bord voro vpp tekin. þa gengr Þovkell b(ondi) íiri Þorhiorgv. ok
spyR hverssv henni þikki þar vm at litaz eda hverssv skapfelld
re henni erv þar hibyli eda hett^r. uanna. §(ða) hverssv fliotliga hvn 25
mvn vis verda þess er hanw hef^r spvrt ha^a. ok monnvm er mest
forvitni at vita. ^ hvn kallaz ekki mvnv segia fyR enn vm morg-
ininn eptir. er hun hafdi adr sofit vm nottina. Enn vm morgininn
at alidnum d(egi) var henni veittr sa vmbvningr sem hvn þvrfti at
hafa til at fremia. seidin^. ^ hvn bað ^ ok fa ser konvr þer er 30
kvnnv fr§di l^at sem til seidsins þarf. ok Varðlokkvr hetv. en^^ þer
konvr fvndvz eigi. þa var leitat at vm b^inn ef nokkr ^ kynm. þa
s(egir) Gvðridr hvarki em ek fiolkvnwig ne visinda kona. enn þo
kendi Halldis fostra min mer a Islanái þaí kv^di er hvn kalladi Vard-
lokkvr. Þorkell^ s(egir) þa ertv happfrod.^ hvn s(egir) þeíta er þat 35
eitt at íerh er ek §tla i ongum at beina at vera þvi at ek em cristin
kona. Þorbzor^ s(egir) sva metti verda at þv yrdir monnvm at Hði
her vm en þv Vö^rir þa kona ekki veRÍ enn adr. enn vid Þorkel
mvn ek meta at fa þa hlvti til er hafa || þarf. Þorkell herdir nv a 96a
^ Punktum er tilf. ^ m. er i hdskr. rettet fra 1. » e mgl. i hdskr.
* Mgl. i hdskr. ^ t mgl. i hdskr. « r ligéledes. ' b er i hdskr. rettet fra
et andet hogstav. ^ Sáledes. » Vistnok en fejl for ^oihiorg.
Eiríks s. rauða c. 4-5 HAUKSBÓK. 431
Gvdridi enn hvn kvez ger-a mvndY sem hann villdi. ^ slogv þa
konvr hring vm hiallinn en Þorbiorg sat a vppi. i kvad Gvðrid
17 þa kvgdit. sva fagvrt ok vel at engi þottiz heyrt hafa m^ð fegri
rodd kv§di kvedit sa er þar var hia. spakonan þakkar hemú kvgðit.
ok kvað margar^ þer nattvrvr nv til hafa sott ok þikkia fagvrt at 5
heyra er kv§dit var sva vel flvtt er adr villdv vid oss skiUaz ok
enga hlydni ^ oss veita enn mer erv nv marg^'r þe^'r hlvt^'r avd-
synir er adr var ek dvlit ok margir adrir. En^ ek kann þer. þaí
at. segia ÞorkeU at hall^ri þeíta mvn ekki halldaz lengr enn i vetr
ok mvn batna arangr sem varar. sottar far þat sem a hefir legit 10
man ok batna vanv bradara. Enn þer Gvdridr. skal ek lavna i
honð Hdsin^^i ^at er oss hefir af þcr stadit. þvi at þin forlog erv
m^r nv al]gloGS§. þv mvnt giaf ord fa her a Grenlawdi l^at er
semiligaz er þo at þer verdi ^at eigi til lang§dar þvi at vegar
þinir lÍGÍa vt til Islawdz ok man þar koma fra þer bgði mikil §tt 15
ok goð ok ifir þinvm kynkvislum skina biartari geislar en ek hafa
megin til at geta slikt vandliga set enda far þv nv heil ok vel. dott^r.
Siðan. gengv menn at visinda konvnni ok fretti þa hveR þess er
mest forvitni var a at vita.^ hvn var ok god af fra sognuM gekk
18 ^at ok lit i tavma er hvn sagdi. ^ þessv nest var komit eptir henm
af odrum b§. ^ for hun þa þangat. ^ þa var sent eptfr Þorbirni 20
þvi at hann viUdi e^^i heiwa ver(a) ^ medan slik hindr vitni var
framit. ^ vedratta batnadi skiott sem Þorbior^ hafdi sagt. ^ byr
Þorbiorn. skip sitt ok feR þar til er hann kemr i Brattahlið. Eirikr
tekr vel vid hanvm með blidv ok kvað ^at vel er hann var þar
kominw.i var Þorbiorn m(e)d^ hanvm um uetrini^ ok skuUda lidas
ham enn þeir vistvdv haseta med bondum. eptir vm varit gaf
Eirikr Þorbirm \aná. a Stokka nesi ok var þar geR sgmiligr b§r ok
bio hann þar siðan. ^
Af Leif envm heppna ok kristni kom a GrŒ'naland
C.5 Eirikr atti þa konv er Þorhilldr h(et) ok vid henni .ij. s(vnv). 30
19 het anwaR Þorstein enn annaR Leifr. ^ ^eiv voro badir efniligir
menn ok var Þorstemn heima m(e)d •'^ f(oðvr) sinuw. ok var ei^i
sa madr a Grenk/di er iafn man v§nw þotti sem hann. ^ Leifr
hafdi siglt til Noregs ok var m{e)á^ Olafi. konvngi. Trycva s(yni).
Enn er Leifr sigldi af Grenkwdi vm svmar | vrðv þe^'r sphafa til. 35 96^
Svðr eyia. 1 þaðan byriadi þeim seint ok dvoldvz þeir þar lengi
vm. svmarit. Leifr lagdi þoka a kono þa. er Þorgvnna h(et). hvn
' Punktum er tilf. ^ ^ er i Mskr. rettet fra d. ' n rettet fra
hdskrs ni. * a mgl. i hdskr. ^ e ligeledes.
432 HAUKSBÓK. Eiríks s. rauða c. 5.
I
VOT kona gttstor ok skildi Leifr at hvn. mvnái vera margkvn^ag.
Enw er Leifr bioz brott beiddiz Þorgvnwa at fara með ha^^í^m.
Leifr spvr(?i hvart þat vö^ri nokkvt vih frenda hen/zar. ^ hvn kvez
þat ekki hirða*. Leifr kvedz eig'i þat kvn/^a sia at sinv radi at
gera hertekna. sva storettada konv i okvn^^v \aná\. Enw ver Uðfair. 5
Þorgvnwa. mœUú eigi er vist at þer þikki þvi betr radit. ^ a þat
mvn ek þo hftta. sagdi Leifr.^ þa segi ek þer. sagdi Þorgvnwa at
ek man fara kona e^^i einsaman. ok em ek með barni. segi ek þat
af þinvm volldvm. get ek at þaí mvn vera sveinbarn þa er f§diz.
Enn þottv vilir avngan gavm at gefa þa man ek vpp f§da sveinin/* lo
ok þer senda til Gr§nla^dz þegar fara ma með odrum monnvm.
Enw ek get at þer verdi at þuilikvm nytium sonar eignin sem nv
verdr skiJnadr okkaR til. Enn koma etla ek mer til Grenianáz adr
20 iykr.^ Leifr gaf henni fmgr gvll ok vad mals mottvl gr§(n)leMzsk-
an^ ok tanr^bellti. þessi svein/^ kom til Grenla^dz ok nefndiz Þor- 15
gils. ^ Leifr tok við hanvm at faderni ok er þaí svmra man/^a sogn
at þessi Þorgils haíi komit til Iskndz firi Frodar vndr vm svmarit
enn sia. Þorgils var sidan a Grenla^^di. ok þotti þar enn eigi
kynia lavst vm hann verda adr lavk. þeir Leifr sigldv brott or
Svdr eyivm ok tokv Noreg vm havstid. for Leifr til hirdar. Olafs. 20
konvngs T(ryggva) s(vnar). lagdi konvngv a hann goda virðing.
ok þottiz. sia at hann. mvndi vera vel mentr maðr. ^ Eitt sinn
kom konvngr at mali vid Leif. ok s(agði) Etlar þv vt til Gvenlandz
i svmar. þaí etla ek. sagð(i)* L(eifr) ef þat er ydvaR vili. konvngr
swaraói ek get at þat mvn vel vera. ok skalltv þangat fara með 25
erindum minvm ok boda þa(r) ^ kristni. Leifr kvad hann rada
skylldv enn kvez hycia at þat erindi^ mvndi torflutt a Grgnlawdi. ^
konvngr kvez ei^i þanw man?^ sia er betr v§ri til fallin/z enn hann
21 ok mvntv giptv til bera. ^ l^at mvn þvi at eins s(egir) Leifr ef ek
nyt ydvar vid. ^ l§tr Leifr i haf ok er lengi vti ok hitti a lond 30
þav er hann vissi adr enga von til. ^ voro þar hveiti akrar. sialf
san^V ok vinviðr vaxin/z. ^ þar vorv þav tre er mosvR h(eita) ok
hofdv þeir af þessv ollv nokkvr || merki svm tre ' sva mikil at 197»
hvs voro lavgd. ^ Leifr fan>^ menn a skip flaki ok flvtti heiw med
ser. 1 syndi hann i þvi hina mestv stormei^^skv ok drengskap sem 35
morgv odrv er hann kom cristni a landit ok var iafnan sidan
kaliaðr Leifr him^ heppni. ^ Leifr tok land i Eiriks f(irði) ok for
heim. sidan. i Bratta hlið. ^ tokv þar alHr menn vel vid hanvm.
^ Punktum er tilf. * Rettet fra hdsTcrs hirta. ^ Rettet fra hdskrs
gr^kwdnzskan. ■* i mgl. i hdskr. ^ r ligeledes. ® r er rettet fra et andet
hogstav. ' Her mgl. vistnok varv.
Eiríks s. rauða c.5-6. HAUKSBÓK. 433
hann bodadi bratt kristni vm landit ok almewmliga trv oJc syndi
monnvm ordsending. Ohfs. konvngs T(ryggva) s(vnar) ok sagdi
hverssv morg ag§ti ok mikil dyrð fylgdi þessvm sið. Eirikr tok
þvi mali seint at lata sid siní^ enn Þiodhilldr gekk skiott vndir.
ok let gera lárkiv eigi allníi^r hvsvnv?/^. ^ þaf hvs var kallatt Þiod- 5
hilldar kirkia. hafdi hvn þar fram henir sinar ok ^eir menn sem
vid kristni tokv. ^ Þioðhilldr villdi ekki samr§di við. Eirik sidan
hvn tok trv enn hanvm var þa(t) ^ miok moti skapi. a þv(i) ^
22 gerdiz ord mikit at menn mvndv leita landz þess er Leifr hafdi
fvndit. ^ var þar formadr at. Þorsteinw Eiriks s(vn) frodr madr. lo
ok vinsell. Eirikr var. ok til bedinn ok trvdv menn hans g§fv
framast ok forsio. ^ hann var lengi fyri enn kvad ei^i nei við er
vinir hans badv hann til.^ bioGÍv sidan skip þat er ^orhiorn hafði
vt haft. ok \arv til radn^V .xx. menn. ok hofdv Htit fe. e^^i meira
enn vapn ok vistir. ^ Þann myrgin reid Eirikr heiman. ^ tok hoxin 15
e\nn kistil ok var þar i gvll ok silfr. ^ fal han^ ^at. ok for* sidan
leidar sin^^ar ok bar sva til at h(ann) ^ fell af baki ok brotna ^
rifin i sidvnni enn lesti hondina i axlar lidnvm.^ af þeim at bvrd.
sagdi hann Þioðhilldi ^ konv sinni at hvn t^ki feit a brott lez þess
hafa at golldit er hann hafdi feit folgit. ^ siðan sigldv þeir vt or 20
Eiriks f(irði) m(e)ð ^. gledi mikilli. ^ þotti þeim allvent sitt efni. þa
velkti vti lengi i hafi ok komv þ^^'r ekki a þer slodir sem ^eir
villdv. þe^'r komv i syn vid lúaná. ok sva hofdv ^eir fvgl af Ir-
\aná\. ^ rak þa skip þeira vm haf in^an. ^ foro aptr vm havstit
ok Yarv allmiok v§stir ok þrekadir. ^ koma vid vetr sialfan a Eiriks 25
23 f(iorð). Þa mœllú. Eirikr katari sigldv ver i svmar vt or f(irðinvm)
En^ nv erv ver ok erv þo enn morg goð at. Þorsteinw. sYaraái. þat
er nv hofdingligt bragd at sia nokkvt gott rad firi þeim monnvm
ollum sem her erv nv radstafa lavsir ok fa þeim vist i vetr. E(irikr)
sYaraói. ^at er \ iafnan satt sem mœUi er at ei^i veit fyR en svarat 30 97i>
er ok sva man her fara. skal nv hafa rad þin vm þeíta.^ foro nv
alhV ^eir er eigi hofdv adrar vistir með þeim fedgum.^ sidan foro
^eir heim i Bratta hlið ok voro þar vm vetrin^.
Þorstein Eiriks svn feck Gvðriðar \ ^ aftrgongvr
C.6 Nv er fra þvi at segia at Þorsteinn. Eiriks s(vn) vakti.ss
bonord við. Gvdridi ok var þvi maU vel. svarat. b§di af henni ok
af f(oðvr) henar. er þeíta at radi gert. ^orsieinn gengr at eiga
^Punktum er tilf. ^ t mgl. i hdskr. ^ i ligeledes. * f er i hdsJcr.
rettet fra þ. ^ ann mgl. i hdshr. ^ t er i hdsJcr. rettet fra n. ' Rettet
fra hdsJcrs þor-. ^ e mgl. i hdsJcr. " Rettet fra hdsJcrs þv-.
434 HAUKSBÓK. Eiríks s. rauíSa c. 6.
f
Gvdridi. ok var þeíta brvdkavp i Bratta hlið vw havstit. ^ for sia
veizla vel fram ok Yav all ^olmennt'^ 'Þorsieinn atti bv i Vestr
bygd a b§ þeim er h(eitir) i Lysv f(irði). enn sa madr atti þar
24 hehning i bvi er. Þorsteinn h(et). Sigridr h(et) kona hans. ^ for.
Þorsieinn. i Lysv f(iorð) vm havstit til nafna sins ok þav Gvdridr 5
beði.^ var þar vid þeim vel tekit. ^ voro þav þar vm vetrinw. þaí
gerdiz iil tidinda at sott kom i b§ þeira er htit var af vetri.
Gardr^ h(et) þar verkstiori. hann Yar ekki vinsell madr. hami tok
fyrst sott ok andadiz. ^ siðan Yar skamt at biða at hueR lez at
odrum. þa tok sott Þorsieinn Eiriks s(vn) ok Sigridr kona Þor- lo
steins. nafna hans. ^ ok eitt kvelld fystiz. Sigrid. at ganga til.
nada hvss. er stod i gegn vti dyrvm. Gvdridr fylgdi. henni ok
horfdv þer moti vti dvrvnvm. þa kvad hvn vid hatt. Sigrid. Gvdrid.
mœlUi vid hofvm ovarliga farit ok attv eyngan stað við at kallt
komi a þig ok forv vid heim sem skiotaz. Sigridr. sYaraái. eigi er 15
f§rt at sva bvnv her er nv Uðit þat allt. hit davða íiri dvrvnvm.
ok Þorsteinn bondi þinn. ok þar kenm ek mik ok er slikt hormvng
at sia. ok er þeíta leið af mœUti hvn forv við nv Gvdrid. nv se ek
ekki Hðit. ^ var þa Þorstein/^ horíinw. ^ henni þotti hann adr haft
hafa svipv i hendi ok vilia beria hðit. sidan gengv þer inw. ok 20
adr morgvn kemi þa var hvn latin ok var ger kista at likinv. ok
25 þena sama. dag. etlvdv menn at roa ok leiddi Þorsieinn þa til vara
ok i anwan Ht for hann at sia veidiskap þg^'ra. þa sendi Þorsieinn.
Eiriks s(vn) naÍNa sinvm ord at han/^ k§mi til hans ok sagdi sva
at þar veri varla kyrt. ok hvsfreyia villdi f§raz a f§tr. ok villdi 25
vndir kledin hia hanvm ok er hann kom inn var hvii komin vp^
a rekkiv stokkinn. ^ þa tok hann hansi hondvm ok lagdi boleyxi
firí briost henni.'^ Þorsteinn Eiriks s(vn) andadiz || ner. dag satri^. 93
Þorsteinw bondi bad Gvdridi leaiaz nidr ok sofa enn hann kvez
vaka mvn&Y vm nottina. yíir likinv. ^ hvn gmr sva ok er skamt 30
leið. a nottina settiz Þorsieinn. Eiriks s(vn) vpp ok mœllti kvez
vilia at Gvdridr Yœri þangat kollvt ok kvez vilia tala við hana.
gvd viU at þessi stvnd se mer gefin til leifiss ok vmbotar mins
rads. Þorstemn. bondi gengr a fvnd. Gvdridar ok vakti han^ bidr
han^ signa sik ok biðia ser gvd hialpar ok segir hvat Þorstemn 35
Eiriks s(vn) hafði talat vid hann ok hann vill fin/za þig verdr þv
rad fyri at sia hvat þv vill vpp taka þvi at ek kanw her vm
hvarskiss. at fysa. hvn SYaraói. vera kan^ at þeíta se §tlat til
nokkvRa þeira hlvta er sidan se i minm hafd^V þessi hin^ vndar-
ligi hlvtr enn ek venti at gvðs gytla^ mvn ifir mer standa.^ mvn. 40
^ Punktum er tilf. 2 Saledes.
Eiríks s. rauða c. 6-7. H A U K S B Ó K. 435
ek ok a h§tta með. gvds. miskvnn at fara til moz vid hann ok
vita hvat han viU tala þvi at ek mvn eigi fordaz mega ef mer
skal mein at verda. ^ vil ek siðr at hann gangi vidara enn mik
26 grvnar at þat man a lÍGÍa. nv for Gvdridr ok hitti Þorstem. syndiz
henm sera hann felldi tar. ^ hann mœUti i eyra henni nokkvr orð 5
hliott sva at hvn ein vissi. Enn þat mœUti hann. sva at aWir
heyrdv at þeir menn veri sehV er trvna helldv ok henni fylgdi oll
hialp ok miskvnw. ok sagdi þo at margir helldi hana illa. er þat
engi hattr sem her hefir verit a Gren\anái sidan kristni kom her
at setia menn nidr í vvigða molld vid htla yf^V songva. ^ vil ek lo
mik lata flytia til kirkiv ok adra þa menn sem her hafa andaz
enn Gardar vil ek brena lata a bali sem skiotaz þvi at hann velldr
ollum aptr gongum þeim sem her hafa vmt i vetr. ^ hann sagdi
henni ok vm sina hagi ok kvad henar forlog mikil mvnáy verda.
emt bad hans, varaz at giptaz Grenle/^dzkum monnvm bad at hvn 15
legdi fe þete til kirk^V. ok svmt fatgkvm monnvm. ok þa hne hatin
aptr odrv sinm. ^ sa hafdi hattr verit a Gr§nl«Mi sidan kristni
kom þangat at menn voro grafnir a beium þar sem ondvdvz i
vvigdri molldv.^ skylldi setia staur vp^ af briosti hinvm^ dauda.^
Enn ^ I sidan er kenm menn komv til þa skylldi vpp kip/?a 20 98t>
stavrinvm ok hella þar i vigdv vatni ok veita þar. yfir songva þott
þat veri miklv sidaR. ^ hk þeira. Þorsieins voro fgrd til kirkiv i
Eiriks f(iorð) ok veittir þar ifir songvar af kenm monnvm. tok
Eirikr vid Gvdridi ok var hemii i fodr* stad. ^ htlv sidaR andadiz
27 Þorhiorn. bar þa fe allt vndir G(vðriði). tok Eirikr hana til sin ok 25
sa vel vm henwar kost;
Af Hofða-Þorði
c. 7 Þordr h(et) madr er bio at Hofda a Hofda stronð*. hann atti
Fridgerdi. dottvr Þoriss. hímv. ok Fridgerdar. dottvr Kiarvals. Ira
konvngs.^ Þordr var s(vn) Biarnar byrdv smiors. Þorvalldz^ s(vnar) 30
hryGss. Asleiks s(vnar) Biarnar s(vnar) iarnsidv Ragnarss s(vnar)
lodbrokar. Þav attv s(vn) er Snori h(et). hann atti Þorhilldi. rivpv.
d(ottvr) Þordar gelHss. þeira s(vn) var Þordr hesthofði. Þorfin?^r
karlls efni h(et) s(vn) Þordar. modir Þorfin/^z h(et) Þorvnw. Þor-
fmnr. var. i kavpferdvm ok þotti godr fardrengr.^ eitt. svmar byrss
Karlls efni skip sitt ok ^tlar til GrenkT^dz. Snori Þorbrandz s(vn)
feR með hanvm or Alfta f(irði) ok voro .xl. uannai a skipi.^ madr
28 h(et) Biarni Grimolfs s(vn) breidfirdskr ^ at §tt annaR h(et) ^ Þor-
^ Punktum er tilf. ^ For in er der i hdskr. fire streger. ^ Skr. to
gange ved sideskifte. * Sáledes. ^ 0 er i hdskr. rettet fra et andet hogstav (\?).
« b er rettet fra hdskrs — dittografiske — f. ' Disse to ord er skr. to gange.
28*
436 II A U K S B Ó K. Eiríks s. rau«a c. 7-8.
9
hallr. Gamla s(vn) avstfirdskr. maðr.^ þeir bioGV hit sama svmar.
skip. sitt ok etlvdv til GrenlaMz. ^ ^eiv voro ok .íííj. tig^V. mana
a skipi. ^ lata ^eiv Karllsefni i haf þessvm .íj. skipvm þegar ^eiv
^arv bvn^V. ^ ekki er vm ^at getit hverssv langa vti vist þeir
hofdv. En/z fra þvi er at segia at beði þessi skip komv a Eiriks 5
f(iorð) vw havstit. ^ Eirikr reid til skips ok adrir \anáz menn. ^
tokz meb þeiw. greidlig kavpstefna. ^ bvdv styri menn. Eiriki at
hafa slikt af varningi sem hann villdi. Enn Eirikr syn^V þeim
stormenwskv af ser i moti þvi at hann bavð þessvm .íj. skips
hofnvw til sin heim vm vetrin/^. i Bratta. hlið. ^ þetia. þagv kavp- 10
menn ok þokkvdv hanvm. ^ sidan var flvttr heiw varningr þezra i
Bratta hlið. ^ skorti þar ei^i vtibvr stor til at vardveita i varning
þeirsi. ^ skorti þar ekki mart þat er hafa þv(r)fti ^ ok hkadi þeim vel
vm weÍYÍnn. Enn er dro at iolvm tok Eirikr f§d mikla ok var
29 ogladari enn hann atti vana til. Eitt sin^ kom KarUæfni at maU 15
við Eirik ok. mæ\lt\ er þer þvngt. Eirikr. bondi || menn þikkiaz 99^
íinna at þv ert ogladari enn þv att vana til. þv heíir veitt oss
með hinm mestv ravsn. ok erv \er skylldir til at lavna þer shkv
godv sem \er hofvm fong a. nv segðv hvat vgledi^. Eirikr. SYaraói
er þÍGÍt uel ok godmanwhga nv leikr mer þaí e^^i i hvg at a ydr 20
verdi hallt vm var. skipti. hitt er helldr at mer þikki VGligt þa er
þer komit an^ars. stadar at þat flytiz. at þ^r hafit en^zgi iol veRÍ
haft enn þessi er nv koma ok Eirikr hin^ ravði veitti ydr i Bratta
hlid a Gren\aná\.'^ þat mvn eigi. sva fara bondi s(egir) KsirWsefni.
Yer hofvm (a) * skipi varv b§di mallt ok korn. ok hafit þar af 25
slikt er þer vilit ok gmt veizlv sva stormanwliga sem ydr hkar
firi þvi. ^ þeíta þÍGr E(irikr) ok var þa bvit til iola veizlv ok var
hvn hin sgmiligsta sva at menn þottvz travtt þvilika ravsn set hafa
i fat§kv kndi.^ ok ept^V iolin vekr Karlls. efni bonorð. firi Eirik^'.
vm Gvdridi þvi at hanvm leiz sem hann mvnái for§di a hafa. ^ 30
30 Eirikr^ s^Nwradi vel ok segir at hon man sinvm forlogvm verða at
fylgia ok kvez goða ^ eina frett af hanvm hafa, ok lavk sva at Þor-
finwr festi Gvðriði ' ok var þa avkin veizlan ok drvckiþ brvllavp
þeira ok \arv þa?; i Brattalið vm vetrin. ^
Hofz Vínlanðs ferð 35
C.8 I Brattalið hofvz miklar vmrœðvr at menn skylldv leita Vin-
lanz ens goða ok var sagt at þangaí mvndi v^ra at vitia goðra
^ Punktum er tilf. 2 j. ^^^ ^ hdskr. ^ Her mgl. vistnok þinni veldr.
* Mgl. i hdskr. ^ Her hegynder atter Hauks egen hdnd. '^ ö er i hdskr.
rettet fra g. ^ Bettet fra hdskrs þv-.
Eiríks s. rauða C.8. HAUKSBOK. 437
laíídskosta ok þar kom at Kaiisefni ok Snorri bioGV skip sitt at
leita lííwdzins \m varið.^ meó \mm for ok sa maðr er Biarnyá het
ok anwaR Þorallr er fyR erv nefndír med sinv skipi. ^ Maðr het ^or-
varðr hann atti Freydisi dottw Eiriks ravða lavngetna.^ hann for
ok med þeim ok Þorvalldr svn Eiriks ok ÞorhaUr er kallaðr var 5
31 veiði madv. ^ h.ann hafði lengi verið meó Eiriki veiði maðr \\an?>
\m svmrvm en bryti vm vetrvm.^ h.ann var mikill madv ok sterkr
ok svartr ok þvrsligr lioðlyndr ok iliorðr ^at er hann mæUti ok
eggiaði iawnan Eirik ens verRa. ^ hann var illa kristin. ^ hawt^m
var viða kvnmgt i vbygðvm. ^ hann var a skipi meí? Þorvarði ok lo
Þo/-valldi. ^ ])eiv hofðv þaí skip er Þorbíorn hafþi vt haft. ^ ^eiv
hofþv allz .xl. ma/^^a ok .c. er þeir sigldv ti^ vestri bygðar ok þaðan
ti^ Bianeyiar^.i þaðan siglðv þeir .íj. d(Pgr i svðr.^ þa sa þe^'r laná.
ok skvtv bati ok konvðv \andxi ok fvn^v þar hellvr storar ok
32 margar .xíj. allna viðar. ^ fiolði var þar melracka. ^ þe^r gafv þar 15
nafn ok kollvðv Hellvki^d.^ Ðaþan sigldv þeir .íj. dœgr ok bra iU
landsvðrs or svðri ok fvndv \aná skogvaxit ok morg dýr a.^ ey la
þar vndan i lawdsvðr. ^ þar drapv \)eiv ein biorn ok kollvðv [)av
siðan Bianey ^ en k^dit MarklaM. ^ Þaþan sigidv þeir svðr meá
lanámY langa stvnd ok komv at nesi einv. ^ la \andii a stiorn. ^ 20
Yarv þar strandir ^ langar ok sandar. ^ þeir rerv til lanz ok fvndv
þar a nesinv kiol af skipi ok koUvðv þar Kialarnes. ^ þe^'r kollvðv
ok strandirnar Fvrðv strandfr þí^i at langt var ^ meó ^ at sigla. ^ |
þa gerðiz landit vágskorið. ^ þeiv helldv skipvnvm i ein vág. ^ 99
33 Olafr konvngv Tryava svn hafþi gefið Leifi tva menn skotzka. ^ 25
hgt raaðrin Haki ^ en hon Hekia. ^ þav var^ dyrvm skiotari. ^
þersir men^ vari? i skipi meó Karlsefni. ^ en er þeir hofþv siglt
fí/ri Fvrðv strand^'r þa letv þe^'r ena skotzskv menn a la^id ok baðv
þav lavpa svðr a landit at leita kwdzkosta ok koma aftr aðr .ííj.
dœgr Yceri liðin. ^ þav hofþv þai klæði er þav kollvðv kiafal þaí 30
var sva g^rt at hattr var a vp^p ok opit at liðvnvm ok engar
ermar a kneft saman miUi fota með knap^i ok nezlv en ber Yarv
þav an>^ars staðar. ^ þeir biðvðv þar þa stvnd en er þav koMV
aftr hafþi an^^að i hendi vinbma kongvl en anwað hveitiax nysaið.^
gengv þa^ a skip vt ok siglðv þeiv si^^an leiðar sinwar.^ ^eiv sigiðv 35
34 in a fiorð eín. ^ þar la ein ey fyri vtan. ^ þar vm Yarv stravmar
miklir. 1 þ^;i koUvðv þeir hana Stravmey. ^ sva var morg æðr i
eyni at varla matti ganga f^ri eaivm. ^ þe^'r koUvðv þar Stravm-
fiorð. 1 þeiv barv þar farm af skipvm sinvm ok bioGVZ þar vm. ^
^ Punktum er tilf. ^ Sdledes. ^ Noget utydeligt, men sikkert. * Her-
efter er skr. en hon haki, hvoraf hon er underprikket.
438 H A U K S B O K. Eiríks s. rauða c. 8-9.
þeir hofþv meá ser allzkonar fenað. ^ þar var fagrt lanzleg. ^ þeir
gaðv enkis vtan at kanwa \andit ^ þe^'r Yarv þar vm vetrin ok
var ecki fi/ri vnmð vw svmarið tokvz af veiðarnar ok gerbiz illt
iil matar. ^ þa hvarf brott Þorhallr veiði maðr. ^ þeir hofþv aðr
heitið á gvð ti/ matar oA; varð eigi \iá sva skiott sem þeir þottvz 5
þvrfa.^ þeir leitvðv Þorhallz vm .ííj. dœgr ok fvndv hö^wn a hamar-
gnipv einm. ^ haww la þar ok horfþi i loft vpp oA; gapti bœði
mvnwi ok nosvm oA: þvlþi nockot.^ þeir spvrðv hvi ham var þar
35 komin. ^ hann kvað þa engv þaí varða. " þe^'r baðv ha^w fara heiw
meó ser oA: hann gerbi sva. ^ litlv siþaR kom þar hvalr ok íorv 10
Ipeir iil ok skarv ok kendi engi maðr hvat hvala var ok er mat-
sveinar svðv þa atv þeir ok varð ollvm illt af. ^ þa mœllti Þorhallr
Drivgari varð en ravðskeaiaði nv en Kristr yðaR. ^ hef^'r ek þetta
nv fí/ri skalldskap min er ek orta vm Þór fvlltrvan.^ sialldan hefir
hann mer brvgðiz. ^ Ok er menn vissv þetta barv þeir hvalin allan 15
a kaf ok skvtv sinv maH til gvðs. ^ batnaði þa veðratta ok gaf
þeim vtróðra ok skorti þa siþaw eígi fong þd at þa var dyra veiðr
a landiuY en eaver i eyni en fiski or sionvm. ^
Af Karlsefni ok Þorhalle
c. 9 Sva er sagt at Þorhallr vill fara norðr fyri Fvrðvstrand^'r 20
36 at leita Vínk^ídz en Karlsefm vill fara svðr f^ri lanáit^ Byz Þor-
hallr vt vndir eyni ok verða þeir eigi fleiri saman en .ix. menn en
allt anwad lið for með Karlsefni.^ En er Þorhallr bar vatn a skip
V. sitt ok drack þa kvað hann visv Hafa* kvaðv mik meiðar malm-
^ Punktum er tilf.
* Verset bör shrives:
Hafa kváðu mik meiðar Bilds hattar verðr buttu
malm|)ings, es komk hingat, beiðitýr at reiða;
(mér samir land fyr lýðum heldr 's svát krýpk at keldu;
lasta) drykk enn bazta. komat vín á gr^n mína.
Malmþings meiðar ^ kváðu , es komk hingat, mik hafa enn bazta
drykk; mér samir lasta land fyr lýðum. Bilds hattar beiðitýr ^ verðr at
reiða buttu; vín komat á mína gr^n; heldr 's svát krýpk at keldu.
^ 'Malmtingets [kampensj trœer' =- krigere, mœnd. ^ Bildr si^nes at
mátte vœre et navn pd Odin el. en sekonge, hvis hpttr 'haf^hjœlm; dennes
krœvende (enskende) Tyr = kriger, mand, her digteren selv.
Mœndene sagde, da jeg kom herhen, at jeg vilde fd den bedste drik. Det
sömmer sig for mig at laste landet for folk. Jeg bliver nodt til at svinge (vand)
karret; der kom ikke en drdbe vin pd min lœbe; tvœrtimod er det sd, atjeg md
knœle ned ved kilden (for at drikke).
Eiríks s. rauða c. 9-10. HAUKSBÓK. 439
Iþi/igs er ek kom hingat mer sam/r laná itjn lyðví/i lasta dryckin
bazta billdz hattar verðr bvttv beiði tyr at styra helldr er sva at
ek kryp at kelldv komað vin a gron inina. ^ Ok er þeir \arv
bvnir vndv þeir segl. ^ þa q(vað) Þorha//r Forvw * aftr þar er v.
orir erv sandhimins landan '^ latvm ken/^i val kanwa knanar skeið 5
37 en breiðv meðan bil styavir bycia bellendr ok hval vella lavfa veðrs
þeir er leyfa lond a Fvrðv strondvm. ^ Siþan siglðv þeir norðr
íyri Fvrðv strandir ok Kialar nes ok villdv beita vestr íyr\. ^ þa
kom mote þeim vestan veðr ok rak þa vp/) a \v\and\ ok ^arv þeir
þar barðir ok þiaðir ok let Þorha//r þar lif sitt eftir þ^i sem 10
(c. 10) kavpmem^ ha/'a sagt. ^ Nv er segia af Karlsefni at Yiann for svðr
' f^ri Ifmdit ok Snorri ok Biarm^i meó sinv folki. ^ þeir fori; lengi
o^ allt þ«r II ti^ er þeir komv at a einni er fell af landi ofan ok 100»
i vatn eitt i\l siofar. ^ eyrar varí; þíír miklar ok matti e^ýi komaz
i ána vtan at haílœðvm. ^ þeír Karlsefm sigldv í ósin ok kollvðv 15
i Hópi. ^ þeir fundu ^ þar a landi sealfsana hueítíakra þar sem
I^gdir varíJ. en vínuid allt þö^r sem hollta víssí. huerr l§kr
38 var þar fullr af fiskum. ^ þezr gerdu graf^'r þar sem m^ttist
landít. ok ílodit gekk ofast ok þa er ut fell siorrin/z ^arv helgir
fiskar i grofunum. ^av uar mykill fioldi dyra a skoginnum medr 20
allu moti. þeir Yarv þar halfan manad. ok skemtadu ser. ok
uurdu md ekki uarir. fe sitt hofdu þeir medr ser. Ok einn morgin
snemma er þeir litudust um. sa \mv myki/zn fiolda hudkeipa. ok
^ Punktum er tilf. ^ Synes skr. sdledes (dittogr.). ' Her hegynder
atter en anden hdnd (Hauks „anden isl. sekretœr").
* Verset bör skrives:
F^rum aptr, þar es órir meðan bilstyggvir byggva
eru, sandhimins, landar, bellendr ok hval vella
latum kennival kanna Laufa veðrs, þeirs leyfa
knarrar skeið en breiðu, l^nd, á Furðustr^ndum.
F^rum aptr, þar es landar órir eru ; latum kennival sandhimins ^
kanna en breiðu knarrar skeið^, meðan bilstyggvir^ Laufa veðrs bellendr^
þeirs leyfa I^nd, byggva á Furðustr^ndum ok vella hval.
1 Sandhiminn 'sandUmmeV = hav; kenni-vah' 'den hest, der kcndef; det
hele = skib. ^ 'Skibets bane, vef = S0en. « Omtr. = ufortrodne. » 'De, som
udover, volder Leves [svœrdetsj storm' ^krigere, mœnd.
Lad os rejse tilbage til vore landsmœnd; lad os lade skibet (pdny) under-
soge det brede hav, medens disse ufortrodne (ironisk) krigere, som lovjmser
landene her, bor pd Furðustrand og koger deres hval.
440 HAUKSBÓK. Eiriks s. rauða c. 10-11.
f
var veift tríom a skipunuw. ok liet þui líkast sem i halmþust ok
var veift solar sínm's. þa mœllti. Karlsef?^^. huat man þetta hafa
teíkna. Snorri Þorbranz s(un) suaraí^^* Yianum. Yera. kami at þetta
se fridar mark. ok tokum skioUd huitan ok be^-um at moti ok sua
gerdu. ^eir. Þa Reru þeir i mot ok vndradust þa sem íyri Yaru. 5
ok gengu a land u^p. l^eir uaru suartir menn ok illigir ok hafdu
illt haar a hofdi. ^eir uaru miog eygdir ok breidír i kí/^num duold-
ust þe/r of stund ok undradust þa sem fyri uaru. ok Reru sidan
i brott ok sudr fyri nesít. ^eir Karlsefn?'. hofdu gort budir sinar
39 upp fra vatnínu ok uaru sumir skalarnir nör vatnínu. en sumir lo
f^'rr. Nu Yaru þeir þar l^ann vetr. þar kom engin sníor. ok allt
(c. 1 1 ) gekk fe þefrra sialfale ^ fram. En er uara tok sa þeir einn morgin
snemma at íioldi hudkeipa Reri sunnaw fyri nesít sua mart sem
kolum uö^ri saat fyri hopit. ^ uar þa ok veift af ^ hum'u skipi
trionum. þeir Ka.r\sefni brugdu þa skiolldum upp ok er þeir fund- 15
ust toku l^eir kaupstefnu sín * a millí. ok uiUdi þat folk helst hafa
Rautt skrud. þeir hafdu moti gefa skin/^a uoru. ok algra skin^.
þeir uilldu ok kaupa suerd ok spíot. en þai bannadu þeir Karlsefni
ok Snorrí. Þeir Skrelingö^r toku spannar langt Raudt skrud fyri
40 vfoluan belg ok bundu um hofud ser. gekk sua kaupstefna þeirra. 20
vm Ríd. þa tok at fgttast skrudit med þeim Karlsefn(i) ^ ok skaru
þeir þa sua smatt i sundr at eigi uar breidara en þuers íingrar.
ok gafu Skrelingar þo iammykit fyri sem adr eda meira. Þat bar
ti^ at gridungr liop or skoge er þeir Karlsefni attu ok gellr hatt.
þat felast Skrelingar ok laupa vt a keipana ok Reru sidan sudr 25
f^ri landit. ^ verdr þa ekki uart uií^ þa þríar uiki^r i samt. En er
sia stund uar liáinn sea ^eir fara. sunwan myki^in íiolda Skrelinga
skipa sua sem straumr st§di. uar þa trionum allum veift ands§lis.
ok yla upp allir miog hatt. Þa toku | þeir Karlsefni Raudan skiolld 100^
ok baru at moti. Skrelingar lupu af skípum. ok sidan gengu þeir 30
saman ok bordust. vard þar skothrid hord ^uiai Skrelingar hofdu
ualslongí/r. Þat sa þeir Karlsefní. at Skrelingar ferdu up^ a stong
knautt stundar mykin?^ þui nör ti^ at iafna sem saudarvomb o/c
hellst blan at lit ok íleygdu af stongiwni up^ a landit ifir lid þeirra
Karlsefnis ok liet illilega uidr þar sem nidr kom. Vid þetta slo otta 35
myklum a Karlsefni. ok allt lid hans sua at þa fysti engis annars
en ílyia ok hallda unda^ upp med anní. þui at þ§im þótti Hd
Skrehnga drifa at ser allum megín. ok Hetta §ighe fyrr en þgir
41 koma ti^ hamra nokkurra. ok veitto þar uidrtoku harda. Freydis
^ Sáledes, snarere -ale end -ala. ^ Punhtum er tilf. ^ Tilf. over linjen
uden nedvisningstegn. ^ Skr. to gange. ^ i mgl i hdskr.
Eiríks s. rauða c. 11. H A U K S B Ó K. 441
kom ut ok sa at þeá- Karlsefni helldu vndan ok kalladi. hui Renni
þer vndaw þe/'sum avvirdis monmxm sua gilldir menn sem þer erut.
er mer þötti ^ sem þer mettit drepa nidr sua sem bufe. ok ef ek
hefda vapn þötti ^ mer sem ek skilldi b§tr beriast en ei^mhuerr
ydarr. þe/r gafu engan gaum hmnar ordum^ Freydis uilldi fylgia 5
þeim ok uard sei/^ni. þuiat hun uar eige heíl gekk hun þo eptir
þeim i skoginn. En Skrehngar sekia at henm. hun fawn firfr ser
man/i daudan. þar uar Þorbrandr Snorra son. ok stod hellustein i
hofdi honum. suerdit la bert i hia honum. tok hun þat upj? ok
byz at vma sik. þa komu Skrelingar at henni. hun dro þa ut 10
briostít undan kledunum. ok slett^r a beru suerdinu. uid þetta
ottast Skrelingar ok Uopu undan a skíp sin ok Reru i brott. ^eiv
Karlsefni ^ íin/^a hawa ok lofa happ he/znar. Tueir menn fellu af
þeim Karlsefni^ en fioldi^ af þeím Skrelingom. Vurdu þeir Karls-
efni ofrlidi ^ bornir. ok foru nu heím ^ eptir "þetta iil buda sinna. 15
ok bundu sar sin ok ihuga ^ huat fiolmeníd ^ai ^ myndi vmt hafa
42 er at þeim sotti af landinu ofan ^. Syíiiz ^ þeim nu sem þat eina
mun hdit vmt hafa er af skipunum kom en ^ hitt folkit man vmt
hafa sionhuerfingar. þe^'r SkreMngar fundu ok^ manw daudanw ok
la æx i hia. ei^m þeirra tok upj? æxina ok hoggr med tre. ok þaso
hum at odrum. ok þotti þeim uera gersimi ok bita ual. Sidan tok
eimi ok hiuggi ^ i steín sua at brotnadi æxin. ok þa þotti þeim
engu nyt ^ er * eighe stodz griotit ok kastadu nidr. Þeir Karls-
efni þottust nu sea þott þar^ uæn^ landzkostir godir at þar myndi
iafnan otti ok ufridr a hggia af þeim er f^r^ biuggu.^ Sidan biugg- 25
ust þeir a brottu ok etladu úl sins landz. ok sigldu nordr íyri
landit ok íminn .v. Skrelinga i skinnhiupum || sofnada nör sio. "^ 101-
þe^'r hafdu med ser stokka ok i dyramerg dreyra blandinn. þottust
^ek Karlsefní þat skiHa at þerser menn myndu hafa vmt goruir
brott af landinu. þezr drapu þa. Sidan fundu þeir Karlsefni nes 30
eitt ok a fiolda dyra. var nesit at sea sem mykiskan ueri ^ af þui
at dyrin lagu þar um netrnar. Nu koma þeir Karlsefni aptr i
Straumfiord ok \aru þar íyri allz gnottir þess er þeir þurftu at
hafa. þat er sumra mawna sogn at þau Biarne ok Gudrid hafi þ«r
ept^r^ uerit. ok .x. tigir ma/ma med þmn ok hafi Qigi farit lengra. 35
43 En ^eiv Karlse/ki ok Snorri ^^ hafi ^ sudr farit ok xl. ma/^na med
]^eim ok hafi eighe lengr umt i Hopi en uart tua manadi. ok
1 Snarest sdledes. ^ Skr. or | ordum (ved Unjeskifte) . ^ Noget af-
hleget. * ofr- Ugeledes. ^ Noget utydeUgt, men sikkert. ^ Snarest sáledes.
' Punktum er tilf. « Eller u^ri. « Noget utydeUgt. »° Snarere sáledes
end snoRÍ.
442 HAUKSBÓK. Eiríks s. rauða c. 11—12.
9
hafi sama sumar aptr komit. KarlsefVw for þa einu skípí at ^ leita
Þorhalls veidimanz en an/^at lidit uar eptir. ok íoru \)eir nordr
fí/ri Kialarnes ok herr^ þa fyri uestan fram. ok uar landit a bak-
borda þeim. þar uaru þa eydimerkr einar allt at sea^ fyri þeim
ok nðr huergi Riodr .i. ok er \)eÍY hafdu lengi farit fellr a af landi ^ 5
ofan or austri ok .i. uestr. þe^'r logdu inn i arosin^. ok lagu uid
hi/m sydra bakkawn. ^
Vig Þorvallz Eiriks svnar
12 Þat uar einn morgin er ^eir Karlsefne sa fyri ofan riodrit
ílekk nokkun/^ sem glitrcídi uid þeim ok §ptu þ^ir a þat. þat lo
R§rdist ok uar þat einf§tingr. ok skautz ofan a þann arbakkan?^
sem þeir lagu uid. Þorualldr Eiriks s(un) Rauda sat uid styri. ok
skaut einfötingr aur 9. smaþarma ha^i^m. Þorualldr dro ut aurina
ok mœ\Ui. feitt er um istruna gott land hafum ver fengit kostum
en þo megum ver uarla níota. Þorualldr do af sari þessu Htlu i5
sidarr. ^ Þa leypr einfötingr a braut ok nordr aptr. þ^^'r Karlsefni
foru eptfr hanum ok sa hann stundum. þat sa peir sidarst i\l hans
U at ha7ín Hop a uag nokkurn. þa hurfu þe^'r K(arlsefni) aptr. Þa
. kuad eiwn madr kuidHng þmna EHtu * seggir aHsatt uar þat ein?^
einfðting ofan i\l strandar. en kynlegr madr kostadi rasar. hart 20
vm stopir heyrdu Karlsefni. Þeir foru þa i brott ok nordr aptr ok
þottust sia Einfötingaknd. uiHdu peir þa eige h§tta Hdi sinu lengr*.
þeir etladu oH ein fioH þau er i Hopi uaru ok þessi er nu funnu
þe/r. ok þat stedist^ miog sua a. ok Yœr\ iam langt or Straumfirdi
beggia uegna. hi^^n þridia vetr uaru þeir i Straumfirdi. ^ gengu 25
menn þa miog i sueitir. ok uará ^ þeim i\l um konvr. ok uiHdu
^eir er vku^ndir uaru sekia i\l .i. hendr þeim sem kuewdir uaru.
^ Noget utydeligt. ^ di noget utydeligt. ° Punktum er tilf. * Eller
leng/'rt? ^ Muligvis st^-. ® Dette ord og de forste i enhver linje pá siden
herefter er noget utydelige, men intet er usikkert.
* Verset bör skrives:
Eltu seggir, en kynligr maðr
allsatt vas þat, kostaði rásar
einn einfœting hart of stópir —
ofan til strandar, heyr Karlsefni.
Mœndene forfulgte — det er virkelig sket — en Enfodding ned til strand-
bredden, men denne underlige mand lob alt, hvad han kunde, hen over de flade
klipper(?)3. — H0r Karlsefni.
a stópir af fem. stóp, der ellers ikke forekommer, beslœgtet med norsk ntr.
stup (?). Masc. ofstopi synes nœppe at passe her.
Eiríks s. rauða c. 12-13. HAUKSBÓK. 443
ok stod af þui hin mesta vro. þar kom ti^ hit ^ fysta haust Snorri
s(un)2 Karlsefnis. ok xxav hann þa þriuetr er þeir íoru brott. l'a er
þeir sigldu af Vinkndi toku þeir sudrön uedr ok hittu þa Markland
ok funnu þar Skrelinga .v. ok xxav eiwn skeggiadr konvr uari^ .ij.
ok born tuau. toku ^ek Karlsefni sueínana en hinir komust ^ 5
undan ok sukku þeir Skrehngar i iord nidr. Sueina þessa .ij. hofdu
^eiv med ser ok^ kendu þeim mal ok uaru skirdir. þeir nefndu
modur sina VethiUdi ^ ok íodur Vvege ^. þeÍT sogdu at konungB.i'
45 stiornadu Skrehngum ok het annarr þeirra Aualldamo^ "^ en
annarr ^ Aualldidida ^. þeir kuadu þar engin hus. lagu menu þar 10
.i. hellum eda holum. þeir ^ sogdu þar liggia land odrum megin
gagnurtrt ^^ sinu ^ landi. er þeir mewn bygdu ^ er uarí^ .i. hvitum
kl^dum i^ oA: baru stangir f^/ri ser ok uaru festar ^ uid ílikr ^^ o^-
^^ptu ^^ hatt ^. oA: etla menn at þat haíi uerfl Huitra manna. land
eda Irland ed mykla. ^^ 15
(c. 13) ^^^* Biarna Gunwolfs ^^ s(un) bar i Irkndz ^^ haf ok komu
.i. madksio ok \ sokk ^*^ drivgvm skipið vndir þeim. ^^ þeir hofðv lOlb
bat þan/^ er bræddr var me^ seltiorv þd at þar fær ei^i siomaðkr a. ^^
þeir gengv i batin ok sa þeir þa at þeim matti hann eigi ollvm
vinwaz. ^^ þa mæUti Biarni af þi^i at batrin tekr ei^i meira en 20
hehning manna, vaRa þa er ^at mitt ráð at menn se Ivtaðir i batin
l^vi at þetta sM ecki fara at mannvirðingv. ^^ þetta þotti ollvm
sva dren^lega boðit at engi villdi moti mæla.^^ gerby þeir sva at
46 Ivtvðv menwena ok lavt Biarnm at fara i batin^i ok helmingr mamín
meó hanvm þí^i at batrin tok ecki meira. ^^ En er þeir Yarv komnir 25
i batin þa mœllti ein islenzkr maár er þa var i skipinv ok Biarna
hafþi fylgt af Mandi ætlar þv Biarni her at skiliaz vi^ mik. ^^
Biarni sYSLraái sva verðr nv at vera. ^^ hí^wii svaratíi avðrv hetz
þv foðvr minvm þa er ek for af Iskndi meó ^er en skiliaz sva við
mik þa er þv sagdir at eitt skylldi ganga yfir ockr baða.^^ Biarnm 30
svarí?í?^ Qigi sM ok sva vera gack þv hengat i batin en ek man
vp^ ff/ra i skipið þvi at ek se at þv ert sva fvss ti^ fiorsins. ^^
1 h synes i hdskr. rettet fra er. '-* Meget utydeligt. ^ must meget
utydeligt. * Eller ^eiv? ^ Sikkert sáledes. ^ Meget utydeligt, mcn sikkert
(v vege). ' mon iitydeligt, men nœppe at lœse anderledes. ^ Meget svagt,
men sikkert. ^ a (1) meget afhleget, men sikkert, sœrlig pá grund af afstan-
den mellem det foranstáende ord og ua-. ^*' Meget utydeligt (mulig -neri).
i^ Snarere sáledes, end kled-. ^^ Nœppe flikar.? ^« Snarere sdledes end ep-.
1* Her er ikke ny linje i hdskr.; linjen hegynder med la (i mykla;, hvorpá en
stor, tildels rod initial í>. ^^ Sdledes, men ur. for grim-. ^° Anderledes
kan ordet nœppe lœses. ^' Hermed hegynder Hauks hánd igen. '^ Punktum
er tilf.
444 H A U Iv S B Ó K. Eiríks s. rauða c 13—14.
f
geck Biarnni þa vp/j i skipið en þersi niaðr i batin ok íorv þ(?/r
si^an leiðar sin^^ar ti/ þers er þe/r komv til Dyílinar i Irlandi ok
sogðv þar þersa sogv. ^ en \)at er ílestra mann3i ætlan at Biarni
ok hans kvmpanar hafi latiz i maðksionvm þí^i at ecki spvrðiz iU
þeira siþan. ^ 5
Ættartala fra KaWsefni ok Gvðriði ^ konv hans
c. 14 ANað svmar eftir for KsirWsefni iil Islanz ok Gvðriðr med
^^ hanvm ok for heim i Reynines ^. ^ Moðor hans þotti sem hann
hefþi Utt til kostar tekit ok var Gvðriðr eigi heiwa en fyrsta vetr.^
En er hon profaði at Gvðriðr var kvenskorvngr mikill for hon 10
heim ok Yarv samfarar þerá goðar. ^ dottir Snorra Karlsefnis
svnar var Hallfriðr mod^r Þorlaks hyskvps Rvnolfs svnar, ^ þav
attv svn er Þorbiorn liet.^ hans^ dott^'r het Þorvn moðer Biarnnar
48 hi/skvps. ^ Þor geÍR het svn Snorra Kallsefnis svnar faðer Yngvilldar
moðor Branz hyskvps hins fyna. ^ Dottir Snorra KsirWsefnis svnar 15
var ok Steinvn?í er atti EinaR svn Grvndar-Ketils Þorvallz svnar ^
kroks Þoris svnar a EspihóU. ^ þeira svn var Þorstein ranglatr
hann var faðir Gvðrvnar er atti lorvndr at KeUdvw.^ þeira dottir
var HaUa moðir Flosa favðvr Valgerðar modor hm'a Erlenz sterka
favðvr herra Havks ^ logmB.nnz. ^ on/^vr dott^'r Flosa var Þordis 20
moðir frv Ingigerðar rikv.^ hen^^ar dottir var frv HaUbera abbadis
i Reynisnesi at Stað. ^ mart siormenne er komid anwað a Islandi
íra KsivWsefni ok Gvðriði^ \)at er ecki er her skrað.^ veri gvð með
ors ameN.^
^ PunJctum er tilf. ^ Rettet fra hdshrs þv-. ^ i er tilf. over linjen
uden nedvisningstegn. ■* h er i hdskr. rettet fra þ. ^ Over n findes en for-
dohlingsstreg. ® Ikke ha^-; v oí/ k er (i linjens slutning) skrevne tœt op til
hinanden; s (í) er meget afbleget.
Uer hefr sogv skallda Harallz konvngs harfagra
c.\ HAralldr konvngr harfagri reð fi/ri Noregi.^ hann hafði meó
^''^ ser marga agiæta menn. ^ Skalld þriv Yarv með konvngi Avlvir
hnvfa ok Þorbiorn hornkloíi ok Avðvn ilskiællda. ^ Þorolfr i
Hvíni hafði þa orlof heima at sitia er þetta Yar tiðinða. ^ Avðvn 5
var þa komin i sætt vit? konvng íyri ^at er hann tok stef or drapv
þeÍRÍ er Vifr Sebba svn frændi hans hafði ort vm RB.raUd kon-
vng. ^ tok Avðvn þar fgri avknefni en drapan Stohnsteficr ^ nafn
sva sem seg^V i sogv Vlfs Sebba svnar ok Kvigs iarls. ^ H.B.raUdr
konvngr tok virðilega veizlv á Hýstoðvm ^ a Norðmœri meó Ingi- lo
biorgv enne avðgv frænkono sin^i. ^ þar Yarv meó hanvm skalld
ham ok margir aðrir gavfg^V menn. ^ Ekkian þionaði siolf ok var
veizlan en bezta. ^ hon Yor væn kona ok en kvrteisazta. ^ hon
sken(k)ti ^ Avðvni eitt dyrs horn vm kvelldit. ^ hann tok hond
66 henwar meó horninv ok mæUti þv ert frið kona ok storvel litz mer 15
a þig ok ef þv viUt at ek sofa hia þer i nott þa vil ek gefa þer
gvllring þewna er konvngr gaf mer oA; þar meó marga Ivti aðra ef
þv villt þÍGÍa. ^ ho^ SYaraói Þetta man þer v^ra ecki alhvgat^ l^vi at
þv mant v^ra drvckin en konvngr man v^rða þer reiðr ef hann
verðr vaR ^ vi(? ^ þetta. ^ Avðvn SYSiraói Ekki se ek fí/ri þd ef þv 20
villt samþyckia. ^ Hon ser ringin ok syniz fagr ok mœUti Af þd at
mer getz vel at þer oA: mætti þetta leynt verða þa ma at ek gera
þin^ vilia ef þv villt sva fram fara sem ek gef rað til. ^ þv skallt
koma til skemv ^ min/zar er þriðivngr er af nott en ek skal sva
rað f^ri gera at opið ska\ vera skið garðs Hðit ok þær .ííj. hvrðir 25
er fyri skemmvnwi erv. ^ hann iattaí?^* þersv ^^ ok kyssir hana at
skilnaði. ^ Þvi nest kom Ingibiorg fyri Þorbiorn hornklofa meá
^ Punkium er tilf. ^ Sáledes; Haukr vilde dbenhart forst sJer. nominativ.
^ t er i hdskr. rettet fra f. * k mgl. i hdskr. (mulig er dog skenti en pá ud-
talen beroende skrivemáde). ^ li er skt^evet over linjen uden nedvisningstegn.
" Meget afbleget; dog er va sikkert. ' De sidste 6 linjer pá siden meget af-
blegede. ^ Meget svagt. ® Nœppe skemtwv. ^^ Svagt, men sikkert.
446 HAUKSBÓK. Skáldasaga c.l.
f
sama hætti * sem ^ fyri Avðvn. ^ íorv þeira. orð ok a þan ^ hatt ok
lavk sva at hann skylldi en ti^ skemv^ koma sem hin.'-* Siðarst^ ||
kemr ^ ho?^ fyri Avlfi hnvfv ok tok hann vií? heni ^ me(? sama 102»
hætti sem en^V fyRÍ. ^ oyí; sva lavk at hverr ^eirs. gaf henwi gvll-
ring ok tok hon vi(? ollvm oA: bað hon Avlvi koma. er þriðivngr 5
lifþi nætr"^.^ þersi rað^ vissi engi þé^ira meó o^rvm ok hvgði hverr
þgira gott iU sins íí/ri heitz.^ En er konvngr^ for^ at sofa^ vm kvelldit
oA: margir satv eftir ok \arv miok drvckn^r ok sofnaði þar hverr sem
komin^ var.^ Skalldin satv ok eft^'r ok voktv þi^i at þeim geck ei^i
67 or hvg hv^rs ^eir attv að vitia.^ En er þriðivngr var af nott þa stendr lo
Avðvn vpp ok gewgr tiZ skewmv Ingibiargar. ^ var þar opin skið-
garðr. ^ gengr hann in ok lykr vp^ hverri hvrðv eftí'r anam þar
til er hann kom at skemmvni. ^ þa fmwr hann at hon er i lasi. ^
haww ætlaði þa brott að ganga. ^ h«/^^i heyrir þa at sv hvrð er
nest VOT hawí^m vtan að syngr i lasi ok stendr hann þar. ^ At 15
miðri nott stendr vpp Þorbiorn hornkloíi ok gewgr ti/ skemmv
Ingibmr^ar gewgr in i skiðgarðin ok inn vm þa hvrð er þar er
nest.^ verðr^ þa skemman i lasi en er hann sneriz aftr var ^eir{iy
hvrðv læst er fyR lavk hann vp^. ^ En er þriðiv/^gr Ufði netr
stendr Olvir vpj9 ok ^en^r iil skemmv Ingibiargar. ^ var skið- 20
garðriw ^^ opin en er hann kom at skemmv dvrvw var ^^ ho^^ læst
en er hann ætlar brott þa er i lasi skiðgarz Uðit. ^ Sat hverr
þeira þar sem komin var þaí er eft^V var netr ok vissi engi iil
an^ars. ^ engi þeira ^ hafði fleiri klæði en hnklæði ok eina yfir-
hofn. ^ Veðr var kallt ok frost mik^Y. ^ En er konvngr kom i 25
hasæti vm morgonin þa saknað(i)^ (hann)^^ skalldanwa ok er l^eirsL
leita farið. ^ Ingibior^ segir þa konvngi hversv Yiá vissi. ^ ge^gr
konvngr vt ^ tiZ skemv meá morgv folki ok finwr þar skalld sin. ^
()8 konvngr var sva reiðr at varla matti orðvm ^^ vií? hann koma oA;
bað ^* drepa þa sem skiotaz fyri sina ofdirfð. ^ marg^V Yarv meá 30
ko?^í;n^i þeir me;^?^ mikils hattar er baðv fí/ri þeim ok sva sialf^V
þeir. ^ En er frændr þeira ok Yinir gatv þa e^^i i frið þegit þa
baðv ^eir konvng ^^ at hann sendi þa i nokkorn þan stað sem
hanvm Ukaði ok manravn væri i ok þo at þat væri forsending
helldr en hann sialfr leti drepa þa eigi íyri meiri sok sva mikils 35
sem hann hafþi virt þa aðr.^ Tekr nv konvngr þetta rað meó vina
sin/za fortolvm.2 seg^V hann nv at hann vill senda þa avstr i Svia
1
^ Svagt, men sikkert. ^ Punktum er tilf. * Nœppe þanw. * Meget
svagt. ^ Hele denne side er meget mork, slidt og afhleget. * Nœppe henwi.
' Eller netr? ^ Disse to ord svage, men sikre. ® i mgl. i hdskr. ^^ -iw
meget svagt (i linjens slutning). *' Klattet i hdskr. ^^ hann mgl. i hdskr.
^8 Meget afbleget. " Ikke bavð.
Skáldasaga c. 1. HAUKSBÓK. 447
Riki a fvnd Eiriks konvngs Biarnar svnar at koma friði millim
rikian/^a. * þetta mœUti konvngv af þtn at hvars þe^ra menn sem
komv i an^ars Riki Yarv þegar drepnir ^. ^ Sina visv hafði hvert
skalldit ort vm nottina millim hvrðanwa. ^ þetta kvað Avðvn Stoðv *
yer vnd viðvm vindar tialgv Unda herkir hyriar serkia hve ^ of^ 5
viællti 3 þat bellti ^ þat ^ hya ^ hrafn ^ fiotvrs hvottv hlakk fankað
ek mey racka ibar ^ skelfis ^ bialfa ^ bivgs ^ þá ' raman smivga. ^
Þersa q(vað) Þorbiorn Hilldr ** of reð þvi er helldv horn gratz ^
fyri mer hlatri þí?i em ek lystr at lasta lestvndir^ for þersa ok
liðbivgrar leigrar let æva mik sævar eigi mvn enn ^ vií? ^ eckiv ^^ 10
69 avstmawna for sanaz. ^ Þersa q(vað) Avlvir Lavgþis *** hefer of
lagða lavk frÍG dain avgna skiall ^^ valldaðar skallda skiðgarðr
saman hvarma ok bandvaniðr blvndar beckiar hiortr i reckiv þn
hefi ek fyrgnar fyris fiongolf daínw sionvm ^^. ^
Skalldin bioGvz iil ferðar 15
HsiraUdr konvngr hafþi þat veitt skalldvnvm þa er þeir
hotþv mersta virðing af konvngi at hverr þeira skylldi kiosa man
or konvngs hirð ser ti^ þionvstv ok eíiir gongv. ^ Sa er Avðvn
hafþi kosið het ReikvII en Þorbiorn kavs Kolo-fostra en Hialm-
grimr het sa er Avlvir kavs. ^ En þo at skalldin Yœri orðin ígri 20
konvngs reiði þa villdi þo engi skiliaz við sin felax ma?m þo at
þersi hætta lægi ígri. ^ Ok .er þeir Yarv bvnir þa %en%Y þeir íyri
konvn% ok kvoddv hann ok baðv \vann leaia sina hamingiv a ferð
þersa ok þo at konvngr væri reiðr þa het (hann) ^^ þvi sem þeir
baðv ok bað þa vel fara. ^ riðv þe^'r brott .vi. menn. ^ þa mœUti 25
Avðvn þaí man rað þo at Yer sem orðn^'r íyrir ko?ivngs reiði at
lata eigi yfir drifaz. ^ eigv Yer marga frændr oA; gavfga ok syniz
mer ráð at ver ^* sœkim þe/ra travst. ^ geymvm ^^ o^- at nockor
^ Punktum er tilf. ^ r ^oíc^í utydel. i linjens slutn. ^ Sáledes sikkert.
* Synes at ligne mere belli i. ^ JV^o^eí utydeligt. ^ Nœppe at lœse anderledes.
' skelfis sikkert; efter i stár der et, som det synes, noget stort s, men hogstavet
er noget klattet. De folg. 4 ord er skrevne omtr. uden mellemrum, det sidste
usikkert. « Meget utydeligt. » Meget svagt, sœrlig forkortelsestegnet (sm.?).
10 Vistnok sáledes, men meget afUeget. " all meget utydeligt (eller aft?;.
12 valldaðar — sionvw fuldstœndig sikkert. ^^ Mgl. i hdskr. " Foran v
er þ urigtig skrevet. ^^ Svagt fremtrœdende ; lœsningen vanskeliggöres her ved,
at Uœkket fra den anden side slár igennem.
* Verset er sd forvansket, at det nœppe lader sig restituere; hvorfor vi
lader os nöje med at henvise til Sn.E.III, 406—7, 415 og F.Jónsson: Kritiske
studier 62—63. ** Om dette vers gœlder det samme, som om det foranstdende ;
se Sn. E. III, 412. *** Om dette vers gœlder det samme, som om de to foran-
stáende; se Sn. E. III, 415, Kritiske studier 64—65.
448 HAUKSBÓK. Skáldasaga c. 1.
frægð fari af ors ef ors verðr eigi avðit aftr komv. ^ þat er rað
at ^ ver kiæmem nockvrvm mikils hattar monnvm ^ i f^rð þé-rsa. ^
þ^tta likaði þeim ollvm vel. ^ þa * mœUti Hornkloíi a ek gavfgan
frænda a Vpplondvm er heitir Rolfr nefia. ^ hann var enn mersti
kappi a (pskv alldri en ecki er hann vngr.^ hann^ er^ ravstaztr . . . ^ 5
sende maór B.SiraUdz konvngs. ^ haits fvnd man ek sœkia þviai
ors"^ er^ þaí | mikif^ travst ef hann reðiz i þersa ferð.^ þei^ þotti I02b
þetta eð raðlexta. ^ Avlv^'r mœlUi Hringr en hviti a Svn^^mœri er
min nafrændi. ^ hann er min moðor broðir ok lendr maðr Har-
aUdz konvngs. ^ hann man ek fin^a ok biðia haiin til þersar 10
féírðar. ^ hann er vngr ok en manvensti ok Uklegr ti^ goðrar fram-
70 gongv ef nockors þarf við. ^ þa mœUti Avðvn þan frænda a ek er
Þorfinr heitir. ^ hann er ok lendr maór RsiraUdz konvngs. ^ hann
heUr Navmdœla fylki. ^ hann er .xvííj. vetra gamall hann er
kallaðr Þorfin^^r ramme. ^ hann hefer nytek^'í vi^ foðvrleifð sinm. ^ 15
han man ek biðia til ferðar meá ors ^ þvi at ek hya at þat rvm
reyniz eigi avtt er hann skipar. ^ Skiliaz þ^^'r ok sœk^'r hverr sin
frænda heim. ^ Ok er fyst sagt af Olvi at hann ferr svðr a Mœri
ok kemr til Ríngs hvita. ^ tekr hann yíó hanvm meá fvllri bliðv
ok var Olvir þar .ííj. netr i goðvm fagnaði. ^ hann bar þa vpp 20
erindi sín ok segir sva at ek em her komin a þin fvnd þat at
segia þer at B.SiraUdr konvngr heíir sent ors skalld sin avstr i
Svia Riki at gera frið milhm konvngsi ok landanwa i miHim. ^
Hringr swsiraói hvat hafi þer þers gort er konvngr vill yðr feiga. ^
Avlvir svarat?^ hann hvgði at ver mvndvm meira íram koma en 25
aðrir mmw. ^ Hringr mœUti seg mer eð san?^a hvgrsv við veít. ^
Ollv^'r sagþi þa allt sem var. ^ Hringr mœUti þaí er iila orðit. ^
Olvir mœl/íi sva er meó pvi þo at ek bið þig til ferÖOT meó mer
þvi at (ek) ^ venti af þer mest travst ^^ þí^i helldr sem mik stendr
meira. ^ litt em ek ^ felldr ^^ ti^ sliks segir Hringr sak^'r œskv ok ^ 30
vvana eða hveria ætli þer fleiri til þersar ferðar at biðia. ^ Avlvir
nefnir Rolf ok Þorfín. ^ E.ringr SYRraói ef þeir iatta þersi ferð þa
man ek eigi vndan skeraz ella þarf þersa ecki við mik at leita. ^
skilðvz þeir OÍYÍr meó vinattv ok bað Hringr senda ser boð ef
71 þeir Þorfinwr ok Rolfr villdi fara ok skylldv þeir fin^az a Steig i 35
Gvðbranz dolvm. ^ Nv er at segia af Þorbirni hornklofa at hann
^ PunJdum er tilf. ^ þat— at meget afUeget. ^ Ligeledes. * Meget
utydeligt. ^ Ligeledes pá grund af en rift. ® Omtr. 3 hogstaver ulœselige (ser?).
' Meget svagt. ^ o er i hdskr. rettet fra n (hegyndelsen til merj. ® MgL i
kdskr. ^^ Synés skr. str-; der stár muligvis stravstz^ altsd: mests travstz.
" Ilerpá er tilf. — et overflodigt — fœR; kun det ene eller det andet er rigtigt;
intet af ordene er underprikket.
Skáldasaga c. 1. HAUKSBÓK. 449
kemr a Ypploná til Rolfs nefiv ok feck þar goðar vidtekivr.i hann
sagþi Rolfi vm ferb þersa ok sva hvat til bar ok þaí með at ha^?^
viU biðia Rolf til ferðar meá ser kvez af hmivm betz venta alka
sinna frænda.^ Rolfr s\araái ecki er mer nv hent i slikar ferðir at
fara a gamals alldri en þa er mer var sem lettaz at lifa þa mvnda 5
ek htt moti mæla þersi ferð ef þ^ir fípri íleiri sem mer þœtti
nokkot vigs gengi^ at vera.^ ok i þ^nna tima kemr þar Avlv^r hnvfa
ok segir at Rrmgr heUr heitið ferðinm ok anefnt hvar þeir skvlv
íinwaz. 1 iattar Rolfr nv sinm ferð. ^ Nv er at segia af Avðvni
illskælldv er hann kewr i Navmvdal til Þorfinz ok feck þar goðar lo
viíítokvr. ^ Þorfinw atti ser fostrv gamla. ^ þewna aftan kemr Þor-
fmr til dyngiv hen^^ar.^ hon heilsaði hanvm ok spvrði ef nockorir
Yarv gestir koíwner þeir er frændr hans Yarv. ^ hann kvað enga
komna.^ hon mœllti þers mvndi mik sitz vara at þv mvndir livga
at mer þí;i at ek kenm her fylgiv Avðvnar illskiælldv frænda þins 15
ok komv þ^ir her snemma i dag ok þickiz hann eiga við þig navð-
synia erindi ok er hanvm mikil ahyaia i skapi. ^ Þorfin^r sYSiraói
þaí er satt fostra at þeir Hialmgrimr komv her i dag ok ertv ei^i
reykbhnd en eigi veit ek erindi þeira. ^ hon svarö^i sva man en
vera sem vant er at þav ein mvnv vera er eig* mvn YersL gagni. ^ 20
72 Siþaw geck Þorfinwr brott ok kvez mvndv fin^a fostrv sina ef
nockot Ví^ri þat íyr'i hann borið er hanvm þœtti vandi i. ^ hon
þackaði hanvm ^at ok kvað hann at litlv Ivta vm raðvneytið. ^
En an/^an dag eftir Segir ^ Avðvn Þorfinni at ^ Rscralldr konvngr
heUr sent ors skalld sin ti^ Svia konvngs at leita vm frið millim 25
landanwa. ^ trvði hann ors betzt til framkvæmðar vm þersa Ivti. ^
Þorfin^r svaraíJ^* ecki er mer liosara i þersv mali en ek kalla þetta
forsending ok ecki se ek l^at her* a at konvngr vnm yðr betr
sœmðar en oðrí;m monnv^. ^ Avðvn svaraí?* þers er van ef þersi
ferb verðr framgeng at þ^ira frame vaxe^ er fara ferðina.^ er þaí 30
merst mitt erindi hengat at biðia þig iil þessar ferðar. ^ smn ek
engvm ^ manne betr at '^ fram || kvœmð ^ leiði af mínv ti/stilli en 103 a
þer þíJÍ at ek veit at sva sæmir konvngr þig sem þv gmr þétta
erv her ok agiætir menn raðnir til þersar ferðar sva sem er Hringr
ok Rolfr nefia. ^ Þorfinr sYSiraói fa ok gengr siþa/^ til fostrv sin/^ar 35
o^- segir henne erendi Avðvnar. ^ hon spvrði iatt^r þv ferðinwi. ^
eigi kvað hann.^ hon SYSiraái sva man vera sem þv hafzr iattað
^ PunUum er tilf. ^ Sáledes. ' S'A^r. ío ^aw^^ ve(í UnjesUfte. * Díss^
ío or(í woí^eí utydelige, men synes dog sikre. ^ Det f&rste bogstav heskadiget
ved en rift; hele ordet ikke aldeles tydeligt. ^ Beskadiget pd grund af en
rift i mbr. ' Ligeledes. ^ Noget afbleget, men fuldkommen sikkert.
450 HAUKSBÓK. Skáldasaga c. 1-2.
f
þí;iat til þers man draga. ^ hann SYRraði þicki þer þa^ rað fostra. ^
eigi vil ek letia þig segir hon. ^ Siþan tala þav vm hversv hann
skal heiman bvaz. ^ hon mögl/íi þv skallt fara meá .xíj. man/^ oA;
sMv þe^'r fylgia þer alldar þoftar ockrir Hermvndr berserkr ok
Ingialldr skari fostri þinw. ^ þv skallt ok geraz formaðr þeira i 5
73 þersi ferð meá þeiri tilrávn at þa er þer komeð allir saman for-
mennenir skvlv þer setia saman ^ spiot yðvr ok skái sa vera for-
maór yðaR er Uoð kemr i spiotið en ek man sva til stilla at ^at
kome iil þín.^ Siþa^^ feck hon hanvm smyrsl ok morg vmbond ok
kvað hann oU þvrfa mvndv. ^ hon þreifar vm hann ok mœllti fair lo
venti ek at þin^'r iamningiar se .xvííj. vetra gamhr. ^ en er hon
þreifaði vm siþvna þa mœUti hon þar hneit viðna en þo mantv
aftr koma. ^ vil ek nv attv kyssir mik at skilnaði. ^ hann gerði
sva. ^ Rez nv Þorfmnr i\l ferðar meá Avðvni. ^ fara þm nv þar
til er þeir koma a Steig i GvðbranzdaH finna þar skalldin ok 15
Rolf oÁ; Ring meó þeiw. ^ Riða þeir nv avstr sem leiðir Hg^ia. ^
vorv þeir saman .xvííj. menn ok .xx. var Þorfinr formaðr þeira.
eíiir þi;i sem kerUng hafþi ráð íyri gort. ^
Af Haralldi konvngi ok skalidvm hans ok þe^ra
forvnavtvm 20
c. 2 En er Uaralldr konvngr spvrði at skalldin Yarv brottv ok
reiði ranw af hanvm ok lendir menn hans vorv brottv með þeim i
friðleysi ok i haska i an/^ars konvngs riki þa verðr hann sva reiðr
at hann sendi boð vm allan Noreg ok stefnir iil sin folki ok ætlar
hann sialfr at riða meá Vp^lendingvm ok Þrœndvm þegar svmra ^
tcpki i Svia Riki þí^i at hanvm þotti von at hann mvndi þar eiga
sin?ía manna. at hefna. ^ hann stefndi til sin af Halogala/^di ^or-
olfi Kvelldvlfs syni ok Sigvrði af Sandnesi Rognvalldi or Miolv ok
74 morgvm oðr^;m norðan or ianái. ^ En svn^^an or landi Asbirnm ^
hamarlioma af Heiðmork Eysteini Egðafork ok morgv siormenne 30
af Yipplonávm. ^ Eirik svn sin skipaði hann til at vera f^ri leið-
angrs folkinv ok sigla avstr til Vikr. ^ skylldv þeir gangs. vp^ 1
GsiYÍlaná ok hma þaðan vp^ i Svia Riki. ^ Fyri skipa herin meá
Eiriki var skipaðr Rognvalldr Mœra iarl ok Þrondr* fiala kottr
Hromvndr gvllrani or Sogni Eystein hviti af Vors ok margir aðrir 35
kapj^ar RsLralldz konvngs. ^ skipa herrin kom saman i Eikvnda
svndi ígri svnwan laðar ok sigldv sva avstr til Elfar. ^ Nv er at
^ Punktum er tilf. ^ Herpd gentages ordene: íovmenn&mr þa (sdl.)
skvlv \>er (dette sidste tilf. over linjen) setia saman. ^ sb er i hdskr. opfriskede
eller snarest rettede fra et andet bogstav (af Haukr selv). * Nœppe þra-.
Skáldasaga c. 2. HAUKSBÓK. 451
segia af envw lendvm monnvM olc skalldvnvm at þeir fora avstr a
Kiolv sva sem leið lÍGr i\l Svia rikis. ^ ^eiv fengv harða veðrattv
bœði frost ok sniodríf ok ein dag íorv \)eiv eína skogargotv mikla
þa sa ^eiv mann fara moti ser i renmdriíinv. ^ þeir kendv at þar
var Reikvll. ^ þeir spvrðv hvaðan hann kom. ^ ham kvez hafa 5
lavpit {yr\ íram oh kvez fvndit ha/a skala míkin ok sterklegan. ^
var hvrðin hnigin a miðian klofan var mer allz mattar aðr ek
kom hen/á vp/;.^ mattv þar standa in^i .xl. hersta ok sva margar
hvilvr Narv ok þar. ^ eigi vantaði þar goðs mn\, ^ Þorfmwr mœMti
^at er mitt rað at ver nættiw þar. ^ þeir iattv þí;i oA; riðv ^eiv i\l 10
skalans oA; Yarv þar vm kvelldit. ^ En er dro at dagsetri heyrþv
þéir hersta gny o^ vapna brak. ^ maðr reið at dvrvnvw ok stack
spiot skapti a hvrðina sva at hvrðin hravt þegar vp^ a vea. ^ þeir .
75 Þoríinr drapv þan/^ oA; .íj. aðra þa er in riðv en herstarnir liopv
til stalla sina.^ Þa reið madv in i dyrnar.^ Þorfinwr hio til hans.^ 15
hann bra við lofanvm ok beit ecki. ^ sa hafþi engan skiolld ok
engan hialm. ^ hann vendi vtt aftr ok mœMti heyrir Hama. ^ þa
svara^i madv mikill ok ven hvat ^ villtv Sioni. ^ Me/^n erv íyri i
skala varvm þeir er nockors hattar þickiaz þí;i at þa er ek ætlaði
in at riða var havGÍt til mín sva hart at nesta varð mer iUt \'\ó er ek 20
bra lofanvM f^ri. ^ En þrir menn varir sem fram riðv íyri ok vm
fram Yarv .xl. riðv fyst in^ ok hya ek at alb'r vœri þegar drepnir. ^
Man eigi rað sagði Hama at snva iil virkis vars. ^ l^at er rað kvað
Sioni ok íinnaz helldr a morgin. ^ riðv þ^ir si^an brott en hinir
vart? i skalanvm vm nóttina | ok skorti þa ecki þaí er peir þvrftv 25 103b
at hafa.^ forí; þeir snemma vm morgonin^ a veg oA; er þéir hofðv
litla stvnd farið þa sa þ^ir menn standa vm þvera gotvna ei^i
færi en .xl. ok stoð i miðiv liðinv ein mikill maðr sva at engi var
sva har þar at tœkí i oxl hanvm.^ hann var ok manna. ve(n)str^.i
ÞorfmAir bað þa ga^ga fram vfælltilega. ^ en er þe^'r mœttvz þa æ
spvrði Þorhnnr hverr þeira formaðr væri. ^ En mikli maðr svaraði
ok kvez Hama heita ok vera ættaðr af Helsingia lanái en þerta
erv minir menn er mer fylgia. ^ Vil ek gera yðr slikan kost sem
oðrí;m þeim sem \m Kiolin fara at hafa. hœbi Hf yðart ok fe. ^
76 Þorf\nnr kvað hann meira mvndv verða ti^ að vinna en þeir hygði.^ 35
Viliv \er skipa sva iil at maðr gangi manne i mot eða hversv
gamall ertv Hama. ^ hann s\araói Ek em nv .xvííj. vetra gamall. ^
Hama spvrði hversv gamall Þorfmnr var.^ hann (kvað)^ iamkomið
með þeim íyri alldrs saker. ^ Þorfmwr mællti wið sina menn ok
1 Punktum er tilf. = JVo.g^í «/Z>Ze^gí. » /A^Arg morgvn-. " n mgl.
i hdskr. ^ Mgl. i hdskr.
29*
452 HAUKSBÓK. Skáldasaga c. 2.
f
spvrði Rolf ok Ring hvart ^eiv villdv eiga einvigi y\ó .íj. menn
hvaR þe^'ra eða vi^ Hamv ein ^v'i at þeir ha/a .íj. mo^/zí;M fleira ^
en Yer. ^ ^eir svorvðv einv baðir at hvaR þeira villdi helldr \\d
.íj. bmaz^.^ Þorfinwr svaraííi vel er at \\t Hama siaimz a. ^ Ingi-
alldr Skara fostri man vérða at ganga moti Siona ^v\ at ^at man 5
fara vera an/^aRa fœri fí/ri trollskapar sak^r. ^ Hermi;/^ðr berserkr
sy^al moti þeim manne þeira er en þriði er framaztr ok Leði
heitir. ^ Siþaw sA:d maðr manm i mot. ^ gengv þéir s\]^an saman
ok borðvz snarplega. ^ vrðv þav tidindi þar fyst at Kolofostri
bar af þeiw man^e er mote hanvm barðiz ok weiiir þegar Þor- 10
birni hornklofa ok er þeir sœkia .íj. ein ma.nn þa verda þar skiot
vmskipti ok drepa þ^ir þan. ^ Þorbior^ veit^r þa Rolfi þvi at hann
hafþi fengit nockor sár stór ok fa þ^^i at hann var stirðnaðr af
elli en er þeir sœkia .ííj. at einvm þa drepa þeir þan^.^ Rolfr bað
þa veita lið Ringi þí;i at hann hafði íengit morg sár ok sma ok 15
sva gera ^eir ok lykr þar skiott vm.^ lamfram þgrsv hafþi Hialm-
77 grimr borið af þeim manne er hann atti við. ^ ferr hann þa til
Avðvnar felaga sins ok drepa þeir þan er Avðí;/^ geck i moti. ^
þeir snva þar at sem þe^'r borðvz Þorfin^r ok Hama vel ok st^rk-
liga ok matti þar e^^i millim sia hvaR af SN^rvm mvndi bera. ^ 20
þeir villdv veita Uð Þorfinni. ^ haw?^ vil ^at eigi oA; segir at þar
sA^d engi matír Ivt i eiga meó þeim hvaR sem þar beR efra Ivt. ^
Hermwdr berst veL^ þe^'r Ingialldr skari ok Sioni beria(z)* marga
vega med mikilh grimð ok fiolkyngi sva at þar þottiz engi maðr
mega Ivt i eiga. ^ En hvOT sem lavs verðr veitir nv sinvm vin 25
ok felaga ok lykr sva vm siþ^'r at Hama ok Sioni flyr i skogin ok
þéz'r .ííj. saman en allir aðrir erv drepn^'r. ^ snva þe^'r nv aftr Wl
skalans ok binda sar sin. ^ ecki var Þorfinwr saR. ^ þar ^arv þeir
.víj. netr. ^ Siþaw for^; þeir avstr af Kilinvm. ^ vantaði þa eig\
hersta ok aðra Ivti. ^ koma ofan i dal ein. ^ þar var bœr ein 30
mikill. 2 snva þeir þar til hvs. ^ þar bio kona sv er Rvdda het. ^
hon Yar rik ok hafþi mart manns,. ^ bavð how þeiw þar at v^ra
ok spvrði þa tidinda. ^ þeir kvodvz kvna fa eða engi at segia. ^
Rvdda mœllti þo ma vera at se þo at þer viUð e^^i segia ok kom
her Sioni fyRa dag ok er nv hann kallaðr halft havfvð. ^ sagþi hann 35
Hamv hafa daið i virkinv af sa(rvm) ^ ok Yarv vti a hanvm iðrin
þa er hann kom or bardaganvm snaraði hann at ser klæði ok
komz sva i virkið ok do þar. ^ hafi þer mer ner hoGvið þd at
78 Hama var svn min. '^ En ef þv Þorfinw viUt geraz bondi min ok
^ \ er i hdskr. rettet fra r. ^ PunUum er tilf. " b er opfrisTcet el.
rettet. * z mgl. i hdskr. ^ rvm mgl. i hdshr. ved Unjeskifte.
Skáldasaga c. 2. HAUKSBÓK. 453
vera mer i sonar stað þa megv vií skiott satt v^rða. ^ hann tok
a þersv liklega. ^ vart? þeir þar vm nottina. ^ Vm dagin eft^V let
ho/i reka heim ganganda fe ok fanz Þorfinm þar fatt vm^ Annan
dag bað hon Þorfin f«ra at sia gripi sina ok lavsa goðs þd at þv
Þoi'íinnr att mer mik^Y aftr at bœta þö^r sem vot Hama svn min 5
en eigi vil ek þ^i aftr mæla er aðr hefir ek til ^ þin talað þí;i at
hann Yar svn iar(l)sins ^ or Helsingiala?^di. ^ hann varð vm far. ^
hoM bað híí^?í þa ganga með ser at sia gripi hennsir ok sva gerði
hann. ^ sa ha/m þar marga agiæta gripi. ^ ok er how hafþi vpp
borið or einni kistv allt þa lagv .ííj. * gvllringar a botninvw. ^ 10
ho7i bað Þorfin taka til sin ringana ok er hann lavt niðr þa bra hon
saxi* ok lear a ha?íz;m sva at a beini |i stoð. ^ En hann spratt vp/? i04a
vi^ ok slo ha?ía nefa hoG sva at hon hravt a golfit ok varð þaí
henar bani. ^ En i sar Þorfinz liop blastr l^vi at eitr eaiað var
saxið. ^ Ok varð at skera allt or sarinv þaí er nest vot aðr greri. ^ 15
fori; þar ti^ vmbond þa^; er kerling greiddi siþarst fram. ^ Yarv
þeir þar nockorar netr ok forv siþan leiðar sinwar ok reyndvz þeim
Vp^sviar ecki trvlyndir. ^ Ok ein ^ dag sa ^eir hvar riðv .xxx.
manna. ^ l^eir heilsa formanm þ^ira ok spyria hann at nafni. ^
hann kvez HialmaR heita ok vera svn iarlsins or Helsingia lawdi ok ao
79 kvez ha/a njiekit vi(? foðvrleifð sinm ok kvað broðor sin heita
Hamv ok er hann agiætr madx erv \it samfedra en hann a illa
moðor. ^ Þorfinwr spvrði hvert hann ætlaði. ^ hann kvez skylldv
tiZ Vppsala a fvnd Eiriks konvngs. ^ hann spyR þa vm sina ferð. ^
Þorfinr segir hanvm eð san^a o^ biðr hann flytia þe^'ra mal 355
fyri Svia konvngi.^ hann heitr þeim sinv liðsinm ok sva hvar^'r
avðrrm. ^ ha/a þ^ir at þersv fastmæli. ^ Siþa/^ segir Þorfinwr
hanvm hvat i var orðit. ^ HialmaR svaraííi skaði þicki mer at Hamv
íyri frændseme En fí/ri ^vi at hann tok illt rað ok gerðiz stiga
maðr af fyriioÍYm moðor sin/^ar oA: trollskap var hann ok minv 30
riki illr ok vþarfr sva at varla matta ek Yiá bva ok þers an/^ars
at þ(?r vorðvð drengilega yðrar hendr þa vil ek ecki þersa kvnwa
yðr.^ Er ok sa engi konvngr at m^r se iamvel at skapi sem Har-
alldr konvngr ok sWv þ^r hans miok fra mer níota. ^ forv þe^'r nv
allir saman iil þers er þeir komv til Vp^sala. ^ Tekr konvngr blið- 35
lega me(í Hialmari ok skipar hawí^m i andvegi gegnt ser.* En vi(í
Norðmow/ii;M var iekit falega. ^ konvngr spyR Hialmar at erendvm
þeira. ^ ha/^w kvað þa senda af R3iralldi konvngi meá stort?m
1 PunUum er tilf. ^ 1 er opfrisket. » 1 m^í. í /í(ísA;r. * Noget
afbleget. ^ Ferst skr. en, med forlœnget sidste streg i n, hvorpá atter en for-
lœnget n-streg er tilföjet.
454 HAUKSBOK. Skáldasaga c. 2.
I
fegiofvw til þers at friðr yrði settr millim landanwa ok i þvi bili
gengv Norðmewn fyri konvng ok flvttv fmm þ^rsi somv erindi. ^
HialmaR segir at Eiriki konvngi er þaí en mersta tign er slikr
80 konvngr sem RsiraUdr konvngr er biðr hann friðar ok þickiz ei^i
mega bera reiði hans, ^ bera nv skalldin fram giafir virðilegar er 5
þ^^'r segia at Hsir alldr konvngr sendi hanvm. ^ En þaí var þo þaí
fe er þefr hofþv haft or skalanvm ok fra Rvddv. ^ oA^ meí? margra
mannSL tillogv tekr Eirikr konvngr þersv vel ok visaði skalldvnvm
til sætis sœmelegs. ^ En þegar skalldin Yarv i frið komin syndv
þeir meó ordsnilld mikla iþrott. ^ tokv þe^'r þa yrkia lof \m konvng lo
ok marga rikis menn aðra.^ En er^ þeir hofðv þar vmð þ^ilika rið
sem þe/r hofþv gert erindi sín bvaz ^eir þa til heimférðar med
konvngs orlofi. ^ fær konvngr Hialmar til ferðar meá þeim af sinni
halfv ok sendi hann B.airalldi konvngi stormanlegar giaf^r meá
sœmelegvw sattmalvm. ^ Er nv af þeim at segia at ^eir íorv sem 15
leiðir lagv vpp at Kiolvm ok sva vestr yfir mark^r en er þeir
komv ofan at bygð þa kemr mote þeim HsiraUdr konvngr með
mikin her ok ætlaði at hma i Svia mki ef monnvM hans hefþi
nockot grand vmð gert. ^ HialmaR ok lend^r menn ok skalldin
gengv f^ri konvng ok þ^^ra sveitvngar hei(l)svðv ^ konvngi en hann 20
tok þeim bUðlega ok þottiz þa or heh'v heimt hafa. ^ segia þeir
nv alla farlengð sina ok bera fram erindi Eiriks konvngs ok giaffr
þær er ha>^>í hafþi sent B-SiraUdi konvngi. ^ Snyr nv konvngr aftr
en sendi Havk habrok ok Rolf nefiv avstr i Vik iU Eiriks konvngs
svnar ok Rognvallz Mœra iarls at segia þeim at friðr var settras
81 milhm rikianwa ok \arv ]^eir .xíj. saman.^ Þéi^'r íorv leiðar sinwar
ok eitt kvelld er ^eir forv \m skog ein komv þeir at skala einvm
stort'W. ^ þeir ætla at taka þar nattstað ok er ^eir Ivka vpp skala
hvrðinm sia þeír at þar satv .xíj. menn \id elld.^ kenði Rolfr þar
Síona ok var hann íyri hði þeira. ^ þe/r lavpa vpp er fyri vorv ok 30
gripv vapn sin ok Ivpv vt or skalanvm ok tekz þar bardagi. ^
s(pkir Sioni at Rolfi o^- lavk sva með þeim at Sioni lear hami i
gegnim með kroka spioti ok \av þat bani Rolfs. ^ þa mœMti Sioni
Sva ætlaða ek at koma í ^oreg at leita \ið að hefna Hámv. ^ En
þo at Qigi kvœme þar niðr sem ek mætta kiosa þa er þetta þo 35
betra en ecki. ^ Havkr heyrði ok s\araði hvar villdir þv helldr at
niðr hefði komið.^ Sioni s\Siraði a BsiraUdi^ konv7igi eða Þorfinm. ^
þa leypr Sioni at Havki ok lecr til hans spiotinv. ^ Havkr bar
moti skiolldin ok lagþi Sioní i gegnim skiolldin ok bryniv Havks
^ Punktum er tilf. ^ Tilf. over linjen med nedvisningstegn. * 1 mgl.
i hdskr. •* Den fsrste streg i h opfrisket.
Skáldasaga c. 2. H A U K S B Ó K. 455
ok sva hart at i beini stoð. ^ varð þ^tta mSkit sár. ' Havki varð
lavs skiolldrin ok var h.ann fastr a spiotínv. ^ tok þá | Hávkr 104^
tveim hondvm exi mikla ok hio iil Siona ok beit ecki. ^ Havkr
slær þa með hamrinvm a handlea Siona íyri neðan oxl sva at
handlearin geck svndr. ^ fell þa niðr spiotið greip Sioni ^at þa s
anwaRÍ hendi ok skavt í gegnim ^ ein man af liði Havks ok liop
siþaw brott i morkina ok bað forvnavta sina fylgia ser. ^ var þa
halfnað Uð ham en .íííj. vari; davð^V af monmví Havks.^ skilr nv
82 med þeim. ^ bin^r ^ Havkr sár sinwa manna. ok ferr hann siþaw a
fvnd Eiriks konvngs svnar ok segir hanvm sín erindi. ^ þeir Eirikr lo
hofþv heriað viða vm Gavtland aðr. ^ Snyr Eirikr nv aftr meó
skipaherin ok fmnr foðr* smn i Tvns bergi ok sagþi hvaR þeira
avðr^^m hvat i hafþi gerstz. ^ Þorfinwr ok HialmaR íara. norðr a
Haloga k^d ok þÍGÍa baðir goðar giafir af konvngi ok skihaz ^eir
Yinir. ^ En er ^eir koma heim var teki^ Yió þeim badvm hondvm. ^ 15
fostra Þorfinz varð han^^m fegin ok kvað eigi gengii hafa fiaRÍ^
^vi er ho^i hafþi getið.^ HialmaR ferr þaðan heim i Helsingia \aná
ok Þorfin/?r meá hanvm ok þa agiætar giaf^'r aðr af Þorfinm. ^
dvalþiz Þorfinr þar vm rið. ^ hann feck þar Magnilldar systvr
Hialmars ok \arv þav saman nockora vetr aðr HialmaR andaz. ^ 20
bar þa arf hans allan vndir Magnilldi.^ for Þorfinnr þa i Helsingia
laná ok var hanvm þar gefið iarls nafn ok eykr hann þar sina ætt
ok kom mart mannsL fra hanvm.^ En er Eirikr Svia konvngr verðr
vaR at land hans er heríad ok ^at Yarv engi sættar boð er skalldin
íorv meó varð hann storlega reiðr en þo toxt eigi hernaðr millim 25
rikianwa en alldri sil^an varð vel millim þersa konvng^.'^ dagar
Hdiralldz konvngs harfagra \arv margir ok tigvhg^r ok slik æfilok
sem margí'r hafa heyrt ok segir her ecki lengra af hanvm. ^
» PunMum er tilf. * Noget afbleget. ' Sáledes; men b er vistnoh
rettet fra v. * ScUedes. ' Efter a er ferst shrevet W, men hœgge bogstaver
er underprihhede af Hauhr selv.
Af Vpplendinga konvngvm
c. I OLafr svn Ingiallz konvngs illraða af Svia Riki rvddi Verma
land.^ hann var kallaðr Olafr tretelgia.^ hann var fœddr i Vestra-
Gavtlandi með þeim manne er Bofi h^t. ^ Saxi het svn Bofa er
kallaðr var flett^V. * moðir Olafs var Gavtilldr ^ áoiiir Algavta 6
konvngs en hann var svn Gavtreks konvngs ens millda svnar Gavtz
er Gavtland er við kent. ^ Alof var moðir Gavtilldar dotter Olafs
konvngs skygna konvngs af Næriki. ^ En þa er IvaR viðfaðme hafþi
lagt vnder sig allt Dana velldi ok Svia B.ik\ þa flyði Olafr ok mikill
fiolði þe^'ra mannsi er vtlaga vrðv fgri Ivari konvngi. ^ þeir íara. lo
norðr vm Væní ok rvddv þar markir ok bygðv þar stor hervð ok
kollvðv ^at Vermaland ok kollvðv Sviar þvi Olaf tretelgiv ok var
hann þar konvngr til elU. ^ kona hans het Solva hon var systir
Solva ens gamla er fyrstr rvddi Soleyiar.^ Olafr ok Solva attv .íj.
syni. ^ het anwaR Ingialldr en an^^aR Halfdan. * Ingialldr var kon- 15
í;/i^r i Yermsiianái eíiir fodvr sin en Halfdan var fœddr vpp i
Soieyivm meá Solva moðorbroðor sinvm. ^ ha/m var kallaðr Half-
dan hvitbein. ^ har^w var konvngr i Soleyivm eft?V Solva konvng. ^
hann feck Asv dottor Eysteins konvngs illraða af Heið. ^ sa Eystein
lagði vndir sig Eyna fylki i Þrondheime ok feck þeim til konvngs 20
þar hvnd sín er Sorr het. ^ við hann er kendr Sors havgr. ^ þav
Halfdan ok Asa attv .íj. syni Eystein ok Gvðravð. ^ Halfdan hvit-
beín eignadiz Ravma Riki ok mikit af Heidmork. ^ hann varð
sottdavðr a Þottni ok var hann flvttr a Heiðmork ok heygðr þar. ^
Af Vppiendinga konvngvm 25
c. 2 Gvðroðr^ svn Halfdanar var konvngr a Heiðmork eft^V foðor
sin. ^ hans svn var Helge faðir Ingiallz favðvr Olafs hvita er atti
Vnm ena divp vðgv dottor Ketils flatnefs.^ þeira. svn var Þorstein
ravðr er iarl var i Skotlandi ok fell þar. 1 Eystein svn Halfdanar
^ Punktum er tilf. ' þeim — Gavtilldr er skrevet over noget, der er ud-
raderet; Haukr har altsd forst skrevet noget urigtig; af den oprindelige skrift
ses enkelte streger og bogstavtrœk; efter gavtilldr / slutningen af linjen ses halvt-
udraderede tre bogstaver (^mot.^. » Eller -reðr?.
Af Uppl. konungum. HAUKSBÓK. 457
hvitbeíns var konvngr a Ravma Rik\. ^ hann atti dottor Eiriks
Agnars svnar er \onvngv var a Vestfolld. ^ Eirikr atti engan svn. ^
AgnaR faðir Eiriks var svn Sigtrygs \onvn%?, af Vindle. ^ Eystein ^
konvngr fell fyri borð ok slo hann beiti ás i svndi eínv miovv. ^
Halfdan het svn hans er konvn^dom tok eftir haww gerdiz hann 5
rikr maí?r oA: hermaðr mikill. ^ hann gaf gvll i mala hirð sinni sva
mWíit sem aðr^V menn gafv silfr en hann timði eigi at gefa monnvn
sinvm mat. ^ þvi var hann kalladr Halfdan en milldi ok en \\ matar 105»
illi. ^ hann atti Lifv dottor Dax konvngs af Vestmorvm. ^ hanw
var sottdavðr a Vestfolld ok er hann þar heygðr. ^ Gvðroðr het lo
svn þeira er ko^í^w^dom tok eítir foðor sín. ^ hann var kallaðr
Gvðroðr en gavfvglati. ^ haw/^ atti Asv dottor Harallz kom-/^gs
granravða er konvngr var a Avgdvm. ^ þav attv tva svnv het
anwar Halfdan en anwaR Olafr.^ Gvðroðr en gavfvglati var drepin
a Geirstodv/?? a Vestfolld sva at hann var lagðr meá kesiv er hann i5
geck af skipi sinv i Stiflv svndi seínt vm kvelldit. ^ hafþi Asa
kona hans eaiað man til að drepa hann þvi at Gvðroðr konvngr
hafþi aðr drepa latið Haralld konvng foðvr hennar ok Gyrð svn
hans.^ Gvðroðr konvngr^ hafði fyR att dottor Alfarins af Alfheimvm
ok hafþi heiman meá henni halfa Vingvlmork. ^ þe^'ra svn v^r 20
Olafr.^ hann var þa fvlltiða er faðir hans fell ok tok hann þa kon-
vng dóm eftir foðor sin. ^ hann var allra manna. merstr ok sierk-
aztr oA: fridaztr synvm. ^ han var kalladr Olafr Geirstaða alfr. ^
Asa en storrada for norðr a Agðer meó Halfdan svn sin. ^ hann
var þa vetrgamall ok hellt ho/i þa þtd RiM er faðir hennar hafði 25
att. 1 Halfdan vox vpp meðr Asv moðor sin/ii oA: var hffm^ bratt
mikill maðr ok sterkr oA: svartr a hár ok þvi var hann kallaðr
Halfdan svarti. ^ eftir fall Gvð(r)oðar* konvngs (tok) ^ RolfgeÍR
konvngr wnáir sig Vingvimork ok setti þar yfí'r svn sín er kallaðr
var Gandalfr.i þar fedgar eignvdvz ok merstan Ivta Ravma rikis.iso
En Eystein konvngr svn Havgna Eysteins svnar ens rika ok ens
illraða lagði þa vndir sig alla Heiðmork ok Soleyiar. ^ En Olafr
Geirstaða alfr hafdi Grœnland ok VestfoIL^ hann Olafr andaðiz af
fotar verk a Geirstoðvm ok er þar heygðr. ^ svn hans var Rogn-
valldr er kallaðr var heiðvm hæri. ^ hann var konvngr a Grœn- 35
ianái eíiir foðvr sinn.^ vm hann orti Þioðolfr hvínverski Ynglinga
tal ok segir þar fra þeim konvngvm er komner vorv fra Yngvi frey
i Sviþioð ok af hans nafni erv Yn(g)Iingar ^ kallader. ^
1 Punktum er tilf. ' Rettet fra Mskrs dittogr. -steyn. » 5A:r. ío ^raw^'e
ved linjeskifte. * r m^?. i hdskr. ^ Mgl. i hdskr. « g ligeledes.
345 Her seger af Ragnars svnm ok hversv marg^V kowi^wgar
erv komner af þeim
0. 1 EfhV davða Rings konvn%^ tok RagnaR svn hans ^Lonvn^-
dóm yíir Svia velldi ok Dana. ^ þa gengv marg/r kowi^ngar a rikín
oA; logðv vnder. ^ En þ?;i at hann var vngr raaðr oA: syndiz ^ þeim 5
han^^ litt^ fallin til radag^rðar eða la^dstiornar. ^ þa var ein iarl i
Vestra-Gavtlandi ^ er Herravðr het. ^ hann var iarl Ragnars kon-
V7i%s>. ^ mannsi var haw/í vitraztr o^ hermaðr mikill. ^ haww atti
eina dottor er Þora borgarhiortr var kollvð. ^ hon var allra
kvenwa friðvz þe?'ra er konvngT hafþi spvrt til. ^ I(arlinn) faðir lo
henwar hafði gefit henm ein yrmling i morgin giof hon fœddi hann
fyrst i eski sinv.^ En þersi ormr varð sva mikill vm siþ^V at hann
la i kring vm skemmvna ok beit i sporð ser. ^ hann gerðiz þa sva
olmr at menn þorðv eigi at koma ner skemvnm nema þeir er
hanvm gafv mat eða þionadv iarls dottor en hann (at) ^ vxa vm i5
dag. ^ Folkit ottaðiz miok ok vissv at hann mvndi ^ mikin skaða
gera sva mikill ok olmr sem hann var þa orðin. ^ I(arl) strengði
346 þa þers heit at bragar fvlli at hann skylldi þeim einvm manwe
gifta dottor sína Þorv er dræpi ormin eda þyrði at ganga til tals
\\á hana fyri orminvm. ^ Ok er Ragnan konvngv spyR þersi tiðindi 20
þa feR hann i Vestra-Gavtlawd ok er hann atti skamt til biar
íarlsins þa for hann í raggað ^ klæði bro^kr ok kapv ok ermar a ok
hottr. ^ þav klæði var^ þœfd meó sand oA: tiorv. ^ oA; tok í honð
ser eitt miki^ spiot en var gyrðr sverði ok geck sva ein fra sinvm
monnvu ok til biar iarlsins ok skemmv Þorv. ^ Ok þegar ormrin sa at 25
þar var komin vkvnwr maðr þa reistiz hann vpj? ok bles eitri moti
hanvm en hann skavt mote skilldinvm ok geck at hanvm diarf-
lega ok lagði hann með spioti i hiartað ok siþaw bra haww sinv
sverði ok hio af orminvm hofvðit ok for þaí sva sem segir i sogv
Ragnars konvngs at ha^t^i feck siþan Þorv borgarhiort oA: siþaw 30
lagþiz hann i hernað ok frelsti allt sitt riki. ^ ha^w atti 1 me^ 105b
* Punktum er tilf. '^ ^o^reí afbleget. ^ Mgl. i hdskr. * Skr,
mv 1 mdi. ^ Sikkert sál. (0: r^ggud klædi).
P™ Davði Ragna(r)s ^ svna
c. 2 Nv er syn^V Ragnars Yarv vaxnir þa hmvðv ^ek viða vm
Ragnars s. þátlr c. 1-2. HAUKSBÓK. 459
Þorv .íj. syni.i het anwaR Eirikr en anwaR AgnaR ok er þeir Narv
nockora vetra^ gamhV þa tekr Þora sott ok andaðiz. ^ ^i^an
feck RagnaR Aslavgar er svmir kalla RandaHn dottor Sigvrðar
Fafnis bana ok Brynilldar Bvdla dottor. ^ þav attv fiora syní. *
IvaR beinlavsi var ellztr þa Biorn iarnsiða þa Hvitserkr þa Sigvrðr. ^ 5
þaf var mark i avga \ia7ivm at sva var sem ormr lægi vm sialldrið
ok ^v\ var \iann kallaðr Sigvrðr ormr i avga. ^
\ondi. ^ ^eiv brœðr Eirikr ok Agnarr forv i odrí;m stað en i þridia lo
stað íorv ^eiv IvaR ok ^eiv enir yngri brœðr ha^s meó hanvm ok
gerði ha7in rað fyr\ þeim þ?;i at hann var for vitri. ^ þeir logþv
vndir sig Selvnd ok ReiðgotakM Eygota \aná ok Eyland ok oll
sma lond i hafinv. ^ settiz þa IvaR með envm yngrvm brœðrt'w
sinvw að Leiðrv a Selvndi ok var ^at þo motí viUa Ragnars kon- i5
vngs. ^ íorv synir hans meó hernaði alhV þí;i at þeir villdv eigi
vfrægri Yers. en RagnaR konvngv faðir þe^ra. ^ þat hkaði Ragnar
konvngi illa er syn^V hans helldv mote hanvm ok tokv skattlowd
hans moti hans viha. ^ hann setti þan/^ kon?;ng yf^V Vp^-Svia
velldi er Eystein beh het ok bað hörw^ halda þt^i riki ser ti/ handa 20
en vma ígri svnvm sinvm ef þé«r kallaði til. ^ Þat var eitt svmar
er RagnaR konvngv var farin meí? her i Avstr veg* at Eirikr ok
Agnar syn^V hans komv til Sviþioðar ok helldv skipvm sinv/w vpj?
i Login. ^ ge(r)ðv ^ þe^'r þa boð Eysteini \íonvngi til Vp/?sala at
hann kiæme til þeiva.. ^ Ok er þeir fvndvz sagþi Eirikr at hann 25
villdi at Eystein konvngv helldi Svia R^X-i vnd?V þa brœðr ok kvez
þa fa viHa Borgilldar dottor hans ok segir at þa megv l^eiv vel
hallda þd RÍA;i ígri Ragnari konvngi. ^ Eystein kvez þetta viHa ^
tia innan lanz hoíþingivm ok skilþvz þm sva. ^ Ok er E(ysteinn)
konvngv bar þetta mal vpp þa vrðv dWir \anázmenn a þaí sattfr at 30
348 vma landit fgri svnvm Ragna(r)s ^ ok dregz nv saman vvigr heR
ok feR Eystein konvngv moti Ragnars* svnvm oA: er þé^'r fin;íaz
verðr þar mikil ovrosta. ok verða nv synir Loðbrokar ofrHði born(ir) ^
ok feHr sva lid þeira' bræðra at fatt eitt stoð vpp. ^ þa feU oA;
AgnaR en Eirikr varð handtekin. ^ Eystein konvngv bavð Eiriki 35
grið ok sva mikií fe af Vp^sala veHdi fyri Agnar broðor sin sem
sialfr viHdi hann ok þar med dottí^r sina þa er aðr hafþi hann
^ Punktum er tilf. ' Skr. to gange (sidste g. \eira). ' r mgl. i hdskr.
* Herpd tilföjes (dittogr. fejl): með her sin. ^ Det sidste i er tilf. over linjen.
' Ferst skr. ragnar (som nom.), hvorpd s (langt) er skrevet igennem r. ' ir
mgl. i hdskr.
460 HAUKSBÓK. Ragnars s. þáttr c. 2.
f
beðil. * Eirikr villdi engar febœtr oh eigi konvngsáoiior ' ok eigi
kvez hann vilia lifa eft^V þanw vsigr er hann hafþi fengit en ^at
kvez hann þÍGÍa vilia at hann kiosi ser sialfr davðdaga. ^ Ok af
þvi at Eystein konvngv matti enga sætt fa af Eiriki þa iattar hann
hanvm þat. ^ Eirikr bað at ^eir tœki Ynáir hann spiotz oddvm 5
ok hefi hann sva vpp jfir allan vahn. ^ þa q(vað) Eirikr Uil * ek
eigi boð f?/ri broðvr ne bavgvm rney kavpa Eystein kveða orðin
Agnars bana heyra grætr e^^i mig moðir mon ek œfstr a val deyia
ok geÍR tre i gegnv(m) ^ giorr latið mik standa. ^ Ok aðr hann
vœri hafin vpp a spiotin þa sa hann ein msinn riða mikit. ^ þa lo
349 q(vað) hann Þav* bmð orð eð efra erv avstr farar Uðnar at meÍR
hafe mina mio Aslavgv bavga þa man mersi af moði ef mik spyria
davðan min stivpmoð^V milldvw mogvm sinvm iil segia. ^ Var nv
sva gort at Eiriki var lypt vpj? a spiotzoddvnvm ok do hann sva
vppi yíir valnvm. ^ Ok er þersi tiðindi spyriaz vt a Selvnd ti^ 15
Aslavgar þa feR hon þegar a fvnd svna sín^a ok segir þeim þersi
tiðindi. ^ þe^'r Biorn ok Hvitserkr lekv tafl en Sigvrðr stoð at
framan. ^ þa q(vað) Aslavg Eigi * mvndi yðar ef ér dœið fyRÍ eitt
missari* efiir vhefnt vera brœðra Htt raðvwz þvi leyna ef lif ha/a
^ Punktum er tilf. ^ Det ferste o skr. over linjen. ' m mgl. i hdskr.
* Det sidste s er i hdskr. rettet fra a.
* Versene hör skrives:
Vilkat boð fyr bróður, Grætr eigi mik móðir,
né baugum mey kaupa, monk ofstr of val deyja,
(Eystein kveða orðinn ok geirtré í g^gnum,
Agnars bana) heyra. g^i"!*, látið mik standa.
Jeg vil ikke húre tilbud for min hroder eller kohe mo for ringe; man
siger at E. har drœht A. Ingen moder hegrœder mig; jeg er rede til at do sidst
oppe over valen og lade spydskafterne gennemhore mig.
Þau berið orð et 0fra þat mon mest af móði,
(eru austrfarar liðnar), ef mik spyrja dauðan,
at meir hafi mína mín stjúpmóðir mildum
mjó, Aslaugu, bauga; m^gum sínum til segja.
Bærer til lands de ord til A. , at hun den slanke herefter skal hesidde
niit gods; mine 0sterledstog er forhi; det er det sörgeligste, min stemoder harm-
fuld kan meddele sine gavmilde sönner, ndr de (af hende) horer min dod.
Eigi myndi yðvar, lítt ráðumk því leyna,
ef ér döeið fyrri, er h'f hafa knætti
eitt missari eptir Eiríkr sitt ok Agnarr,
óhefnt vera brœðra; óbornir mér niðjar.
Ragnars s. þáttr c. 2. HAUKSBÓK. 461
knætti Eirikr sitt ok AgnaR vbornir mer niðiar. ^ þa svaraí^^* Sigvrðr
ormr i avga Þat* ^kaX þriggia vikna ef þig tregar moð/r leið eigv v.
Ner langa leiðangr bvinw verda skal Vp^solvm eiy\ þo at ofr fe
350 bioði ef ors dvga eaiar Eystein/i beli rada. ^ þa q(vað) Biorn ian-
siða ^ Dvga * man hvgr ok hiarta i havksnorv briosti þot minwr 5 v.
vm ^at mæli manwi in^an riíia eigi er ors i avgvm ormr ne franir
snakar^ bro^ðr gloddv mig minir || man ek stivpsvnv þina. ^ þa 106^
svaraííi Hvitserkr Hyaivm * at aðr heítim að hefnt megi verða v.
latvm ymsv illv Agnars bana fagna hrindvm hvf a ran/iír hoGvm
is íyri barði siam a hitt hverr sneckivr vaR * snemzt faim bvnar. ^ lo
^ Punkfum er tilf. ^ Sáledes. ' Over k er der anhragt et forhortelses-
tegn for er (ir), * aR tilf. over linjen med nedvisningstegn (forst skr. ^).
Ikke vilde I hrúdre have vœret et halvár uhævnede, hvis I var dede forst;
det lœgger jeg ikke skjul pá, hvis E. og A., hvis moder jeg dog ikke er, var i
live (og I dede).
* Versene hör skrives:
pat, skal þriggja vikna, skal Uppsylum eigi,
ef þik tregar, móðir þótt ófafé bjóði,
— leið eigum vér langa — ef oss duga eggjar,
leiðangr búinn verda; Eysteinn beli ráða.
I lohet af 3 uger — det er en lang vej, vi skal —, skal en leding hlive istand-
bragt, hvis det er det, du er hekymret for; Eijsteinn hele skal ikke ráde for
Upsala, selv om han tilhyder os en meget stor sum, hvis œggene stdr os hi.
Duga man hugr ok hjarta eigi er oss í augum
í hauksn^ru brjósti, ormr né fránir snákar,
þótt minnr of þat mæli, brœðr gl^ddu mik mínir,
manni innan rifja; mank stjúpsonu þína.
Mod og hjœrte, det som er indenfor en mands rihhen i hans uforfœrdede
hryst, vil stá ham hi, skönt han lidet taler derom; der er hverken orm eller
skinnende snoge i mine öjne (o: som i den lige foran sá stortalende Sigurds), men
jeg husker dine stesönner; (disse) mine hrodre glœdede mig.
Hyggjum at; áðr heitim, skjótum húf á hrannir,
at hefnt megi verða, h^ggum ís fyr barði,
látum ýmsu iUu sjám á hitt, hverr snekkjur
Agnars bana fagna, várr snemst fái búnar.
Lad os nöje overveje sagen, för vi lover noget, forat hœvnen kan fuld-
hyrdes. Lad os lade Agnars hanemand mede adskiUige ulykker. Lad os
skyde skihene ud pá helgerne, lad os hugge isen foran stœvnene; lad os se, hvem
af os ferst hliver fœrdig med at sœtte sine skibe i stand.
HAUKSBÓK. Ragnars s. þáttr c. 2— 3.
#
V. þa q(vað) IvaR beinlavsi Hafið * offrhvga ^ œrin ^ ok aræði bcpði
þers mvndi þa þvrfa at þra mikið fylgði bera man mik íyri bragna
beinlavsan fram verða þo gat ek hond til hefnda at ek hvariga
351 nyta. ^ Eft^V ^at drogv * Ragnars synir saman vvigan her ok er
þeir warv bvnir þa forv J^eir meá skipa her úl Sviþioðar en Aslavg 5
drottning íerr meó .xv. hvndrvdvm riddara landveg ok var þöfí
folk allvel bvið.^ siolf bar hon herklæði ok var formadr þ^rs hers
ok kallaðiz Randahn ok mœtaz þav i Sviþioð ok ræna ok brenna
hvar sem þav fara. yfir. ^ þetta spyR Eystein konvngr ok samnar
her i moti þeim hverivm þeim manne er vigr var i hans B.iki ok 10
er þeir mœtaz Yerbr þar mikil orros^a ok fa Loðbrokar syn^'r sigr
en Eystein konvngr felL^ Ok spyrst þetta (ok)^ verðr miog frægt.^
RagnaR konvngr þar sem hanfi var i hernaði spyR þetta ok hkar
storiUa við svnv sina at þ^ir letv eigi hefndina biða hans ok er
hann kom heim i RÍki sitt þa segir hann Aslavgv at hann ska\ 15
gera eigi minwa frægdar verk en synir hans hofðv þa geri. ^ heíi
ek nv flest allt þaí riki aftr vnid vndir mik er min^'r forellris menn
hafa att vtan England eigi ok þvi heíi ek nv latið gera knorrv .íj.
i Lidvm a Vestfoll. ^ þvi at hans riki stod allt til Dofra fiallz ok
Lidandisnes. ^ Aslavg SYSiraói niorg langskip mattv þer hafa. gera. 20
latið meó Yerbi þersa knaRa vitv þer ok at storskipvM er ecki gott
að hallda að Englanái sakir stravms ok vtgrynis ok er þetta ecki
vitrlega raðit. ^ En allt að einv feR RagnaR konvngr með þersvm
352 knorrvm vestr til Englanz med A. manwa ok brytr bœði skipw
\id Englawd en sialfr hann ok allr herr hans kom heill a \aná ^
(c. 3) tekr hann nv að heria hvar sem hann ferr. ^ I þenna. tima reð sa
kouvngr fyri Norðhvmrv iaíiái er Ella het ok er hann spyR at herr
er komin i mki hans þa samnar hann miklv Uði ok feR mote
hanvm meó vvigian her ok verðr þar orrosta mikil ok horð. ^
^ Sáledes. ^ œ synes rettet fra et andet hogstov. ^ Punktmn er tilf.
* g er i hdskr. rettet fra d. ^ Mgl. i hdskr.
* Verset hör skrives:
Haíið ofrhuga œrinn bera mon mik fyr bragna
ok áræði bæði; beinlausan framm verða;
þess myndi þá þurfa, þó gatk h^nd til hefnða,
at þrá mikit fylgði; at hváriga nýtak.
/ har háde mod og dristighed nok; det vilde da hehoves, at megen ud-
holdenhed fulgte med; man vil hlive nodt til at hœre mig , henlese mand, frem
foran mœndene; jeg har fáet en hánd til hœvn (0: dnd og klogt) , skönt ingen
af mine (legemlige) hœnder er hrugelig.
Ragnars 3. þáttr c. 3. H A U K S B Ó K. 463
RagnaR konvngr var ytz i silkihívp þeim er Aslavg gaf hanvm at
skilnadi en þvi at lanáherrin var mikill sva at ecki mati ^ við
halldaz þa fell nalega allt folk hans en hann geck sialfr vel íiorYm
sinvm i gegnim fylking EIIo Unvngs en ecki iarn festi a silki skyrtv
hans. 2 varð hann Ym siþir handtekin ok setr i ein ormgarð ok 5
villdv ormarnir ecki koma nær hanvm. ^ Ella konvngv sa at hann
bitv ei^i iarn vm dagín er þeir borðvz ok nv villdv eígi ormarnir
granda hanvm þa let hann fletta af ha^ivm klæði ^at er hann
hafþi ytz haft vm dagin ok þegar hengv ormarnir a hanvm alla
vega ok let hann þar lif sitt meá miklvm ravstleik. ^ Ok er synír 10
Ragnars konv7igs spyria þersi tiðinði þa fara þe^'r vestr iil Englawdz
ok heriaz vi(í EIlv konvng ok af þvi at IvaR villdi ei^i beriaz ok
ecki hans folk en lawdheRÍn var drivgr þa fengv þeiv vsigr ok
flyðv til skipa ok íorv vií? svabvið heim iil Danmarkar en IvaR var
353 eftir i Englanái ok for a fvnd EIIv konvngs ok beiddiz af hanvm 15
bota f^ri foðvr sin. ^ ok íyri ^vi at Ella konvngv sa at IvaR villdi
eigi beriaz meó hvæ6rv7n sinvm í mote hanvm þa þotte hanvm
trvlegt at gera sætt vií? hann. ^ IvaR bað konvng gefa hanvm sva
mikit af ianái i foðvr giolld sem hann breiddi yfir ena mestv
olldvngs ^ hvð þvi at hann segir sev eigi vel mvnv fritt ad fara ^
heim íyri hvcF^^vvm sinvm. ^ EIIo þotti þetta ei^i vtrvligt ok bvndv
þeir meó þersv sætt sina. ^ tekr IvaR nv hvdina rablavta ok lætr
þenia sem merst ok si^an lætr hann rista hvðina i en miovazta
streng ok klyfr si^an sev hvart harham ok holldrosv. ^ si^an lætr
hann draga vm ein slettan voll ok marka þar vm vtan grvnd 25
voll. ^ hann reisir þar a sterka borgar veai ok er sv borg nv
kallað lorvik. ^ hann vingaðiz vi(? allt ianázíolk ok mersi vií?
havfþingia ok sva kom at allir hoíþingiar hetv hanvm trvnaði ok
hvœbvvm hans. ^ Siþan sender hann boð iil bræðra sina ok segir
at þa er meiri von at * þeir megi hefna foðvr sins ef þeiv koma 30
meá her iil Engl(an)dz ^. ^ Ok er þeir spyria þaí bioða þeir her vt
oA; * hallda til Engl(an)dz ^. ^ oZ; er IvaR v^rðr þers vaR íerv hann
þegar a fvnd Ellv konvngs ok segir at ha?ín vill e^^i leyna \ hann I06b
slikvm tiðindvm en segir at hann ma eigi beriaz mote brcpðrvm
sínvm en þo vill han'n fara a fvnd þéira o^ leita vm sæiiir. ^ 35
354 konvngr þig^r þetta.^ kemr ívaR a fvnd brœðra sinf^a ok eaiar þa
at hefna foðvr sins ok íerv si^an aftr úl EIlv konimgs ok segir at
þm' erv sva olmir ok oðir at þeir vilia íyri hvetvetna fram beriaz.^
konvngi syniz þetta en mersti trvleiki er IvaR gerði.^ ferr hann nv
^ Tilf. over linjen med to nedmsningstegn. ' Punhtum er tilf. ' d «r
i hdskr. vettet fra v. * Noget afbleget, ^ an mgl. i hdskr.
464 HAUKSBÓ"K. Ragnars s. þáttr c.3— 4.
f
mote þeim hrœ^rvm með sin her. ^ Ok er ^eir koma saman þa
snérvz margir havfþm^mr ^ íra konvng'mYm ok til Ivars. ^ varð
konvngv þa borin ofrliði sva at mikill þori liðs hans fell en sialfr
varð hann handtekin.^ IvaR ok þeir brœðr mintvz nv hversv faðir
þe^'ra var pindr letv þe^'r nv rista orn a baki Ellv ok skera ú^an 5
riíin oll fra ryainvm meó sverði sva at þar vorv Ivngvn vt dregin.^
Svk seg^r Sigvatr skalld i Knvtz drapv Ok * Eilv bak at let hin er
sat IvaR ara lorvik skorið.^ Eftir þersa orrostv gerbiz IvaR konvngr
yUr þeim Ivta Englawdz sem hans frændr hofðv fyRÍ att. ^ hann
atti þa .íj. bra^(ðr) ^ frillv borna en an/íaR het YngvaR en annaR 10
Hvsto. ^ þeir pinvþv Iatmí;^d konv7ig en helga eftir boði Ivars ok
lagði hann sil^an vndir sig hans Riki. ^ Loðbrokar synir íorv vm
morg lond með hernaði Englaná ok Valland ok Frdick\aná ok vt
vm Lvmbarði.^ En sva er sagt at þar hafi þeir framazt komið er
355 l^eir YunY þa borg er Lvna heitir ok vm eina stvnd ætlvðv þeir at 15
fara til Romaborgar ok vinwa hana ok heíir þeira hernaðr frægstr
verið vm oll norðr l(on)d ^ af danskri tvngv. ^ ok er þeir koma
aftr i Danmork i mki sítt þa skipta þeir londvm með ser. ^ tok
Biorn iarnsiþa Vp^sala RÍA:i ok alla Sviþioð ok þat er þar til
heyrir. ^ En Sigvrðr ormr i avga hafði Selvnd ok Skani ok Hal- 2C
land ok alla Vikina ok Agðir til Liðandis nes ok mikin þora af
Vp^Iondvm en Hv(i)tserkr ^ hafði Reiðgota land ok Yindland. ^
Sigvrðr ormr i avga (atti)^ Blæiv dottor Ello konvngs.'^ þeira. svn
var Knvtr er kallaðr var Hávrða-Knvtr er Riki tok eftir foðvr sin
i Sellvnd Skani ok Hallandi en Vikín hvarf þa vndan hanvra. ^ 25
hann atti þan svn er Gormr het hann var heitin eftir fostra hans
syni Knvtz fvndna. ^ hann hellt allt land af synvm ^ Ragnars
meðan þeir Yarv i hernaði. ^ Gormr Knvtz svn var allra ma^ma.
merstr ok sterkaztr ok en mersti atgervi maðr vm alla tvti en ecki
var hann sva vitr sem vmð hofðv enir fyRÍ frændr hans. ^ 30
Af Gormi konvngi
Q 4 Gormr tok konvngdóm efiir foðvr sin. ^ hann feck Þyri er ^
kollvð var Danmarkar bot dottor Klackharallz er konvngr var í
' Punhtum er tilf. ^ f er rettet fra hdskrs ð. ^ ðr mgl. i hdskr.
* on mgl. i hdskr. ^ i mgl. i hdskr. ® Mgl. i hdskr. "^ Sáledes (= svn-).
* Verset bör skrives:
Auk Ellu bak ívarr ara
at lét hinns sat Jórvík skorit.
Auk ívarr, hinns sat at Jórvík, lét skorit bak Ellu ara (dat.).
Og Ivar, han som herskede i York, ristede (hlod-)0rn pá Ellas ryg.
Ragnars s. þáttr c.4 HAUKSBÓK. 465
ívtlandi. ^ en er Haralldr vr/r andaðr þa tok Gormr \)at Riki allt
Yuáir sig.^ Gormr \.onvngv for með her yf^V allt Ivtland oh eyddi
356 ollvm nes \onvn%vm allt svðr ti/ Sles ok sva van \vami mikið af
Vind \anái ok margar orrostor atti hami \\ó Saxa oA: gerðiz hann
en rikazti konvngr.'^ hann atti .íj. syni het en ellri Knvtr en Har- 5
alldr en yngri. ^ Knvtr var allra þeira mamm fegrstr er menn
hafa seð. ^ konvngr Ynni (hanvm) ^ vm fram hvern man oA: þar
meá oll alþyða. ^ hann var kallaðr Dana ast. ^ Haralldr Mktiz i
moðor æt sina ok vnm moðer hans hanvm eigi mi'n/^a en Knvti.^
IvaR^ en beinlavs(i)* var lengi konvngr i Englandi.^ hann atti ecki lo
barn þmat hann var sva skapaðr at hanvm fylgði engi girnd ne
ast en eigi skorti hann spekt eða grimð ok varð hann ellidavðr a
Engla/idi ok var þar heygðr. ^ þa Yarv alkV Loðbrokar sym'r
davðir. ^ Eftir IvaR tok konvng dom i Englandi A^slmvnár.^ hann
var broðor svn latmmdar ens helga ok kristnaði hann viða Eng- 15
laná. ^ hann tok skatta af Norðhvmrv ianái þí?i at þ«í var heiðit.*
ef(tir) ^ hann tok konvngdom svn hans er Adalbrigt het. ^ haww
var goðr konvngr ok varð gamall. ^ ofarliga a ha^^s dogvw kom
Dana heR tií Engkwdz ok varv formen hersins Knvtr ok Haralldr
syn^'r Gorms konvn%s. ^ þeir logðv vndir sig mikið Riki i Nord- 20
hvmrv \anái ^at er IvaR hafþi att.^ Ada(l)brigt^ konvngr for moti
þeim ok bordvz þeir íyri nordan Khflond ok fell þar mart af
Donvm '^ ok nockvrv siþaR gengv Dan^'r vp^ við Skarða borg ok
357 borðvz þar ok fengv sigr. ^ ú^an forv þeir svðr iil lorvikr ok geck
þar vndir þa allt folk ok vgðv þe^r þa ecki ad ser. ^ ok ein dag 25
er heitt veðr ^ Yar íorv menn a svnd ok sva sem konvngs synir
Yarv a svndi millim skipaniia Ivpv menn af \anái ofan \\ ok'^ skvtv 107 a
a þa. ^ var þa Knvtr lostin avrv til bana ok tokv þeir \ikit ok
flvttv vt a skip.^ ok er \andz menn spyria þetta samnaz ^eir saman
sva at siþan fá Daner engar vp^gongvr sakir samnaðar \andz30
mannB. ok fara si^an heim aftr til Danmarkar. ^ Gormr konvngr
var þa a Ivtlawdi oA: ^ er hann spvrði þersi tiðinði þa hne hann
aftr oA: sprack af harme an^an dag eft^r at iamlengð ^ ^ þa ^ tok
konvngdom eítir hann yíir Dana velldi Haralldr svn hans.'^ hann
tok fyrstr trv ok skirín ^^ sinwa ættmai^na. ^ 35
1 Punktum er tilf. ^ Mgl. i hdshr. » v er tilföjet over linjen.
* i mgl. i Mskr. ^ tir mgl. i hdskr. ^ 1 mgl. i hdskr. ' Noget afbleget.
« ð rettet fra hdskrs g. » gð .sA^reí^we .«?ammm i Atór. '' Sdledes, men
sikkert fejl for skírn.
30
466 HAUKSBÓK. Ragnars s. þáttr c. 5.
Fall Sigvrðar hiartar
c. 5 Sigvrðr ormr ^ i avga oh Biorn iarnsiþa ok Hvitserkr hofþv
hmað viða vrn Fracklawd.^ þa snm Biorn heim til rikis sins.^ Eftir
þat^ barðiz Avrnvlfr keisari við þa brœðr ok fell þa af Donvm ok
Norðmowwí^M .c. þvsvndraða. ^ þar fell þa Sigvrðr ormr i avga ok 5
Gvðroðr * hei an^^aR konvngi- er þar fell. ^ hann var svn Olafs
Ríngs svnar Ingiallz svnar Inga svnar Rings svnar er Ringa Riki
er við kent. ^ hann Yar svn Dax ok Þorv drengia moðor.^ þa(v)^
attv .ix. syni ok er af þeiw komin Doglinga ætt. ^ Helgi hvassi
358 het broðir Gvðroðar hann hafþi brott or orrostvnni merki Sigvrðar lo
orms i avga ok svérð hans ok skiolld. ^ hanfi for heim til Dan-
markar meá sinv Hði ok fanw þar Aslavgv moðor Sigvrðar ok sagði
henni tidindin. ^ þa kvað Aslavg visv Sitia * veiði vitiar vals a
borgar halsvm bavl er þat heíir vm hafnað hrafn Sigvrðar nafní
blasi nyti níotar nás i spán at hanvw of snemma let Oðin alfi5
valmeyiar deyía. ^ En af þvi at Hávrða-Knvtr var vngr þa var
Helgi þar með Aslavgv lengi til landvarnar. '^ Sigvrðr ok Blæia
attv dottor hon var tvibvra vií? Havrda-Knvt. ^ Aslavg gaf henm
nafn sitt ok fœddi hana. vpp sil^an ok fostraði hana (hennar)^ feck
si^an Helgi hvassi. ^ þeirsi svn var Sigvrðr hiortr. ^ han var allra 20
þeÍYSi mannsi friðaz(tr)'^ ok merstr ok sterkaztr er menn hofðv seð.^
þeir Yarv iamgamler Gormr Knvtz svn ok Sigvrðr hiortr. ^ En er
Sigvrðr var .xíj. vetra þa drap ^ hanít berserk þan^ i einvigi er
Hilldibrandr het ok þa .xíj. saman. ^ Eft^V þat gifti Klackharalldr
hanvm dottor sina er Ingibiorg het. - þav attv .íj. born Gvðþorm 25
ok Ragnilldi. ^ Þa spvrði Sigvrðr að Froði konvngr fodvr broðir
^ o er skr. over linjen og r (2) er rettet fra et andet hogstav (\?) og
ligner mest 1. ^ Punhtum er tilf. ^ Noget afhleget, men sikkert sáledes.
^ Rettet fra hdskrs gavð-. ^ v nigl. i hdskr. ^ Mgl. i hdskr. "^ tr Uge-
ledes. ^ á er i hdskr. rettet fra 1.
■" Verset hör skrives:
Sitja veiðivitjar blása nýtinjótar
vals 1 a borgar halsum; nás ^ í spán^ at hánum;
bgl 's þat, hefr of hafnat ofsnimma lét Óðinn
hrafn Sigurðar nafni; alf valmeyjar * deyja.
^ vals veiði-vitjar 'de som S0ger(?) det hytte, der hestár af faldne (ydlry,
ravnene. ^ nás nvti-njótar ^ligets nyttende nydere', ravnene. ^ blása í spán
synes at betyde omtr. det samme som ^at skyde en hvid pind efter'. * ^Val-
kyrjens = kampens alv' = kriger.
Ravnene sidder (og vœnter) pd horgens höje; men ravnen, — det er en stor
uhjkke — má (nu) undvœre (og savne) Sigurds navn (ham, som hed S.). Rav-
nene hehover ikke at vænte pd ham (mere), ti for tidlig lod Odin den kriger do.
Ragnars s. þáttr c. 5. H A U K S B Ó K. 467
hcms var davðr for hann þa norðr til Norex ok gerðiz konvngr yíir
359 Ringa mki ætleifð sinm. ^ fra hanvm er long saga ^v\ at hann
van margs kyns þrekvirki. ^ En þat er að segia fra liílati hans at
hann reið vt a eyði merkr að veiða dyr sem vanði hans var til ok
kom þar moti hanvm Haki Haðaberserkr með .xxx. mann^ alvapn- 5
aðra o/í; barðiz við hann.'^ þar fell Sigvrðr ok hafþi drepið aðr
.xíj. menn en Haki konvngr hafþi latið hond^ sina hœgri ok hafði
þo .ííj. sár onwvr.i Eftir þaí reið Haki konvngv meó sinvw mowwí^M^
a Rínga^ mki^ iil Steins sem bv Sigvrðar var ok tok brott Ragn-
illdi dottor hans ok svn ^ hans ^ Gvðþorm ^ o^ mikið goðs anwað lo
ok ílvtti heim með ser a Haðaland ok htlv siþaR let ^ ha/2/^ efna iil
veizlv mikillar o^ ætlaðe at gera brvllavp sítt en ^at dvalþiz þí;i
at sar ham hofþvz illa. ^ Ragnilldr var þa .xv. vetra gomvl en
Gvðþormr .xh'íj. vetra. ^ leið sva havstið ok vetrin fram vm iol at
Haki lá i sarvm. ^ þa var Halfdan ^ konvngr svarti a Heiðmork at i5
bvvm sinvm. ^ hann sendi Harek gand ok meá hanvm .c. manna,
ok forv l^eir yfir vm is ^ a ^ Miors a Haðaland a eini nott ok
komv i dagan ^ a bœ Haka ko/2«?wgs oZ: tokv allar dyn a ^ þeim ^
skála er hírðmeww svafv í ok siþan gengv '^ þm til svefnskemwv
Haka konvngs ok tokv þar ^ Ragnilldi ok Gvðþorm broðor henwar 20
ok allt "^ þaí fe er þar var ok hafa brott með ser. ^ þeir ^ brendv
skalan ok þar inm i alla hirðina ^ ok fara siþa^ brott. ^ En Haki
konvngr stoð [vpp oA:] ^ klæði ^^ sig oA: geck eftiV þeim vm rið ok
360 er haw^i kom at vazisinvm þa snm han niðr hiolltvnvm ^^ a
sverðinv oA; lagðiz a bloðrefilin '^ oA; "^ feck þar bana ok er þar heygðr 25
a I vazbackanvm ^^. ^ Halfdan konvngr sa at þeir okv ^^ [yfir] ^* 107^
isin me(^ vagn ^^ tialldaðan o^ þottiz vita að þeira erindí mvndi
orðit hafa sMkt ^^ sem ^ [hawn] ^* villdi ^^. ^ let ^^ hami þa senda boð
vm alla bygð ok bavð til ollv siormenne a Heiðmork ok gerði þan ^^
dag [mikla] ^* veizlv.^ gerði hann þa bravllavp til Ragnilldar ok vorv so
þav saman siþan^^^ marga daga.^ þéira svn var Haralldr konvngr'^^
exvn ^^ harfagri er fystr varð einvallz konvngx yfer ollvm Norege ^^.
^ Punktum er tilf. ^ Noget utydeligt. ^ Noget heskadiget pd grund
af en rift i perg. * ga og det folg. ord noget utydel. ^ gvð- i linjens
slutn. noget utydeligt, nien sikkert. ^ d er i hdskr. rettet fra et andet hogstav.
' g, gv, t, n, fíl, ok heskadiget ved en rift. ^ Meget utydeligt. ° Sd godt som
ulœseligt. ^® Sdledes. ^^ hi meget utydeligt, t heskadiget ved et lille hul pd
perg. ^^ Hele denne side er meget afhleget, i midten mork og slidt; fiere steder
aldeles ulœselig. ^' Noget afhleget. ^* Sd godt som ulœseligt, men der kan
nœppe have stdet noget andet. ^'° va meget utydeligt. ^^ kt ligeledes. " vill-
ligeledes. ^^ Noget utydeligt, men sikkert. ^® Nœppe þanw. =*" Meget utyde-
Ugt i linjens slutning, men synes dog at stá der (eller en?). ^^ Efter dette ord
er resten af linjen tom; nogen overskr. til det fúlgende stykke er aldrig hleven skr.
Si^ prima feria fuerit kalmda ianuaríj hiems honus uer
uentuosus estas sicca uendemia bona boues crescunt et mel
habundat et vituli ^ moriuntí/r ^
Si s^cí^^^da feRÍa fuerit kalenda ianuarij hiems mixta* erit uer ^
uentuosus estas sicca uer et tempestates et uindemia bona. ualitudo 5
hominum erit apes moriuntur.
Si tercia feRÍa fuerit kalenda ianuaríj hyems ymbrosus erit
uer uentuost/s ad quam ^ pl. . ris '^ estas sicca uindemia labores ^
apparebwwt et meliores moriunti^r naues iperecWÍBhuni ^ reges
perihuni lo
Si quaria^^ feria káienda januaríj hiems dura erit et aspera
ner uentuosí^s et mslus estas sicca et uindemia similiteT^ frummtum
bonuw et iuuenes moriuntwr et naute labores ^^ sustinent ^^
Si qwinta íenia. kalenda ianuarij hiems bona uer uentuosí/5
estas bona et uíndemía et habundancia erit principes ^^ et ^* reges ^^ 15
pmbunt
Si sexta feR^'a kalenda ianuaríj hiems mutabihs erit ^^ uer
bonus estas sicca similiter ^^ bonus ^^ erit dolor oclorwm ^^ et
uindemia bona et habundancia et oues perihuni
Si in sabbate fuerit kalenda januaríj hiems turbinis ^^ erit 20
uer uentuosíís et írucius labit^^ et^^ oues pmbw^t eí ueteres homines
moTÍuniur Hec sunt prodigia que áebent pernoscenda ^^ hominihus
in notu ^^
' Her hegynder en anden hánd end Hauks; jfr. Fornaldars. I, fortalen
XXI~XXII. ^ Noget utydeligt , men sikJcert. ^ Resten af linjen er dben.
* Ordet noget utydeligt. ^ Ligeledes. ® Nœppe at lœse anderledes. ' Et
par bogstaver ulœselige. ^ Sihhert sdledes. ^ Da ordet stdr i linjens slut-
ning, er det usikkert om der stár huni eller huniur. ^° Mler qwarta ? " s
meget utydeligt. ^* -nt ligeledes. " Meget utydeligt. ^* Utydeligt. ^^ re-
meget svagt. ^® muta meget svagt; erit Ugeledes. ^' Forkortelsestegnet svagt.
^^ Eller honus? ^» Nœppe oculovum. ^o sáledes. *^^ Nœppe labitwr.
^^ Eller i^ro-? ^'^ EUer noi\c[Í3i esse]?
Pronostica temporum etc. HAUKSBÓK. 469
Tres dies sunt m anno cum suis mciibus in quihus si quis ^
nsiius fuerit sine dubio cori^us . . . .^ que manebit usque 'm diem judicii
hoc est tercia ksílenda februaríj vi. kalenda^ ^ et idus augusti^
Her nest segir ^ huersu gamallt tungl uerdr ^ ^ | ^ . . . lo
tungls alldar ^^ attanda dag [iola] ^^ En fí/rsta vetr ^i 5
nsatta Anítan ^^ | ^i fiorda " unda .xv. Attanda
xxiii I " niunda ^^ ellefta ^ Tolfta .x. þrett-
anda xxi. fiortanda ^^ \her attanda ^^ Nivnda ^^ | ^^
tt tt
dis 1^ habeb^'í Luna ij et iij nullum effectum habebií | luna iv.
tt tt tt
ef^ V ^^ luna vi et vii cert ^^ | 11 Luna x. 10
elec. cog ^^ I nuM tuuw sed ^ eífectum no?* habet luna xi.
tt tt
^^ q?/arto die íiet sompniiím . . . ^^ | xii eí xiii efficití^r et
tt tt tt
her . . . ^ 1 sept. luna xiiii ^^ efficittír " | xvi. eí xvii et
xviii ^^ efíiciti^r sompniuw tuum Luna xix eí xx . . . . ^^ |
sed effectum non habei Luna .xxi. certissimum sompnium sed ipost 15
p . . ulum ^^ stíngit ^^ sompnium ' | et .iii. eí .iiii. Bonum sompnium
sed posí tempws ^* certissimum. Luna xx ^i | undecim ^
. . . . ^^ htranseat ^^. Luna xxviii sompnium tuum et fratrum dat
sed e I ffectum non habet. Luna .xxx. Bonum est sompnium tuum
in lö I ^^ borta damielis ^^ . . . ^^ fec . . ^^ Babilonía astum 20
in dig ^^ I regn "^ ^^ et ons ^^ ppii ^^ sompnia qtíe
uiderat ^^ | ^^ fuerant ceci uitent ^ .*...." hierí^s-
alem que ^^ | ^^ qwe luna noi^ docuit obseruare . . .
..." I 11 januarij. Sunt ^* dies unari ^^ |
11 entaliciíís ^M ^^. * 25
1 De síÆsíe to ord noget usikre. ^ Et par ord ulœselige. ' Disse to ord
i linjens slutning utydelige. " Ulœseligt (^apriles ?) pd grund af en merk plet og
slid. ^ Herefter et redmalet afslutningstegn i midten af linjen. ^ Noget utydeligt.
' Ikke ganske sikkert. » Et (to ?) ord i linjens slutning ulœseligt. ^ Herefter
betegnes linjeinddelingen ved en lodret streg. ^^ Et ord (el. 3 hogstaver) ulœse-
ligt. 11 Noget ulœseligt. ^^ Meget usikkert. ^^ Sdledes. ^^ -us usikkert.
^^ Synes sikkert. ^^ Her ^ynes at std iwfra |. " -is forkortet ved en streg
gennem 1. ^^ Af den sidste linje er det ikke lykkedes at lœse noget sikkert.
* Hermed ender AM. 544, 4^.
99 Oft * ^ var ek bæðeN af lærisveinom minom at leysa ór v'an 1»
í^) kvæðom ^ nokorar spvrningar syndiz mer æmligt at nita ^ehn fyst
sina allra hellzt af þt^i at ek hræddomc at fyr dæmaz ef ek fæla
þægiande kvNostv i iorðv þat er gvð sældi mer Þviat gvð tekr fra
þæiw a^ðæfe er eigi vill þæna niota ok spara við þvrvanda. ^ ^
^En af þd ritaða ek bok þessa^ ok sænda ek at sysla mín
stoðaðe eigi at eins þæsar tiðar nema hælldr ok þeim er siðaR
ero. ^ En hveR biði fyr mer er bok þesa ^ læs. ^
Bok ^ þæsa kalla ek Lvcidarivm en þaí er lysing þí;i at i
henni lysazc nokorer myrk^V hlvtir. ^ (E)n af þtJÍ þagða ek jíir lo
(2) namfni mino at eegi^ æggiaðe ovvnd ohlvðin mawn at hafna nvtv
verki. ^ (E)n sa er bokina læs biði hann at ^at nawfn se ritað
a Ufs bok a himni. ^ (E)n þæsa verks grvndvollr skal sætr vera
ifer^ biorg þ«í er Kristr at oU sv smið er stvdd med fiorom stolpvM
en hin ^ fyrsti stcrpoll er restr af spamaNa skynsemi ^^ en annaR 15
er stvddr postola tign. ^ (E)n hin þriði æflir spekt fæðra en hin
fiorðe fæst^r vittrv læri fæðra ahyggiv. ^ ^^
Ek 12 bið þek lærifað^r at þv svarer þ^;i er ek spyr þik til
(3) nyt semi hæilagrar kristni. ^ Þat mvn ek gæra ef gvð gæfr mer
afl til ok mvn mik eigi þyngia þæti^a ærfði ^^. ^ Sva er sagt at 20
^ Af initialen synes nogle spor endnu at vœre tilbage. ^ Rettet fra
hdskrs fejlagtige klæðom (^vandreþom El. fotolit.). ^ FunJctum er tilf. * Her
og i det folg. er der i hdslcr. en lœngere afstand mellem sœtningerne, endogsd
hvor initialen er shreven; hvor den ikJce er skreven, stár den her i tidg. i
klmnmer; pd det forste sted har man — i senere tid — skrevet et e tæt efter
þvrvanda. Pá de tre forste steder skimtes lœvninger af initialen. ^ e er skr.
over linjen. ® a ligeledes. '' Snarest sdledes; skriv. synes forst at have skr.
egi og derpd föjet et e til foran e. » Eettet fra hdskrs ifo:. ^ h. er skr.
over linjen med nedvisningstegn; in folger umiddelhart pd det foranstáende en.
^" i er tilf. over linjen; det folg. en folger mniddelbart pd -sem. " Her er
omtr. to linjers afstand i hdskr. ^^ j^^ initialen er der svage spor tilhage.
^^ Sdledes.
" Hermed hegynder AM. 675, á°.
Elucidarius. H A U K S B Ó K . 471
mange væit hvat gvð er en os synizc omakligt at vita eigi hvat
100 ver gofgom af þi^i scal þætta ^ vpj9 haf vera þesa mals at þv seg
mer fyrst ^ hvat gvð er. ^ (G)vð er anlægr ælldr at þd er hælst
ma skiliaz sva biartr ok vndarhgr i fægrð ok i dyrð at englar*
ero sia^ hlvtom fæg | ri en sol fysazk vm allt sia a hann ok vna s V^
við ^at er ])eir sia a fegrð hans. ^ (. . .)v ^ er einn gvð i þræwn-
ingv. ^ (S)va sæm þv ser þræwning i sol þat er ælldr ok hiti ok
hos. 3 Þeser^ hlvt^r ero sva vsvnðr lægir at engi ma fra oðrom
(4) skihaz i sohnne. ^ Sva ^ sem gvð er vsvndr læitr ok oskillegr i
þræ^^ningo faðir i ehigo eðh "^ en sonr i hose eN heilagr ande í lo
hita. ^ Firir ^ hvi kahaz gvð faðer. ^ Þvi at hann er ahz vphaf
ok ero af honom aher hlvtir skapað(i)r ^ en spekH hans er sonr
hans. ^ Firir ^ hvi son hans. ^ Þvi ^ at hann er sva gætinn af
feðr sem skin af solo en beggia þema ^st nefniz hæilagr andi. ^
(F)irir hvi heilagr andi. ^ Þvi ^ at han7i fæR fram af hvaro(m)- 15
tveggia ^ eihflega sva sem ande fen af mvwni. ^ Þvi ^ at afl
gvðdoms kallaz faðir er aha hlvte skapaðe. ^ En ^ sa kahaz sonr
er hehdr ok stydr aht at eigi fyr fariz. ^ (E)n sa nemfniz heilagr
andi er aht fægrir ok hfgar i blæstri sinow. ^ af fæðr ero a\\ir
(5) hlvtfr ok fyr son ero ahzV lvt?r ok i helgom anda ero ahir hlvtir. ^ 20
(E)f gvð kahaz dyrð ok milldi hvi hæitir hann hehdr faðer en
moðir.3 (Þ)vi at fæðr ero vp^ haf ahz gættnaðar sva sem af
gvði er aht vpj) haf. ^ (E)n sonr kahaz orð ok spækt. ^ hvi
hæit^r hæhdr sonr ^^ en dotter. (Þ)vi at sonr er hkari fæðr en
dott^r. 3 (H)var byggvir gvð. ^ (H)ver v^ttna ^^ er vehdi hans 25
þo er eðh i skhningar himni. ^ hvat er skUningar himmin. ^
(Þ)rir ero himnar eín hkamhgr sa er vér megom sia.^ (E)n aNaR
aNlægr þæri^ er ^^^ skepnor bvggva þaí ero englar. ^ (E)n hÍN
101 þriði er skilningar himin þar er hæilog þrenning byg^ir ok hælg^r
(6) ænglar mego ^eir ^^ sia gvð. ^ hverso ma gvð kahaz ahr i ohom æ
st^ðvm 15 vera ok iawnaN || ahr saman i æinom stað. » I ^hom 2a
1 Igennem þ gdr der en — overfl0dig — forkortelsesstreg. ^ Over r stdr
det sœdvanlige — her overfimge - forhortelsestegn for ir (r). « Punktum er
tilf. * Her mangler vistnok er. ' Her skal der vistnok std hversv (som
El. fotolit.). « Lœvning af initialen skimtes. ' Her stdr ikke 11 (sammen-
slynget). « i mgl. i hdskr. « m mgl. i hdskr. og e er tilf. over linjen.
>o Disse to ord er i hdskr. omhyttede, men skr. har ved de overskrevne hogstaver
b a hetegnet den rigtige rœkkefolge. " Under den sidste streg i v ses en Mle
höjle, som foroven synes at vende mod e; den kan nœppe hore til v. ^ Vist-
nok fejl for þar (eller þann; ved attraktion til skepnor. '^ Her mangler vist-
nok anlægar randlegar El. fotolit.). '' Vistnok fejl for þar (El. fotolit.).
^* 0 rettet i hdskr. vistnok fra v.
472 HAUKSBÓK. Elucidarius.
f
stoðvm sægiz hann vera þ^^i at han7i er iawnaN mattggT i oWom
stoðoM slikt i hælviti sæ^ himinriki. ^ allr saman segiz hann vera
[)t;i at hann styrir ollom senn i cTstri ok i ^ vestri ok \?n allt segiz
hann YerdL i ollow sta^dvw þvi at hann styrir 9II0 iamt a hveRÍ ^
tið. ^ engom stað segiz hann vera af þvi at híí^?^ er olikamligr 5
ok ma eigi likamligr staðr hallda a gvði en hami hællðr saman
ollom hlvtvm ok hvilom vær i honom ok erom. ^ er ^ eit gvð
allt. ^ fyrir ser hann alla ^ hlvti liðna ok oliðna sva sem nyhga
ok vissi hann fyrr en hann skapaði allra engla nowfn ok maNa ok
siðv ok vilia orð oA: verk ok hvgre/^ningar. ^ Skolom vær l^at ætla 10
(7) at gvð lifði slikv ^ liíi aðr en hann skapaði himmin. ^
Sva ^ er ritat þa/ var i sialfom gvði er gort var. ^ i þesom
orðvm skyrizc at oll skepna var iamnan synilig i fyr ^ ætlan gvðs
sv er siðan varð syniHg skepnvi^ni sialfræ^ þa er hon var skopoð.^
Sva ^^ sem smiðr sa er hvs vill gæra litr fyrst a hvæRSO hann 15
vill hverki gora ok rissv ^^ smið siðan i verki er fyRÍ stoð hvlð
smiðot i ^^ hvgskote smiðsins. ^ (A)f þí?i kallazc gvð eigi fyRÍ
skepno sÍNÍ at tið hælldr en at tign. ^ HvæR ^^ sok vár til þes
er hæimr þæsi var skapaðr. ^ Gæzska gvðs at þeir være er hann
mætti ^^ væita miskvN sina. ^ hvæRso var hæimr g0R. ^ Sialfrso
mellti gvð ok vrðv þægar gorf^r allir hlyt/r ^^. ^ Mællti gvð þat
(8) orðom. ^ Þa mællti gvð orðvm er hann skapaðe alla hlvte fyr^V
102 son sÍN er ha^in kallaz orð foðvr sæm ritat er allt g0rdir þv i
speki gvðs. ^ Var honom dvol nokor at skapa eða skapaðe hann
allt sænn. ^ A æino a^ga bragði skapaðe hann allt sæun sæm 25
ritit er. | (S)a er æ liffr skapaði allt senn en hann skipti ollo i 2b
hlvti .vi. a vi. dogom h^foð skæpnor aðra .iii. daga enn aðra .iii.
þæim hlvtvm er fyr innan hofvð skæpnor ero. ^ (E)n fyrsta dag
skop hann æilifs dag ^at er andligt ^^ ok allar andlægar skepnv(r) ^"^.^
(A)nnan dag skop hami himin þaN er skilr likam læga skæpnv fra 30
andlægri. ^ (E)n hin ðriðia dag sæ ok iorð. ^ (E)n hin fiorða dag
skop hann tiðliga daga ^at er sol ok tvngl ok stiornvr a hinni ^^
(9) æfstv hofoð skæpno þaí er a himni. ^ (E)n hin fimta dag skop"^
hann fogla ok íiska ok sætti fygla ^^ i lofti en íiska i vattne. ^
^ Punktum er tilf. ^ Tilf. over linjen med nedvisningstegn. ' v tilf.
over linjen. ^ er fejl for v (veit). ^ a (2) er i hdshr. rettet fra t. « Fejl
for einslegu (El. fotolit.). "^ Initialen tydelig. ^ Rettet fra hdskrs iver. ^ Efter
æ synes d at vœre udraderet, hvilket forklarer skrivemdden med æ. ^" a er
tilf. over linjen. " Det er: ríss sú. ^^ Skr. to gange ved linjeskifte. *" v er
tilf. over linjen. ^^ Herefter tilföjes urigt. at h.ann. ^^ Sáledes (h\y- =
hU-). lö jjg^ ^^gi jJQg^ 17 ^ ^gi ^ hdskr. ^^ Jtettet fra hdskrs himni.
" Sál. (fy- f. fv-).
Elucidarius. HAUKSBÓK. 473
(E)n vi. dag skop hann dyr ok maN or hhmi nestv híFfoð skæp(n)oi
pat er or iorðv. ^ keNa ' skæpnor gvð. ^ (E)igi gerði gvð þaí
er eigi kænnir hann ]^vi at andlæsær Mir kæwna ha/wi ok oskyn-
samer en alkV hlvtfr hfa ok kæwna skapara sín hmúnn kennir ha/^/^
þí;iat hawn snyz iamnan at boðorðe sæm ritat er. ^ 5
(G)vð gærðe hiwna i skilningv.^ (S)ol ok tvngl ok stiornvr
kæna gvð þt?i at þíF varðvæita ^ staði rasar sÍNar. ^ (I)orð keNÍr
hann ])vmt hon gæfr avoxt ok gras a síní tið. ^ (A)r kæ?ma
(10) gvð at þær hværva aftr iaí/?nan til sinna staða þaðan er þær^
falla. 2 Sær ok vindar kæwna hann gvð ðvi at þær ^ stoðvaz at 10
103 boðorðe hans. ^ Da^ðir meN kæwna hann þmt þær ^ risa vp at n
boðorði hans. ^ (H)ælviti kænmr hann þí;iat þaf gælldr sem /
hann byðr þa er ^at gytr oZ; glæypir þd er ha^s er vm boð til. ^ J
011 qvikqvendi kæ^^na gvð þí?i at þa^ hallda dæiw boðorðom er
hann ba^ð þæim. ^ Skyrðv allt þætía framaR. ^ Gvð almattigr 15
kono/^gr"^ gorði ser fyrst albiarta holl þa er hann kallaði riki
himna. ^ Siðan gærði hann myrkva stofo þaí er hæimr þæsi. ^ i
þæÍRÍ myrkva stofo setti hann da^ða grof ðat er hælviti. ^ Til
hallar sÍNar (setti) ^ hann visa tolv valdra riddara þa (er) ^ na^ð ^
var at fylla ok eigi lovat við at a^ka. ^ En þessa tolo valði hann 20
af moNom ok englvm ok græindi i tiv svæit^V niv engla svæitir ||
(11) en tivnda maNa. ^ Firir hvi niv svæitir engla. ^ Þi^iat niv ero 3*
þrysvar ^^ þrir l^at er ðræfolld þræT^ning. ^ Fyrir hvi ein svæit
maNa. ^ At ein gvð se gofgaðr i þræ^mingo ok þræ^^ning i
eineng. ^ Fyr^V hvi villdi hann eigi fylla tælv af englom. ^ 25
(T)vænnar ^^ hofoð skæpnor gorði gvð aðra andlæga en
aðra likamlega ok villdi hann lofaðr væra af hvarom tveggiom
af andlægre ^at er af englom en af likamligre ^^. ^ Hvæ ^^ nö^r
varo englar skapaðer. ^ Þa er gvð mælti værði lios. ^ Mælti
hann þese ^* orð. ^ Eigi mælti hann þæsi hællðr er os synt 30
i þæsom orðvm ilgnn æðlis þema er þefr kallaz lios. ^ Hvært
er æðli engla. ^ Andligr ælldr sæm ritat er sa (er) ^^ gorði
(12) ængla or ællz loga. ^ Hafa englar ^^ nofn. ^ Sva mikit er
vit engla at l>eir þvrfv æigi namfna. ^ Mikhiaæl ^ Ggabriel ^
^ n mgl. i MsTcr. ^ Punktum er tilf. ^ Over forste streg i n stdr
et tilfœldigt punkt. ^ ð tilf. over linjen med nedvisningstegn. ^ Over j) er
anhragt et overfiodigt forkortelsestegn. ^ Sdledes. '^ Forkortelsesstregen for
n stdr over n; over r et oveiiiedigt forkortelsestegn. ^ Mgl. i hdskr. (stdr i
El. fotolit.). » Vistnok fejl for navðsyn (El. fotoUt.). '° s tilf over linjen.
" Af en initial, men fejlskrevet S^ ses endnu træk. ^^ Her mgl. vistnok þat
er af monnum (El. fotolit.). ^^ æ er i hdskr. rettet fra i. ^* Det ferste
e er skr. over linjen. ^^ Mgl. i hdskr. '^ 1 er skr. over linjen.
474 HAUKSBÓK. Elucidarius,
f
104 Rafhaæl ^ ero ^at æigi engla ^ nofn. ^ Hællðr ero þaí kæmiingar
nowfn l)cr er * mæn gafo ^ þæim af atbvRð ^ Sva sem hinn fyrsti
engill tok namfn af atbvrð ok var kallaðr Sathael þa er hann
gorðiz gvðs anskoti. ^ Hvi var hann gvðs andskoti. ^ Þa er
hann sa sik oUom englom ^ æðri i ðyrð ok i fægrð þa fyr læit 5
hann l^at allt ok villdi vera iafn gvði eða meiri. ^ Hverso iamn
eða meiri. ^ Æðri tign villdi hann taka af na^ðgom gvði en gvð
gaf honow ok ræði a oðrvm íirir ofriki. ^ Hvat gorðiz hann þa. ^
Bræt var hann þa rekÍN ^ ór konongs h^ll ok sætr i dyflizv ok varð
(13) en liotasti er aðr var en fægrsti ok rækin^ fra ollom veg er fyrstr lo
var prydr i ollvm veg. ^ Vissi hann fyrir fall sitt. ^ At visv
æigi. ^ hvæ læwgi var hann a himni. ^ Eæigi ^ eina alla stvnd
þ^i at hann villtiz þægar ^ er hann var skapaðr ok fyr liet hin
sanwa gvð. ^ Hvi var haww æigi þar længr. ^ Þviat hann matíi
þar a engv bærgia ^ af hiwneskom sætt læika þ^^iat hann hvarf 15
þægar fra sonno liosi ok fylldiz illskv er hann ^ var skapaðr. ^
Hvat misgorðv aðrir englar | Þat at þeir yrðv ^^ samhvga við of- 3^
metínað hans ok ættloðo sik odrom englom æðri myndi ^ værða ef
hann mætti meirsi en gvð. ^ Hvat vart ^ þeim. ^ (M)æð honom
105 varo þeir bra^t reknir ok sændir svm^'r til hælvitis en svm^'r i 20
(14) myrkva loptí ok hafa þo kvalir sæm ^^ þeir er i hælyiti ^^ ero. ^
Hvi eigi aller i hælviti. ^ At þeir megi reyna goða meN ok illa i
frestni sÍNÍ sva at hælgir meN se dyrðar verðir fyrir þolinmæði
sÍNÍ ■ en illir eilifra kvala. ^ Hvi hvrfv þeir eigi aftr. ^
(E)igi matto ^eir l^vi at ængi barg þæim til vp risv sæm 25
engi tæygði þa til fallz. '^ Af þí?i var makhga fra þæim tekit aUr
goðvili at þm* ollo ser sialfw^ illt ok mego þæir eigi sialf^'r aftr
hværva ^v'i at þeir vilia alldri vel ne gott. ^ Hvi læysti Krist ^
þa eigi sem meN. ^ Ænglar ero oda^ðligir ok matto þér eigi af þd
(15) læystir verda at gvð villdi eigi annat hafa til la^snar en da^ða ok 30
læysti hann l^vi eigi engla ^^ at hann matti eigi dæyia ^^ æðli þo
at hamt tæki \)at af einvm engli ^. ^ Hvi skapaði gvð eigi sva at þeir
mætti eigi misgora. ^ Firir rætlæti at þeir mætti ambon taka
^ Sáledes. ^ Gennem I ^ar e^ — overflodig — forkortelsesstreg.
^ Punktum er tilf. * Skr. over linjen med nedvisningstegn. ^ Over ga stár
et — overfl0digt — a; skriveren har tilf. det, idet han har glemt, at han havde
skrevet a sammenslynget med det folg. f. ^ r í hdskr. rettet fra e. ' i er
skr. over linjen. ^ Skr. to gange (sidste gang: ðægar^. ® er hann skr. to
gange. " Saledes (y = v). ^^ Rettet fra hdskrs sæn. ^^ 2)ísse to ord er
oprl. skrevne omvendt, men skr. selv har rettet sig ved over dem at skrive b a;
igennem 1 gár en — oveiilodig — forkortelsesstreg. ^^ Her mgl. vistnok:
i engils (jfr. El.fotoUt.).
Elucidarius. HAUKSBÓK. 47 5
íirir verðlæik s'mn en jiæir vere sva skapaðer at þeir metti eigi
misgora þa hefði \mr engan verðlæik við gvð þm at ^eir gorðo .
sæm na^ðgir gott en ha^tn gaf þeim sialfræði at þeir mætti alldri
(16) siðan misgora. ^ Hví skapaði gvð þa engla ^ er hann vissi fyrir
at illir mv^^dv verða. ^ Fyvlr pryði verks sins þ?;i at hvitir hlvt/r 5
eða ra^ðir ero biart^V ef svarter ero hia skipaðir. ^ Sva ero ok þa
106 rættlatir þa dyrUxtir er ])eir verða svnðr læitir fra illv. ^ Hvi
skapaði gvð eigi aðra engla ^ i stað þæRa. ^ (E)igi atto aðrir
englar ^ at koma i stað þæÍRa nema slikir veri sem ðæir er þessir
stæðiz at osenne pisl syndygra ^ enn ^at matti eigi verða þvi at 10
þessir fello þegar i pisslir er þeir misgorðo. ^ Vitv dioflar alla
hlvte. ^ Af engla ^ eðh vitv þeir mart || ok eigi allt ok sva sem 4»
þeÍRa æðli er glægsyna enn maNa sva ero þeir ok slægri i ollom
(17) velvm en mewn.^ En þa eina hlvti vitv þeir v orna^ er ^eir raða
at likendvm af liðnvw hlvtvm eða gvð læitr þa vita en engi ^ væit 15
hvgre^^ni^gar maNa nema gvð einn (ok)^ þeir er hann vitrar þaí.^
Hvi mvnv eigi dioflar vita allar ^ hvgrenni?^gar ef hon virðizc oft
sem vnit verk. ^ (S)ia mego þeir i hvgre^ni^igv skrimsl þa^ er
þezr kasta i hvg moNom þ^i at þegar skyggva nokor synða
myrkr andarlios eN þeir sia æigi asionar krapta^ þer* er gvð sendirao
i hvg moNom ^vi at þeir mego eigi bera skirlæik rættlætis gvðs
helldr en ver solar Hos þti at þeir mvnndv eigi fræista^ heilagra
maNa ef þeir vissi sig mega iver stigaz. ^ Mego þeir allt þaí er
(18) þeir vilia. ^ Eki mego þeir gott ne vilia en þeir viha hvettvetna
illt ok mego ^eir þaí eitt er goðir englar ^ lata þa mega. ^ Hvat 25
seg^r þv fra goðom englvm ^ ^ Eftir fall vandra engla ^ styrkð-
vzc i^ þeir sva at peir matto alldregi siðan misgora. ^ Varð eigi fall
hi^ma styrkÍT^ngar sok þesa. ^ Eigi hælldr værðlæikr þeÍRa sialfra
^vi at þæssom mislikaðe ^at er hin^r ollo ser illt en þessir fylgðv
þegar eno goða ok vrðo þegar þessi ambvn ^i styrki(r)^2 ^f gvði ok^o
gorvir vinir ^^ fvllsælo sinnar er þeir voro aðr 0 visir. ^ HviKka
asion hafa englar ^. ^ (S)va sem likneskia er gór or vaxi (a) ^
107 in^zigli sva er ok merkt ^^ i þeim likiwng gvðs sv er at þeÍR ero
olikamlikt Hos ok prvddir allri fægrð. ^ Uitv þeir eða mego þeir
(19) allt ^at er þeir viUa. ^ Engi sk§pna er læynd fyr þeim þdat 35
1 Punktum er tilf. ^ Gennem 1 gdr en — overftodig — forhortelsesstreg.
» Sáledes (y (2) = y). * Sáledes. ^ Forst slcr. eigi; skriveren har selv^ ved
over 1 (1) at skrive n rettet ordet. « Mgl. i hdskr. ' Vistnok fejl for illar.
8 a (1) er tilf. over linjen med nedvisningstegn. » i tilf. over linjen. '"^ k tilf.
over linjen med nedvisningstegn. ''■ Skr. umiddelbart efter det foregáende ord.
'» r synes at mangle (El.fotoUt. har: slvrcþer). ^" Vistnok fejl for visir (El.
fotolit.). ^* k synes i hdskr. rettet fra et andet bogstav.
476 HAUKSBÓK. Elucidariuö.
þe/r vitv alla hlvti i gvði ok mego ^eir a^ðvelliga gora allt ^at er
þeir vilia ^.^^ Hvaðan var hann skapadr. ^ Af andligo æðli ok
lika^wligv.^ Hvaðan var hann likamligr.^ Af fiorom hofoð skepnom
ok kallaz hann af þ^i enn mÍNÍ heimr þvi at haym \ hafðe hollð ^^
af ^ iarðv en bloð af vatni blastr af lopte en hita af ælldi. ^ 5
Hofoð hans, bollot i liking hæims ballar* i þm ero wgo tva^ sem
sol æða tvngl a himni i briosti er blastr en hosti sem vinðar ok
reði ^ þrymvr i lofti. ^ Qviðr tekr við ollom vækva sem sæir ^ við
(20) votnow.^ Fætr hallda vp^ oUom likama sem iorð ber allan avoxt.^
Af himneskom ælldi hefir hann syn en af hinv æfra lofti heyrn lo
en hilming af hinv neðra En berghing af vatni en handa verk af
iorðv harðlæikr bæina af stæinvm en liking tria i noglom har
voxtr af grasi en hann kennir sin sem kvekvendi. ^ Þetta er allt
æðli likamlegs manz. ^ Hvaðan er hann anðlægr. ^ Af anlego
æðli ^at er ept^r gvðs likneskio. ^ Hvat er likneski gvðs i maNÍ. ^ i5
Gvðdomr ^ er i þrewningv ^. ^ þessi likend hefir ond ^vi at
hon hef^r mÍNÍng liðina hlvta ok hefir hon skilning nylegra^ hlvta
108 ok syniligra ok hefir hon vilia þan er gora ma grein ^^ goðs ok
(21) illz.2 i gvði ero allir kraftar sva ma ok ^nd nema alla hlvti goða
ok sva sem engi skæpna ma hallda gvði en h.ann helldr a ollom 20
hlvtvm Sva ma ok engi synilæg ^^ skepna ondina gripa en hon
ma gegnom sia alla syniliga hlvti þi^iat ^^ engi ma byrgia íirir
hewni himneska hlvti ok ma engi iorð hylia fyrir ^^ helvitis divp. ^
Skapaði gvð meN með hondom. ^ Hælldr afboðorðe einv.^ (o)styrk-
læikr^* æðlis manz merkiz i þd er lnann seghiz með hondom skapaðr 25
or iorðv.2 Hvi skapaði gvð meN or sva hærvilægo efni.^ Til ovegs
diofl(in)vm ^^ at hann skammiz þa er iarðlegr maðr ok ostyrkr kæmr
til ðæÍRar dyrðar er lnann var fra rekÍN fyr ofmetnaði. ^ Hvaðan
(22) tok Adamr nafn. ^ Af fiorom ættom heims ^at er or a^stri ok vestri
ok norðri ok syðri ^^ en at krizsko ^ mali kallaz anotho el ^^ elisis ^^ 30
artos mensembriam ^at er sem griplvr hendi til namfns^^ Adams. ^
En af ^vi tok (hann) ^^ namfn af fiorom ættom heims at kyn h«ns
' Her mgl. et par sœtninger. ^ Punktum er tilf. ' Tilf. over linjen
med nedvisningstegn. ^ Rettet fra hdsJcrs hallar. ^ i er mdske glemt ved
at ordet er fordelt (re | ði) pd to linjer. « Sdledes. "^ Initialen svag, men kan
dog med lethed folges i sine trœk. ^ Forkortelsestegnet over re (ikke over e).
® Efter e er forst skr. r, men dette er atter underprikket som urigtigt. ^'^ e er
tilf.over linjen og anbragt over gr. ^^ æ er i hdskr.rettet fra et andet bogstav
og g fra e. ^2 jjg^p^ ^^. ^^ ^^^ linjeskifte gentaget. ^^ Efter íyr er r ved
linjeskifte gentaget (fyr [ rir); herpá mgl. vistnok henni (El. fotolit.). ^^ 0 mgl.
i hdskr. ^^ in ligeledes. 1« Sáledes (y = v). ^' Fejl for anatole. '^ Fejl
for disis (lat. d er hlevet lœst som e\). ^^ s tilf. over linjen. ^o ^gi i jidskr.
Elucidarius. HAUKSBOK. 477
Iskylldi koma i fiorar ættir heims. ^ I þti hafði hann ok liking
gvðs at hann skylldi sva styra ollo a ia^rðv sem || gvð ræðr ollo 5»
a h^inni. ^ Firir hvi skapaði gvð qvikqvendi ðæ er maðr ðvrfti
þeÍRa eigi.^ Vissi gvð at maðr myndi misgora at ó þvrf^ þeirra.^
109 Skapaðe gvð þa klokA;va eða ^nnor mein kykvendi. ^ Með iam 5
mikilH milldi scapaði gvð my ok ma^ra sem engla ^. ^ Til hvers
(23) skapaði gvð ^at. ^ Alt til lofs dyrðar sinwar. ^ my ok mein
qvikvendi ero skopoð i gægn drambi manna at þezV skiH hve litið
þeir mega þa er þ^ir liota mein af hinom smæstow qvikvendvm. ^
af þí^i villdi eigi gvð at birnir eða leon qvelði Pharaon ok lið hans lo
hælldr lys ok klæg^iar.^ En ma^rar ok kangvr vavor ok þæ qvik-
» qvende er syslv fremia ero til þess scopvð at vér takim dæimi * af
til nyz eryiðiz ^ af þema syslv. ^ mikils er vert vm alla skæpnv
gvðs þí/úat svm hafa friðinði sem blow en svm Ht sem gras en
svm gæva fæzlo sæm akrar Enn svm taka ^ meiri hlvti sem foglar 15
eða dyr.^ Allir hlviir ero goðer ok til mana þvrfta skapðir allir.^
Hvar var Adamr skapaðr. ^ I stað þeim er Ebron hæit^r þar sem
(24) hami do siðan ok var gravení^ en hann var i Paradiso.^ Hvart^
er Paradisvs hinn fegrsti staðr þaí er i æstri þar er allzkyns tre
ok alldin i mot meinom mani^a. ^ Ef maðr berkir * a makligri tið 20
af eino tre þa hvngrar hann alldri siðan En ef hann berkir * af
oðro tre þa ðyrst^r hann eigi Ef hann bergir af hinv þriðia þa
mæðiz hann eigi En hann bergir af lifs tre þa elldiz hann
eigi ne sykiz hann eigi ok eigi dær ^ hann. ^ Hvar var kona
skopoð. ^ I Paradiso or rivi Adams honom sofanda. ' Hvi var 25
hon af karllmaNÍ skapat. ^ At sva veri þa^ i einow stað fostow
hvg sem þa' varo i einom likam. ^ HviHkr ^ var sa svefn.^ Gvðs
andi nam ^^ vp^ i himneska Paradisvm ok sa hann þaðaw at Kristr
(25) ok heilog kristni mv^^di af hans kyni lata beraz l^at spaði hann
110 vm þa^ þegar er hann vaknaði. ^ Hvi varo eigi aHer helgir meN 30
senn skapaþir sem englar ^. ^ Þvi at gvð viUdi Adam sina Hking
i þ?;i hafa ^^ at aHt mankyn kæmi fra honom sva sem aHir hlvtir
ero af gvði. ^ Hvi skapaði gvð þa^ eigi sva at þæ metti eigi
misgora. ^ Gvð viHdi at þa^ vællti ^^ | ser gott til handa at viHa 5b
sinom ok teyki ^^ þsr 1* ambvn at þæ metíi eigi misgora ne kyn 35
1 Punktum er tilf. ^ at ó þvrf vistnok fejl for eða þurfa (El. fotolit.).
3 Gennem 1 gár en — overfiodig — forkortelsesstreg. * Sdledes. ' Sáledes
{Y = y). ° Vistnok fejl for takna. ' Vistnok fejl for Hvat (El. fotolit.),
« Sáledes. ^ i (2) er tilf. over linjen. '^ Her mgl. vistnok Adam el.
hann (Yiann El.fotolit.). '' Skr. hafa iþí'i; men skriv. har over ordene anhragt
de sœdvanlige omfiytningstegn (b a). '^ Sáledes (t = d). ^» Her har aldrig
stdet tæy-. '" Tilf. over linjen med nedvisningstegn.
478 HAUKSBÓK. Elucidarius.
þeÍRa. ^ Hverso mY?iáo menn a^kaz eða alaz i Paradiso.^ Likams-
liðir mvwdv fræmia embetíi sit vtan losta syndir sva sem ^at er
menn takaz i hendr eða siaz til en bornin mvwdv værða sotta
læst alin fyr vtan alla vreinsan. ^ Þægar myndi hvert barn mela
(26j skyrt ok ganga er alit veri ok næyta alldens af þeim tr(i)am ^ er 5
við ollom meinom ero ok bergia sem fyr^V var ættlat af lifs tre. ^
Hverso lengi skylldv menn vera i Paradiso. ^ Til þes er fylldiz
tala heilagra iam margra sem engla ^ er fyr foroz ok sv tala heil-
agra er fylla skylldi Paradiso þo at englar^ tapaðiz eigi ok sva
sem nv feðaz aðrer i stað en aðrer dæyia sva mvwdv ða fæðr vp^? 10
vera nvmn^V til bættra vista siðan er þeir bærgði a hfs tre en
siðan hveR eft^V annan ok eíiir gvðs ættlan ok þar nest mvwdvw
allir verða mmnir sem englar^ gvðs a himni.^ Uaro himV fyrstv
menn noktir skapaðer. ^ Noktir varo þeir skapaðer ok skomðvzc
(27) enkis Uðar sins helldr en íFgna. ^ Hvi er sva fra þeim sagt at 15
þa^ sei sik nokqvið eftfr synð sem þa^ s§i þat eigi aðr. ^ Eft^V
111 syn(ð)^ gærðiz mvnvð l[eg] ^ fyst i likomom þeÍRa ok skamðoz þa^
þeÍRa Uða s'mnsi mest er til synðar fystvz þvi at þa^ vissv þegar at
allt kyn þeÍRa mynái Hggia vndir þeÍRÍ somv synd.^ Sa þa^ gvð i
Paradiso. ^ Sa ða^ hann i nokore Hkneskio slikri er hann vitraðiz 20
siðan spama7?nom ^. ^ / Firir hvi sviæk ^ diofvll ðæ. ^ Þí^i at hann
ovvndaði þotí at þa^ skylldv koma til þeÍRar vegsemðar er hann
var fra reken fyrir ofmetínaðe. ^ En firir þanw of metnað sveik
(28) hann þa^ i þi^i at þa^ dra^mboðv af gift sinm ok hvgðvs æ mv^dv
lifa. ^ Hvi læit hann fræista þeira þa er hann vissi at þa^ mvndv 25
eigi standaz. ^ Þviat hann vissi hve mikla g0zsko er hann mv/^ndi
syna eftir synð þeira. ^ Mællti ormr við þa^. ^ Hælldr fiandi
firir ormen sva sem nv mæler hann firir oðrom ^ man^íi. ^ || Hvi 6^
hældr ^ fyr orm ^^ en onnor qvik quendi. ^ Ormr r^kkvizc ok er
hall Sva verða ok a^k allir þeir er diavvl svikr halir i syndvm ^at 30
ero gala^sir men^ ok vret visir [i ve]lom ^^ ok hafa eitr i mv?^ni
en þat ero orð ill. ^ Var vittran goðs eða illz i bawnoðo tres
ep^li.i Eeigi'i^ í tres æppli helldr i yfir tokvm gvðs boðorða þt^i at -
hann vissi bæði gott ok illt aðr en hann misgorðe þo at hann
(29) ræyndi þa gott eit en eft^V synd ræyndi illt ok mvwdi at eins 35
^ Punktum er tilf. ^ i mgl. i hdsJcr'. ' Gennem 1 gdr en — over-
flodig — forkortelsesstreg. ^ ð mgl. i hdskr. ^ eg er raderet; mulig var
det meningen at rette det til mvnvðliíis (Inunoþliues El. fotolit.) eller mvnvð ok.
" Det forste forkortelsestegn er anbragt over ma. '^ Sál., for svæik. » yistnok
fejl for óðum. ^ dr nœsten udvisket (nœppe raderet). "^ Over or er der an-
hragt en urigtig forkortelsesstreg. '» i ve urigtig raderet. " Sáledes.
Elucidarius. HAUKSBOK. 479
112 gott. ^ Mvndv illir menn halldaz i Paradiso. ^ Goþir at eins. ^
Hvi ala^z nv illir. ^ Til ra^nar ok dyrðar goðrar ^. i Hve lengi
varo þíF i Pardiso ^. ^ Sia^ stvnder. ^ Hvi eigi lengr. ^ Þvi at
kona viltiz ðegar er hon var skopoð. ^ En at deginng var Adamr
skapaðr* ok gaf hann nomfn ollvm qvik qvendvm en at miðiow 5
degi var kona skopoð ok at hon þegar af bonwoðv tre ok selldi
manwi sinom ok at hann ok rak hann þa^ at noni i bræt or Para-
diso. ^ Hvat er khervbin ok loganda sverð. ^ khervbin er engla ^
(30) varð halld en loganda sværð er ællegr veg^r þ?;iat engill ^ varði
eggivm en ælldr hkammanvm dyrð Paradisar eíiir synd. ^ Hvert lo
for Adamr þa. ^ þangat sem hann var skapaðr i Ebrón ^ ok
bygði þar ok ol sonv En eft^V vig Abels sonar sins kom hann eigi
i sama sæing kono sinwi in^ian hvndrað vettra fyriV þd at Kristr
viUdi eigi lata beraz or bolvaðo kyni Kainis. ^ þa melti engill við
Adam at hann skylldi hafa f^RÍ við kono sina ok ol [hann]^ sidan i5
son við kono sini i stað Abels þani^ er Seð het.^ or kyni þess let
Kristr beraz. ^ En fra [Adams] ^ æíi ok til Noa floðar komo eigi
rægn a iorð ok var engi regnbogi senn ok ato menn æigi kiot ^
ne drvkv vin. ^ sv tið var sva oll ^^ ok var þa gnot allra hlvta
(31) sv er siðan þvar af syndvw msinna.. ^ Hvat misgordi maðr er hann 20
var a bra^t reken^ or Paradis ^^. ^ At hann at af bonnoðo tre
i gegwn ^^ boðorði gvðs. ^ Var ^^ mikil synd at eta eph. * Sva ^^
þvng synd var sv at engi matti hialp veita ollom | heiminvm ^^ 6b
113 nema gvð emn. ^ Sanwaðv þaí. ^ Syniz þer rett at Ivða gvðs ^^
viha.^ eki var rettare en maðr scynsamhgr þionandi viha skaparass
sins. ^ Syniz þer gvðs vih ollvm heimi æðri vera. ^ Vist er sva. ^
ef þv stæðer fyr gvði ok melti nokvr orð " við þik at þv sneriz
fra honom eða ^^ ællegar myndi allr heiwr faraz en gvð mælte at
þv skylldir eigi fra honom snvaz skylldir þv ^^ þa snvaz fra gvði
ok læysa fallvahtaw heim. ^ Ollvngis eigi. ^ ^at g0rði Adamrso
hann stoð fyr gvði ok leit i fra honvw ok veik eftir fiandanvm
(32) ok gorði synð þa er ollom heimi var þyngri. ^ sexs hofvð syndir
gerði Adamr i þessom heimi ok vafði 1 sex alldra heims með dæða. ^
Hveriar oro þær sex. ^ Fyrst of metínaðr er hann villdi vera
* Funktum er tilf. ^ Vistnok fejl for goðra. « Sáledes. r rettet
fra hdshrs -i. ^ Gennem 1 gdr en — ovetiiodig — forkortelsesstreg. ® i er
tilf. over linjen. ^ Bettet fra hdskrs berón. » Udraderet, men urigt.
^Noget raderet. ^^ Herefter mgl.noget (^sua sem vár tíþ El.fotolit.). ^^ b. (2)
udvisket. '2 g (2) er i hdskr. rettet fra n. '» r er nœsten udvisket. ^* a er
tilf. over linjen. '^ heimi meget udvisket. '^ s er i hdskr. rettet fra a
(dittogr. Ivda gvða;. '' Skr. orðr (norsk?). ^« Noget udvisket. »» v er
i hdskr. rettet fra a.
480 HAUKSBOK. Elucidarius.
likr gvði. ^ vm þa synd er sva mælt Oræinn er sa firir gvði er
drambar fyr gvði i hiarta sinv. ^ On^^or synd var ohlyðni er hann
lyddi eigi boðorði gvðs ok vrðv honom allir Ivt^V ohlvðnfr. ^ vm
þa synð er sva mælt sva sem blotað se at hlyða eigi boðorði
gvðs. ^ En þriðia synð er agirnwd þí;i at hann girnðiz framaR en 5
hanvw vere lovat ok tvndi hann þa allv þvi er honvm var veití. ^
Vm þrtí mal er sva mæit agirnd er skvrðgoða þionosta. ^ Hin
(33) fiorða synd^ at stela or helgom stað l^at er honvm var banwat ok
var han7i þ«;i rékmn af Paradis sem segir ^ Sa er r§nir helga staði
114 verðr brírt rekin^ or helgow* stað. ^ lo
(A)nlegr hordomr ^ er ^ kallaðr ^ þdat ond hans var gift
gvði en hon fyr leit hann ok samtengðiz diofli ok tyndi sælv hins
sanwa brvðgvma sem ritat er Glataz hveR "^ fra gvði er hordojw
gærir (e)n ^ þaí er at hann glataði sialfvm ser ^ i dæða ok ollv
kyni sinv. ^ i5
Um ða synd er sva m§lt sa er vig vegr i da^ða man hann \\
dæyia. ^ af þvi do hann þegar i hins illa manz da^ða ok la graf- 7»
in^ i grof likamns ^^ sins. ^ Minnkaðe eigi synd hans at hann
(34) var tælldr af hinom slægasta anda. ^ Ef nokor byði syslv þræli
sinvm ok syndi honvm tælanda grof at eigi felle hann i ^at er 20
hann matti eigi vpp risa ef hann fyr leti 0 vnmt verk ok felle
viliandi i grofma vgre hann eigi sækr þa. ^ hælldr tvæfalldre sæct
þí;i at hann fyrir let gvð sit ^^ ok gerði sik o mattka^ til nytz
verks Sva gerðe Adamr hann hafnaðe gvði ok fyrir let hann hlyðni
ok fell i da/ða grof. ^ Hværso atti hami aftr at hverfa. ^ Giallda ^^ 25
gvði væg þanw er hann tok fra honvw ok bæyta synð þa er hann
g0rði. ^ þaí er rett at maðr gialldi þat er hann tekr fra æðrvm
ok b0ti gor oskil. ^ Hvat tok maðr fra gvði. ^ Allt þat er gvð
ætlaði at g0ra or kyni ha^^s. ^ hverso skylldi Adamr ^^ giallda
gvði bræt teken væg ^^. ^ Stiga ivir diofvlen sem hann var aðr 30
yfir stigin^ ok gora sik sialfan i'^ oA; alla vallda ^'^ men slika sem
þeir mvwdv vera ef hann misgerði eigi. ^ Hverso skylldi hann
yfir b0ta. ^ Gialda gvði nokot heimi betíra þm at hann mis-
^ PunJctum er tilf. ^ Noget udvisket. ^ se- Ugeledes. * 1 í*?/". over
linjen. ^ mr wo^reí udvishet. ® Denne sœtning (Anlegr — kallaðr) er mangel-
fuld. "^ Y er tilf. over linjen. ^ e mgl. (i linjens begyndelse; men her mgl.
noget i tehsten). ® Disse to ord er forst skrevne i omvendt orden, men skriv-
eren har, som sœdvanlig , ved overskrevne hogstaver (b a) rettet sig. '° Sá-
ledes. ^^ a (1) tilf. over linjen. '^ jjerpd skrives (dittogr.) skylldi hann.
" Der er nœppe grund til her at antage, at der stdr varg (ar sammenslynget).
'* a (1) synes rettet fra et andet hogstav.
Elucidarius. HAUKSBÓK. 481
gerði 1 þat at heimi var þyngra en af þ^*i forsk ^ hann ^ i da^ða
gr^f at hann matti þaí eigi gera. * Hvi fyrir forsk hann eigi
115 með ollv. * Gyðs ^ fyrir ettlan matíi eigi farazc þv'i at gvð hafði
raðit at fylla tolo heilagra or hans^ kyni en ef hann gallt eigi
makliga væg þsrnn þa heiwti gvð þaí at honom na^ðgvw i hermðar 5
pislvm. ^ Hversv er pisl manz vegr gvðs. * Maklict var at ílyi-
andi kennái reði gvðs i pislvm þaí er hann villdi eigi ælska hann
sem sonr foðvr i dyr(ð) '^. * Ef gvð er miskvn/zsamr hvi fyrir gaf
hann honom eigi allt ok leidi^ hann^ til dy(r)ðar^ allz hafin villdi
b0ta ef hann metti oA: matíi eigi. * En ^^ gvð firir gæfi eigi þa lo
vere hann omattoligr | þí;iat hann helldi eigi veg fyrir ætlan(ar)^^ jb
sinwar. * En ^^ ef hííww tæke syndvgan vpindan i dyrð þaðan er
hann rak a bra^t engil fyrir hvgrenmng þa veri hann eigi rettlatr^^
Er ^* syndar atti ^^ at hæfna at eki færi at oskipvðv i riki gvðs \)vi
at engi mvn leg^ia gimstein vþvegin i ork sina þanr^ er aðr hefir 15
i sa^r fallit. * Til hvers enda ^^ atti þetía at koma. * Flyiandi
þræll hliopsk fra gvði sinvm með stvld til hins grimmasta vikings.^
Af þí;i var sendr kono^ngs son or himna riki i myrkva ^' stofo
eftir þræli at sa stigi yf^V vikinngenn ok leiddi aftr þræl með
fewgi ok sætti hann með kononge. ^ Hvi matíi maðr eigi aftr 20
hverva eftir synd.* Sva sem hann teygði anwaR til fallz sva var
ok makhgt at annaR teygði hann til vprisv þeirar er hann villdi
ok matti eigi. * Hvi sendi gvð eigi engil at læysa Adaw. * Ef
116 engill læysti manwen þa veri maðr engils þrell en engill matíi eigi
læysa mann i sinv æðli þ'^i at hann matte eigi dæyia en ^^ hann 25
gærðiz maðr þa mætti hann enn minnsi.^ Hvi skapaði gv(ð)' eigi
anwan man^ or iarðv ok sendi þanw eftw- hinvm glataða. * En
gvð skapade nyian míinn ok sendi þan þa kemi engi or Adams
kyni Sy ^^ læns ^o er allt kyn endr b0t^r. * Hvi sendi gvð eigi
spamanfi sinn. * Spa maðr var gettin?^ i synd ok mato l^eir eigi 30
læysa mankyn or pislvm af þí^i tok syn ^ gvþs ^i fvllan mandom
a sik til la^snar ollo mankyni ok gerðiz qinn i tvænnv æðh.* I ^vi
æðli er hann var gvð stæig hann yUr diofvlen þann er svgik^^
^ mis- tilf. over linjen med nedvisningstegn. ^ sk nœsten helt udvisket;
det er muligt, at skriveren har villet rette ordet til M\, tnen rettelsen er da
meget uheldig og ufuldkommen. » Noget udvisket. * Punktum er tilf ^ Sá-
ledes. « Forkortet som hann. ' ð mgl. i hdskr. ^ Meget afUeget. » r mgl.
i hdskr. ^o Her og fl.st. = Ef. " ar mgl. i hdskr. ^^ Rettet fra hdskrs
Een. 1« ett noget afUeget. '"■ Vistnok fejl for En. '^ Rettet fra hdskrs
tati. "^ Rettet fra hdskrs anda. " a skr. over linjen. '^ Sdledes.
^» Sdledes (=sú). ^" Sáledes r= lausn;. *' gv er i hdskr. rettet fra hans.
'' i er tilf. over linjen.
31
482 HAUKSBÓK. Elucidarius.
•
Adam ok læk vpp himnvm fyr^V ollom moNom sinvm ok gærðe ^
iamna englom en ^at matíi gvð einw. ^ En i þvi er hann var
maðr tok haN da^ða v værðr ok botti þa synd er ollom hæimi var
þvngri en þaí atte maðr at gera. ^
(L)ofat ^ se mal mvnz þins þ??i at þv ert sanr sonr gvðs af 5
himni. * hvi tok sonr gvðs likaw helldr en faðir eða hæilagr
andi. * En faðer eða heilagr ande tæki mandom þa yrði tyæir *
synir i þre^ningo ^ anwar gvðs son en annar manz ^ son. ^ Sonr
kallaz hkr gvði en engill ok maðr villdv eignaz nafnhkin- || gar gvðs 8»
117 af þd villdi sonr gvðs maðr goraz þtiat við hann var i mæin 10
gort gærðe \\ann ok miskyn/^samliga * við "^ er \iann matíi fyr^'r
d^ma retdiga. ^ AlUr hlvtir ero gorfir fyr son ok atíi af þd la^sn
at vera fyr son.^ Hvi villdi hann fra mæy lata bæraz. ^ Fiorom
ættom ^ skapaði gvð mewn einvm hætte fyrir vtan ^ foðvr ^ ok moðor
sem Adam. ^ At oðrvm hætíe af karlmanwe einvm sem Efo. ^ 15
Þriðia hætte fra karlmanm ok kono sem altit er. ^ Fiorða hætti
fra mæyio einm saman sæm Kristr var hovmn. ^ A/k sva sem
da^ði kom i heim fyrir mæy Sva kom lif ok íyrir mæy l^at er vti
byrgði da^ðanr*^. ^ Hvi kom gvð eigi fyr Noa íloð eða ðægar
eftir. ^ Ef hann kæme fyrir floðit þæirar ^^ tiðar þa mvndv menn 20
mæla at eigi væri na^ðsynleg ^^ qvama ha^^s þa er menn hofðo
nvmit marga goða hlvti af fæðrvm sinom er nykomnir voro or
Paradis. ^ En hann qveme eft^r floðit þa mvwdv menn segia at
gvð hæfði mælt við Noa ok Abraham ok segia hann nvmit hafa
allt man vit af þæim. ^ E(n) ^^ ef hann kæmi a laga tið þa mvwdv 25
Gyðþingar þykiaz fvllvel vera lærðer at logom en hæiðnir meN af
spekingom. ^ hvi dvalði hann eigi allt til heims ænda at koma. ^
Faer mv^dv honom i spor stiga ok eigi fyllaz tala heilagra. ^ Þa
var na^ðsyn til at Kristr kveimi ða er hann kom þa er Gyðingvm
þotíi ðyngia log ser en eigi læt^a en heiðnir meN íirir leto ælif ^^ 30
log ok lifðv i gegnn logom ok þa er eigi bvrgv kenm meN m^nr*^-
om ^^ æða spamenw þa var na^ðsyn at hinn sami ^* læknir kveme
sa er grgddi með viðsmiorvi ^^ milldi sinizar halfda^ðan lyð ok
118 saran i synðvm. ^ Hverso mat^i hann lata beraz synða la^s or
synd gætno kyni. ^ 35
^ e er i hdskr. rettet fra r. ^ Punktum er tilf. ^ Aben plads for
initialen. * Sdledes. ^ Forkortelsestegnet stár over re. ^ m skr. to gange.
' Her mgl. vistnok noget. ^ Vistnok fejl for hattom. ® Disse ord stár i
omvendt orden, men er rettede pd sœdvanlig mdde (b a). ^^ \ er tilf. over linjen.
'^ y er i hdskr. rettet fra v. ^^ n mgl. i hdskr., hvis e i ef ikke er
dittografisk gentagelse af det ferste. '^ Skr. ved linjeskifte: monw | nom.
" Vistnok fejl for sanni. '^ llerefter tilföjes ur.: ok (forkortet).
Elucidarius. HAUKSBÓK. 483
(G)vð valde fra ^pp hafve af fyrstoí// þioðvy// þa er trvlegaz
þionvðv hanom er or þeira kyni var sv mær er synða ia^st gat ok
bar heims græðara Sva sem fordvm bar þvR vondr fagran bloma
fyrir vtan vokva. ^ Hverso gat honn ^ hami æða bar. ^ Fyr vtan
alla synð ok soif eða sarlæik. ^ Kristr kom til hennar at loknvm 5
dyrvm at samtengia ser ^ man/ílikt eðli ok læt beraz af henm at
loknvm qviði. ^ Hvi var han?t niv manaðr i qviþi. ^ At hann \
samtegndi ^ niv engla* sveitvm þa er byrgðir voro i vesolld þesa | ^
heims. ^ A hvem stvndv var hann borin. ^ At miðri nott sem gb
ritat er þa er not hafði miðia ^ þa kom mal gvðs af kono/igligv ^ lo
sæti. ^ Hvi a noit. ^ Þ?;iat hann hvlði gvð dom sinn ok kom
at læiða þa til hins san/^a hos er adr voro i viUo not. ^ Uissi
hann nakot "^ er hann var barn ^. ^ Allt vissi hann þvi at i honom
er oll vitra ok speki. ^ Matte hann þegar mæla eða ganga. ^
hvartveggia mat^i hann en haww Ukðiz man^Hgv æðH at ollo fyr 15
vtan synð. ^ G§rðoz nokorar iartegnir i bvrð hans ^. ^ Sia^ agæti
vrðv. ^ Hvær sia/ ^^. ^ Ny stiarna vitraðiz gvUigr ^^ hringr var
vm sol. ^ Við ^^ smiors brvnnr sprat vp or iarðv friðr enn mæsti
varð.* Allrheimr var skipaðr at mantalli.^ Þrir tiger þvshvndra(ða) ^^
gvðs ovina varo drepnir a einom degi kycvende melto manz 20
roddv. ^ Vita villda ek takn þessa Ivta. ^ Stiornvr mærkia hf
hæilagra Hos stiarna syndiz þd at heilagr heilagra var borin. ^
119 GvHegr hringr skeinw vm sol þvi at ræt læt^is sol kom ^* at lysa
kristni/^ni með gvlli gvðoms ' sins ok fægrð pinslar sinwar.^ Við ^^
smiors brvnnr sprat vp^? or iarðv þ^i at miscvnnar brvnnr læt 25
beraz fra mey. ^ Friðr mikyU ^ varð ^^ þvi at hinn sanwi friðr ^'
vitraðez a iarðv. ^ Allr heimr var ritaðr at mantaH þtúat ahir
veraHdar menn varo v ^ vaHder af gvði ok er skarð a lifs bok. ^
Þeir voro drepnir þew' er gvði nittv þí;iat þeir íirir faraz er eigi
viHa gvðs riki yfir ser. ^ kvc qvende mælti þvi at qvic qvendlegr 30
lyðr heiðinwa þioða sneroz til skynsemi gvðs orða. ^ Hvi kaHaði
gvð til sin þria a^str vegs kononnga meðr fornvm.^ Þvi at hann
viHdi til sin leiða aHa þriðivnga heims sins Asiam ok Afrikam ok
Eyropam^^ ok goð verk. ^ Hvi ílyði hann heHdr tH Egypta ^^
1 Punktum er tilf. ^ Sdledes. « Rettet fra hdskrs sem. * Gen-
nem 1 gdr en — overflodig - forkortelsesstreg. ' Her mgl. vistnok leið.
« ForkoHelsestegnet er anhragt over n. ' Sdledes. « Fejl for borinn? » For-
kortet som hann sœdvanlig. ^' i er tilf. over linjen. " Det forste 1 svagt
og derpd er et hogstav udraderet. '^ Rettet fra hdskrs (dittografiske) Viðs.
1« ða mgl. i hdskr. '^ Noget afhleget. '^ Rettet fra hdskrs Viðr. ^« Rettet
fra hdskrs varðr (dUtogr.). " Rettet fra hdskrs frirðr (dittogr.). '« Her
mgl. noget. ^® Herpd er skr. lan (dittogr.).
484 HAUKSBÓK. Elucidarius.
9
landz en i anwan stað. ^ Þvi at hann syndi sik sanwan Moisen at
sva sem Moyses læysti lyð gvðs or velldi Pharao ok leiddi af
Egifta lande ok til fyrir heittin/^ar iarðar Sva læysti Kristr vt þanw
lyð ok or vellde íiandans ok leiddi fra helvitis pislvm || ok til 9*
eilifrar * sælo. ^ Af }^vi hvarf hann aftr eftir siæ vetr til iarða 5
ísrael þvi at siav^ giafir heilax anda leiðir oss or heimi þesom til
hiwneska Israel *. ^ Hvi kenái gvð ^ eigi ne gerði iartegnir innan
þr(i)atigi ^ vetíra. ^ Dæmi gaf hann monnom ef hann gerði fyr
goð verk en hann kennái ^ siðan at engi dirviz fyR at kenna. en
120 hann heUr logsæmlegan alldr ok skynsemi. ^ Hvi var lesvs ^ lo
Kristr skirðr er oll fylhng var gvð doms i honom ok ma ekci
a^kaz kraptr hans.^ At hann hælgaði oss vatn til skirnar ðvi
var hann i vatni skirðr.^ vatn er helldr^ gagnstaðlekt en hvat er
synð nema elJdr Sva sem ræiði er i hvg eða girnd ^^ losti i
holldi af þí^i skal i vatni skira at synða ælldr slokne. ^ Vatn ^^ 15
þvær sær ok sl^kA^vir þorsta ok synir skygga^^. ^ Sva þver miskvw
heilax anda synða sa^r i skirwn ok slgckvir anda þorsta með orðe
(35) gvðs ok giallder likneiski gvðs þaí er vér tyndvm fyrir synð.^ Var
Kristr ven at likam sem ritat er vm hann at se fegri ahti en synir
man^a. ^ At æðli var hann shkr sem ritat er ok hann vittraðiz 20
lærisveinom sinvm a fialli er hann læyndiz^^ firir monnom sva at
hann var hælldr liottr en golegr at aUti Sva sem ritat er ver sam
hann eigi hafa fegrð ne aht. ^ Var hann pinihgr æða da^ðlegr. ^
Pinsl ok da^ði er synða viðr varaw en hann com hingat ón synða
ok hfði fyrir vtan synð ok var af þ^;i opinelegr at æðli ok oda^ð- 25
121 legr ok viUdi vera pinðr ok da^ðr. ^ Firir hvi do hann. ^ Fyrir
hlyðni sem ritat var Gristr var hlyðinw allt til bana. ^ Heimti
faðer da^ða af honom. ^ Engvm kosti. ^ Hvi vago Gyðinngar
(36) hann. ^ Þvi at hann hellt ret lætte i Uvi ok san^leik i ksenn-
ingo. 1 Sv hlyðni er ma^^ne skylld við gvð ok heimtir gvð þaí af 30
hveriom manm ok af alire skæpnv en ða lyðni gafo Gyðingar
honom ^^ at sok. ^ HveR mvndi væga lata son sinn goðan ok
sakla'^san ef hann mate ban/za. ^ Þa er ^* gvð faðer sa son sinn
vilia sva goit verk gera at stiga ivir diofvl ok hialpa monnom ok
mann kyni þa væitti hann honom dyrlegt yerk ok læyfði honom at 35
dæyia. ^ Hverso var ^at rett firir gvði at hann sældi hinn bæzsta
^ Punktum er tilf. ^ i (2) tilf. over linjen. ^ Rettet fra hdskrs' siva.
^ Gennem 1 gdr en — ovei-flodig (9) — forkortelsesstreg, eller bör der lœses
Israels? ^ Tilf. over linjen med nedvisningstegn. " i (1) mgl. ' Rettet
fra hdskrs genwdi. « Forkortet iric. ^ Vistnok fejl for elldi. ^® Fejl for
girndar eller girnd ok? ^^ n tilf. over linjen. ^^ Sáledes. ^^ Opfrisket eller
klattet. ^* Skr. to gange ved linjeskifte.
Elucidarius. HAUKSBÓK. 485
til bana firir vandom mor\nom. ^ Þviat hmn j versti svæik gb
einwfalldan þa var ok rett at hinn bazsti genge i gisling firiV hann
ok stigi iver hinn versta ok læiddi aftr ein falldan mann til frelsis.i
A þessa lynd ^ syndi gvd oss ast sina er hann sendi son at
frialsa » þr§l. ^ En * faðer ^ sældi son eða sonr seldi sik sialfr til 5
bana firtr ^st. ^ Hvat misgerðe Ivdas er hann sældi Krist. ^ Faðer
ok sonr sælldi sialfann sik firir ^st en Ivda selldi hann fir^V fe
girni. 1 Hvi villdi Kristr dæyia a tre. ^ At sa stigi yfer þan a
122 tre er fyr tre var sigraðr ok hann læysti þaN a tre er misgorðe
a tre. ^ Fir/r hvi a krossi. 1 At hann grædde fiorar ætt^V heims- 10
ens. ^ Matte dæðe hans allar synðer bæta. ^ Vtan ivan. ^
Sanna þv þat. ^ Ef Kristr stæyðe firir þer ok vissir þv at være
gvð allz valldandi ef nokoR mællte at þv skyllder vega hann æða '
ellegar mv^di allr heiwr faraz mv^ðer þv vega hann þa. ^ Sem
sizt þd at lif ham er allvm ^ heimmi ^ æðre ok gærða '^ ek þanw
glæp ef ek v§ga hann er eigi mætti bæta þo at allr heimr læitaði 15
viðr. 1 Ef lif ^ hans er ollom heimi betra ^ þa er ða^ði hans oWom
heimi dyRa ok vinnr þorf til la^snar. ^ Hvat gaf faðer syni firir
þe/ina værðlæik.^ Hvat gaf hann hanom þaí er hann atti allt aðr
sem ritat er Sonr sagðe feðr aller minir Ivtir ero þiner. ^ Matte
haíin sialfr geva verk ka^p da^ða sins þeim sém hann villdi. ^ Matíi 20
hann sialf(r)^^ ok gerðe sva ok gaf mon^^om þeim sem hann læysti
i pisl sinwi ok gaf hf eilift firir dæþa en himneska faðvr læifð firir
þesa heims vtlegð. ^ Hve margar stvnder var hann da^ðr. ^
123 Fiora tegv. ^ Hvi sva. ^ At hann hfgaðe fiorar ett^V ^^ heims
þær er dæðar voro af tiv laga brotom. ^ Hverir krosfesto Krist. ^ 25
Gyðingar reðo hann en heinfr ^ men^ drapo hann ok krosfesto þw-
at hann villdi dæyia firir hvarotvæg^ia. ^ Hvi la hann tuer netr
i grof ok einn dag. ^ Tv§r nætr merkia tvænwan da^ða an/^an
likamns ^ da^ða varn en anwan andar. ^ || En dagr merkir da^ða lOa
hans þí/iat sa er hos vars da^ða. ^ an^an da^ða varnw tok hann 30
a bryt en anwnan^ let hann eftzV til rænar heilagra ok mvn hann
af taka er hann kemr i annat sinn. ^ Hvar kom ond haws ^^ eftir
dyða. 1 I Paradis sem hann melte við þ(i)ofeN ^^ a krosinvm i
dag skallðv með mer i Paradis.^ Hvener steig hann til helvitis.^
1 Punktum er tilf. ' Sdledes. ^ Rettet fra hdskrs firalsa. * n #^7/^.
over linjen. ^ Rettet fra hdskrs fadrer. * hans — all- si/nes opfrisket.
"^ a. er i hdskr. rettet fra i. ^ Tíí/". over linjen med nedvisningstegn. ® r er
tilf. over linjen. ^^ r mgl. i hdskr. " i)*sse to ord skrevne i omvendt orden,
men den rigtige rœkkefolge er betegnet pá sœdvanlig máde (b a). ^' Skr. som
hann sœdv. " i mgl. i hdskr.
486 HAUKSBÓK. Elucidarius.
A miðri ^ dags noU ok rænte helvite a þeiri stvndv sem engill
drap frvmbvrði Egipta la(n)z ^ ok for hann þaðan meðr sigri ok
leiddi i Paradis ^ þan er hann tok a brot or helviti ok vitiaðe
hann likams i grof ok reisti hann af da^ða. * En svmir segia at
ha^m væri með vinvw i helviti fra da^da sinvw ok til vprisv tiðar 5
ok risi hann þaðan vp ^ með þeim. * Hvi reis hann eigi brat vpj?
eftir dæða. * Ef hö^/^w risi brat vpj? eftir da^ða þa mv^dv Gvð-
ingar segia at hann hefði legið i vviti en eigi andaz.* A7k ef hann
risi vp^ nokoro siðar þa mvwdo menw ivaz hvart hann veri eða
anwnar.* brat reis hann vp/? þvi at hann villdi braðla hvgýa vini 10
sina er greto da^ða \vam, ^ Hvi reis hann vpp a hinvw fyrsta
124 degi vikv eða þriðia degi eftir pisl sina. ^ At hann endr b0tti ^
a þeim degi sem hann skapaðe ok hann reisti vp^ þa er da^ðer
varo a þeim ' tiðvm þat er fyr log ok vndir logom ok vnder
miskvnw ok at ^ ver risim vpp i þrenwingar trv er fellom i synðer 15
i orðvw ok i verkom ok hvgrewningvm. * Hveria asion hafðe
Kristr ^ eftir \pp risv. * Siæ hlvtvm biartare en sol en vinir sa
hann slikan sem hann var með þeim firir pisl sina. * Vittraðez
hann klæðr. * Klæðe tok hann or lopte en þa^ eydoz i lofte þa
er hann steig vpj?. * Hve oft vitraðez hann. * Tolfsin/?vm atta 20
sinnvm vittraðez hann þegar hinw fyrsta dag fyr loseph ab
Arimaðia er i my(r)kvastofo ^^ var set^r fyr þat er hann iarðaþe
likam lesv ^^ sem rit Nikodemvs skyra. * Annat sinni vitraðez
hann mæyðr sinni seni Sedvlivs sæghir. * Þriðia sinm Mariu
Magdalene sem Markus skyrir. * Fiorða sinni tveim | konom er 25 10i>
fra grof hans gengo sem Matthevs vat^ar. ^ Fimta degi ^^ lakobe
er a pislar degi hans sór at hann myndi eigi eta ne drekA^a aðr
en hann seei^^ Krist lifanwda sem Pal postole vattar.* Setta sinw
vittraðiz hann Petre postola sem Lukas syn^'r e(r)*^ skilðr var fra
oðrvm læri sveinvm ok gret þaí er hann nitti Gristi. * Sia^nda 30
sinni vittraðiz (hann) ^* tveim agætom mownom sem en seg^V
Lvkas þeim er foro i kastala Ema^s. ^ Atta sinni ollom lære
sveinvm saman at apj^tni ^^ at locnom dyrvm sem lohannes boðar. *
Nivnda sinm þa er Thomas þreifaðe vm sar hans Vikv þo siðar.*
125 Tiunda sinwi siæ lærisveinom við Galilea sæ. * Ellefta sinni a 35
^ Herefter en af de sœdvanlige lœngere afstande; noget synes raderet; men
mulig mgl. der noget. ^ n mgl. i hdskr. ^ a (2) skr. over linjen med
nedvisningstegn. * Punktum er tilf. ^ v tilf. over linjen. * Her mgl.
vistnok heim. ' Fejl for þrim. ^ Tilf. over linjen. » Meget afhleget (ra-
deret?). ^^ r nigl. i hdskr. " Fork. ifw. ^^ Fejl for sinni. ^" EUer
mulig (ved ufuldkommen rettelse) sæi? '* Mgl. i hdskr. '^ t er tilf. over
linjen.
Elucidarius. HAUKSBÓK. 487
Galilea fialli ellifv postolvm þa er hann steig til himins^s fjvi
segia gvðspioll at gvð vitraðiz fyrst Mariv ^ Magdalene. ^ Gvð
spioll ero sva set at þat eit er i þeim ritat er ollom er kvwnigt ok
þegar matte eigi læynaz. » Af þd melte lohannes sva morg takn
gerðe gvð þa^ er eigi ero skrifoð a þessi boc. ^ Steig hann einw 5
vp^ til himins. ^ Með ho^om stigo vpp þefr er með hono7n risv
vp^ af da^ða. ^ Með hverri asyn steig hann vpp. » Með slikv
sem hann hafðe* fyrir pisl sina ok hann hafðe a fialli þa er hann
vitraðez postolow sinvm. ^ Hvi steig hann eigi þegar \pp eftir
vprisv sina. ^ At læirisveinar hans mette ræyna sanwa up^ risv lo
hans er þeir sa hann^ eta ok dreka siðan.^ EíUr fiora togo daga
steig hann vp^ ok syndi Þö^t ^ at þeir mvnv stiga vpp til dyrðar
at fylla tivlaga orð ok boðorð^ fiogora gvðspialla manna.^ Hverso
sittr gvð a h§gre hond foðor sins. ^ Mandomr hviHz i dyrð gvð
doms. 3 Hvi sendi Gristr hælgan anda eíiir tiv daga hælldr en 15
þegar er hann ste vp^. ^ At postolar gerðe sik allverða hans
tilkvamo i fostvm ok i b0nvm. ^ Þat syndi hann enn i þvi at l^eir
mvwdv taka hælgan anda at fylla tiv laga orð a himni ^ .1. degi
fra vp^ risv sinm sendi hann hælgan anda at sva tæyki kristn ir
menn astar l^g a fimtogonda degi eíiir la^sn sina fra di^fli sem 20
126 forðvm tok Gyðinga lyðr rgzlo logh a .1. daga^ efiir læsn a Egypta
lande ok tok sva cristinw lyðr a þeim dogom frelse ok erfð Pa- ||
radisar sem Gyðinga lyðr tok frelse ok ærfð firir heittewnar larðar lla
.a .1. vettre ^^. ^ Hefir Gristr nv fvllan fagnað. ^ Fvllan fagnað
heUr hann sialfr i ser en Uðer hans hafa eigi fvUan fagnað þdat 25
Gyðingar bolva honom en heiðnir menn hlæia at honom en villv
me^n dreifa boðom hans en vander mewn cristnir beria boðom
hans.^ SUkar meín gerþer þohr Gristr hvernw dag i liðvm sinvm.^
En ef hann kæmr ^llvm hlvtvm til sin þa hefir hann fvllan
fagnat. * Hverso kallaz kristnir menn likamar gvðs en helger 30
menn liðir hans. ' Sva ^^ sem Hðir ero afastir hofðe ok styraz af
þvi Sva samtengiz heilog^ kristni gvðs^^ ok goriz e\nn likamr með
honom fyrir holld t§kiv ha^s a^k af honom styraz aller rettlater i
sinm skipan sem hðer af hofðe. ^ Ðesa hofoz ægv ero spameN er
sa firir v orðna ^^ hlvte ok postolar eða aðrir ^* visvðv reita. ga/ÍY 35
til hins sanna Uos. » Eyrv hans ero lyðmr menw en nasar ^^
^ i (2) er tilf. over linjen. ^ i ligeledes. " Punktum er tilf. * Með—
hafðe noget udvisket. ^ Tilf. over linjen. ^ þ mulig rettet fra et andet hog-
stav. ' Rettet fra hdskrs -ordr. » Fejl for hinvm. " Fejl for degi.
^^ Rettet i hdskr. fra det forst skrevne vectre. ^^ Herpá er et ord raderet.
^' Fejl for gvði. ^" ð vistnok i hdskr. rettet fra n. ^*" eða aðrir vistnok
fejl for er oðrvm. ^^ n rettet i hdskr. fra et andet bogstav.
488 HAUKSBÓK. Elucidarius.
skynwsamir mewn þeii^ er gora ^ gott fra illv sva sem ^ nasar ilma
dæn En hor er vt fer or na^svm ero villo menn þeir er domr
skynsamra mawna ryðr vt or hofði Krist sem hoR ór na^som. ^
Mvnwr hans ero kenni menn er telia ok skyra hælgar rittningar. ^
127 Hendr hans ero rikis menn ^eir er beriaz íirir cristnvm monnom 5
i gegn ovinvm. ^ F^itr hans * ero verk menn ^eir er vpp halld
veita ollom lyð i sinv ervaðe. ^ SæR farande or quiði ero synðer
ok syndvger menn ok o hrein^V þeir er þyngia qviði kristniwnar þa
gripa dioflar i da^þa sva sem svin i vt gang en aller hkamer^
Kristz samtengiz i einv astar bandi. ^ Hvi gerðiz holld or bra^ði 10
en bloð or vini. ^ Holld hans gorez ^ af þvi or bræði at hann
mællte sialfr ek em Hfannda Hf. ^ Bloð hans gerez or vini þdat
hann mællte Ek em satí vín ber Avc sva sem Ukhamr fæyðiz af
bræði sva fo^ðez ^nd af bloðe Krist Avc sva sem bra^ð gerez ^ af
morgom kornvm sva samte/ínger^ hkhamr Krist af m^rgvm helgom 15
mownom æk sva sem bra^ð bacaz við elld sva stæiktiz Ukhamr
Krist i pislar omne. ^ þetta kaUaz hoUd þvi at Gristr^ er | sofðr ilb
fyrir os sem lamb. ^ Sva sem vín gerez af morgom vinberivm
ok krestingvm sva sam ^^ tengiz Ukamr Grist af morgom retlatvm
monnom íjnr þr0ngi/^ng ma^na. ^ Hverso caUaz hoUd ok bloð 20
þ«í er bra^ðz ok vins asion hefir.^ þat hoUd er Maria (fæddi)^^ ok
þa^ er hek a crosse ok vpj? steig til himins hef^V af þí^i bra^ðz-
asion ok vins at engi (mvndi) ^^ þora at bergia af þd ef sæ sva
128 sem er ^at er sanlega hoUd ok bloð ck heíir sa mæira verðlæik
er trvir ^vi er hann ser eigi. ^ Hver er hialp ^^ at þ«;i. Sva^25
sem fæzla^^ snvz i hoUd þess er ettr sva snyz hvæR trvaðr i hoUd
Krist er a hans bloðe berger. ^ Firir trv Krist krossfestvmk ^* ver
meó honom fra heims girndvm ^^ ok la^stvm. ^ En i skirn erom
vér grafn^V meó hanom en i hoUd ^^ tækiv hans værðom ver Uc-
hamer ^^ Krist ok er af ^vi na^ðsynUkt at vér komem þangat er 30
Kristr er. ^ Hafa l^eir meira ^^ værðlæik er meira ^^ hafa af þese
andar fæzlv.^ Sva er sagt fra himna bræðe at sa hafe eigi meira
er meira sapnaðe ^^ ne sa min^a er min^a samnaðe. ^ Sva taka
aller þessa fæzlv ok ettr hveR aUt lamb ^at er þo livir aUt i riki
^ Fejl for greina. ^ s tilf. over linjen. ^ Punktum er tilf. * Skr.
soni hann sœdvanlig. ^ Vistnok = allr likamr. « e rettet fra \ (?). ^ e (2)
tilf. over linjen. ^ Vistnok fejl for -tengez. ® Over t lindes et — overfled-
igt — forkortelsestegn (ir, r). 10 Rettet fra hdskrs sem. " Mgl. i hdskr.
^^ a tilf. over linjen. " Isloget afhleget. ^* Rettet fra hdskrs -imk. ^^ n
tilf. over linjen med nedvisningstegn. ^^ Foran dette ord er noget raderet.
" Rettet fra hdskrs licaha-. ^^ i tilf. over linjen, men er anhragt ur. over ra.
^® i tilf. over linjen. "o ji^figf ^^^ hdskrs skapn-.
Elucidarius. HAUKSBÓK. 489
gvðs.i Hvert verk ka^p hafa þeir er þat hallda ma^nliga. ^ Tve-
falldri ambvn dyrkaz þm- annari þeiri er þeir handla corpvs
domini með manligri gofgan ok anwari er þeir gera sik makhga
þeirar þionosto i goðom verkvm. i Hvat domír þv vm þa er þat
hallda v makhga i gægn rettre sætningv þeir ^ er i hordome 5
vefiaz ok i gegn gvðs bodorðvm eða logoí^^ eða þeir er fe kæpa
vigslor eða kirkivr ok meiða gvðs lyð i rongom Ivtvm ok gera þesa
hlvte alla diarflega. ^ Deir ero sæliarar ^ gvðs ok crosfestenðr þí;i
at kenm menn skvlo messor syngia fyn> ^st ok heilso andar
sinwar ok allrar cristni. ^ En ef þer goreð til fe fanga ok mawna lo
1:29 lofs ok sæha takn pislar Grist hvat er þa nema þeir se selianðr *
gvðs. 1 En þa er þeir hondla holld drottens vars syndvgvm hondom
ok V hreinvm^ hvg hvat gera þeir þa ne || ma crosfesta^ Krist'.i 12^
Ma lyðr taka synd af þeim. ^ Þa er synir Heli b^scops sa^rgvðo
gvðs þionvsto þa fell mikill lyðr með þeim i da^ða af þeira synda i5
Ivt tæking^ ok aller þeir er ^ eíiir Hkingv samtengiaz þeim ok falla
þa hvarer tvæg^iv i grof sem bhnðr leiði blindan. ^ Hava þeir
synd er samneyttvz við þa ovitande.^ Sa^rgaz sa er gripr i tia^ru ^
Sva særgaz ok l^eir er sam ^^ vistaz þeim þo at þe^V se o vitande
en þeÍM grandar eigi villa sv er þeir viðkaz. ^ Mego syndgir hælga 20
korpvs. ^ Þo at hinir værstv se þa gerez corpt;s dommi fyrir saker
orða þeira^ er l^eir svngia yfer þvi at Grist helgar en eigi þeir ok
130 viner hans heilsa ^^ sonom sinvm fyrir hendr ovina sva sem solar
geisli sa^rgaz eigi af sær ok lysiz eigi af altari.^ Ef gott er þ«í er
firir þa geriz af Kristi en eigi af þeim ma þaí eigi got^ verða þeim 25
er af þeira hondom taka þat i gegn settoin gvm. ^ Eigi stoðar
helldr grand(ar)i^ ok^^ verðr eigi gott ]>at er tekit er i gegn goðri
setíningv af þeim er þa skal taka.^ Sanwa þv þaí. ^ Eki epH var
illt i Paradis þvi at gvð skop allt gotií en maðr snere goðo til iUz
þa er hann tok þaí af hog^orme en enn helldr af di^fli. ^ Sa er 30
fyrir retletis ^^ ^st tekr corpvs dommi af þeim ok trviz hvern dag
sam tengiaz almen/^ilegre cristni íirir bænir kenni manz þanw
ætla ek hialpaz mega af tru sinm þo at hann d0y. ^ En sa er
tekr verk þeira er misgera ok gofgar corpvs domini ok tekr þion-
osto Krist af þeim þan ætla ek hialpaz af þessi trv þvi at losep 35
^ Funktum er tilf. ^ i tilf. over Unjen; efter ordet er et par bogstaver
raderede. ^ i tilf. over linjen. * Sdledes. ^ Rettet fra hdskrs hrien-.
* Rettet fra hdskrs crostfecta, men mulig er c (2) sogt rettet til f. ' Rettet fra
hdskrs kristr. * Her mgl. vistnok \. ^ r er tilf. over linjen med nedvis-
ningstegn og for u synes oprindelig et n at vœre skrevet. ^° Rettet fra hdskrs
san. " Vistnok fejl for vinnr hann heilsv; * heilsa er i tilf. over linjen.
^2 ar mgl. i hdskr. ^^ Nœsten udvisket (raderet?). ^* le er tilf. over linjen.
490 HAUKSBÓK. Elucidarius.
9
tok likam Krist af Pilato.^ Mego þeir sætta lyð við gvð.^ Helldr
gremia þeir gvd at ser þa er þe/r sa^rga helga staðe i sinwi ga^ngv
ok spilla vigðvw klæðvm i sinm a tækv. ^ Slika kewni menn likaz ^
englvm ok flyia þa sialfir sem ritat er Syn^r gvðs ok dætr
g[. .Jmðv ^ hann at ser ok ero eigi hans syner fyrir særlifi af þt'i 5
mv/í ek fela andlit miit fra þeim qvað gvð. ^ Sono kallar_ haww
131 þa fyrir kenm manz namfn en eigi sono fyrir sa^rlifi. þeira. ^" forn
ðigýr gvð eigi helldr | r§k?'r hann sem sagt er forn yðra hatar i2b
^nd minn kveðr* Gristr þvi at þer foreð mer sa^rgat bra^ð.^ holld
gvðs ma eigi sa^rgaz en þeir syrgaz er af l^vi næyta o skynsamliga 10
sem bra^ð anwat. ^ Bæn þeira hevrir egi gvð helldr verð(r) ^
hveriom þeira at synð ok snyz blezan þeira i bolvan. ^ Taka þeir
corpvs áomini. ^ Synir gvðs ein^'r taka hoUd hans þeir er hans
likamer skolo vera en þeir er eigi ero i gvði þo at }^eir syniz taka
holld hans ok bloð til mvnz þa taka þeir ^at eigi helldr eta þeir 15
ser a fallz dom en englar bera holld Crist til hiwna en dioflar
casta eitri i mynn hinvm sem Giprianvs seger A/k þeir er bloð
Grist taka sem vin mnsii þa snyz þeim ^at i orma gall ok o vm
reðilikt eitr. ^ Tok eigi Ivdas slikt holld drottens sem ^ Pet^aR. ^
Uist eigi þvi at Petr ælskaði gvð ok tok hann af þvi heilagt taccn ^
af gvði en Ivdas hataði gvð ok tok hann af þd eitr en kraptr ok
takn heilax hollz var eptir með gvði "^, ^ Er slikvM hlydanda. ^
Ðat er þeir bioða gott ða er skyllt at hlyða goðo ^ en eigi þeim
þvi at l^eir mæla ok gera eigi en ef þeir bioða illt þa ero þeir
firir litande þdat gvði byriar hælldr at hlyða en mo^nom. ^ 25
Mego þeir læysa eða binnda. ^ Ef þeir ero eigi i berlegvm domi
skilðer fra cristni^ni þo at þeir se sialfer fast bvnnir þa mego peir
þo hvartveg^ia \)vi at Gristr binðr ok læyser fyrir þionosto þeira
en eigi þeir sialfir en þeir (ero) ^ fyr/r hte/^ídr sem heiðnir menn
ef þeir ero fra Gristi skilðir. ^ Meðan Ivdas var með postolvm |)a 30
synðiz hann sem vin kenndi hann ok skirði ^^ ok gerði iartegn^r
sem aðrir postolar en siðan hann hvarf fra þeim þa syndiz hann
132 bæR fiandi. ^ sva ^^ ero ok þessir meðan þeir ero i samvelldi
krist(n)inwar ^^ þa er nytandi holl sv er þeir gera En ef þe^r ero
þaðan skilðir þa er o nytt allt þ«í er þeir gera þeir ero flyendr 35
af Krist sa^ðom þí;i at ^eir ero vargar sem ritit er Fareð vt fra
1
^ Punktum er tilf. ^ Sikketi; urigtigt, ligesom teksten i det folgende er
forvansket. ' Hul í perg. for to bogstaver; ogsá g er heskadiget. * e er
tilf. over linjen. ^ v mgl. i hdskr. « Rettet fra hdskrs sen. ' g er i
hdskr. rettet fra et andet bogstav. ^ Vistnok fejl for gvði. ^ Mgl. i hdskr.
^^ r tilf. over linjen. " a ligeledes. ^^ i (1) skr. over linjen og n mgl.
i hdskr. »
Elucidarius. HATJKSBÓK. 491
þeim lyðr miun at eigi takit ðer Ivt með þeií^ i pislvm. ^ flyanda
er samlag þeira hellzt i gvðs embotti (ok) ^ at samnæyzlv sem
ritat er Eigi skoloð^ er mat eiga við þa ne svefn ne heilsa þeim.i
Flyia skal þa i hvg ok ollom viHa ok tæygiaz eki eftir* verkom
þeira. ^ Hverso geraz eftir lat || værk þeira. ' Ða er lofoð ero ill 5 13*
verk þeira eða ellfdir til synða með raðom eða a^ðefvm af þ^;i ero
eigi þeir ein^V da^ða verðir er gera helldr ok hinir er raðendr^ ero
missgorðvm. ^ En eigi er flyianda fra illvm kennimownom meðan
þeir ero eigi fra Gristi skilðir nema sva verði sam sattir a illzcv
lærðir ^ menn ok vlærðir at engi sake a^^nan ranginnda þa ^ ero 10
l^eir flyandi þí;i at þa spiUa ^ þeir fyrir gvðs lyð. ^ Skal kenna
illvm mo?mnom orð gvðs. ^ Eigi ero þeim gvðs orð kennandi er
visir ero gvðs ovinir þvi at sa er gvðs læynandi hlvti seg«V fiandom
hans sem sagt er eigi skoloð þer heilagt tacn hvndvm gefa eða
casta gimsteinvm íirir svin at eigi troði þa^ þa vnðir fotom. ^ En 15
þaí er eigi vitat at þeir se fiandr gvðs þa er goðvm mownvm at
133 hallda gvðs viha þeim sem snvaz vilia fra illv þo at dalegr se i
hia þeim. ^ Sva sem gvð kendi Petre heilsv orð eða ollom þeim
er hialpaz matto þo at ^ vissi Ivdas eða Gyðingar ^^ styggvaz við
þat. ^ Skal þeim ðola mein gerð sem Gristr þolðe Ivdas. ^ Illvm 20
er þolanda i kristni en engvm eftir hkende at gera. ^ Hve lengi
ero þeim misgerðir þolandi. ^ Til þes er sa kemr er skilr korn ^^
fra agnom ok kastar hahni i elld en hirðir hveiti ^^ i hirzlvm
sinvm. ^
(S)kili ^^ gvð þik fra ollom illvm Ivtvm ^^ goðr lærifaðer 25
ok staðfesti þik i himneskv sæte. ^ Ond min fagnar gvði þvi at ek
lysvmk af spectar geisla íyrir þik at bra^t rekkene ^^ villo þoko. ^
En bið ek þik goðr lærifaðer at mer se lofat at spyria ^^ framar. ^
Spyrðv þess er þv villt ok mvnþv heyra þat er þv fysiz. Sva er
ritat at eki er illt en ef eki er illt þa vndra ek hvi gvð firir 30
d0mir menn eða engla ^^' ef þeir gera eki illt. ^ En ef vere nokot
illt skapat þa vere ^at af gvði þi^i at af gvði ero allir hlvt^V a^k
^ Punktum er tilf. . "^ Mgl. i hdskr. ^ Af oð er den nederste del ved
et hul (se foreg. side, anm. 3) afrevet. * tir nœsten helt udvisket. ^ Ordet
g^ — p4 de ferste hogstaver nœr — omtrent udvisket; der stár sikkert ð.
^ r (1) rettet fra hdskrs \. ' a er tilf. over linjen. ® Rettet fra hdskrs
slpilla. ® Her mgl. mdske hann. ^° Fejl for -inga.^ ^^ Rettet fra hdskrs
— dittografiske — skorn. " e tilf. over linjen. ^' Ahen plads for initialen;
ganske vist stár der et S, der uden at fylde den dhne plads er tilskrevet i det
16. árh. ^* Noget afbleget. ^° re kan kun svagt skimtes; af det forste k er
overste del udvisket. ^^ r tilf. over linjen. ^' Gennem 1 gár en — over-
fledig — forkortelsesstreg.
492 HAUKSBÓK. Elucidarius.
verðr þa sem gvð hæfði illt skapad eða hann d0mi ranglega þa er
\)at gera er hann skop. ^ Af gvði ero allir hlvUV ok oU skepna
hans goð En illt kallaz af þ^i ekki at þat er engi skepna þvi at
gvð skop alla hlvti goða ok * ekci illt. ^ En ekki er annat illt
nema þat er eigi (er) ^ gott ok er \)at spiall skepnv en eigi eðli. ^ 5
Annat er skepna en awnat eðli ok awnat verk. ^ Skepna callaz
allar hofoð skepnor en eðli þat er af þeim geriz ok g0zsko | sem 13b
log verk þat er men gera. ^ Gera me^n synðir ok taka pislir *
134 fir^V þaí en þaí skapadi gvð eigi helldr leit h«mí verða sem ritat
er Eigi gerði gvð dæða en synð er ekM an/^nat en gera eigi þaí lo
er boðit er eða gera annan veg en boðit er Sva sem ekA:i er
annat illt en missa goðs þaí er eilifs ^ fagnaðr ^ en þaí geriz eigi
af gvði helldr af skepnv gvðs. ^ En gvð d0mir ða makliga \)at er
hann gaf^ þeiw eigi fagnað ^ er eigi vilia til hans eða anan veg
en boðet er. ^ Hver ^ er g0rvare syndar. ^ Sialfr madr með 15
t0ygingvm fiandans. ^ Er þvngt at misgera. ^ Bmn miwsta
synd at vitand gor er ^llom heimi ^ þyngri En hvatke er gort
verðr synda eða illzkv þa snvz l^at allt i lof gvðs. ^ Hvat melir
þv nv. ^ Er eigi mandrap illt eða hordomr. ^ Man drap er
stvndom goit sva sem Davið va Goliam eða Ivdith Oloferne en ^
^at er þa illt er af rongom hvg er^ framt. ^ hiv skapr er goðr en
hordomr illr ok ekki annat en olofaðr hivskapr ok af þd illr at
annan veg er framt en vera a eða lovat se. ^ En þat snyðz allt i
lof gvði þa er hann hefnir þess retliga l^vi at sva sem konongr
135 er lofligr þa er hann gefr mala riddarvm sinvm þa er hann firir 25
domir þiova ok illmen^i ok vikinga ok sem gvð dyrkaz af hialp
retlatra Sva er hann ok lofaðr i hemd v milldra.^ Sva er ritat at
gvð hatíar ekki ^at er hann gerði. ^ Hversv segiz hann þa hata iUa
en elska goða. ^ Alla skepno sina ælskar gvð en hann setti eigi
alla i einn stað sva sem skrivare ælskar ^^ alla hlyti ^^ a smið 30
sinm ok ælskar þo svma ^^ framar en svma ok settr hvern lit i
makligan stað af þvi sægiz hann þa ælska er hann tekr til himins
hallar en hina hatar hann er hann skolemr ^^ i helvitis divpi. ^
Hvat er sialfrædi, ^ I velldi manz at vera eða vilia eða gera
gott eða illt þat sialfræði hafði maðr i Paradis frialst^* en nv ers^
vfrialst þí;i at hann vill eigi gott nema gvðs miskvw fari fyrir ok
^ Punktum er tilf. ^ Noget udvisket. " Mgl. i hdskr. * Vistnok
skr. pissir. ^ i (2) tilf. over linjen. « ^ fagnaðar. ' ð (eller á?) er i
hdskr. rettet fra t." « e tilf. over linjen. ^ er ligeledes. ^° 1 ligeledes.
" Sáledes (fejl for \\W). 12 j^^^^^^ ^^.^ hdskrs svinar (dittogr.), ^^ Sáledes,
^^ i er tilf. over linjen.
Elucidarius. HAUKSBÓK. 493
ma hann þa^ eigi nema ^ gvðs miskvnn fylgi. ^ Hvat röðer þv
vm þa^ er hafnaðo* heimi ok toko siðan bvning en siðan casta
^eir niðr þ^i ok hverva aftr til synða. ^ Um þa er sva mælt Slæger
men eggia reiði gvðs yfir sik Oft dregr þr§ll villtan son til faðvr
ok hævir^ aftr til þræls v^rks Sva || læiða ok stvndvm þessir men 5 14*
til gvðs ok hv§rva aftr til iUzkv sin^ar. ^ S(v)a ^ sem di^fvll
þionar gvði sva þiona liðir hans liðvm gvðs. '^ Hværsso þionar
íiande liðvm gvðs. ^ Þvi at hann firir leit at vera ængla ^ hofð-
ingi a himni þa gerðe gvð hann starfsaman smið i heimi at hann
136 þionadi na^ðigr með illv ^ erviði þa er hann villdi eigi ærviðis la^st lo
þiona gvði i himnvm vppi sem ritit er Gera man ek hann ^er
eilifan ðr§l. ^ Þessa ^ smiðs aflar ero qvalar heims ^^ Smið bælgir
hans ablastar fræstni hamraR ^^ hans ok tæng^r ero ofriðar menn
ok qv§harar^^ þrælar^^ hans ok sagðer^^ ero bolvenðr ok bakmal-
ogar tvngvr. ^ I þeso(m) ^* afle ok með þesom tolvm hræinsazc ^^ i5
gvllker himna \onongs ^at ero hælgir menn en vanðer pinaz i
dvflizv hans ^eir er moti gera himna konowge. ^ a þessa Ivnd
þionkar dia^vvll gvði. ^ Hversso þiona liðer hans lidvm gvðs. ^
Þa er ^eir leiða þa til rikis með fagrlego rettlgti eða meingorðvm.^
Með fallego retdæti leiða þeir þa er ^eir syna vtan goð verk þav 20
er ^eir ælska eigi innan ok taka syner gvðs af þeim d^mvm goð
verk þa^ er þeir elska af illv^ hiarta ok festaz ^eir af tekno godo
þa er hinir hvir lata ^at er eigi ælskaðv ^^ sva sem gvðs englar ^
styrctvz " forðvm þa er illir fello. ^ Með mein g0rðvm draga ^eir
þa til rikis gvðs þa er ^eir taka fra þeim þessa heims a^ð§fi þæ er 25
137 ^eir ælskvðv aðr til miok eða ^eir standa a mott þeim ^^ at eigi
raege ^eir fram koma^^ likamligvm girndvm.^ af þt^i reyniz fianden
o nytzsamligr ^o at liðir hans e ^^ . . ^^ helldr na^zsynilegr ^s þí;i at
helger men^ dyrkaz af þma freistni ok hafaz til rikis himna. ^
Firir hvi hafa her illir mewn gno . . . ðæva ok velldi ok heillso en 30
goðir valað ok soiiir ok taka 0 . . . . ðer af illvm.i Til þess (ero)^*
1 nem nœsten udvisket. ^ Punktum er tilf. ^ r (sammenslynget med
a.) er i hdskr. raderet. " ðo nœsten udvisket. ^ Fejl for hverfr. « v mgl.
i hdskr. ^ Gennem 1 gár en — overfiodig — forkortelsesstreg. ** Vistnok
fejl for 9IIU. ^ Rettet for hdskrs Þessar. ^° Gennem h gár en — over-
figdig — forkortelsesstreg. ^' Over aR findes et — overftodigt — forkortelses-
tegn. ^^ Rettet fra hdskrs -aðrar. ^' Fejl for þialar, sager. '^ m mgl.
i hdskr. ^^ i er tilf. over linjen. '* Her mgl. vistnok þeir. " r er tilf.
over linjen. ^» Nœsten udvisket. ^^ a tilf. over linjen. ^" o afbleget.
•^i Efter e ses et par lœvninger af ét(?) bogstav (n) med en forkortelsesstreg over.
22 Af dette hlad er et hjörne til höjre afrevet, hvorved teksten er hleven mangel-
fuld; det manglende antydes her og pd felgende side ved prikker. ^^ Sáledes.
^* Mgl. i hdskr.
494 HAUKSBÓK. Elucidarius.
f
illvm a^ðæfi sælld at goðer fy . a^ð er ^eir sia hina værstv
menn mestan hafa A/ð0v ok ærnbon þæss er þeir gora gotif
þt'i at vander menn iarðlega hlvti ok taka ^eir fyr/r þ^ji her
allt verk k tiP þess at þeir mego sialfer þa illdkv ^ fræmia
ok ^ la þa til illz. ^ Velldi hafa ^eir tii þess at gvðs v 5
ok stilliz firir þa af illvm verkvv/^ hafa þeir ok | take þess 14^
at þyngri qvaler annars heims er ^eir verða eigi* her barðer með
138 monnom. ^ En goðer me??n hafa af þí;i valað ok sottir ok mein-
gerðir at eigi fysizc þ^ir illz eða bæti þat er ^eir misgorðo i gægn
gvði eða ^eir dyrkaz i þolen m§ði. ^ Hvi hafa svmir goðer her 10
a^ðevi ok velldi ok heilsv en iUir þrongiaz i vesolld ok meingerðvm
ok sottom. ^ SvmvM goðvm ma^nnvm ^ gevaz til þess a^ðefi at ^
]^eir fremia ^ ok ero þeir a þat min/itir hyerso * þekcihg^r ^ vera
mvnv goðir eilif^'r^^ hlvtir ef þessa heims a^ðævi þikcia fogr vera. ^
Uelldi hafa þeir til þes at a^ka gozko sina ^^ ok til þess at þeir 15
meghe æfla aðra til goðs eða stoðva iUa menn at eigi meghe þeir
gora illzkv. ^ heilsv hafa ^eir til þes at eigi ryggviz retlatir af
sottow þeÍRa helldr fagne þeir heilso þeÍRa.^ En svm^r illir hafa her
af þí^i fatokt ok likams mein at þeir mege þaðan af nema hversso
til mykiUa illra hlvta þeir skynda i iUvm hlvtvm eða siðvm. ^ Hvi 20
Hva svmir illir lengi en svmir goðer andaz bratt eða hvi hafa svmir
goðer langt lif en svmir illir doyia brat. ^ Illir liva af þ?;i lengi
at goðer dyrkaz fyrir þa ok hirtiz ^^ fra illv en illvm verðr þaí at
a fallz domi ok a^ki pinsla. ^ En goðir andaz af þí;i bratí at þ^ir
komi brat til eilifra fagnaða ok være eigi lengi i na^ðvm heims. ^ 25
En þar ^^ i gægwn hafa rettlat^V langt lif at margir rettlatir leið-
rettez af domvm þeÍRa ok a^kiz verðleikr þeira En illir verða
skiotí . . . nir til qvala at gvðs vatto ok o^ valðer menn þeir er
enn erv vil . . . við ^* ^at ok hverfa fra illv. ^ Ero þeir sæler er
139 her ero fa vesler ^* er her liva sælega ok hafa ^at er þ^ir 30
vilia ok er^ þeim en^* siðan verðr þeim castat i ælld brewn-
anda sem þyr i gægn ero þeir er her na eigi girndvm
sinvm ok þron vm morgvm þ^^iat þeir læraz með bardogvm
sem synir er Gvð bcR hvern son sinn er hann tekr En þat
er ro a vallt ó moðger þo at þeir hafe konongs rik[i] ^^ || 35
ok ero þeir alldrigin ón qvalar En retlater ero iamnan vtan 153
^ il nœsten udvisket. ^ á er tilf. over linjen med nedvisniugstegn og an-
hragt over kv. ' Punktum er tilf. *■ Tilf. over linjen med nedvisningstegn.
^ nn noget afbleget. ® t er tilf. over linjen. "^ Her mgl. vistnok noget.
8 Sáledes. * Skrevet \\^\\ 1° i (2) tilf. over linjen. " Rettet fra hdskrs
sinar. ^^ ^^^^^^ ^^^ hdskrs birt-. ^» Skrevet som þer sœdvanlig. " Foran
dette ord ses et bogstavtrœk. ^^ i er afrevet.
Elucidarius. HAUKSBÓK. 495
qvol 1 ok ero þeir iamnan moðker ok alldrigin dyrðar la^sir þo ai
þeir se her i hattre eða i myrkva stovo sættir. ^ Syn þv þetta
mer skyRa. ^ Iliir ero af þd v moðker at þeir vilia eigi gott ne
megho en þeir viha iUt ok megho ^at en illt reyniz ekci ok af þí^i
sizt 3 at ^eir megho ekci. ^ Alldrigin ero þeir vta/^n qvol þí;i at 5
140 þeir qveliaz af grimleik ok ero vm allt rædder vm sik at þe^'r
verðe teknir eða ræntir eða drepnir sem ritat er eigi er friðr v
milldr * qvað ^ gvð. ^ En goðer ero moðker þí;i at gvðs miskv/^n
æflir þa at viha gott ok nema en hafna illv. ^ Alldrigi^m missa
^eir dyrðar þt'i at þeir ero mæddir ^ ok fagna a^rvggleik eilifrar 10
dyrðar ok sælo sem ritit er Ret lætte(r) ' ero vttan ræzslo. ^ Þaí
vii ek ok segia at ekci bersk illvm got at hendi ne goðv^i iUt. ^
I gvðs nafni hvat mælir þv nv. ^ Eigi fagna illir goðvm Ivtvm ok
liva ^ at mvnvðvm ok glæðiaz i krasom ok skina i dyrlegom
klæðoM ok vna við a^ð0vi ok alla fegrd heims en goðer ero bvn/r 15
i myrkvastovo ok modder i bardogow ok qvalder i hvngri ok
þorsta ok allzkyns pinslvm. ^ Ða er hamingia lær við illv(m) ^ ok
fyser þa goða slikra Ivta sem þv talder þa likiaz ^eir fiski þeim er
fagnar litilli beitv ok verðr hann þa dreiginn vpp or vattni ^v\
at ðeir fyllaz bitr læix fyr^r krasom ok brenwo stei(n)s ^^ dýn 20
fyr^r mvnvgð en skemder ^^ fyrir fegrð klæða. ^ A/c ^^ taka þeir
myrkvar helvitis graver fyrir fægrð hvsa ok eilifa fatokt firir
141 a^ð0ve er ^eir toko.^ Fram leiða þeir dagha^^ sina i goðom Ivtvm
en þeir stiga á ægabragðe til pinnsla. ^ En þa er goðer taka ^*
slik meiwn sem þv segir þa likiaz ^eir þeim er bergia a pipar eða 25
a^ðrv rommo grasi ^^ at hann mege betr standaz vín drykiv.^ Sva
taka ok pinsHr ^^ eilifar tiallbvðer ^^ fyrir myrkva stovo ok fagnað
fir^r bardaga ok mvn þa eigi siðan ^^ þyrsta ^'^ ne hvngra ok mvn
allr sarlæikr flyia fra þeim.^ Af þesom Ivtvm reyniz^' ati"^ goðer"
ero iamnan sæler ok a^ðgir en illir ero iafnan veslir ok wmir. ^ 30
Hvaðan^^ com tign ok velldi. ^ Af gvði er oll tign ok velldi
goðra ok illra sem sagt er Ekci er velldi annnat en af gvði. ^
Hvat d0mir þv vm þa er kæ | pa eða selia tignar vellde. ^ Þeir 15^
er þaí kæpa fara til da^ða með Simoni mago en þeir er selia }^at
verða fyr^r andar likðro. ^ Hafa hofðingiar meira velldi íirir gvði 35
1 V er tilf. over linjen. ^ Punktum er tilf. ' Vistnok fejl for sezk
(=sésk). '' Vistnok fejl for milldra. ^ a er tilf. over linjen. « Rettet
fra hdskrs mæddrír; men dette er vistnok atter en fejl for vræddir. ' r mgl.
i hdskr. » V (forlœnget) synes i hdskr. rettet fra p. ** m mgl. i hdskr.
'^ n ligeledes. " Sáledes. '^ c tilf. over linjen. •» Fram-dagha noget
afbleget. ^* En-taka ligeledes. '^ rommo gra- ligeledes. ^<» Urigtigt for
goðir el. lign. (pindir?). " Noget afbleget.
496 HAUKSBÓK. Elucidarius .
f
en aðrir. ^ Kenwni manz þionosta er tignar velldi tior maNÍ ekci
við gvð er verðleiks misser.^ En kircna hofðingiar ^at ero biskopar
ok prestar en þeir geva goð d0mi i orðvm eða verkví^? þa taka
þeir sva myklv framaR dyrð sem margar ander hialpaz af þeira
142 d0mvm sem ritat er en ef þeír spara heilso orð við lyð sín eða &
leiða þa i da^ða grof með illvm d0mvm ^ þa taka þeir þeimmvn ^
íleiri pinslir en aðrer sem margar ander faraz af þeira d0mvm
eða sva margha sem þeir or^kto at gr0ða i ke^^ningv sem ritat er
Af þeim heimter gvð meira er hann leir meira ok taka a mot
qvaler. ^ En ^eir er veralldíír * tign hafa sem kono^^gar eða lo
domenðr ok kYnna. millega varkyn?ía lyð sinvm þa mvnv þeir
meiri miskvw taka en aðrer meN af gvði rettlatom domanda þtúat
l^eir eignaz goðan sess af gvði er vel þiona hanom. ^ En þeir er
fyr^V d0ma at grimleika þa taka þeir meiri kvaler en aðrer þvi at
^eir hafa ^ miskvwn la^sa doma. ^ Ef gvð visi allt fyrir ok sagði i5
firir spamen hvat verða mYnái ok ma hann eigi tælaz i forsio
s'mnm ok ef himin ok iorð hðr fyr en orð gvðs meghe skiptaz þa
syniz mer sem af na^ðsynvm verðe allt ^at er orðet hefir eða verða
mYn. ^ Tve^nar ero na/ðsyn^V onnor eðlis na/dsyn sem sol er
vp^ or a^stri eða dagr at koma iver nott en onnor veralldar 20
143 næðsyn sem maNe er at ganga eða sitia. ^ Hvat velldr ef kircivr
brenna eða hvs maNa. ^ Ekki verðr at þarfleysv a lorðv at þvi
er synt at engi kirkia i heimi eyðiz eða brewne nema fir^V d0mez
af gvði. ^ En þa^ verðr af ^ þrimr ^ Ivtvm fyrst er kirkivr eflaz af
þeiw a^ð^vvm er meþ rangv er fengit en annat er sialf^V sa^rga 25
þ§ir af synðvm sinvm en hit driðia ef men ælska þær meir en
himneska Ivti Álk engi d0yr ne sykiz úrir moNom eigi hinn minzsti
fenaðr nema aðr d0miz af gvði. ^ En sott eða da^ðe er synða
hefmnd firir hvi þola qvikcvende þat þa^ er eigi kvNa misgera. ^
Firir ^at piniz maðr þa er hann ryggviz i hvg af sot eða da^ða 30
þeira. ^ Hvat r0ðir ðv vm skogar dyr. ^ Ef þa^ verða sivc eða
da^ð þa g0rez þat af lopz vreinendvm. ^ Ekci er mer skylldra at
144 vita en þetta. ^ Gvð hef(n)di * synda i fyrsta kyni þa er hann
eyddi syndvgv fol || ke^ með vaz of gang þeim er fyrir leto eðlis log.^ I6a
Annat sinni seykMi ha?in niðr ^^ blot moNom i hafeno ra^ða. ^ 35
I hinv þriðia kyni gallt hann synðer þa er hann eyddi^^ i orostom
^ Punktum er tilf. ^ ^q ^^^ ^^ gange ved Unjeskifte. ^ Sáledes.
" Skrevet veralld). ^ þvi— hafa skr. to gange (sidste gang ^vi og þeir;.
* Noget afbleget. ' ri nœsten helt udvisket, det ovrige noget afbleget. ^ n mgl.
i hdskr. * ke meget udvisket, men sikkert. ^^ ðr ligeledes. " di noget
afbleget.
Elucidarius. HAUKSBÓK. 497
þeim er fynV leto ritoð logh. ^ I hinv fiorða kyni á0mir hann
synðer þa er hmn æfsti alldr ^ hei^ws bren?r synðvga þa er fyrir
leto gvð spialla bo?) orð. ^ þo verðr þat oft at syn?> giallda feðra
ef þeir hkiaz ^ þeim i illzkv. ^ fiogvr ero kyn synða þaí er hvg-
renwing orð ok verk ok venia illra Ivta. ^ Gvd hefner synða i hit 5
þriðia eða fiorða kyn þa er (hann)* pin^V staðfasta i illvw verkvm
eða orðvm. ^ En meN geta born frænðr með frenkonom eða
145 reinlivis meN ^ með nvnnvm. ^ Vist ekci ef þa^ fa skript. ^ Sva
sem ekci spillir hveiti þo at þiofr stæU þvi ok sae. ^ Hvert er
takn hivskapar. ^ Firir likamlegan hiv skap. ^ sva verðr cristni 10
eins hkamns með Kristi firir hoUd tekiv hans ok er hann einn
Hchamr með crist(n)ÍNÍ ^ þ«?iat hann er manlegt eðU sem ritat er
Vera mvnv tveir i einv hollde. ^ sva sem 0ðle ^ þö!^ er Gristr
samtengði ser var annars kyns en gvðdomr sva skaH ok kona sv
er maðr fær at gvðs logom vera annarar ^ kindar en ha^m er. ^ 15
En með gvðzivivm er hivskapr bawnaðr þi;i at þaí er andleg sam-
tenging ok er omaklegt at hverfa fra andlego ok til Ukamleg(r)a ^
Ivta. ^ Er lovat at eiga meir en eina kono. ^ Sva sem Kristr
146 sarntengdiz einn almennilegre kristni sva ero ok gvðs logh at
maðr eigi eina kono sva sem hinir fyrslv alldar menn varer 20
g0rðv. ^ En þaí er eigi gvðs boðorð helldr l0yui postola i gegn
hordome at cristn^V qvangaz annat sinn ef kona hans andaz. ^
En ^^ svmir ^^ kaUa hordoms ^^ liking er optar qvangaz. ^ Fagnar
ond min þ^i at ek nae at heyra ^^ þaí er ek fysvmk. ^
(V)eitðvi2 mer goðr meistare sem þreU smYni^^ dryk heilax^^sð
anda ok sva sem þv sagðer mer fra hofðinwgiow ^* crist(n)innar ^
sva skyrðv nokor at qveðe fra hinvm lægrvm þionvm hennar. ^
Kenni meN ero settzV til goðra doma i heim ef þeir liva vel en
þm- kallaz sallt iarðar ef þeir kæna vel En aðrer þionar ero
glvgýar a hvsi gvðs. ^ finV þa skin ^^ vizkv lios er i heimskv 30
myrkri ero. ^ Ef þeir liva ok fagna eigi þa ero þeir bre/manda
147 glæðr en eigi lysandi. ^ En þeir kenna vel ok liva iUa þa ero þeir
sem loganda kerti þat er ^^ aðrvm lysir en firir fersk sialft ^^ at ^^
brennanda vaxe eða klvcka sv er fagrt ^^ gefr hlioð odrvm | en 16b
hon maz siolf af oftlegom ringinngvm. ^ En ef þeir liva eigi vel 35
^ Punktum, er tilf. ' Fejl for ælldr? « i (2) tilf. over linjen.
* Mgl. i hdskr. ' Bettet fra hdskrs moNom; „men hele spörsmálet er for-
vansketUK G) Mi mgl. i hdskr. ' Noget udvisket, men sikkert. ^ Rettet
fra hdskrs annare. « r mgl. i hdskr. ^» Noget afbleget. " nae-heyra meget
afhleget. " Initialen er urigtig, nemlig S. ^» Vistnok fejl /-or samþræh
Dinv^. '' -giom næsten udvisket. '' Herefter er ur. skr. vit. Herefter
er ur skr. a. " 1 er tilf. over linjen. '^ Meget afhleget.
32
498 tíAtkSBÓlí. Elucidaríuð.
eða kenna^ ero þeir sem reykr sa er dockvir elld ok meiðer^ syn
a^gna. '^ Stiærnvr skina* eigi af þí;i fello þær af^ himni. ^ Hvat
148 r0ðer þv vm heims hafna(n)ðr ^. ^ Ef þeir hallda ^ vel ^ ok siMiga
íirir ætlan sinni til hins 0fsta dags þa verða þeir d^m^en^ðr"^ með
gvði en ef þeir íirir d0maz þa ero þeir ollow monnom vesalle 5
þvi at þeir r0kto hvarke gvð ^ ne ^ þenna heim. ^ Hvat skilldv
vm riddara. ^ Fat got þ^iat þeir liva við ran ok a^ðgaz ^ af
hernaðe ok veita þaðan af þat er þeir veita. ^ Vm daga þeira er
sva melt þrotnoðo ^ ander þeira i onytvm Ivtvm ok stigr yver þa
reði gvðs. ^ Hveria von ^ hava ^^ ka^p mewn. ^ Lit goða þvi at lo
þeir fa merr ^^ með lygðvw ok miseiðvm mikin^ Ivta ^^ þess er
þeir hafa ok miðla lit sinom a^ð0vo//^ við þvrvanda ok fara þeir
þvi sem m^It er treystaz fiold æra til pinsla ok eyðer þeim
dæði.^ Hvat r0ðer þv ^^ vm smiði alzkyns.^ Fleiri^^ íirir d0maz^^
149 en hialpaz þ?;i at þeir svikia miok i velvm sinvm. ^ Hava leik- i5
arar nokora vown.^ Enga þvi at þeir ero þionar fiandans ok taka
\)eir seni melt er haðvng er haðong veita. ^ Hveria von hafa
fifl. ^ Slika sem born ok hialpaz þa^ af þv'i at ða^ kvnnv eigi
betr. ^ Hvat. d0mer þv vm verkmeN. ^ Mykill Ivti þeira mvn
hialpaz ^^ ef \)eir liva vel ok retlega þvi at þeir neyta ærveðe 20
handa sinna ok gvðs lyðr með sveita sinvm. ^ Hvat skiIP^ þv '^
vm ^^ born. ^ Hialpaz oll er skirð ero ok mego eigi mela þrevetr
150 eða yngri ^^ en ^'^ þæ ^^ er íim vetra verða ^^ hialpaz svm enn eigi
oll. ^ Sva syniz mer sem ^^ faer mvnv hialpaz. ^ Þrong er gata
til gvðs sv er til lifs leiðer. ^ Hve morgom ^^ hattom íirir gevaz 25
synðer. ^ Sv hin fyrsta synða la^sn er skirn. ^ Onnvr er pinsl. ^
Þriðia er at ganga i iðran. ^ Fiorða er b§na halld ok tara fall. ^
Fimta er ^lmoso g0rð. ^ Setta er at firir geva ovinvm.^ Sivnda^^
er ost ok heilagr ^^ goðr vili. ^ Ef aller gofgoðv einn gvð i vpj9
have hvaðan hofs blot skyrgvða ^\ ^ Risar g0rðo stapvl havan ^o
þan er Babel var kallaðr en hami var hor sextvgv skeiða ok
fiogora skeiða en skeið er stvndvm at læng^ fimtan faðmar en
stvnðvm XX i stað þeim er nv er hin mikla Babilon. ^ i stað'
þeim var fyrstr konvncjY Nemroð. ^ þar reð siðan íirir Dinvs hann
^ Meget afhleget. ^ i er skrevet under linjen, da der ikke var god
plads over den. ^ Punktum er tilf. ^ Meget svagt, men skimtes dog.
^ a tilf. over linjen. ^ n mgl. i hdskr. "^ en ligeledes. ^ -az meget af-
hleget. » |»rot- ligeledes. ^^ ha- ligeledes. ^^ Sáledes. ''^ Noget afhleget.
^^ i (1) tilf. over linjen. ^^ Disse to ord oprl. skrevne i omvendt orden, men
rettede pd sœdvanlig mdde (ved hogstaverne b a^. ^^ 1 er tilf. over linjen.
^^ -rða nœsten udvisket.
Elucidarius. H A U K S B Ó K . 499
let g0ra likneskiv ^ eftir ^ feðr sinvm da^ðvm en sa het Belvs ok
151 ba^ð \iann alþyðy ^ rikis ^ sins ^ at gofga likneskivna. ^ Avk toko
þar til d0ma aðrer vti fra Sva sem Rvn ^ verir blotoðv Romolvm
En Kritar meN ^ Þor oA: 11 *
^ Noget afhleget. ^ Sdledes. ^ Sd godt som helt udvisket, men trœk-
kene skimtes. ^ Punktum er tilf. ^ Noget afhleget, men kan nœppe lœses
anderledes (altsd fejl for rvrn^. ° Det sidste hogstav noget utydeligt, men
sikkert ikke n.
* Hermed slutter 675 og dermed hvad der af memhranhrudstykker med
sikkerhed kan henfúres til Haukshók.
32''
TILLÆ&
I.
Grænlands Annál Eitt Epter Hauksbók ^
þessi tijdendi RÍtadi Halldór prestur af Grænalandi til Arnallds
prestz grænlendska, er |»á var vordinn ^ hirdprestur Magnúsar konungs 5
Hákonar sonar, á kncRri þeim er Óláfur Byskup fór á til Grænalands ^.
Sumar þat er Arnalldur prestur, fór af Grænalandi ^ og þeir brutu vid
ísland á Hijtarnesi, fundust trie í hafi út, þau er h^ggvin h^fdu verit
med * sma gxum edur þexlum , og þat eitt er ^ í stódu tannvegger. og
Bein veggir. þat sumar kvomu menn og ^ úr nordsetu , þeir ed farid lo
h^fdu leingra nordur, enn menn h^fdu fyn tijdendi af, þeir vurdu ^ vid
^nguar Skræh'ngia vistir varir'^, nema í Króksfiardar heidi, og þvi hyggia
menn ad þeir mune þann veg, eijga ^ skemst^ ad fara, hvadann sem
þeir koma til . . . . ^ Sijdann skipudu prestar skip nordur. ad vita hvad
tijtt væri nordur frá þvi er þeir h^fdu ádur leingst komid. Enn þeir 15
sigldu út af Króksfiardar-heidi , svo ad l^nd lægdi. Sijdann kom móti
þeim Sunnann vedur med myrkre og vurdu ^ þeir fyri ad hallda. Enn
er í Rauf og hjsti. Sáu þeir eyiar margar og allskonar veydi skap, bædi
Sela og hvala og Biarndijra, fi^lda mikinn, þeir kvomu allt í hafsbotninn,
og lægdi land allt sijdann ^^ sudurlandid og j^kla. Enn j^kull var og 20
þá ^^ sudur fra þeim allt sem þeir máttu siá, fundu þeir þar n^ckrar
Skrælíngia vistir fornligar. Enn eigi máttv þeir á land gánga fyri Biarn-
dijrum. Sijdan foru þeir aptur iij dægur. og fundu þeir þar n^ckrar
Skrælíngia vistir, er þeir tóku eijiar ngckrar, sudur fra Snæfelli. Sijdann
fóru þeir sudur á Króks fiardar heidi, eirn micinn dagródur Jácobs messo 25
dag, þar fraus þá um nætur. Enn sól skein bædi nætur og daga, og
^ Dette er Björn Jónssons overshrift (i AM. 115, 8^); i 281, 4*^, Jivor
stykket ogsa findes, findes ingen overskrift, men folgende bemœrkning over dette
stijkke: „hier vantar eitl blad i sóguna"; lige foran er et uddrag af Merlinusspá.
2 Mgl. i 281. 3 g^i^ 281; Giæn- Björn. " Sál. 281; medur Björn. * ^ar
281. « urdu 281. ' Der stár egenlig varít. » skemstann eiga 281. ® Her
er en parentetisk hemœrkning af Björn selv udeladt; se Grönl. hist. Mind. III
238—42. 10 For land a. s. har 281: allt sydan land. '^ Foran og * 281.
Tillæg. HAUKSBÓK. 501
var eigi hænrí þa er hún var í Sudre. Ef madur lagdist um þverann
Sexæríng út ad bordinu þá bar skuggann í andlit honum af þuí bordinu
er nær var Sólunne, Enn vm midnætti var hún svo há, sem heima í
bygd, þá er hún er þar ^ í útnordur'-^, Sijdann fóru þeir heim aptur
i Garda ^.
II.
Grænlands Biskupar i G^rdum. *
1. Eirekur, 2 Arnahdur, 3 Jon knútur^, 4 Jon, 5 Helgi,
6. Nicholas, 7 Olafur, 8 pordur, 9 Arne.
III
10
323 Oalldar vetur hinn micle var a Islandi þegar i heidni, þa átu
menn hrafna og melracka og imsa o átu: Enn sumir lietu nrepa gamla
menn og ómaga edur hrinda fyri hamra og sulltu marger til dauds etc ^.
Annar óalldar vetur var á DOgum Haralldz konungz Sigurdar
sonar, þann firsta vetur er Isleifur var biskup á Islandi. Þa var mann- i5
daudi sem mestur af suUte á Islandi, þa var allt eted þad er tonn
mátti á festa. Vmm sumarid á þijnge het Biskup þui heita ad fasta
324 hinn xij nag jóla umm iij ár, þuiad so hafe gÍ0rt verid i Herforda Borg
þar biskup hafdi i skóla verid á Saxlandi, þa var so snió micid ad
flestir menn geingu þa til Alþijngis , Enn er heitid var , batnadi vedrátta 20
og var sumar hid besta, Veturinn eptir var so gódur, ad menn geingu
berfætter til tijda vmm jól, enn eingi kom þeh i J0rd, menn húsudu og
l0gdu Garda vmm þorra. Næsta sumar var l0gtekid ad jafnann skillde
fasta xij dag jóla ef ei bæri á Drottinz nag.
IV 8. 25
Biskups stólar i Norege
1 I Nidaróse, 2 I BÍ0rgvin, 3 Stafangur, 4 Oslo, 5 og ^ Hamar
Kaupange: Hier til j Færeium Biskup stoll á Kijrkiubæ j Orkneijum i
Kyrkiu vogie
Biskups stolar j Einglande 30
Erke stoll j Kantara Berge. og i lork Erki stoll. j Heli Biskups
stoU, j Linnkolni. j Dijnhólmum og i Nordvyk, i Salsbergi, j Lundunum,
j Vincestur, j Laeceastro.
1 Mgl. hos Björn. ^ -nordri 281. ' rijke (!) tilf. 281. Herefter kommer i
281 saga „þorfins kallsefnis þordar sonar". ^ Efter 281; findes ogsá i 115, men
her er rœkken fort lœngere ned med hemœrkningen: nú hinir sem Hauksbók
neíher eckj; hos Björn er overskriften : Grænlands Biskupar í Gprdum, fyrst
þeir sem Hauks [bok mgl.'\ nefnir og hon tekur yfir. ^ Sál. Björn; mgl. 281.
« Efter 281; felger her umiddelbart pd Usperœkken (11). ' Sáledes. ^ Efter
281. » Fejl for i?
502 HAUKSBÓK. TiUæg.
f
fesser eru Biskups stólar i Skotlande
Ad Andreas stofu, j Glerskógum, j Brechin, j Monros, j Apardion,
a Moreide; j Bós, j Vijk, j Katanesi, i Mon, i Sudur Eyum og Báreijum.
Erckistólar næster i Saxlandi I Brimum og i Spiru, j Strasborg og
Meginzu. 5
Wegur til Bóms.
Af Libiku til Mylnu 4. mijlur, til Tertinborgar 5. mijlur, til Lyne-
borgar 2. mijlur, til Súdborgar 5. mijlur ^, til Brunsvijkur xi. mijlur, til
Gozler 6. mijlur, til Austur ródu 4. mijlur, til Dudurstad 3. mijlur, til lo
Mioluhús 5. mijlur, til Ismak 3. mijlur, til Breiding 3. mijlur, til Meining
ij. mijlur, til Mióle stad 2. mijlur, til Hijiastad 2. mijlur, til Meningstad
mijla, til Virzinborgar 8. mijlur, til Oxenport 3. mijlur, til Botinnborgar
5. mijlur, til peingilsbij 5. mijlur, til Nyiasstad 5, mijlur, til Austborgar
6. mijlur, til Blankabergs 6. mijlur, til Svanga 4. mijlur, og taka þa til 15
Trentu Daler, til Bardar kijrkiu 6. mijlur, til Isinbriggiu 8. mijlur, til
Matran iij mijlur, til Sterting 1. mijla, til Brigdz 4. mijlur, til Kluz
2. mijlur, til Boz 4. mijlur, til Trentar 2. mijlur valskar og 30, til
Bernar klutz 2. mijlur fátt j 40, til Bernar 12. mijlur, til Fera 2. mijlur
fátt j 50., til Bolonia 30 mijlur, til Florens umm Munca ferla 6. mijlur 20
og 50, til Sena 8. mijlur og 20, til Boma Borgar 40. mijlur, vt vm
sialfa Bóm og Latran 4. mijlur, til S: Páls kirkiu 4 mijlur.
Yl\
Nofn stundanna. Aulld, fordum, lyf, alldur, fyri l0ngu, MÍssire,
vetur, sumar, haust, vor, manudur, vika, nagur, nott, morgin, aptan, 25
kv0lld, arla, snemma, sydla, j sinn, firra oag.
VII K
Aull Finnm0rk, Haloga land, Naumudaler, Nordmære, Baumz
Dalur, Sunnmære, Nordfiordur, Sunnfiordur, Sogn, Vors, Hordaland,
Hardangur, Agdir, vtan þat er liggur fyri Tunsbergz hirdslu, þar ^ med 30
Grænland og Island, Færeyar^, HialltÍand, og Orkneyar, þesse lond og
filke heira til Noregs kongs fie hirdslu med ollum skottum og skylldum.
vni \
Filke i Norege
1. Haleigia filke, 2, Naumdæla filke, 3 j prandheime Eyna ^ 35
f(ilke). 4 Sparbijggia f(ilke). 5. StiorDæla f(ilke). 6. Skauna f(ilke). 7. Ver-
* Efter 281. ^ Her og endel andre steder skr. my-. " Shr. som \)at
fl.ar 597 h). * Eyra 281 fEyra 597 h) ur.
"íilifeg. tíAlíKSfeÓK. SO^
dæla filke, 8, Strinda filke, 9. Gauldæla filke, 10 Orkdæla filke, ll.Nord-
mæra f(ilke). Ií2, Sunnmæra filke, 13 Firda filke, 14 Fiala filke, 15,
Signa íilke, 16, Horda filke, 17, Rygia filke, 18, Egda filke, 19 Austur
Egdir, 20, Vestfolld, 21, Vingul mark, 22 Ranrijke, 23 Rauma ryke,
24 Heidmerk, 25 Hadaland, 26 Ringaryke, 27 GudbrandzDalir. 5
IX 1.
Ur Austfirdinga landnáme
334 I>a er Vlfliotur var Ix ad alldri logmadur er vt kom i Lóne i
Austfiordum l^a for hann til Norex aptur oc var þar iij vetur, þar settu
þeir porleifur hinn spaki modur broder hans l0g þau er sydan voru lo
kollud Vlfliotz l0g, enn er hann kom vt var sett Alþingi, og h^fdu menn
sydann ein l0g á landi hier : þad '^ var vpphaf hinna heidnu ^ laga , ad
menn skilldu ecki hafa h^fud skip i haf enn ef þeir hefdi, þa skilldu
þeir ^ aftaca ^ h^fud adur þeir kiæme i landz sijn , og sigla ei ad landi
med gapandi h^fdum ^ edur ginandi triónum "^. so ad landvætter fældist ^ 15
335 vid: Raugur tuieiringur edur meire skillde liggia i hveriu h^fud hofe á
stalla, þann baug skilldi hver hofgodi hafa a hende sier til l0gþinga allra,
þeira er hann skilldi sialfur heija og rioda hann þar adur i frodu ^
nautz blódz þess er hann blótadi þar sialfur. Hver sa madur er þar
þurfti logskil af hendi ad leisa ad Dome, skillde ádur eid vinna ad þeim 20
bauge og nefna sier votta ij eda fleire. Nefni eg i þad vætti skillde
hann seigia, ad eg vinn eid ad bauge, logeid, hialpe mier so Freir og
Niordur og hinn almatki ás^ sem eg raun so sauk þessa sækia sem villda
veria , eda vitni bera eda kuidu eda DÓma sem eg veit riettast og sann-
ast og hellst ad logum og 0II l0gmæt skil af hendi leisa sem vndir mig 25
(334) koma medann ek em á þessu þijnge: þa var og landinu skipt i fiord-
unga oc skilldu vera þriu þyng i fiordunge, enn þriu hofud hof i hvorre
þyng sókn, þar voru menn valdir til ad geima hofanna ad viti og RÍett-
læti þeir skilldu nefna DÓma a þijngum og stijra sakferli, þvi voru þeir
Godar kalladir, hver madur skilldi gefa toll til goda hofs sem nu til 30
kirkiu tyund.
Annal. Eptir Hauksbók ^^
l>ad er fródra manna S0gn ad þad være sidur i firndinne, ad
Draga af nofnum Gudanna n^fn sona sinna ^^, so sem af Pórs nafne 35
^ Efter 281. ^ Stykket þad— fældist vid (l. 15—16) findes ogsá hos Björn
i AM. 115, 8^. ^ fornu Björn. * For skilldu |)eir har Björn skylldi, hvilket
mulig er den rette lœsemáde. ^ |)au tilf. Björn. « triónumm Björn ur. ' h^fdum
i parentes tilf. Björn. « Sáledes Björn; fælist 281. » Fejl for rodru. "^ Efter
281. " Denne overskr. er taget efter 115, 8^^, hvor dette stykke ogsd findes; i
281 er overskr.: Hier biriar gomul Annal og ættartelur. ''' eda dætra tilf. Björn.
504 HAUKSBÓK. TiUæg.
f
þorolf, edur Þorstein edur ^ porgrim, eda sa er Oddur hiet, first skillde
heita^ af hans nafne þóroddur sem pormódur qvad vm Snorra goda og
Odd son hans er hann kalladi porodd edur porbergur, porálfur, porleifur,
|)orgeir ^. Enn * eru fleir^ nofn nreiginn af þeim gudum og Ásum ^, þo
ad af pór sie flest, menn hefdu þa og mioc^ ij nofn^ þotti þad lijklegt "^ 5
til langlijfis og heilla, þott nockrir fyrimællti þeim vid Gudinn, þa mundi
þa ecki skada ef þeir ætti^ annad nafn.
Ættar talann ^^.
Anam var first skapadur allra manna i verolldinne , hann var 10
skapadur i Dalnum Ebron og nidur settur, þa er hann var burt rekinn
vr Paradysu, hann átti xxx sona oc xxx nætra Adra enn Gain, Abel og
Seth, hann var fadir Enos f(odur) Gainan, f(odur) Mahalael, f(odur) Fareth,
f(odur) Enoch, f(odur) Matusalem, f(odur) Lamech. f(odur) Noa.^^ honum
baud Gud ad giora orkina: hans sonur var Japhet, er hlaut þennann 15
þridiung veralldar er nu biggium vier, þa er þeir brædur skiptu med sier
eptir Noa f^dur sinn. Japhet bijgde austur Rucia, þar sem heitir Kiænu-
gardur, fra honum er mannfolk komid, allt þad er byggir þennann veg
Gricklands hafs, hans son var lavan f(adir) Zekun, f(odur) Giprus, f(odur)
Gretus. f(odur) Ghelius f(odur) Saturnus i Krit f(odur) lupiter, f(odur) 20
Dardanus, f(odur) Erconij. f(odur) Eroas. f(odur) Ilus, f(odur) Laomedon,
f(odur) Priamus. Hofud kongs i Troio f(odur) þeira Ectors. ^^ Munon
edur Menon hiet kongur i Troio, hann átte Tróan Dottur Priami hofud
kongs, þeira son var Tror er vier kollum þór, hann var fadir Loritha
f(odur) Hericedei, f(odur) Vingeþor, f(odur) Vingenir, f(odur) Moda, 25
f(odur) Mági, f(odur) Sescep, f(odur) Bedvig, f(odur) Athra, f(odur)
Itiran ^^, f(odur) Neremeth. f(odur) Skialldun, er vier kollum Skiolld, hans
sonur ^^ Biaf er vier kollum Biar, hans s(on) Gudolfur, hans s(on) Finnur,
hans s(on) Frialafur er vier kollum Fridleif , hann átti þann son er
Voden ^* hiet, þann kollum vier Odinn. Skiolldur var sonur Odinz f(adir) ^'^ 30
Fridleifs, f(odur) Fridfroda f(odur) HeHeifs fodur ^^ Havardz handrama,
f(odur) Fróda, f(odur) Vermundar hinz vitra, f(odur) Olofar modur ^'^
Froda fridsama f(odur) Fridleifs. f(odur) Fróda hinz frækna, f(odur)
^ Ul. Björn. "^ For skillde heita har Björn: hiet. ^ þórálfur — þor-
geir sál. Björn; i dets sted har 281: etc. ^ O^ ('i) enn Björn. ' þeim—
Ásum: Ásum og Gudum Björn. ^ þa— mioc: mi^k so þá Björn. "^ lijkast
Björn. 8 eitt tilf. Bjorn. ° Efter 281; ogsá trykt i Dipl. Isl. III, 5—8.
^^ Overskr. fra 281; over brudstykket (se nedenfor) i 115, 8° har Björn skrevet
felgende overskrift: Hauks ættartala Ipgmanns (sem Hauks bók seigist skrifad
hafa,) og hans konu Steinunnar Ála dóttur. " Punktum er tilf. ^^ f. Itiran
overspr. i Dipl. Isl. ^' Her er var ur. tilf. sst. '* Ikke vaden som i Dipl.
Ish " Ikke fodur^:^ som sst. ^® Rettet fra hdskrs fadir. " Skr. modir.
TiHí«g- HAUKSBÓK. 505
Ingiallds Starkadar fóstra: f(odur) Hrærekz slaungvanbauga , f(odur)
Fróda, f(odur) Halfdánar. f(odur) Hrærekz hoggvanbauga, f(odur) Haralldz
hilldetannarS f(odur) Solga: f(odur) Rolfs fra Áin^ f(odur) Biarnar,
f(odur) Eivindar Austmannz, f(odur) Helga hinz magra, f(odur) Ingiallz
f(odur) Ejulfs Rugu, f(odur) Vygaglúms, f(odur) Vigfus, f(odur) Bergs, 5
f(odur) Steinunar modur ^ Porsteins Ranglatz fodur ^ Gudrunar mod(ur)
Hollu mod(ur) Flosa, f(odur) Valgerdar mod(ur) Herra Erlends faud-
ur '* Hauks.
Annar ^ sonur Haralldz Hilldetannar var Hrærekur f(adir) porolfs
vaganefs f(odur) Vemundar ordlokarz^: f(odur) Valgardz. f(odur) Rafns 10
hinz heimska f(odur) lorundar goda f(odur) Vlfs aurgoda, f(odur) Svartz,
f(odur) Lodmundar, f(odur) Sigfus, f(odur) Sæmundar fróda, f(odur) Loptz.
f(odur) lons, f(odur) » þeira Pals biskups og » Sæmundar og Orms
breidbælings ^o oc Sigurdar, f(odur) lons, f(odur) Salgerdar mo(dur)
Steinunnar konu Hauks ^^. 15
Dætur ^2 þeira Hrafns Sveinbiarnar sonar og Hallk^tlu Einars
dóttur. voru þær Steinunn, módir herra Hrafns Oddz sonar, og Herdijs
módir Ala. f^dur Steinunnar, húsfrú herra ^^ Hauks I^gmanns ^^.
xn 1*.
Yxna-I*orer hiet madur agiætur á 0gdum og audugur, hann atti 20
þær iij Eyiar er Ixxx vxn ^^ var i hverre , hann gaf Haralldi kongi hár-
fagra til strandhoggs eina ei af þeim med 0llum ijxnum, þui var hann
Yxna-Porer kalladur.
xnn^.
32423 Sigurdur fofnisbani sonur Sigmundar kongs átti vid BrinhiUde Budla *^ 25
D(ottur) Dottur þa er Aslaug hiet, hon var fædd vpp med Heime larle
i Hiargdolum þar til hann var Drepinn. Ragnar lodbrók son Sigurdar
325 Hrings átte þóru Dottur Herodar Gauta iarls^ þeira Barn voru þau Agnar
og Eirekur og Olof er átti Hunda-Steinar Eingla larl, þeira sonur var
Biorn f(adir) Audunar skokuls f(odur) jíóru moshals , modur ^ Vlfhilldar 30
er átti GudbrauDur kúla, þeira Dottir Asta mod(ir) Olafs kongz hins Helga.
Annar son Hunda-Steinarz oc Olofar hiet Eirekur, hann var fadir Sigurdar
^ Med Haralldur hiUditpnn (sdl. i nominativ, hvorpá f. altsd er at læse
fadir^ hegynder Björn sit uddrag; ude i margen har han her skrevet: Frá Ádám
er ættinn talinn enn tekur til hiá Haralldi. ^ ^nnj Björn. » Skr. modir.
* Rettet fra hdskrs fadir. ^ herra tilf. Björn. " Dette stykke findes ogsd i
115, 8°. ■' Rettet fra hdskrs -lak- (-lok- Björn). ^ og ur. Björn. » Ul. Björn.
^^ Rettet fva hdskrs -Dælings (-hæ\- Björn). ^iL^gmanns tilf. Björn. ^^ Dette
stykke er taget efter 115, 8«. ^* Rimeligvis tilf. af Björn. ^* Dette stykke
er taget fra 281. ^^ Sáledes. ^* Skr. Buda.
506 HAUKSBOK. Tíllæg.
I
biódaskalla f^dur Vikinga-Kára f(odur) þeirra B^dvarz, Vigfús og Eirekz
á Ofrost0dum fodur ^ Astrijdar mod(ur) Olafs kongz Triggva sonar.
Ragnar lodbrók átti sydar Aslaugu Dottur ^ Sigurdar Fofnirs bana
Sigurdur ormur i auga var son þeira og Hvytserkur og Dagur DÚn-
vatt[ur] ^ og BÍ0rn iarnsyda og Ivar hinn beinlause og Ragnhilldur. 5
326 Sigurdur hÍ0rtur var son Aslaugar Dottur Sigurdar orm(s) * i auga,
Dotter Sigurdar hiartar var Ragnhilldur, hun var mod(ir) Haralldz kongz
Hárfagra , Hálfdán svarti fadir hans Drucknade a Ringarijke , j vatni þvi
er R0nd heiter og allt lid hans^ þa Har(alldur) var xx vetra g(amali) þa
lagdi hann first vndir sig Signa filke er Atle iarl hafdi halldid og alldrei lo
skatt golldid, enn sydann lagdi hann vnder sig allann Noreg.
^ Rettet fra hdskrs fad:. ^ Skr. Dottir. ^ ur afrevet.
hdskr.
NAVNEEEGISTEE.
I. PERSON-REOISTEK.
EIRIKUR JONSSON.
Aaron (eller Áróii^ en martyr i
England pd Maximians tid 2665.
Abbaciíc, d. e. profeten Hahakuk
16328, 164i. 5. 10.
Ábél 9; Ahel Adams sön 182 19, 18837,
479 12. 16, 504 12.
Ábrahám, patriarken 159 31, 16429,
177 10, 48224.
Acestes, sagnhistorisk konge pa
Sicilien 231 5.
A ð a 1 b r i g t, í); Æth elhert, kongÆthel-
wulfs sön (ikke hroder, som det hedder
i Bretas.), konge i England (860 — 866)
30136.
Aðalbrigt Aðalmundsson , konge i
Nordengland og Northumherland (10.
drh.) 465 17. 21.
Aðalbrikt 0: Æthelhert, konge i
Kent (i det 6. drh.) 2966. 13.
Aðalmundr, en nordengelsk konge
(efter ívarr beinlausi^; Eadmund den
helliges hrodersön 465 14.
Aðalráðr, 0: Æthelred, konge i
Northumherland (i det 6. drh.) 2967.19.
24. 27. 31, 297 17.
Aðalráðr, 0: Æthelred, engelsk
konge (i det 8. árh.) 301 32.
Aðalsteinn, 0: Æthelstan, konge i
England (925— 9d0), Alfred den stores
sönnesön, Hakon den godes fosterfader
3028.
Ádám se Ádámr.
Ádámr, Ádám 0: Adam (det ferste
menneske) 152^5, 15620.25, 157 7. 11. 32,
16429, 16920, 181 11, 182ll.l6.20.29.82,
183 11, 184 20. 25. 28. 35, 476 29. 31, 47725. 31,
479 4. 11. 15. 17. 30. 83 , 480 24. 29 , 481 23- 28,
482 1.15, 504 10.
Aðenágíam, 289^1, fejlagtig op-
fattet som kvindenavn for Andegaviam
(„Andegavensium provinciam" Geoffr.).
Se Indl. CVIII
Afsalón, kong Davids sön 2 10 19.
Ágáes, (0: Angaes) en af kong
Ehraucus' detre 24733.
Agamenon, Agamennon, d. e.
Agamemnon, Grœkernes herömte hœr-
ferer 1557, 198^9, 207 n. 27. 31. 35, 2088.
20.25, 209 1. 6. 11. 23. 26. 33, 2103, 211x0.14,
2122.16, 21580.31, 216 3. 24. 26. 29. 34, 2174.
7.9.17, 218 5. 16, 22O3.7. 17.32, 22 1 6. 11. 13. 16.
18.24, 22281.33, 22528, 22^4.
Aganippiús og (forkortet) Aga-
nipp, konge i Frankrig, kong Lears
svigersön 249^2.27, 251 31, 252 14.
Ágenór, Kadmus' og Europas
fader 196 21.
Agnarr Ragnars-son, loðbrókar 459
1.10.23.35.36, 4608, 461 1.9. 505^8.
Agnarr Sigtryggsson , hedstefader
til Hildr (gift med Eysteinn fretr^
4578.
ki, en dvœrg 1892. 9.
Ajax, Telamons sön 207^0, 20882,
212ll.l4.81, 21328, 2174.14, 2188.10.12,
33
508
PERSON-REGISTER.
Áki enn mikli, llarald Godvinssöns
svoger (dod 1066) 88823, 8892.
Akilles, den berömte grœsJce helt
for Troja 207 17.23. 29, 2097.19 22, 2104. g,
2II19, 212l.2.4.J8. 19.23.27. 33, 2184.7.10.27,
2142.5.11.12.17.18.25.35, 215 l.G 10 17. 20. 33,
2I64. 10. 12. 17. 30. 35. 36, 217 10. 14. 19 22. 23. 24.
25. 27. 30. 33. 3.5. 38, 218 1. 3. 7. 27, 221 18. 38. 39.
Álániís, en bretagnisk konge (i det
7.urh.) 800 37. 801 g.
Albanactús, sön af Brutus og
Innogen 244 lo. 20. 23. 24. 33. 35.
Albánús, en kristendomsforhynder
i Bretland (Britannien) pá Maximians
tid 2665.7.
Albertiís byskup af Brimum (=
Aðalbertus og Aöalbrikt i Biskupa s. og
í.sl. annálar; 10. og 11. drh.) 180 15. 19.
Alexander se Alexandr.
Alexandr, biskox>iLincoln (tekstens
London er forvansket, se Indl. CIV;
episcopus Lincolniensis, Geoffr.) 801 28.
Alexandr konungr, d.e. Alexander
den store 179 12. u.
Alexandr, Alexander, Priamus'
SÖn 1558, 19835, 199 10. 20. 23. 2G. 28. 31, 205 11.
15. 29. 35, 206 G. 10. 13. 19. 20. 23 24. 28. 3G, 207 3,
209i5.i7, 2II1.4.5.G.7.9.10.25, 21322, 2I621,
21729.34.37, 2183 10.11,13, 2192.12, 22121.
37. 38. Se París og París Alexandr.
Alfarinn, konge over Álfheimar,
fader til Alfhildr, kong Guðr^ðr gpfug-
látis ferste hustru 457 19.
Álfgeirr (fejlagt. Rólfgeirr\> konge
over Vingulmprk og Raumaríki, fader
til Gandálfr, samtidig 7ned Óláfr Geir-
staðaálfr og Hálfdan svarti 45728.
Álfildr, datter af kong Álfr over
Álf'heimar 850^3 24.
Álfr, en dvœrg, en af Lofars aner
189 9.
Álfr konungr, konge over Álfheimar
85023.
Alfrid, sön af kong Ósvið (Osvald
den helUges broder) 299 15.
Alfriðr, d. e. Alfred den store,
konge i England (871—901) 801 3g.
Algauti Gautreks-son, milda, konge
over Gautland (?) 456 5.
Áli, en sokonge 412 is.
ÁIi Svarth^fðason, dattersön af
Hrafn Sveinbjarnarson og svigerfader
til Haukr Erlendsson 505 is.
Alkonía, skal vœre Alkmene Her-
kules' moder (vistnok skal pá det pá-
gœldende sted stá, som J. Sig. antager,
Alkmene kona Ampitrions, jfr Indl.
CII) 19727.
Allectús, Carausius' prœtorian-
prœfekt og senere (ár 293) hans bane-
mand 265^4. 20. 28. ^
Álof B^ðvars-dóttir (^hersis; 10.
drh.) 140 12.
Álof Óláfs-dóttir, skygna, gift med
kong Algauti Gautreksson 4567.
Alrestús, en af Æneas' bunds-
forvandte mod Turnus 28624.
Alþjófr, en dvœrg 188 23.
Áma, datter af kong Vmir over
Ýmisland 850 ig.
Ambrosíús, den berömte kirke-
fader (c. 340-397) 156 13.
Ambrosíús, spámanden Merlinus'
andet navn 27728.
Amphímacús, sön af Kteatus,
Epeiernes anforer i den trojanske krig
221 37.
Amphímacús og Ampímacús,
urigtig angivet som en sön af Priamtis,
istedet for som Kariernes anforer 219
4. 18. 22.
Amphíter, anfort som Laomedons
friUesön 202^5.
Ampí- se Amplií-.
Ampitríón 0: Amphitryon 19727.
Amprólabús (vistnok fejl foi .
-lalús; = Amphibalus, Geoffr.) en mar-
tyr i England pd Maximians tid 266 g.
kn, en dvœrg 189 1.
Anacletús, Anakletús, en som
bragte modet istand med Brutus og
Pandrasus 23927. 32. 35. 38. 39.
Anchíses (skr. Anhice^ Æneas'
fader 220 30.
^ Mulig beror rol- pá fejUœsning af io\- , der igen er fejl for to[k a]I;
tók mgl. i hdskr.
PERSON-REGISTER.
509
Andreás, Andrés, apostelen 1564,
1768, 17721.
Andrógenús se Andrógeiís.
Andrógeús, Andrógíús og Andró-
genús, sön af Lúðr og brodersön til
Kasíbellánús 259 94. 20. 261 u. ig. is. 10 21.
30. 34. 35, 2622. G. 8. 10. 17. 22.
Andrógíús se Andrógeús.
Andrómaka, o: Andromache, Hek-
tors hustru 213io-ii. lo, 220^1, 221.5. 27,
225 19. 21- 33-34. 36.
Angantýr, den œldste af Arngrims-
sönnerne 352 2. 5. 9. 17. 28, 353 e. 14 17. 28 -20.
29, 355 11. 13. 17. 20. 27. 31, 3562.8.
Angantýr, en broder til hong
Heiðrekr den vise 357 is. 15. 22. 24. 2g. 27. 28.
29. 32, 3587.
Angantýr, kong Heiðrekr den vises
sön 35930, 360 29. 34.
Angiisselús (= Auguselus, Geoffr.)
en skotsk konge i kong Artus' hœr mod
Romerne 291 20.
Anhice se Anchíses.
Anna, kong Artus' soster 287 1.7,
289 12.
Antegón se Antígónús.
Antelócús se Antílócús.
Antenór, trojansk prins 20433 og
anm. 12, 2I834, 2195. 10.2125, 220ii. 12.19,
221 3. 13. 14. 23, 2262.18, 241 25.
Antichristús, Antichristen 170'ig.
Antígónús, Antegón, broder til
kong Pandrasus 239^4, 240 1.
Antílócús, Antelócus, 0: Antilo-
chus, sön af Nestor 217^6, 2 18 2, 22138
Antippús (= Antiphus, Dares) en
af de grœske helte for Troja 2IO5, 221 35.
Apollo, sön af Jupiter og Latona
197 15 (her moderen fejlagt. angivet som
Europa), 204 u, 207 ig.
Árám, en af Sems sönner 154 7,
165 g. 9.
Archesílaus, Boeotiernes anforer
for Troja 221 35.
Archílócús, en Grœker (?) , der
faldt for Hektor 209 10.
Arfaxad, en af Sems sönner 1543,
1656. 8.
Arfírágús se Arvírágus.
A r g a 11 ó , Argallús og Galló (— Arth-
gallo, Geoffr.) kong Mordidus' sön og
broderen Gorlomanus' efterfelger 258 u.
18. 22. 30. 35, 259 1.
Argús, bygmesteren til skibet Argo
19824.
A r g ú s , los bevogter 1 96 2 .
Argús, tempelvogteren i Kolchis
200 23.
Ari Másson, en islandsk hevdiíig (i
10. drh.) 126:20.
Ari þorgilsson, hinn fróði (1067—
1148) 14422—23 (her kaldet hinn gamli^,
145 16, 1472-3.
Armóníca, en halvditografisk for-
vanskning, der efter Geoffroy vilde vœre
at rette til Aldroenus konge i Arpiorica,
A r n a 1 d r , biskop til Garðar i Grön-
land (1124—1150) 5018.
Arnaldr, prœst i Grönland, og
senere hirdprœst hos kong Magmis la-
gaböter 500 4, 7.
Arnaldus patríarki í Jerúsalem
(d0d 1118) 147 12.
Arngeirr Spakbpðvarsson, en isl.
hevding pd Nordlandet (i 10. árh.) 128
U. 16, 1294.9.
Arngrímr berserkr, fader til An-
gantyr og hans 11 brodre 3514- 5. 28. 30.
32. 33, 35624.
Arngrímssynir, sönnerne af Arn-
grímr berserkr 353io. ig, 354^, 355]5.
Árni, biskop til Garðar * Grönland
(1314-c. 1349) 501 9.
Arnóra Einarsdóttir , gift med
|)orgeirr VííiIs.son 427 20.
Arnórr kerlingarnef (Bjarnarson),
en islandsk hovding (10. árh.) 126 is.
Arnúlfr keisari, sön af Karloman
af Bayern (dod 899) 4664. Fejlagtig
anfúrt som overvinder af Sigurðr ormr
í auga.
Árón se Aaron.
Árón, Moses broder 184^2.
Arpírágús se Arvírágús.
Artúrr, Artúrus (0: kong Artus)
Yðir's (Uthers eller Uther-Pendragons)
sön og efterfolger, den berömte sagn-
konge i Bretland (i det 6. árh.) 284 13,
287 1.20. 21. 29, 2887.20, 2892.4 5 12.13.10.
33*
51Ö
l'ERSON-ÍREGIStEft.
18. 19. 21. 24. 37 , 2909. 12. 19. 21. 24. 25 , 291 22.
29.31, 2928.25.26.29.35, 2932.6.26.34.35.37.
38, 2945. 8. 20, 2902. 5. 6. 7. S. s. l. 3 hafis
dodsár angivet som 542.
Arvírágús (ogsá Arpírágus eller
snarere Arfírágus?^ kong Bellinus'
anden sön og Jcong Gviders hroder
(kejserne Claudius' og Vespasians sam-
tidige) 26232, 2635. s. ii. is. 24. 30. 33.
Ása Eysteins-dóttir (illráða), kong
Hálfdan hvítbein's dronning 456 19. 22.
Ása Haralds-dóttir (granrauda) stór-
ráða, Gudr^dr g^fugláti's anden dron-
ning og moder til Hálfdan svarti 457 12.
16. 24. 26.
Ásarát (0: Assarach) en af kong
Ehraucus' sönner 24732.
Ásbjprn Arnórsson, isl. hevding
(11. árh.) 14730.
Ásbjprn hamarljómi, en norsk hov-
ding pd Harald hdrfagres tid 45029- 30.
Ásbj^rn Ketils-son (^hins fíflska;
fejl for torsteins-son, Ketils-sonar hins
fíflska? c. 900) 13331-32.
Ásgeirr Knattarson, isl. hovding
(10. og 11. árh.) 126 20.
Ásgrímr EIHða-Grímsson, isl. hov-
ding (10.— 11. drh.) 12624, 141 32.
Ásgrímr Þórhallsson, en Islœnder
(c. 1100) 14826.
Askáníús (ogsd Askánías og As-
kánus^ Æneas' sön 234 n.u, 236 19, 238
22.24, 246 13.
Askeðíús (= Schedius, Dares) sön
af Iphitus, Fokernes fyrste i hœren for
Troja 221 3g.
Áskell, en dansk konge i kong
Artus' hœr 291 20, 294^2.
Áskell Úsvífrs-son (^spaka; c. 1000)
1328.
Askr, den forst skabte mand (i den
nord. mytologi) 189 12.
Áslákr Þorbergsson, en hovding i
Langidalr pá Vestlandet, en modstander
af Eiríkr rauði (c. 982) 42635.
Áslaug — ogsá under navnet Ran-
dalín — Sigurðar-dóttir Fáfnisbana,
Ragnar lodhrogé anden hustru 4593,
460i2. 16. 18, 4625.8.15.20, 463 1, 466 12. 13.
17.18, 50026, 506 3.
Áslaug Sigurðar-dóttir, orms í auga
5066.
Ásleikr Bjarnar-son járnsíðu 435 si.
Assarákús, anforer for Ehraucus'
sönners hær til Saxland 2482.
A s s i r í ú s (d.e. Assaracus) Brutus'
forhundsfœlle efter hans udjagelse af
Italien 2394.
Assúr, sön af Sem 15325, 165^.8.
Ásta se Ástríðr.
Asteríiis, en trojansk helt (efter
Dares) 222 1.
Ástríðr Eiríks-dóttir á Ofrust^ðum
Víkinga-Kárasonar, moder til Olaf
Tryggvason (10. árh.) 140 13, 506 2.
Ástríðr eller Ásta Guðbrands-dóttir,
kúlu, moder til Olaf den hellige 505 31.
Astrildes se Estrildes.
Ásvaldr (eller Ósvaldr^ Úlfs-son
(Yxna-Þórissonar), hedstefader til Eiríkr
rauði (9. drh.) 426 u.
Asverús (0: Ahasverus) 320 30, 321
35, 3235 (^Asveris, genit.), 324 20.
Atall, et sokongenavn 1373.
Athra, sön af Bedvig 50426.
Atlanús (d.e. Atlas) 203^8.
Atli Eilífs-son (arnar) hinn rammi
(lO.drh.) 1263.
Atli jarl i Sygnafylki, pd Harald
hd'^fagres tid 506 10.
Attíla, Hunnernes konge (dod 453)
2682. 5.
Auðr — et sted Unnr — djúpúðga
Ketils-dóttir flatnefs, gift med Óláfr
hvíti konge i Duhlin (fodt c. 830, kom
til Island i landnamstiden c. 893; ded
C.908) 4255.8.14.18.19.21, 4265.6.7, 45628
(Unnr).
A u ð u n n illskælda, vistnok den œldste
af Harald hdrfagres hirdskjalde (9. drh.)
4454. 5. 8- 14- 20, 446 1. 11, 4474.18.26, 448 12,
4499.15.24.29.36, 450 14, 452 18.
Auðunn Bjarnarson, skpkull, en af
Islands landnamsmœnd (9. og 10. drh.)
50030.
Augústínús, hiskop i Hippo (f.
354, d. 430) 167 12.
Augústínús, den herömte erkehiskop
i Canterhury (d. c. 604) 2969. 12. 17.
Augústús keisari 26227.
PERSON-REGISTER.
511
Aul- se Öl-.
Aun- se Ön-.
Aurelíús (= Aurelius Anibrosius)
den hritiske konge Constantinus' anden
sön og efterfolger 268 15, 2695. 28828.30.
34. 86, 2842. 3—4. 8. 14. 16. 17, 285 13. 15—10. 17.
19. 31—32, 2866-7.
Aurelíús (Aurelius Conanus,
Geoffr.) en sön („nepos^ Geoffr.) og
efterfolger af kong Constantinus (kong
Artus' efterfolger) 295 17.
Aurelíús, en brodersön af Con-
stantinus (kong Artus' efterfelger) 295 19.
Geoffroy taler kun om en „avunculus"
til Aur. Conanus.
Aurvangr, en dvœrg 1896.
Austri, en dvœrg I8822.
Auz- se Öz-.
Ávaldamon, navn pd en Skrœlinge-
konge i Markland 4439. Se ievrigt G.
Storms „Studier over Vinlandsrejserne"
Aarhoger f. nord. Oldk. 1887, 350.
Ávaldidída, navn pd en Skrœlinge-
konge i Markland 443 10. Se henvis-
ningen under Ávaldamon.
Avander se Evander.
B.
Báfurr,. en dvœrg 189 1.
Baldr, Odins og Friggs sön 136 1,
19122.23.
Baldr, en (northumherlandsk?)
konge, der faldt i et slag mod kong
Kadal 298 19.
Baldúlfr, hroder til Saxernes an-
ferer Kolgrímr i kong Artus' tid 287
32. 36, 28833.
Baldvin Jórsalakonungr (= Bald-
vin I; d. 1118) 147 11-12.
Bárðr Ketilsson (6v Ál; 9. drh.)
1264.
Barri, den syvende af Arngrims-
sönnerne 3523.
Bartholomeus, apostelen 15821—22,
176 18.
BassíánúS; kejseren Caracalla, sön
af kejser Septimius Severus 265i3. 15. 21.
Baugeiðr, Grímr i Bolms hustru
og moder til hersœrken Arngrímr 8513-4.
Beda prestr, med tilnavnet Venera-
hilis, Englands herömte forfatter og
kirkehistoriker (f. 662, d. 735) 30022.
Beðvíg, sön af Cesphet 5042«.
Bél, hahylonisk afgud 162i4. 15. is.
19. 21. 23. 24. 28. 29. 80. 32. 33, 163 1. 2. 4. 5. 7. 8. 12.
Beli, enjœtte, drœht af Freyr 191 9.
Beli se Belir.
Belígús, en forhundsfœlle af Kasí-
bellánus 260 15.
Belínús se Belir og Bellínús.
Belir, Beli og Belínús (0: Belinus,
Geoffr.) sön af Dunvallus og hroder til
Brennir; hritisk konge 25334. 35. 37, 2547.
20.24.25.26.29, 255 11. 28, 256 11. 13. 17. 19- 25. 31,
2576, 2914.
Bellínús og Belínús (= Kymhe-
linus, Geoffr.) sön af Tenvancius og
hans efterfolger 26227.32.
Belús, Assyrerkongen Ninus' fader
170o, 499 1.
Benedictus ábóti, d. e. den hellige
Benedikt af Nursia (f. 480, d. 543)
1568, 17621.22.
Benedictus, en konge i „Lille
Bretland'' (o: Wales) 269 0-7.
B e r a Egils-dóttir ("Skallagrímssonar ;
10. drh.) 12720.
Bera Orms-dóttir (Koðránssonar)
gift med Skúli torsteinsson 12723.
Beredábel (vistnok = Blegahred,
Geoffr.), en sydengelsk konge, horende
til kongerœkken, som omtales u. Mar-
gánús, se d. n. 259 17.
Bergr Vígfússon ("Vígaglúmssonar;
11. árh.) 5055.
Bergþórr (^Hrafnsson; hlev lovsige-
mand 1117) 146 19.
Bersi Halldórsson, fader til Þor-
móðr Kolbrúnarskáld (10. og 11. drh.)
370 3, 37I9. 11. 15.16, 37622.
Bersó sterki (= Boso, Geoffr.) en
af kong Artus' sendehud til Bomerne i
Gallien 29227-
Bíarleifr og Leifr, falsk opgivelse
af navn istedet for Hemingr Ásláksson
342 15. 18. 19.
Bífurr, en dvœrg 189i.
Bíldr, en dvœrg 1895.
Billingr, en dvœrg 1895.
p
512
PERSON-REGISTER.
Bissa, d.e. Bitias, en af fererne i
Æneas' hœr mod Turnus í234io, 23535.
Bjaðvpru (^dóttur etc.) 289 31, ved
misforstdelse eller urigtighed i hearhej-
derens original. I Geoffroy er talen
om Bedverus, kong Artus' tnundskœnJc.
Pd samme máde er Estrúsiam (— Neu-
striam) hlevet til mandsnavn. Se iovrigt
Indl. CVIIL
Bjaf se Bjarr.
Bjarni, en samhoende ven «/" Skúfr
pá Stokkanœs i Grönland (10. og 11.
drh.) 389iG. 39029.34, 3912.5 s 13.21.24,
3925. 12. 3937, 395 18. 21, 3972. 7. lo, 398 1.27.
4OO2 5, 4013,12.13.27, 40428. 34. 3G, 40521,
409 13. 15. IG. 18.
Bjarni Grímólfsson, Þorfinnr karls-
efni's ledsager til Grönland og senere
tilVinland (c.lOOO) 43538. 4372, 439 12,
441 34, 443 iG (her fejlagt. Gunnólfs- f.
GrímÓlfS-^, 20.26.27.28.30, 444l. 3.
Bjarni Gunnólfsson se Bjarni Grím-
ólfsson.
Bjarr eller Bjaf, sön af Skjaldunn
50428.
Bjartmarr jarl, hedstefader til
Hervpr, Angantg?''s datter 353 13 35.
Bjprn buna (hersir í Sogni) fader
til Ketill flatnefr 425 g.
Bjprn Gilsson, hiskoj) til Hólar
(1141—1162) 444 13.
Bj^rn Hróaldsson (hryggs; ikke,
som her i sagaen, Þorvalds-) byrðu-
smjpr, fader til Hpfða-Þórdr (9. árh.)
435 30.
Bjprn Hrólfs-son frá Ám 5053.
Bjprn Hunda-Steinarsson, fader til
Auðunn skpkull 505 30.
Bjprn Ketils-son (flatnefs) austrœni,
en af de fornemste landnamsmœnd pd
Vestlandet (f. c. 840; kom til Island
c. 886) 42520.
Bjprn Ragnars-son (loðbrókar) járn-
síða, konge i Sverige (8. og 9. drh.)
4.3531, 4595, 460 17, 4614-5, 464 la, 466
2. 3, 506 5.
Bjprn l'orvaldsson byrðusmjpr se
BJ9rn Hróaldsson,- byrðusmjpr.
Bladud, sön af Lúð Húdíbras og
hans efterfelger 248 19.
Bladud, en af Ehraucus' sönner
Bláinn, en jœtte (d.e. Ymir) 188 20.
Blæja Elludóttir, gift med Sigurðr
ormr í auga, moder til Hprða-Knútr
46423, 466 17.
Bockó eller Bockir (Boccus,Geoffr.)
en medisk konge i Lucius' hœr mod
kong Artus 293 18.22.
B ó e t e s , en af hovdingerne i Grœker-
hœren for Troja 209 10.
Bófi, en fosterfader til Gauthildr,
Ingjaldr illráði's dronning, og senere til
hendes sön Óláfr trételgja 4564.
Bolli Þorleiks-son (^Hpskuldssonar;
C. 1000) 1397.14.17.18.
Borghildr Eysteins-dóltir (bela)
45927.
Borr (ikke B^rr^, en jœtte og Odins
fader 188 7.
Bótólfr byskup (til Hólar; 1238—
1246) 129 11.
Brámi, den sjœtte af Arngrims-
sönnerne 3523.
Brandr hinn víðf^rli (12. drh.?)
144 15.
Brandr Sæmundarson, hiskop til
Hólar (1162—1201) 444 15.
B r e n n i r og Brenníús (^: Brennius,
Geoffr.) sön af Dunvallus og hroder til
Belir 253 33. 36 , 254 2. 4. 10. ig. 21. 24. 28. 33,
255g. 14. 26, 256 10. 12. iG. 20. 30, 29I4.
Brennu-Flosi (0: FIosi l'órðar-son
Freysgoða; 10. og 11. árh.) 14<) 23-24,
1418-9.
Bríseis, Achilles' slavinde 2123.6.
Brisíús, engelsk konge (S.drh.) 301 33.
Britó se Britús.
Britteús (= Britael, Geoffr.?) en
afde med Kasíbellánus forhundne konger
260 14.
Britús og Britó, Brutus' , Æneas'
œtlings, forandrede navn 243 is, 244 1.8.12.
Brjánn (Brianus, Geoffr.) kong
Kadals fosterfader (c. 7. drh.) 296 sg,
29727.34.85.37, 298 1. 2. 6. 8. 13. Jfr Indl.
CIX og Rettelser.
Brodd-Helgi (o: Helgi l*orgils-son,
Þorsleins-sonar hvíla^ isl. hovding pd
0stlandet (10. drh.) 14234.
PERSON-REGISTER.
513
Briíach (— Buel, Geoffr.) en af
Ebraucus' sönner 24732.
Brúni, en dvœrg 1895.
Brúnígús (= Bunignus, Geoffr.)
en hovding i Modrets hœr mod kong
Artus 29429.
Brúsi Sigurðarson, en af Orkno-
jarlerne, broder til þorfinnr jarl (d.
1031) 37627.30.
B r ú t ú s , sön af kong Silvius (Æneas'
sönnesön) 23832, 239g. 9. is. 27. 29. 32. se. 89,
24O5. G. 8. 10. 11. 18. 22. 32. 33. 35. 37. 39, 241 3. 8.
15.27, 242 1. 9. 12- 15 17.29.32 33, 2434.7.17.
18. 24. 25. 27, 244 8- 11, 28120- 23. Se Britiis
og Britó.
Brútús Grœnskj^ld („Brutus viride
scutum", Geoffr.) en af Ebraucus' sönner
24730 (tilnavnet fejlagtig gjort til et
sœrligt mandsnavn), 248 4 g (her ogsd
fejlagtig Brútus ok Grœnskj^ll^. 7. Jfr
Indl. CIX.
B r y n h i 1 d r Buðladóttir, med Sigurðr
Fáfnisbani moder til Aslaug , Ragnar
lodbrogs anden dronning 4594, 50525-26.
B ú i , den tiende af Arngrimssönnerne
3523.
Biíri, en dvœrg 189 5.
Býleistr, Loki's broder 19 Ig.
B^ðvarr Hámundarson , sostersön
af Þorgrímr trpUi 389^7, 397^0, 398^7,
4OI35, 402i.4. 11, 403i, 2G, 4045, 4^78. 10.
Bpðvarr Víkinga-Kárason, hersir
(pá Vors), morfader til Gissur hvíti
(c. 900) 140 13. 14, 506 1.
Bpðverús (=^ Bedverus, Geoffr.)
en kœmpe i kong Artus' hœr 293i8-i9.2o.
Bpmburr, en dvœrg 189 1.
C (jfr K).
Gáeús, en jœtte, som ílerkules
drœbte 203 12; ved en misforstáelse af
eller urigtighed i origineilen gjort til
sön af Evander. Se Indl. C anm.
Gádór, ogsá Kádór, konge af Corn-
vall (dux Cornubiœ, Geoffr.) kong
Artus' svigerfader og hœrforer 28735,
2895, 29038, 291 18, 29326, 29432, 2957.
Gaðvalódría, forvanskning af
Cadtvalladrus, en britisk fyrste, sön af
Kaðall (Cadvallo, Geoffr.) 281 0
Gaðverus se Kaðvánus.
Gaftenus, sikkert, som J. Sig. an-
tager, en sammenblanding af 2 navne,
Cap og Oenus (Geoffr.; jfr Indl. CIX)
pd sydengelske konger, herende til konge-
rœkken som omtales u. Margánús (se
d. n.) 259 16.
Gain sc Káin.
Gainan, d. e. Kenan, Enos' sön
504 13.
Galkas se Kalkas.
Gambran se Kambran.
Ganaan, Ghanaan, Chams sön
16520 22.
Ganáníús og Ganóníus (=^Conanus
Meriadocus, Geoffr.) kong Octavius'
sostersön 267 23. 34. 3g.
Ganánús se Kaðvánus og Kanánus.
Ganóníús se Ganáníus.
Ganótús, en sydengelsk konge, hor-
ende til kongerœkken, der omtales u.
Margánus (se d. n.) 259 ig.
Garásíús, ogsd Karisíus og Gas.síus
(Carausius, Geoffr.) , Maximians og
Constantius Chlorus' modkejser (d.293)
265 17. 23. 24. 25.
Garencíus og Karsíus (= Careti-
cus, Geoffr.) en britannisk konge, Mal-
gos efterfolger 29525. 30. 34. 35.
Gasabell- se Kasíbelk
Gasandra se Kasandra.
Gasíbellánús (Cassibellanus , Ge-
offr.), en af hovdingerne pá kong Artus'
side, der faldt i slaget mod Modred
29432. — Se Kasíbellánus.
Gassíús se Garásíus.
Gastor se Kastor.
Gheliús, forvanskning af Coelus,
d. e. Uranus, fader til Saturnus 504 20,
Gherúbín (d.e. Cherubim) 182^6.
Ghrist, Ghristr og Ghristús se Jesús
Ghristús.
Gipríánús, d.e. Cyprianus, kirke-
faderen 490 17.
Gíprús, sön af Zekim og fader til
Cretus 504 19.
Gírús, d. e. Cyrus (den œldre)
162i3.
Glaudiús, romersk kejser 26283.
G 1 e p í d ó t II s (^— A sclepidot us,
514
PERSON-REGISTER.
Geoffr.) konge over England i kejser
Diocletians tid 26528. 30.34, 2669.
Góel, Kóel, Klepidotus' overvinder
og konge i Britannien, fader til kejser-
inde Helene 2669. 10. 13. u. 15. 16.
Góílús (= Coillus, Geoifr.) kong
Marius' sön og efterfolger 264 12.
Gonstancíús se Gonstant.
Gonstant, Gonstancíús (= Con-
stans, Geoffr.), den britiske kong Con-
stantinus' sön og efterfolger 268i5..i6 25.
Gonstantínús, britisk konge, drœbt
afVortigernusWSn. 12. n, 28827, 2857-8.
Gonstantínús, kong Artus' svoger
og efterfolger 2956-7. n. i4. 15.
Gonstantínús og Konstantínus
keisari (0: Constantin den store; f. 274,
d.337) 15435, 17725, 26617.21.20, 2674,
291 6.
Gonstantínús, fejlagt. for Gon-
stantíus (Chlorus), fader til Constantin
den store 266 11. 15. is. 21 (linjens ferste
navn).
Górineús, Gorneús, anforer for
trojanske flygtninge, Brutus' bundsfor-
vandte, tilsidst konge i Cornwall 241 25.
29.32.34, 2422.8.12.15.28.32.35, 243 19 27. 28 31,
24437, 245 1.23.26, 28025.
Gorneús se Górineús.
Góróbía, en spansk konge i Ro-
mernes hœr mod kong Artus 291 26.
Gossa (vistnok ved fejllœsn. eller
fejlskrivn. af Eosa, Geoffr.) svoger til
Otta (^Hengists sön) 284^.
G r e s ú a , d.e. Creusa, Æneas' hustru
222 10.
Gretús, fader til Goelus (0: Ura-
nus) 50420.
Grídúósús (Cridious, Geoffr.), en
dansk (efter Geoffr. skotsk) konge i
forbund med Kasibellaunus 260 13.
Gríseús, d. e. Chryses, Apollos
prœst 207 34.36, 2086.
Grist, Gristr se Jesiís Ghristus.
Gúspídús, en kœmpe i Æneas' hœr
23533.
D.
Dágón, Filisternes afgud 160 11.14. 17.
Dagr, en anforer i kong Olafs hœr
pá Stiklestad 415 1, 4 16 19.
Dagr dúnvattr, en af Ragnar lod-
brogs og Aslaugs sönner 506 4.
Dagr Hálfdanarson, en oldtidskonge,
fra hvem Doglingerne stammer 4668.
Dagr konungr af Vestm^rum, kong
Halfdan mildi's svigerfader 4579.
Dáinn, en dvœrg 188 23, 189 5.
Dalla þorvalds-dóttir (^Ásgeirssonar
œðikolls; f. c. 1010), biskop ísleifs
hustru 1453.
Dámíús, konge i Etrurien, kong
Turnus' fader 233 30.
Dán, patriarken Jakobs sön 170 33.
Dandán (= Darden, Geoffr.), en
af kong Ebraucus' sönner 247 31.
D á n í e 1, en engelsk biskop („Bangor-
nensis ecclesiœ antistes", Geoffr.) i det
6. árh. (d. 554) 295 11.
Dáníel, profeten 161 17. 19. 21.23.24 26.
30. 31. 35. 37 , 162 3 10. 11. 13. 19. 20. 21. 24. 26. 27.
30. 31. 34. 36, 1632. 7. 8. 10 12. 15. 18. 20. 21. 27. 31,
164 1. 5. 12. 14. 15. 18. 19, 283 11.
Dardánús, sön af Jupiter 504 21.
Dares (meistari) — ogsá skr. Darres
(0: DaRes^ — og Daríús frigíús (d. e.
Dares Phrygius) 152 15, 213 10, 221^8,
2225, 225 17.
Dari (=■ Darius I Hystaspis?) 161 20.
Daríús frigíús se Dares.
Dávíð, engelsk biskop eller œrke-
bisp („in Menevia civitate" , Geoffr.) i
det 6. árh. (d. 546) 295 n.
Dávíð, Israels konge 164^0, 171 22,
17725, 2 10 19, 247 28, 283 14, 492^0.
Deiphebús se Deiphóbús.
Deiphóbús — ogsd Deiphebus —
Priamus' sön 199i, 21420.24, 21535, 216
16.18, 2223.
Dejáníra, Herkules' hustru 203 20. 21 .
D e 1 ó n (d.e. Dolon, sön af Eumedes)
en af de trojanske helte 219^4.
Delpús (= Delphi) den gud (Apol-
los sön?), hvis prœst Kryses var 20734.
Demetríús, en (grœsk?) martyr
17724.
Dídó, dronning i Kartago 231 15,
232 12, 23325.
Digr-Ketill, ogsd Ketill alene, en
hevding pá 0stlandet (10. árh.) 14234,
143 1.
PERSON-REGISTER.
515
Dínabiícíús, Dunabiícíus (^= Da-
hutius, Geoffr.) 27029.30.
Dínót, en ahhed og lærling af hi-
sJcop Augustinus (i Kanterhu?y) 296 17.
Dínús se Ninús.
Díóclesíánús, dcn romerske kejser
(d. 313) 265 35.
D í ó m e d e s , en af Grœkernes helte
for Troja 207 30.32, 209 7. 20. 23. 33, 2IO4,
21328, 2175.7, 2222.
Díómeneus, anfort hlandt de grœske
kœmper, som Hektor fœldede 22136.
D í ó n i s í ú s , d.e. Dionysius , som i
det 3. árh. stiftede den forste kristelige
menighed i Paris, og hlev af den gálUske
kirke gjort identisk med Dyon. Areo-
pagita 1774.
Díónótús, en hretlandsk konge, den
hellige Ursulas fader 26735.
Dívíánús (= Duvianus, Geoffr.),
en kristelig missionœr sendt til England
af pave Eleutherius (2. drh.) 26422.
Dolgþrasir, en dvœrg (hlandt Lo-
fars aner) 1898.
Dolvar, en sydengelsk konge, hor-
ende til kongerœkken, som omtales u.
Margánus, se d. n. 259 17.
Dómóvarsíús, en konge, morfader
til spámanden Merlinus 271 1.
Dóniís (= Dorius, Dares) en af
Grœkernes hovdinger for Troja 221 35.
Draufnir (0: Draupnir) en dvœrg
(hlandt Lofars aner) 189 s.
Dúdás (■= Oudas, Geoffr.) , en af
kong Ehraucus' detre 247^3.
Dulinn, den ene af dvœrgene, der
lavede svœrdet Tyrfing (jfr Dvalinn^
351 13.
Dunabúcíús se Dínabucius.
Dunnóvallús se Dunvallus.
Dunvallús, Dunnóvallus (0: Duiv-
vallo eller Dunvallo Molmutius, Geoffr.),
konge over England og sön af Lothen
(konge i Cornwall) 253i8. 25. 35.
Durinn, en dvœrg 18821.22.
Dvalinn, en dvœrg I8823, 1896,
351 13. 20 (pd hœgge steder den ene af de
to, som lavede svœrdet Tyrfing).
E.
Eaðán (atlœse Jáðán? — Ædanus,
Geoffr.), en skotsk konge i kong Kadals
tid 29822.
Ebautús se Eubrácús.
Ebba (Eha, Geoffr.) en jarl i kong
Villifers hœr 300 10.
Ebráícús, Ebrátus, Ebrautus se
Eubrácus.
Ecktor, Ector se Hektor.
Eðbort (Edhertus, Geoffr.) en jarl
i kong Villifers hœr 300 n.
E d d V i n eller Eðvin, kong Æthelreds
sön og efterfolger (7. árh.) 296 31, 297
10. 12 13. 14. 17. 20. 35 37, 398 1. 16- 19.
Eðelaldr, fejlagt. for Eðeíbaldr o:
Æthelhald, konge i England (858—860)
301 35.
E d e 1 0 n , forvanskning af Elektryon,
Alkmenes fader 197^6.27.
Eðvin se Eddvin.
Egðir, jœttekvindens hyrde (i
Vpluspá; 190 15.
Egeriús, d.e. Hegai, Perserkongen
Ahasverus' tjœner 3214.
Eggbrigtús, d.e. Eghert den store,
konge i England (802—838) 301 33.
Egidíús, en katolsk helgen Vll 4,.
EgiII — ogsd kaldet Fífl-Egill —
tormóðr Kolbrúnarskálds ledsager pd
nogle af hans hœvnfarter i Grönland
3922.4.9.12, 393l2.14.16.18, 394 1. 8. 13. 15. 23,
3954. 7. 9, 4055. 6. 9. 12. 17. 19.
EgiII Skallagrímsson (f. c. 901, d.
c. 983) 12622, 12720.
Eiðúlfr, d. e. Æthehvulf, Eghert
den stores sön, konge i England (838—
858) 30134-35.36.
Eikinskjaldi, en dvœrg (hlandt
Lofars aner) 189 o. 10.
Eilífr Bárðarson, prn (lO.drh.) 126*.
Eilífr Helga-son (bjólu) 131i3-i4.
Einarr Ketils-son (eller Grundar-
Ketils-s.^ isl. húvding pá Nordlandet
(11. árh.) 444 16.
Einarr Sigmundarson (á Laugar-
brekku) en hovding pd Vestlandet 427
27. 28.
Einarr torgeirsson (á torgeirsfelli)
427 37. 39, 4282. 4. 6. 8 10. 13. 16. 27. 28. 32. 34.
516
PERSON-REGISTER.
Eiríkr Agnarsson, honge over Vest-
fold og svigerfader til kong Eysteinn
Hálfdanar-son (hvítbeins) 457 1-2. 2.3.
Eiríkr Bjarnarson (fejlagt. for Ey-
mundarson^, konge i Sverige 447 1, 453
24, 4543.8.22, 45523.
Eiríkr Gniípsson, en foregiven hi-
skop til Garðar i Grönland 5018.
Eiríkr (jarl) Hákonarson (10. og
11. árh.) 1449.
Eiríkr Haraldsson, blóð^x, konge i
Norge (931—935; f. c. 900, d. 950(54))
45O31. 34, 45424-25, 455io. 11.
E i r í k r Hunda - Steinarsson , fader
til Sigurðr bjóðaskalli 50532.
E i r í k r Ragnars-son (loðbrókar) 459
1. 10. 22. 25. 35, 460 1. 4. 5. C. 14, 461 1, 50529.
Eiríkr Víkinga-Kárason, morfader
til ÓláfrTryggvason (c.900) 140i4, 506i-2.
Eiríkr Þorvaldsson (rauði), opdag-
eren af Grönland (983) 426 13. 15. 17. 20.
21.23.25.28.29.33.36, 427 G. 7. 9. 21. 22, 429 11,
43I23. 27. 30, 4333.7.11.15.26.29, 43524.25,
4366. 7. 8. 14. 16. 19. 23. 27. 29. 31, 43^4. 5. 6. 9.
Ektor se Hektor.
Elafíús, en hovding i Modreds hœr
mod kong Artus 29429.
Elám, en af Sems sönner 15326,
1606.7.
Elda d, en af kong Ebraucus' sönner
24731.
Eldaldus (Eldadus, Geoffr.) en
hiskop i kong Aurelius' folge 284 20.
Eldón (Eldol, Geoffr.) en hritisk
jarl under kong Vortigernus og fl. 270 16,
2844.10
Elen se Elena.
Elena, Elen, Elína, kejser Con-
stantin den stores moder 1777.26, 266
15.31, 26723, 2916.
Elena, Elína, kong Menelaus dron-
ning 155^, 19828, 206 15. 20 23. 32, 2072.5.
10.32, 209l8, 21081, 2II9. 12.24, 218 15,
2193.12, 221 25, 22523.
Eleniís se Heleniís.
Eleutherius, en pave, som i kong
Lucius tid sendte missionœrer til Eng-
land 264 19.
Elfógíús (d. e. Elsingius, Geoffr.)
en norsk konge 2545.
Elías, Heh'as, profeten, 171 12. is,
248 17.
Elín, en slœgtning af kong Artus
2927.
Elína se Elena.
Ella, en konge i Northumherland
(i slutn. af 6. árh.) 2967. 19.
Ella, en konge i Northumherland
(9. árh.) 46227 , 4634. e. 12. 15. 16. 21. 33. 37,
4645. 7. 23.
Ellidúrús (Elidurus, Geoffr.) kong
Argallos hroder, tre Gange konge i
Sydengland 258 17. 21. 35, 2594. 9.
Ellisif, Harald den hdrdrddes
dronning , datter af kong Jaroslav i
Novgorod 331 10. 14, 333i7.
Eltúrús, en sydengelsk konge, her-
ende til kongerœkken, som omtales u.
Margánus (se d. n.) 259 16.
Embla, den ferst skahte kvinde (i
den nord. mytologi) 189 12.
Endill, en sokonge 134, i noternes
redaktion af verset 1. 13— le.
Eneás (^: Aeneas) 2098. 21. 22, SlOs,
2134.6.22, 219 7.24, 220x1. 12. 29, 221 15. 19,
2227, 22436, 2255.9, 22623, 231 2. 5.9. 13.
16. 19. 21. 27 , 232 7. 12 , 233 6. 13. 15. 23. 26. 30,
2349.11.21.28.30, 2352.3, 236l9. 23. 35, 237
18. 20. 21- 22. 26. 30 31 , 238l. 3. 4. 8. 10. 11. 12. 13.
18.22.23, 2448, 246 12, 25931.
Enedágús — fejlagt. for Cuneda-
gius — , dattersön af kong Lear 252 20.
27. 29 32, 2532.
Enelíús (= Evelinus, Geoffr.) An-
drogeus' sestersön 261 14.
Énóch, Énóc, en af patriarkerne
171 12. 13, 504 14.
Énós, Seths sön .504 13.
Eoppa (Eopa, Geoffr.), irsk mand,
der forgav kong Aurelius 285 20. 25.
Epístrópús (0: Epistrophus) Fo-
kernes anferer for Troja 22136.
Ercóníús, vistnok forvanskning af
Erichtonius, sön af Dardanus 504^1.
Erídes, vistnok = Eurytus, som
Herkules fœldede 203^0.
Erikneus, sagnhistorisk konge pá
Sicilien 231 4.
E r k ú 1 e s , Ercúles og (et sted) Eir-
kúles (0: Hercules) 196«, 198^7, 200io,
PERSON-REGISTER.
517
202 14. 23. 29 (Eirkúles). 30, 2032. 4. 5. 7. 12. i-..
22.27, 24123.
Erlendr Óláfs-son (totts) sterki,
lagmand pd Island, fader til Haukr
Erlendsson 444 19. Se Indl. I—II.
Erlingtús (fejlagt. for Eghrictus,
Geoffr.) en hovding i Modreds hœr mod
Jcong Artus 29429.
Ermíánús (= Ennianus, Geoffr.)
den anden i kongerœkken, som omtales
u. Margánus (se d. n.) 259 u.
Ermóene se Hermóne.
Eróas, forvanskning af Tros, sön
af Erichtonius og fader til Ilus 504 21.
E r ú 1 e u s (0: Euryalus) en af Æneas'
kœmper i Alba longa 2352. e. ig. 25.
Esón (0: Aeson) Jasons fader 198 2.
E s t r i 1 d e s , Astrildes, kong Locrinus'
anden hustru 244^4, 245i2. is. 27, 2465.
Estrúsíam se u. Bjaðvpru.
Eubrácús, Ebráicus, Ebrautus,
Eubrátus, Ebautus — mindre korrekte
gengivelser af Ebraucus (Geoffr.) —
kong Mempricius' sön 24037, 247 3.15.
29. 34, 2484.
Eubrátús se Eubrácus.
Eufemús, Trojanernes forbunds-
fœlle og Kikonernes anferer 222 1.
Euforbús — ogsá Eyporbius og
Euphróbus — 0: Euphorbus, Panthous'
sön (Dares kalder ham Ps„pater"), en
af Trojanernes helte 20533, 2106, 222 1.
Euphróbús se Euforbús.
Európa, kong Agenors datter 196 22,
197 15.
Eva, den ferste kvinde 156 20, 181 13.
Evander — ogsá Avander — en
húvding fra Arkadien, anlæggeren af
byen Pallantrium ved Tiberen 203 12,
233 17, 234 13, 23625, 237 12. Om angiv-
elsen 203 12 se Indl. C anm.
Eyfura, datter af köng Svafrlami
og moder til Arngrimssönnerne 351 27. 35,
355 16.
Eygrímr se Grímr Hergrímsson.
Eyjólfr Ingjaldsson, hrúga, fader
til Víga-Glúmr (10. drh.) 5055.
Eyjólfr saurr, bonde pd Vest-
landet, drœbt af Eiríkr rauði 426
Eyjólfr Valgerðarson , isl. hovding
pd Nordlandet (10. drh., d. 985) 126 n,
127 7-8, 129 19.
Eyjólfr l'órðarson (gellis) hinngrái,
isl. hovding pd Vestlandet 126 20.
Eyjólfr Þórdísarson (í Óláfsdal),
foítbroder til l'orgeirr hófleysa (bægge
samtidige med fostbrodrene Þorgeirr og
l'ormó.V; 378 12. 15, 385^, 386 5. 8. 15. is.
21. 23. 24. 35. 37. 38 (hcr fcjl for torgeirr^,
387 1. 4. 10.
Eyjólfr Æsuson (ór Svíney), en
hevding pd Vestlandet, som stettede og
beskyttede Eiríkr rauði (c. 982) 426^3,
427 1.6.
Eyporbíús se Euforbus.
Eysteinn beli, Ragnar lodbrogs
underkonge over Opsviarne 459^0. 24. 26.
28.29 32 35, 460^.7, 4614, 46^9.12.
Eysteinn Egðaforkr, norsk hevding
pd Harald hdrfagres tid 450 30.
E y s t e i n n Hálfdanar-son (h vítbeins),
fretr, konge over Raumaríki (8. drh.)
45622. 29, 4573.
Eysteinn hvíti, en hovding pd Vors
pd Harald hdrfagres tid 450^5.
Eysteinn Hpgnason, konge over
Hedemarken og Solor (c. 800) 457 31.
Eysteinn illráði, konge pd Opland
(begynd. af S.drh.) 456 19, 457 31.
Eysteinn ívarsson, glumra, jarl pd
Möre (9. drh.) 425 11-12.
E y s t e i n n Magmísson, konge i Norge
(d. 1123) 337 7.
Eysteinn í'orbergsson, orri, kong
Harald hdrdrddes svoger og befalings-
mandpd toget til England (d. 1066) 333 15,
339 1, 34O5, 341 8, 3452. s. 15. 19- 25. 27. 29.
E y v i n d r Bjarnarson, austmaðr, fad-
er til Helgi magri (9. drh.) 4259, 5054.
Fágánús, en kristelig missionær,
sendt til England af pave Eleutherius
(2. drh.) 26422.29.
Falgeirr Hámundarson, sostersön
af torgrímr trplli (dræbt af Þormóðr
Kolbrúnarskáld c. 1026) 38928, 397 20,
399 U. 17. 19. 21. ?4. 29. 30. 34, 400 19, 40433.
518
PERSON-REGISTER.
Faraó, Pharaó, Pharaón, Ægypter-
kongen 15936, 160 2, 477 10, 4842.
Fareth, fejlagt. for Jared, en af
patriarherne 504 is.
Feredcídes, d.e. Pherekydes, grœsk
historisJc forfatter (G.árh.f.Chr.) 152 21.
Fereuxen (Ferrex, Geoffr.) sön af
Gosbódaga (0: Gorhodug eller Gorhogudo)
og hroder til Pórex 2536. 7. 9. 11.
Fífl-Egill se Egill.
Fili, en dvœrg 1893.4.
Fimbultýr, d.e. Odin I9I20.
F innr, sön af Guðólfr og fader til
Frjáláfr eller Friðleifr 504^8.
Finnr Ketilsson, feginn, sestersön
af Olav den hellige og hans ombuds-
mand i Grönland 335io. 11. 12.
F 1 0 s i , morfader til Erlendr Óláfsson
444 19. 20, 505?.
Fornbogi, en dvœrg 1895.
Freydís Eiríks-dóttir, rauda, hans
uœgte datter 437 4, 44039, 441 5.
Freyja, den nordishe gudinde 138 19,
269 13. 17. — 2) det nordiske navn pa
Venus 199i3. 17. 35. 36, 200 7, 21 Is, 232 7.
Freyr, en af Aserne 364 1. — 2) det
nordiske navn overfort pd Saturnus
1935.
Friðfróði, sön af Friðleifr, d. e.
Lejrekongen Frode „fredegod" 504^1.
Friðgerðr Þórðar-dóttir (0: Höfða-
tórðar; 10. drh.) 127 30. 38.
Friðgerðr — sikkert fejllœsning
eller skrivfejl for Þorgerðr — Þóris-dóttir
(hímu), gift med Hpfða-Þórðr 43529.
Friðgerðr Kjarvals-dóttir Irakon-
ungs, gift med Þórir híma, svigermoder
til Hpfða-Þórðr 43529.
Friðleifr, sön af Fróði friðsami,
œtling af Lejrekongen Frode „frede-
god" 504 33.
Friðleifr, sön af Skjpldr (Odins
sön) 50431.
Friðleifr se Frjáláfr.
Friðrekr byskup (fra Saxland; pá
Island 981—986) 126 10 u, 129 u.
Frigg, den nordiske gudinde 191 10,
269 13. — 2) fejlagt. hetegnende Venus
159 14, 220 31, og Minerva eller Pallas
Athene (i stedet for Gefjon) 19935,' 2OO5.
Frjáláfr og (isl.) Friðleifr, Odins
fader 50429.
Fróði friðsami, dattersön af Ver-
mundr hinn vitri 50433.
Fróði Friðleifs-son (Fróðasonar
friðsama) hinn frœkni 50433.
Fróði Hávarðar-son, handramma
(sönnesön af Friðfróði^ 50432.
Fróði Helga-son, hvassa, konge
over Hringaríki 46626.
Fróði Hrœreks-son, sl0ngvanbauga
5052.
Frollo (FloUo, Geoffr.) en frankisk
fyrste eller guverner pá kong Artus'
tid 28920 23. 25. 26. 29.
Frór, en dvœrg 1895.
Frær, en dvœrg 189 5.
Fúlgencíús, en engelsk jarl, der
rejste modstand mod en engelsk inva-
sionshœr 2656. 7. 11.
Fundinn, en dvœrg 1894.
Gábríel, œrkeengelen 473^4.
Gað se Gatnathan.
Galdra-Heðinn, en isl. troldmand
(c. 1000) 13330.
Gallíús (— Livius Gallus, Geoffr.)
en af romerhœrens anforere i England
pd Clepidotus' (o: Asclepidotus') tid
26529.31.
Gallómánús, Gallímánús (Gillo-
manius, Geoffr.) en irsk konge pd kong
Aurelius' tid 285i.i4; 2861.2. •
G a 1 1 ú s , fejlagt. for Gahius (Geoffr.),
konsul i Bom og hœrferer imod Belir
o^Brennir 25628. J/V'Sábíus. Enanden
forvanskning er Sábíus, s. s. l. 3.
Galvein og Galven, en af kong
Artus' tre sendehud til Romerne 29226.31.
Til navnet svarer ellers i Hist. Reg. Brit.
(hlandt flere former) Walguainus og
Walgainus („nepos regis"), samt de fra
udgavens kildeskrifter anferte Galgannus
og Gavain.
Gamli, en grönlandsk honde (11.
drh.) 4016.8.13, 402 6.10.17.20.31.35.37,
4034. 11. 16, 40429.
Gandálfr, en dvœrg 189i.
í*érson-regisTer.
519
Gandálfr Álfgeirsson, konge over
Vingulm^rk, samtidig med Halfdan svarti
457 30.
Garðr, en vœrkstyrer hos t*orsteinn
Eiríksson i Grönland 4348.
Gargiístíús (Gurgustius, Geoffr.)
kong Runvallo's (o: Rivallo's) sön og
hans efterfelger 2535.
Gatnathan, fejlagt. sammenskrevet
for Gad, Nathan, profeter pá kong Da-
ríds tid 24728.
Gautildr Algauta-dóttir, gift med
lcong Ingjaldr illráði 4565. i.
Gautr, sagnhistorisk konge over
Gautland, efter hvem detfiknavnet 4506.
Gautr Sleituson, mand af anset
slœgt pd Vestlandety drcebt af Þorgeirr
Hávarsson 3782. 28-29. 31. 32. 37, 379 g 8. 12.
14. 19. 20. 21. 22. 24, 381 7. 10.
Gautrekr Gautsson, konge over
Gautland 4566.
Gayl (Gaul, Geoffr.) en af kong
Ebraucus' sönner 247 si.
Gefjon, Gefjun og Gjefjun, Ast/n-
jens navn overfert pá Minerva eller
Pallas Athene 199 17, og (vistnok) pd
Diana eller Artemis 241 2. 8. 15.
Geirlaug Steinmóðsdóttir, gift med
Ormr Koðránson 12722.
Geirsteinn á J^rva, en frœnde til
Eyjólfr saurr, som Eiríkr rauði drœbte
42624.
Geitir Lýtingsson, en hevding pá
0stlandet (lO.árh.) 126 27.
Gepissa (d. e. Genuissa, Geoffr.)
kejser Claudius' datter og kong Arvir-
águs' dronning 263 19.
Gereón, Gereóns 0: Geryon, jœtten
som Hercules drœbte 2038, 2042.
Germánús, kristendomsforkynder
og biskop i England (d. c. 448) 269 30,
2706.
Gerón (Gerio, Geoffr.), en spdmand
eller prœst i kong Brutus' felge 241 5.
Gervín enn frœkni, en af kong
Artus' sendebud til Romerne 292^7.
Gestr, et pátaget navn, se Steinarr.
Gestr Oddleifsson, hinn spaki, en
hovding pd Vestlandet (c. 1000) 126 21,
1378, 1389, 1435.
Gestumblindi, en mœgtig mand i
Heidrek den vises rige, i hvis skikkelse
og klœder og under hvis navn Odin be-
S0gte kongen3632B, 364 11.19. J/V'Óðinn.
Geta, kejser Caracallas broder
265 12. 15.
GiUa Patrik (Gillapatriae hos
Geoffr.), en hevding i Modreds hœr
mod kong Artus 29429.
GiUi enn fróði (Gildas „sapiens",
historiographus , Geoffr.) en af de tre,
hvem forfatterskabet tilegnes til „Hi-
storia Britorum" 301 29. Se i ovrigt
Indledn. CIII—CIV.
G i 11 i m a r r (^= GuiUamarius, Geoffr.)
en irsk konge i kong Artus' hœr mod
Romerne 291 19.
Gizurr, kong Heidrek den vises
fosterfader 357 19.
Gizurr Einarsson, isl. hovding pd
0stlandet (c. 1100) 148 1.
Gizurr ísleifsson biskop over Island
fra 1082—1105, derpd over Skalholt
bispedömme til 1118 (f. 1042, d. 1118)
1453.18.19.23 27.28, 1465.15.31, 1475.7.16.29,
1485. 15.
Gizurr Teitsson, hinn hvíti, isl.
hevding pd Sydlandet og fader til bi-
skop ísleifr (10. og ll.drh.) 126^4, 13334,
13623, 139 1, I4O9. 12. 14. 28. 29. 34. 35, 141 1.
2.8.26.33.36, 1425.25.30, 143$, 144^4.25.
Gjefjun se Gefjon.
Gjófaríús se Gófaríus.
Gjúki, en sokonge (ibenœvn.) 3383.
Gladiad (Gladud, Geoffr.) en af
kong Ebraucus' dotre 24733.
Glóinn, en dvœrg (en af Lofars
aner) 189 9.
Glórígin (Gloigni, Geoffr.) en af
kong Ebraucus' dotre 247^2.
Glúmr se Víga-Gliimr.
G n a j ú s (Guanius „rex Hunnorum",
Geoffr.) en jarl, som i forbund med en
anden ved navn Melga, gjorde indfald
i Britannien (det 4. drh.?) 267 si.
Góemagóg (Goémagot, Geoffr.) en
rise 24322. 26.
Gófaríús, Gjófariús eller Grjófariús?
(Goffarius, Geoffr.) konge i Aquitanien
241 29, 242 13. 19 22.
PERSON-REGISTER.
Goffridús meistari (o: Geoffroy af
Monmouth) 1874. Se Indledn. CIV.
Gólía, d.e. GoUath 492 20.
Gómer, en af Japhets sönner
165l2.17.
Gordeilla, Gordóella og Gordóilla
(Cordeilla, Geoffr.) kong Lears yugste
datter 248 30, 249 10. 20, 251 13, 252ig. 23.
Gordóella og Gordóilla se Gor-
deilla.
Gordónilla se Górónilla.
Gorlín se Gorlóis.
Gorlóis, ogsá Gorlín, hertug i
Cormvall i kong Utherpendragons tid
(jfr Ýðir; 284g, 28615.19.26.30.31.
Gorlómanús (Gorhonianus,Geoffr.)
kong Mordidus' (0: Morvidus) sön og
efterfelger 2589.
Gormr Knúts-son fundna, under-
konge i Jylland, fosterfader til Gorm
den gamle 4642G-27.
Gormr Knútsson (0: Hprdaknúts^,
gamli, konge over Danmark (d. 986)
4642G 28.31.32, 465l 2.20.31. 46622.
Górónilla og GordóniUa (o: Gono-
rilla, Geoffr.), kong Lears œldste datter
24829.34. 25023.
G o s b ó d a g a (d.e. Gorhodug, Geoffr.)
en hritisk konge og Kirmacus' (d. e.
Kinmarcus') efterfolger 253 g.
Gracíánús (o: Gratianus) romersk
kejser (f. 359, d. 383) 267 2g.
Gracíánús, kejser Maximus' led-
sager og senere hritisk konge 267^2.
G r é g ó r í ú s , kristendommens grund-
lœgger i Armenien (d. c. 332) 17723-24.
Grégóríús, den store, pave (590 —
604) 296 10.
Grégóríús Nascensis (hiskop i Na-
zians; d. 391) Vll 'n.
Grégóríús septimus, pave (f. 1020,
d. 1085) 14522.
Grél^d, datterdatter af torsteinn
rauðr, gift med I'oríinnr jarl hausakljúfr
425i7.
Gríma, en hondekone i Grönland,
som plejede l'ormóðr Kolbrúnarskáld *
12 máneder 4019. i&. 25. 2g, 402e. 10. ig. 17.
19.20.21.31.35, 4033. 5. 14. 18. 21. 2G. 30, 404 7.
10. 11. 21. 29.
Gríma, moder til dcn tórdís, med
hvem tormóðr Kolbrúnarskáld indledede
sit fúrste kœrlighedsforhold 3708.
Grímr, en grönlandsk honde, Í*or-
móðr Kolbrúnarskáld's redningsmand
38921 (her vistnok fejlagtig borgrímr^;
408 8 10. 23. 24, 25, 2G. 28- 32.
G r í m r , en Islœnder, som for Olaf
den hellige udgav sig for at vœre ^orgeirr
Hávarsson's hœvner 40921.24, 410i.4,
GrímrHergríms-son (hálftrplls), fad-
er til hersœrken km^YÍmv'SbOis 24, 3514.
Gróa borsteins-dóttir (rauðs), sviger-
moder til Þorfinnr jarl hausakljúfr 425 17.
G r u n d a r-Ketill, d. e. Ketill bor valds-
son (^króks; 10. drh.) 444ig.
Grœnskjpld (og -skjpli; se Briítus
Grœnskjpld.
Guðbrandr kúla, morfader til Olaf
den hellige 505 31.
Guðlaugr eller Gunnlaugr munkr,
íí. e. Gunnlaugr Leifsson, munk pá Ting-
&re (d. 1218) 271^7 og note 15.
Guðleifr Arason, isl. hevding pd
Vestlandet (10. clrh.) 1355. s.
Guðmundr á Glasisvpllum , en
sagnhistorisk konge over Jötunheim
350o 11, 35630.33.35. 3572 8— 9.
Guðmundr (Gormundus, Geoffr.)
en irsk konge og kong Carencius' over-
vinder 29529, 296 1.
Guðmundr Brandsson, prœst til
Hjnrðarholt (d. 1151) 1472.
Guðmundr Eyjólfsson, ríki, á
M^i^ruv^llum, en mœgtig isl. hovding pa
Nordlandet (d. 1025) 1398, 140 23, 3864.
Guðólfr (her) sön a/' Bjarr (iSnE.
af Jat; 50428.
Guðríðr Þorbjarnar-dóttir (Vífils-
sonar), gift forst med borsteinn Eiríks-
son (rauða) og senere med l'orfinnr
karlsefni 42731.35, 428 12, 429 2, 43033,
431l. 2. 11, 43334. 3G, 434l. 5. 12. 13. 18 29.32.34,
4354.24.25, 43630.33, 44I34, 4446.7.9.10-23.
G u ð r í k r (vistnok rigtigere Guðleikr ;
Guichtlacus, Geoffr.) en dansk konge
i Brennir'5 og Belir's tid 254 10. 2g.
Guðriin Porsteins-dóttir (rangláts),
tipoldemoder til Erlendr sterki Óláfsson
444 18, 505 G.
PERSON-REGISTER.
521
Guðreðr Hálfdanar-son (hvítbeins)
konge efter faderen over Hedemarken
og oldefader til Irerkongen Óláfr hvíti
(S.drh.) 4252, 45622.26.
Guðr0ðr Hálfdanar-son (milda ok
matarilla) hinn g^fugláti (mikilláti í
Ynghngasaga) konge over Oplandene og
Vestfold 457 lo. 12. i4. 17. lo. 28.
Guðr0ðr Óláfsson, en konge af
norsk slœgt, som faldt tillige med Sig-
urðr ormr í auga i et slag mod kejser
Arnulf 4666. 10.
Guðþormr, sön af kong Sigurðr
hjprtr 46625, 467io. 14. 20.
Gullveig, andtt navn pd heksen
Heiðr (se d. n.) 190i.
Gunnásíús (= Gunfacius eller
Gunvasius, Geoffr.) en konge fra He-
briderne i kong Artus' hœr mod Ro-
merne 291 19.
Gunnbertús (Gombertus, Geoffr.)
en norsk konge pá Constantin den stores
tid 267 15.
Gunnbjprn Úlfs-son (kráku), bedste-
fader til Pormóðr Kolbrúnarskáld, efter
hvem skœrene ved Grönlands ostkyst fik
navnet Gunnbjarnarsker (lO.árh.) 4273.
G u n n h i 1 d r, Olaf den helliges soster
335 13.
Gunnhildr Ormsdóttir, gift med
Hermundr, sön af Illugi svarti 143 s.
Se imidlertid 127^1, hvor navnet anfores
som Yngvildr.
Gunnv^r (= Guanhumara, Geoffr.)
kong Artus' dronning 289 4, 291^0,
2948 18.
Gúrgicíús (Gurgintius, Geoffr.) en
sydengelsk konge, horende til konge-
rækken, som omtales u. Margánus (se
d. n.) 259 iG.
Gvenban (Guenliam, Geoffr.) en
af kong Ebraucus' dotre 24733.
Gvendagiís (= Guerthaeth, Geoffr.)
en irsk konge i forbund med Kasíbel-
lánus 260 14.
Gvendólóena, Gvendelóena, Gven-
delóene og Gvendehone, datter af Gó-
ríneús, Lóerínús' forste hustru og senere
dronning i Corntvall 2443G-37, 245 10— 11.
14. 21. 2G. 28. 33, 2409.
Gvíðir, Gvíðer (Guiderius, Geoffr.)
kong Bellínús' (o: Kymbelinus) sön og
efterfelger ^C)'2ai. 52. sn.
Guítílínús, kong Gyrgvir's sön og
eftei'ffjlger 1^1 11.
Gvítilínús, œrkebiskop af London
i den britiske konge Constantinus' tid
2688.
Gylfi, en sekonge (i benœvn.) 1377.
G y r ð r Haralds-son (granrauða) 457i8.
Gyrgvir, Gyrgir (= Gurgiunt
Brabtrue, Geoffr.) kong Behr's sön og
hans efterfolger 2575 g. 20.
H.
Hábren, datter af kong Locrinus
og Estrildes 245 20, 2465.
Haddingr, navnet pd tvillingerne,
de to yngste af Arngrimssönnerne 3523.
Hafliði Másson, en hovding pd
Nordlandet (d. 1130) 146 19, 147 30, 148
11. 17. 19. 21. 24. 2G. 29.
Haki, en skotsk mand i ^orfinnr
karlsefni's folge til Vinland 437^6.
Haki Haða-berserkr, konge over
Hadeland (9. drh.) 4675. 7. s. 15. is. 20. 22.
Hákon Aðalsteinsfóstri , Norges
konge (985—961) 301 5.
Hálfdan, sön af den jydske konge
Harald (kong Heidrek den vises sviger-
fader) 360i7_i8.
Hálfdan Eysteinsson, hinn mildi
ok matariHi, konge over Oplandene og
Vestfold (S.árh.) 4575.8.
Hálfdan Fróðason, dansk konge,
bedstefader til Haraldr hilditpnn 505 2.
Hálfdan Guðr0ðar.son, svarti, fader
til Harald hdrfagre (f. c. 809; d. c. 860)
457 14. 24. 26. 28, 467 15. 26, 5068.
Hálfdan Óláfs-son (trételgju), hvít-
beinn, konge i Solor eller over en stor
del af Oplandene (begynd. af 8. árh.)
4253, 456l5. IG. 17—18. 22. 22—23. 26. 29— 457 1.
HaUa Jprundardóttir, tipoldemoder
til Haukr Erlendsson 444 19, 505 7.
Hallbera ^orsteinsdóttir, abbedisse
pd Reynistaðr (d. 1330) 444 21.
Halldís, gift med Ormr af Arnar-
stapa 42734, 4292 3, 430^4.
52^
PÉRSON-kÉGISTÉtl.
Halldórr, prœst i Grönland i kong
Magnús lagabœtir's regeringstid 5004.
Halldórr Egilsson, en isl. hovding
pd Vestlandet (11. og 12. drh.) 1483.
Halldórr Guðmundar-son (^ríka;
10. og 11. drh.) 1398, 140 22— 23.
Hallfreðr Óttarsson, vandræAa-
skáid, en af Olaf Tryggvasons skjalde
(c. 967—1007) 1399-10, 140 33.
H a 1 1 f r í d r Snorradóttir , Þorfinns-
sonar karlsefnis, moder til hiskop Þor-
lákr Rúnólfsson 444 12.
Hallkatla Einarsdóttir, gift tned
Hrafn Sveinbjarnarson 505 le.
Hallr af Síðu se Hallr t>orsteinsson.
Hailr Teitsson (í Haukadal) en af
Islands mœgtige hovdinger pd Sydlandet
(d. som hispeœmne 1150) 140 34, 1482.
Hallr Pórarinsson, í Haukadal, isl.
hovding pd Sydlandet (996—1090) 13335.
Hallr Þorsteinsson, ogsd Síðu-Hallr
og Halir af Síðu, isl. hevding pd 0st-
landet(10.og ll.drh.) 126 26, 133i.3.5.7.io.
12.15.16.21.23.24.28, 130 5, 142 16. 17. 32, 14627.
Hailveig Einarsdóttir (á Laugar-
brekku) gift med Þorbj^rn Vííiisson
42728.
Háma, enroverhovding, som Harald
hdrfagres skjalde traf pd vejen over
Kolen 451 17. 23. 32. 37. 38, 4522.4.19.26.36.39,
4535. 22. 28, 45434.
Hámundr, en bonde i Grönland,
gift med Þorgrímr tr^lli's soster 389^6.
Hanarr, en dvœrg 1894.
H a n í b a i (d. e. Hannihal) 232 33.
Hár, en dvœrg (en af Lofars aner)
1899.
Haraidr, en konge i Jylland, hvis
svogerskab med kong Heidrek den vise
hlev hans undergang 3603. 7.14.15, 361^3.
Haraidr, eller (oftest i sagaerne)
Klakk-Haraldr, en jarl i Sonderjylland,
fader til Þyri Danmarkarbót 46433,
465 1, 46624.
Haraidr Gormsson, biát^nn, konge
over Danmark (c. 940—988) 130 15, 465
Haraidr granrauði, konge pd ÁgbÍT,
fader til Ása, Guðr^ðr gpfugláti's anden
dronning 457i2— 13. is.
Haraidr Guðinason, Englands
konge (d. 1066) 339 15, 340 22— 23. 26. 27,
341 18, 342^.18, 3437.18, 344i.6. 27, 3453o,
3463. 5-6. 16. 25, 347 12. 13. 29, 3483.21.25—26.
30. 35, 349 11.
Haraidr Hálfdanar-son (svarta)
hárfagri, Norges konge (f. c. 850, d. 933)
3026, 445i. 2. 7. 9, 447 16, 4486.9 10.13.22,
44924, 45O19. 21. 36, 45333— 34. 38j 4544.6.14.
17.23.37, 45527. 46731, 505^1-22, 506 7 — 8.9.
Haraidr Hrœreks-son (hpggvan-
bauga — fejlagt. for sl0ngvanbauga ?)
hildit^nn 5052-3. 9.
Haraidr Sigurðarson, harðráði,
Norges konge (f. 1015, d. 1066) \¥1 2^,
33I4.8, 3324, 3332.16, 337 10. 11, 3399,
340 22. 28-29. 33, 341 29, 342l. 27, 3434.17,
3446 30, 34536, 34622, 414 17, 416i7, 501i4— 15.
Hárbarðr, et af Odins navne 1352.
Hárekr gandr, Hálfdan svarti's
udsending til kong Haki 467 ir.
Haugspori, en dvœrg (en af Lofars
aner) 1899.
Haukr, navn pd to hersœrker 127^7.
Haukr Eriendsson, lagmand, forst
i Island og senere i Norge (se Indledn.
I—V) 44420, 5058.15.18.
Haukr hábrók, Harald hdrfagres
höjt betroede ven og sendebud 454 24. 36.
38. 39. 455l. 2. 3. 6. 8. 9.
H á V a r ð r handrami, sön af Herleifr
og sönnesön af Friðfróði 504 31.
Hector se Hektor.
Hecúba, ogsd Hœkúba, Pri'amus'
dronning 198^4, 199^, 2I67. 9, 21727,
220 28, 22l4(Hœkúba).27.
Heðinn þorbjarnarson, en isl. hev-
ding pd Nordlandet (lO.drh.) 129i7. is,
130 7.
Hefti, en dvœrg 1894.
Heiðr, heksen, der ogsd hed Guil-
veig 190 3.
Heiðrekr konungr enn vitri, sön af
kong Hpfundr og Hervpr, gœtteren af
Odins gdder 350 1, 35535, 357i4.i7-i8. is.
20. 23. 27. 30. 33. 34. 35, 35^8 26, 359l. 14. 17. 21.
28. 30. 33—34. 35. 36 , 360l. 5. 9. 18—19. 22. 23. 25.
26. 27. 30, 3616. 10. 11- 13. 19. 28- 31. 82. 34- 38, 362
2. 8. 6. 17. 19. 21. 28—24. 26. 28. 33 87, 363^. 5. 16.
18. 20. 25. 30 32 , 364^ , 365 3- 5. 10. 16. 23 26,
PERSON-REGISTER.
523
366 1. 7. 12. 15. 18. 22. 28. íifí. 367 .f). 8. 13. 18. 24. 28.
32.35, 368 1. 5. 10.15.19.23.26— 27.31.34, 3694.7.
13.15.18.
Heimdallr, en af Aserne, Odins
sön 188 2, 18924, 190^8.
Heimgestr se Heingestr.
Heimir jarl í Hjargdplum, foster-
fader til Áslaug, Ragnar lodhrogs anden
dronning 50526—27.
Heingestr, Heimgestr (o: Hen-
gistus, Geoffr.), den ene af de to sagn-
historiske ledere — Hengist og Horsa —
af den germanske invasion i Britan-
nien (i det 5. árh.) 269 s. 11—12. 23. 24. 32,
27O4.5.9.I2, 28333-34, 2844.6-7.7.9. 28^7.
Der burde allevegne lœses Heim-.
Heinrekr keisari annarr 237 2 13.
Samtidigheden med Sigurðr jórsalafari
er anakronisme (jfr. Indledn. CVI).
Hekja, en skotsk kvinde i Þorfinnr
karlsefni's folge til Vínland 437 26.
Hektor, Hector, Ektor, Ector og
Ecktor, Priamus' œldste sön 1558. 19835,
2057, 208 15. 17. 24. 27. 29. 80. 35, 209^.9. 13.21 27,
210 2. 5. 12. 13. 17. 24. 33, 21128.31, 212 11. 12.
26. 31. 35, 213 11. 12. 15. 17. 19. 22. 26- 29. 35, 214
3 4. 12. 18. 19. 20. 23 26. 35, 215 4. 7. 8. 11. 24. 26,
216 4.37, 2171.28, 218 35, 221 34, 222 2, 225
19.36, 2267.13, 244 7, 504 22.
H e 1 e n ú s , Eleniís, Priamus' sön 199 1,
205 20.32, 213 20.22, 218 4, 2213 27, 225^0.
25. 33, 226 9 11. 13. 16. 19.
Helga, datter af den jyske konge
Harald, som af faderen hlev givet kong
Heidrek den vise til œgte 359 27.
Helgi Ásbjarnarson, en isl. hovding
pá 0stlandet (c. 1000) 126 26-27.
Helgi Eyvindarson, magri, en af
Nordlandets fornemste landnamsmœnd
(f. C.845; kom til Island c.890) 425 9- 10,
505 4.
Helgi Guðroðarson se Uelg'i Óláfs-
son.
Helgi Heinreksson, en kœmpe og
hefalingsmand i kong Harald Godvins-
söns hœr 342 14, 343 7. 11, 345 is. 19. 23, 346
2G. 31. 82. 36.
Helgi hvassi, landsforsvarer hos
Áslaug, Ragnar lodhrogs dronning, fader
til Sigurðr hj^rir 466 9. 17. 20.
Helgi Óláfs.son (Guðroðarsonar),
hedstefader til kong Óláfr hvíti (8. árh.)
425 2, 456 27 (her fejlagtig gjort til sön
af sin hedstefader, kong Guðroðr Hálf-
danarson).
Helgi selseista, en Islœnder, rejse-
fœlle til Norge med Þorgeirr Hávarsson
og Gauir Sleiluson 378 4.28, 381^3.
Helgi Snorrason, enn hvíti, sön af
Snorri Hækilsson 372 le, 374 1.4. 6.7. 10. 12.
Helgi Ögmundarson, hiskop til
Gardar * Grönland (1212—1230) 501 s.
Helgu-Steinarr se Steinarr Þórar-
insson.
Heli, d. e. Eli, Jedernes prœst og
dommer 244 6, 489 u.
Helías se Elías
Helíiis (Heli, Geoffr.), en sydengelsk
konge, der slutter den rœkke af konger,
som omtales u. Margánús, s. d. 259 17.
Hemingr Ásláksson, den hekendte
norske uhistoriske sagnperson, kœmpe i
kong Harald Godvinssöns hœr 342 25,
343 18. 20, 344 3. 20. 22. 25, 345 23. 24. 27, 346
26. 31. 34. 36. 37, 348 4. 5. 6. 7—8. 17. 19- 20. 24. 26.
27. 32. 33. 36, 349 6. 13 15—16.
Henímús (Henvinus, Geoffr.), en
jarl i Cornwall, kong Lears svigersön
250 80.
Hercúlesteus, drœbt af Herkules
203. 3. Jon Sigurdsson antager, vistnok
med rette, en forvanskning af Eury-
steus.
Herdís Hrafns-dóttir (Sveinbjarnar-
sonar), moder til ÁIi, Haukr Erlendsson's
svigerfader 505 17.
Hergerðr, datter af kong Hrollaug
og dronning til kong Heidrek den vise
363 18.
Hergrímr, en rise, fader til Her-
grímr hálftrpll 350 15.
Hergrímr hálftrpll, bedstefader til
Arngrímr berserkr 350 16— 17. 21.
Hericedei, fordrejelse af Henredi
{o: Eindriði-Þórr), sön «f Lórriði 504 26.
Herlaugr, sön af kong Hrollaug
og kong Heidrek den vises fostersön 36 1 21.
Herleifr, sön af Friðfróði 504 81.
Hermóne, Ermóene, 0: Hermione,
Menelaus' og Helena's datter 225 28.29.
34
524
PERSON-REGISTER.
Hermundr berserkr, den ene af
Þoríinnr rammi's ledsagere pd rejsen med
Harald hárfagres skjalde til Upsala
450 4, 452 6.23.
Hermundr Illuga-son (svarta), isl.
hovding pá Sydlandet, hroder til skjalden
Gunnlaugr Ormstunga (10. og 11. árh.)
127 21, 143 7-8.
Heródítús, o: Herodotus, den bé-
römte grœske historieskriver 152 20.
Herrauðr Gaulajarl, Ragnar lod-
brogs jarl over Vestergötland og fader
til hans anden dronning Þóra borgar-
hjprtr 458 7, 505 28.
Hervarðr, den anden af Arngrims-
sönnerne 352 2. 10, 355 13. 17.
Hervarðr se Hervpr.
Herv^r, datter af Angantýr (den
œldste af Arngrimssönnerne) og moder
til kong Heidrek den vise 3542, 355 3. 11.
20.32, 356 13. 32, 3579.13.18. — 2) under det
pdtagne navn Hervarðr eller Hjprvarðr
354 12. 13. 14. 16. 21. 24. 27, 356 31. 35. 36, 357 5.
Hervpr Heiðreks-dóttir (ens vitra)
363 27.
Hesíóna, Hesíóne, Priamus' sðster
198 34, 202 31. 33, 204 19. 25. 29, 2Í2 12 (her
fejlagt. dóttur f. systur, men i en for-
vansket sammenhœng).
Hildibrandr, en bersœrk, drœbt
af kong Sigurðr hjprtr 466 24.
Hippótús (0: Hippothous) Trojan-
ernes bundsforvandte fra Larissa 222 1.
Hipsífílús, Laomedons frillebdrne
sön 202 85.
Híreglas (0: Hirelgas, Geoffr.) en
kœmpe i kong Artus' hœr mod Romerne
293 20.
Hírelgis (q: Hirelgas, Geoffr.) Ka-
sibellaniis sostersön 261 13.
Hjálmarr, en jarl over Helsinge-
land pd Harald den hdrfagi'es tid 453
20. 28. 36. 37, 454 3. 13. 19, 455 13. 17. 20.
Hjálmarr enn hugumstóri, konge-
datteren Ingeborgs trofaste elsker, An-
gantyi-'s banemand 352 29, 353 7. 9 25. 27.
29. 31. 32, 356 3. 9. 21.
Hjálmgrímr, Ölvir hnúfa's led-
sageri)d rejsen til Upsala 447 19. 20, 449 18,
452 16-17.
Hjalti Skeggjason, isl. hovding pd
Sydlandet (omkr. 1000) 126^4, 133^5-
134 1, 138 18. 20 26. 30 31. 32.34. 35.37, 1409.19.
25. 26. 27. 28. 39. 34. 141 1, 2. 3. 8. 11. 24 25. 30. 36,
142 2. 3. 5. 24. 143 6. 35.
Hjprtr, en isl. skjald ved Harald
hdrdrádes hird 331 9. 13. 15, 332 5 7. 20. 21.
Hjprvarðr, den tredje afArngrims-
sönnerne 352 2, 354 21. 35, 355 13. 17.
Hjprvarðr se Hervpr.
Hlenni Ormsson, hinn gamh, isl.
hovding pd Nordlandet (10. og 11. drh.)
127 6, 143 3-4.
Hlévargr, en dvœrg (en af Lofars
aner) 189 9.
Hlíf Dagsdóttir, Halfdan den mildes
dronning 457 9.
Hlín, et andet navn pd gudinden
Frigg i Vpluspá 191 8.
H 1 9 ð r , kong Heidrek den vises frille-
bdrne sön 360 21, 361 14.
H ó e 1 — ogsd fejlagt. Kóel — (Hoelus,
Geoffr.) kong Artus' sostersön 288 7. is,
289 2, 291 21, 293 26, 294 n.
Hólmg^ngu-Hrafn, en bonde pd
Vestlandet, drœbt af Eiríkr rauði 426
23—24.
Hómerús, digteren 246 13.
Horsús,öí.e. Horsa, Hengist's broder
269 9.
Hrafn Oddsson, en mœgtig isl.hev-
ding (d. 1289) 505 17.
Hrafn Sveinbjarnarson, isl.hovding
pd Vestlandet (d. 1213) 505 le.
Hrafn Valgarðsson, hinn heimski,
bedstefader til Úlfr aurgoði 505 10-11.
Hrani og Rani, den femte af Arn-
grimssönnerne 352 3, 355 13. 17.
Hringr se Sigurðr hringr.
Hringr, en anferer i kong Olafs
hœr pd Stiklestad 415 1.
Hringr Dagsson, en oldtidskonge,
efter hvem Hringaríki skal have sit navn
466 7.
Hringr enn hvíti, morbroder til
Harald hdrfagres skjald Ölvir hniífa
448 8. 19. 24. 26. 27. 30. 32. 34, 449 8. 84, 450 16,
452 1. 15.
Hringr Ingjaldsson, en norsk (?)
konge, bedstefader til den kong Guð-
PERSON-REGISTER.
52o
r0ðr, dev faldt i Syden med Sigurðr
ormr í auga 466?.
Hrólfr nefja, frœnde til Þorbjprn
Hornklofi 448 4. 32. 35, 449 1. 2. 3. 4. 9. 35, 450 le.
452 1. 12. 14, 454 24. 29. 32. 33.
Hrólf r Splg.ason (Haraldssonar hildi-
tannar) frá Ám 5053.
Hrollaugr, konge i Holmgárd,
Heidrek den vises svigerfader 361 is. 33.
34, 362 15. 26, 363 1. 3. 18.
Hrómundr gullrani, en hovding i
Sogn pá Harald hárfagres tid 450 35.
Hroptr, et af Odins navne 191 23.
Hrymr, jœtternes anforer i Ragna-
rokskampen 191 2.
Hrœrekr, Haralds-son (hilditannar)
505 9. Fejlagtig anfort her som fader
til Þórólfr váganef isteden for til Þrándr
gamli.
Hrœrekr h^ggvanbaugi [urigtigt
isteden for sl^ngvanbaugi ?) , sön af
Hálfdan Fróðason og fader til Haraldr
hildit^nn 505 2
Hrœrekr slpngvanbaugi, sön af In-
gjaldr Starkaðarfóstri 505 1.
Hugbertús, by skup af Kantaraby rgi
(10. drh.) 130 is. 19.
Hugi, en norsk prœst pd Agvalds-
nœs i kong Harald den hdrdrádes tid
336 17. 18.
Húmbiís (0: Humher, Geoffr.) en
konge, der bekrigede Brutus' sönner
244 22. 30.
Humli, hertug i Húnaland 360 20,
361 12.
H u n d a - S t e i n a r r , Englajarl, ftgíísíe-
fader til Auðunn sk^kull 505 29 32.
Hústó — forvanskning af Ubbi —
broder til Yngvar {0: ívarr) og, som
han, uœgte sön af Bagnar lodbrog 464 11.
Hvítserkr, Ragnars-son loðbrókar,
konge i Jylland og Venden 459 5. 460 17,
461 8, 464 22, 466 2, 506 4.
Hœkil- eller Eœkils-Snorn, seSnorri
Hœkilsson.
Hœkúba se Hecúba.
Hœnir, en af Aserne 189 i4. 192 1.
Hpðr, Balders broder 191 23.
H^fða-t'órdr se Þórðr Bjarnarson.
H^fundr Guðmundar-son (á Glasis-
vpllum), kong Heidrek den vises fader
350 12, 357 8.10.10. 19. 33, 358(5.7.15, 3593C.38,
360 2.
Hpgni, en sekonge (ibenœvn.) 274 1«.
H^gni Eysteins-son, illráða (S.árh.)
457 31.
Hprða-Knútrse Knútr Sigurðarson .
I.
ídóneus, d. e. Idomeneus, Kretens-
ernes anforer for Troja 213 no.
ígerna, moder til kong AHus 286
29. 32. 38.
Illugi Arason (á Reykjahólum), en
anset hovding pá Vestlandet (10 og 11.
drh.) 375 le, 376 8. 10. 13. le. is, 377 7. u. 20,
378 3. 6. 7. 24. 27, 381 26, 385 2.
Illugi Ásláksson, hinn rammi, en
hovding pá Vestlandet, der tillige med
faderen tog parti mod Eiríkr rauði (c.
982) 426 35
Illugi Ingimundarson, en isl.prœst
pá Nordlandet (lO.árh.) 148 31.
111 ugi hinn rauði, isl. hovding pá
Vestlandet (lO.árh.) 126 23.
í 1 ú s , sön af Tros og fader til Lao-
medon 504^1.
ínakiís, d. e. Inachus, los fader
195 12. 15. 27. 34, 196 25.
Ingi Hringsson, konge over Hringa-
ríki 466 -.
Ingibj^rg auðga, en slœgtning af
Harald hárfagre 445 10—11. 27, 446 n. 17
20. 27.
Ingibjprg Klakk-Haraldsdóttir, gift
med kong Sigurðr hjprtr 446 25.
Ingibjprg, kong Yngvis datter,
helten Hjálmars fœstemo 352 19, 3532-3.
Ingigerðr Óláfs-dóttir, svænska,
gift med kong Jaroslav af Holmgárd
333 18.
Ingigerðr ríka, moder til abbedissen
Hallbera pd Reynistaðr 444 21.
Ingileif, gift med Ásbjprn Hrafn-
kels-son (freysgoða; 10. árh.) 142 33.
Ingimundr Einarsson, prœst til
Reykjahólar (12. árh.) 147 3.
Ingimundr Illugason, isl. prœst pá
Nordlandet (d. 1150) 148 30.
34*
526
PERSON-REGISTER.
Ingjaldr Fróða-son (frœkna) Star-
kaðarfóstri (hegynd. af 8. árh.) 505 1.
Ingjaldr Helga-son, magra (9. og
lO.árh.) 505 4.
Ingjaldr Helgason, fader til kong
Óláfr hvíti (8. og 9. árh.) 425 2, 456 27.
Ingjaldr Ingason, en norsk konge,
tipoldefader til den kong Guðroðr, som
faldt i Syden med Sigurðr ormr í auga
466 7.
Ingjaldr Óláfs-son (trételgju) konge
over Vœrmeland (begynd. af 8. árh.)
456 15.
Ingjaldr Skarafóstri se Ingjaldr
skari.
Ingjaldr skari — og vistnok urigtig
Skarafóstri — Þoríinnr rammi's foster-
fader og anden ledsager pd rejsen med
Harald hárfagres skjalde til Upsala
450 5, 452 4-5.23.
Ingólfr á Hólmlátri, en honde pá
Vestlandet, hos hvem Eiríkr rauði op-
holdt sig 985—986 427 20.
Innógen (= Ignoge, Geoffr.) kong
Pandrasus' datter, gift med Brutus,
Æneas' œtling 240 12. 28. 32. 35. 244 9.
Innógen (= Ignogni, Geoffr.) en
af Ehraucus' dotre 247 33.
I n p r i c í ú s (= Mempricius, Geoffr.)
kong Maddans sön 246 15. 20. 24. 26, 2474.
Invíss, en jœtte, som kong Artus
fœldede 292 e (om navnets oprindelse
se Indledn. CV).
íó, Inachus' datter 195 13.16. 35. se.
ísaac, d. e. Isak, patriarken 177 10
ískardús (= Isemhardiis, Geoffr.)
en sostersön af kong Carencius (Care-
ticus) 295 33.
ísleifr Gizurar-son (hvíta) hiskop
over Island (f. 1006, d. 1080) 145 i.e 13.19.
Itiran (= Itrmann, SnE.), sön af
Athra 504 27.
ivarr Hálfdanar-son (snjalla), víð-
faðmi, konge over Danmark og Sverige
(7. árh.) 456 8.10.
ívarr Ragnars-son (loðbrókar) bein-
lausi, anferer for hœrgende Nordhoer
og konge i Nordengland 338 19, 346 15,
4595, 462 1, 463 12. 14. 16. 18 22.32.36.39. 464
2. 4 8 u. 465 10. 14. 21, 506 5. Jfr Yngvar.
ívarr Þórðarson, sönnesön af Haf-
liði Másson (c. 1200) 148 26.
Jácób 0: Jacoh, patriarken 177 10
Jácóbr 0: Jacohj evangelisten Johan-
nes' hroder Yll ^.
Jácóbr 0: Jacoh, entenJ. den yngre,
eller frelserens hroder 1778.
Jáfet og Jáfeth se Jápheth.
Jákóbr 0: Jacoh, frelserens hroder
486 26.
Jáphet, Jáfet og Jáfeth, Noahs sön
155 21. 30, 165 1. 12, 504 15. 17.
Jari, en dvœrg 1896.
Jarizleifr, d. e. Jaroslav, konge i
Novgorod (d. 1054) 333 17.
J á s ó n , Argonauternes forer 198 3. 9.
22. 27, 200 10 16.17. 34. 37. 38, 201 7.12.14. 19. 21.
32. 35. .98, 202 2. 3. 5. 10. 13.
Játmundr helgi o: St. Eadmund,
konge i 0stangel (d. 870) 464 n, 465 15.
Játvarðr, d. e. Edvard (den œldre),
Alfred den stores sön og konge i Eng-
land (901—925) 302 3.
J á V a n, ogsá Jóban 0 : Javan, Japhets
sön 165 13 15. 504 19.
Jésús, se Jesús Christus.
Jésús Ghristiís, Jesús Kristr, Jesús,
Ghristr, Ghrist, Kristr, Krist, Gristr, Grist
130 25. 137 5, 142 29, 1446.16, 164 27.32,
172 6, 176 16, 177 16, 185 13, 186 (en gang
i grundplanens text), 262 30, 265 3, 280 37,
29436, 2953, 29832, 3OI22. 30738, 309^7 28,
321 20. 323i5, 438i3, 470i4, 47428, 47728,
479 13 17, 482 17. 29, 483 5, 484 3- 10— 11.19.27,
485 6. 8 12. 25. 486 17. 23. 28. 30, 487 15. 24. 28,
488 3. 10- 14 15.17.19 27 30.31, 489 11 13. 22. 25. .35, ~
490 1. 9. 16. 18. 28. 30. .36, 491 9. 20; 497 11. 13 18.
Jóan se Jóhannes.
Jób 15122.
Jóban se Jávan.
Jóhannes, Jóan og Jón, evangelisten
154 82.33. 172 8.9, 175l4.20, 1773.12. 486 33,
487 4.
Johannes baptista 144i4. 17, 176 14.17,
177 9. 18—19.
Jókell, en, som fra Norge sejlede
pd Island "Sni 2h.
*
PERSON-REGISTER.
527
Jón (evangeUsten) se Jóliamies.
Jón Árnason, Sverrisfóstri , hiskop
til Garðar i Grönland (1187—1209) 501 s.
Jón Knútr, hiskop íí7Garðar / Grön-
land (1150—87) 501 s.
Jón Loptsson, Sæmundar - sonar
(fróAa; d. 1197) 505 u.
Jón Sigurðarson, sönnesön af Jón
Loptsson 505 14.
Jón torvarzson, prœst pd Nord-
landet (12. árh.) 147 4-5.
Jó n Ögmundarson (shr. Ommundar-,
d. e. Ömmundar, to gange) hinn helgi,
hiskop til Hólar (f. 1052, d. 1121) 145 12,
146 26. 28, 148 16. 23.
Jón Ömmundar- se Jón Ögmundar-.
JórsaLi-Sigurðr se Sigurðr Mag-
nússon Jórsalafari.
Jósaphát, konge i Juda 186 (to
gange i grundplanens text).
ióse^\\,patriarkenJakohs sön I7O23.
Jóseph og Jósep af Arímaðía (d. e.
Arimathœa) 48621-22, 489 35.
Jósúa {0: Josva), Jedernes anforer
ved erohringen af Kanaan 193 2.
J ú d á s og Jiida, d. e. Judas Ischariot
485 6.7, 490 19. 21. 30, 491 19.
Jiidás, d. e. Judas Thaddeus, apost-
elen 176 28.
Júdíth, den jediske heltinde 492 20.
Júlíiís, en kristendomsforkynder i
England pá Maximinians tid 266 5.
Júlíús Gajus Gesar, Júlíus Gesar,
Gajus Júlíus, Gajus, Júlíus, Gesar d. e.
Gajus Julius Cœsar 259 28. 33, 260 10. le.
17. 18. 20. 25. 27, 261 2. 6- 8. 22. 27. 31. 33. 86, 262
6.9.10.17.20.23 — 24, 263 14, 291 1. \
Júna og Júnu, d. e. Juno I0817,
194 27, 196 1. Se Sif.
Júpíter, 158i3.i6.2i, 159 1, 193i8i9.
194 8 18- 20 22. 25. 31. 35 , 195 1. 2. 14 15. 17. 22-
25. 26. 33. 36, 196 14. 17. 18. 26, 197 12. 13. 15. 19.
22. 28. 31. 33, 241 3, 504 20. Se ^ÓYT og Krít-
arþórr.
Júvenális, den romerske digter
305 8.
Jprundr at Keklum, tipoldefader
til Erlendr sterki Óláfsson 444 is.
Jprundr Atlason se Jprundr Úlfs-
son. I
J^rundr Hrafn.s-.son (heimska) en
mœgtig hevding pá Sydlandet (10. árh.)
505 11.
Jprundr Úlfsson {fejlagt. Atlason)
Eirík rauði's svigerfader 426 is.
K.
Kaðall (= Cadvallo, Geoffr.) sön
af Kaðvánús, konge i Northumherland
og senere over England (7. árh.) 296
31. 34, 297 10. 13. 16. 19. 22, 298 11. 14. 17. 20. 27.
29. 36, 299 7. 12. 13. 20, 300 11. 13. 14. 24.
Kadmús, kong Agenors sön og Eu-
ropas hroder 196 22. 23.
Kádór se Gádór.
Kaðvalla, engelsk konge (8. árh.?)
301 30.
K a ð V á n ú s , ogsd Gaðverús og Ganá-
nús, hritisk konge (slutn. af 6. og hegynd.
af 7. árh.) 296 23. 26. 28. 31.
Káin og Gáin, Adams sön 182 19,
479 14, 504 12.
K á I f r , den ene af brodrene i Garps-
dalr, den anden Steinólfr 378 10. 26, 381
19. 22. 29, 385 1, 386 14. 27.
Kálfr Ásgeirs-son (œðikolls, denyng-
res; 10. og 11 árh.) 139 7.
Kalkás og Galcás, d.e. Calchas, den
herömte spámand fra Trojanerkrigen,
207 20, 217 2, 223 21.
K á m , d. e. Cham, Noahs sön 154 21,
165 3. 19.
Kambran, Gambran (= Kamher,
Geoffr.), sön af Brutus og Innogen 244
10. 18. 26. ,
Kanánús, Ganánús, hritisk konge,
kong Gvítilínus's sön og efterfolger (vist-
nok = Kimarus hos Geoffr., der nœvnes
som sön af Sisillius) 257 24. 27. 29.
Karisíús se Garásíús.
Karlsefni se Þorfinnr Karlsefni.
Karsíús se Garencíús.
Kasandra, Gasandra, d. e. Gassan-
dra, Priamus' datter 199 2, 206 2, 2074.
220 30-31, 221 4. 5. 27.
Kasíbellánús, Gasíbellánús, Gasa-
bellánús, og (fejlagt.) Gasíbellús (= Cas-
sihellaunus, Geoffr., Cassivellaunus, Cœs.
hell. gall.) den anden sön af kong Helius
5l>8
PERSON-REGISTER.
og den œldstes — kong Liids — efterfelger,
Briternes forer mod Cœsar í259 19.2433,
260 o. 12. 18. 26. 29, 261 9. 13-14. 17. 32. 36, 262
4 7.12—13.18.19.25, 263 14.
Kastór, Castor, Helenes hroder, en
af Argonavterne 198 27, 202 17.
Kátellús, en sydengelsk konge h or-
ende til kongerœkken, som omtales u.
Margánús, s. d. 259 A.
Katla, moder til Þorbjprg kolbrún
370 2. 3.
Ke'i se Kjæir.
Keldrik og (fejlagt.) Kolldrik (-^
Cheldricus, Geoffr.), en saxisk hertug,
der i kong Artus' tid gjorde indfald i
Skotland 288 5. 33. 34, 294 28.
Kervi (= Cherin, Geoffr.) en syd-
engelsk konge, horende til kongerœkken,
som omtales tíWíZer Margánús, s.d. 259 15.
Ketill se Digr-Ketill.
Ketill Bjarnar-son (bunu) flatnefr,
Auðr djúpúðga's fader (f. i hegynd. af
9. drh.) 425 6, 456 28.
Ketill Guðmundarson, isJ. prœst
(c.llOO) 1474.
KetiU kálfr, en hevding i Norge,
Olaf den helliges svoger 335 12.
Ketill Skíðason, refr, oldefader til
torvaldr víðfprli (c. 900) 126 4.
Ketill þistill, landnamsmand (9.
árh.) 427 27.
Ketill Þorsteinsson, ferst prœst til
Mpðruvellir, siden hiskop til Hólar (f.
1075, d. 1145) 147 3-4. 31, 148 23.
Kili, en dvœrg 1894.
Kinjúlfr, en engelsk konge (8. árh.)
301 32.
Kirjalax, Grikkjakonungr (d. e.
Alexius I Komnenus, ostrom. kejser; d.
1118) 147 11.
Kirrnácús (= Kinmarcus, Geoffr.)
hritisk konge, sön af Sisillius 253 5.
Kjartan Óláfs-son, pá (f. c. 970, d.
1003) 139 3. 6. 15. 16. 18. 20. 21. 22. 24. 26 27. 29.
33. 34. 35, 140 1. 22.
Kjarvalr írakonungr (c. 850) mor-
fader til Helgi magri (o. fl.) 435 29-30.
K j æ i r o^ Kei (= Cajus, Geoffr.) kong
Ai-tus' hovmester 289 32, 293 19.
Klakk-Haraldr se Haraldr.
Klaufi þorvaldsson, isl.hovding pá
Nordlandet (lO.drh.) 128 12. 19.
Klendácús (= Cleda ucus, Geoffr.)
en of den sydeng. kongegruppe, som
omtales u. Margánús, s. d., 259 16.
Klíteninestre {0: Klytæmnestra)
Agamemnons hustru 198 20.
Knútr fundni, fader til Gorm den
gamles fosterfader 464 27.
Knútr Gormsson, Danaást (d. 936)
465 5. 6. 9. 19. 28.
Knútr Sigurðar-son (orms í auga),
eller Hprðaknútr, konge over Sœlland,
Skáne og Halland (9. árh.) 464 24 , 466
16. 18.
Koðrán Eilífsson (arnar; 10 árh.),
fader til t»orvaldr víðfprli 126 3. 5, 127 10.
13. 16. 17.
Kóel se Cóel og Hóel.
K o 1 b e i n n Þórðar-son (freysgoða) isl.
hevding pá Sydlandet (10. og 11. drh.)
139 8-9, 140 23, 141 10.
Kolbrún se Þorbjprg kolbrún.
Kolgrímr (Colgrinus, Geoffr.) en
af anforerne for den saxiske invasions-
hær i kong Artus' tid 287 29. 32. 33, 288
32-32.
Kolldrik se Keldrik.
Kolr (í Lœkjarbug) isl. bonde (10.
árh.) 136 12. 16. 17.
Kolr borkelsson(Víkverjabiskup; 11.
og 12. drh.) 145 12.
Koltorfa Skeggjadóttir, sester til
Hjalti Skeggjason, gift med Þorvaldr
Skeggjason 141 23-24.
Kolufóstri, máske kun tilnavn pá
den af Harald hdrfagres hirdmœnd,
som skjalden Þorbj^rn hornklofi kárede
til ledsager pá rejsen til Upsala 447 19,
452 0.
Kónan (Conanus, Geoffr.) den helt,
kongen Cadvaladrus (efter Merlinus'
spádmn) pákalder i noden 281 e.
Konstantínús keisari se Constan-
tínús.
Krist, Kristr se Jésiís Christiís.
Krítar-Þórr se Þórr.
Kús, d. e. Chus, en af Chams sön-
ner 165 20. 21.
Kvígr jarl, en jarl, som synes at
\
PERSON-REGJSTER.
520
have vœret skjalden Úlí'r Sebbasons
samtidige 445 9.
Kvintús (d. e. Cajus Qiiintilianus,
Geoffr.), slœgtning („nepos") til den
vestromerske rigsforstander Lucius og
CH af hans rádsherrer 292 yo. 32.
L.
Lábíenús, en hœmpe og hevding i
Cœsars hœr (i Britannien) 260 22.
Lámech, Noahs fader 504 u.
Lámedón og Laómedón (kun pá
ét sted 0: i Tillœg XI) Priamus' fader
198 33 , 199 3 , 200 11 , 202 15. 17. 25. 30. 31. 34,
204 8, 504.1.
Lancelót, en af kong Artus' soster-
sönner 289 3.
Laómedón se Lámedón.
Lassiís se Lásús.
L á s ú s og Lassús (d. e. Lausus) sön
af Mecencius (d. e. Mezentius), Turnus'
hundsforvandte 237 17. 19. 20.
Látína, fejlagt. for Lavinia, kong
Latinus' datter 233 s. 32, 238 is.
Látínús, Látíníús, og fejlagt. Láví-
nús og Lauvínús, konge i Latium 2336.
7.11.32, 234 20, 238l.8. 19.
Laurencíús, i>: den h ell.Laurentius
170 8 13.
Lauvína (d. e. Lavina) kong Sil-
vius' dronning 238^6.
Lauvínús se Látínús.
Leði, en af Háma's roverfiok, som
modte Harald hárfagres skjalde pd
vejen over Kjolen 452 7
Leifr se Bíarleifr.
Leifr Eiríksson, hinn heppni, sön
af Eiríkr rauði, opdageren af Vínland
(c. 1000) 141 5. 6. 7, 431 29. 31. 33 35. 37, 432
1-2.3.4 7. 14. 16. 19. 20- 23. 24 2G. 29- 30. 34. 37, 4339,
437 25.
Leil, sön afBrútús grœnskjpld 248
7. 11.
Leir, d. e. Lear, kong Bladuds sön
og efterfelger 248 26. 249^7, 250 2. 4.7.13.
14. 29, 251 29. 38, 252 9 10.
Lelíús (o: Laelius) en helt og hov-
ding i kejser Claudius' hcer pá toget til
Britannien 2G2 37, 263 s.
Leó nonus (niende), pave (IL drh.)
145 8—9.
Leó, d. e. Leo I, estromcrsk kcjser
289 10, 290 21, 295 4.
Leoncíús = (Leotinus, Geoffr.)
kcjserinde Helenes farhroder 267 22.
Lepídús se Marcíús Lepídús.
Lícáón se Líkáón.
híí se Hlíf.
Líka-Loðinn se Loðinn.
Líkáón, Lícáón (0: Lycaon) kong
Friamus' sön 210 6, 222 1.
L í k á ó n , en menneskeœder pá Kreta
196 13.
Litr, en dvœrg 1892.
Ljótr Þórunnarson, sestersön af
Þorgrímr trpHi 389 31, 406 1. 3. e. 7. 9.11.15.
16. 17. 20. 22, 408 36, 409 3. 8. 9.
Lócrínús, sön af Brútiís og Innó-
gen, faderens efterfelger 2449.17.25.33.35,
245 2.4.10.22.25.31.32, 246 1.
Loðbrókarsynir se Ragnarssynir.
Loðinn, en arhejder eller trœl pá
Brattahlíð i Grönland 390 5.10 is. 20. 21. 25.
32.35, 391l. 4. 6.14. 17.19.34, 4108.
L o ð i n n , ogsá kaldet Líka-Loðinn, en
Grönlandsfarer i Harald den hárdrádes
tid 335 9—10. 14. 15. 16—17. 19, 336 5. 7. 9. 14. 16.
Loðmundr Svartsson, hedstefader
til Sæmundr fróði 505 12.
Loðr, en irsk konge, kong Yðir's
svigersön 287 5.
Lóðurr, en af Aserne 189 u.
Lofarr, en dvœrg, hvis aner op-
regnes i Vsp. i gruppen efter Dvalinn
189 7. 11.
Loki, en af Aserne, sön af jœtten
Fárbauti og jœttekvinden Laufey (Nál)
191 5.
Lóni, en dvœrg 1896.
Loptr Sæmundar-son, fróða, prœst
til Oddi (12. árh.) 505 12.
Lórithi {0: Lóriði, d. e. Hlórriði)
fader til Henreði {jfr. Hericedei) 504 24.
Loth, en konge over Hprðaland pá
kong Artus' tid, og senere hans allierede
289 3.11, 294 31.
Lothen C= Cloten, Geoffr.) en konge
i Cornwall, fader til kong Dunvallus
253 18.
530
PERSON-REGISTER.
Lúcás se Lúkás.
Lúcíiís, sön af kong Coilus og hans
efterfolger (2. árh.) 264 14. is.
L ú c í lí s (— Lucius Tiherius, Geoffr.)
en vestromersk rigsforstander underLeol
290 23. 25, 291 22. 24. 25, 292 28.35.38, 2932.5.
25. 32. 36.
Liid Húðíbras, kong LeiVs sön og
efterfolger 248 12.
Lúdr (Lud, Geoffr.) sön af kong
ílelius og hans efterfÐlger, en œldre
broder til Kasíbellánús 259 19.
Liikánús, Senekas hrodersön 308 5.
Liíkás, Lucas, evangelisten 1118.22,
486 29. 32.
Lúpús, œrkehiskop afTroyes, soster-
sön til hiskop Germanus, kristendoms-
forkynder i England i kong Vortiger-
nus' tid (d. 479) 269 30.
Liísa-Oddi se Oddi.
M.
Maddan og Madann, sön af Locri-
nus og Guendoloena, konge i Cornwall
245 22, 246 4. 8. XO. 13. 16.
M a d í a , d.e. Madai, en af Japheths
sönner 165 13. 14.
Mágancíiis (Maugantius, Geoffr.) en
vismand hos kong Vortigernus 271 7.
Magi, skr.Uág'i (0: Magni), sön af
Móði 504 26.
M a g 1 á V í ú s (= Maglaunus, Geoffr.)
en jarl i Skotland, kong Lears sviger-
sön 250 22.
Magnhildr, soster til Hjálmarr,
jarlen over Helsingeland, gift med Þor-
finnr rammi 455 19. 21.
M a g n ú s Hákonarson, lagabœtir, Nor-
ges konge (f. 1238, d. 1280) 500 5-6.
Magniis Óláfsson, berfœttr Norges
konge (1093—1103) 337 e.
Magniís Þórðarson, prœst til Rey-
kjaholt (IL og 12. drh.) 147 1.
Magón, d. e. Magog, en af Japhets
sönner 155 20, 165 12. i4.
M a h a 1 a e 1 , d. e. Mahalaleel, Kenans
sön 504 13.
Máj á (0: Maja) Merkurs moder 195 10.
Malgó, en hritisk konge, den tredje
efter kong Artus' ded 295 21.
M á 1 u n n og (fejlagt.) Malnun (^— Ma-
lim, Geoffr.) kong Maddans sön 246 le.
20. 22. 25.
Malvásíús, en konge fra Tile i
kong Artus' hœr mod Romerne 291 21.
Manasar (=■ Mustensar, Geoffr.),
en afrikansk eller maurisk konge i
Romernes hœr mod kong Artus 291 26.
Már, en Nordmand i angrihernes
felge, da Þorgeirr Hávarsson hlev fœldet
383 12, 384 1.
Marcía, kong Guitilinus' dronning
257 23.
Marcíús Lepídús (= Marius Lepi-
dus) en anferer i den vestromerske rigs-
forstander Lucius' hœr mod kong Artus
293 24. Vistnok opfattet i oversœtt. som
2 forskelUge mœnds navne.
Marcús se Markús.
Margadúð, en af kong Ehraucus'
sönner 247 31.
Margánús, kong Lears dattersön
252 20. 27.28.30.
Margánús, en konge i Sydengland
og kong Ellidurus' efterfolger; den forste
i en rœkke af konger efter œtlingerne
af kong Brennir, om hvilke der til-
föjes, at „om dem er der intet herettet"
259 14.
Máríá, Kristi moder 149 1.3, 164 33,
1728, 176 17, 177 18, 186 (en gang i grund-
planens text), 488 21.
Máríá, Harald hárdrádes og dron-
ning Ellisifs datter 333 le, 337 12.
Máríá Magðalená 48624-25, 487 2.
Máríánús (= Merianus, Geoffr.),
en sydengelsk konge, horende til konge-
rœkken, som omtales u. Margánús, s. d.
259 16.
Máríiis, kong Arviragus' sön og
efterfolger 264 2. 4.
Máríús, en af kejserinde Helenes
farhrodre 267 1.
Markús, Marciis, evangelisten 176 32—
177 1, 26323, 48625.
Markús Skeggjason, lovsigemand
(1084—1107) 145 25.30, 146 17.
M a r s , krigsguden 15824, 159i2. SeTýr.
PERSON-REGISTER.
531
M a r t í n ú s byskup, d. e. hiskop Mar-
tin af Tours (375—400; f. 316) 155 35.
177 3, 300 16.
Matheús se Mattheús,
Mattheiís og Matheiís, apostelen
Matthœus 176 lo, 486 26.
Matúsalem, d. e. Methuselah, en
af patriarkerne 504 u.
Maurukári se M^rukári.
Maxencíús, o: Maxentius, kejser
Maximianus' sön 266 24.
Maximíánús (=. Maximianus Her-
cidius, Geoffr.), romersk kejser (d. 310)
266 2.
Maximíánús, fejl for Maximus,
oprerer mod kejser Gratianus og senere
romersk kejser (efter fremstillingen kong
Octavius' svigersön og i slœgt med kejser-
inde Helene) 267 22. 25. 28. 32.
Mecencíús, en af Æneas' bunds-
forvandte mod Turnus 236 24.
Mecencíiís, ogsd M.ensencíús (d.e.
Mezentius) , en af Turnus' hundsfor-
vandte 237 17. 26. 27.
M e d e a , Medee, Medía, Medíe, konge-
datteren i Kolchis 200 15. 38, 201 9. 12.17.36,
202 5.
Medía, Medíe se Medea.
Medíús, fader til Medea 200i5. le,
202 1. (Om navnets oprindelse se Indledn.
XCIX).
Melga, efter Geoffr. en skotsk konge,
der i forhund med en hunnisk konge,
Guanius, gjorde (i det 4. drh.) indfald
i England 267 31.
Melíager, d. e. Meleagrus, hroder
til Deianíra 203^0.
Menelaus, konge i Sparta, Helenes
hushond 155 7. 9, 198 29, 206 9. u. 15, 207
9.12.29, 209 8.14, 210 4.21.35.36.38, 2112.3.
5. 9. 12. 13. 24. 27, 216 36, 2174. 5, 221 25, 225
23- 24.
Menenús, en af Æneas' kœmper
mod Turnus 236 4.
Menesteus, ogsd fejlagt. Merstús,
d. e. Mnestheus, en af anforerne i Æneas'
hœr mod Turnus 234 lo, 236 2.
Menesteus (— Mnesteus, Dares)
en forer fra Athen i Grœkernes hœr
for Troja 208 29.
Mennón, Menón — og fejlagtig
Munón, d. e. Meninón, en œthiopisk
konge, Trojanernes forhundsfœlle 210 3,
213 22, 217 24.25, 222 2, 504 22.23.
Menón (anfort som) en af Grœker-
nes krigere, der faldt for Ilektor 208 28.
Menón se Mennón.
Mensencíús se Mecencíús.
Mercúríús se Merkúríús.
MeríóneS; en af de grœske helte
for Troja 210 6, 22134.
Merkúríús, Mercúríús 15828, 159 13,
195 10. u, 196 4, 269 10. 11. Jfr Óðinn.
M e r 1 í n ú s , spdmanden, hvis af sagn-
ene overleverede spddomme gengives i
Gunnlúg Munks digt (se Indledn. CXII—
CXIII) 26822, 270 30. 33, 271 3. U. 13. 17. 25. 28,
272 1. 3. 277 10. 29, 278 5. 17, 283 2e. 27, 284
26. 27. 31. 35, 285 5. 30. 31, 286 21. 22. 29, 301 14.
Jfr Ambrósíús.
Merstús se Menesteus.
Mesapór (d. e. Messapus) en af
Turnus' kœmper 234 7.
Mesraím, d. e. Mizraim , en af
Chams sönner 154 21, 165 20. 21.
Micháel, Michaell, Mikjáel,Mikhjáll,
Mikjáll, œrkeengelen 133 9. 12, 147^7, 156 10,
17620, 473 34.
Mik- se Mich-.
M í m r , íí . e. Mimir, den herömte vogter
af visdomshrenden 190 27. 29.
Mínerva, 158 is. Jfr Gefjon.
Mist, en af Valkyrjerne 281 29.
Mj^ðvitnir, en dvœrg 189 2.
Módi {eller Móða?) sön afVingenir
50425.
Móðreð, Móðret, en af kong Artus'
s0stersönner og senere hans modstander
2892, 291 29, 2947.14.16.20.21.23.26.27, 2959,
297 8.
Moðsognir, en dvœrg 188 20.
Móíses se Móýses.
Mordídús (= Morvidus, Geoffr.)
kong Kananus' (0: Kimarus') slegfred-
sön og hans efterfelger 'ihl 29. 31. 33.
Morvíð, en af kong Artus' hœr-
forere mod Romerhœren under Lucius
Tiherius 293^4.
Mósók, d. e. Mesech, en af Jafeths
sönner 165 13. is.
532
PERSON-REGISTER.
M ó ý s e s , Móíses, o : Moses, Jodernes
lovgiver 152 o, 154 5, 159 34.35, 160 2.5.8,
16429, 172i3, 177i9. 1843o.3i.3->, 1933, 3179,
329 29. 33, 484 1. 2.
Munón se Mennón.
Múrvíð (= Moravid, Geoffr.), en af
kong Ehraucus' sönner ^l^l 31.
Mprukári, Maurukári, jarl, en
hroder til kong Haraldr Guðinason (d.
1066) 33822, 339 3.4.5.7.
N.
Nabogodonosor, d. e. Nahochodo-
rossor eller Nehuchadnezar 161 13.
Náinn, en dvœrg 188 23, 189 4.
N á li , en dvœrg 189 4.
Nár, skrevet Naar el. Naar 188 23,
1894.
Narfi, en mand, udset til at myrde
Hjalti Skeggjason 138^3.
Nathan se Gatnathan.
Nector se Nestor.
Nembróth se Nemróð.
Nemróð og Nembróth, d.e. Nimrod
153 29, 170 5, 498 34.
N e n í ú s , NeneuS; ogsá ved fejlskrift
Veníús (Nennius, Geoffr.), kong Helius'
tredje sön og hroder til Kasíbellánús
259 19, 260 18. 19. 20. 23. 24.
Neoptúlemús, Neoptúlenús, Neop-
túlemiís (-lenus) Pirriís, d. e. Neopto-
lemus, AchiUes' sön 218 6.2?, 220 23-24,
221 9 17, 222 3-4, 225 19. ^S'e Pirrús.
Neptúnús, sön af Saturnus, hav-
ets hehersker 193 is. 194 u, 204 14.
Neremeth, vistnok forvanskning
af Heremóð, sön af Itiran (Itrmann,
SnE.) 504 27.
Nereus (vistnok = Nireus pulcher,
(Dictys) en af de grœske helte for Troja
221 17.
Nestes, en trqjansk helt 222 2.
Nestór [ogsd fejlskr. Nector) hinn
spaki, en af Grœkernes anferere og
deres kloge rádgiver for Troja 198 30,
202 20, 206 10, 207 11. 30, 216 ..o, 217 10. se,
238 2. 4.
Nestór, urigt. for Thestor, spá-
manden Kalchas' fader 207 20.
Nicholaús, hiskop til Gardar i
Grönland (1234—1239) 501 9.
Nicholaús se Nicolaús.
N i c o 1 a ú s, Nicholaús, biskop afMyra
(á.árh.) 155 12, 156 6, 176 24.
Niði, en dvœrg 188 22.
Nikódemús, farisœeren, som kom
til Kristus om natten 486 23.
N i k o 1 á s Þorbergsson, Eysteinn orriVv
hroder 333 18, 340 5, 345 7. 17- is. is. 23. 24.
N í n ú s , ogsd fejlskr. Dínús, Assyrer-
kongen 170 5, 498^4.
Nípingr, en dvœrg 188 23, 189 5.
Nísús, en of Æneas' kœmper 2352.
5. 15. 19.
Nói, 0: Noah, patriarken 15325, 154
21.29, 155 30, 157 19. 22. 164 29.35.36, 165
1.3.4.12.19, 17433, 1757.9, 479l7, 482l9.24.
504 14, 17.
Norðri, en dvœrg 188 22.
Nóre (Runno, Geoffr.?) en syd-
engelsk konge, horende til kongerœkken,
som omtales u. Margánús, se d. n. 259 is.
Nóri, en dvœrg 189 1.
N ú d i , d. e. Lud, den fjerde af Sems
sönner 165 e. s.
Niímánús, en af Turnus' kœmper
og hans svoger 234 s.
Nýi, en dvœrg 188 22.
Nýr, en dvœrg 188 22.
Nýráðr, en dvœrg 1893.
O. Ó.
Octávíús — og fejlagt. Octóvíánús
— en hertug i Bretland (Wales), som
tilkœmpede sig kongemagten over Brit-
tannien i Konstantin den stores tid
267 2. 7 8. 10. 12 14. 18 21. 24.
Octóvíánús se Octávíús.
Oddi, ogsá med egenavnet Lúsa-
Oddi, en grönlandsk tigger, hrugt som
hud af Þormóðr Kolbrúnarskáld 398 le.
18. 20. 22. 24. 30. 33, 399 2. 8, 400 1. 6—7.
0 d dr, Örvar-Oddr. den herömte sagn-
helt, som fœldede de 11 hrodre af An-
gantyr pd Samso 353 26. 27. 28. 30.
Oddr á Jprva, Geirsteins medan-
klager af Eiríkr rauði for drahet pd
frœnden Eyólfr saurr 426 24.
\
PERSON-REGISTER.
533
Oðinn — ogsá (pd et sted): Vóðenn
— 1) den nordishe gud 189 u, 190 8.29,
191 9. 12, 351 7, 360i;j.i7, 364i8, 369 20.21.
22 28, 466 15, 504 30. — h) under det pd-
tagne navn Gestumblindi 364 19. 23.25.27,
365 1. 2. 6. 11. 14. 17. 18. 20. 21. 24 30, 366 4.7. 10.
13 IG. 19. 21. 24. 29. 30. 32. 35, 367 1. 6. 11. 16. 19 21.
26.32-33.36, 368 2. 3. 7 — 8. 13 16. 17. 21- 29. 33, 369
2. 5. 11. 14. 17. 22. 25. — 2) nttvnet overfert
pd romerske guder, a) Merkurius .159
1.13, 170 10, 269 12. 17. — h) Saturnus
'Í41 7.
Óðr, Freyja'i' hushond 18922.
Óláfr at Haukagili, svigerfader til
l'orvaldr víðfprli 127 26.
Óláfr, hiskop til GarösLr i Grönland
(1246—1280) 500 e, 501 9.
Oláfr Eiríksson, svænski, Sveriges
konge (d. 1022) 333 is.
Óláfr Guðr0darson, oldefader til
Irerkongen Óláfr hvíti 425 2.
Óláfr Guðr0ðar-son (gpfugláta), Geir-
staAaálfr, konge efter faderen over Vest-
fold, m.m. (f. c. 790, d. c. 840) 457 14.21.
23. 32 — 33. 33.
Óláfr — og Óleifr — Haraldsson,
helgi, Norges konge (f. 995, d. 1030) 333
9.23, 3345.7.8, 335 12 13, 342 4.5, 343 21,
344 3, 373 15, 374 le, 375 2, 377 5. 7, 379 4,
385 8.17, 387 15, 389 8, 391^6.27, 399^2,
401 17, 408 11-12. 22. 31. 34, 410 5.10, 411 5. 6,
412 3.7.15, 413 8.15, 414 11. 17, 415 4, 416 21,
505 31, 506 2.
Óláfr Haraldsson, kyrri, Norges
konge (f. c. 1050, d. 1093) 145 22, 337 5,
345 34.
Óláfr Hringsson, en norsk konge,
eller en konge af norsk slœgt i Ragnar
lodhrogs og hans sönners tid 466 e.
Óláfr H^skuldsson, pái (10 og 11.
drh.) 12621, 139 6.
Óláfr Ingjaldsson, hvíti, konge i
Duhlin (kom derhen i midten af 9. drh.,
d. c. 870) 425 1. 3. 7, 456 27.
Óláfr Ingjalds-son (illrá'^a), tré-
telgja, konge over Vœrmeland 456 2. 3. 5.
9. 12. 14.
Ó 1 á f r Magnússon, norsk konge, hroder
^ til kong Eysteinn og Sigurðr Jórsalafari
337 7.
Óláfr skygni, konge over Nœrike,
svigerfader til kong Algauti Gautreks-
son 4567-8.
Óláfr Tryggvason, Norges konge
(f. 963, d. 1000) 130 23. 24. 27. 32, 131 1-2.
5.11.14, 132 12. 14, 133 3, 138 13, 139 1.4.28,
140l4. 18. 31, I4I4. 14. 36, 142 2, 14^7.10.
20-21, 145 15, 149 2, 348 11-12, 43134. 432
20—21, 433 2, 437 25.
Óleifr se Óláfr Haraldsson (helgi).
Óleópenón (forvanskning af Elpe-
nor, Dares) en af Grœkernes forere for
Troja 221 35.
Ó 1 ó f e r n e s , d.e. Holophernes 492 20.
Ólpf Ragnars-dóttir loðbrókar, gift
med Hunda-Steinarr 505 29. 32.
Ól^f Vermundar-dóttir, hins vitra
504 32.
Ónarr, en dvœrg 189 2.
Orðvald, kong Osvið's hr.odersön
299 15.
Ó r e s t e s , kong Agamemnons sön 225
28. 81.
0 r m ar r, fosterfader til Hervpr, kong
Heiðreks datter 363 28.
Ormr at Arnarstapa, en anset honde
pd Vestlandet, og ven af Þorbjprn Vífils-
son (lO.drh.) 42733.34, 428 4.6. 7.10.11.14.
24. 28- 30. 31. 33, 429 1.19. 23.
Ormr Jóns-son, Loptssonar, breið-
bœlingr (d. 1218) 505 13-14.
Ormr Koðránsson, broder til tor-
valdr víðfprli (10. og 11. drh.) 127 18.19.22,
143 6-7 .
Orný (gisning for det fejlagt. Örnu)
í>orkels-dóttir (gellis), prœsten Ingimundr
Illugason's hustru 148 30.
Orpeus (d.e. Orpheus) 203 31.
Ósaphat, forvanskning af Asaph,
kong Davids sangmester 24728.
Ósið se Ósvið.
Ósvaldr, d. e. Osvald den hellige,
konge i Northumherland (7. drh., d. 642)
298 24. 25. 28. 30. 31. 36. 37, 299 1. 2. 8. 11. 24.^
Ósvið og Úsvið, ogsd Ósið og Úsið
(— Osvius, Geoffr.) Osvald den helliges
hroder og konge i Northumherland 299
11. 14. 17. 21. 33. 39, 300 8. 10- 12.
Ótta (Octa, Geoffr.), sön af Uengist
269 32, 284 7. 15, 286 7. 13, 287 3. 13.
534
PERSON-REGISTER.
Ottó keisari II (973—983) 130 34.
Ózee, d. e. Hoseas, profeten 25234.
Pácencíús (— Pascentius, Geoffr.)
kong Vortigernus' sön 269 29, 285. 11. 14. 19,
286 1. 2.
Pálamedes, Pálamides, Nauplius'
sön fra Euhoa, en af Grœkernes an-
forere for Troja 207 29, 209 1, 215 28.33,
216 3. 16. 18. 20. 21, 22138, 222 3.
Páll Jóns-son, Loptssonar, hiskop til
Skalholt (1195—1211) 505 13.
Páll postuli og Paulus, apostelen
154 10, 176 8.11.12, 177 21, 321 18, 409 17,
486 28.
Páll Þórðar-son, Þorvaldssonar, en
hovding pá Vestlandet (12. drh.) 148 28.
Pallas, 0: Pallas Athene 223 8.
Pallas, sön af kong Evander 234
13.18.19, 236 25.26.30.33.34.36, 237 11, 238 14.
Palpániís, en norsk konge i kong
Artus' hœr mod Romerne 291 20.
Pandácús (d. e. Pandarus) en af
fererne i Æneas' forsvarshœr mod Tur-
nus 234 10.
Pandarás, anferer for Lycierne i
den trojanske krig 211 12.
Pandrásús, ogsd Pandáratús en
grœsk konge, som bekrigede Brutus,
Æneas' œtling 239 37.
Pandús, d. e. Panthus, fader til
Euphorhus 20533.
Pantaleó, en kristen martyr (under
keiser Maximianus) Yll ^q.
Párís og Párís Alexandr, Priamus'
sön 198 35, 199 12, 210 17- is. 35. Jfr
Alexandr.
P a r t h ó I ó m í s (= Partholoim, Geof-
froy) en flygtning fra Spanien, som
kong Gyrgvir anviste Irland til hehoelse
257 16.
Paskálíús papa, 0: Paschalis pave
den anden (d. 1118) 147 n.
Pátrik se Gilla Pátrik.
Patrokliís, den homeriske helt,Achil-
les' fœtter og ven 207 is. 29, 212i7. 25. 29.
30.83, 215 U, 221 34.
Paulus se Páll postuli.
Pelá^n'ús, en af Æncas's kœmper
mod Turnus 236 1.
Peleas se Peleus (Achilles' fader).
P e I e u s , urigt. for Pelias, farhroder
til Jason 198 1. 6, 202 12 i4.
Peleus — ogsd fejlagt. Peleas —
fader til Achilles og en af Argonaut-
erne 198 31, 202 19. 24, 204 20.26.
Pendan, og (ved ydcrUgere for-
vanskning) Pendrag, Pendrak og Pen-
dragó, d. e. Peanda, konge af Mercia
og forer for en saxisk invasionshœr i
kong Kadals tid og senere hans under-
konge (7. árh.) 298 i4. 15. 30, 299 5. 17. 21.
22—23. 31. 32. 37, 300 7. 9.
Pendrag, Pendragó, Pendragón se
Pendan, og for de to sidste navne-
formers vedkommende Ýdir Pendragón.
Pendrak se Pendan.
Pentisílea o^ Pentisílena, d.e.Pen-
thesilea, Amazonernes dronning 218 21.30,
222 4. 14.
Perídúriís, en af kong Mordidus'
fem sönner og hroder til kong Ellidurus
259 6.
Pétr(postuli), Pettr, Péttarr og Pe-
trus, apostelen, 1548-9.20, 1768. 11, 263 21,
409 17, 48629, 490 19. 20, 491 18.
Petrus, Péttarr, Pettr se Pétr.
Pharaó, Pharaón se Faraó.
Phíleus (=^ Pyleus, Dares) Trojan-
ernes forhundsfœlle, Pelasgernes ferer
222 1.
Philippús (postuli), apostelen 155 17,
177 8."
Pliilippús, en grœsk konge i Rom-
ernes hær mod kong Artus 291 25. Jfr
Indledn. CIX.
Philippús (— Phidippus, Dares)
en af Grœkernes helte for Troja 210 5,
221 35.
Philippiís Hallsteinsson, Svíakon-
ungr, svigersön til Haraldr harðráði
(d. 1118) 147 12-13.
Pílátús, den romerske statholder i
Jodeland 170 26, 490 1.
Píner, (d. e. — hlandt flere varia-
tioner — Pymer) en hritisk konge, fœldet
af Dunvallo 253 20.
Pirrús, d. e. Pyrrhus, det andet
PERSON-REGISTER.
535
navn pá Achilles' sön NeoptoJemus 218
6.19. 222 in, 225 4.20.31. Se Neoftulemus.
Plútú, d. e. Pluto, underverdenens
hersker 193 is, 194 14.
Pólamón, anfert blandt de grœske
helte, som faldt for Hektors hánd
22136.
Pólídamás, d. e. Polydamus, sön
af Panthus, Hektors stalbroder 219^4,
220 3. 10 . 225 8 (urigtig her kaldet sön
af Priamus).
Pólítes (=^ Polytetes, Geoffr.) en
bithynsk hovding eller konge i den vest-
rom.erske rigsforstander Lucius' hœr
mod kong Artus 293 31.
P ó 1 i X e n a , d.e. Polyxena, Priamus'
datter 199 2, 216 4. 7, 21731-32, 220 29, 221
9.13.19, 222 4.
Pólixenes, d.e. Polyxenus, hovding
fra Epirus og en iblandt Grœkernes
hœrforere for Troja 221 35.
P 0 11 ú X , ogsá Pollox, Helenas broder,
en af Argonauterne 198 28, 202 17.
P o m p e j u s magnus, 0 : Cnejus Pom-
pejus magnus 262 23.
Pórex, en britisk konge, sön af
Gosbodaga (0: Gorbodug eller Gorbo-
gudo) 253 e. 12.
Porrex, en sydengelsk konge, sat i
gruppe af 4 vistnok samtidige konger,
herende til kongerœkken, som omtales
u. Margánús, s. d. 259 u.
Porsena (Persena, Geoffr.) , en
konsul i Bom pá Brennir's og Belirs
tid 256 3. 28.
Príamús, konge i Troja 1558, 19834,
199 2. 3. 6. 8. 30 , 204 10. 21. 29. 31 . 205 2. 4. 19.
20. 26. 83. 206 37 37, 2078 6. 20 23. 32. 33, 208
7.11, 209 83, 210 10 12.13. 212 12, 213 16 18,
215 14, 216 1.5. 10. 218 14 21.23 33, 21^4 9.
18 34, 220 21. 24, 222 4. 11. 20, 223 38, 224 4,
225 8.9.38, 504 22.23.
Prótenór (Prothenor, Dictys og Da-
res) en hovding fra Bootien iblandt
Grœkernes anforere for Troja 209 lo.
Prótenór, anfores iblandt de trojan-
ske helte 222 3.
Próteselús se Protesílaus.
Prótesílaus, ogsá Próteselús, Thes-
saliernes anforer for Troja 208 14, 22184.
Púth, d.e. Put, en af Chams sönner
165 20. 21.
Q V i n t ú s (^r= Qvivtus Milius, Geoffr.)
en anforer i den vestromerske rigsfor-
stander Lucius' hœr mod kong AHus
293 24.
R.
Ráðsviðr, en dvœrg 189 3.
Rafn se Hrafn.
Ragau (d.e. Bagan, Geoffr.) en af
kong Ebraucus' detre 247 33 .
R a g a u , ogsá Ragay (= Began, Geof-
froy) den anden af kong Lears detre
248 30, 249 4.
Ragnarr Sigurðar-son (hrings) lod-
brók, konge i Danmark 43531-32. 4583.
7. 20. 30, 459 9. 15. 17. 22. 28. 31, 462 13. 23, 463
1 11, 464 27, 505 27, 506 3.
Ragnarssynir og Loðbrókarsynir,
sönnerne af Ragnarr loðbrók 458 1, 459
8.82, 462 4.11, 464 12, 465 13. Se ievrigt
synir Ragnars og synir Loðbrókar u.
Ragnarr.
Ragnheidr, Heðinn torbjarnarson's
hustru og broderdatter af Eyjólfr Val-
gerðarson 129 is.
Ragnhildr, en datter af Bagnar
lodbrog og Áslaug 506 5.
Ragnhildr Sigurðar-dóttir hjartar,
Hálfdan svarti's dronning 466 26, 467
9—10. 13. 20- 30, 506 7.
Rampúríás, en konge og forer i
kong Turnus' hœr 234 8.
Randalín se Áslaug.
Rani se Hrani.
Rannveig Teits-dóttir („ór Hauka-
dal") Hafliði Másson's anden hustru
148 27.
Ránvæn (= Bowen, Geoffr.) Hen-
gist's datter og kong Vortigernus' dron-
ning 269 23. 25.
Raphael, œrkeengelen 474 1.
Regin, en af kong Ebraucus' sön-
ner 247 31.
Reginn, en dvœrg 189 3.
Reifnir, den ottende af Arngrims-
sönnerne 352 3.
536
PERSON-REGISTER.
Reikull, den af Harald Mrfagres
hirdmœnd, som skjalden Auðunn iU-
skælda valgte til sin ledsager pá rejsen
til Upsala 447 19, 451 5.
Remigíús, œrkebiskop i Reims (d.
533) 1775.
Remús, Romulus' broder 253 2.
Rígó, fejlagtig for Lagó, britisk
konge og dattersön eller brodersön af
Gurgustius {se Gargústíús) 253 5.
Ríkón, ogsd Ríkíón, en frankisk
rise, drœbt af kong Artus 289 33, 290
3.4, 292 23.
^íkvilív (Riculfus, Geoffr.) ennorsk
kongo i kong Artub' tid 289 le. is.
Rilliís (vistnok = SisiUius, Geoffr.)
en sydengelsk konge, horende til konge-
rœkken, som omtales u. Margánús, s. d.
259 17.
Ringr se Hringr.
Ródácíús (= Rudaucus, Geoffr.)
konge i Wales 253 21.
R 0 d r i e , vistnok fejlskr. for Rodric,
en konge fra Poitou, som bekrigede
kong Marius (Arviragus' sön) 264 3. 4.
Rólfgeirr se Álfgeirr.
Rómíthel, en spansk konge i den
vestromerske rigsforstander Lucius' hœr
mod kong Artus 293 23. — Den spanske
konges navn er hos Geoffroy AUfanti-
nam.
Rómúlús, Roms forste konge 170 10,
253 2, 499 3.
R u d d a , roverhovdingen Háma's
moder 452 31. 34, 454 7.
Rúnólfr Úlfsson, goði. anset hov-
ding pá Sydlandet (10. og 11. árh.) 126 25,
138 20.34, 139 9, 140 24. 141 21, 143 35.
Rúnólfr Þorleiksson, fader til Þor-
lákr, Skalholts tredje biskop (11. drh.)
147 6.
Rúnvalló (= Rivallo, Geoffr.) kong
Enedágús (d. e. Cunedagius) sön og hans
efterfolger 253 3.
Rpgnvaldr Rrúsason, en af Orkno-
jarlerne (d. 1045) 376 30, 377 2.
Rpgnvaldr Eysteins-son (glumru)
Mœrajarl (d. c. 890)- 450 34, 454 25.
Rpgnvaldr (jarl) kali, den bekendte
Orknojarl (d. 1158) 149 1.
Rpgnvaldr Óláfs-son (Geirstaða-
álfs) heiðumliæri, konge over Grenland
(9.drh.) 457 34-35.
Rpgnvaldr ór Mjólu, en norsk
hovding pá Harald harfagres fid 4.50 ss.
s. .
Sába, Sabba, Síbilla, d. e. dron-
ningen af Seba 185 2, 248 10.
Sábíús se Galliís.
S a 1 g e r ð r Jóns-dóttir, Sigurðarsonar,
gift med Áli Svarthgfðason, fader til
Steinunn, Haukr Erlendsson's hustru
505 14.
Salómón, d. e. Salmoneus, Æolus'
sön 197 19. 23.
Salómón, Salúmón, Israels konge
18434, 185 1.4. 11. 186 (to gange i grund-
planens text), 248 9.
Salómón, Salúmón, en hretagnisk
konge (7. drh.) 297 22. 33, 300 37.
S á m ú e 1 , prœst og dommer hos J0-
derne 161 7, 246 n.
Sarpedón, konge i Lycien, Trojan-
ernes forbundsfœlle 212 26, 216 20, 222 3.
— De modstridende angivelser af, hvem
der fœldede Sarpedon, findes ogsd imél-
lem dem hos Dictys og Dares.
Sátáel, d.e. Satan 474^.
Sátúrnús, 158 n, 159 15, 193 4.7.19,
194 22, 241 3, 504 20. Se Freyr og Óðinn.
Saul, Jodernes konge 247 15.
Saxi Rófason, flettir, sön af Óláfr
trételgja's fosterfader 456 4-5.
Saxón, opfort som navn pd en
hovding i Modrets hœr mod kong Artus,
men ved urigtig gengivelse af Saxones
hosGeoffroy 29429. (Se Indledn. CVIII.)
Scólastíca, 0: Scholastica, den hel-
lige Benedikts sester 176 21.
Seð se Seth.
Sedúlíús, en kristelig forfatter,
sœrlig hymnedigter i det 5. drh. 486 24.
Segerna, Androgeus' datter 261 31.
Segínús, jarl over Allobrogerne pá
de brittanniske kongers, Brennirs og
Belirs tid 254 34.
Sem Nóason 15325.26, 1543.8, 1654.
Semíramis, den babyloniske dron-
ning 170 14.
PERSON-REGISTER.
537
Seneca, Seneka, filofiofen 304 37.
308 10.
Serestás, Seresteus, d. e. Serestus,
en af fererne i Æneas' forsvarshœr
tnod Turnus 234 lo, 236 s.
Seresteus se Serestas.
Sergíús papa, d. e. pave Sergius
den Iste (7. árh.) 301 10.17. 20.
Sertóríiis, en konge fra Lihyen i
den vestromerske rigsforstander Lucius'
hœr mod kong Artus 293 31.
Sescep (opstáet ved misforstáelse
af se Scep, se Indledn. CXXXVI) sön
af Magus eller Magi 504 20.
S e s r a p n ú s , en af heltene i Turnus'
hœr 234 8.
Set se Seth.
Seth, Set og Seð, Adams sön 182 19.
24. 26. 32 , 183 4. 9- 10 , 184 6. 18. 24. 25 , 479 16,
504 13.
Severús, ogsd fejlagt. Severarús,
d. e. kejser Septimius Severus (d. 211)
265 5.9.11.
Síbilla se Sába.
Sídu-Hallr se Hallr Þorsteinsson.
Sif (Tors hustru); Asgnjens navn
overfort pá Juno 196 lo, 199 17. 35, 2OO3.9,
233 11. 12.
Sifka, datter af hertug Humli i
Húnaland, kong Ileidrek den vises frille
360 20, 361 13.
S i f k a , en kvinde fra Finland, kong
Heidrek den vises anden frille 361 ig.
362 6.16.24, 36322.
Sigfúss Lodmundarson, prœst til
Oddi og fader til Sæmundr hinn fróði
(11. árh.) 505 12.
Sighjálmr (= Sichelinus, Geoffr.)
en norsk konge pd kong Artus' tid og
broder til kong Loth 289 11.12.
Sighvatr l'órðarson, skáld, Olaf
den helliges og Magnus den godes ynd-
ling og höjt hetroede mand (f. c. 997,
d. mellem 1043 og 1047) 4139. 4647.
Sigmundr Ketils-son, þistils, hov-
ding pá Nordlandet (9.ogl0.árh.) 42727.
Sigmundr Vplsungsson, fader til
Sigurðr fáfnisbani 505^5.
Sigmundr Þorgilsson, en hevding
pá 0stlandet (d. 1118) 148 1.
Sigríð se Sigríðr.
Sigrídr, den grönlandske bonde
Porsteinn's kwie, hos hvem þorsteinn
Eiríksson dode 434 4 10.11 13.15.
Sigrídr o^ Sigríd, en enkepágárden
Hamar i Grönland i Þorkell LeifssonV
tid 39O2, 40528. 31.. -32. 34. 4O62.7.3I. 409.18.
Sigríð, en tjenestekvinde AosÞcrkeli
pá Brattahh'ð * Grönland 390 6-7. 10. u.
17. 18.19.21.
Sigrídr Hafliða - dóttir Mássonar,
Þórðr l»orvaldsson\9 hustru (í Vatnsfirði)
148 27.
Sigrlami, en sagnhistorisk konge
over Bjarmaland 351 7. 29 (fejlagt. for
Svafrlami).
Sigtryggr konungr afVindh, bedste-
fader til Eiríkr Agnarsson 457 3.
Sigurðr af Sandnes, en norsk hov-
ding pd Harald hdrfagres tid 450 28.
Sigurðr Eiríksson, bjóðaskaHi, olde-
fader til Ástríðr, Olaf Tryggvesöns moder
50532— 506 1.
Sigurðr Eysteins-son (glumru), jarl,
hinn ríki, jarlpá Suðreyjar (Hehriderne;
9. árh.) 425 11.
Sigurðr Helga-son (hvassa) hj^rlr
466 1.20.22.23.26, 4676.9, 5066.7.
S i g u r ð r Yivm^r—ogsd Hringr (Ringr)
enekonge over Svíaveldi og Danaveldi
(8. árh.) 458 3, 505 27-23.
Sigurðr Jónsson, Loptssonar 505 13.
Sigurðr Magnússon, Jórsalafari, og
Jórsala-Sigurðr, Norges konge (f. c. 1090,
d.1130) 237 1, 3378.
Sigurðr Ragnars-son (loðbrókar)
ormr í auga, konge over Sœlland og
Skdne m. m. 459 5 7, 460i7, 461 1-2. 464
20-23, 4662.5.10 — 11.12.14.17, 5O64.
Sigurðr Sigmundarson, fafnisbani
4593-4, 50525, 506 3.
Sigurðr Sigríðarson, sön af enken
pd Ilamar i Grönland og Þormóðr Kol-
brúnarskáld's ledsager til Langanes 390
3.4, 406 2. 4.7. 9.1012.21.24. 26.30. 31, 409 2.18.
Sigyn, Lokes hustru 190 u.
Silvánús, en af fererne i Æneas'
forsvarshœr mod Turnus 234 lo.
Silvester páfi, d. e. pave Sylvester
den Iste 15435.
538
PERSON-REGISTER.
Silvínús „Albrúsi" og Silvíús sun
Albani, ved urigtig gengivelse af origi-
nálen, for Silvius Alha, en italiensk
konge pá kong Ebraucus' og hans sön-
ners tid 247s5-36.36, 2488. Jfr Indledn.
CV.
Silvíús, sön af Ascanius 28825.26.36,
2447, 246 12.
Silvíús, fejlagt. gengivelse af Sisil-
lius, en af Ehraucus' sönner 247 31.
Silviús Látínús, en italiensk konge
24728.
S i m b ú r , en engelsk dronning (kong
Ethelred den tredjes enke? S.árh.) 301 32.
Símon, Jesu hroder, eller Símon
Zelotes 17628.
Símon Jprundarson (íBœ) en prœst
(11. og 12.árh.) 147 1-2.
Símon magus 49534.
Sínon, Grœkernes spejder og ud-
sending i Troja 220io.i6, 223. 10. 15. 224i2.
Síris, konge fra Medien i Romer-
nes hœr mod kong Artus 291 26.
S í s i 11 í ú s , kong Gargustius' (0 : Gur-
gustius') sön og efterfolger 2535.
Sísillíús, Belirs œtling, kong Ka-
nanus' sön og efterfolger 25727.
Sj óni, e« troldkyndig kœmpe i rover-
hovdingen Háma's felge 451i8.24, 452 5.
23.26, 45430.32 33.37.38.39, 4553.4.5.
Skáfiðr, en dvœrg (hlandt Lofars
aner) 1899.
Skáld-Refr {ellers = Hofgarða-
Refr), isl. digter (11. árh.) 13626.
Skapti þóroddsson, en herömt lov-
sigemand pa Island (1004 — 1030) 145^6.
Skeggbj^rn, en isl. hovding hoende
pd Hítarnes pá Vestlandet (10. drh.)
1349, 136l6.20.
Skeggi (Jpkursson, urigt. for:) Ás-
gautsson, en hevding pá Sydlandet (10.
árh.) 141 22 og note 6.
Skeggi Þórarins-son, fylsennis {fa-
der til en isl. hevding pd Vestlandet)
nizi, 128 1.
Skíði Bárðarson, hinn gamli, en
norsk hovding, stamfader til ansete
slœgter i Island (9..drh.) 126^-5.
Skirfir, en dvœrg (hlandt Lofars
aner) 189 9.
Skjaldunn, sön af Heremod {se
Neremeth) 504 2-.
S k j 9 1 d r , sön af Odin 504 30.
Skúfr, en grönlandsk hevding, he-
skytter af Þormódr Kolbrúnarskáld 385
18. 19, 387 15. 21. 24. 30.31.34, 3882.6.19.26.28.31,
289 10. 14. 16, 390 29. 34, 391 11. 14. 22. 24. 32- 33,
392 2.5, 3936, 395 18. 19.21, 390 5, 397 lo,
398 1.27, 400 2 5.13, 401 3. 12. 13. 14 16.18.22.27,
404 28.34 36. 40521. 40628. 30.31, 40837, 409
1.3. 4. 5 10.11.13.15.19.
Skuld, en af nornerne 189 19.
Skúli Egils-son, Skúlasonar, en isl.
hovding pá Sydlandet (11. og 12. drh.)
1482—3.
S k ú 1 i Þorsteins-son, Egilssonar (Skal-
lagrímssonar) isl. hovding pd Vestlandet
(10. og 11. árh.) 127 23.
Snorri Hœkilsson, ogsd kaldet Hœ-
kils- eller Hœkil-Snorri. en honde pd
Vestlandet, drœht af Þorgeirr Hávarsson
372 5. 14. 18. 20. 22. 27. 29. 30, 373 3. 5. 8. 11. 17—18,
3742.
Snorri Þorbrands - son (Vébrands-
sonar) Þoríinnr karlsefni's ledsager til
Grönland og Vinland (c. 1000) 435 36.
437 1, 439 12, 440 3.19, 441^6.
Snorri {urigtig Þórðr) Þórðar-son
(Þorvaldssonar í Vatnsfirði), en anset
hevding pd Vestlandet (d. 1193) 14828.
Snorri bórðar-son (o: Hpfða-Þórðar;
10. drh.) en isl. hevding pd Nordlandet
(10. drh.) 435 32.
Snorri þorfinns-son, karlsefnis 443 1,
444 11. 14. 15.
Snorri Þorgrímsson, goði, i sin tid
en af Islands herömteste hovdinger (f.
946, d. 1031) 12621, 142i3-i4, 1443, 504?.
Só 1 v^rÁsgríms-dóttir, Þórhallssonar
(12. árh.), Þórðr Hafliðason's hustru
14825—26.
Stácíús (Staterius, Geoffr.) en hri-
tisk konge, overvunden af Dunvallo
25322.
Stadad (0: Stadud, Geoffr.) en af
kong Ebraucus' detre 24733.
Stadiael (0: Stadial, Geoffr.) en af
kong Ehraucus' detre 247 33.
Starkaðr áludrengr, en jœtte 350
18—19.22.24, 351 2.
PERSON-REGISTER.
539
Starri Eiríksson [almindelig kaldet
Hóliíigpngu-Starri) en isl. hevding pd
Nordlandet (lO.drh.) 126 19.
Stefnir Þorgils-son (Eilífssonar), en
hovding pd Sydlandet (Kjalarnes), virk-
som fm^ kristendommens indferelse i
Island (d. c. 1001) 131 4. 13. i4. 25, 132 3.
6. 9. 11, 144 10. 17. 22.
Steinarr l*órarins-son (Ingjalds-
sonar), ogsá kaldet Helgu-Steinarr, men
her i sagaen mest under det pdtagne
navn Gestr; landsmanden Þormódr Kol-
brúnarskáld's rejsefœlle fra Norge til
Grönland (c. 1025), og i samme œrinde.
Hans ledsager pd den sidste hœvnfart.
1) under det rette navn 408 17. 19. 29. 33.
37.38, 409 12. 2) under det pdtagne navn
387 31. 35, 388 3. 4. 6. 7. 8. 9. 10. 12. 14. 16. 18. 26.
28. 30. 32. 37, 389 2 4. 19, 408 17. 23. 25. 28. 30. 81.
Steinmóðr Gunnars-son (Úlfljóts-
sonar) 12722.
Steinólfr, den anden af brodrene
fra Garpsdal, som ogsd hlev angreben,
da Þorgeirr Hávarsson hlev fœldet 378
11. 26, 381 19. 22., 385 1, 386 is. 27.
Steinunn Ála-dóttir, Svarthpfda-
sonar, Haukr Erlendsson's hustru 505
16. 18.
Steinunn Bergsdóttir, moder til
þorsteinn ranglátr (11. drh.) 505 e.
Steinunn Hrafns-dóttir, Sveinbjarn-
arsonar, moder til HrafnOddsson 505 17.
Steinunn móðir Skáld-Refs (10.
árh.) 13626.
Steinunn Snorra-dóttir {sandsynlig
fejl for Bjarnar-) Þorfinnssonar (karls-
efnis), gift med Einarr Ketilsson (=
Grundar-Ketils-) 444 16. Jfr. dog Ind-
ledn. I—II, hvor forveksling pdpeges af
moder og hustru til torsteinn ranglátr.
Stephánús, martyren 177 9, 186
(én gang i grundplanens tekst).
Stjprnu-Oddi {— Oddi Helgason;
12. og 13. drh.) 1763.
S t y r m i r Hreinsson , en hevding pd
Vestlandet (11. og 12. drh.) 1488.
Styrr t>orgrímsson (= Víga-Styrr)
en hovding pd Vestlandet, som stottede
Eiríkr rauði (c. 982; f. c 940, d. c. 1005)
426 32, 4276.
Suðri, en dvœrg 188 aa.
Súlgencíús (= Fulgenius, Geoffr.)
en sydengelsk konge, horendc til konge-
rœkken, som omtáles under Margánús,
se d. n. 259 15.
Surtr, Muspells herre og vogter
190 31, 1916.9.
Surtr Ásbjarnarson, en isl. hevding
pd Sydlandet (10. og 11. drh.) 133 31.
S V a f r 1 a m i , ogsd S vavurlami, sagn-
kongen Sigrlamis sön og den forste ejer
af svœrdet Tyrfingr 351 s. 21. 29 [her
fejlagt. Sigrlama) 355 12.
S V a r ð ú s (= Subardus, Geoffr.) en
af kong Gofarius' kœmper 242 7.
Svartr Úlfsson, aurgoða (10. og 11.
drh.) 505 11.
Svavurlami se Svafrlami.
Sveinn Haraldsson, tjúguskegg,
konge over Danmark (d. 1014) 144 20.
Sveinn Úlfsson (eller Ástrídarson),
dansk konge (1044—1076) 331 5.
Svertingr Rúnólfsson, goða (10. og
ll.drh.) 139 9, 140 24.26.
S V i ð r , en dvœrg 189 4.
Sæborg eller Sæburg, en dronning
(Sexhurga i eng. kilder) , som erobrede
Northumherland i kong Tedvallus'
(Cadwalladrus, Geoffr.) tid 301 3. 25.
S æ m i n g r , den fjœrde af Arngrims-
sönnerne 352 2. 10.
Sæmundr Jóns-son, Loptssonar,
prœst til Oddi (d. 1222) 505 13.
Sæmundr Sigfússon, hinn fróði
(f. 1056, d. 1133) 145 29, 148 8, 505 12.
S^lgi, sön af kong Haraldr hildi-
t^nn 5053.
S^lva, S0ster til kong Splvi hinn
gamli (?) og kong Óláfr trételgja's dron-
ning 456 13. 14.
Splvi hinn gamli, en sagnkonge, den
forste oprydder af Soloer 456 i4. 17. is.
T.
Tartón (d. e. Tarcho, Æneid.) en
af de med Æneas forhundne hevdinger
mod Turnus 236 24.
Tedivallús (= Idvallo, Geoffr.)
den tredje i kongerœkken, som omtales
under Margánús, se d. n. 259 15.
35
540
PERSON-REGISTER.
Tedvallús se Thedvallús.
Teitr ísleifsson („hinn margláti" í
Haukadal) sön af hiskop ísleifr og Ari
fróði's fosterfader 145 4, 148 27.
Telamón, Thelamón — ogsd Te-
lamús, en af Argonauterne 198 30, 202 19.
24. 33, 204 29. 30.
Telamús se Telamón.
Telepús, d.e. Thelephus (Dares og
Dictys); efter Dictys konge i Moesien,
der hlev Grœkernes forhundsfœlle og
ledsager til Troja 207^0.
Tenvancíiís, Tenvantíús, sön af
kong Lúðr 259 24.26, 262 26.
Thecis (= Thetis) 199 14. Bryllups-
heretningen er en forveksUng af gud-
indens hryllup med Peleus.
Thedvallús, Tedvalliís og Thed-
vallás (kaldt af Beda Ethelwaldus , af
Geoffroy Cadwalladrus) kong Kadals
sön og efterfolger, senere viet til hiskop
af pave Sergius den 1. (7. árh.) 300 22,
301 4. 8.
Thelamón se Telamón.
T h e ó d ó n í n II s (fejl for Theodorus
martyr, se Indledn. CX VIII), en marfyr
17722.
Thímótheus, d. e. Tímótheus,
apostelen Paulus' ledsager 177 s.
Thómás eller Tómás, apostelen
153 27, 154 6, 176 29, 177 22, 486 34.
Tindarús, d. e. Tyndarus, Her-
miones hedstefader 225 30.
Tindr, den niende af Arngrims-
sönnerne 352 3.
Tírás, d. e. Thiras, en af Japhets
sömier 155 30, 165 13. 15.
Títús, romersk kejser 185 le.
T í t a n , Saturnus' œldre hroder 193 e,
194 28. 32.
Tómás se Thómás.
Tónema (= Comvenna, Geoffr., og
de fra to MSS. anforte former Tonwen
og Tonnven), kong Dunvallus' dronning,
Brennir's og Belir's moder 255 12.
Torráðr Úsvífrs-son, spaka (10. og
ll.árh.) 132 8.
Torráðr o^f Tortryggr , pátagne
navne af f'ormóðr Kolbrúnarskáld, se
under dette navn.
Tósóliús (= Leolinus, Geoffr.) en
af kejserinde Helenes farbrodre 267 1.
Tósti jarl, hroder til kong Haraldr
Guðinason (d. 1066) 331 4. 5. 7. 12. i4, 333
7. 12. 20. 22, 334 5. 8. n, 336 12. 13. 15, 338 n.
13. 16. 17. 18. 20, 339 8. 9. 18. 19. 21. 29. 38, 340 5.
14. 18. 20. 80. 34, 341 12. 17. 19. 21. 26. 32, 342 4. 8.
9. 10. 14. 17, 343 17, 344 9. 13. 17. 19. 26. 26.
Tráhen — ogsá Tráhan (Trahern,
Geoffr.) en af kejserinde Helenes far-
hrodre ^67 1. 4. 5. 7. 8. 12. 13. 15.
Tróán, en af Priamus' detre, 199 2
(her anfort som den tredje) , 2074 (her
som andet navn pá Cassandra) , 504 23
(her som Memnons hustru).
Tróílús, Priamus' yngste sön 199 1,
205 26, 209 8, 210 2, 213 22, 216 27, 217 1.
5. 7. 13. 16. 18. 22. 23. 24. 28, 222 2, 231 13.
Trór, sön af Memnon og Troan
504 24; jfr. tórr.
Túbál, d.e. Thuhal, en af Japhets
sönner 165 13. le.
Túpíðús, Ascanius' fosterfader og
en af anforerne i Æneas' forsvarshœr
mod Turnus 234 10.
Túrnús (d.e. Turonus) en af kong
Brutus' kœmper og hans sostersön 242
32. 243 5.
Tiírniís, en rutuUsk fyrste, over-
vunden af Æneas 233 29. 30. 32, 234 1. e. 7.
8. 20. 22. 30, 235 14. 27. 30. 34. 36, 236 4. 13. 15. 28.
29. 31. 33 , 237 12. 16. 18. 24. 29. 33 , 238 7. 8. 10.
13. 17. 18.
Tveggi, et af Odins navne 192?.
Týr, en af Aserne 269 13. 17. — 2)
navnet overfðrt pd den romerske gud
Mars 159 12, 200 19.
u. ú.
Úlfheðinn Gunnarsson, isl. lovsige-
mand (1107—1116) 146 16.
Úlfhildr, gift med Guðbrandr kúla
og hedstemoder til Olaf den helUge 5053o.
Úlfin, kong Yðir's (0: Utherpen-
dragons) rádgiver 286 26.
Úlfljótr, den lovkyndige mand fra
den senere landnamstid, som sammen med
morhroderen Þorleifr spaki sammensatte
den forste isl. lov, som kaldtes „IJlfljóts-
i^g" (indfort c. 927) 503 s.
PERSON-REGISTER.
541
Úlfr Hreiðarsson, kráka, fader til
landnamsmanden Grímkell og Gunnbj^rn,
af hvem skœrene ved Grönlands 0stkijst
fik navn 4273.
Úlfr J^rundarson, aurgoði (lO.drh.)
138 20, 505 11.
Úlfr Uggason, skáld, digteren af
„Húsdrápa" (10. drh.) 134 13—15.
IJlfr Yxna-Þórisson, oldefader til
Eiríkr rauði (9. drh.) 426 u.
Úlfr Sebbason, en af Harald hár-
fagres skjalde og slœgtning af Auðunn
illskælda 445 7.9.
Úlixes, den beromte helt for Troja
20730.32, 209 33, 216 29, 217 1, 222 23, 223
2. 10. 17. 21. 22. 25, 224 7. 34.
Unnr se Auðr.
Urðr, en af nornerne 189 17. is.
Úrsúla, den hellige U., en hretlandsk
konge Dionotus' datter 267 36.
Úsið se Ósvið.
Úspakr Úsvífrsson (spaka), en isl.
hovding pá Vestlandet (slutn. af 10.
árh.) 132 9.
Úsvið se Ósvið.
Ú s V i ð (ved forvanskning = Offridus,
Geoffr.) en sön af kong Eddvin 298 19.
Usvífr Helgason, hinn spaki, en isl.
hovding pd Vestlandet (d. 1016) 132 s.
Útryggr, pdtaget navn af Þormóðr
Kolbrúnarskáld, se u. d. n.
Úvege, navn pá faderen til de to
af toríinnr karlsefni fangne SkrœlUnge-
drenge 443 8.
V.
Váleníínús (fejlagt.) d. e. Valen-
tinianus II (d. 392) 267^7.
Valf^ðr, et af Odins navne 189^6.
Valgarðr Jprundarson, grái, en isl.
hevding (goði) pd Sydlandet (d. 1009)
12625.
V a 1 g a r ð r Vémundar-son (orðlokars)
oldefader til Valgarðr grái 505 10.
Valgerðr Flosadóttir, bedstemoder
til Haukr Erlendsson 444 19, 5057.
Valgerðr Hafliða-dóttir, Mássonar,
prœsten Ingimundr Illugason'.? hustru
148 29.
Váli, Loki's s'ón 190 10.
Valtari erkidjákn (Walterm og
Gualterus, Geoffr.) en af de tre, hvem
kilderne til Historia Britonum tilskrives
301 29.
Valtírr (meistari) islandsk gengiv-
else af (Fhilippus) Gualterus (slutn. af
12. drh.) 303 2. Se Indledn. CXXV.
Valvein (= Walvanus, Geoffr.) en
af kong Artus' sestersönner , konge i
Norge 289 2. 13. 19.
Valþjófr á Valþjófsst^ðum , en
bonde pd Vestlandet samtidig m£d
Eiríkr rauði 42621.
Valþjófr jarl, en broder til kong
Haraldr Guðinason 338^2, 3399. 12. u. is,
340 34. 35,- 341 2, 345 20, 346 26. 27. 29. 30—31.
35—36, 347 1. 1—2. 5. 8.
Vandráðr Úsvífrs-son (spaka; 10.
og 11. árh.) en hovding pd Sydlandet
132 8.
Vastes, d. e. Varthi, dronning til
Perserkongen Ahasverus 320 31.
Vedó (= Widen, Geoffr.) Gosbo-
daga's (d. e. Gorbodug's) dronning 253 10.
Vegglagr, en smed pd Vestlandet,
Þorgeirr Hávarsson's samtidige 37428.28,
376 3. 4—5. 8. 12. U. 25. 29.
Veggr (svar. til varr. i Eddahdnd-
skrr.: Viggr, Vigr, Veigr^ en dvœrg 188 23.
Vémundr Þórólfsson, orðlokarr,
tredje mand fra Haraldr hilditpnn 505 10.
Vena se Venus.
Veníús se Neníús.
Venus og Vena, den romerske gud-
inde 158 is, 159 1. u (her gjort ensbetyd-
ende med Frigg; se d. n.).
Verðandi, en af nornerne 189 is.
Vermundr hinn vitri, sön «/ Fróði
Hávarðar-son (handrama) 504 32.
Vespasíánús, den romerske kejser
185 16, 263 27.82.
Vestri, en dvœrg 188 23.
Vethildr, navn pd moderen til de
to drenge, som torfinnr karlsefni fangede
i Markland 443 8.
Vetrliði skáld (Sumarliðason ; d.
998) 135 3-4.6, 136 8.
Vífill, en krigsfange i Auðr djúp-
úðga's folge til Island, som hun gav
báde frihed og bosted 426 4. 6. 0.
35*
542
PERSON-REGISTER.
Víga-Bjarni {d. e. Bjarni Brodd-
Helgasou) en hovding pd 0stlandet (10.
og 11. drh.) 126 27.
Víga-Glúmr {d. e. Gliimr Eyjólfs-
son, hrúgu) en isl. hovding pd Nord-
landet (f. c. 940, d. 1003) 126 is, 505 3.
Víga-Styrr {d. e. Styrr l'orgríms-
son, goða Kjallakssonar) , isl. hevding
pá Vestlandet (f.c.940, d. 1005) 126 21.
Vígeníús, ew af kong Mordidus'
(0: Morvidus) fem sönner 259 5.
Vígfúss, et af Þormóðr Kolbrúnar-
skáld's pátagne navne, se d. n.
V í g f ú s s Víga - Glúmsson , jarlerne
Hákon og Eiríkr's hirdmand, som deltog
háde i Jomsvikinge- og Svolderslftget 505 5.
Vígfúss Víkinga-Kárason, en herse
(d. c. 962) 506 1.
Víkinga-Kári Sigurðar-son (bjóða-
skalla), oldefader til Óláfr Tryggvason
506 1.
Vilbaldús greifi af Brimum, fader
til kristendomsforkynderen Þangbrandr
(c. 950) 130 17.
Viljálmr (sál. otte steder) bastarðr,
Vilhelm erobreren, konge over England
(1066-1087) 345 35.36, 346 s. 21. 27. so. 32,
3474.28, 348 9.16.22, 349 11.
Villifer (= Valfredus, Geoffr.) en
sön af kong Pendan (0: Feanda; 7. drh.)
300 9.
Vincenciús (vistnok = V. Leri-
nensis; 5. árh.) 111 2.
Vindálfr, en dvœrg 189 1.
Vingenir, sön af Vingeþórr 50426.
Vingeþórr, sön af Henreði (se
Herícedei) 504^5.
Virfir, en dvœrg (blandt Lofars
aner) 189 9.
V i r g i 1 í ú s, den romerske digter 305 13.
Vitr, en dvœrg 1892.
Vóðenn se Óðinn.
Volcens, ogsá fejlagt. Volvent, en
rutulisk hovding, som understottede
Turnus 235 13. 21.
Voltúntes, en af Laomedons sleg-
fredsönner 202 35.
Vólúcrontes,(í. e. Polypoites (jfr.
Indledn. CII) en af Grœkernes forere
for Troja 214 6.
Volvent se Volcens.
V o r t í g e r n li s (^ Vortegirnus, Geoff'r.)
BíHtanniens konge, der kom i forbund
med Saxerne og œgtede Hengist's datter
(5.árh.) 268 22.23.28.31, 269 3. 18-19, 270
8.18.21, 277l2, 28326.31.33, 285ll, 2976-7.
Vortímer, kong Vortigernus' sön
269 29, 270 3. 6.
V o r t í p ó rí ú s , en hritisk konge, den
anden efter kong Artus' ded 295 20.
Y. Ý.
Yðer se Ýðir.
Ýðir (Yðer) og Ýtir (Ýter) Pendragón
(Pendragó); rettelse til ét navn af det
fejlagt. Ýter ok Pendragón (285 le), samt
af de andre steder, hvor Ý. og P. fore-
komtne som forskellige personers navne
(== Utherpendragon hos Geoffr.; navnet
hetyder: Uther med dragehovedet) den
hritiske kong Constantinus' tredje sön
og efterfolger efter kong Aurelius' drah
268 16, 269 6, 283 28, 28434, 285 10. le. 30. 37,
2862.8.8.11, 2878.21.
Ymir, en jœtte 188 6.
Ymir^ enkongeover Ymisland 350 le.
Yngvarr, en uœgte sön af Ragnar
lodbrog, der med broderen Ubbi landede
med en hœr i England (866) og senere
besejrede og drœbte kong Játmundr helgi
464 10. 1 0vrigt antages Yngvarr at vœre
forvanskning af ívarr (beinlausi).
Yngvi, en dvœrg (hlandt Lofars
aner) 189 10.
Yngvi, en svensk konge i Upsala,
fadertilIngeborg,IIJalmarsfœstem03b'^i8.
Yngvifreyr, konge over Svíþjóð,
stamfader til Ynglingeslœgten 45737.
Yngvildr Orms-dóttir (Koðráns-
sonar), gift med Hermundr Illuga-son,
en hevding pd Vestlandet 127 21. S. 1438
angives navnet som Gunnhildr (jfr. Ind-
ledn. LXVII).
Ý s a í a s , d.e. Jesaias, profeten 252 34.
Ýtir (Ýter) se Ýðir Pendragón.
Ývein, en af kong Artus' S0ster-
sönner 289 3.
Yxna-Þórir (af Ögðum), tipolde-
fader til Eiríkr rauði (9. árh.) 426 is,
505 20. 23.
PERSON-REGISTER.
54B
Zantippús, en trojansk helt 222 2.
Zekún, sön af Javan og fader til
Ciprus 504 19.
Þangbrandr Vilbaldússon , Óláfr
Tryggvasons missionœr til Island for
at omvende Islœnderne til kristendommen
130 14. 17. 18. 21. 23. 25. 27. 28. 33. 36. 37, 131 1.8,
132 13. 14. 17. 19.20.22, 133 2.7.8.10.11.13.14.16.
17. 20. 27. 28. 30. 33. 34, 134 1. 4. 5. 7. 10. 12, 135
4. 7, 136 6. 7. 8. 11. 14. 17. 18. 22. 23. 26, 1 37 1. 7,
138 1. 4. 5. 9. 15—16, 140 2—3. 16. 26.
Þiðrik, Hengist og Horsa's hroder
og ledsager til England 269 9.
Þjóðhildr Jprundar-dóttir (Atla-
sonar), Eiríkr rauði's hustru 426 18
[urigt. Þórhildr) , 431 so (samme fejl),
433 4. 5—6. T. 19.
Þjóðólfr Arnórsson, isl. digter hos
Magnus den gode og Harald hdrdráde
(f. c. 1010, d. 1066) 334 90, 339 ss, 340 2,
344 28. 29, 345 28.
Þjóðólfr ór Hvini, eller hinn hvin-
verski, en af Harald hárfagres skjalde
445 4 {urigt. Þórólfr), 45736.
tóra Auðunar-dóttir (sk^kuls) mos-
háls, oldemoder til Olafden hellige 505 30.
í*óra drengjamóðir, dronning til
kong Dagr Hálfdanarson , og sdledes
Döglingernes stammoder 466 s.
þóra Herrauðar-dóttir, borgarhjprtr,
Ragnar lodhrogs ferste dronning 458 9.
19. 30, 459 1. 2, 505 27.
Þórarinn Ásbjarnarson (ór Seyðar-
íirði), en isl. hevding pd 0stlandet (c.
1000) 142 88.
Þórarinn Nefjúlfsson, en af Olaf
den helliges og [iovrigt ifg. Hem.þáttr.)
Harald hdrdrddes höjt hetroede hird-
mœnd 139 10, 331 8—9, 332 ig.
Þórarinn Þórðarson, fylsenni, en
isl.hevding pd Vestlandet (lO.drh.) 12736.
Þórarinn Þorvaldsson, ofsi, isl.
hÐvding pd Nordlandet, der fœldede
Þorgeir Hávarsson (d. 1025) 380 12, 381
6. 8. 13. 16. 21, 384 7. 8. 11. 13. 14. 16, 386 2. 4—6.
Þorbergr Árnason, pd Giske, en
af Norges mœgtige hovdinger i Magnus
den godes og Harald hdrdrádes rege-
ringstid 333 15 -le.
P 0 r b j 9 r g , en grönlandsk spdkvinde
pá Eiríkr rauði's tid 429 31. 33, 430 23. 37,
431 2. 22.
torbjprg knarrarbringa, forst gift
med Jprundr Úlfsson, senere med Þor-
bjprn haukdœlski, svigermoder til Eiríkr
rauði 426 18-19.
Þorbjprg kolbrún, ogsd Kolbrún
alene, den hondedatter, til hvem þormóðr
digtede Kolhrunsviserne 370 12. 16. 16. is.
22. 26, 372 2—3.
Þorbjprn hinn haukdœlski, en isl.
hðvding pd Vestlandet, Þorbjprg knarrar-
bringa's anden mand (10. drh.) 426 19.
þorbjprn hornklofi, en af Harald
hdrfagres skjalde 4454.27, 446 16, 4478.19,
448 3. 36, 452 10—11. 12.
torbjprn Skagason, isl. hovding
pd Nordlandet (10. drh.) 129 18.
Þorbjprn Vífilsson, den ene af den
Vífils sönner, som fik hosted i Auðr
djúpiíðga's landnam; anset hevding pd
Vestlandet, drog senere til Eiríkr rauði
i Grönland (10. drh.) 426 10— 11. 33, 427
25. 29. 30. 32. 34—35 , 428 12. 18. 20. 23. 26. 29. 31.
32. 36, 429 4. 6. 14. 14—15. 16. 17- 20. 27 , 431 20.
23.26.27, 433 13, 435^5, 437 11.
Þorbjprn torfinns-son (karlsefnis),
hedstefader til hiskop Bjprn Gilsson (11.
drh.) 444 13.
þorbjprn t'orkelsson (Eiríkssonar í
Goðdplum), en isl. hevding pd Nord-
landet (10. drh.) 138 24.
Þorbrandr Snorrason, sön af Vin-
landsfareren Snorri ' orbrandsson 441 s.
Þorbrandr Vébrandsson, en hevding
pd Vestlandet, hvis sönner stottede Eiríkr
rauði 42634.
í*órdís, enken Gríma's datter, hvis
gunst Þormóðr Kolbrúnarskáld segte at
genvinde ved overforelsen af digtet til
Kolbrún 370 7—8. 9. 10. 10—11. 17. 19. 27.
Þórdís Einarsdóttir (á Lpngunesi),
sQster til Þorgrímr trplli 389 26. 26 , 398
35. 36, 401 34, 402 4. 16. 21. 29. 30. 38, 403 1. 8.
16. 22. 36. 37. 34. 404 2. 5. 10. 17. 28, 407 8. 11. 13.
14. 21. 24. 25. 33. 36, 408 1.
^
544
PERSON-REGISTER.
Þórdís Flosadóttir, soster til Val-
gerðr, Haukr Erlendsson's bedstemoder
444 20.
Þórdís í Óláfsdal, moder og foster-
moder til fostbredrene Eyjólfr og Þorgeirr
(fostbrodrene Þormóðr Kolbrúnarskáld's
og Þorgeirr Hávarsson's samtidige) 378
11. 13. 16.
Þórðr Bjarnar-son (byrðusmjprs),
ogsd kaldet H^fða-Þórðr, en af land-
namsmœndene i Skagafjorden (c. 900)
435 27. 30. 34.
tórðr bokki, biskop til Garðar i
Grönland (1288—1314) 501 9.
Þórðr Egilsson se Þórðr Gilsson.
Þórðr Gilsson (fejlagt.Eg'ús-), fader
til Sturla Þórðarson eller Hvamm-Sturla
(11. og 12. drh.) 184 4.
þórðr Hafliða-son (Mássonar; 12.
drh.) 148 25.
þórðr Hámundarson, sostersön af
þorgrímr trplli (drœbt af Þormóðr Kol-
brúnarskáld 1026) 389 28, 399 5.11.14,
410 8.
Þórðr Óláfs-son (feilans) gellir, en
inœgtig hovding pd Vestlandet (d. c. 978)
42634, 435 33.
Þórðr Snorrason, hesthpfði, sönne-
sön af Hpfða-Þórðr 435 33. 34.
Þórðr Sturluson, fader tíl Haíliði
Másson'5 forste hustru (c. 1100) 148 25.
þ ó r ð r Þórðarson se Snorri t*órðarson.
Þórðr I'orvaldsson (í Vatnsfirði),
isl. h0vding (11. og 12. árh.) 148 4. 28.
þórðr Özurarson (Freysgoði), isl.
hovding pá 0stlandet (10. drh.) 126 20,
139 9, 14í)23.
Þorfinnr, en af Olaf den helliges
hirdmœnd 374 le. 19.
Þorfinnr rammi, en frœnde til
Auðunn illskælda og hirdskjaldenes
anforer pa rejsen til Upsala, senere
jarl over Helsingeland 448 is. 15. 32. 35,
449 11. 11—12. 21. 24. 27. 35 , 450 14. 17 , 451 9.
14. 15. 30. 31. 35. 88. 89, 452 4. 19. 21. 28, 453 3. 4.
5. 11. 14. 23. 25. 27, 455 13. 16. 18. 19. 21.
Þorfinnr Sigurðarson, en af Orkno-
jarlerne (d. 1064) 376 27.
Þorfinnr Torf-Einarsson, jarl pd
Orknocrne (d. 910) 425 is.
2—3. 5
10. 14,
13. 14,
Þorfinnr Þórðarson, karlsefni (ogsd
under tilnavnet alene) sönnesönssön af
Hpfða-þórðr, der pd sine handelsfarter
drog til Grönland (c. 1000) og to dr
senere opsogte Vinland 435 83—84.34.34—35.
36, 436 3. 15. 24. 29. 32—33, 437 1. 27, 438 19. 21.
23, 439 11. 15, 440 2.9.15. 18. 21. 24. 29. 32. 35. 36,
441 1. 13. 14. 14—15. 23—24. 29. 30. 32. 36, 442 1. 9.
16. 18. 21, 443 2. 5, 444 6. 7. 23.
Þorgeirr at ÞorgeirsfeUi, en bonde
pá Vestlandet (lO.drh.) 42786.
Þorgeirr Hallason, en isl. hovding
pd Nordlandet (11. og 12. drh.) 147 31.
Þorgeirr Hávarsson, þormóðr Kol-
brúnarskáld's fostbroder (f. c. 995, d.
1024) 372 5. 6. 12. 18. 19—20. 20. 23—24. 24. 25,
373 1. 2. 6. 16. 18, 374 18. 20. 27. 29. 31, 375 1. 4.
8. 9. 18 , 376 15. 17. 22. 24. 26. 28. 81. 32 , 377 3
[her benœvnet Hávarar arfi). 4. s. 13. 15. 17.
22. 24. 26, 378 9. 25. 26. 29—30. 31. 33. 34. 36, 379
7. 8. 10. 13. 14. 16. 19. 21 , 380 2. 8. 7. 8. 9.
381 3. 7. 9. 12. 29. 32, 38^2, 383^.12.
384 2. 8. 16 18. 20, 385 5.9—10.12, 386
1.2.29, 387 18, 394 1, 395 20, 397 8.6.8, 408
19. 21, 409 23.
þ o r g e i r r hófleysa í Óláfsdal, frœnde
og fostbroder til Eyjólfr Þórdísarson
378 12. 15 , 385 6—7 , 386 5. 9. 13. 36 [smlgn.
Eyjólfr þórdlsarson), 3878.8.
torgeirr Snorra-son (Þorfinnssonar
karlsefnis), bedstefader til biskop Brandr
Sæmundarson 444 14.
Þorgeirr Tjprfason, Ljósvetninga-
goði, lovsigemand (985—1001) 142 17.20,
143 11. 26. 28.
Þ o r g e i r r Vííilsson, den anden af den
Vífils sönner, som fik bosted i Auðr djúp-
úðga's landnam. (10. drh.) 426 11, 427 26.
Þorgeirr Þórhaddsson, en isl. hov-
ding pd Vestlandet , som tog parti mod
Eiríkr rauði (c. 982) 426 35.
borgerðr Egils-dóttir (Hallssonar
af Síðu; 10. drh.) 146 27.
Þorgestr Steinsson, gamli, en isl.
hovding pd Vestlandet, som blev ind-
viklet i fjendskab og kamp med Eiríkr
rauði og fik ham dömt i fredloshed
(c. 982) 426 27. 80. 81. 34, 4272. 21.
Þ o r g i 1 s Ara-son (Mássonar) á Reykja-
hólum, en af Vestlandets mœgtigste
PERSON-REGISTER.
545
h0vdinger (10. og 11. árh.) 375 le, 376 4,
381 26, 386 1. 4. 23.
þorgils Eilífs-son (Helga-sonar
])jólu), isl. hðvding 2)d Sydlandet (Kjal-
arnes; 10. drh.) 131 is.
þorgils Grenjaðarson , isl. hevding
pd Nordlandet (9. og 10. drh.) 127 5_6.
þorgils Leifsson, en sön af Leifr
heppni og den sgderoske þórgunna 432
15—16. 18.
þ o r g i 1 s Oddason, en mœgtig hovding
pd Vestlandet (d. 1150) 148 4. lo. ii. is. 19.
þorgrímr Einarsson, trplli — ogsd
under tilnavnet alene — en grönlandsk
hovding, som þormóðr Kolbrúnarskáld
itdforte hœvndrah pd 380 6.13, 3816.7.9.
11.15.18.21.23.28.81, 382 1-2, 383 9, 384 7.
11. 13. 14, 387 13, 389 22. 23. 24. 25. 27. 29, 390 1,
392 1. 18. 20-21. 22. 25, 3934.15-17, 3942.7—8.
21. 22. 27. 28. 30. 31. 33. 34. 35. 38 , 395 2. 5. 7. 10.
16.27, 396 6, 397i.ii.2o, 410 T.
þórgunna, en kvinde pd Sgderoerne,
som Leifr hinn heppni fik en sön med
431 37, 4322.6.7.
þórhallr Gamlason, þorfinnr karls-
efni's anden ledsager til Grönland og
senere til Vinland 435^8 — 436 i, 4373.
þórhallr veiðimaðr, en mand i
Eiríkr rauði's tjœneste, som fulgte med
þorfinnr karlsefni til Vinland 4375, 438
4. 6. 12. 19. 20. 21—22. 24, 439 4. 10, 442 2.
þórhildr Jprundardóttir se þjóð-
hildr Jprundardóttir.
þ ó r h i 1 d r þórðar-dóttir (gellis) rjúpa,
gift med Snorri þórðarson 435^2.
þorinn, en dvœrg 189 1.
þórir, en mand som gav þorgeirr
Hávarsson dodsstúdet, men faldt for hans
hug med det samme 383 13. 15, 384 2. e.
þórir at Hrófá, en honde pd Vest-
landet, som þorgeirr Hávarsson fœldede
374 13. 14. 30. 32. 33, 375 3. 6. 8? 9-.
þórir Hámundarson, isl. éevding
pd Nordlandet (9. og 10. drh.) 444 17.
þórir híma, Irerkongen Kjarvals
svigersön og svigerfader til H^fða-þcjrðr
435 29.
þorkell á Herjólfsnesi, en hovding
i Gr'ónland (c. 1000) 429 26. 28. 36. 37, 430
15. 16. 23. 35. 38. 39, 431 9.
þorkell GelHsson, en hovding pd
Vestlandet, farhroder til Ari hinn fróði
(11. drh) 148 30.
þorkell Hámundarson. þorgrímr
trpUi's sQstersön, drœht af þormóðr
Kolbrúnarskáld (c. 1026) 389^8, 399 5.
6. 9, 410 8.
þorkell Leifsson, Eiríkr rauði's
sönnesön og hovding i Grönland 389 6.
7. 8. 11, 3908. 16. 20 — 21. 26. 28, 391 11, 14. 18. 23.
25.32.34, 402 9 11. 29-30. 36, 403 2.15.20.21.84,
404 19. 27, 409 13.
þorkell þorgrímsson, krafla, en
anset og mœgtig hovding pd Nordlandet
(10. og 11. drh.) 126 19, 12726-27.83.
þorkell þorsteinsson , máni, isl.
lovsigemand (970—985) 126ie. 23.
þ o r 1 á k r Rúnólfsson, hiskop til Skál-
holt (1118—1133; f. 1086) 147 6.7.9,
444 12.
þorleifr Ásbjarnarson (ór Krossa-
vík), isl. hovding pd Ostlandet (c. 1000)
142 82, 143 2.
þorleifr Hprða-Kárason, hinn spaki
(9. og 10. drh.) 503 10. Se Úlfljótr.
þormóðr, en prœst, som óláfr
Tryggvason gav Hjalti Skeggjason og
Gizurr hvíti med til Island 141 35.
þormóðr Kolbrúnarskáld (f.c.997^
d. 1130) 37O2. 4. 5. 9. 12—18. 16. 18. 20. 22. 26,
371 9. 10. 11— 12. 15, 372 2.3, 373 16, 375 lo,
376 23.88, 379 23, 380 13, 382 7, 383 10. le,
385 4. 5. 8. 12. 17 , 387 14. 16. 18—19. 21. 23—24,
388 9. 10. 11—12. 13. 15. 17 28, 29. 83. 36. 87 , 389
12. 14. 19 , 390 7. 17. 19. 25, 391 2. 7 8. 16. 16. 20.
24. 26. 31. 34, 392 4. 5. 6. 9. 12. 13. 24. 30, 393 8.7.
9. 13. 16. 17. 21, 394 5. 11. 11—12. 18. 15—16. 28. 26.
31. 35 , 395 2. 4—5 18. 24. 25. 28 , 396 3. 7. 11,
397 8. 12. 18. 16. 18 20. 21, 398 2. 8. 9. 15. 16. 20. 24,
399 1. 2. 3. 4. 7.8-9. 10. 13. 16. 18. 19. 20. 27. 28. 29. 34,
400 1. 6. 12. 15. 19, 401 3. 13—14. 16. 25. 80. 81. 83,
402 4. 7. 16. 24. 27. 88. 403 7. 16. 23. 24, 404 9. 20.
81. 82. 33. 34. 86 , 405 3. 6. 9. 11. 14. 15. 19. 28. 26.
30. 85. 37—38, 406 3. 8. 15. 18. 21. 24. 25. 82. 36, 407
4. 11. 13. 16—17. 18. 20. 24. 26. 34. 86, 408 8. 6. 18.
34. 37 , 409 1. 6. 10. 11. 19. 21. 28. 24. 26, 410 4. 6.
6.14.18, 411 4. 6. 11. 12, 412 7.10.12.17, 413
5. 11. 14. 19, 414 3. 8. 9. 10. 14. 16, 41^8 8. 14. 17,
416 1. 3. 8. 11. 12. 17. 19— 20. 21, 504 3. — 2)
Tormods i Grönland patagne navne
546
PERSON-REGISTER.
er: Ósvífr (405). Torráðr (398, 400),
Útryggr (394), Vígfúss (395), og Tortryggr
kalder han sin fader (394).
þóroddr Eyvindarson, goði, en isL
hovding pá Sydlandet (10. og 11. árh.)
126 23, 142 12.
þóroddr Snorra-son (goða; 10. og
11. drh.; f. 985) 504 s.
þórólfr Kveldúlfsson, Egill Skalla-
grímssons farhroder (d. 877) 450 27-28.
þórólfr (ór Hvini) se þjóðólfr.
þórólfr Úsvífrs-son (spaka; c. 1000)
132 8.
þórólfr váganef, sönnesön af Har-
aldr hilditpnn 505 9—10. Se ellers
Hrœrekr Haraldsson.
þórr {og et sted Krítar-þórr): 1)
den nord. gud, Asa-Tor 137 1, 189 22,
269 13, 350 23, 403 6, 404 11. 14, 438 u,
503 35, 504 5. — 2) navnet overfort pá
Jupiter 15822, 170 10, 195^0, 196 4.6,
197 16. 25, 204 18, 220 24, 225 7.9, 241 7,
499 4. — 3) nordisk gengivelse af Tror,
sön af Memnon og Troan 504 24. Jfr.
Jiípíter.
þorsteinn, en honde i Grönland,
sammen med hvem þorsteinn Eiríksson
hoede, da han dode 434 4. 10-11. 22. 29. 34.
Þorsteinn Egils-son (Skallagrímss.),
isl. h0vding pd Vestlandet (f. 950, d.
1015) 126 22-23, 374 5-6. 8. 11.
þorsteinn Einarsson, ranglátr (d.
1149) 444 17, 505 6.
þorsteinn Eiríksson, sön af Eiríkr
rauði 431 si. 32, 433 10. 27. 34. 35. 37, 434 2.
8. 10. 17. 19. 23—24. 28. 31 35—36, 435 4. 22.
þorsteinn Hallsson se þorsteinn
Hallvarðsson.
þorsteinn Hallvarðsson — fejlagt.
Hallsson — (d. 1119) 148 5-6.
þorsteinn Óláfsson, rauðr, sön af
kong Óláfr hvíti og Auðr djúpúðga,
konge pá Sydereerne og i Nordskotland
(f. c. 850, d. c. 888) 425 7. 8. 9. 10. 13. is. 17,
456 28—29.
þórunn, moder til þorfinnr karls-
efni 435 34.
þórunn Einarsdóttir, soster til þor-
grímr trplli 389 29, 40589— 406 1, 406 8.8.
38. 34. 87, 409 6—7.
þórunnþorbjarnar-dóttir (þorfinnss.
karlsefnis), moder til hiskop Bjprn Gils-
son til Hólar 444 is.
þorvaldr Ásvaldsson, en af land-
namsmœndene pá Vestlandet og fader
til Eiríkr rauði (10. drh.) 426 14. 17.
þorvaldr Eiríks-son, hins rauða,
ledsager af þorfinnr karlsefni til Vinland
4375. 11, 442 8. 12. 13. 15.
þorvaldr hinn veih, en hovding
pá Sydlandet, som digtede nid om
þangbrandr, og hlev siden fœldet af ham
og hans ledsagere 134 11, 136 4.
þorvaldr hryggr se under Bjprn
Hróaldsson.
þorvaldr ísleifsson (Gizurarsonar),
en hevding pd Sydlandet (c. 1100) 1454.
þorvaldr Koðránsson, víðfprli (10.
og 11. drh.) 126 3. 6. 9. 11—12. 14 (genkomst
til Island 981), 127 1. 2. 3. 9. 10. 11. 28. 25. 84.
37, 1282, 129 13. 14. 15. 16. 20. 21. 22. 26, I3O12,
143 9, 144 9 — 10. 18. 16.
þ 0 r V a 1 d r Refsson , isl. hevding pd
Nordlandet (c. 900) 128 12.
þorvaldr Skeggjason, isl. hovding
pd Sydlandet (10. og 11. drh.) 141 23.
þorvaldr þórisson, krókr, isl.hov-
ding pd Nordlandet (lO.drh.) 444i6— 17.
þorvarðr, Eiríkr rauði's svigersön,
som fulgte med þorfinnr karlsefni til
Vinland 437 3—4. 10.
þorvarðr Spakb^ðvarsson, isl.hov-
ding pd Nordlandet (10. drh.) 126 is,
1277, 1289.10.13.14, 143 4.
þ ó r V 9 r Özurardóttir , datterdatter
af Egill Skallagrímsson 127^0.
þráinn, en dvœrg 189 2.
þrándr fjalakpttr, en Nordmand pd
Harald hdrfagres tid 450 34.
þrár, en dvœrg 189 2.
þrór, en dvœrg 189 2.
þ u r í ð r Ey vindar-dóttir (austmanns),
gift med þorsteinn rauðr 425 9.
þuríðr þórðar-dóttir (Sturlusonar),
Hafliði Másson's forste hustru 148 24—26.
þvinniU, navn pd en sokonge (i
henœvn.) 137 1.
þyri Klakk-Haraldsdóttir, Danmark-
arbót, Gorm den gamles dronning 46433.
p
PERSON-REGISTER.
547
Ægir, havets gud 36736, 368 6.
ö.
Ögn álfasprengir , en kvinde fra
Jötunheim, som Hergrímr hálftr^ll rov-
ede derfra 350 17. 20. 21.
Ölvir {og Aulvir), en af kong Har-
ald hdrfagres skjalde, med tilnavn hnúfa
445 3—4, 446 3. 5. 20, 447 n. 20, 448 8. is. 20.
25. 27. 28. 31. 34, 449 7.
Ö n u n d r , allevegne skrevet Aunundr,
en rogter hos hrodrene i Garpsdal 386
33. 86. 37.
Önundr þorgilsson, hinn kristni,
en hovdingpá Nordlandet (10. árh.) l!275.
Örnv se Orný.
Örnólfr í Skógum, en hevding pá
Sydlandet (10. árh.) 126 25.
II. STEDS IsTAVlSrE m. m.
AF
FINNUR JÓNSSON.
A.
Á, Þváttá (i Álftafjprðr, Sðndre
Mulesyssél, ostl. Isl.) 133 1. 26.
A d e n a s (Athen) 156 5 ; jfr Athenis.
Africa, Affrika 165 3, 1663, 241 21,
483 33.
Agðir (det sydlige Norge) 457 13. 24,
464 21, 502 30, 505 20.
Áin (0: Ám, Norge) 505 3.
Albanía (0: Skotland) 244 21, 25322.
Albaníaland, asiatisk fahelland
154 23, 165 9.
Albansborg (Alha longa) 233 22,
238 23.
Albio 243 14.
Alexandría 154 20, 1772.
Álfheimar 350 23, (i Norge) 457 19.
Álftafjprðr hinn nerðri (Sondre
Mulesyssel, ostl. Isl.) 132 21.
Álftafjprðr hinn syðri (sst.) 1336.
Á 1 f t a f j 9 r ð r (i Snefjœldsnessyssel,
vestl. Isl.) 42634, 435 37.
Algús (en S0 i Africa, Alces) 151 21.
AlkialnuaborgC?) 2664-5.
All (rimeligvis den i Haddingdalen;
se Munch: Norges heskrivelse 122) 1264.
Alpes 17630.
AlpíafJ9ll 155 26.
Álreksstaðir (Árstad ved Bergen)
289 4.
Ambri(?) 286 4. •
[ A n d e g a V i a, forvansket til Adenagia
Andreasstofa (St. Andrews) 502 2 .
Anesko(?) 295 le.
Anglia 281 22.
Antiochia 154 8, 263 22.
Apardjón (Aherdeen) 502 2.
Apulea 156 6; jfr Piill.
A q V i 1 a (= Aqvileia ?) 267 28.
Aqvitania 241 22, (Eqvi-) 242 le.
Arabia {jfr Rábítaland) 1544.
A r i m a ð i a (Palœstina) 486 22 .
Armenia 154 28.32, [i/"r 268 9(!)].
A r m o n í a r í k i (■= Armorica) 300 36.
A r m o n i c a (0: Armorica) 267 34,
jfr 268 9(!).
Arnardalr (Isefjordsyssel , nord-
vestl. Isl.) 370 12. 14.
Arnarstakksheiðr (Vester-Skaf-
tafellssyssel, sydl. Isl.) 141 9.
Arnastapi (Snefjældsnessyssel, vestl.
Isl.) 42733, 428 4.31, 429 19
Áróss (Aarhus, Danmark) 130 16.
Ásíá I5O9, (hitmikla) 155 13. 15, 165i,
198 17, 483 33.
Ásíaland 150 6, 154^2, 177 n.
Áss (i Hjaltadalr, Skagafjordsyssel,
nordl. Isl.) ni 1, 128 n.
Assiríaland, Assirio (Assyrien)
153 25, 165 8.
Athenis (0: Athen) 20725; jfr
Adenas.
Augustidununi (Autun) 292^5.
Austborg (Augsburg) 502 i4.
Austfirðinga fjórðungr (det ostl.
Isl.) 142 31, 146 12.
STEDS NAVNE.
549
Austfirðir (det ostl. M.) 133 4,
134 7, 503 9.
Austr-Egðir (Norge) 503 8-4.
Austrróða (Osterrode) 502 lo.
A u s t r V e g r (Rusland) 35 1 28, 36133,
459 22.
Austrvegr (=z Asien?) 290 20.
Avallznes (pd Karmt, Norge)
336 18.
Avernus (so i Italien) 151 s.
A V 0 1 1 0 e y (orig. „insula Avallonis")
294 34.
Axnafurða (Oxford) 301 29.
B.
Bábel(l) 153 21, 170 3. 13, 498 31.
Bábílón, -lonie 15333, 154 17, (en
niikla) 162 14, 163 31, 170 14. 17. 33, 489 33.
Bábilóníum 164 30, -ia 469 20.
Bactrialand 15422, 1659.
Badónisborg, Badó (0: Baath)
248 16, 282 26.
Baladyrr („Faladur" , 0: Shaftes-
hury) 248 14.
Bár (Bari) 156 7, I7623. 26. 27.
Barð (Skagafjordsyssel, det nordl.
Isl.) 12812.
Bárðarkirkja (Partenkirch) 502 le.
Barðastrpnd (vestl. Isl.) 1377-8.
Báreyjar (Barra, syd for Hehrid-
erne) 502 3.
Bavgor (0: Bangor) 296 15.
Beðleem 154 le.
B e I g s h o 1 1 (Borgarfjorden, sydvestl.
Isl.) 138 12-18.
Benevent (Benevmtum i Italien)
176 18.
Bern (Verona) 502 19.
Bernarkluz {la Chiusa, Altn. lehen
362) 502 19.
Berufjprðr (Bardastrandsyssel,
vestl. Isl.) 386 25.
Betus (= Betis, Guadalquivir)
150 14.
Bithinia 154 34, 293 32.
Bjarmaland 351 28.
Bjarnarh^fn (Snefjœldsnessyssel,
vestl. IsL) 425 20.
Bjarney (Grönland) 437 13.
Bjarney (Amerika) 437 19.
Bjprgvin (Bergen) 501 27.
Bláland (Afrika) 1508, 151 15, 165
23. 80, 176 19.
Blankaberg (Blonenhofen , Wcin-
hold Altn. lehen 362) 502 15.
Bláserkr (i Grönland) 427 10.
Boecia (0: Boiotia) 204 28.
Bolgaraland 155 35, 165 15.
Bólm (0 ved Helgeland) 351 3.5,
352 1.17.
Bolonia (Bologna) 502^0.
Borgarfjprðr (det sydvestl. Isl.)
127 19, 136 8, 3867.
Boz (Botzen) 502 is.
B r a n d e i s (Brundisium) 156 7 .
Brattahlíð (Grönland) 389i4.i6.i9,
390 5. 8, 402 9.29, 4^4 28, TOlS, 431 23,
432 38, 433 33, 434 1, 436 10. 12. 23 — 24. 34. 36.
Brechin (Skotland) 5022.
Breiðabólstaðr (i Snefjœldsnes-
syssel, vestl. Isl.) 426 30.
Breiðabólstaðr (i Vestrhóp s.d.)
148 83.
Breiðifjprðr (vestl. Isl.) 427 19,
429 12.
Breiðing (Breitingen) 502 u.
Bretaríki 300i2.
Bretland (Brett-) 244 13, 247^4, 249
22, 258 8.10.15.17 (his), 253 8.20, 254^0,
255 4.10, 256 32, 258 10. 20, 260 n. 28-29. 30.
31, 261 2-3. 23, 262 20. 84, 263 19. 28, 264 24.
31, 265 4.8.16.20.24.84, 266 10, 2678.5.6.14.
19. 20. 29. 30. 83. 85, 268 6. 11. 18, 269 5. 6. 18. 30,
270 6.20, 272 3, 274 18, 277 12, 283 30, 285
6.12.15, 2867, 2874, 2886, 2899, 290 12. 21,
291 1, 294 6.7.11.13, 295 2.6.22.30, 296 4,
299 13, 301 26.
Bretlandzeyjar 273 5.
Brettanía se Brittanía.
Brigdz (Brixen) 502 17.
Brimar (Bremen) 130i6. 17, 5024.
Brit(t)anía (Brett-) 243 19, 248«,
266 29, 281 23, 286 3.
Brokey (i Bredefjorden) 420 26.
B r ú n s V í k (Braunschweig) 502 9.
Burgunia (Burgund) 254 35.
Bœr (i Borgarfjordsyssel, vestl.
Isl.) 147 2.
550
STEDS NAVNE.
Callidonius se Kólidónisskógr.
Callon (enflod, orig. Akalon) 23922.
Campania 151 9.
Capadocia 15482, (Kapa-) 165 is.
Cappa (— Capua?) 176 28.
Carelvð (Kaerlud i orig.; et œldre
navn pd London) 244 5.
Cerea (0: een Cythera) 206 13.
Cereneus (0: montes Ceraunii)
154 80.
C e r 0 n e n s e m (1?; Chersonesus) 22 1 27.
C i c e r 0 n (hrond i Italien) 151 12.
Cilestria (orig. Cilcestria) 28722.
Cilicia 155io.
Cineus (en brond i Boiotien, 0: Ci-
ZÍCUS) 151 18.
Cirestria (orig. Cirecestria) 29532.
Claudiocestra {orig. -cestria) 264 1,
265 1.
Cog (9: Tog, Tagus, Tajo) 150 6.
Corinthos 156$.
Cornbret- se Kornbret-.
Corozaim 17086.
D a 1 a 1 p n d (— Dalasyssel, vestl. Isl.)
425 21.
Damaskum (0: Damaskus) 154 9.
Dán (en S0 i Palœstina) 154 12.
Danaveldi (Danmark) 4569, 458 4.
Danmprk 131 1, 143 is, 144 is (bis),
155 23, 165 17, 254 28, 257 13, 289 7.18, 295
22—28 , 409 16 , 463 14 , 464 is. 33 , 465 31,
466 11—12.
Danubium 155^5, jfr Dun.
Dauðasjór (det rede hav) 150 15,
154 17.
Delpus (0: Delphi) 207 le. 20, jfr 34.
Dijnholmar (fejl for Dur-?; 0:
Durhatn i England) 501 32.
D í m u n a r V á g r (Bredefjorden) 427 1.
D j ú p a d a 1 r (Ofjordsyssel; det nordl.
ISI.) 127 22.
Dofrafjall (Norge) 462 19.
Drafn (i Rusland) 144 17.
D r a n g a r (Hornstrandir, nordl. Isl.)
426 17. 31.
Drangar (Snefjœldsnessyssel, vestl.
Isl.) 426 31.
Dudurstað (Duderstadt) 502 10.
Dun (=Donau) 150 9, y/"rDanubium.
Duna (floden Diina) 150 13.
Durhólmaóss (Vester-Skaftafells-
syssel, sydl. Isl.) 141 s.
Duruberina (= Canterbury) 261 34.
Dyflinn (Dublin) 425 4, 444 2.
Dyflinnar sker {0: skíri) 425 4-5.
Dyrakr (Dyrrachium) 165 5.
D^gurðará (Dalasyssel, vestl. Isl.)
425 21.
Ebraicum (0: Eboracum, York)
24724.
Ebrón 181 n, 182i6.2i, 18426. 477 17,
479 11, 504 11.
Eðópía 2276, jfr Ethiopialand.
Effesum, Effesus (0: Ephesus) 154
33, 177 11.
Effirum (0: Epirus) 225 20; jfr
Epírús.
Egðafylki (^ Agðir) 503 3.
Egiftaland, Egypt- 150 4, 154 is.
20-21, 165 21, 170 24, 177i, 18430, 263^4,
483—484, 484 3, 486 2, 487 21-22.
Eikundasund (Ekersund, Norge)
450 36—37.
Einarsfj^rðr (Grönland) 389 20,
392 16. 17, 398 34, 405 8, 409 6.
Einfœtingaland (Amerika) 44222.
Eiríksey (Grönland) 427ii. is.
Eiríksfjprdr (i Grönland) 389 6.
7.15, 392 16, 397 12-13, 4016.7, 402 6.14,
427 12— 13.17.18, 43237, 433 21.25—26, 43523,
436 5—6.
Eiríkshólmar (Grönland) 427 15.
Eiríksstaðir (Dalasyssel, vestl. Isl.)
426 19—20.
Eiríksstaðir (pd 0xney) 426 28.
Eiríksvágr (pd 0xney) 427i.
Eistland (Estland) 155 22.
Elfr (Götaelven) 450 37.
Élivágar (mytiske floder) 350 20.
Emaus 486 32.
England 249 15. 20, 2506. 13.14, 280 so,
284 30, 291 33, 296 6.9.11, 297 19, 29820.29,
300 27. 39, 301 1. 4. 7. 9. 12. 24. 31, 331 3, 333
6.7—8.11, 334 10, 337l0. 18— 14, 33820, 340 23,
341 23.27.30, 345 21.87, 340 6.14, 349 2.8.5.7,
f
STEDS NAVNE.
551
462 18. 22. 24. 25 , 463 11. 15. 31. 32 , 464 9. 13,
465 10. 13. 14. 15-16. 19, 501 30.
Epíriis 225 34, 226 19, jfr Effirum.
Eqvitania se Aqvitania.
Erculesstólpar (Herkules' stotter)
241 22-23.
Erepetabotn (det inderste af det
Adriatiske hav) 176 31.
Ermínaland (Armenien) \11 1^.
Ermland (et af de haltiske lande)
155 22-23.
E r m 1 a n d li it mikla (Armeniamajor)
154 28.
Ermon (0: hjœrget Hermon) 154^0.
Ermonol (0: Hermus i Ujdien)
150 7.
E s p i h ó 1 1 (0fjordsyssel, nordl. Isl.)
444 17.
Ethiopialand 165 21, 185 3, jfr
Eðópía.
Etnum (0: Ætna) 195 3.
Eufrátes, -á 150 5, 152^2, 153 28.
.34, 1.54 6. 31, 183 20.
Európá, Ey- 150 9. 10, 155 ig, 165 2,
483 34.
Exar- se 0xar-.
Eygotaland 459 is.
Eyjafj^Il (Rangarvallasyssel, sydl.
Isl.) 147 19.
Eyjafjprðr (nordl.Isl.) 129 17, 134*,
384 19, 3865.
Eyland (0land) 459 13.
Eynafylki (i Trondhjem) 45620,
502 35-36.
Eyrópá se Európá.
Eyxn- se 0xn-.
F.
Fenneyjar (Venedig) 176 32.
Fera (FerraraJ 502 19.
Figia (PhthiaJ 198 «1.
Filistria („Portcestria") 263 9.
Finnland 361 15— le.
Finnmprk 350 3, 502 28.
Firdafylki (Norge) 503 2.
Fjalafylki (Norge) 503 2.
FJ9II (0: Alperne) 255 32, 256 1.
F 1 j ó t s d a 1 r (Nordre Mulesyssel;
0stl. IsL) 133 1.
Fljótshlíð (i Rangarvallasyssel;
sydl. M.) 135 6.
Flórens (Firenze) 502^0.
Flóríca (i Vestfranken = Florin-
cum?) 176 23.
Fracland (Frakk-) 165 le, (Vest-
fracland) 176 23. 285^9.34, 289 19. 30. 32-33,
464 13, 466 3.
Frankaríki 2918.
Franz f= Fracland) 249^3, 2.50 10,
251 19, 253 7, 254 33, 255 31, 289 20.3.3,
292 5.
Frigia 155 2, 198 33, 20222, (-land)
211 26, 213 1.
Friscæ (= Ferrara?) 17682.
Fróðá (-árundr) 432 17.
Furðustrandir (Amerika) 4372.3.
28, 43820, 439 7.8.
Færeyjar 289 7, 501^8, 502 31.
G.
Gaðar (i Rusland) 155 20.
Galabes (en dal) 2774.
Galilea sær (Palœstina) 48635.
Galilea fjall (sst.) 487 1.
Galiza (Galizien) 111 ^.
Gallía, Gallíaríki 165 is, 241 le, 242
13, 247 19. 21, 259 30, 260 28, 290 20, 292^8,
294 2.
Garðar (Grönland) 392 15, 4(X) u,
501 5. 7.
Garðaríki (Rusland) 155 is. 21,
165 15.
Garpsdalr (i Bardastrandsyssel,
vestl. Isl.) 378 10. 26, 386 14. 26. 33.
Garpsdalsá (sst.) 3873.
Gauldœlafylki (Norge) 503 1.
Gautland (Sverrig) 450 33, 455 n,
456 7.
Geirstadir (pd Vestfold) 457 15.3*.
G e r m a n í a r í k i f= Saxland) 155 24.
Getúlaland (Gœtulien) 165 22.
Giljá (Vatnsdalen, nordl. Isl.) 1266,
127 10. 12. 26.
Gilsbakki (Borgarfjordssyssel; det
sydvestl. Isl.) 143 7.
Gimle 1928.
Gíón, Geón (= Níl) 150 8, 152 «,,
154 19, 183 20.
552
STEDS NAVNE.
Girkland 151i8, 155i3, Ibiii Cbis). 4,
165 16, 176 9, 195 12, 196 21, 198 1.28-29,
200 2, 202 32-33, 204 19, 205 6.28.35, 2079,
2II25, 221 7. 21.26, 222 19, 23816.38, 239 4.
Girklandshaf (Archipelagus) 154 7,
156 6, 238 16, 504 19.
Glasisvellir 350 7, 356 30.
Glerskógar (Glasgow) 502 2.
Gljúfrá (Borgarfjordsyssel) 37'^ i.
Gnipahellir 191 1. 10— 11. le =
Gnupahellir 190i2.
Gómorra 174^4.
Gotland (een Gotland) 2898, 29523.
Gozler (Goslar) 502 10.
Grandregia (orig. insula Garna-
reia) 297^4.
Grecía {— Girkland) 348 14.
Grikk- se Girk-.
Grímáróss (i Borgarfjordsyssel)
385 7.
Grímsnes (Arnessyssel; sydl. Isl.)
134 12, 136 4.
Grund á Glasisvpllum 3507.
Grœnaland, Grœn- (Grönland)
1416, 335 9.11, 381 16, 384 14, 385i7~i8,
387i5.i7.33, 388 27, 389 6, 390^8, 397 10,
405 2 , 406 29-30 , 408 is , 410 4. e. 10—11,
426 13 , 427 23 , 429 12. 25-26. 29 , 431 13. 29.
33.36, 432 11. 13. 15. 18. 23. 27, 435 9.17.36,
436 2. 24, 500 3. 4. 6. 7, 501 7, 502 31.
Grœnland (o: Grenland, Norge)
^hl 33. 35 — 36.
Guðbrandsdalir (Norge) 448 36,
450 15, 503 6.
Guddalir (el. God-, Skagafjord-
syssel, det nordl. Isl.) 126 19, 138 25.
Gufáróss (mundingen af Gufá,
Borgarfjorden, sydvestl. Isl.) 131 23.
Gufufit, -íitjar (Mytmsyssel, vestl.
Isl.) 374 5,7.11.
GuUheimr (stedsnavn?) 193 22.
Gunnbjarnarsker 427 4.
G V i t o n í a C= Vintonía, se dette) 248i3.
Gyðingaland (j0deland,Palœstina)
150 15, 154 14. 15, 246 11-12, 248 17, 252^4.
H.
H á b r e n (= Sabrina, ftoden Severn)
246 7.
Haðaland (Norge) 467 u. 17, 503 6.
Haf et rauða 159 36.
Háfr (Bangarvallasyssel; sydl. Isl.)
141 22.
Háleygjafylki (= Hálogaland)
502 36.
H a 1 1 a n d (i Sverrig) 464 20 -21. 26.
Hálogaland (Helgelan d , Norge)
139 4, 333 19, 350 3, 3513, 385 8, 450^7,
455 14, 502 28.
Hamarkaupangr (^^W^e^50l27-28.
Hamarr (Grönland) 390 2, 405 28,
406 12. 24. 26.
Harðangr (Norge) 502 30.
Haukadalr (Arnessyssel, det sydl.
Isl.) 133 36, 145 4, 146 34, 148 27.
Haukadalr (Dalasyssel, vestl. Isl.)
426 26.
Haukagil (Vatnsdalen; det nordl.
ISI.) 127 32.
Hegranes (Skagafjordsyssel, nordl.
ISI.) 129 26.
Heið (= Heiðmprk) 456 19.
H e i ð m 9 r k (Hedemarken , Norge)
335 13, 450 30, 45623.24.26, 45732, 467 15. 29,
503 5.
H e 1 g a f e 11 , Hœlgaíj all (Snefjœlds-
nessyssel, vestl. Isl.) 126 22.
Heli (Ely i England) 501 31.
Hellisvellir (Snefjœldsnessyssel,
vestl. Isl.) 42729 30.
Helluland (Amerika) 437 16.
Helsingjaland (Sverrig) 451 32,
453 7.20, 455i7. 21— 22.
Herforðaborg (Herford i West-
phalen?) 501 18.
Herjólfsnes (i Grönland) 429 25.
26—27.
Hestlœkr (i Grímsnes, s.d.) 1364.
Hijiastað (fejl f. Nya.stað, 0: Neu-
stadt) 502 12.
H i s p a n í a 28 1 27, jfr Spanía.
Hitará (Myrasyssel, vestl. Isl.)
136 8. 26.
Hitardalr (sst.) 426^6.
Hitarnes (sst.) 136 le, 500 8.
Hjaltadalr (Skagafjordsyssel, det
nordl. Isl.) 127 7, 146 29.
Hjaltland (Shetland) 289 7, 502 31.
H j a r ð a r h o 1 1 (Dalasyssel, vestl. Isl.)
147 2.
STEDS NAVNE.
553
Hjargdalir (b; Hlymdalir, myf)
505 27.
Hjprvarðshaugar (pd Samso)
354 21, J/r 35.
Hleiðra (Lejre i Sœlland) 459 15.
Hlíðir (pd Vestfold) 462 19.
Hof (B.angarvallasyssel , det sydl.
Isl.) 12625.
Hólar se Rekjahólar.
Hólar (i Hjaltadal) 129 n, 146 28,
148 16.
Hólmgarðr, -garAar (Nowgorod,
Rusland) 131 5.6, 155 19, 331 9, 333 17,
361 18. 20.
H ó 1 m 1 á t r (Snefjœldsnessyssel, vestl.
Isl.) 42720.
Hóp (Amerika) 439 ig, 441 37, 44223.
Hornstrandi r(Strandasyssel) 426i6.
Hrafnsfjprdr (Grönland) 427 le.
Hraunhafnaróss (Snefjœldsnes-
syssel, vestl. Isl.) 429 is.
Hraunhpfn (Melrakkaslétta) 378 1.
27 — 28, 381 27, 386 30.
Hringaríki (Norge) 4667, 467^.9,
503 5, 506 8.
H r ó f á (i Steingrimsfjorden, Stranda-
syssel, nordl. Isl.) 374 13. 14. 27.
Hum(b)ra (fioden Humher) 244^7,
252 27, 262 34, 28335, 287^8, 296^6, 297 le.
Húnaland 24422, 2683, 36O20, 361i2.
Húnland 155 24.
Hústaðir (Hustad pá Nordmöre)
445 10.
Hvammr (Dalasyssel, vestl. Isl.)
12735, 425 22.
Hvanneyrr (Borgarfjorden , syd-
vestl. Isl.) 127 19.
Hvarfsgnúpr (Grönland) 427 15.
Hvin (Agde) 445 5.
Hvítá (Borgarfjordsyssel) 372 7.
Hvítramannaland (i Amerika)
443 14.
Hvítstaðir (Myrasyssel, vestl. Isl.)
372 5.14, 374 2.5.10.
Hpfðastrpnd (i Skagafjordsyssel,
nordl. Isl) 435 28.
Hpfði (Arnessyssel, sydl. Isl.) 14425.
Hpfdi {pá Hpfðastrpnd) 435 28.
Hpfn (Borgarfj&rden, sydvestl. Isl.)
138 11. 12.
Hprðafylki (= Hprðaland) 503 3.
Hprdaland (i Norge) 254 « 289 3
502 29.
Hprgaeyrr (Vestmmmoerne) 141 13.
I.
IðavpHr 188 14-15, 191 19.
Idem (0: Idahjœrget) 199^0.
Idúmea 151 23.
Idus (floden Indus) 153 8.
Idusskógr = Idem (Idahjœrget)
199 33, (Iða) 20515-16.
IerusaIem = Jórsa]ir (s.d.) 147i2.
Ilium (= Troja) 20225, (Iham) 204
11, 225 2.4.
\nái'A.\diná (Indien) 150 2, 151 20-21,
1532.8-9.12.21.22. (-Ipnd) 27, 154 22, 155 14,
165 7, 166 8, 176 18-19, 203 18, 227 1.15.27.
íraelsland (Palœstina) 161 1.
I r c h a n í a 1 a n d (0: Hyrcania) 1 54 27.
írland I3O32, 1315, 257 19, 28428-29,
35, 285 14. 29. 36, 2875, 28835, 289 6, 295
22.28, 297 16, 425 4.7, 433 23-24, 439 9,
444 2.
írland hit mikla (fahelland i Ame-
rika) 443 15.
írlandshaf 443 16.
Isinbryggja (Innshruck) 502 le.
ísland 1262.12.15, 127 25, 129 10,
130 7, 13115.16, 132 19. 20, 134 10, 139 1.37,
140 3. 9. 15. 20. 30, 141 2— 3, 143 29, 1445,
1452.10.24-26.30, 1466.10.12, 147l3. 17. 29-30,
148 14, 155 33.34, 1763, 29122, 29522,
374 19. 21-22 , 377 8. 9. 12. 13. 16 (his). 21. 24,
378 22, 386 6, 409 25, 4 10 4-5, 425 19. 20,
426 16, 427 19, 428 1.2, 430^4, 431 15,
432 17, 433 23, 443 27.29, 444 7.22, 500 8,
501 11. 15. 16, 502 31.
Ismak (Eisenach) 502 n.
Italía, -land, -ríki 151 11, 156 u,
194 24. 203 12, 225 11, 232 7, 233 7. 15. is. 19.
26.31, 238 24.37, 244 8, 247^8.35, 256 2.30.
266 30. Jfr Rúmverjaland.
Jaðarr (Jœderen, Norge) 426 le,
450 37.
J á rn m e i s h 9 f ð i (Borgarfjorden,
sydvestl. Isl.) 138 la.
554
STEDS NAVNE.
Járnviðr 18927.
J ó b s b r u n n r (i Idumœa) 15122—23.
Jór (en S0 i Palœstiná) 154 12.
Jórdán 154 13. 17.
Jork (o: York) 24725, 258 34, 2G2 26,
264 29, 260 9, 266 18, 284 7.14, 280 8, 287
31. 34, 340 7. 24, 501 31. Jfr Jórvík.
Jórsalaborg se Jórsalir.
Jórsalahaf (Middelhavet) 193 4.
Jórsalaheimr (Palœstina) 144 12.
Jórsalaland (Palœstina) 182 17,
193 2, 244 6, 24727, 248 10.
Jórsalir (Jerusalem) 147 12 (bis),
154 15, (Iherusalem) 163 28, 1719, 185 le
(grundplan med tilhorende navné) 186,
337 8; jfr lerusalem, Jórsalaborg.
Jórvík (= Jork) 46327, 4648, 46524.
Jótland, Jút- (Jylland) 130 le,
359 31, 465 1. 2. 32.
Jpruvellir 189 8.
Jprvi (Dalasyssel, vestl. Isl.) 426^4.
Jptunheimar (i Finmarken) 350
K.
Kaerleil („Kaerleir", 0: Carlisle)
248 9.
Kalateriús, Kali-, skógr (i Eng-
land) 254 22, 258 20, 273 26.
Kaldealand 154^, 1658.
Kálfalœkr (Myrasyssel, vestl. Isl.)
136 26.
Kambaria {— Kambria; urigt.
= Margan) 252 32, 253 22.
Kambra (andet navn pd Severn)
244 20-
Kambria 273 8, 276 1, 281 21, 283^2.
K a m 1 a (orig. flumen Cambula) 294 23.
Kantaraborg, -byrgi, -berg,
(Canterbury, England) 130i8-i9, 248 13,
264 29, 279 4-5, 294 36, 295 11, 348 15,
501 31.
Kapagus (bjœrge, 0: Kavkasus)
153 8.
Kartagóborg 232 12-13, 233 4.24.
Katanes (Caithness, Skotland) 264
7, 28728, 425 12. 15, 502 3.
K e I d u r (Rangarvallasyssel , sydl.
Isl.) 444 18.
Kilir (Kolen) 451 2, 454 le, jfr Kjpir.
Kípr (— Cyprus) 228 7.
Kirjalir (?, i Rusland) 155 21.
K i r k j u b œ r (i Vester - Skaftafells-
, sydl. Isl.) 133 31.
Kirkjubœr (Fœroerne) 501 28.
Kirkjuvágr (Kirkwall, Orknoerne)
501 29.
Kjalarnes (Kjossyssel, det sydl.
ISI.) 131 14. 22.
Kjalarnes (Amerika) 437^2, 439 8,
442 3.
KJ9lr (=r Kilir, s. d.) 451^4, 452 29.
Klifl^nd (Cleveland, Northumber-
land) 338 15, 465^2.
Kluz (Klausen) 502 17.
Knútzskógarborg (orig. urbs
Canuti nemoris) ^T^^o.
Kólidónisskógr, Gallidonius (orig.
nemus Caledonis) 272^5, 288 11.
Kolkos, -vs (0: Colchis) 198 17,
200 14. 17, 202 9.
Kolni (Köln) 2682.
Konstantínopólim 155 28—29, jfr
Mikligarðr.
Konungaborg (i England) 284 1.
Kornbrelaland (Cornwall) 243^0,
244-245, 245 28, 246 10, 248^8, 250 31,
253 19 (ch-j, 259 27, 284 6.
Krít (Creta) 193 4, 195 35, 196 13,
197 12, 504 20.
Króksfjarðarheiðr (i Grönland)
500 12. 16. 25.
Króksfjprðr (Bardastrandsyssel,
vestl. Isl.) 386 26.
Krossaholl (Myrasyssel, vestl. Isl.)
136 11.
Krossavík (i Reydarfjorden , estl.
Isl.) 142 32.
Krosshólar (Dalasyssel, vestl. Isl.)
426 1.
Kuma (en flod) 150 13.
Kunaland se Kvenland.
Kúrland 15522.
Kvenland (asiatisk fabelland) 154
22, (Kuna) 165 9, 166 32.
Kylfingaland (= Garðaríki) 165i4.
Kœnugarðr (i det sydl. Rusland)
144 12, 155 20, 504 17— 18.
Kprmt (Karmoen, Norge) 336 is.
STEDSNAVNE.
555
L.
Laeceastrum (Leicester) 50 1 33 .
Landraugsholt (Myrasyssel, vestl.
Isl.) 136 21. .
Langá (Myrasyssel) 374 9.
Langanes (Grönland) 389 30, 4068.
Langidalr (Snefjœldsnessyssel)
426 35.
Langvionisborg (orig. Lengriœ)
292 36.
L á t r a n (Laterankirken) 1 76 u, 502 22.
L a u g a b ó 1 (Isefjordsyssel) 370 22,
37622.
Laugarbrekka (Snefjœldsnes-
syssel) 42727.29, 428 12.
Laugardalr (Arnessyssel; sydl.
ISI.) 141 24, 143 34.
Légíónum 279 5.
Leikskálar (Dalasyssel) 426^4.
Leira = Kaerleil 259 3.
Leiruvágr (Álftafjprör hinn syðri
s.d.) 133 6.
L í b a n ú s (hjœrget Lihanon) 154 n.
Líbíaland 165 22.
Líbika (Liiheck) 502 8.
Lícia (Lykien) 155 11.
Lídandisnes (Lindesnœs, Norge)
462 20, 46421.
Lífland 155^2.
Lin(n)coln (England) 2668, 501 32.
Lindisherað (orig. Londesia regio)
269 21.
Liogocia (en 0, orig. Leogecia)
240 38.
Loegrea (en del af Britannien;
„Loegria") 244 is.
Lófót (Lofoten, Norge) 385 8.
L ó n (0stre Skaftafellssyssel, sydostl.
Isl.) 503 8.
Lumbarðaland (Lonihardiet) 156 12
— Lumbarði 464 u.
Liína (Italien) 464 15.
Lundúnaborg, Lundún, -ir 244
6-6, 245 13, 248 24, 253 31, 256.34, 258 13,
259 8.10.21.23.26, 261 11, 264 29, 265 29,
267 17, 2689, 272 25-26, 273 17. 22, 275 26,
279 4. 14, 280 3, 282 1. 11. 28, 284 24, 294 is,
2959-10.14, 300 15. 19, 301 28, 33922, 34531.
3475, 501 32.
Lyneborg (Liineburg) 502 8-9.
L ý s u f j 9 r ð r (Grönland) 434 ;í :,.
Lœkjamót (Videdalen, det nordl.
ISI.) 127 24, 129 32, 130 5.
Lœkjarbugr (Myrasyssel , vestl.
Isl.) 136 13.
Lpgrinn (Malaren, Sverrig) 45924.
Lpngunes (Grönland) 38923, 39835,
401 34, 402 22, 403 22. 28, 405 39, 407 7.
M.
Markland (Amerika) 437 19, 443 3.
Marsídía (en se i Frygien) 151 22.
M a t r a n (Matren) 502 17 .
Mauritaníaland 165 23, -tanea
241 22.
Meginza (Mainz) 502 5.
Me(í)díaland (Medien) 165 8, '291
26 — 27.
M e i n i n g (Meiningen) 502 n .
Meinlangsborg (Milano) 156 12,
Meilans- 176 29.
Melr = Hvítstaðir (s. d.) 372 17.
Melrakkanes (i Álftafjprðr hinn
nerðri s.d.) 132 21-22.
Melrakkaslétta (Nordre Tingo-
syssel, nordestl. Isl.) 378 1.
Ménelógía (orig. Menevia) 279 5.
Meningstað (Miinnerstadt) 502 12.
Mesopotamia, -nia 150 5 , 153 29,
154 1.
Meyde clavstr (o: Meyja-; „Castel-
lum puellarum^) °l¥J'ii.
Michaels hellir 176 20.
Miðfjprðr (Hunavatssyssel, nordl.
Isl.) 378 4.
Miðgarðr (= Jordkredsen) 159 6,
188 8.
Mikialsfjall (i Frankrig) 292 6.
Mikligarðr (Constantinopel) 144 12,
155 80, 1776.12; jfr Konstantínopólim.
Mirreaborg (My7'a i Lykien) 155
11, 176 25.
Miscea (oj'ig. Thesidas) 216 3.
I Mjólestad (Mellrichstadt) 502 12.
I Mjóluhús (Milhlhausen) 502 u.
MJ9la (MeUen, Helgeland) 45028.
Mjprs (Mjösen) 467 17.
M 0 n r 0 s (Montrose i Skotland) 502 2.
! Monta(e)casin (Monte Casino)
I 156 8, 176 21.
36
556
STEDSiNAVNE.
Monte Gargan (Monte GarganoJ
156 9, 176 20.
M ó r a m a r (Murom i Rusland) 1 55 19.
Móreiðe (Moratj i Skotland) 5023.
Morlangs (orig. Kaermodin) 27028.
Mostr (ei Hördafylke, Norge) 131 7.
Munarvágar, -vágr (pá Samso)
353 26, 354 17—18. 31, 355 17.
Munbardar (Mons Bardonis, en
del af Apenninerne) 176 30.
M u n d í u mont (plur., Alperne) 282 31.
Múspell 191 4.
Mylna (Mölln, Holstein) 502 8.
Mývatn (Nordre Tingosyssel, nord-
0stl. Isl.) 134 5.
M æ r æ V i (^í>; Murray,Skotland) 425 12.
Mœrr = Sunnmœrr (Norge) 448 18.
Mpðruvellir (0fjordsyssel, nordl.
Isl.) 1474, 148 23.
Mpn (Man, eng.) 502 3.
N.
Nástr^nd (mytisk) 190 is.
Naumdœlafylki (Norge) 448 u,
502 35.
Naumudalr, -dalir (= Naumdœla-
fylki) 449 10, 502 28.
Nepr (j: floden Dniepr) 144 13, 150 12.
Nesio (0: Totonesio, Totonesium
littus) 243 14.
Neustria 280 30, 281 2, [forvansket
til Estrusia 289 31].
Nícea (hy i Lille-Asien) 154 34.
Niða [fJ9ll, myt.'] 192 6.
Niðaróss (Trondhjem,Norge) 1395,
,501 27.
Níl (floden Nil) 150 3.
Níníve 154 1.
Norðfjprðr (Norge) 50229.
Norðhumbraland, -humru- 24432,
254 9. 15, 25730; jfr 276 2; 296 7. 18-19. 34,
298 25-26, 299 11, 301 2. 3-4. 24-25, 462 27.
465 16. 20-21.
Norðlendinga-fjórðungr (Isl.)
127 1-2, 128 6-7, 134 3-4, 143 3, 146 14.
Norðmœrafylki (= Norðmœrr)
503 1-2.
Norðmœrr (Norge) 445 10. 502 28.
Norðrl^nd 290 le.
N o r ð V í k (Norwich i England) 501 32.
Nóregr 1306, 131 6.11.15, 143 18,
144 8, 145 9. 22, 155 33 (his), 165 17, 254 5,
267 15, 278 30, 289 4.7.11.17.18, 291^0, 294
31, 333 14, 335 34, 341 29, 342 21, 356 17,
373 15, 3774, 3784.6, 395 15, 409 14 is,
4118, 425 7, 428 1, 431^4, 432^0, 445 2,
450 24, 454 34, 467 1.32, 50126, 502 32.34,
503 9, 506 11.
Númídaland 16523
Nýja (en flod) 150 12.
Nýjastað (Neustadt) 502 14.
Næríki (Sverrig) 456 8.
N^rvasund (strœdet ved Gibraltar)
203 11.
O.
OfrostaðirY^or^e^ 506 2.'
Óláfsdalr (Dalasyssel , vestl. Isl.)
378 12, 385 6, 386 16. 19.
Ólimpús 1562.
Oliveti (mons OUveti) 171 16. 19— 20.
Olkoga (en flod, =Wolga?) 150 13.
Orkdœlafylki (Norge) 503 1.
Orkneyjar, Orn- 257 15, 263 17, 289
6-7, 295 22, 337 12, 376 26, 425 16, 501 28,
502 31.
Ósk(ar)á (i England) 282^4, 290 13.
Osló (Norge) 501 27.
Oxenport (Ochsenfort) 502 13 .
Pactol (floden Pactolus) 150 5.
Padus (floden Po) 150 13.
Pallteskja (Polotsk) 144 13, 155^0.
Paradís, -ús 150 1, 152 23.2432,
153 23.28. 154 19. 31, 181 12, 182 11. 25. 31,
183 1. 4. 5. 6. 9 — 10. 14. 15. 19, 184 20.24, 477
18. 19. 25. 28, 478 1. 7. 9. 20, 479 1. 3. 7—8. 10. 21,
480 9. 482 23, 485 33.34, 486 3, 48722-23,
489 29, 492 35, 504 12.
Paradísarberg I6622.
Pardíaland (o: Parthia) 153^3.
París 1774, 289^2.
Pata (0: Patara i Lykien) 176^5.
P a t r a s (i Grœkenland) 1 7 6 9 .
Peita (^= Pikternes land) 264 3, 267 30,
269 18.
Pelaponense (0: Peloponnes) 198 1.
Pérítónisá (orig. fluvius Perironis,
-tonis) 281 4-5.
Persidíaland (Persien)
(-fidia) 165 7.
P h i 1 i a s t e a hof (1>; Philenoriim, Phi-
listenorum arœ) 241 21.
Phísón (Ganges) 150 2, 15232, 18820.
Picia (jfr Figia, = Phthia) 202 19.
Pílús (o: Pylus) 198 30, 202 20.
Pólena se Púlínaland.
Pólótur enar fornu (i Konstanti-
nopel) 177 12.
Postestria (orig. Kaerperis?) 2676.
Próvincia (Provence) 1774.
Púlínaland 155 23.24.
Púll (Apulien) 156 9.11, y/'rApulea;
176 20. 27.
Rábítaland (Arahien) 165 22, 228
4-5, jfr Arabia.
R a f n s e y r r (^* England) 339 2.5, 345 33.
Rangá en vestri (Rangarvallast/ssel,
sydl. Isl.) 138 28. — Rangá 141 20.
Ránríki (Norge) 503 4.
Raumaríki (Norge) 45623, 457 1.30,
503 4.
Raumsdalr (Romsdalen) 502^8-29.
Refalir (? Reval i Rusland) 15522.
Reiðgotaland 155^4, 359 10 30-31.
33, 363 19. 30, 459 13, 464 22.
Reinsborg (Reims) 1775.
Rensna (0: Ravenna) 176 31.
Reykjahólar (Bardastrandsyssel,
vestl. Isl.) 1356, (Hólar) 1473, 3728, 37423,
375 10. 13, 37726, 3782.8. 386 18— 19 21. 23.
Reykjaholt (Borgarfjordsyssel,
sydvestl. Isl.) 147 1.
Reykjalaug (i Laugardalr, s. d.)
14333; — f* Reykjardalr enn syðri, s.d.)
144 3.
Reykjanes (Bardastrandsyssel)
37621, 386 25. I
Reykjardalr (Soncler- Tingosyssel,
det nord0stl. Isl.) 127 5. j
Reykjardalr enn syðri (Borgar- \
fjordsyssel, det sydvestl. Isl) \^^n.
Reynines, Reynis- (Skagafjord
syssel) 444 s. 22.
R í m í n a (Rimini) 233 12 .
Rín (ftoden) 1508.
R i n g u n e s (Hedemarken) 335 13.
STEDSNAVNE.
153 26,
00/
Risafall (Lam (saltus) goemagot i
Cornwall) 244 1.
Rodon (= Rhodanus, Rhone) 150 13.
Róma, Róm, Rúmaborg 14523, 156i2,
176 5.10, 233 3, 237 3.6, 238 23, 253i, 256^
(bÍS).n.,o, 262 22, 263 18. 22-23. 32, 264 13.
18.31, 266 27.30, 2672.27, 290 04 , 2916,
294 3, 296 10, 301 10. iG. 21, 409 le, 464 le.
502 7. 21. 22.
Rómanía se Rdmanía.
Rómaríki, Riím- 291 12. 24-25.
Ros (o.'Ross, Skotland) 425 12, 5023.
Rostofa (Rostow i Rusland) 155 19.
Rotinnborg (Rothenhurg) 502 13.
Rúðuborg (Rouen) 346 8.
Rúmaborg se Róma.
Riímaborgarland (Italien) 156 11,
= Rúmanía 290 22, 2916. n.
Rúmverjaland (Italien)
jfr ítalía.
Rúzia, Rúzcia (Rusland)
155 18, 504 12.
Rygjafylki (Norge) 5033.
Rpnd (pá Ringerike) 506 9.
165
144:
S.
íða)
Sabrin egvaha (^í>.- Sabrin e. (:
Gvaha, fioden Severn), Sabrina, -ús 244 19,
246 6, 282 23.
Salarsteinn 1897.
Salerni (Salerno) 176 19.
Salmacum grpf (0: locus, t.lacus
Salinarium) 241 21-22.
Salomina (0: Salamis) 198^1, 202
18.34, (Sala-) 204 28.
Salsberg (Salishury) 501 32.
S á m s e y (Samse) 353 s. is. 24, 354 1 4 .
S a n d n e s (pu Alpst, Helgeland) 45028.
Sardínarey 151 31-32.
Saxelfr (Elhe) 150 13.
Saxland (omtr. — Tyskland) 126 10,
130ii, 145i, 150 8, 15525. 165i6, 248i.3,
25426, 2566.11. 26024.28, 268i, 2698.22..-52,
270 5. 285 12, 2873, 288 4, 299^3, 360 23.
24.30, 501 19, 502 4.
Seimgol (en flod) 150 12.
Selund, Sell- (Sœlland) 459 13. is,
460 15, 464 20. 25.
S e I V á g a r (i Álftaíjprðr hinn nerðri,
s.d.) 132 21.
36*
558
STEDSNAVNE.
Sena (Siena) 502 21.
S e r k 1 a n d (Mesopotamien ?)
154 15. 17, 165 29. 284 33.
Seyðarfjprðr (det estl. Isl.) 142 33 .
S í A a (Vester - Skaftafellssyssel , det
sydl. Isl.) 142 32, 146 27.
Síden (en indisk so) 151 20.
Sikiley 151 le, 2313.
Sínaí 154 4.
Sípont (Siponto i Italien) 176 20.
Skagafjprdr (nordl. Isl.) 147 31.
Skálaholt (Arnessyssel, sydl. Isl.)
144 26—27, 145 13, 146 6, 1478, 374 26.
Skáni (Skáne) 46420.25.
Skarð et eystra (Rangarvallasyssel,
sydl. Isl.) 142 1.
Skarðaborg (Scarhorough) 337 u,
465 23.
Skaunafylki (o: Skeyna-, Norge)
502 36.
Skeiðsbrekkur (Dalasyssel, vestl.
Isl.) 42622.
Skipahylr (i Hitará, s. d.) 136 9.
Skjálfandafljót (Nordre Tinge-
syssel, det nordl. Isl.) 134.6.
Skógahverfi (Vester- Skaftafells-
syssel) 133 29
Skógar (under Ofjœldene, Vester-
Skaftafellssyssel) 1 26 25 .
Skógarstrpnd (Snefjœldsnessyssel,
vestl. Isl.J 372 10.
Skotland 2442i, 24726, 24828, 24922,
250 22 .35, 254 16, 267 9.10, 26823, 281 7.
288 6, 289 1, 295 22, 29822.28, 376 28.29,
425 13, 45629. 502 1.
Skraumuhlaupsá (Dalasyssel,
vcstl. Isl.) 425 22.
Slé (Slien) 465 3.
S n j ó f e 1 1 (Grönland)i^7ie, jfr Snæ-.
Snjófellsjpkull (vestl. Isl.) 4279.
Snjófellsstrpnd (Snefjældsnes-
syssel, vestl. Isl.) 4283.
Snorraíuftir (pá Hvítstaðir, s.d.)
372 18.
Snæfell (i Grönland) = Snjófell
500 24.
Sódóma 174^4.
Sogn (Norge) ^öO.-is, 502 29.
Sóleyjar (Soler, Norge) 456 14. 17.
18. 45732.
Sólundir, Súl- (Sulenoerne) 333 20
150 4. I 335
Sorshaugr ^í'.' Saurs-, Saxhaug pd
Indereen, Trondhjem) 456 21.
Spánia, -e 150 6, Spáníaland 165i6,
1772, 203 8. 204 3, Spánn204 3, 257 17,
26612, Spánland 29126, 293 23, jfr
Hispanía.
Sparbyggjafylki (Norge) 502 36.
Sparta 198^8, 202 16.
Spíra (Speyer) 502 4.
Staðr (i BeyninesJ 444^2.
Stafangr (Stavanger) 501 27.
Stamforð {= Steinfurðubryggja)
340 28.
Steig (i Gudhrandsdalen , Norge)
448 35, 450 15.
Steinfurðubryggja (Stanford-
brigdej 340 27 ; jfr Stamforð.
Steingrímsfjprðr (StrandasysselJ
374 17. 26.
Steinn (pá RingerikeJ 4679.
Steinsholt og den der liggende íit
(Myrasyssel, vestl. Isl.J 136 19.
Sterting (SterzingJ 502 17.
Stíflusund (pd VestfoldJ 457 le.
Stiklastaðir (i Vœrdalen, NorgeJ
412 6, 413 14-15, 415 5.
Stjórdœlafylki (NorgeJ 502 36.
Stokkahlaða (0fjorden, nordl. Isl.J
384 19
Stokkanes (GrönlandJ 389 15, 391 35,
397 15, 398 26.32, 400 4, 401 27-28, 404 85,
405 1. 21, 431 27.
Strasborg 502 4.
Straumey (AmerikaJ 437^7.
Straumfjprðr (Myrasyssel, vestl.
Isl.J 386 8. 13.
Straumfj^rðr (AmerikaJ 437 ss 39,
441 33, 442 24. 25.
Strindafylki (NorgeJ 503 1.
Struann (0: Sturius fluviusj 245^7.
Súðborg (SuderburgJ 502 9.
Suðrey (i BredefjordenJ 42627.
Suðreyjar (HebriderneJ 289 7, 291
19, 425 8, 43136, 432 20, 502 3.
S u ð r 1 a n d (Sutherland, Skotl.J 425 12.
Suðrl^nd (en fœllesbetegnelse for
Tyskland og de syd derfor liggende
landej 126 9.
STEDSNAVNE.
559
Súlundir se Sólundir.
Sunnfjprðr (Norge) 502 29.
Sunnlendinga-f.iórðungr(Svnd-)
134 2, 146 13.
Sunnmœrafylki 5032 =
Sunnmœrr (Norge) 448 8, 502 29.
Súrdalar (Susdali Rusland) 155 19.
Svalbarð (0fjordssyssél, det nordl.
Isl.) 129 17.
Svangi (Schwangau) 502 15.
Svíaríki (Sverrig) 35226, 353 si,
446 447, 450 26.33, 451 2, 454 is, 4562.9,
459 26.
Svíaveldi 458*.
Svíney (Bredefjorden) 42633.
Svíþjóð 155 33, 165 17, 45738, 45923,
462 5. 8. 464 19.
Svíþjóð hin mikla (0: Rusland)
155 15. 17, 165 9—10. 14.
Sv^lðr (vendish 0) 144 7.
Sygnafylki (= Sogn) 503 3, 506io.
Syllingar (Scilley-0erne) 130 32.
Sýrland (Syrien) 1547, 165 9, 176 29.
Sýrnes (i Rusland) 155^0.
T.
Tabor (et hjœrg i Armenien, 0:
Gcílilœa) 154 29.
Tafeistaland (Tavastland i Fin-
land) 155 22.
Tanais (floden Don) 150 9.
Taphana (en 0, 0: Taprohane,
Ceylon) 153 9.
Tems (Temsen) 25634, 260 12, 261 1.3,
273 19, 2762, 282 26.
Tenedon (0: 0en Tenedos) 20727.
Tertinborg [fejl for Artlen-borg?)
502 8.
Tharsusborg 155io.
Thesaloníca 156 5.
Tífr (Tiheren), Tipr 150 13, 233 ir,.
238 23.
Tígris, -á (floden) 1504. 15232, 153
24. 28, 154 31, 183 20.
Tíle (en0ilndien, lat. Tylos) 153 u.
Tíle (=Island) 291 21.
Tirenum hsif (dettyrrh.hav) 24123.
Tomiam = Tonicam.
Tonicam se Vintonía.
Tracia 155 28. 30. 34.
Traðir {i Suðrey) 426 86-27.
Traon (0: Trani) 176 28.
Trent (Trento, Trient) 502 is.
Trentudalir (0: dale i Schweiz pd
vejen til Trient, Trento) 502 16.
Trínovantum (Eno-; etœldrenavn
pá London) 244 5.
Tróea se Trója.
Trója, Tróea, Troo, Trójo, Trójo-
borg 155 2, 199 5.8, 20225, 204^, 206 4. 37,
2078.13.19, 208 10. 13. 22, 210 2. 14, 21128,
214 34, 215 13, 218 20, 221 6. 24. 29, 222 21,
225 24. 35, 226 3. 7. 10. 12, 231 3, 233 28, 238
5. 38, 244 1. 7, 504 22. 23.
Trója en nýja (det ældste navn pá
London) 244 3.
Túnsberg (T^nsherg, Norge) 455 12,
502 30.
T ú r (r) 0 n s b o r g (^ToMrs; 1 77 3-4, 242
17, 243 7. •
Túskanía (Toskana) 233^0.
Tyrkland (0: Teucrernes, Trojan-
ernes land) 199 3.
U.
Údáinsakr 3509.
Ungar'aland 155^4, 165 le.
Upplpnd (Oplandene, Norge) 4484,
449 1, 450 31, 464 22.
Uppsalaríki 464 19.
Uppsalaveldi 459 36.
U p p s a I i r (Upsala, Sverrig) 352 19. 26,
353 33, 453 24.35, 459 24, 4613.
Upp-Svíaveldi 459 19— 20.
Urðarbrunnr 189 17.
Úsa (Ouse, Northumherland) 338^4.
V a ð batuH (orig. Vadum haculi) 28 1 35.
V a ð i II (Bardastrandsyssel , resfl.
Isl.) 374 22. 37624, 37725.
Vafey (= Pavia?) 176.so.
Valland (Gallia) 255 31, 261 9, 267
26, 345 36, 464 13.
Valþjófsstaðir (Vald-; Dalasyssel,
vestl. Isl.) 426 21.
Vatsdalr (Hunavatssyssel , det
nordl. Isl.) 126 5. 19, 12726.
V a t s f j 9 r ð r (Bardastrandsyssel,
vestl. Isl.) 1484-5.28.
560
STEDSNAVNE.
Vatshorn (Dalasyssel, vestl. Isl.)
426 20. 23.
Vellankatla (Arnessijssel , sydl.
Isl.) 141 26-27, Velland- 141 30.
Vénedócia 28024- 25.
Veradalr (Vœrdalen) 411 9— 10.
Verdœlafylki(=Veradalr) 502—3.
Vermaland (Varmland, Sverrig)
456 2-8. 12. 16.
Vestfirðinga-fjórðungr 127 35,
1285-6, 1434-5, 146 13.
Vestfirdingar, deres hod ISlss ss.
Vestfold, -foll (Norge) 4572. 10. 15.
33, 462 19, 503 4.
Vestmannaeyjar (Island) 141 12.
Vestmarar (Norge) 457 9.
Vestmar(ia) (Westmoreland) 2646,
267 13.
Vestra-Gautland (Sverrig) 456
3_4, 458 7. 21.
Vestrhóp (Hunavatssyssel , nordl.
Isl.) 148 33.
Vestr(i)-byggd (Grönland) 427 12,
434 2—3, 437 12. >
Via Ostensi (0: Ostiensis) 176 13.
Vídidalr (Hunavatssyssel , nordl.
Isl.) 12724.
Vífilsdalr (Dalasyssel, vestl. Isl.)
4269.
Vík {i Grímsnes = Heyvík) 134 12.
Vík (i Einarsfjorden , Grönland)
389 20. 4076, 408 8.35.38.
Vík (Kristianiafjorden, Norge) 450
32, 454 24, 464 21. 25.
Vík (Wick i Skotland) 502 3.
Vína (o: Dwina) 150 13.
Vincestur (Wincester) 501 33.
Vindill (Danmark?) 457 3.
Vindland (Venden) 130 23, 141 4,
155 23, 348 12, 363 19. ^^64 22, 465 4.
Vingulmprk (Norge) 4572o. 29, 503 4.
Vínland (vind-) hit góða 141 e,
436 35.36-37, 43821, 443 3.
Vintón(í)a, Vintoni, Viton (o: Win-
ccsfer) 272 10, 273 8.14, (Tonicam) 285ig,
(Tomiam) 285 22, 294 le. 295 10.
Vírland (Rusland) 155^2.
Virzinborg (Wilrzhurg) 502 13.
Viton se Vintonia.
V æ n i r (Vennern) 456 11.
Værolamm (Verulam) 287 n.
Vprs (i Norge) 450 35, 502^9.
Y.
Ýmisland 350 8.5. 16.
Ytónía (fejl for London) 286 13.
Þ.
Þangbrandshróf (i Leiruvágr
s. d.) 133 7. — (Myrasyssel) 136 s.
í'angbrandslœkr (i Oxarfj^rðr
s.d.) 134 4.
þangbrandspollr (ved Mývatn
s.d.) 134 5.
Þebas (Thehen) 1565.
Þengilsbýr (Dinkelshuhl) 502 u.
Þingvpllr (Arnessyssel, sydl. Isl.)
14723.
Þistilsfjprðr (Nordre Tingesyssel,
nordostl. Isl.) 427 28.
f*jórsárdalr (Rangarvallasyssel,
sydl. Isl.) 138 27—28.
t> o r g e i (r) s f e 1 1 (Snefjœldsnessyssel,
vestl. Isl) 427 36, 428 32-33.
ÞormóðshelUr (i Grönland) 397
13—14.
þórsnes (ting) 426 36.
Þottn (Toten, Norge) 456^4.
Þrándheimr, Þrond- (Norge)
138 14. 37, 334 13, 411 9, 45620. 502.35.
þváttá se Á.
Þverá (orig. flumen Duglas) 287 5o.
Ö, 0.
Ögr (Isefjordsyssel, vestl. Isl.) 370 s
(his). 20.
Ölfus (Arnessyssel, sydl.Isl.) 142 11.
Ölfusvatn (Arnessyssel, sydl. Isl.)
141 27.
0xará (exar-; Arnessyssel) 138 23.
Oxarfjprðr (exar-; Nordre Tingú-
syssel, nordostl. Isl.) 134 4—6.
0xney (Bredefjorden , vestl. Isl.)
426 26. 28.
ANDRE NAVNE.
A. Sagaer, Digte, Love:
Bjarkamál hin fornu 412 8.
Historia Britorum 301 27-28.
Knútsdrápa (Sigvats) 464 7.
Kolbriínarvísur 370i7, 371 13
Liber regum 159 28.
Marciane (leges) 257 2*5.
Rómverjas^gur 262 25.
Saga Ulfs Sebbasonar ok Kvígs
jarls 445 9.
Stolinstefja 445 8.
Úlfljótslpg 503 11.
Vardlokkur 430 31.34-3.5.
Vígslódi 14623.
Ynglingatal 457 36-37.
Þorgeirsdrápa 373 le, 383 12.
Örvar-Oddssaga 353 2«.
B. Bygninger, Skibe, Lur:
Argó 198 26.
Gjallarhorn 19028.
Járnmeiss 138 10.
Naglfar 1914.
Ormrinn langi 144?, 149 2-3.
þjóðhildarkirkja 433.
G. Vdben:
Broti {0: Hrotti) 352 10.
Kalebúrnu(m) 28823, 293 27.
MistiHeinn 352 10.
Ron 288 SG.
Tyrfingr 352 9.22, 355 23.24-25.33.34,
356 36, 357 35. 38, 358 4. 24-25, 359 21, 362
11. 13—14, 369 25.
D. Dyr, Stjœrne, Trœ:
Erkúlesstjarna 203 lo.
Fjalarr 190 15.
Garmr 190 12. 22, 191 1. 10. ic.
Gullinkambi 190 le.
Hatti 3679.
NíAhpggr 190 21, 192 7.
Onestio 1962.
Skalli 3679.
Sleipnir 369^1.22.
Yggdrasill 189 15, 190 29.
TILLÆGSBEMÆRKNINGER OG RETTELSER,
SAMT TRYKFEJL.
[Nogle -.1 disse har prof. C: Unger velvillig meddelt.]
S. XXXVI 27 Sudr 10 u udgár
- LXXXIX — XG; legenden om Harald
Godvinsön efter slaget ved Hastings
findes ogsd i AM. 310 k. 79 (Groths
udg., Fms. X, k. 75)
- CIX2-3; „og sin S0ster Brian" ; der er
en muUghed for, at er (s. 296 se) gdr
pd fostra og ikke pá systvr, skönt
udtrykket derved bliver meget hárdt. —
l. 27 Sæbvrg er den samme som Sex-
burga i Isl. ann., Sexberga hos Beda
og i Angels. kron.
- CXXII. Det hurde være bemœrket
under 7, at stykket er identisk med
det af L. Larsson i Zs. f. deut. alt. 35
publicerede
' CXXIII. M. h. t. Sets rejse burde der
vœre henvist til „Die geschichte des
Kreuzholzes" af W. Meyer i Abhdl.
d. kgl. bayer. Akad. d. Wiss. 16, 1881,
hvor den latinske originaltekst findes
trykt. Til bethel (183 s) svarer lat.
„Theta vel Thau"
- 11 25 Iv lœs Ib
- 23 13 íorv l. íorv
- 24 26 M.oðir l. uoðir
- 51 29 r í Eyvindr knœkket
- 663 hokv l. Hokv
- 86 29. 34 H o^ E er skr. to g. (Hh, Ee)
- 90 30 lœkiar l. lœkiar. ^
- 131 5 og 9 f.n. geysar l. geisar
- 151 6 farit yfer l. faret yfir (sml. Ind-
ledn. XXII, XXIII)
S. 156 9 tungu l. tungu.
- 176 6 born l. þorp
- 1767 bestu l. hestu
- 179 24 heimí l. heiwí.
- 186 7 f. n. iwgressus l. ingressus
- 187 anm . 2, „ netop foran res " bortfalder
- 188 10 inni l. inwi
- 189 25 vndír l. und*>
- 190 12 garmr l. Garmr
- 1985 miklv mulig at lœse myklv
- 200 4 tign l. tign.i
- 203 12 Gacvs l. Gacus.
- 2078.10. Fra (l.i) bör mulig betragtes,
uagtet det er med rodt blœk, som det
fra, der mangler i 1. 10
- 220 18 mælz l. mælz. ^
- 221 3 goðs(i) ^ l. goðs, hvorved anm.
bortfalder; góðs (góz) forekommer
ogsd ellers som dativ
- 257 13 Ðan- l. Dan-
- 266 anm. 18, „sd godt som" udgdr
- 273 24 vahr l. Vahr
- 285 anm. 2, Pun- l. Punk-
- 302 Unjetœlleren 5 stdr udfor l. 4
- 308 7 (taka) l. (sia)
- 318 18 harta l. hiarta
- 330 8 hornw l. hornm
- 393 16 ins l. ins. ^
- 395 5 Skvfs l. Skvfs. ^
- 398 7 íir'w bör vistnok lœses íeriv
(d. e. íœv'iv)
- 439 17. 19. 21 Narv l. Yaru
- 469 7-8 se Indledn. s. C XXVIII
Ved uagtsomhed er kolumnetillen i de 7 forste sider af Stedsnavnene
trykt som to, istedenfor som ét ord.
22ii9 4
c
••
I
BINDING SECT. N0V25 1970
I
PLEASE DO NOT REMOVE
CARDS OR SLIPS FROM THIS POCKET
UNIVERSITY OF TORONTO LIBRARY